Lewiatan Narodów_

Piłata”. Zwolennicy papiestwa stawali się coraz gwałtowniejsi. Jeden z nich, opanowany
śłepą gorliwością, oświadczył: „Turcy są lepsi od luteranów, ponieważ zachowują posty, a
luteranie je lekceważą. Jeśli musimy wybrać pomiędzy Pismem Świętym, powinniśmy
odrzucić to pierwsze”. Melanchton powiedział: „Każdego dnia w czasie ogólnego
zgromadzenia Faber rzucał coraz to nowy kamień przeciwko nam, ewangelikom”. —
Tamże XIII, 5. {WB 104.5}
Tolerancja religijna była zagwarantowana prawem i państwa ewangelickie postanowiły
przeciwstawić się wszelkim próbom jej pogwałcenia. Luter, który ciągle jeszcze znajdował
się na wygnaniu po edykcie wormackim, nie miał prawa być obecnym w Spirze; jego
miejsce zajęli współpracownicy i ewangeliccy książęta, powołani przez Boga, by w tej
niebezpiecznej sytuacji bronić Jego sprawy. Szlachetnego Fryderyka Saskiego,
dawniejszego protektora Lutra, zabrała śmierć, ale jego brat i następca, książę Jan, przyjął
reformację bardzo życzliwie i choć był miłośnikiem pokoju, w sprawach wiary wykazał
dzielność i energię. {WB 105.1}
Kościół żądał, aby te państwa, które uznały reformację, poddały się bez zastrzeżeń
władzy rzymskiej. Reformatorzy ze swej strony domagali się zapewnionej im poprzednio
wolności religijnej. Nie mogli pogodzić się z tym, by Rzym ponownie wziął pod swoje
jarzmo państwa, które z tak wielką radością przyjęły Słowo Boże. {WB 105.2}
Wreszcie zaproponowano ugodę; tam gdzie reformacja nie dotarła, edykt z Wormacji
powinien być jak najsurowiej przestrzegany, „tam zaś, gdzie odstąpiono od niego tak
dalece, że ponowne wprowadzenie edyktu nie obeszłoby się bez buntów, ludzie nie powinni
przynajmniej dokonywać nowych reform, podnosić kwestii spornych, zakazywać
odprawiania mszy oraz pozwalać katolikom na przyjęcie luteranizmu”. — Tamże XIII, 5.
Propozycja została przyjęta przez sejm ku wielkiemu zadowoleniu przedstawicieli Kościoła
rzymskiego. {WB 105.3}
Gdyby postanowienia te uzyskały moc prawną, „reformacja nie mogłaby się szerzyć tam
(...) gdzie jeszcze nie była znana, ani zakorzenić tam, gdzie już istniała”. — Tamże XIII, 5.
Wolność słowa zostałaby tym samym przekreślona, a nawracanie — zakazane. Zwolennicy
reformacji musieliby natychmiast podporządkować się uchwalonym ograniczeniom i
zakazom, a nadzieja świata zgasłaby. „Nawrót rzymskiej władzy przywróciłby siłą rzeczy
dawne nadużycia i powstałaby sytuacja, w której łatwo byłoby przez fanatyzm i sianie
niezgody dokończyć zniszczenia dzieła już i tak wstrząsanego wieloma burzami”. — Tamże
XIII, 5. {WB 105.4}
Gdy stronnictwo ewangelickie zebrało się na naradę, jego członkowie spoglądali na
siebie przerażeni. Jedni pytali drugich: „Co robić?” W grę wchodziły kwestie ważne dla
całego świata. „Czy przywódcy reformacji powinni ustąpić i przyjąć edykt? Jak łatwo było
w tym krytycznym momencie zająć niewłaściwe stanowisko! Jak wiele pozornie słusznych
128