Lewiatan Narodów_

jego Twórcy. „Nie ma króla, cesarza, burmistrza czy jakiegokolwiek panującego, który by
nie był zobowiązany stosować się do Jego świętego Słowa. Nie wybierajmy żadnych
bocznych dróg, pozwólmy Słowu Bożemu kierować nami (...) nie idźmy w ślady naszych
ojców i nie czyńmy tego, co czynili, lecz to, co powinni byli czynić”. — H. Latimer, First
Sermon Preached Before King Edward VI. {WB 131.4}
Barnes i Frith, przyjaciele Tyndale’a, podjęli się bronić prawdy. Za nimi poszli bracia
Ridley i Cranmer. Ci przywódcy angielskiej reformacji byli uczonymi, cenionymi w
Kościele rzymskim dzięki swej gorliwości i pobożności. Ich opór względem papiestwa był
wynikiem poznania przez nich błędów „świętej stolicy”. Znajomość tajemnic Babilonu
dodawała większej mocy ich świadectwu przeciwko niemu. {WB 131.5}
„Postawię teraz dziwne pytanie — powiedział Latimer. — Wiecie, kto jest
najgorliwszym biskupem i prałatem Anglii? (...) Widzę, że słuchacie i czekacie, aż ja
wymienię jego imię. (...) {WB 131.6}
Powiem wam, jest to diabeł. (...) On nigdy nie oddala się ze swej diecezji. (...)
Wezwijcie go, kiedy chcecie, a zawsze zastaniecie go na miejscu (...) zawsze jest przy
pracy. (...) Nigdy nie zobaczycie go bezczynnego, ręczę wam za to. (...) Tam, gdzie mieszka
diabeł (...) precz z książkami, postawcie świece, precz z Bibliami, sprowadźcie różańce,
precz ze światłem ewangelii, zapalcie gromnice, tak, nawet w najjaśniejsze południe (...) do
dołu z krzyżem Chrystusa, otwórzcie odpustowe sakiewki (...) precz z przyodziewaniem
nagich, biednych i kalek, chodźcie stroić obrazy i kolorowo ozdabiać figury (...) w górę
ludzkie tradycje i prawa, precz z Bożymi postanowieniami i Jego najświętszym Słowem.
(...) O, gdyby nasi prałaci tak gorliwie rozsiewali dobre nauki, jak szatan sieje wszelkiego
rodzaju chwasty!” — Latimer, Sermon of the Plough. {WB 132.1}
Naczelną zasadą angielskich reformatorów — podobnie jak waldensów, Wiklifa, Husa,
Lutra, Zwingliego i innych — było uznanie Biblii za nieomylny autorytet w sprawach wiary
i chrześcijańskiego życia. Zaprzeczyli oni prawu papieża, soborów, ojców Kościoła i królów
do panowania nad sumieniem w sprawach religii. Ich autorytetem była Biblia i za pomocą
jej nauk weryfikowali wszelkie doktryny i roszczenia. Wiara w Boga i Jego Słowo
dodawała im siły, kiedy składali za nie swe życie. „Pociesz się — zawołał Latimer do
swego współtowarzysza na stosie, gdy płomienie miały zdławić ich głos — dziś, za łaską
Bożą, zapalimy w Anglii takie światło, którego, wierzę, nigdy nie będzie można zagasić”.
— Works of Hugh Latimer I, XIII. {WB 132.2}
Ziarno prawdy, zasiane w Szkocji przez Kolumbę i jego współpracowników, nigdy nie
zostało całkowicie zniszczone. Przez wieki, gdy Kościoły Anglii poddały się Rzymowi,
zbory w Szkocji nadal cieszyły się wolnością. Jednak w dwunastym stuleciu i tu dotarło
papiestwo, roztaczając swą absolutną władzę. W żadnym innym kraju ciemność nie była tak
wielka, a mimo to przeniknęły ją promienie światła, zapowiadające nadchodzący dzień.
163