Lewiatan Narodów_

Na pewien czas fanatyzm został zahamowany, ale kilka lat później powrócił z większym
natężeniem i straszniejszymi skutkami. O przywódcach tego ruchu Luter pisał: „Dla nich
Pismo Święte było martwą literą i wszyscy oni wołali: «Duch! Duch!» Ale ja z pewnością
nie pójdę tam, dokąd ich ten duch wiedzie. Niech Bóg w swoim miłosierdziu zachowa mnie
od Kościoła, w którym nie ma nikogo oprócz świętych. Pragnę przebywać z pokornymi,
chorymi i słabymi, którzy znają i odczuwają swoje grzechy, a także stale wołają do Boga z
głębokości swych serc, by otrzymać od Niego pocieszenie i wzmocnienie”. — Tamże X,
10. {WB 100.8}
Jednym z najbardziej aktywnych fanatyków był Tomasz Münzer, człowiek o
niepospolitych zdolnościach, który gdyby wykorzystał je właściwie, mógłby uczynić wiele
dobrego.* Nie nauczył się on jednak najważniejszych zasad prawdziwej religii. „Pragnął
zreformować świat, a zapomniał, jak to czyni wielu entuzjastów, że reformację powinien
rozpocząć od samego siebie”. — Tamże IX, 8. Jego ambicją było osiągnąć stanowisko i
wpływy; nie chciał być postacią drugoplanową, nawet po Lutrze. Oświadczył, że
reformatorzy, zastępując autorytet papieża autorytetem Pisma Świętego, ustanawiają jedynie
nową odmianę papiestwa. Twierdził, że jedynie on otrzymał boskie zlecenie dla
przeprowadzenia prawdziwej reformy. „Kto posiada tego ducha — mówił Münzer —
posiada prawdziwą wiarę, nawet gdyby w swoim życiu nie widział Pisma Świętego”. —
Tamże X, 10. {WB 101.1}
Fanatyczni nauczyciele pozwolili, by kierowały nimi uczucia; każdą myśl i każdy impuls
uważali za głos Boży. W konsekwencji doszli do skrajności. Niektórzy spalili nawet swe
Biblie, wołając: „Litera zabija, lecz Duch ożywia”. Nauki Münzera odwołujące się do
potrzeby przeżycia czegoś niezwykłego zaspokajały ludzką pychę przez wywyższenie
ziemskich teorii i opinii ponad Słowo Boże. Jego doktryny były akcentowane przez tysiące
ludzi. Münzer po niedługim czasie sprzeciwił się wszelkiemu porządkowi podczas
nabożeństw i stwierdził, że posłuszeństwo książętom jest próbą służenia zarówno Bogu jak i
diabłu. {WB 101.2}
Umysły ludzi, uwolnione już poprzednio od jarzma papieskiego, stawały się także
niecierpliwe z powodu zakazów świeckich. Rewolucyjne nauki Münzera, uzurpujące sobie
boską aprobatę, zaprowadziły wielu do wyłamania się spod wszelkiej kontroli oraz oddania
władzy uprzedzeniom i namiętnościom. Z tego powodu rozgorzały w Niemczech bunty i
walki; ziemia poczęła opływać krwią. {WB 101.3}
Udręka, jaką Luter przeżywał tak dawno w Erfurcie, powróciła ze zdwojoną siłą teraz,
gdy ujrzał on skutki fanatyzmu, które dotknęły reformację. Książęta papiescy oświadczyli, a
wielu uwierzyło w to, że bunty są owocem nauk Lutra. Chociaż oskarżenie to było
bezpodstawne, zmartwiło jednak reformatora. Nie mógł znieść zniesławienia prawdy przez
postawienie jej w jednym szeregu z najbardziej skrajnym fanatyzmem. Z drugiej strony
122