Lewiatan Narodów_

Kiedy w Wormacji rozeszła się wiadomość, że Luter ma się zjawić przed sejmem,
wywołało to wielkie podniecenie. Aleander, legat papieski, któremu powierzono sprawę
Lutra, był bardzo zaniepokojony. Przeczuwał, że przesłuchanie Lutra może okazać się w
skutkach bardzo niebezpieczne dla papiestwa. Prowadzenie dochodzenia w sprawie, w
której papież wydał już potępiający wyrok, równało się znieważeniu autorytetu
„nieomylnego kapłana”. Poza tym legat obawiał się, że elokwencja i mocne argumenty
Lutra skłonią wielu książąt do zajęcia stanowiska przeciwnego interesom papieskim. W
najbardziej natarczywy sposób starał się więc odwieść cesarza od zamiaru wezwania Lutra
przed sejm. W tym mniej więcej czasie została wydana bulla wykluczająca Lutra z
Kościoła, co wraz z zabiegami Aleandra — skłoniło cesarza do ustąpienia legatowi. Napisał
więc do elektora, że jeżeli Luter nie odwoła swych tez, musi pozostać w Wittenberdze. {WB
77.4}
Aleander, niezadowolony jednak z tego zwycięstwa, działał dalej za pomocą wszelkich
dostępnych mu środków, by uzyskać wyrok skazujący Lutra. Wytrwale zwracał uwagę
książąt, prałatów i innych członków sejmu na sprawę Lutra, oskarżając reformatora o
podżeganie ludzi do buntu, bezbożności i bluźnierstwa. Jednak popędliwość i namiętność,
jakie cechowały słowa legata, wskazywały wyraźnie, jakie motywy nim kierują: Ogół
zebranych stwierdził, że „bardziej nienawiść i chęć zemsty, niż gorliwość i pobożność były
powodem wystąpień legata”. — Tamże VII, 1. Większość osób obecnych na sejmie coraz
bardziej przychyla się do sprawy Lutra. {WB 78.1}
Ze zdwojoną energią i gorliwością starał się legat przekonać cesarza, że jego
obowiązkiem jest wypełnienie papieskich zleceń. Ale prawo Niemiec wymagało w takich
kwestiach rozpatrzenia sprawy i jednomyślności wszystkich książąt. W końcu jednak cesarz
uległ namowom legata i pozwolił mu przedstawić sprawę sejmowi. „Był to dzień triumfu
dla nuncjusza. Zebranie było bardzo liczne, a sprawa jeszcze większa. Aleander miał
przemawiać w imieniu Rzymu (...) matki i pani wszystkich Kościołów. Przed zebranymi
pełnomocnikami chrześcijaństwa miał bronić stolicy Piotrowej. Legat miał wybitny dar
wymowy i dowiódł, że dorósł do wysokości zadania. Opatrzność chciała, by Rzym —
zanim będzie potępiony — był reprezentowany i broniony przed najdostojniejszym
trybunałem przez swego najzdolniejszego mówcę”. — Wylie VI, 4. Zwolennicy reformatora
z obawami oczekiwali na wynik wystąpienia Aleandra. Elektor saski nie był obecny, lecz
wyznaczył kilku radnych, którzy mieli mu donieść o przemówieniu nuncjusza
papieskiego. {WB 78.2}
Aleander z całą mocą swej elokwencji i naukowych wywodów usiłował podeptać
prawdę. Rzucał na Lutra coraz to nowe oskarżenia, określając go jako nieprzyjaciela
Kościoła i państwa, wroga żywych i umarłych, duchowieństwa i świeckich, soborów i
pojedynczych chrześcijan. „W pismach Lutra jest tyle błędów — stwierdził — iż można by
za nie spalić sto tysięcy heretyków”. {WB 78.3}
92