Lewiatan Narodów_

Rozdział 16 — Wolności w Nowym Świecie
Chociaż angielscy reformatorzy odrzucili nauki Kościoła rzymskokatolickiego,
zachowali jednak wiele jego form kultu religijnego. Mimo że odrzucili autorytet papieża, to
jednak ich nabożeństwa nadal zawierały wiele rzymskich obrzędów i zwyczajów
kościelnych. Twierdzono, że nie są to ważne sprawy. Choć Pismo Święte o nich nie mówi i
z tego powodu są nieistotne, to jednak nie zostały zabronione, ponieważ nie są w swej
istocie czymś złym. Zachowanie tych obrzędów miało służyć zmniejszeniu przepaści, jaka
dzieliła zreformowany Kościół od Rzymu. Podkreślano także, że ułatwią one wyznawcom
Rzymu przyjęcie wiary protestanckiej. {WB 153.1}
Dla konserwatystów i ugodowców argumenty te wydawały się przekonywające, ale była
druga grupa, która sądziła inaczej. Fakt, że obrzędy te „dążyły do przerzucenia mostu nad
przepaścią dzielącą Rzym od reformacji” (Martyn V, 22), był w jej pojęciu dostatecznym
powodem do tego, by je nie zachowywać. Widzieli w nich oznakę niewoli, z której zostali
wyzwoleni i do której nie chcieli wracać. Argumentowali, że wszelkie przepisy dotyczące
składania czci Bogu zostały określone w Jego Słowie i żadnemu człowiekowi nie wolno ich
zmieniać. Wielkie odstępstwo rozpoczęło się właśnie od prób uzupełnienia autorytetu Boga
autorytetem Kościoła. Rzym zaczął od nakazywania tego, czego Bóg nie zabronił, a
skończył na zabranianiu tego, co Bóg wyraźnie nakazał. {WB 153.2}
Wielu szczerze pragnęło powrócić do czystości i prostoty, jaka cechowała pierwotny
Kościół. Traktowali oni wiele obrzędów wprowadzonych do Kościoła anglikańskiego jako
pomnik bałwochwalstwa i nie mogli z czystym sumieniem brać udziału w jego
nabożeństwach. Jednak Kościół, wspierany przez władze świeckie, nie pozwalał na żadne
odchylenia od przyjętych norm. Uczęszczanie na nabożeństwa było wymagane przez prawo,
zaś nielegalne zgromadzenia religijne były zabronione pod karą banicji, więzienia i
śmierci. {WB 153.3}
Na początku XVII wieku nowy król Anglii, tuż po wstąpieniu na tron, postanowił
zmusić purytanów, „aby dostosowali się do innych lub (...) wygnać ich z kraju, albo
zgotować im jeszcze coś gorszego”. — George Bancroft, History of the United States of
America I, 12,6. Prześladowani i więzieni purytanie nie mieli nadziei na lepsze jutro i
przekonali się, że dla takich, którzy chcą służyć Bogu zgodnie z własnym sumieniem,
„Anglia przestała być krajem, w którym mogliby na stałe mieszkać”. — J. G. Palfrey,
History of New England 3,34. Wielu postanowiło uciec do Holandii, lecz i tam napotkali na
liczne trudności, niektórzy zginęli, a inni znaleźli się w więzieniu. Ich plany zostały
pokrzyżowane, wielu wydano w ręce wrogów. Jednak ich upór w końcu zwyciężył i znaleźli
schronienie u gościnnych wybrzeży republiki holenderskiej. {WB 153.4}
191