Lewiatan Narodów_

swej wiary. Więzienia były pełne, rodziny rozłączone, a wielu skazywano na wygnanie do
obcych krajów. Jednak Bóg był ze swoim ludem i żadne prześladowania nie mogły zmusić
go do milczenia. Wielu uciekało przez ocean do Ameryki, gdzie stwarzali podstawy
osobistej i religijnej wolności, która stała się bastionem i chwałą tego kraju. {WB 133.7}
I znowu, jak za czasów apostołów, prześladowanie służyło szerzeniu ewangelii. W
ponurym, pełnym przestępców więzieniu, Jan Bunyan napisał swe piękne dzieło o
wędrówce pielgrzyma z kraju zła do niebiańskiego miasta. Zdawało mu się, że oddycha
atmosferą niebios. Ten głos z więzienia w Bedford przemawiał do ludzi z wielką mocą
przez ponad sto lat. Wędrówki pielgrzyma i Niezmierzona łaska Boża dla największego
grzesznika, napisane przez niego, skierowały niejednego błądzącego na drogę żywota. {WB
134.1}
Baxter, Flavel, Alleine oraz inni wykształceni i utalentowani protestanci posiadający
głębokie chrześcijańskie doświadczenia, stanęli do obrony „wiary raz świętym podanej”.
Dzieła tych ludzi zakazywane przez panujących władców, nigdy nie zginą. Fountain of Life
(Źródło życia) i Method of Grace (Działanie łaski) Flavela uczyły tysiące, jak mają
powierzyć swe życie Chrystusowi. Reformed Pastor (Odrodzony pastor) Baxtera okazał się
błogosławieństwem dla tych, którzy pragnęli odnowienia dzieła Bożego, a jego Saints
Everlasting Rest (Wieczny odpoczynek świętych) niejednej osobie pozwolił zdobyć
wewnętrzny spokój, który Bóg udziela swemu ludowi. {WB 134.2}
Sto lat później, w czasach duchowej ciemności, w Anglii pojawili się, jako nosiciele
światła Bożego, Whitefield i bracia Wesley’ owie. Pod panowaniem Kościoła państwowego
Anglicy doprowadzili w swoim kraju do takiego upadku religii, który niewiele odbiegał od
pogaństwa. Religia naturalna była ulubionym przedmiotem studiów duchownych i
obejmowała większą część ich teologii. Warstwy wyższe szydziły z pobożności i chełpliwie
oświadczały, że są wolni od jej fanatyzmu. Niższe klasy żyły pogrążone w grzechu i
niewiedzy, a Kościół nie miał wiary ani odwagi, by podtrzymać i wznieść na wyższy
poziom upadłe dzieło prawdy. {WB 134.3}
Zapomniano o wielkiej prawdzie, o usprawiedliwieniu przez wiarę, którą tak wyraźnie
głosił Luter. Jej miejsce zajęła nauka Rzymu, nakazująca zdobywać zbawienie przez dobre
uczynki. Whitefield i bracia Wesley’ owie byli członkami Kościoła anglikańskiego,
szczerze szukającymi łaski Bożej, którą, jak i ich uczono, można uzyskać przez
zachowywanie przykazań kościelnych i cnotliwe życie. {WB 134.4}
Gdy Karol Wesley zachorował i przeczuwał, że zbliża się śmierć, zapytano go, na czym
opiera swą nadzieję na życie wieczne. „Użyłem wszelkich mych sił, by służyć Bogu” —
odpowiedział. Gdy przyjaciel, który zadał mu to pytanie, wydawał się nie
usatysfakcjonowany tą odpowiedzią, Wesley pomyślał: „Czyż moje wysiłki nie są
wystarczającą podstawą nadziei? Gdyby mnie obrabował z mych uczynków, nie miałbym
166