Leviatan van de Nasies_afr
, , seemonster, , aartsdemoon, Lucifer, , , Leviatan, , , seemonster, , aartsdemoon, Lucifer, , , Leviatan,
- Page 2: New Covenant Publications Internati
- Page 5 and 6: Deze pagina is opzettelijk leeg gel
- Page 7 and 8: Dankwoord Dit boek wordt opgedragen
- Page 9: elektronische media in elke taal he
- Page 12 and 13: Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Wereldge
- Page 14 and 15: 5
- Page 16 and 17: Geen voorgevoel van Zijn eigen bove
- Page 18 and 19: geweest. Van de top van de Olijfber
- Page 20 and 21: verstand, zodat ze de ware betekeni
- Page 22 and 23: Alzo redeneerden ze, en stemden in
- Page 24 and 25: Geen enkele Christen kwam om bij de
- Page 26 and 27: De blinde hardnekkigheid van de Joo
- Page 28 and 29: hartstocht, waaraan wordt toegegeve
- Page 30 and 31: Hoofdstuk 2 — Vuren van Vervolgin
- Page 32 and 33: Duizenden werden gevangen gezet en
- Page 34 and 35: Doch er is geen samenstemming tusse
- Page 36 and 37: “De Heer vertraagt de belofte nie
- Page 38 and 39: wereldse eer werd de kerk ertoe geb
- Page 40 and 41: De aartsbedrieger had zijn werk nog
- Page 42 and 43: worden om er een schijn van gezag a
- Page 44 and 45: de oorlogen van de opperbisschop om
- Page 46 and 47: Hoofdstuk 4 — Speciaal Ambassadeu
- Page 48 and 49: In hetzelfde land, waar het pausdom
- Page 50 and 51: Rein, eenvoudig en warm was de vroo
New Covenant Publications International Ltd. Afrikaans<br />
Kopiereg © 2020. Internasionale Publikasies <strong>van</strong> die Nuwe Verbond<br />
Alle regte voorbehou. Geen <strong>de</strong>el <strong>van</strong> hierdie publikasie mag in enige vorm of elektronies<br />
of meganies gereproduseer of versend word nie, insluitend fotokopie, opname of enige<br />
inligtingstoor en herwinningsstelsel, son<strong>de</strong>r die skriftelike toestemming <strong>van</strong> die uitgewer.<br />
Alle regte voorbehou. Geen ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> hierdie boek mag gereproduseer word op enige<br />
manier, meganies of elektronies, insluiten<strong>de</strong> plaat- en bandopnames en fotokopiëring,<br />
son<strong>de</strong>r die skriftelike toestemming <strong>van</strong> die uitgewer nie, behalwe re<strong>de</strong>like aanhalings vir<br />
navorsingsen resensiedoelein<strong>de</strong>s.<br />
ISBN: 359-2-85933-609-1<br />
ISBN: 359-2-85933-609-1<br />
Katalogisering in Publikasiedata<br />
Geredigeer en Ontwerp <strong>de</strong>ur: Nuwe Verbond Internasionale Groep<br />
Gedruk in die Verenig<strong>de</strong> Koninkryk.<br />
Eerste druk 26 Mei 2020<br />
Gepubliseer <strong>de</strong>ur : Internasionale Publikasies <strong>van</strong> die Nuwe Verbond<br />
New Covenant Publications International Ltd.,<br />
Kemp House, 160 City Road, London, EC1V 2NX<br />
Besoek die webwerf: www.newcovenant.co.uk
Die enigste manier om so ‘n algemene mag te vestig, soos dit hulle teen die inval <strong>van</strong><br />
Buitelan<strong>de</strong>rs kan beskerm, asook mekaar se beserings en daar<strong>de</strong>ur om hulle sodanig te<br />
beveilig soos <strong>de</strong>ur hul eie toedoen, en <strong>de</strong>ur die vrugte <strong>van</strong> die Aar<strong>de</strong>, mag hulle<br />
hulself voed en tevre<strong>de</strong> leef; is, om al hul krag en mag aan een Man te verleen, of aan<br />
een samekoms <strong>van</strong> mans, wat al hul wil sal vermin<strong>de</strong>r, <strong>de</strong>ur meervoudige stemme, tot<br />
een Wil: wat so goed is as om te sê, om een man aan te stel, of samekoms <strong>van</strong> mans,<br />
om hul persoon te dra; en elkeen om te besit, en homself te erken om die outeur te<br />
wees <strong>van</strong> wat ookal hy wat sodanig hul persoon dra; sal optree, of genoop word om op<br />
te tree, in daardie dinge wat betrekking het op hul algemene vre<strong>de</strong> en veiligheid<br />
(sekuriteit); en toegewing <strong>van</strong> hul wil daarin, elkeen tot sy wil, en hul oor<strong>de</strong>le, tot sy<br />
oor<strong>de</strong>el. Hierdie is meer as toestemming, of eensgesindheid: dit is ‘n werklike eenheid<br />
<strong>van</strong> hulle almal, in een en dieself<strong>de</strong> persoon, gedoen <strong>de</strong>ur verbond <strong>van</strong> elke man met<br />
elke man, op diesulke manier, asof elke man sal sê aan elke man. “Ek bemagtig en gee<br />
my selfregeringsreg op aan hierdie Man, of tot hierdie samekoms <strong>van</strong> mans, op<br />
hierdie voorwaar<strong>de</strong>, dat jy jou reg aan hom sal opgee, en sal sy werksaamhe<strong>de</strong> op<br />
dieself<strong>de</strong> manier sal bemagtig.” So gedoen, is die menigte as sodanig verenig in een<br />
Persoon ‘n statebond genoem, civitas in Latyn. Hierdie is die generasie <strong>van</strong> daardie<br />
groot LEVIATHAN, of liefs (om meer eerbiedig te praat) <strong>van</strong> daardie sterflike god,<br />
aan wie ons ons vre<strong>de</strong> en ver<strong>de</strong>diging on<strong>de</strong>r die Onsterflike God verskuldig is. Want<br />
<strong>de</strong>ur hierdie Magtiging, gegee aan hom <strong>de</strong>ur elke spesifieke man in die statebond, het<br />
hy die gebruik <strong>van</strong> soveel mag en sterkte verleen aan hom, dat <strong>de</strong>ur terreur daar<strong>van</strong>,<br />
hy nie instaat is om die wil <strong>van</strong> hulle almal te skep en vorm nie, om vre<strong>de</strong> by die huis<br />
te bewerkstellig, en gemeenskaplike hulp aan hul oorsese vyan<strong>de</strong> te bied.<br />
Hoofstuk 17<br />
Leviathan, 1651<br />
Thomas Hobbes
Deze pagina is opzettelijk leeg gelaten.
New Covenant Publications<br />
International Ltd.<br />
Gereformeer<strong>de</strong> Boeken, Getransformeer<strong>de</strong> Gedachten<br />
New Covenant Publications International Ltd.,<br />
Kemp House, 160 City Road, London, EC1V 2NX<br />
Email: newcovenantpublicationsintl@gmail.com
Dankwoord<br />
Dit boek wordt opgedragen aan Here God.
Voorwoord<br />
New Covenant Publications International verbindt <strong>de</strong> lezer opnieuw met het god<strong>de</strong>lijke<br />
plan dat hemel en aar<strong>de</strong> verbindt en <strong>de</strong> eeuwigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> lief<strong>de</strong> versterkt. Het<br />
logo, <strong>de</strong> Ark <strong>van</strong> het Verbond, vertegenwoordigt <strong>de</strong> intimiteit tussen Christus Jezus en<br />
zijn volk en <strong>de</strong> centrale plaats <strong>van</strong> Gods wet. Zoals er staat geschreven: “Maar dít is het<br />
verbond, dat Ik met het huis <strong>van</strong> Israël sluiten zal na <strong>de</strong>ze dagen, luidt het woord <strong>de</strong>s<br />
HEREN: Ik zal mijn wet in hun binnenste leggen en die in hun hart schrijven, Ik zal hun<br />
tot een God zijn en zij zullen Mij tot een volk zijn.” (Jeremia 31: 31-33; Hebreeën 8: 8-<br />
10). In<strong>de</strong>rdaad, het nieuwe verbond getuigt <strong>van</strong> een verlossing, geboren door<br />
onvermin<strong>de</strong>r<strong>de</strong> strijd en verzegeld door bloed.<br />
Geduren<strong>de</strong> ontelbare eeuwen hebben velen lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> kwelling en onbegrijpelijke<br />
on<strong>de</strong>rdrukking doorstaan, berekend om <strong>de</strong> waarheid uit te wissen. Vooral in <strong>de</strong> donkere<br />
mid<strong>de</strong>leeuwen was dit licht enorm in <strong>de</strong> war en verduisterd door menselijke tradities en<br />
populaire onwetendheid, omdat <strong>de</strong> inwoners <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld <strong>de</strong> Opperste Wijsheid had<strong>de</strong>n<br />
veracht en verworpen en het verbond had<strong>de</strong>n overtre<strong>de</strong>n. De plaag <strong>van</strong> het compromis<br />
met zich wijdverbreid kwaad veroorzaakte zo'n gesel <strong>van</strong> ongebrei<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>generatie en<br />
duivelse onmenselijkheid, dat veel levens ten onrechte wer<strong>de</strong>n opgeofferd en weiger<strong>de</strong>n<br />
zich over te geven aan <strong>de</strong> gewetensvrijheid. Niettemin werd een om verloren kennis te<br />
herstellen, met name in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> Reformatie.<br />
De plaag <strong>van</strong> het compromis met zich uitbrei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> kwa<strong>de</strong>n veroorzaakte zo'n gesel <strong>van</strong><br />
ongebrei<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>generatie en duivelse onmenselijkheid, dat veel levens ten onrechte<br />
wer<strong>de</strong>n opgeofferd vooral al <strong>de</strong>genen die weiger<strong>de</strong>n zich over te geven aan <strong>de</strong><br />
gewetensvrijheid. Niettemin werd een verloren kennis nieuw leven ingeblazen, met<br />
name in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> Reformatie. De hervorming <strong>van</strong> <strong>de</strong> 16e eeuw leid<strong>de</strong> tot een<br />
moment <strong>van</strong> waarheid, fundamentele veran<strong>de</strong>ring en <strong>de</strong> daaruit voortvloeien<strong>de</strong><br />
turbulentie, zoals weerspiegeld in <strong>de</strong> contrareformatie. Door dit boek ont<strong>de</strong>k je echter <strong>de</strong><br />
onmiskenbare betekenis <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze unieke revolutie <strong>van</strong>uit het perspectief <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
hervormers en an<strong>de</strong>re moedige pioniers. Uit hun verslagen kan men <strong>de</strong> verwoesten<strong>de</strong><br />
veldslagen, <strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen voor <strong>de</strong>rgelijke fenomenale weerstand en bovennatuurlijke<br />
interventies begrijpen.<br />
Ons motto: “Gereformeer<strong>de</strong> Boeken, Getransformeer<strong>de</strong> Gedachten,” benadrukt het<br />
on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>nd genre <strong>van</strong> <strong>de</strong> literatuur, gecomponeerd in een kritisch tijdperk en <strong>de</strong><br />
impact er<strong>van</strong>. Het benadrukt ook <strong>de</strong> urgentie <strong>van</strong> persoonlijke hervorming,<br />
we<strong>de</strong>rgeboorte en transformatie. Al sinds <strong>de</strong> uitvinding <strong>van</strong> <strong>de</strong> boekdrukkunst <strong>de</strong><br />
Gutenberg, in combinatie met het kracht <strong>van</strong> vertaling, <strong>de</strong> principes <strong>van</strong> het hervorm<strong>de</strong><br />
geloof verspreid<strong>de</strong>, ongeveer 500 jaar gele<strong>de</strong>n, zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gedigitaliseer<strong>de</strong> pers en
elektronische media in elke taal het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid communiceren in <strong>de</strong>ze laatste<br />
tij<strong>de</strong>n.
2
Inhoudsopgave<br />
Hoofdstuk 1: Wereldgeschie<strong>de</strong>nis Voorspeld .......................................................................... 6<br />
Hoofdstuk 2: Vuren <strong>van</strong> Vervolging ...................................................................................... 21<br />
Hoofdstuk 3: Tijdperk <strong>van</strong> Duisternis .................................................................................... 28<br />
Hoofdstuk 4: Speciaal Ambassa<strong>de</strong>urs .................................................................................... 37<br />
Hoofdstuk 5: Kampioen <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid .............................................................................. 49<br />
Hoofdstuk 6: Twee Hel<strong>de</strong>n .................................................................................................... 61<br />
Hoofdstuk 7: Start <strong>van</strong> <strong>de</strong> Revolutie ...................................................................................... 77<br />
Hoofdstuk 8: Luther voor <strong>de</strong> Rijksdag ................................................................................... 94<br />
Hoofdstuk 9: De Zwitserse Hervormer ................................................................................ 112<br />
Hoofdstuk 10: Voortgang <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming in Duitschland ............................................ 122<br />
Hoofdstuk 11: Protest <strong>van</strong> <strong>de</strong> Vorsten ................................................................................. 131<br />
Hoofdstuk 12: De Hervorming in Frankrijk ........................................................................ 141<br />
Hoofdstuk 13: In <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>n en Skandinavië .............................................................. 159<br />
Hoofdstuk 14: Latere Engelse Hervormers .......................................................................... 165<br />
Hoofdstuk 15: De Franse Revolutie ..................................................................................... 179<br />
Hoofdstuk 16: Land <strong>van</strong> Vrijheid ........................................................................................ 194<br />
Hoofdstuk 17: Voorlopers <strong>van</strong> <strong>de</strong> Morgen .......................................................................... 201<br />
Hoofdstuk 18: Een Amerikaanse Hervormer ....................................................................... 214<br />
Hoofdstuk 19: Licht in <strong>de</strong> Duisternis ................................................................................... 233<br />
Hoofdstuk 20: Een Grote Godsdienstige Opwekking .......................................................... 241<br />
Hoofdstuk 21: Een Waarschuwing Verworpen ................................................................... 255<br />
Hoofdstuk 22: Profetieen Vervuld ....................................................................................... 267<br />
Hoofdstuk 23: Wat is het Heiligdom? ................................................................................. 281<br />
Hoofdstuk 24: In het Heilige <strong>de</strong>r Heiligen ........................................................................... 291<br />
Hoofdstuk 25: Gods Wet Onveran<strong>de</strong>rlik ............................................................................. 298<br />
Hoofdstuk 26: Een Hervormingswerk ................................................................................. 310<br />
Hoofdstuk 27: Opwekkingen in <strong>de</strong> Laatste Tijd .................................................................. 317<br />
Hoofdstuk 28: Het On<strong>de</strong>rzoekend Oor<strong>de</strong>el .......................................................................... 330<br />
3
Hoofdstuk 29: De Oorsprong <strong>van</strong> het Kwaad ...................................................................... 339<br />
Hoofdstuk 30: Helse Vijandschap ....................................................................................... 348<br />
Hoofdstuk 31: Het Werk <strong>van</strong> Boze Geesten ........................................................................ 353<br />
Hoofdstuk 32: Gevaarlijke Misleidingen ............................................................................. 358<br />
Hoofdstuk 33: Het Eerste Grote Bedrog .............................................................................. 367<br />
Hoofdstuk 34: Kunnen <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n met ons praten? ............................................................... 381<br />
Hoofdstuk 35: Gewetensvrijheid ......................................................................................... 389<br />
Hoofdstuk 36: De Na<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> Strijd ..................................................................................... 402<br />
Hoofdstuk 37: De Schriften een Bron <strong>van</strong> Veiligheid ......................................................... 410<br />
Hoofdstuk 38: De Laatste Waarschuwing ........................................................................... 417<br />
Hoofdstuk 39: “Anarchie Ontketend” .................................................................................. 424<br />
Hoofdstuk 40: Grote bevrijding ........................................................................................... 439<br />
Hoofdstuk 41: Verwoesting <strong>van</strong> <strong>de</strong> Aar<strong>de</strong> ........................................................................... 451<br />
Hoofdstuk 42: Het Ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Strijd ................................................................................ 458<br />
4
5
Hoofdstuk 1 — Wereldgeschie<strong>de</strong>nis Voorspeld<br />
“Och of gij ook beken<strong>de</strong>t, ook nog in <strong>de</strong>ze uw dag, hetgeen tot uw vre<strong>de</strong> dienté Maar nu<br />
is het verborgen voor uw ogen. Want er zullen dagen over u komen, dat uw vijan<strong>de</strong>n een<br />
begraving rondom u zullen opwerpen, en zullen u omsingelen, en u <strong>van</strong> alle zij<strong>de</strong>n<br />
benauwen. En zullen u tot <strong>de</strong> grond ne<strong>de</strong>rwerpen, en uw kin<strong>de</strong>ren in u; en ze zullen in u <strong>de</strong><br />
ene steen op <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re steen niet laten; daarom dat gij <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> uw bezoeking niet bekend<br />
hebt.”<br />
Van <strong>de</strong> top <strong>van</strong> <strong>de</strong> Olijfberg zag Jezus op Jeruzalem neer. Schoon en vredig was het<br />
toneel, dat v——r Hem uitgebreid lag. Het was in <strong>de</strong> Paastijd, en <strong>van</strong> alle lan<strong>de</strong>n waren <strong>de</strong><br />
kin<strong>de</strong>ren Jakobs daar bijeengekomen om het grote volksfeest te vieren. Te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
tuinen en wijngaar<strong>de</strong>n, en groene hellingen, bezet met <strong>de</strong> tenten <strong>van</strong> <strong>de</strong> pelgrims, verrezen<br />
<strong>de</strong> terrasvormige heuvels, <strong>de</strong> statige paleizen en hechte bolwerken <strong>van</strong> Israels hoofdstad. De<br />
dochter Zions scheen in haar trots te zeggen: “Ik zit als een koningin, en zal geen rouw zien;”<br />
even liefelik toen, en zichzelf even veilig achten<strong>de</strong> in <strong>de</strong> gunst <strong>de</strong>s Hemels, als toen <strong>de</strong><br />
koninklike zanger eeuwen tevoren zong: “Schoon <strong>van</strong> gelegenheid, een vreug<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
ganse aar<strong>de</strong>, is <strong>de</strong> berg Zion, ... <strong>de</strong> stad <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote Koning.” De prachtige gebouwen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> tempel lagen in het volle gezicht. De stralen <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rgaan<strong>de</strong> zon verlichtten zijn wit<br />
marmeren muren, en weerkaatsten zich in het goud <strong>van</strong> poorten, torens en tinnen <strong>van</strong> zijn<br />
grootse bouwwerken.<br />
Als “<strong>de</strong> volmaakt schone” stond hij daar, <strong>de</strong> trots <strong>van</strong> het Joodse volk. Welk kind <strong>van</strong><br />
Israël kon <strong>de</strong> blik op dit toneel laten rusten, zon<strong>de</strong>r een trilling <strong>van</strong> genot en bewon<strong>de</strong>ring te<br />
gevoelen I Maar gans an<strong>de</strong>re gedachten hiel<strong>de</strong>n Jezus’ gemoed bezig. “En als Hij nabij<br />
kwam, en <strong>de</strong> stad zag, ween<strong>de</strong> Hij over haar.” Te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> algemene vrolikheid <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> zegevieren<strong>de</strong> intocht, terwijl <strong>de</strong> palmtakken wuif<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> blij<strong>de</strong> hosanna’s <strong>de</strong> heuvelen<br />
<strong>de</strong><strong>de</strong>n weergalmen, en duizen<strong>de</strong>n stemmen Hem als koning huldig<strong>de</strong>n, werd <strong>de</strong> Verlosser<br />
<strong>de</strong>r wereld door een plotselinge en geheimzinnige droefheid overweldigd. Hij, Gods Zoon,<br />
<strong>de</strong> Beloof<strong>de</strong> <strong>van</strong> Israël, Wiens macht <strong>de</strong> dood had overwonnen, en hen, die het graf<br />
ge<strong>van</strong>gen hield, had opgeroepen, ween<strong>de</strong>, niet tengevolge <strong>van</strong> een gewone droefheid, maar<br />
tengevolge <strong>van</strong> diepe en onweerstaanbare zielsontroering.<br />
Zijn tranen waren niet om Hemzelf, ofschoon Hij wel wist waarheen Zijn schre<strong>de</strong>n Hem<br />
leid<strong>de</strong>n. V——r Hem lag Geth- sémané, het toneel <strong>van</strong> Zijn na<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> foltering. De<br />
Schaaps- poort was evenzeer zichtbaar, waar eeuwen lang <strong>de</strong> offerdieren door gebracht<br />
waren, en die zich ook voor Hem zou openen, wanneer Hij “als een Lam ter slachting” zou<br />
wor<strong>de</strong>n geleid. Niet veel ver<strong>de</strong>r lag Golgotha, <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> kruisiging. Over het pad, dat<br />
Christus spoedig zou betre<strong>de</strong>n, moest <strong>de</strong> verschrikking <strong>van</strong> een grote duisternis vallen,<br />
wanneer Hij Zijn ziel stellen zou tot een offer voor <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>. Toch was het niet <strong>de</strong><br />
beschouwing <strong>van</strong> die tonelen, welke een schaduw op Hem wierp in <strong>de</strong>ze vreug<strong>de</strong>volle ure.<br />
6
Geen voorgevoel <strong>van</strong> Zijn eigen bovenmenselike zielsangst drukte die onzelfzuchtige geest.<br />
Hij ween<strong>de</strong> over <strong>de</strong> gedoem<strong>de</strong> duizendtallen <strong>van</strong> Jeruzalem,— over <strong>de</strong> blindheid en<br />
onboetvaardigheid <strong>van</strong> hen, voor wie Hij gekomen was om hen te zegenen en te red<strong>de</strong>n.<br />
De geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> Gods biezon<strong>de</strong>re gunst en bewaren<strong>de</strong> zorg, geduren<strong>de</strong> meer dan<br />
duizend jaren aan het uitverkoren volk bewezen, lag open voor Jezus’ oog. Daar was <strong>de</strong><br />
berg Moria, waar <strong>de</strong> zoon <strong>de</strong>r belofte als een gewillig slachtoffer op het altaar was<br />
gebon<strong>de</strong>n,— tot voorafschaduwing <strong>van</strong> het offer <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God. Daar was het<br />
verbond <strong>de</strong>s zegens, <strong>de</strong> heerlike Messiasbelofte, aan <strong>de</strong> va<strong>de</strong>r <strong>de</strong>r gelovigen bevestigd. Daar<br />
had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> vlammen <strong>van</strong> het offer, ten hemel stijgen<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> dorsvloer <strong>van</strong> Ornan, het<br />
zwaard <strong>van</strong> <strong>de</strong> verwoesten<strong>de</strong> engel afgekeerdm —een passend beeld <strong>van</strong> het offer <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Heiland en Zijn tussentre<strong>de</strong>n ten behoeve <strong>van</strong> <strong>de</strong> schuldige mensheid. Jeruzalem was méér<br />
dan <strong>de</strong> ganse aar<strong>de</strong> door God geëerd gewor<strong>de</strong>n. De Heer had “Zion verkoren”, Hij had “het<br />
begeerd tot Zijn woonplaats”. Daar had<strong>de</strong>n heilige profeten eeuwen lang hun<br />
waarschuwen<strong>de</strong> boodschap geuit.<br />
Dáár had<strong>de</strong>n priesters hun wierookvaten gezwaaid, en was <strong>de</strong> wierookwolk met <strong>de</strong><br />
gebe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> aanbid<strong>de</strong>rs tot God opgestegen. Dáár was dageliks het bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
lammeren opgeofferd, heenwijzen<strong>de</strong> op het Lam Gods. Dáár had Jehova Zijn<br />
tegenwoordigheid geopenbaard in <strong>de</strong> wolk <strong>de</strong>r heerlikheid boven het verzoen<strong>de</strong>ksel. Daar<br />
rustte <strong>de</strong> voet <strong>van</strong> die geheimzinnige lad<strong>de</strong>r, die <strong>de</strong> hemel met <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> verbond, — die<br />
lad<strong>de</strong>r, waarop Gods engelen af- en opklommen, en die <strong>de</strong> wereld <strong>de</strong> weg naar het heilige<br />
<strong>de</strong>r heiligen open<strong>de</strong>. Was Israël als volk aan God getrouw gebleven, Jeruzalem, als Gods<br />
uitverkorene, zou eeuwig zijn blijven staan. Maar <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> dat uitverkoren volk<br />
was een aaneenschakeling <strong>van</strong> afkerigheid en opstand. Ze had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> <strong>de</strong>s hemels<br />
weerstaan, hun voorrechten misbruikt, en <strong>de</strong> hun geschonken gelegenhe<strong>de</strong>n veronachtzaamd.<br />
Ofschoon Israël had “gespot met <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>n Gods, Zijn woor<strong>de</strong>n had veracht, en zij<br />
zichzelven verleid<strong>de</strong>n tegen zijn profeten”5 had Hij Zich toch aan hen geopenbaard “als <strong>de</strong><br />
Here God, barmhartig en genadig, lankmoedig en groot <strong>van</strong> weldadigheid en waarheid;”<br />
niettegenstaan<strong>de</strong> herhaal<strong>de</strong>like verwerping, was Zijn barmhartigheid blijven pleiten. Met<br />
meer me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> lief<strong>de</strong> dan die <strong>van</strong> een va<strong>de</strong>r voor zijn zoon, had God tot hen gezon<strong>de</strong>n<br />
“door <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> Zijn bo<strong>de</strong>n, vroeg op zijn<strong>de</strong> om die te zen<strong>de</strong>n; want Hij verschoon<strong>de</strong> Zijn<br />
volk en Zijn woning.” Toen vermaning, be<strong>de</strong> en bestraffing zon<strong>de</strong>r uitwerking bleven, zond<br />
Hij hun <strong>de</strong> beste gift <strong>de</strong>s hemels, ja, schonk hun <strong>de</strong> gehele hemel in die éne Gift.<br />
Gods Zoon werd zelf gezon<strong>de</strong>n om met <strong>de</strong> onboetvaardige stad te pleiten. Het was<br />
Christus, die Israël uit Egypte had gebracht als een goe<strong>de</strong> wijnstok. Zijn eigen hand had <strong>de</strong><br />
hei<strong>de</strong>nen v——r hen uitgedreven. Hij had hen geplant op een “vette heuvel.” Door Zijn<br />
zorgen<strong>de</strong> hoe<strong>de</strong> was <strong>de</strong> wijngaard omtuind gewor<strong>de</strong>n. Zijn dienstknechten waren<br />
uitgezon<strong>de</strong>n om hem te on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n. “Wat is er meer te doen aan Mijn wijngaard,” zo riep<br />
Hij uit, “hetwelk Ik aan hem niet gedaan heb?” Doch toen Hij verwachtte “dat hij goe<strong>de</strong><br />
7
druiven voortbrengen zou, heeft hij stinken<strong>de</strong> vruchten voortgebracht,” en toch kwam Hij,<br />
nog vol verlangen om vrucht te vin<strong>de</strong>n, in eigen persoon naar Zijn wijngaard, ten ein<strong>de</strong> te<br />
zien, of Hij hem misschien nog voor on<strong>de</strong>rgang zou kunnen bewaren. Hij groef om Zijn<br />
wijnstok; Hij snoei<strong>de</strong> en verzorg<strong>de</strong> hem. Hij was onvermoeid in Zijn pogingen om <strong>de</strong>ze<br />
wijnstok, die Hijzelf geplant had, te red<strong>de</strong>n.<br />
Drie jaren lang was <strong>de</strong> Heer <strong>van</strong> licht en heerlikheid on<strong>de</strong>r Zijn volk in- en uitgegaan.<br />
“Hij ging het land door goed doen<strong>de</strong>”, “genezen<strong>de</strong> allen, die <strong>van</strong> <strong>de</strong> duivel overweldigd<br />
waren”, helen<strong>de</strong> <strong>de</strong> gebrokenen <strong>van</strong> hart, aan <strong>de</strong> gebon<strong>de</strong>nen opening <strong>van</strong> <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis<br />
uitroepen<strong>de</strong>, blin<strong>de</strong>n het gezicht terug geven<strong>de</strong>, kreupelen in staat stellen<strong>de</strong> om te wan<strong>de</strong>len<br />
en doven om te horen, melaatsen reinigen<strong>de</strong>, do<strong>de</strong>n opwekken<strong>de</strong>, en aan <strong>de</strong> armen het<br />
e<strong>van</strong>gelie verkondigen<strong>de</strong>. Tot alle klassen zon<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rscheid werd <strong>de</strong> genadige roepstem<br />
gericht: “Komt herwaarts tot Mij, allen, die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven.”<br />
Ofschoon Hem kwaad voor goed vergol<strong>de</strong>n werd, en haat voor Zijn lief<strong>de</strong>,5 volhard<strong>de</strong><br />
Hij standvastig in Zijn zending <strong>van</strong> barmhartigheid. Zij, die Zijn gena<strong>de</strong> zochten, wer<strong>de</strong>n<br />
nooit teruggewezen. Als een zwerveling zon<strong>de</strong>r tehuis, met smaad en armoe<strong>de</strong> tot Zijn<br />
dageliks <strong>de</strong>el, leef<strong>de</strong> Hij slechts om te voorzien in <strong>de</strong> behoeften <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen, hun lij<strong>de</strong>n te<br />
verzachten, en met hen te pleiten, dat zij <strong>de</strong> gift <strong>van</strong> het eeuwige leven zou<strong>de</strong>n aannemen.<br />
De golven <strong>van</strong> gena<strong>de</strong>,] welke op <strong>de</strong>ze hardnekkige harten afsloegen, rol<strong>de</strong>n terug met een<br />
nog sterker vloed <strong>van</strong> me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong>, onuitsprekelike lief<strong>de</strong>. Maar Israël had zich af gekeerd<br />
<strong>van</strong> zijn beste vriend en enige helper. Het pleiten <strong>van</strong> Zijn lief<strong>de</strong> was veracht gewor<strong>de</strong>n; Zijn<br />
raadgevingen waren verworpen, Zijn waarschuwingen bespot.<br />
De ure <strong>van</strong> hoop en gena<strong>de</strong> was snel aan het voorbijgaan; <strong>de</strong> beker <strong>van</strong> Gods lang<br />
weerhou<strong>de</strong>n toorn was bijna vol. De wolken, die zich geduren<strong>de</strong> eeuwen <strong>van</strong> afval en<br />
opstand had<strong>de</strong>n samengepakt, waren nu zwart <strong>van</strong> onheilen, en ston<strong>de</strong>n weldra los te breken<br />
over een schuldig volk; en Hij, die alleen in staat was, hen te red<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hun na<strong>de</strong>ren<strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rgang, was door hen miskend, mishan<strong>de</strong>ld, verworpen, en zou spoedig gekruisigd<br />
wor<strong>de</strong>n. Wanneer Christus op het kruis <strong>van</strong> Golgotha zou hangen, zou Israëls tijdperk als<br />
een <strong>van</strong> God begunstigd en gezegend volk ten ein<strong>de</strong> zijn. Het verlies <strong>van</strong> één enkele ziel is<br />
een onheil, dat <strong>van</strong> oneindig meer belang is dan <strong>de</strong> winst en <strong>de</strong> schatten <strong>van</strong> een wereld;<br />
maar toen Christus op Jeruzalem neerblikte, zag Hij het doodvonnis <strong>van</strong> een gehele stad en<br />
een geheel volk v——r zich; die stad, dat volk, die eens Gods uitverkorenen geweest waren,<br />
en Zijn biezon<strong>de</strong>re schat.<br />
Profeten had<strong>de</strong>n geweend over Israëls afval, en <strong>de</strong> vrese- like verwoestingen, waarme<strong>de</strong><br />
het bezocht werd om zijn zon<strong>de</strong>n. Jeremia wenste, dat zijn ogen een sprinka<strong>de</strong>r <strong>van</strong> tranen<br />
waren, dat hij dag en nacht <strong>de</strong> verslagenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> dochter <strong>van</strong> zijn volk kon bewenen, en <strong>de</strong><br />
kud<strong>de</strong> <strong>de</strong>s Heren, die ge<strong>van</strong>kelik was weggevoerd. Hoe groot moest dan <strong>de</strong> droefheid zijn<br />
<strong>van</strong> Hem, wiens profetiese blik geen jaren maar eeuwen overzag! Hij zag <strong>de</strong> verwoesten<strong>de</strong><br />
engel met het zwaard opgeheven tegen <strong>de</strong> stad, die zo lang Jehova’s woonplaats was<br />
8
geweest. Van <strong>de</strong> top <strong>van</strong> <strong>de</strong> Olijfberg, <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> plaats, die later door Titus en zijn leger werd<br />
bezet, blikte Hij over het dal heen op <strong>de</strong> heilige hoven en zuilegangen ne<strong>de</strong>r, en zag met<br />
ogen, door tranen verduisterd,het vreselik schouwspel <strong>van</strong> muren,door vreem<strong>de</strong> ben<strong>de</strong>n<br />
omsingeld. Hij vernam het gedruis <strong>van</strong> <strong>de</strong> legerscharen, zich in or<strong>de</strong> stellen<strong>de</strong> tot <strong>de</strong> aanval.<br />
Hij hoor<strong>de</strong> <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> moe<strong>de</strong>rs en kin<strong>de</strong>ren in <strong>de</strong> beleger<strong>de</strong> stad, roepen<strong>de</strong> om brood. Hij<br />
zag zijn heilig en prachtig huis, zijn paleizen en torens, overgegeven aan <strong>de</strong> vlammen, en<br />
niets meer dan een hoop smeulen<strong>de</strong> bouwvallen op <strong>de</strong> plaats, waar ze eens gestaan had<strong>de</strong>n.<br />
Door <strong>de</strong> eeuwen heen blikkend aanschouw<strong>de</strong> Hij het verbondsvolk in ie<strong>de</strong>r land<br />
verstrooid, als wrakken op een woeste kust. In <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>like straf, die hun kin<strong>de</strong>ren zou treffen,<br />
zag Hij slechts <strong>de</strong> eerste teug uit die beker <strong>de</strong>s toorns, die ze bij het laatste oor<strong>de</strong>el tot <strong>de</strong><br />
bo<strong>de</strong>m toe zou<strong>de</strong>n moeten ledigen. God<strong>de</strong>lik me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n, smachten<strong>de</strong> lief<strong>de</strong> uitten zich in <strong>de</strong><br />
smartelike woor<strong>de</strong>n: “Jeruzalem, Jeruzalem! gij, die <strong>de</strong> profeten doodt en stenigt, die tot u<br />
gezon<strong>de</strong>n zijn! hoe menigmaal heb Ik uw kin<strong>de</strong>ren willen bijeen verga<strong>de</strong>ren, gelijkerwijs<br />
een hen haar kiekens bijeenverga<strong>de</strong>rt on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> vleugelen; en gijlie<strong>de</strong>n hebt niet gewild!” O<br />
dat gij, een volk begunstigd boven ie<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>r, <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> uw bezoeking gekend hadt, en <strong>de</strong><br />
dingen, die tot uw vre<strong>de</strong> dienen! Ik heb <strong>de</strong> gerichtsengel teruggehou<strong>de</strong>n; heb u tot berouw<br />
aangespoord, maar tever-geefs. Het zijn niet alleen dienstknechten, afgevaardig<strong>de</strong>n en<br />
profeten, die gij teruggewezen en verworpen hebt, maar <strong>de</strong> Heilige Israëls, uw Verlosser.<br />
Indien ge vernietigd wordt, hebt ge het alleen uzelf te wijten. “Gij wilt tot Mij niet komen,<br />
opdat gij het leven moogt hebben.”<br />
Christus zag in Jeruzalem een beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld, verhard in ongeloof en opstand, en<br />
zich haasten<strong>de</strong> naar het gericht Gods. De ellen<strong>de</strong> <strong>van</strong> een gevallen geslacht, op Zijn ziel<br />
drukkend, perste die uiterst bittere kreet <strong>van</strong> Zijn lippen. Hij zag het verhaal <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong><br />
geschetst in menselike ellen<strong>de</strong>, tranen en bloed; Zijn hart was vervuld met oneindig<br />
me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> bezochten en lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong>n op aar<strong>de</strong>; Hij smachtte er naar, hen allen te<br />
mogen verlichten. Maar zelfs Zijn hand vermocht <strong>de</strong> vloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> menselike ellen<strong>de</strong> niet te<br />
stuiten; weinigen zou<strong>de</strong>n zoeken naar hun enige Hulpbron. Hij was gewillig, Zijn ziel uit te<br />
storten in <strong>de</strong> dood, om <strong>de</strong> zaligheid binnen hun bereik te brengen; maar slechts weinigen<br />
wil<strong>de</strong>n tot Hem komen, opdat zij het leven mochten hebben.<br />
De Majesteit <strong>de</strong>s hemels in tranen! De Zoon <strong>van</strong> <strong>de</strong> oneindige God bewogen in <strong>de</strong> geest,<br />
ne<strong>de</strong>rgebogen door zielsangst! De gehele hemel was met verwon<strong>de</strong>ring vervuld over het<br />
schouwspel. Dit toneel openbaart ons het verschrikkelike <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>; het toont aan, hoe<br />
moeielik <strong>de</strong> taak is, zelfs voor <strong>de</strong> oneindige macht, om <strong>de</strong> schuldige te red<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
gevolgen <strong>van</strong> het overtre<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet Gods. Jezus, neerblikken<strong>de</strong> op het laatste geslacht,<br />
zag <strong>de</strong> wereld me<strong>de</strong>gesleept door een bedrog, gelijkend op hetgeen <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rgang <strong>van</strong><br />
Jeruzalem ten gevolge had. De grote zon<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n was hun verwerping <strong>van</strong> Christus;<br />
<strong>de</strong> grote zon<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenwereld zou zijn hun verwerping <strong>van</strong> Gods wet, het<br />
fondament <strong>van</strong> Zijn heerschappij in hemel en op aar<strong>de</strong>. De gebo<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Jehova zou<strong>de</strong>n<br />
versmaad en geminacht wor<strong>de</strong>n. Miljoenen,gebon<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>, slaven <strong>van</strong> Satan,<br />
9
veroor<strong>de</strong>eld om <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> dood te on<strong>de</strong>rgaan, zou<strong>de</strong>n weigeren te luisteren naar <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong>r waarheid in hun dag <strong>van</strong> bezoeking. Vreselike blindheid! Verwon<strong>de</strong>rlike begoocheling!<br />
Twee dagen v——r het Pascha, toen Christus voor <strong>de</strong> laatste maal uit <strong>de</strong> tempel<br />
vertrokken was, nadat Hij <strong>de</strong> Joodse oversten <strong>van</strong> schijnheiligheid had beschuldigd, ging Hij<br />
we<strong>de</strong>rom uit met Zijn discipelen naar <strong>de</strong> Olijfberg, en zette zich met hen ne<strong>de</strong>r op een met<br />
gras begroei<strong>de</strong> helling, die uitzicht gaf over <strong>de</strong> stad. Nogmaals liet Hij <strong>de</strong> blik op zijn muren,<br />
torens en paleizen rusten. Nogmaals aanschouw<strong>de</strong> Hij <strong>de</strong> tempel in zijn verblin<strong>de</strong>n<strong>de</strong> pracht,<br />
een schitteren<strong>de</strong> dia<strong>de</strong>em, die <strong>de</strong> heilige berg kroon<strong>de</strong>.<br />
Duizend jaren tevoren had <strong>de</strong> psalmist Gods gunst over Israël in <strong>de</strong> keuze <strong>van</strong> dit<br />
heiligdom tot Zijn woonplaats geprezen: “In Salem is Zijn hut, en Zijn woning in Zion.” Hij<br />
“verkoos <strong>de</strong> stam <strong>van</strong> Juda, <strong>de</strong> berg Zion, die Hij liefhad. En Hij bouw<strong>de</strong> Zijn heiligdom als<br />
hoogten.” De eerste tempel was gebouwd geduren<strong>de</strong> het tijdperk <strong>van</strong> <strong>de</strong> grootste voor<br />
spoed in Israëls geschie<strong>de</strong>nis. Grote schatten waren tot dit doel door Koning David<br />
verzameld, en <strong>de</strong> bouwplannen waren on<strong>de</strong>r God<strong>de</strong>like ingeving vervaardigd.1 Salomo, <strong>de</strong><br />
wijste <strong>van</strong> Israëls vorsten, had het werk voltooid. Deze tempel was het prachtigste gebouw,<br />
dat <strong>de</strong> wereld ooit gezien had. Toch had <strong>de</strong> Heer <strong>van</strong> <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> tempel door <strong>de</strong> profeet<br />
Haggaï ver-klaard : “De heerlikheid <strong>van</strong> dit laatste huis zal groter wor<strong>de</strong>n, dan <strong>van</strong> het<br />
eerste.” “Ik zal al <strong>de</strong> Hei<strong>de</strong>nen doen beven, en ze zullen komen tot <strong>de</strong> wens <strong>van</strong> alle<br />
Hei<strong>de</strong>nen, en Ik zal dit huis met heerlikheid vervullen, zegt <strong>de</strong> Heer <strong>de</strong>r heir- scharen.”<br />
Na <strong>de</strong> verwoesting <strong>van</strong> <strong>de</strong> tempel door Nebukadnezar werd hij ongeveer vijf hon<strong>de</strong>rd<br />
jaren v——r <strong>de</strong> geboorte <strong>van</strong> Christus we<strong>de</strong>r opgebouwd, door een volk dat uit een<br />
levenslange ballingschap teruggekeerd was naar een woest en bijna verlaten land. Er waren<br />
ou<strong>de</strong> mannen on<strong>de</strong>r hen, die <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> Salomo’s tempel gezien had<strong>de</strong>n, en die<br />
ween<strong>de</strong>n bij het leggen <strong>van</strong> het fondament <strong>van</strong> dit nieuwe gebouw, omdat het zo ver moest<br />
achterstaan bij het eerste. Het algemeen heersen<strong>de</strong> gevoelen werd krachtig door <strong>de</strong> profeet<br />
uitgedrukt: “Wie is on<strong>de</strong>r ulie<strong>de</strong>n overgebleven, die dit huis in zijn eerste heerlikheid gezien<br />
heeft? en hoedanig ziet gij hetzelve nu? Is dit niet als niets in uw ogen?” Toen werd <strong>de</strong><br />
belofte gegeven, dat <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> dit laatste huis groter zou zijn dan die <strong>van</strong> het eerste.<br />
Doch <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> tempel is <strong>de</strong> eerste niet gelijk geweest in heerlikheid; noch ook werd hij<br />
gewijd door die zichtbare tekenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like tegenwoordigheid, die in <strong>de</strong> eerste<br />
tempel gezien wer<strong>de</strong>n. Er was geen openbaring <strong>van</strong> boven- natuurlike kracht om Zijn<br />
inwijding aan te tonen. Men zag geen wolk <strong>de</strong>r heerlikheid het nieuw opgerichte heiligdom<br />
vervullen. Geen vuur daal<strong>de</strong> ne<strong>de</strong>r uit <strong>de</strong> hemel om het offer op zijn altaar te verteren. De<br />
Shechina rustte niet langer tussen <strong>de</strong> cherubijnen in het heilige <strong>de</strong>r heiligen; <strong>de</strong> ark, het<br />
verzoen<strong>de</strong>ksel, en <strong>de</strong> tafelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet wer<strong>de</strong>n er niet in gevon<strong>de</strong>n. Geen stem klonk uit <strong>de</strong><br />
hemel om <strong>de</strong> vragen<strong>de</strong> priester Jehova’s wil bekend te maken.<br />
Eeuwen lang had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n tevergeefs getracht aan te tonen, waarin Gods belofte,<br />
door Haggaï gegeven, vervuld was gewor<strong>de</strong>n; maar trots en ongeloof verblind<strong>de</strong> hun<br />
10
verstand, zodat ze <strong>de</strong> ware betekenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeet niet verston<strong>de</strong>n. De<br />
twee<strong>de</strong> tempel werd niet geëerd door <strong>de</strong> wolk <strong>van</strong> Jehova’s heerlikheid, maar door <strong>de</strong><br />
leven<strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> Één, in Wie <strong>de</strong> volheid <strong>de</strong>r Godheid lichamelik woon<strong>de</strong>,—<br />
die God-zelf was, geopenbaard in het vlees. De “Wens <strong>van</strong> alle Hei<strong>de</strong>nen” was waarlik tot<br />
Zijn tempel gekomen, toen <strong>de</strong> Man <strong>van</strong> Nazareth in <strong>de</strong> gewij<strong>de</strong> hoven leer<strong>de</strong> en genas. Door<br />
<strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> Christus, en daardoor alleen, stond <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> tempel in<br />
heerlikheid boven <strong>de</strong> eerste. Maar Israël had <strong>de</strong> Gift, hun <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel aangebo<strong>de</strong>n,<br />
verworpen. Met <strong>de</strong> ne<strong>de</strong>rige Leraar, welke die dag zijn gou<strong>de</strong>n poort uittrad, was <strong>de</strong><br />
heerlikheid voor altijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> tempel geweken. Reeds waren <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland<br />
vervuld: “Ziet, uw huis wordt u woest gelaten.”<br />
De discipelen waren vervuld geweest met ontzetting en verwon<strong>de</strong>ring, toen Christus <strong>de</strong><br />
verwoesting <strong>van</strong> <strong>de</strong> tempel voorspel<strong>de</strong>, en ze begeer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> betekenis <strong>van</strong> Zijn woor<strong>de</strong>n<br />
beter te verstaan. Meer dan veertig jaren lang waren schatten, arbeid en bouwkunst met<br />
kwistige hand aan <strong>de</strong> verhoging <strong>van</strong> zijn pracht besteed gewor<strong>de</strong>n. Herodus <strong>de</strong> Grote had er<br />
zowel Romeinse rijkdommen als Joodse schatten aan ten koste gelegd, en zelfs <strong>de</strong> keizer<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld had hem met zijn giften verrijkt. Zware blokken wit marmer, <strong>van</strong> bijna<br />
fabelachtige grootte, met dit doel <strong>van</strong> Rome gezon<strong>de</strong>n, vorm<strong>de</strong>n een <strong>de</strong>el <strong>van</strong> zijn bouw; en<br />
het was daarop, dat <strong>de</strong> discipelen <strong>de</strong> aandacht <strong>van</strong> hun Meester vestig<strong>de</strong>n, toen ze zei<strong>de</strong>n:<br />
“Zie, hoedanige stenen, en hoedanige gebouwen!”<br />
Op <strong>de</strong>ze woor<strong>de</strong>n gaf Jezus het plechtige en verbazingwekken<strong>de</strong> antwoord: “Voorwaar<br />
zeg Ik u: Hier zal niet één steen op <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re gelaten wor<strong>de</strong>n, die niet afgebroken zal<br />
wor<strong>de</strong>n.” De discipelen verbon<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> verwoesting <strong>van</strong> Jeruzalem <strong>de</strong> gebeurtenissen in<br />
verband met Christus’ parsoonlike komst in tij<strong>de</strong>like heerlikheid, om bezit te nemen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
troon <strong>van</strong> het algemene rijk, <strong>de</strong> onboetvaardige Jo<strong>de</strong>n te straffen, en het volk <strong>van</strong> het<br />
Romeinse juk te bevrij<strong>de</strong>n. De Heer had hun gezegd, dat Hij ten twee<strong>de</strong>n male zou komen.<br />
Vandaar dat bij <strong>de</strong> vermelding <strong>van</strong> gerichten, die over Jeruzalem komen zou<strong>de</strong>n, hun<br />
gedachten zich bij die komst bepaal<strong>de</strong>n; en toen ze om <strong>de</strong> Heiland geschaard zaten op <strong>de</strong><br />
Olijfberg, vroegen ze: “Wanneer zullen <strong>de</strong>ze dingen zijn? en welk zal het teken zijn <strong>van</strong> Uw<br />
toekomst en <strong>van</strong> <strong>de</strong> voleinding <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld?”<br />
De toekomst was genadiglik verborgen voor <strong>de</strong> discipelen. Had<strong>de</strong>n ze in die tijd ten<br />
volle <strong>de</strong> twee vreselike feiten begre-pen,— het lij<strong>de</strong>n en sterven <strong>van</strong> <strong>de</strong> Verlosser, en <strong>de</strong><br />
verwoesting <strong>van</strong> hun stad en tempel,— dan zou ontzetting hen overstelpt hebben. Christus<br />
gaf hun een schets <strong>van</strong> <strong>de</strong> voornaamste gebeurtenissen, die plaats zou<strong>de</strong>n vin<strong>de</strong>n v——r het<br />
ein<strong>de</strong> <strong>de</strong>r tij<strong>de</strong>n. Zijn woor<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n toen niet ten volle verstaan; maar hun betekenis zou<br />
ontvouwd wor<strong>de</strong>n, naarmate Zijn volk het on<strong>de</strong>rricht, daarin bevat, zou behoeven. De<br />
profetie, die Hij uitsprak, was <strong>van</strong> tweevoudige betekenis: terwijl hij <strong>de</strong> verwoesting <strong>van</strong><br />
Jeruzalem voorafschaduw<strong>de</strong>, beeld<strong>de</strong> hij tevens <strong>de</strong> verschrikkingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> laatste grote dag<br />
af.<br />
11
Jezus verklaar<strong>de</strong> aan <strong>de</strong> luisteren<strong>de</strong> discipelen <strong>de</strong> oor<strong>de</strong>len, die het afvallige Israël treffen<br />
zou<strong>de</strong>n, en in het biezon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> straffen<strong>de</strong> wraak, die over hen zou komen wegens hun<br />
verwerping en kruisiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> Messias. Onmiskenbare tekenen zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> vreselike<br />
vervulling voorafgaan. Het gevrees<strong>de</strong> uur zou plotseling en snellik komen. En <strong>de</strong><br />
Zaligmaker waarschuw<strong>de</strong> Zijn volgelingen: “Wanneer gij dan zult zien <strong>de</strong> gruwel <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
verwoesting, waar<strong>van</strong> gesproken is door Daniël, <strong>de</strong> profeet, staan<strong>de</strong> in <strong>de</strong> heilige plaats (die<br />
het leest, die merke daarop), dat alsdan, die in Ju<strong>de</strong>a zijn, vlie<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> bergen.” Wanneer<br />
<strong>de</strong> afgodiese standaards <strong>van</strong> <strong>de</strong> Romeinen geplant zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> heilige grond, die<br />
zich over enige afstand buiten <strong>de</strong> stadsmuren uitstrekte, dan moesten <strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong><br />
Christus veiligheid zoeken in <strong>de</strong> vlucht. Wanneer het waarschuwen<strong>de</strong> teken gezien zou<br />
wor<strong>de</strong>n, moesten zij, die wensten te ontkomen, niet vertoeven. Door het land <strong>van</strong> Ju<strong>de</strong>a,<br />
zowel als binnen Jeruzalem zelf, moest het teken tot ontvluchting onmid<strong>de</strong>llik gehoorzaamd<br />
wor<strong>de</strong>n. Hij, die op het dak was, moest niet afkomen in zijn huis, zelfs niet om zijn meest<br />
gewaar<strong>de</strong>er<strong>de</strong> schatten te red<strong>de</strong>n. Zij, die in <strong>de</strong> vel<strong>de</strong>n of wijngaar<strong>de</strong>n werkten, moesten zich<br />
niet ophou<strong>de</strong>n om terug te gaan en hun opperkleed te halen, dat ze afgelegd had<strong>de</strong>n, terwijl<br />
zij in <strong>de</strong> hitte <strong>de</strong>s daags arbeid<strong>de</strong>n. Ze moesten geen ogenblik verzuimen, ten ein<strong>de</strong> te<br />
ontvlie<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> algemene verwoesting.<br />
Geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> regering <strong>van</strong> Herodus was Jeruzalem niet alleen zeer verfraaid gewor<strong>de</strong>n,<br />
maar door <strong>de</strong> oprichting <strong>van</strong> torens, muren en vestingen, die <strong>de</strong> natuurlike sterkte <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
ligging er<strong>van</strong> nog verhoog<strong>de</strong>n, was het zo goed als onneembaar gemaakt. Wie te dier tijd <strong>de</strong><br />
verwoesting er<strong>van</strong> openlik zou hebben voorspeld, zou als Noach in zijn tijd een onzinnige<br />
rustverstoor<strong>de</strong>r genoemd zijn. Maar Christus had gezegd: “De hemel en <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> zullen<br />
voorbijgaan, maar Mijn woor<strong>de</strong>n zullen geenszins voorbijgaan.” Ten gevolge <strong>van</strong> haar<br />
zon<strong>de</strong>n was <strong>de</strong> wraak over Jeruzalem uitgesproken, en hardnekkig ongeloof maakte haar val<br />
gewis.<br />
De Heer had door <strong>de</strong> profeet Micha verklaard: “Hoort nu dit, gij hoof<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het huis<br />
Jakobs, en gij oversten <strong>van</strong> het huis Israëls, die <strong>van</strong> het gericht een gruwel hebt, en al wat<br />
recht is verkeert, bouwen<strong>de</strong> Zion met bloed, en Jeruzalem met onrecht. Haar hoof<strong>de</strong>n<br />
rechten om geschenken, en haar priesters leren om loon, en haar profeten waarzeggen om<br />
geld; nog steunen zij op <strong>de</strong> Heer, zeggen<strong>de</strong>: Is <strong>de</strong> Heer niet in het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> ons? ons zal<br />
geen kwaad overkomen.” Deze woor<strong>de</strong>n geven een getrouwe beschrijving <strong>van</strong> <strong>de</strong> bedorven<br />
en eigengerechtige inwoners <strong>van</strong> Jeruzalem. Beweren<strong>de</strong> <strong>de</strong> voorschriften Gods stipt na te<br />
komen, overtra<strong>de</strong>n ze al <strong>de</strong> beginselen er<strong>van</strong>. Ze haatten Christus, omdat Zijn reinheid en<br />
heiligheid hun god<strong>de</strong>loosheid aan het licht bracht; en beschuldig<strong>de</strong>n Hem <strong>van</strong> <strong>de</strong> oorzaak te<br />
zijn <strong>van</strong> ai <strong>de</strong> onheilen, die hen troffen ten gevolge <strong>van</strong> hun zon<strong>de</strong>n. Ofschoon ze wisten, dat<br />
Hij zon<strong>de</strong>loos was, verklaar<strong>de</strong>n ze, dat Zijn dood noodzakelik was voor hun veiligheid als<br />
een volk. “Indien wij Hem alzo laten gewor<strong>de</strong>n”, zei<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Joodse lei<strong>de</strong>rs, “zij zullen allen<br />
in Hem geloven, en <strong>de</strong> Romeinen zullen komen, en wegnemen bei<strong>de</strong> onze plaats en volk.”<br />
Als Christus werd opgeofferd, kon<strong>de</strong>n ze wellicht weer een sterk, eendrachtig volk wor<strong>de</strong>n.<br />
12
Alzo re<strong>de</strong>neer<strong>de</strong>n ze, en stem<strong>de</strong>n in met het besluit <strong>van</strong> hun hogepriester, dat het beter zou<br />
zijn, dat één man stierf, dan dat het gehele volk zou omkomen. Op die wijze had<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
Joodse oversten “Zion opgebouwd met bloed, en Jeruzalem met onrecht.” En toch, terwijl ze<br />
hun Zaligmaker dood<strong>de</strong>n, omdat Hij hun zon<strong>de</strong>n bestrafte, was hun eigengerechtigheid z—<br />
groot, dat ze zichzelven beschouw<strong>de</strong>n als Gods gelief<strong>de</strong> volk, en verwachtten, dat <strong>de</strong> Heer<br />
hen zou verlossen <strong>van</strong> hun vijan<strong>de</strong>n. “Daarom,” vervolgt <strong>de</strong> profeet, “om uwentwil zal Zion<br />
als een akker geploegd wor<strong>de</strong>n, en Jeruzalem zal tot steenhopen wor<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> berg <strong>van</strong> dit<br />
huis tot hoogten <strong>van</strong> een woud.”<br />
Bijna veertig jaren lang, nadat <strong>de</strong> vloek over Jeruzalem door Christus zelf was<br />
uitgesproken, toef<strong>de</strong> <strong>de</strong> Heer met Zijn oor<strong>de</strong>len over stad en volk. Gods lankmoedigheid<br />
jegens <strong>de</strong> verwerpers <strong>van</strong> Zijn e<strong>van</strong>gelie en <strong>de</strong> moor<strong>de</strong>naars <strong>van</strong> Zijn Zoon was<br />
verwon<strong>de</strong>rlik. De gelijkenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> onvruchtbare vijgeboom was een beeld <strong>van</strong> Gods<br />
han<strong>de</strong>lwijze met het Joodse volk. Het gebod was uitgegaan: “Houw hem uit, waartoe beslaat<br />
hij ook onnuttelik <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>?” Maar God<strong>de</strong>lik me<strong>de</strong>dogen had hem nog een weinig langer<br />
gespaard. Er waren er nog velen on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n, die geen kennis droegen aan het karakter<br />
Gods en het werk <strong>van</strong> Christus. En <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> voor<strong>de</strong>len niet genoten, of het<br />
licht ont<strong>van</strong>gen, door hun ou<strong>de</strong>rs verworpen. Door <strong>de</strong> prediking <strong>van</strong> <strong>de</strong> apostelen en hun<br />
vrien<strong>de</strong>n wil<strong>de</strong> God het licht over hen laten schijnen; het zou hun vergund wor<strong>de</strong>n te zien,<br />
hoe <strong>de</strong> profetieën vervuld waren, niet alleen door <strong>de</strong> geboorte en het leven <strong>van</strong> Christus,<br />
maar door Zijn dood en opstanding. De kin<strong>de</strong>ren wer<strong>de</strong>n niet veroor<strong>de</strong>eld om <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs; maar toen <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren met <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> al het licht, dat aan hun ou<strong>de</strong>rs<br />
geschonken was, het meer<strong>de</strong>re licht, hunzelven verleend, verwierpen, erlang<strong>de</strong>n zij <strong>de</strong>el aan<br />
<strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hun ou<strong>de</strong>rs, en vervul<strong>de</strong>n <strong>de</strong> maat <strong>van</strong> hun ongerechtigheid.<br />
Gods lankmoedigheid jegens Jeruzalem versterkte <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n slechts in hun hardnekkige<br />
onboetvaardigheid. In hun haat en wreedheid tegen <strong>de</strong> discipelen <strong>van</strong> Jezus verwierpen ze<br />
het laatste aanbod <strong>van</strong> gena<strong>de</strong>. Toen nam God Zijn bescherming over hen weg, trok Hij Zijn<br />
weerhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> macht over Satan en zijn engelen in, en werd het volk overgegeven aan <strong>de</strong><br />
heerschappij <strong>van</strong> <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>r, die ze zichzelven gekozen had<strong>de</strong>n. Zijn kin<strong>de</strong>ren had<strong>de</strong>n<br />
Christus’ gena<strong>de</strong> veracht, die hen in staat zou gesteld hebben, hun boze neigingen te<br />
on<strong>de</strong>rdrukken, welke nu <strong>de</strong> overwinning behaal<strong>de</strong>n. Satan bracht <strong>de</strong> sterkste en laagste<br />
hartstochten <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziel in beweging. De mensen gebruikten hun verstand niet; ze had<strong>de</strong>n<br />
hun re<strong>de</strong> verloren,— ze lieten zich beheersen door opwelling en blin<strong>de</strong> woe<strong>de</strong>. Ze wer<strong>de</strong>n<br />
satanies in hun wreedheid. In <strong>de</strong> huise- like kringen en on<strong>de</strong>r het volk, bij <strong>de</strong> hoogste zowel<br />
als <strong>de</strong> laagste klassen, werd ver<strong>de</strong>nking, nijd, haat, strijd, opstand en moord gevon<strong>de</strong>n. Er<br />
was nergens veiligheid. Vrien<strong>de</strong>n en famieliebetrekkingen verrie<strong>de</strong>n elkan<strong>de</strong>r. Ou<strong>de</strong>rs<br />
dood<strong>de</strong>n hun kin<strong>de</strong>ren, en kin<strong>de</strong>ren hun ou<strong>de</strong>rs. De lei<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het volk had<strong>de</strong>n geen macht<br />
om zichzelven te beheersen. Onbedwongen hartstochten maakten hen tot tirannen. De Jo<strong>de</strong>n<br />
had<strong>de</strong>n valse getuigenis aangenomen om <strong>de</strong> onschuldige Zone Gods te veroor<strong>de</strong>len. Nu<br />
maakten valse beschuldigingen hun eigen leven onzeker. Door hun han<strong>de</strong>lingen had<strong>de</strong>n ze<br />
13
eeds lang gezegd: “Laat <strong>de</strong> Heilige Israëls <strong>van</strong> ons ophou<strong>de</strong>n.” Nu was hun wens vervuld.<br />
De vreze Gods verontrustte hen niet langer. Satan had zich aan het hoofd <strong>van</strong> het volk<br />
gesteld, en <strong>de</strong> hoogste wereldlike en geestelike overhe<strong>de</strong>n ston<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r zijn macht.<br />
De lei<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> tegenovergestel<strong>de</strong> partijen verenig<strong>de</strong>n zich bij tij<strong>de</strong>n om hun<br />
ongelukkige slachtoffers te plun<strong>de</strong>ren en te kwellen, en dan we<strong>de</strong>r vielen ze elkan<strong>de</strong>rs<br />
troepen aan, en slachtten zon<strong>de</strong>r gena<strong>de</strong>. Zelfs <strong>de</strong> heiligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> tempel kon hun<br />
gruwelike wreedheid niet in bedwang hou<strong>de</strong>n. De offeraars wer<strong>de</strong>n v——r het altaar<br />
neergehouwen, en het heiligdom werd verontreinigd door <strong>de</strong> lichamen <strong>van</strong> <strong>de</strong> verslagenen.<br />
En toch verklaar<strong>de</strong>n <strong>de</strong> drijvers <strong>van</strong> dit helse werk openlik in hun blin<strong>de</strong> en godslasterlike<br />
trots, dat ze niet bang waren, dat Jeruzalem verwoest zou wor<strong>de</strong>n, omdat het <strong>de</strong> Godstad<br />
was. Om meer macht in han<strong>de</strong>n te krijgen kochten ze valse profeten om, die verkondigen<br />
moesten, zelfs terwijl <strong>de</strong> Romeinse ben<strong>de</strong>n <strong>de</strong> tempel beleger<strong>de</strong>n, dat het volk wachten<br />
moest op verlossing <strong>van</strong> God. Tot het laatste toe hield <strong>de</strong> menigte zich vast .aan het geloof,<br />
dat <strong>de</strong> Allerhoogste tussenbei<strong>de</strong> zou komen, tot vernietiging <strong>van</strong> hun tegenstan<strong>de</strong>rs. Maar<br />
Israël had <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like bescherming veracht, en had nu geen ver<strong>de</strong>diger. Ongelukkig<br />
Jeruzalem! Verscheurd door inwendige onenighe<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> straten gekleurd door het bloed <strong>van</strong><br />
zijn kin<strong>de</strong>ren, die elkan<strong>de</strong>r verslagen had<strong>de</strong>n, terwijl vreem<strong>de</strong> legers zijn vestingen afbraken<br />
en zijn krijgers dood<strong>de</strong>n! Al <strong>de</strong> voorspellingen, die Christus gedaan had betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
verwoesting <strong>van</strong> Jeruzalem, wer<strong>de</strong>n letterlik vervuld. De Jo<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rvon<strong>de</strong>n <strong>de</strong> waarheid<br />
<strong>van</strong> Zijn waarschuwen<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n: “Met welke maat gij meet, zal u we<strong>de</strong>rgemeten wor<strong>de</strong>n.”<br />
Er wer<strong>de</strong>n tekenen en won<strong>de</strong>ren waargenomen, welke ongeluk en on<strong>de</strong>rgang<br />
voorspel<strong>de</strong>n. In het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> nacht scheen er een onnatuurlik licht over <strong>de</strong> tempel en<br />
het altaar. Bij zonson<strong>de</strong>rgang werd het beeld <strong>van</strong> wagenen en krijgsknechten, zich<br />
verzamelen<strong>de</strong> ten strij<strong>de</strong>, in <strong>de</strong> wolken gezien. De priesters, die ‘s nachts in het heiligdom<br />
dienst <strong>de</strong><strong>de</strong>n, wer<strong>de</strong>n opgeschrikt door geheimzinnigge gelui<strong>de</strong>n; <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> beef<strong>de</strong>, en men<br />
hoor<strong>de</strong> een menigte stemmen roepen: “Laat ons <strong>van</strong> hier gaan.” De grote poort naar het<br />
oosten, die zo zwaar was, dat hij door twintig mannen nauweliks gesloten kon wor<strong>de</strong>n, en<br />
die verzekerd was door ontzaglike ijzeren bouten, diep in het hecht stenen plaveisel<br />
bevestigd, open<strong>de</strong> zich te mid<strong>de</strong>rnacht, zon<strong>de</strong>r dat iemand <strong>de</strong> oorzaak er<strong>van</strong> kon aangeven.<br />
Zeven jaren achtereen liep er een man gedurig <strong>de</strong> straten <strong>van</strong> Jeruzalem op en neer, en<br />
kondig<strong>de</strong> <strong>de</strong> onheilen aan, die <strong>de</strong> stad zou<strong>de</strong>n treffen. Bij dag en bij nacht zong hij <strong>de</strong> wil<strong>de</strong><br />
treurzang: “Een stem <strong>van</strong> het oosten! een stem <strong>van</strong> het westen! een stem uit <strong>de</strong> vier win<strong>de</strong>n!<br />
een stem tegen Jeruzalem en <strong>de</strong> tempel! een stem tegen <strong>de</strong> brui<strong>de</strong>gom en <strong>de</strong> bruid! een stem<br />
tegen al het volk!” Dit vreem<strong>de</strong> wezen werd ge<strong>van</strong>gen gezet en gegeseld, maar geen klacht<br />
kwam over zijn lippen. Op belediging en verwijt antwoord<strong>de</strong> hij slechts: “Wee, wee over<br />
Jeruzalem! wee, wee over zijn inwoners!” Zijn waarschuwen<strong>de</strong> roepstem werd eerst gestild,<br />
toen hij sneuvel<strong>de</strong> bij het beleg, dat hij voorspeld had.<br />
14
Geen enkele Christen kwam om bij <strong>de</strong> verwoesting <strong>van</strong> Jeruzalem. Christus had Zijn<br />
discipelen gewaarschuwd, en allen, die Zijn woor<strong>de</strong>n geloof<strong>de</strong>n, zagen uit naar het beloof<strong>de</strong><br />
teken. “Wanneer gij zult zien, dat Jeruzalem <strong>van</strong> heirlegers omsingeld wordt”, had Jezus<br />
gezegd, “zo weet alsdan, dat haar verwoesting nabij gekomen is. Alsdan die in Ju<strong>de</strong>a zijn,<br />
dat ze vlie<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> bergen, en die in het mid<strong>de</strong>n er<strong>van</strong> zijn, dat ze daaruit trekken.” Nadat<br />
<strong>de</strong> Romeinen on<strong>de</strong>r Cestius <strong>de</strong> stad had<strong>de</strong>n omsingeld, braken ze onverwachts het beleg op,<br />
terwijl alles gunstig scheen voor een onmid<strong>de</strong>llike aanval. De beleger<strong>de</strong>n, wanhopen<strong>de</strong> aan<br />
het goed gevolg <strong>van</strong> tegenstand, ston<strong>de</strong>n op het punt <strong>van</strong> zich over te geven, toen <strong>de</strong><br />
Romeinse veldheer zijn leger terugtrok, schijnbaar zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> minste re<strong>de</strong>n.<br />
Maar Gods genadige voorzienigheid leid<strong>de</strong> <strong>de</strong> gebeurtenissen tot welzijn <strong>van</strong> Zijn eigen<br />
volk. Het beloof<strong>de</strong> teken was aan <strong>de</strong> afwachten<strong>de</strong> Christenen gegeven, en nu werd aan allen,<br />
die <strong>de</strong> waarschuwing <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland gehoorzaam wil<strong>de</strong>n zijn, een gelegenheid aangebo<strong>de</strong>n.<br />
De gebeurtenissen wer<strong>de</strong>n z— beschikt, dat Jo<strong>de</strong>n noch Romeinen <strong>de</strong> vlucht <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Christenen zou<strong>de</strong>n verhin<strong>de</strong>ren. Bij <strong>de</strong> aftocht <strong>van</strong> Cestius <strong>de</strong><strong>de</strong>n <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n cen uitval uit<br />
Jeruzalem, en zetten het aftrekken<strong>de</strong> leger na; en terwijl bei<strong>de</strong> machten aldus beziggehou<br />
<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n, had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Christenen gelegenheid, <strong>de</strong> stad te verlaten. Op die tijd was het land<br />
ook vrij <strong>van</strong> vijan<strong>de</strong>n, die zou<strong>de</strong>n hebben kunnen trachten hen op te hou<strong>de</strong>n. Ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong><br />
het beleg waren <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n te Jeruzalem verga<strong>de</strong>rd om het Loofhuttefeest te vieren; en dus<br />
kon<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Christenen het gehele land door ongehin<strong>de</strong>rd ontkomen. Zon<strong>de</strong>r oponthoud<br />
vlo<strong>de</strong>n ze naar een veilige schuilplaats,— <strong>de</strong> stad Pella, in het land <strong>van</strong> Perea, aan <strong>de</strong><br />
overzij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Jordaan.<br />
De Joodse macht, die Cestius en zijn leger achtervolg<strong>de</strong>, viel met zulk een geweld op<br />
hun achterhoe<strong>de</strong> aan, dat algehele vernietiging hen dreig<strong>de</strong>. Het was met <strong>de</strong> grootste moeite,<br />
dat het <strong>de</strong> Romeinen gelukte, terug te trekken. De Jo<strong>de</strong>n le<strong>de</strong>n bijna geen verlies, en trokken<br />
in triomf met hun buit naar Jeruzalem terug. Maar dit schijnbare sukses bracht hun niets dan<br />
ongeluk. Het wekte in hen die geest <strong>van</strong> hardnekkige tegenstand tegen <strong>de</strong> Romeinen op, die<br />
al spoedig onuitsprekelik onheil over <strong>de</strong> veroor<strong>de</strong>el<strong>de</strong> stad bracht.<br />
Vreselik waren <strong>de</strong> onheilen, die Jeruzalem troffen, toen het beleg door Titus hervat werd.<br />
De stad werd belegerd ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong> het Pascha, toen er miljoenen Jo<strong>de</strong>n binnen <strong>de</strong> muren<br />
verga<strong>de</strong>rd waren. Hun mondvoorraad, die, zorgvuldig bewaard, <strong>de</strong> inwoners verschei<strong>de</strong>ne<br />
jaren had kunnen voe<strong>de</strong>n, was tevoren vernield door <strong>de</strong> afgunst en wraakzucht <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
strij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> partijen, en nu le<strong>de</strong>n ze al <strong>de</strong> verschrikkingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> hongersnood. Een maat<br />
tarwe werd voor een talent verkocht. Z— hevig waren <strong>de</strong> smarten <strong>van</strong> <strong>de</strong> honger, dat <strong>de</strong><br />
mannen het le<strong>de</strong>r <strong>van</strong> hun gor<strong>de</strong>ls en sandalen en het overtreksel <strong>van</strong> hun schil<strong>de</strong>n kauw<strong>de</strong>n.<br />
Het volk sloop in groten getale ‘s nachts <strong>de</strong> stad uit, om wil<strong>de</strong> planten te verzamelen, die<br />
buiten <strong>de</strong> muren groei<strong>de</strong>n, hoewel er velen gegrepen en on<strong>de</strong>r wre<strong>de</strong> martelingen ter dood<br />
gebracht wer<strong>de</strong>n, en zij, die in veiligheid terugkeer<strong>de</strong>n, dikwels beroofd wer<strong>de</strong>n <strong>van</strong> wat ze<br />
met zoveel gevaar had<strong>de</strong>n bijeengegaard. De alleron- menselikste martelingen wer<strong>de</strong>n<br />
15
toegepast door <strong>de</strong> hoogge- plaatsten, om <strong>van</strong> het behoeftige volk <strong>de</strong> laatste ellendige<br />
voorraad af te persen, die ze misschien verborgen had<strong>de</strong>n...<br />
En <strong>de</strong>ze wreedhe<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n niet zel<strong>de</strong>n begaan door mensen, die zelven goed gevoed<br />
waren, en die slechts <strong>de</strong> begeerte had<strong>de</strong>n om voorraad voor <strong>de</strong> toekomst op te leggen.<br />
Duizen<strong>de</strong>n kwamen om door hongersnood en pest. Na- tuurlike lief<strong>de</strong> scheen verdwenen te<br />
zijn. Mannen beroof<strong>de</strong>n hun vrouwen, en vrouwen hun mannen. Men zag <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren het<br />
voedsel uit <strong>de</strong> mond <strong>van</strong> hun bejaar<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs rukken. De vraag <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeet: “Kan ook<br />
een vrouw haar zuigeling vergeten?” vond zijn antwoord binnen <strong>de</strong> muren <strong>van</strong> die<br />
veroor<strong>de</strong>el<strong>de</strong> stad: “De han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> barmhartige vrouwen hebben haar kin<strong>de</strong>ren gekookt;<br />
ze zijn haar tot spijze gewor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> verbreking <strong>van</strong> <strong>de</strong> dochter mijns volks.” We<strong>de</strong>rom<br />
werd <strong>de</strong> waarschuwen<strong>de</strong> profetie vervuld, die veertien eeuwen tevoren gegeven was:<br />
“Aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> te<strong>de</strong>re en wellustige vrouw on<strong>de</strong>r u, die niet verzocht heeft haar voetzool op<br />
<strong>de</strong> aar<strong>de</strong> te zetten, omdat ze zich wellustig en te<strong>de</strong>r hield; haar oog zal kwaad zijn tegen <strong>de</strong><br />
man <strong>van</strong> haar schoot, en tegen haar zoon en tegen haar dochter; ... en tegen haar zonen, die<br />
ze gebaard zal hebben; want ze zal hen eten in het verborgene, vermits gebrek <strong>van</strong> alles; in<br />
<strong>de</strong> belegering en in <strong>de</strong> benauwing waarme<strong>de</strong> uw vijand u zal benauwen in uw poorten.”<br />
De Romeinse hoof<strong>de</strong>n trachtten <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n schrik aan te jagen, en hen op die wijze te<br />
dwingen, zich over te geven. De ge<strong>van</strong>genen, welke zich verzetten, nadat ze gevat waren,<br />
wer<strong>de</strong>n v——r <strong>de</strong> stadsmuur gegeseld, gepijnigd, en gekruisigd. Hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n er<br />
dageliks op die wijze ter dood gebracht, en het vreselike werk hield aan, totdat in het dal <strong>van</strong><br />
Josafat en op Golgotha het aantal kruisen z— groot was, dat er bijna geen plaats was om er<br />
zich tussen te bewegen. Z— vreselik werd dat ergerlike woord bezocht, dat v——r Pilatus’<br />
rechterstoel uitgesproken was: “Zijn bloed kome over ons, en over onze kin<strong>de</strong>ren.”<br />
Titus zou gaarne aan dit verschrikkelike toneel een ein<strong>de</strong> gemaakt, en Jeruzalem alzo <strong>de</strong><br />
volle mate <strong>van</strong> haar doem be-spaard hebben. Zijn ziel vervul<strong>de</strong> zich met afschuw, wanneer<br />
hij <strong>de</strong> lichamen <strong>van</strong> <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n op hopen in <strong>de</strong> valleien zag liggen. Als iemand in vervoering<br />
blikte hij <strong>van</strong> <strong>de</strong> top <strong>van</strong> <strong>de</strong> Olijfberg op <strong>de</strong> prachtige tempel neer, en gaf bevel dat er geen<br />
steen <strong>van</strong> zou aangeraakt wor<strong>de</strong>n. Alvorens te trachten zich <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze sterkte meester te<br />
maken, <strong>de</strong>ed hij een ernstig beroep op <strong>de</strong> Joodse hoof<strong>de</strong>n, dat ze hem niet dwingen zou<strong>de</strong>n,<br />
<strong>de</strong> heilige plaats met bloed te verontreinigen. Indien ze uit wil<strong>de</strong>n tre<strong>de</strong>n, en op een an<strong>de</strong>re<br />
plaats vechten, zou geen Romein <strong>de</strong> heiligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> tempel schen<strong>de</strong>n. Josephus zelf<br />
smeekte hen op hoogst welspreken<strong>de</strong> wijze, zich over te geven, om zichzelven, hun stad, en<br />
hun plaats <strong>van</strong> aanbidding te red<strong>de</strong>n. Maar zijn woor<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n met bittere vloeken<br />
beantwoord. Men schoot pijlen op hem af, terwijl hij, hun laatste aardse bemid<strong>de</strong>laar, met<br />
hen stond te pleiten. De Jo<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n zelfs niet op het smeken <strong>van</strong> Gods Zoon geacht, en nu<br />
maakten verwijt en smeking hen slechts vaster besloten, om tot het laatst toe vol te hou<strong>de</strong>n.<br />
Tevergeefs waren <strong>de</strong> pogingen <strong>van</strong> Titus om <strong>de</strong> tempel te red<strong>de</strong>n; Één, groter dan hij, had<br />
verklaard, dat er niet één steen op <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re steen zou gelaten wor<strong>de</strong>n.<br />
16
De blin<strong>de</strong> hardnekkigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Joodse lei<strong>de</strong>rs, en <strong>de</strong> verachtelike misda<strong>de</strong>n, die binnen<br />
<strong>de</strong> beleger<strong>de</strong> stad gepleegd wer<strong>de</strong>n, wekten <strong>de</strong> afschuw en verontwaardiging <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Romeinen op, en Titus besloot ten laatste om <strong>de</strong> tempel te bestormen en in te nemen. Hij<br />
nam zich echter voor, dat <strong>de</strong> tempel, indien mogelik, voor verwoesting bewaard zou blijven.<br />
Maar er werd niet gelet op Zijn bevelen. Nadat hij zich ‘s nachts in zijn tent teruggetrokken<br />
had, vielen <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n, een uitval uit <strong>de</strong> tempel doen<strong>de</strong>, <strong>de</strong> soldaten buiten aan. In <strong>de</strong> strijd<br />
werd er door een soldaat een bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> fakkel door een opening in het portaal geworpen, en<br />
onmid<strong>de</strong>llik geraakten <strong>de</strong> met ce<strong>de</strong>rhout betimmer<strong>de</strong> vertrekken in lichte laaie vlam. Titus<br />
spoed<strong>de</strong> zich naar <strong>de</strong> plaats, gevolgd door zijn generaals en hoofdlie<strong>de</strong>n, en beval <strong>de</strong><br />
soldaten <strong>de</strong> vlammen te blussen. Er werd geen gehoor gegeven aan zijn woor<strong>de</strong>n. In hun<br />
woe<strong>de</strong> wierpen <strong>de</strong> soldaten bran<strong>de</strong>nd hout in <strong>de</strong> vertrekken, die aan <strong>de</strong> tempel grens<strong>de</strong>n, en<br />
slachtten dan met hun zwaar<strong>de</strong>n in groten getale <strong>de</strong>genen, die er toevlucht in genomen<br />
had<strong>de</strong>n. Het bloed vloei<strong>de</strong> als water <strong>van</strong> <strong>de</strong> tempeltrappen. Duizen<strong>de</strong>n en duizen<strong>de</strong>n Jo<strong>de</strong>n<br />
kwamen om. Boven het krijgsgedruis uit klonk <strong>de</strong> kreet: “Ichabod!”, <strong>de</strong> eer is weggevoerd.<br />
“Het was Titus onmogelik om <strong>de</strong> woe<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> soldaten te keren; hij ging met zijn<br />
officieren naar binnen, en bezag het inwendige <strong>van</strong> het heilige gebouw. De pracht vervul<strong>de</strong><br />
hem met verbazing; en daar <strong>de</strong> vlammen nog niet tot <strong>de</strong> heilige plaats waren doorgedrongen,<br />
<strong>de</strong>ed hij nog een laatste poging om die te red<strong>de</strong>n, en vooruit springen<strong>de</strong>, maan<strong>de</strong> hij<br />
we<strong>de</strong>rom <strong>de</strong> soldaten aan, om <strong>de</strong> voortgang <strong>van</strong> <strong>de</strong> brand te stuiten. Liberalis, een hoofdman<br />
over hon<strong>de</strong>rd, trachtte gehoorzaamheid af te dwingen met behulp <strong>van</strong> zijn staf; maar zelfs<br />
het ontzag voor <strong>de</strong> keizer week voor <strong>de</strong> woe<strong>de</strong>n<strong>de</strong> vijandschap tegen <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> wil<strong>de</strong><br />
opwinding <strong>van</strong> <strong>de</strong> strijd, en <strong>de</strong> onverzadigbare hoop op plun<strong>de</strong>ring. De soldaten zagen alles<br />
rondom zich schitteren <strong>van</strong> het goud, welks glans verblind<strong>de</strong> bij het helle licht <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
vlammen; en ze veron<strong>de</strong>rstel<strong>de</strong>n dat er onberekenbare schatten in het heiligdom bewaard<br />
wer<strong>de</strong>n. Een soldaat wierp ongemerkt een bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> fakkel tussen <strong>de</strong> hengsels <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur,<br />
en het gehele gebouw stond in een ogenblik in vlam. De verblin<strong>de</strong>n<strong>de</strong> rook en het vuur<br />
noodzaakten <strong>de</strong> officieren, zich terug te trekken, en het statige gebouw werd aan zijn lot<br />
overgelaten.<br />
“Het was een ontroerend schouwspel voor <strong>de</strong> Romein; wat was het voor <strong>de</strong> Jood? De<br />
gehele top <strong>van</strong> <strong>de</strong> heuvel, die het uitzicht over <strong>de</strong> stad gaf, gloei<strong>de</strong> als een vulkaan. Het ene<br />
gebouw na het an<strong>de</strong>re viel in, met ontzetténd gekraak, en werd verzwolgen in <strong>de</strong> vurige<br />
afgrond. De ce<strong>de</strong>ren daken waren vlammen<strong>de</strong> platen gelijk; <strong>de</strong> vergul<strong>de</strong> koepels gloei<strong>de</strong>n<br />
als spitsen <strong>van</strong> rood licht; <strong>de</strong> torens <strong>van</strong> <strong>de</strong> poorten wierpen grote kolommen <strong>van</strong> vlammen<br />
en rook op. De omliggen<strong>de</strong> heuvels wer<strong>de</strong>n verlicht; men zag donkere groepen <strong>van</strong> mensen<br />
in vreselike angst <strong>de</strong> voortgang <strong>van</strong> <strong>de</strong> verwoesting aanschouwen ; <strong>de</strong> muren en hoogten <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> bovenstad waren vol aangezichten, sommige bleek <strong>van</strong> <strong>de</strong> angst <strong>de</strong>r wanhoop, terwijl<br />
an<strong>de</strong>re grijns<strong>de</strong>n <strong>van</strong> machteloze wraak. Het schreeuwen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Romeinse soldaten, die<br />
heen en weer liepen, en het gekerm <strong>van</strong> <strong>de</strong> opstan<strong>de</strong>lingen, die in <strong>de</strong> vlammen omkwamen,<br />
meng<strong>de</strong>n zich met het knetteren <strong>van</strong> <strong>de</strong> brand en het don<strong>de</strong>rend geluid <strong>van</strong> <strong>de</strong> vallen<strong>de</strong><br />
17
alken. De echo’s <strong>van</strong> <strong>de</strong> bergen herhaal<strong>de</strong>n of weerkaatsten <strong>de</strong> kreten <strong>van</strong> het volk op <strong>de</strong><br />
hoogten; langs alle muren weerklonken geschrei en klaagtonen; mannen, die sterven<strong>de</strong><br />
waren <strong>van</strong> <strong>de</strong> honger, span<strong>de</strong>n hun laatste krachten in om een kreet <strong>van</strong> angst en<br />
vertwijfeling uit te stoten.<br />
“De slachting binnen <strong>de</strong> muren was nog vreseliker dan het schouwspel buiten af.<br />
Mannen en vrouwen, ou<strong>de</strong>n en jongen, opstan<strong>de</strong>lingen en priesters, zij, die vochten en zij,<br />
die om gena<strong>de</strong> smeekten, wer<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rscheid in <strong>de</strong> algemene slachting<br />
neergehouwen. Het getal <strong>van</strong> <strong>de</strong> verslagenen was groter dan dat <strong>van</strong> <strong>de</strong> moor<strong>de</strong>naars. De<br />
soldaten moesten over hopen do<strong>de</strong>n klimmen om hun vernielend werk voort te zetten.” Na<br />
<strong>de</strong> verwoesting <strong>van</strong> <strong>de</strong> tempel viel <strong>de</strong> gehele stad al spoedig in han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Romeinen. De<br />
Joodse lei<strong>de</strong>rs trokken zich terug uit hun onneembare torens, en Titus vond ze verlaten. Met<br />
verwon<strong>de</strong>ring beschouw<strong>de</strong> hij ze, en verklaar<strong>de</strong>, dat God ze in zijn han<strong>de</strong>n gegeven had;<br />
want geen machines, hoe krachtig ook, kon<strong>de</strong>n enige scha<strong>de</strong> gedaan hebben aan die<br />
ontzaglike vestingen. Zowel stad als tempel werd tot op <strong>de</strong> fondamenten geslecht, en <strong>de</strong><br />
grond, waarop het heiligdom gestaan had, werd “als een akker geploegd.” Bij het beleg en<br />
<strong>de</strong> slachting, die er op volg<strong>de</strong>, kwamen meer dan een miljoen mensen om; zij, wier leven<br />
gespaard bleef, wer<strong>de</strong>n als ge<strong>van</strong>genen weggevoerd, als slaven verkocht, naar Rome<br />
gesleept om <strong>de</strong> triomftocht <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer op te luisteren, in <strong>de</strong> amfitheaters voor <strong>de</strong> wil<strong>de</strong><br />
beesten geworpen, of als zwervelingen zon<strong>de</strong>r tehuis over <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> verspreid.<br />
De Jo<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n hun eigen ketenen gesmeed; ze had<strong>de</strong>n zelven <strong>de</strong> beker <strong>de</strong>r wraak<br />
gevuld. In <strong>de</strong> algehele vernietiging, die hun als volk trof, en in al <strong>de</strong> ellen<strong>de</strong>, die hen in hun<br />
verstrooiing volg<strong>de</strong>, oogstten ze slechts wat ze met hun eigen han<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n gezaaid. De<br />
profeet zegt: “Het heeft u bedorven, o Israël! want zij zijt gevallen om uw ongerechtigheid.”<br />
Hun lij<strong>de</strong>n wordt dikwels voorgesteld als een straf, die hen trof door een direkt besluit Gods.<br />
Op die wijze zoekt <strong>de</strong> grote bedrieger zijn eigen werk te verbergen. Door hardnekkige<br />
verwerping <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like lief<strong>de</strong> en gena<strong>de</strong> waren <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n oorzaak gewor<strong>de</strong>n, dat God<br />
hun Zijn bescherming onttrokken had, en het Satan vergund werd hen volgens zijn wil te<br />
beheersen. De vreselike wreedhe<strong>de</strong>n,die bij <strong>de</strong> verwoesting <strong>van</strong> Jeruzalem begaan wer<strong>de</strong>n,<br />
zijn een voorbeeld <strong>van</strong> Satans wreken<strong>de</strong> macht over hen, die zich aan zijn heerschappij<br />
overgeven.<br />
Wij kunnen niet beseffen, hoeveel we Christus verschuldigd zijn voor <strong>de</strong> vre<strong>de</strong> en <strong>de</strong><br />
bescherming, die we genieten. Het is Gods terughou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> macht, die het voorkomt, dat <strong>de</strong><br />
mensheid zich geheel en al on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> leiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> Satan stelt. De ongehoorzamen en<br />
ondankbaren hebben grote re<strong>de</strong>n tot dankbaarheid wegens Gods gena<strong>de</strong> en lankmoedigheid<br />
in het betomen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wre<strong>de</strong>, kwaadaardige macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> boze. Maar wanneer <strong>de</strong> mens <strong>de</strong><br />
grens <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like lankmoe-digheid overschrijdt, wordt dat bedwang weggenomen.<br />
God staat niet tegenover <strong>de</strong> zondaar in <strong>de</strong> verhouding <strong>van</strong> uitvoer<strong>de</strong>r <strong>van</strong> het vonnis op<br />
overtreding; maar Hij laat hen, die Zijn gena<strong>de</strong> verwerpen, aan zichzelven over, om te<br />
oogsten wat ze gezaaid hebben. Ie<strong>de</strong>re straal <strong>van</strong> licht, die verworpen wordt; ie<strong>de</strong>re<br />
18
hartstocht, waaraan wordt toegegeven; ie<strong>de</strong>re overtreding <strong>van</strong> Gods wet, is een zaad, dat<br />
gezaaid wordt, om een nimmer missen<strong>de</strong> oogst op te leveren. Gods Geest, voortdurend<br />
weerstaan, wordt ten laatste <strong>van</strong> <strong>de</strong> zondaar teruggetrokken, en dan is er geen macht meer<br />
om <strong>de</strong> boze hartstochten <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziel in bedwang te hou<strong>de</strong>n, en geen bescherming meer tegen<br />
<strong>de</strong> kwaadaardigheid en vijandschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> Satan. De verwoesting <strong>van</strong> Jeruzalem is een<br />
vreselike en ernstige waarschuwing voor allen, die het aanbod <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like gena<strong>de</strong><br />
licht achten, en zich verzetten tegen het pleiten <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like barmhartigheid. Er is nooit<br />
een beslister getuigenis gegeven <strong>van</strong> Gods haat tegen <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>, en <strong>van</strong> <strong>de</strong> gewisse straf, die<br />
<strong>de</strong> schuldige zal treffen.<br />
De profetie <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland aangaan<strong>de</strong> het komen <strong>van</strong> oor<strong>de</strong>len over Jeruzalem zal nog<br />
een ver<strong>de</strong>re vervulling hebben, waar<strong>van</strong> die vreselike vernieling slechts een flauwe<br />
afbeelding is. In <strong>de</strong> doem <strong>van</strong> <strong>de</strong> verkoren stad kunnen we <strong>de</strong> val <strong>van</strong> een wereld<br />
aanschouwen, die Gods gena<strong>de</strong> verworpen en Zijn wet met voeten getre<strong>de</strong>n heeft. Duister<br />
zijn <strong>de</strong> registers <strong>van</strong> menselike ellen<strong>de</strong>, waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> geduren<strong>de</strong> zijn lange eeuwen <strong>van</strong><br />
misdaad getuige is geweest. Het hart ontzinkt ons, en het hoofd duizelt bij <strong>de</strong> beschouwing<br />
er<strong>van</strong>. Vreselik zijn <strong>de</strong> gevolgen geweest <strong>van</strong> het verwerpen <strong>van</strong> het gezag <strong>de</strong>s Hemels.<br />
Maar een nog donker<strong>de</strong>r schouwspel wordt ons in <strong>de</strong> openbaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> toekomst<br />
afgetekend. Hetgeen <strong>van</strong> het verle<strong>de</strong>n staat opgetekend, — <strong>de</strong> lange rij <strong>van</strong> oproeren,<br />
oorlogen en omwentelingen, toen “<strong>de</strong> ganse strijd <strong>de</strong>rgenen, die stre<strong>de</strong>n, met gedruis<br />
geschied<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> kle<strong>de</strong>ren in het bloed gewenteld wer<strong>de</strong>n,” — wat zijn <strong>de</strong>ze in vergelijk<br />
met <strong>de</strong> verschrikkingen <strong>van</strong> die dag, wanneer Gods beteugelen<strong>de</strong> Geest geheel en al <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
god<strong>de</strong>lozen zal afgetrokken wor<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> uitingen <strong>van</strong> menselike hartstocht en sataniese<br />
woe<strong>de</strong> niet langer in toom hou<strong>de</strong>n zal! De wereld zal dan, als nooit tevoren, <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong><br />
Satans heerschappij aanschouwen.<br />
Maar op die dag, gelijk ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> verwoesting <strong>van</strong> Jeruzalem, zal Gods volk<br />
verlost wor<strong>de</strong>n, “elkeen, wiens naam opgeschreven wordt gevon<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> leven<strong>de</strong>n.”<br />
Christus heeft verklaard, dat Hij voor <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> maal komen zal, om Zijn getrouwen tot<br />
Zich te nemen; “dan zullen al <strong>de</strong> geslachten <strong>de</strong>r aar<strong>de</strong> wenen, en zullen <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen<br />
zien, komen<strong>de</strong> op <strong>de</strong> wolken <strong>de</strong>s hemels, met grote kracht en heerlikheid. En Hij zal Zijn<br />
engelen uitzen<strong>de</strong>n met een bazuin <strong>van</strong> groot geluid, en ze zullen Zijn uitverkorenen<br />
bijeenverga<strong>de</strong>ren uit <strong>de</strong> vier win<strong>de</strong>n, <strong>van</strong> het ene uiterste <strong>de</strong>r hemelen tot het an<strong>de</strong>re uiterste<br />
<strong>de</strong>rzelve.” Dan zullen zij die het e<strong>van</strong>gelie niet gehoorzamen, verdaan wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong><br />
verschijning Zijner toekomst.3 Gelijk Israël <strong>van</strong> ouds, zo ook doen <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen<br />
zichzelven te niet; ze vallen door hun eigen ongerechtigheid. Door een leven in <strong>de</strong> zon<strong>de</strong><br />
hebben ze zich <strong>de</strong>rmate <strong>van</strong> God vervreemd, is hun natuur z— laag gezonken door het<br />
kwa<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> openbaring <strong>van</strong> Zijn heerlikheid hun een verslin<strong>de</strong>nd vuur wordt.<br />
Laten <strong>de</strong> mensen zich in acht nemen, en <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwijzing niet veronachtzamen, die ze in<br />
<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Christus vin<strong>de</strong>n. Gelijk Hij Zijn discipelen waarschuw<strong>de</strong> v——r <strong>de</strong><br />
verwoesting <strong>van</strong> Jeruzalem, hun een teken geven<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> na<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> val er<strong>van</strong> opdat ze<br />
19
mochten ontkomen, zo ook heeft Hij <strong>de</strong> wereld gewaarschuwd v——r <strong>de</strong> dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> laatste<br />
verwoesting, en tekenen aangegeven <strong>van</strong> <strong>de</strong> na<strong>de</strong>ring daar<strong>van</strong>, opdat allen, die willen,<br />
ontvlie<strong>de</strong>n zou<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> toekomen<strong>de</strong> toorn. Jezus verklaart: “Er zullen tekenen zijn in <strong>de</strong><br />
zon, en maan, en sterren, en op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> benauwdheid <strong>de</strong>r volken, met twijfelmoedigheid.”<br />
Zij, die <strong>de</strong> voorlopers <strong>van</strong> Zijn komst aanschouwen, moeten weten “dat het nabij is, v——r<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>ur.” “Zo waakt dan,” zijn Zijn vermanen<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n. Zij, die acht geven op <strong>de</strong><br />
waarschuwing, zullen niet in duisternis gelaten wor<strong>de</strong>n, opdat die dag hen niet als een dief<br />
zou be<strong>van</strong>gen. Maar over hen, die niet willen waken, “zal die dag komen, gelijk een dief in<br />
<strong>de</strong> nacht.”<br />
De wereld is tans niet meer gereed om <strong>de</strong> boodschap voor <strong>de</strong>ze tijd te geloven, dan <strong>de</strong><br />
Jo<strong>de</strong>n het waren, om <strong>de</strong>s Heilands waarschuwing betreffen<strong>de</strong> Jeruzalem te ont<strong>van</strong>gen. Wat<br />
er ook gebeuren moge, Gods dag zal onverwacht komen voor <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen. Wanneer het<br />
leven zijn gewone gang gaat; wanneer <strong>de</strong> mensen zich verliezen in het zoeken naar gnot, in<br />
hun wereldse zaken en verkeer, en het jagen naar rijkdom; wanneer godsdienstige lei<strong>de</strong>rs <strong>de</strong><br />
voortgang en verlichting <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld prijzen, en het volk gesust wordt in een valse<br />
gerustheid, — dan zal, zoals <strong>de</strong> dief te mid<strong>de</strong>rnacht <strong>de</strong> onbewaakte woning besluipt,<br />
plotselinge verwoesting <strong>de</strong> zorgelozen en god<strong>de</strong>lozen overvallen, “en zij zullen het<br />
geenszins ontvlie<strong>de</strong>n.” 41 Thess. 5:2-5.<br />
20
Hoofdstuk 2 — Vuren <strong>van</strong> Vervolging<br />
Toen Jezus aan Zijn discipelen het lot <strong>van</strong> Jeruzalem en <strong>de</strong> tonelen <strong>van</strong> Zijn we<strong>de</strong>rkomst<br />
openbaar<strong>de</strong>, voorzei<strong>de</strong> Hij tevens wat <strong>de</strong> Zijnen on<strong>de</strong>rvin<strong>de</strong>n zou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd af, waarop<br />
Hij <strong>van</strong> hen zou weggenomen wor<strong>de</strong>n, tot op Zijn we<strong>de</strong>rkomst in macht en heerlikheid om<br />
hen te verlossen. Van <strong>de</strong> Olijfberg af aanschouw<strong>de</strong> <strong>de</strong> Heiland <strong>de</strong> stormen, die welhaast<br />
over <strong>de</strong> apostoliese kerk zou<strong>de</strong>n komen; en dieper in <strong>de</strong> toekomst indringen<strong>de</strong>, ontwaar<strong>de</strong><br />
Zijn blik <strong>de</strong> wil<strong>de</strong>, vernielen<strong>de</strong> orkanen, welke Zijn volgelingen in <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> eeuwen <strong>van</strong><br />
duisternis en vervolging zou<strong>de</strong>n treffen. In enkele korte gezeg<strong>de</strong>n vol ontzetten<strong>de</strong> betekenis<br />
voorspel<strong>de</strong> Hij wat <strong>de</strong> kerk Gods te wachten stond <strong>van</strong> <strong>de</strong> oversten <strong>de</strong>zer wereld. Christus’<br />
volgelingen moesten hetzelf<strong>de</strong> pad <strong>van</strong> verne<strong>de</strong>ring, spot en lij<strong>de</strong>n betre<strong>de</strong>n, dat hun<br />
Meester betrad. De vijandschap, welke tegen <strong>de</strong> Verlosser <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld losgebarsten was,<br />
zou tegen allen, die in Zijn naam geloven, geopenbaard wor<strong>de</strong>n.<br />
De geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste kerk getuig<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> vervulling <strong>van</strong> <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Heiland. De machten <strong>van</strong> aar<strong>de</strong> en hel stel<strong>de</strong>n zich in slagor<strong>de</strong> tegen Christus, in <strong>de</strong> persoon<br />
<strong>van</strong> Zijn volgelingen. Het hei<strong>de</strong>ndom voorzag dat, indien het e<strong>van</strong>gelie triomfeer<strong>de</strong>, zijn<br />
tempels en altaren verwoest zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n; <strong>van</strong>daar dat het zijn strijdkrachten verzamel<strong>de</strong><br />
om het Christendom <strong>de</strong> dood aan te doen. Het vuur <strong>de</strong>r vervolging werd ontstoken. De<br />
Christenen wer<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hun bezittingen beroofd, en uit hun woonplaatsen ver- dreven. Ze<br />
had<strong>de</strong>n “veel strijds <strong>de</strong>s lij<strong>de</strong>ns te verdragen.” Zij moesten “bespottingen en geselen<br />
proeven, en ook ban<strong>de</strong>n en ge<strong>van</strong>genis.” Een groot aantal verzegel<strong>de</strong> hun getuigenis met<br />
hun bloed. E<strong>de</strong>lman en slaaf, rijke en arme, geleer<strong>de</strong> en ongeletter<strong>de</strong>, allen wer<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r<br />
on<strong>de</strong>rscheid en zon<strong>de</strong>r gena<strong>de</strong> ter dood gebracht.<br />
Deze vervolgingen, die omtrent <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> marteldood <strong>van</strong> Paulus on<strong>de</strong>r Nero een<br />
aan<strong>van</strong>g namen, wer<strong>de</strong>n met meer-<strong>de</strong>re of min<strong>de</strong>re woe<strong>de</strong> eeuwen lang voortgezet. De<br />
Christenen wer<strong>de</strong>n valselik <strong>van</strong> <strong>de</strong> vreselikste misda<strong>de</strong>n beschuldigd, en verklaard <strong>de</strong><br />
oorzaak te zijn <strong>van</strong> grote rampen, als hongers-nood, pest en aardbeving. Terwijl ze <strong>de</strong><br />
voorwerpen wer<strong>de</strong>n <strong>van</strong> volkshaat en ver<strong>de</strong>nking, ston<strong>de</strong>n er verklagers gereed om ter wille<br />
<strong>van</strong> eigen voor<strong>de</strong>el <strong>de</strong> onschuldigen te verra<strong>de</strong>n. Ze wer<strong>de</strong>n veroor<strong>de</strong>eld als rebellen tegen<br />
<strong>de</strong> regering, vijan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> godsdienst, en een pest voor <strong>de</strong> maatschappij. Een zeer groot<br />
aantal werd voor <strong>de</strong> wil<strong>de</strong> dieren geworpen, of in <strong>de</strong> amfitheaters levend verbrand.<br />
Sommigen wer<strong>de</strong>n gekruisigd; an<strong>de</strong>ren in <strong>de</strong> hui<strong>de</strong>n <strong>van</strong> wil<strong>de</strong> dieren gestoken, en in het<br />
strijdperk geworpen, om door hon<strong>de</strong>n verscheurd te wor<strong>de</strong>n. Hun straf werd menigmaal het<br />
hoofdschouwspel gemaakt bij openbare feestclikhe<strong>de</strong>n. Grote menigten verzamel<strong>de</strong>n zich<br />
om <strong>van</strong> het schouwspel te genieten, en aanschouw<strong>de</strong>n hun stervensmarten met luid gelach<br />
en toejuichingen.<br />
Waar ze ook maar een schuilplaats zochten, wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong> Christus als<br />
roofdieren gejaagd. Ze waren genoodzaakt, zich in woeste en eenzame plaatsen te versteken.<br />
21
“Verlaten waren ze, verdrukt, kwalik behan<strong>de</strong>ld; welker <strong>de</strong> wereld niet waardig was; ze<br />
dool<strong>de</strong>n in woestijnen, en op bergen, en in spelonken, en in <strong>de</strong> holen <strong>de</strong>r aar<strong>de</strong>.” De<br />
katakomben bo<strong>de</strong>n schuilplaats aan duizen<strong>de</strong>n. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong> heuvels buiten <strong>de</strong> stad Rome<br />
waren lange galerijen uitgegraven, door zand en rots, een donkere doolhof <strong>van</strong> gangen, die<br />
zich mijlen ver buiten <strong>de</strong> muren <strong>van</strong> <strong>de</strong> stad uitstrekte. In <strong>de</strong>ze on<strong>de</strong>raardse schuilplaatsen<br />
begroeven <strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong> Christus hun do<strong>de</strong>n; en daar ook von<strong>de</strong>n zijzelven een tehuis,<br />
als ze verdacht en vogelvrij verklaard wer<strong>de</strong>n. Wanneer <strong>de</strong> Levensgever hen zal wakker<br />
roepen, die <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> strijd gestre<strong>de</strong>n hebben, zal er menig martelaar voor Christus uit die<br />
donkere spelonken te voorschijn tre<strong>de</strong>n.<br />
Te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> wreedste vervolgingen bewaar<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze getuigen voor Jezus hun<br />
geloof onbevlekt. Schoon alle gemakken <strong>van</strong> het leven hun ontnomen waren, en ze <strong>van</strong> het<br />
zonnelicht afgesloten zich een tehuis moesten zoeken in <strong>de</strong> vrien<strong>de</strong>like schoot <strong>de</strong>r aar<strong>de</strong>,<br />
uitten ze geen enkele klacht. Met woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> geloof, geduld en hoop bemoedig<strong>de</strong>n ze<br />
elkan<strong>de</strong>r cm ontbering en nood fe verdragen. Het verlies <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re aardse zegen kon er hen<br />
niet toe brengen hun geloof in Christus te verzaken. Verdrukking en vervolging waren hun<br />
slechts stappen, die hen na<strong>de</strong>r brachten tot hun rust en hun loon.<br />
Gelijk Gods dienstknechten <strong>van</strong> ouds wer<strong>de</strong>n er velen “uitgerekt, <strong>de</strong> aangebo<strong>de</strong>n<br />
verlossing niet aannemen<strong>de</strong>, opdat ze een betere opstanding verkrijgen zou<strong>de</strong>n.” Ze<br />
herinner<strong>de</strong>n zich <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hun Meester, dat, wanneer ze vervolgd zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n om<br />
Christus’ wil, ze zich moesten verblij<strong>de</strong>n en verheugen, omdat hun loon in <strong>de</strong> hemelen groot<br />
zou zijn; daar ook <strong>de</strong> profeten, die v——r hen geweest waren, aldus vervolgd waren<br />
gewor<strong>de</strong>n. Ze verheug<strong>de</strong>n zich, dat ze waardig geacht wer<strong>de</strong>n om <strong>de</strong>r wille <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid<br />
te lij<strong>de</strong>n, en triomflie<strong>de</strong>ren stegen op uit het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> knetteren<strong>de</strong> vlammen. In het<br />
geloof opwaarts zien<strong>de</strong>, zagen ze Christus en <strong>de</strong> engelen over <strong>de</strong> muren <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemelstad<br />
heen met <strong>de</strong> innigste belangstelling op hen neerblikken, en hun standvastigheid goedkeurend<br />
aanschouwen. Er kwam een stem tot hen neer <strong>van</strong> <strong>de</strong> troon Gods: “Zijt getrouw tot <strong>de</strong> dood,<br />
en Ik zal u geven <strong>de</strong> kroon <strong>de</strong>s levens.”<br />
Satans pogingen om <strong>de</strong> kerk <strong>van</strong> Christus door geweld te verstoren, waren vergeefs. De<br />
grote strijd, in welke <strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong> Jezus het leven lieten, hield niet op, toen die<br />
getrouwe banierdragers op hun posten sneuvel<strong>de</strong>n. Ze overwonnen door ne<strong>de</strong>rlaag. [Gods<br />
werklie<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n gedood, maar Zijn werk ging gestadig voorwaarts. Het e<strong>van</strong>gelie werd al<br />
meer verbreid, en het aantal aanhangers groei<strong>de</strong> gedurig aan. Het baan<strong>de</strong> zich een weg, waar<br />
alle toegang afgesloten was, zelfs tot <strong>de</strong> a<strong>de</strong>laren <strong>van</strong> Rome. Een zeker Christen, die met <strong>de</strong><br />
hei<strong>de</strong>nse overhe<strong>de</strong>n, welke do vervolging met kracht wil<strong>de</strong>n doorzetten, in woor<strong>de</strong>wisseling<br />
was, zei: Gij moogt ons “do<strong>de</strong>n, martelen, en veroor<strong>de</strong>len. Uw onrechtvaardigheid is het<br />
bewijs dat we onschuldig zijn. . . . Ook helpt uw wreedheid u niets.” Die was slechts een<br />
krachtiger uitnodiging om an<strong>de</strong>ren tot hun overtuiging te brengen. “Hoe meer wij door u<br />
afgemaaid wor<strong>de</strong>n, hoe meer in aantal we weer opschieten; het bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenen is<br />
zaad.”<br />
22
Duizen<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n ge<strong>van</strong>gen gezet en ter dood gebracht; maar an<strong>de</strong>ren ston<strong>de</strong>n op en<br />
namen hun plaatsen in. En <strong>de</strong>genen, die om hun geloof <strong>de</strong> marteldood on<strong>de</strong>rgingen, wer<strong>de</strong>n<br />
daardoor voor Christus verzekerd, en door Hem als overwinnaars aangerekend. Zij had<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> goe<strong>de</strong> strijd gestre<strong>de</strong>n, en zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> erekroon ont<strong>van</strong>gen, wanneer Christus we<strong>de</strong>rkomen<br />
zou. Het lij<strong>de</strong>n, dat ze on<strong>de</strong>rgingen, sloot <strong>de</strong> Christenen na<strong>de</strong>r aan elkan<strong>de</strong>r en aan hun<br />
Verlosser aan. Het voorbeeld <strong>van</strong> hun leven en getuigenis <strong>van</strong> hun dood waren een<br />
voortduren<strong>de</strong> belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid, en waar het‘t minst kon verwacht wor<strong>de</strong>n,<br />
verlieten Satans on<strong>de</strong>rdanen zijn dienst en schaar<strong>de</strong>n zich on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> banier <strong>van</strong> Christus.<br />
Het was om die re<strong>de</strong>n,dat Satan plannen beraam<strong>de</strong> om met betere uitslag <strong>de</strong><br />
Godsregering te bestrij<strong>de</strong>n, en dat wel door zijn banier omhoog te heffen in <strong>de</strong> Christelike<br />
kerk. Indien <strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong> Christus bedrogen kon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n, en ertoe gebracht, God<br />
te mishagen, zo zou<strong>de</strong>n hun kracht, sterkte <strong>van</strong> ziel, en standvastigheid te kort schieten, en<br />
ze hem ge- makkelik ten prooi wor<strong>de</strong>n. Door list beproef<strong>de</strong> <strong>de</strong> grote vijand nu te verkrijgen,<br />
wat hij zich door geweld niet had kunnen verwerven. De vervolging hield op, en <strong>de</strong><br />
gevaarlike aantrekkelikhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> tij<strong>de</strong>- like voorspoed en wereldse eer wer<strong>de</strong>n ervoor in <strong>de</strong><br />
plaats gesteld. Ago<strong>de</strong>dienaars wer<strong>de</strong>n ertoe gebracht, een <strong>de</strong>el <strong>van</strong> het Christelik geloof te<br />
omhelzen, terwijl ze an<strong>de</strong>re grondwaarhe<strong>de</strong>n verwierpen. Ze gaven voor, Jezus aan te<br />
nemen als <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God, en in Zijn dood en opstanding te geloven; maar ze had<strong>de</strong>n geen<br />
overtuiging <strong>van</strong> zon<strong>de</strong>, en gevoel<strong>de</strong>n geen behoefte aan berouw en veran<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> gemoed.<br />
Met wat <strong>van</strong> hun zij<strong>de</strong> toe te geven, stel<strong>de</strong>n ze voor dat <strong>de</strong> Christenen ook wat toegeven<br />
zou<strong>de</strong>n, zodat allen één zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n in geloof aan Christus.<br />
Nu verkeer<strong>de</strong> <strong>de</strong> kerk in vreselik gevaar. Ge<strong>van</strong>genis, marteling, vuur en zwaard waren<br />
zegeningen te achten in vergelijking hier<strong>van</strong>. Enige Christenen bleven standvastig, en<br />
verklaar<strong>de</strong>n, dat ze geen beginselen kon<strong>de</strong>n prijs geven. An<strong>de</strong>ren waren er voor, sommige<br />
geloofspunten op te geven, of wat te wijzigen, en zich te verenigen met <strong>de</strong>genen, die het<br />
Christendom ge<strong>de</strong>eltelik aangenomen had<strong>de</strong>n, beweren<strong>de</strong> dat dit het mid<strong>de</strong>l kon wor<strong>de</strong>n tot<br />
hun algehele bekering. Dat was een tijd <strong>van</strong> grote angst voor <strong>de</strong> getrouwe volgelingen <strong>van</strong><br />
Christus. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mantel <strong>van</strong> geveinsd Christendom sloop Satan <strong>de</strong> kerk binnen, om hun<br />
geloof te verzwakken, en hun harten af te trekken <strong>van</strong> het Woord <strong>de</strong>r waarheid.<br />
De meeste Christenen stem<strong>de</strong>n er ten laatste in toe, hun standaard te verlagen, en een<br />
vereniging <strong>van</strong> Christendom en hei<strong>de</strong>ndom kwam tot stand. Ofschoon <strong>de</strong> aanbid<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
afgo<strong>de</strong>n voorgaven bekeerd te zijn, en zich bij <strong>de</strong> kerk voeg<strong>de</strong>n, bleven ze hun afgo<strong>de</strong>rij<br />
aankleven, en verwissel<strong>de</strong>n alleen <strong>de</strong> voorwerpen <strong>van</strong> hun verering voor beel<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Jezus,<br />
en zelfs <strong>van</strong> Maria en <strong>de</strong> heiligen. De bedorven zuur<strong>de</strong>sem <strong>van</strong> <strong>de</strong> afgo<strong>de</strong>rij, aldus <strong>de</strong> kerk<br />
binnengebracht, <strong>de</strong>ed zijn ver<strong>de</strong>rvend werk. Ongezon<strong>de</strong> leringen, bijgelovige gebruiken, en<br />
afgodiese ceremonieën wer<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> belij<strong>de</strong>nis en eredienst opgenomen. Terwijl <strong>de</strong><br />
volgelingen <strong>van</strong> Christus zich met afgo<strong>de</strong>dienaars verenig<strong>de</strong>n, werd <strong>de</strong> Christelike<br />
godsdienst verdorven, en verloor <strong>de</strong> kerk zijn reinheid en kracht. Enkelen echter wer<strong>de</strong>n<br />
23
door <strong>de</strong>ze dwalingen niet verleid. Zij bleven bij hun getrouwheid aan <strong>de</strong> Bron <strong>de</strong>r waarheid,<br />
en dien<strong>de</strong>n God alleen.<br />
Er zijn altijd twee klassen geweest on<strong>de</strong>r <strong>de</strong>genen, die er zieh voor uitgeven, dat ze<br />
Christus’ volgelingen zijn. Terwijl <strong>de</strong> ene klasse het leven <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland bestu<strong>de</strong>ert,<br />
ernstig hun fouten zoekt te verbeteren, en het grote Voorbeeld tracht gelijk te wor<strong>de</strong>n, keert<br />
<strong>de</strong> an<strong>de</strong>re klasse zich af <strong>van</strong> <strong>de</strong> eenvoudige, praktiese waarhe<strong>de</strong>n, die hun feilen aan <strong>de</strong> dag<br />
brengen. Zelfs in zijn beste staat bestond <strong>de</strong> kerk niet geheel en al uit getrouwen, reinen en<br />
oprechten. Onze Heiland leer<strong>de</strong> dat zij, die moedwillig <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> aanhangen, niet in <strong>de</strong> kerk<br />
mogen opgenomen wor<strong>de</strong>n; toch verbond Hij aan zich mannen, wier karakter niet zon<strong>de</strong>r<br />
fouten was, en schonk hun <strong>de</strong> voor<strong>de</strong>len <strong>van</strong> Zijn on<strong>de</strong>rwijs en voorbeeld, opdat ze<br />
gelegenheid zou<strong>de</strong>n hebben om hun dwalingen in te zien en zich te beteren. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong> twaalf<br />
apostelen <strong>van</strong> een verra<strong>de</strong>r. Judas werd aangenomen, niet wegens <strong>de</strong> gebreken <strong>van</strong> zijn<br />
karakter, maar ten spijte <strong>van</strong> die. Hij werd on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> discipelen opgenomen, opdat hij door <strong>de</strong><br />
leer en het voorbeeld <strong>van</strong> Christus zou leren verstaan, waarin het karakter <strong>van</strong> een Christen<br />
bestaat, en er zo toe gebracht zou wor<strong>de</strong>n, zijn dwalingen in te zien, tot berouw te komen, en<br />
met behulp <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like gena<strong>de</strong>, zijn ziel te zuiveren, door “<strong>de</strong> waarheid gehoorzaam<br />
te wor<strong>de</strong>n.” Maar Judas wan<strong>de</strong>l<strong>de</strong> niet in het licht, dat hem zo genadig verleend werd.<br />
Door aan <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> toe te geven, lokte hij <strong>de</strong> verleidingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Satan uit. Zijn slechte<br />
karaktertrekken verkregen dé overhand. Hij liet zijn hart beheersen door <strong>de</strong> macht <strong>de</strong>r<br />
duisternis, werd toornig, wanneer hem zijn fouten on<strong>de</strong>r het oog wer<strong>de</strong>n gebracht, en kwam<br />
op die wijze tot <strong>de</strong> vreselike misdaad <strong>van</strong> zijn Meester te verra<strong>de</strong>n. Op gelijke wijze haten<br />
allen, die on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> schijn <strong>van</strong> godzaligheid <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> aanhangen, <strong>de</strong>genen die hun vre<strong>de</strong><br />
verstoren door hun zondige wan<strong>de</strong>l te veroor<strong>de</strong>len. Wanneer zich een gunstige gelegenheid<br />
voordoet, zullen ze als Judas diegenen verra<strong>de</strong>n, die, hun ten goe<strong>de</strong>, getracht hebben, hen<br />
terecht te wijzen.<br />
De apostelen ontmoetten in <strong>de</strong> kerk mensen, die voorgaven godzaligheid te oefenen,<br />
terwijl ze heimelik <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> pleeg<strong>de</strong>n. Ananias en Saffira speel<strong>de</strong>n <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> bedriegers,<br />
voorgeven<strong>de</strong> alles aan God te geven, terwijl ze geldgierig een <strong>de</strong>el voor zichzelven achterhiel<strong>de</strong>n.<br />
De Geest <strong>de</strong>r waarheid openbaar<strong>de</strong> aan <strong>de</strong> apostelen het ware karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
veinzaards, en Gods oor<strong>de</strong>len zuiver<strong>de</strong>n <strong>de</strong> kerk <strong>van</strong> die vuile smet op zijn reinheid. Dit<br />
klare bewijs <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> Geest <strong>van</strong> Christus in <strong>de</strong> kerk verschrikte <strong>de</strong> valse<br />
broe<strong>de</strong>ren en kwaaddoeners. Ze kon<strong>de</strong>n niet lang verbon<strong>de</strong>n blijven met <strong>de</strong>genen,die in<br />
gewoonten en neigingen getrouwe vertegenwoordigers <strong>van</strong> Christus waren; en als Zijn<br />
volgelingen beproevingen en vervolgingen te verduren had<strong>de</strong>n, waren het alleen zij, die<br />
alles wil<strong>de</strong>n opgeven ter wille <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid, die begeerte had<strong>de</strong>n om Zijn discipelen te<br />
wor<strong>de</strong>n. Zo lang daarom als <strong>de</strong> vervolgingen voortduur<strong>de</strong>n, bleef <strong>de</strong> kerk re<strong>de</strong>lik zuiver.<br />
Maar toen die ophiel<strong>de</strong>n, kwamen er bekeerlingen in, die min<strong>de</strong>r oprecht en toegewijd<br />
waren, en was <strong>de</strong> weg voor Satan open om vat op <strong>de</strong> kerk te krijgen.<br />
24
Doch er is geen samenstemming tussen <strong>de</strong> Vorst <strong>van</strong> het licht en <strong>de</strong> vorst <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
duisternis, en er kan geen eenheid zijn tussen hun volgelingen. Toen <strong>de</strong> Christenen erin<br />
bewillig<strong>de</strong>n, zich met diegenen te verenigen, die slechts ten halve <strong>van</strong> het hei<strong>de</strong>ndom<br />
bekeerd waren, sloegen ze een pad in, dat hen ver<strong>de</strong>r en ver<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid weg leid<strong>de</strong>.<br />
Satan juichte, dat het hem gelukt was, zulk een groot aantal <strong>van</strong> Christus’ volgelingen te<br />
bedriegen. Hij bracht hen vervolgens meer volkomen on<strong>de</strong>r zijn macht, en vuur<strong>de</strong> hen aan<br />
om <strong>de</strong>genen, die Go<strong>de</strong> getrouw gebleven waren, te vervolgen. Niemand verstond beter, het<br />
ware Christelike geloof tegen te gaan dan zij, die het eenmaal zelven ver<strong>de</strong>digd had<strong>de</strong>n; en<br />
<strong>de</strong>ze afvallige Christenen, in verbinding met hun half-hei<strong>de</strong>nse genoten, kantten zich tegen<br />
<strong>de</strong> hoofdpunten <strong>van</strong> <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> Christus.<br />
Wanhopig moesten <strong>de</strong>genen, die getrouw wil<strong>de</strong>n blijven, strij<strong>de</strong>n om te blijven staan<br />
tegen <strong>de</strong> bedriegerijen en gruwelen, welke, in priesterkle<strong>de</strong>ren vermomd,<strong>de</strong> kerk<br />
binnengevoerd wer<strong>de</strong>n. De Bijbel werd niet aangenomen als <strong>de</strong> standaard <strong>van</strong> het geloof. De<br />
leer <strong>van</strong> godsdienstvrijheid werd ketterij geheten, en <strong>de</strong> aanhangers er<strong>van</strong> gehaat en<br />
vervolgd. Na lange en zware strijd besloten <strong>de</strong> weinige getrouwen alle verbintenis met <strong>de</strong><br />
afvallige kerk af te breken, indien die zou blijven weigeren, zich <strong>van</strong> valse leerstellingen en<br />
afgo<strong>de</strong>- dienst te zuiveren. Ze zagen in, dat scheiding onvermij<strong>de</strong>iik was, indien ze aan het<br />
woord Gods gehoorzaam wil<strong>de</strong>n zijn. Ze durf<strong>de</strong>n geen dwalingen gedogen, die do<strong>de</strong>lik<br />
zou<strong>de</strong>n werken op hun eigen zielen, en hen een voorbeeld doen stellen, dat het geloof <strong>van</strong><br />
hun kin<strong>de</strong>ren en kindskin<strong>de</strong>ren in gevaar brengen zou. Om vre<strong>de</strong> en eenheid te bewerken,<br />
waren ze gewillig, op alle punten in te schikken, die bestaanbaar waren met getrouwheid aan<br />
God; maar ze gevoel<strong>de</strong>n, dat vre<strong>de</strong> zelfs te duur zou gekocht wor<strong>de</strong>n, als er beginselen voor<br />
moesten wor<strong>de</strong>n opgeofferd. Indien eenheid alleen verkrijgbaar was door verzaking <strong>de</strong>r<br />
waarheid en gerechtigheid, dan moest er liever verschil, en zelfs openlike strijd zijn.<br />
Hoe goed zou het voor <strong>de</strong> kerk en <strong>de</strong> wereld wezen, indien <strong>de</strong> beginselen, welke die<br />
standvastige zielen tot han<strong>de</strong>len dreven, in <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> Gods belij<strong>de</strong>nd volk verlevendigd<br />
wer<strong>de</strong>n. Er bestaat zorgwekken<strong>de</strong> onverschilligheid met betrekking tot <strong>de</strong> leerstukken, die<br />
<strong>de</strong> steunpilaren <strong>van</strong> het Christelik geloof vormen. De mening wint veld, dat die er niet<br />
zoveel op aankomen. Deze verachtering sterkt <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n <strong>de</strong>rgenen, die aan Satans zij<strong>de</strong><br />
staan, zodat valse theorieën en noodlottige dwalingen, welke <strong>de</strong> getrouwen in vroeger<br />
eeuwen op gevaar <strong>van</strong> hun leven af zou<strong>de</strong>n hebben weerstaan en aan het licht gebracht, nu<br />
door duizen<strong>de</strong>n, die voorgeven volgelingen <strong>van</strong> Christus te zijn, met goedwilligheid<br />
aangezien wor<strong>de</strong>n.<br />
De eerste Christenen waren in<strong>de</strong>rdaad een eigenaardig volk. Hun vlekkeloos gedrag en<br />
standvastig geloof waren een voortdurend verwijt, dat <strong>de</strong> rust <strong>van</strong> zondaren verstoor<strong>de</strong>.<br />
Ofschoon ze weinigen in getal waren, en zon<strong>de</strong>r aardse mid<strong>de</strong>len, aanzien, of eerbare titels,<br />
waren ze <strong>de</strong> kwaaddoeners tot een schrik, waar ook maar hun karakter en hun leer bekend<br />
waren. Om die re<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n ze door <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen gehaat, gelijk Abel gehaat werd door<br />
zijn god<strong>de</strong>loze broe<strong>de</strong>r. Om gelijke re<strong>de</strong>n als Kaïn Abel versloeg, brachten <strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong><br />
25
an<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Geest zochten af te werpen, Gods volk ter dood. Om diezelf<strong>de</strong><br />
oorzaak ook verwierpen en kruisig<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Heiland,— wijl <strong>de</strong> reinheid en heiligheid<br />
<strong>van</strong> Zijn karakter een voortdurend getuigenis was tegen hun zelfzucht en verdorvenheid.<br />
Van <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> Christus af tot op he<strong>de</strong>n, hebben Zijn getrouwe discipelen zich <strong>de</strong> haat en<br />
tegenwerking op <strong>de</strong> hals gehaald <strong>van</strong> hen, die <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n <strong>de</strong>r zon<strong>de</strong> liefhebben en betre<strong>de</strong>n.<br />
Hoe kan dan het e<strong>van</strong>gelie een boodschap <strong>de</strong>s vre<strong>de</strong>s genoemd wor<strong>de</strong>n? Toen Jesaja <strong>de</strong><br />
geboorte <strong>van</strong> <strong>de</strong> Messias voorspel<strong>de</strong>, gaf hij Hem <strong>de</strong> titel <strong>van</strong> “Vre<strong>de</strong>vorst”. Toen <strong>de</strong><br />
engelen aan <strong>de</strong> her<strong>de</strong>rs <strong>de</strong> afkondiging <strong>de</strong><strong>de</strong>n, dat Christus geboren was, zongen ze over <strong>de</strong><br />
vel<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Bethlehem: “Ere zij God in <strong>de</strong> hoogste hemelen, en vre<strong>de</strong> op aar<strong>de</strong>, in <strong>de</strong> mensen<br />
een welbehagen.” Er bestaat schijnbaar tegenspraak tussen die profetiese verklaringen en <strong>de</strong><br />
woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Christus: “Ik ben niet gekomen om vre<strong>de</strong> te brengen, maar het zwaard.” Doch<br />
indien men ze recht verstaat, stemmen <strong>de</strong> twee uitspraken volkomen overeen. Het e<strong>van</strong>gelie<br />
is een boodschap <strong>de</strong>s vre<strong>de</strong>s. Het Christendom is een stelsel dat, indien het aangenomen en<br />
gehoorzaamd zou wor<strong>de</strong>n, vre<strong>de</strong>, overeenstemming en geluk over <strong>de</strong> gehele aar<strong>de</strong> zou<br />
verbrei<strong>de</strong>n. De godsdienst <strong>van</strong> Christus verenigt in een enge broe<strong>de</strong>rband allen, die Zijn leer<br />
aannemen.<br />
Jezus kwam om <strong>de</strong> mensen met God, en daardoor met elkan<strong>de</strong>r te verzoenen. Maar <strong>de</strong><br />
wereld in het algemeen staat on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> heerschappij <strong>van</strong> <strong>de</strong> Satan, Christus’ bitterste vijand.<br />
Het e<strong>van</strong>gelie stelt <strong>de</strong> mensen <strong>de</strong> grondregels <strong>van</strong> het leven voor, welke volkomen<br />
tegenovergesteld zijn aan hun gewoonten en begeerten, en zij verzetten er zich tegen. Ze<br />
haten <strong>de</strong> reinheid, die hun zou<strong>de</strong>n ont<strong>de</strong>kt en veroor<strong>de</strong>elt, en vervolgen en vernietigen<br />
<strong>de</strong>genen, die op <strong>de</strong> rechtvaardige en heilige eisen er<strong>van</strong> aandringen. Het is in <strong>de</strong>ze zin —<br />
wijl <strong>de</strong> verheven waarhe<strong>de</strong>n, die het uitbrengt, haat en twist veroorzaken — dat het<br />
e<strong>van</strong>gelie een zwaard genoemd wordt.<br />
De geheimzinnige Voorzienigheid, die toelaat dat <strong>de</strong> rechtvaar-digen verdrukking lij<strong>de</strong>n<br />
door <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lo- zen, is een oorzaak <strong>van</strong> grote ontsteltenis voor velen, die<br />
zwak zijn in het geloof. Sommigen zelfs zijn gereed, hun vertrouwen op God te laten varen,<br />
omdat Hij duldt, dat het <strong>de</strong> laagsten on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mensen wél gaat, terwijl <strong>de</strong> besten en reinsten<br />
geplaagd en gemarteld wor<strong>de</strong>n door hun wre<strong>de</strong> macht. Hoe, zo wordt er gevraagd, kan<br />
Hij, die rechtvaardig en barmhartig is, en tevens oneindig in macht, zulke<br />
onrechtvaardigheid en verdrukking gedogen? Dit is een vraag, waar wij niets mee te doen<br />
hebben. God heeft ons voldoend bewijs <strong>van</strong> Zijn lief<strong>de</strong> geschonken, en het past ons niet Zijn<br />
goedheid in twijfel te trekken, omdat we <strong>de</strong> werkingen <strong>van</strong> Zijn voorzienigheid niet kunnen<br />
verstaan. De Heiland, <strong>de</strong> twijfelingen voorzien<strong>de</strong>, die in dagen <strong>van</strong> moeite en donkerheid<br />
hun ziel benauwen zou<strong>de</strong>n, sprak tot Zijn discipelen: “Ge<strong>de</strong>nkt aan het woord, dat Ik u<br />
gezegd heb: <strong>de</strong> dienstknecht is niet meer<strong>de</strong>r dan zijn heer. Indien ze Mij vervolgd hebben,<br />
ze zullen ook u vervolgen.” Jezus leed meer voor ons, dan ooit een volgeling <strong>van</strong> Hem doen<br />
kan door <strong>de</strong> wreedheid <strong>van</strong> god<strong>de</strong>loze mensen. Degenen die geroepen wor<strong>de</strong>n, gepijnigd en<br />
gemarteld te wor<strong>de</strong>n, volgen slechts in <strong>de</strong> voetstappen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gelief<strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God.<br />
26
“De Heer vertraagt <strong>de</strong> belofte niet.” Hij vergeet of verlaat Zijn kin<strong>de</strong>ren niet; maar Hij<br />
staat <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen toe, hun ware karakter te openbaren, opdat niemand, die Zijn wil<br />
begeert te doen, omtrent hen bedrogen zou wor<strong>de</strong>n. En we<strong>de</strong>rom wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> rechtvaardigen<br />
door het vuur <strong>van</strong> <strong>de</strong> verdrukking heen geleid, opdat zijzelven gereinigd zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n;<br />
opdat hun voorbeeld an<strong>de</strong>ren zou overtuigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wezenlikheid <strong>van</strong> hun geloof en<br />
godzaligheid, en ook opdat hun standvastige wan<strong>de</strong>l <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen en ongelovigen<br />
veroor<strong>de</strong>len zou.<br />
God laat toe dat het <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen wél gaat, en zij hun vijandschap tegen Hem aan <strong>de</strong><br />
dag brengen, opdat, wanneer ze <strong>de</strong> mate <strong>van</strong> hun god<strong>de</strong>loosheid vervuld zullen hebben,<br />
allen Zijn rechtvaardigheid en barmhartigheid mogen zien in hun algehele vernietiging De<br />
dag <strong>van</strong> Zijn wraak na<strong>de</strong>rt met spoed, wanneer allen, die Zijn wet overtre<strong>de</strong>n en Zijn volk<br />
verdrukt hebben, het rechtvaardig loon <strong>van</strong> hun han<strong>de</strong>lingen zullen ont<strong>van</strong>gen, en ie<strong>de</strong>re<br />
daad <strong>van</strong> wreedheid of onrecht tegen Gods getrouwen gestraft wor<strong>de</strong>n zal, als ware die<br />
tegen Christus zelf verricht.<br />
Er is een an<strong>de</strong>re en meer belangrijke vraag, welke <strong>de</strong> aandacht <strong>van</strong> <strong>de</strong> he<strong>de</strong>ndaagse<br />
kerken behoor<strong>de</strong> bezig te hou<strong>de</strong>n. De apostel Paulus verklaart, dat “allen die godzaliglik<br />
willen leven in Christus Jezus, verdrukking zullen lij<strong>de</strong>n.” Hoe is het dan, dat er zo weinig<br />
<strong>van</strong> verdrukking bespeurd wordt ? De enige re<strong>de</strong>n is, dat <strong>de</strong> kerk <strong>de</strong> wereld gelijkvormig is<br />
gewor<strong>de</strong>n, en daardoor geen tegenspraak wakker roept. De godsdienst, die <strong>de</strong>zer dagen<br />
on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mensen gevon<strong>de</strong>n wordt, bezit niet dat reine en heilige karakter, dat het Christelik<br />
geloof in <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> Christus en Zijn apostelen kenmerkte. Het is alleen door <strong>de</strong> geest <strong>van</strong><br />
zich met <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> te verstaan; alleen doordat <strong>de</strong> grote waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Gods Woord met<br />
zoveel onverschilligheid wor<strong>de</strong>n beschouwd; alleen omdat er zo weinig ware godsvrucht in<br />
<strong>de</strong> kerk is, dat het Christendom ogenschijnlik zo begunstigd wordt in <strong>de</strong> wereld. Doch laat<br />
er een herleving komen <strong>van</strong> het geloof en <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste kerk, en <strong>de</strong> geest <strong>van</strong><br />
vervolging zal zich we<strong>de</strong>rom openbaren, en het vuur <strong>de</strong>r vervolging opnieuw ontstoken<br />
wor<strong>de</strong>n.<br />
27
Hoofdstuk 3 — Tijdperk <strong>van</strong> Duisternis<br />
In <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> zendbrief aan <strong>de</strong> Thessalonicensen voorspel<strong>de</strong> <strong>de</strong> apostel Paulus <strong>de</strong> grote<br />
afval, die het gevolg zou zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> stichting <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike macht. Hij verklaar<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong><br />
dag <strong>van</strong> Christus niet komen zou, “tenzij dat eerst <strong>de</strong> afval gekomen zij, en dat geopenbaard<br />
zij <strong>de</strong> mens <strong>de</strong>r zon<strong>de</strong>, <strong>de</strong> zoon <strong>de</strong>s ver<strong>de</strong>rfs; lie zich tegenstelt en verheft boven al wat God<br />
genaamd, of als God geëerd wordt, alzo dat hij in <strong>de</strong> tempel Gods als een God zal zitten,<br />
zichzelf vertonen<strong>de</strong>, dat hij God is.” En ver<strong>de</strong>r waarschuwt <strong>de</strong> apostel zijn broe<strong>de</strong>ren dat “<strong>de</strong><br />
verborgenheid <strong>de</strong>r ongerechtigheid alre<strong>de</strong> gewrocht wordt.” Zelfs in die eerste dagen zag hij<br />
dwalingen <strong>de</strong> kerk binnensluipen, welke <strong>de</strong> weg berei<strong>de</strong>n zou<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong><br />
het pausdom.<br />
Zeer langzaam, en in het eerst heimelik en stilzwijgend, maar later meer openlik,<br />
naarmate hij toenam in kracht en heerschappij over <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen, zette <strong>de</strong><br />
verborgenheid <strong>de</strong>r ongerechtigheid zijn bedriegelik en godslasterlik werk voort. Bijna<br />
ongemerkt wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gebruiken <strong>van</strong> het hei<strong>de</strong>ndom in <strong>de</strong> Christelike kerk ingevoerd. De<br />
geest <strong>van</strong> inschikken en gelijkstellen werd een tijdlang in bedwang gehou<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> felle<br />
vervolgingen, welke <strong>de</strong> kerk on<strong>de</strong>r het hei<strong>de</strong>ndom te verduren had. Maar toen <strong>de</strong> vervolging<br />
ophield, en het Christendom <strong>de</strong> hoven en paleizen <strong>van</strong> <strong>de</strong> koningen binnentrad, leg<strong>de</strong> het <strong>de</strong><br />
ne<strong>de</strong>rige eenvoud <strong>van</strong> Christus en Zijn apostelen ter zij<strong>de</strong> ter wille <strong>van</strong> <strong>de</strong> praal en<br />
grootsheid <strong>van</strong> hei<strong>de</strong>nse priesters en vorsten, en stel<strong>de</strong> menselike theo- rieën en<br />
overleveringen in <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> vereisten Gods. De zogenaam<strong>de</strong> bekering <strong>van</strong><br />
Konstantijn, in <strong>de</strong> eerste helft <strong>van</strong> <strong>de</strong> vier<strong>de</strong> eeuw, veroorzaakte grote blijdschap; en <strong>de</strong><br />
wereld, met een gedaante <strong>van</strong> gerechtigheid bekleed, trad <strong>de</strong> kerk binnen. Nu ging het werk<br />
<strong>van</strong> verbastering met snelle schre<strong>de</strong>n voorwaarts. Het hei<strong>de</strong>ndom, schijnbaar overwonnen,<br />
werd overwinnaar. De geest er<strong>van</strong> beheerste <strong>de</strong> kerk. Hei<strong>de</strong>nse lerin- 2 Thess. 2:3, 4, 7. gen,<br />
ceremonieën en bijgeloof wer<strong>de</strong>n met het geloof en <strong>de</strong> eredienst <strong>van</strong> <strong>de</strong> belij<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
volgelingen <strong>van</strong> Christus vermengd.<br />
Het gevolg <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze verstandhouding tussen hei<strong>de</strong>ndom en Christendom was <strong>de</strong><br />
ontwikkeling <strong>van</strong> “<strong>de</strong> mens <strong>de</strong>r zon<strong>de</strong>,” die, naar <strong>de</strong> voorzegging, zich tegen God stellen en<br />
boven Hem verheffen zou. Dat reuzestelsel <strong>van</strong> valse godsdienst is een meesterwerk <strong>van</strong><br />
Satans macht,— een ge<strong>de</strong>nkstuk <strong>van</strong> zijn pogingen om zichzelf op <strong>de</strong> troon te plaatsen, en<br />
<strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, te beheersen overeenkomstig zijn wil.Satan trachtte eenmaal tot een<br />
verstandhouding te komen met Christus. Hij kwam tot <strong>de</strong> Zoon Gods in <strong>de</strong> woestijn <strong>de</strong>r<br />
verleiding, en terwijl hij Hem al <strong>de</strong> koninkrijken <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> en <strong>de</strong> heerlikheid er<strong>van</strong><br />
toon<strong>de</strong>, bood hij Hem aan, alles in Zijn hand over te geven, indien Hij slechts <strong>de</strong><br />
opperheerschappij <strong>van</strong> <strong>de</strong> vorst <strong>de</strong>r duisternis erkennen wil<strong>de</strong>. Christus bestrafte <strong>de</strong><br />
schaamteloze verlei<strong>de</strong>r, en dwong hem, zich te verwij<strong>de</strong>ren. Maar Satan is veel gelukkiger<br />
in het toepassen <strong>van</strong> <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> verleidingen op <strong>de</strong> mens. Ter wille <strong>van</strong> aards voor<strong>de</strong>el en<br />
28
wereldse eer werd <strong>de</strong> kerk ertoe gebracht, gunst en steun te zoeken bij <strong>de</strong> grote mannen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> wereld, en door Christus op die wijze te verwerpen, kwam die kerk ertoe, <strong>de</strong><br />
vertegenwoordiger <strong>van</strong> Satan — <strong>de</strong> Roomse bisschop — te huldigen.<br />
Het is een <strong>van</strong> <strong>de</strong> voornaamste stellingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse leer, dat <strong>de</strong> paus het zichtbaar<br />
hoofd is <strong>van</strong> <strong>de</strong> algemene kerk <strong>van</strong> Christus, met volle macht bekleed over bisschoppen en<br />
her<strong>de</strong>rs in alle <strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld. En nog meer, aan <strong>de</strong> paus zijn <strong>de</strong> benamingen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Godheid zelf gegeven. Hij is “Here God <strong>de</strong> Paus” genoemd en is onfeilbaar verklaard. Hij<br />
eist, dat alle mensen hem hul<strong>de</strong> bewijzen zullen. Z— wordt <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> eis, door Satan in <strong>de</strong><br />
woestijn <strong>de</strong>r verleiding gedaan, nog altijd onveran<strong>de</strong>rd <strong>van</strong> zijnentwege gedaan door <strong>de</strong><br />
Roomse Kerk, en scharen <strong>van</strong> mensen staan gereed, om hem hul<strong>de</strong> te brengen.<br />
Zij echter, die God vrezen en eren, verwerpen <strong>de</strong>ze hemeltergen<strong>de</strong> aanmatiging, gelijk<br />
Christus <strong>de</strong> verlokkingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> sluwe vijand <strong>van</strong> zich wees met een: “Gij zult <strong>de</strong> Heer uw<br />
God aanbid<strong>de</strong>n, en Hem alleen dienen.” God heeft nergens in Zijn woord enige<br />
vingerwijzing gegeven, dat Hij enig mens had aangesteld als hoofd <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk. De leer <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> pause- like opperheerschappij is geheel en al tegenovergesteld aan het on<strong>de</strong>rricht <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Schrift. De paus kan geen macht hebben over <strong>de</strong> kerk <strong>van</strong> Christus, die hij zich niet<br />
eigenmachtig aangematigd heeft. De Roomsen hebben gedurig <strong>de</strong> aanklacht <strong>van</strong> ketterij en<br />
moedwillige afscheiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> ware kerk tegen Protestanten ingebracht. Doch <strong>de</strong>ze<br />
beschuldigingen zijn meer op hen- zelven toepasselik. Zij zijn <strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong> banier <strong>van</strong><br />
Christus hebben neergelegd, en “het geloof eenmaal aan <strong>de</strong> heiligen overgeleverd,”<br />
verzaakt hebben.<br />
Satan wist het wel, dat <strong>de</strong> Heilige Schriften <strong>de</strong> mensen in staat zou<strong>de</strong>n stellen, zijn<br />
bedrog te ont<strong>de</strong>kken, en zijn macht te we<strong>de</strong>rstaan. Het was met het Woord, dat <strong>de</strong> Heiland<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld zelf zijn aanvallen had afgeslagen. Bij ie<strong>de</strong>re aanranding hield Christus hem<br />
het schild <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuwige waarheid voor, zeggen<strong>de</strong>: “Er is geschreven”. Wat ook <strong>de</strong><br />
tegenpartij <strong>de</strong>r aan <strong>de</strong> hand <strong>de</strong>ed, Hij stel<strong>de</strong> er <strong>de</strong> wijsheid en kracht <strong>van</strong> het Woord<br />
tegenover. Opdat dus <strong>de</strong> Satan zijn heerschappij over <strong>de</strong> mensen behou<strong>de</strong>n, en het gezag <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> pauselike overweldiger zou kunnen handhaven, moest hij hen in onwetendheid hou<strong>de</strong>n<br />
aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> Schrift. De strekking <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel is, God te verhogen, en <strong>de</strong> mens zijn ware<br />
plaats aan te wijzen; om die re<strong>de</strong>n moesten zijn heilige waar-he<strong>de</strong>n verborgen en on<strong>de</strong>rdrukt<br />
wor<strong>de</strong>n. Deze wijze <strong>van</strong> re<strong>de</strong>neren werd door <strong>de</strong> Roomse Kerk aangenomen. Hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n<br />
jaren lang was <strong>de</strong> verspreiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel verbo<strong>de</strong>n. Het werd <strong>de</strong> mens niet toegelaten,<br />
hem te lezen of in huis te hebben, en gewetenloze priesters en prelaten leg<strong>de</strong>n het on<strong>de</strong>rwijs<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift op zulk een wijze uit, dat hun aanmatigingen er door gesteund wer<strong>de</strong>n. Aldus<br />
werd <strong>de</strong> paus <strong>van</strong> lieverle<strong>de</strong> bijna algemeen erkend als <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>hou<strong>de</strong>r Gods op aar<strong>de</strong>, met<br />
macht bekleed over Kerk en Staat.<br />
Toen het werktuig, dat dwaling ont<strong>de</strong>kt, verwij<strong>de</strong>rd was, werkte Satan naar zijn wil. In<br />
<strong>de</strong> profetieën was gezegd, dat het pausdom zou “menen <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> wet te veran<strong>de</strong>ren.”<br />
29
Dit werk werd al spoedig on<strong>de</strong>rnomen. Om bekeerlingen uit het hei<strong>de</strong>ndom iets in <strong>de</strong> plaats<br />
te geven <strong>van</strong> afgo<strong>de</strong>dienst, en alzo hun voorgewen<strong>de</strong> aanname <strong>van</strong> het Christendom te<br />
bevor<strong>de</strong>ren, werd het aanbid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> beel<strong>de</strong>n en relikwieën langzamerhand in <strong>de</strong> Christelike<br />
eredienst ingevoerd. Het besluit <strong>van</strong> een algemeen konciliem stel<strong>de</strong> ein<strong>de</strong>lik dit stelsel <strong>van</strong><br />
afgo<strong>de</strong>rij vast. Ten ein<strong>de</strong> het godslasterlik werk te volmaken, ging Rome zelfs z— ver, dat<br />
het twee<strong>de</strong> gebod <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet Gods, dat beel<strong>de</strong>dienst verbiedt, weggedaan werd, en het<br />
tien<strong>de</strong> gebod in tweeën ge<strong>de</strong>eld, om het getal ongeschon<strong>de</strong>n te laten.<br />
De geest <strong>van</strong> toegeven aan het hei<strong>de</strong>ndom open<strong>de</strong> <strong>de</strong> weg voor een nog groter verachting<br />
<strong>van</strong> Gods gezag. De Satan, zich <strong>van</strong> ontoegewij<strong>de</strong> lei<strong>de</strong>rs in <strong>de</strong> kerk bedienen<strong>de</strong>, sloeg ook<br />
<strong>de</strong> hand aan het vier<strong>de</strong> gebod, en beproef<strong>de</strong> <strong>de</strong> alou<strong>de</strong> Sabbat, <strong>de</strong> dag, die God gezegend en<br />
geheiligd had,3 op zij<strong>de</strong> te zetten, en in zijn plaats <strong>de</strong> feestdag te verheffen, die <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nen<br />
vier<strong>de</strong>n als <strong>de</strong> “eerwaardige dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon.” Deze veran<strong>de</strong>ring werd in het eerst niet<br />
openlik beproefd. In <strong>de</strong> eerste eeuwen was <strong>de</strong> ware Sabbat door alle Christenen gehou<strong>de</strong>n<br />
gewor<strong>de</strong>n. Ze ijver<strong>de</strong>n voor Gods eer, en daar ze geloof<strong>de</strong>n, dat Zijn wet onveran<strong>de</strong>rlik is,<br />
waakten ze ijverig over <strong>de</strong> heiligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorschriften er<strong>van</strong>. Doch met grote sluwheid<br />
bewerkte Satan door zijn handlangers het doel, dat hij zich had voorgesteld. Om <strong>de</strong> aandacht<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen op <strong>de</strong> Zondag te vestigen, werd er een feestdag <strong>van</strong> gemaakt ter gedachtenis<br />
aan <strong>de</strong> opstanding <strong>van</strong> Christus. Er werd kerkdienst op die dag gehou<strong>de</strong>n; toch werd <strong>de</strong> dag<br />
beschouwd als een dag <strong>van</strong> ontspanning, en <strong>de</strong> Sabbat nog altijd als heilig gevierd.<br />
Om <strong>de</strong> weg te berei<strong>de</strong>n voor het werk, dat hij zich had voorgenomen te volbrengen, had<br />
<strong>de</strong> Satan, nog v——r <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> Christus, er <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n toe gebracht, <strong>de</strong> Sabbat met <strong>de</strong><br />
strengste inzettingen te bela<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> viering er<strong>van</strong> tot een last te maken. En nu, zich<br />
bedienen<strong>de</strong> <strong>van</strong> het valse licht, waarin hij daardoor die dag had geplaatst, bracht hij hem in<br />
minachting als een Joodse instelling. Terwijl <strong>de</strong> Christenen <strong>de</strong> Zondag bij voortduring<br />
bleven vieren als een vrolike feestdag, leid<strong>de</strong> hij er hen toe, ten ein<strong>de</strong> hun haat tegen het<br />
Jo<strong>de</strong>ndom te tonen, <strong>van</strong> <strong>de</strong> Sabbat een vastendag, een dag <strong>van</strong> treurigheid en<br />
droefgeestigheid te maken.<br />
In <strong>de</strong> eerste helft <strong>van</strong> <strong>de</strong> vier<strong>de</strong> eeuw vaardig<strong>de</strong> keizer Konstantijn een bevel uit, waarbij<br />
hij <strong>de</strong> Zondag tot een openbare feestdag door het gehele Romeinse rijk verhief. De dag <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> zon werd door zijn hei<strong>de</strong>nse on<strong>de</strong>rdanen gevierd, en door <strong>de</strong> Christenen vereerd; en het<br />
was het streven <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer, <strong>de</strong> tegenstrijdige belangen <strong>van</strong> hei<strong>de</strong>ndom en Christendom te<br />
verbin<strong>de</strong>n. Hij werd daartoe aangezet door <strong>de</strong> bisschoppen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, die, door eerzucht<br />
en dorst naar macht gedreven, voorzagen, dat indien <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> dag door Christenen zowel als<br />
hei<strong>de</strong>nen gevierd werd, het Christendom door vele hei<strong>de</strong>nen in naam zou wor<strong>de</strong>n<br />
aangenomen, en <strong>de</strong> macht en heerlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk op die wijze verhoogd zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n.<br />
Terwijl veel godvrezen<strong>de</strong> Christenen er langzamerhand toe kwamen om <strong>de</strong> Zondag een<br />
zekere graad <strong>van</strong> heiligheid toe te kennen, hiel<strong>de</strong>n zij echter nog steeds <strong>de</strong> ware Sabbat als<br />
<strong>de</strong> heilige dag <strong>de</strong>s Heren, en vier<strong>de</strong>n hem in gehoorzaamheid aan het vier<strong>de</strong> gebod.<br />
30
De aartsbedrieger had zijn werk nog niet voleindigd. Hij was vast besloten, <strong>de</strong><br />
Christelike wereld on<strong>de</strong>r zijn banier te verzamelen, en er macht over uit te oefenen door zijn<br />
ste<strong>de</strong>hou<strong>de</strong>r, <strong>de</strong> trotse bisschop, die zich uitgaf voor <strong>de</strong> vertegen- woordiger <strong>van</strong> Christus.<br />
En hij verkreeg zijn doel door toedoen <strong>van</strong> halfbekeer<strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nen, eerzuchtige prelaten, en<br />
wereldsgezin<strong>de</strong> kerkle<strong>de</strong>n. Van tijd tot tijd wer<strong>de</strong>n er grote raadsverga<strong>de</strong>ringen belegd,<br />
waartoe <strong>de</strong> geesteliken uit alle <strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld bijeengeroepen wer<strong>de</strong>n. In bijna ie<strong>de</strong>r<br />
zodanig koncilie werd <strong>de</strong> Sabbat, welke God had ingesteld, wat ver<strong>de</strong>r verlaagd, en <strong>de</strong><br />
Zondag naar <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> mate hoger verheven. Aldus kwam <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nse feestdag ten slotte als<br />
een God<strong>de</strong>like instelling vereerd te wor<strong>de</strong>n, terwijl <strong>de</strong> Sabbat <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel verklaard werd,<br />
een overblijfsel <strong>van</strong> <strong>de</strong> Joodse godsdienst te zijn, <strong>de</strong> vier<strong>de</strong>rs waar<strong>van</strong> vervloekt wer<strong>de</strong>n verklaard.<br />
De grote afvallige was er in geslaagd, zich te verheffen boven alles “wat God genaamd<br />
of als God vereerd wordt.” Hij had het gewaagd, het enige voorschrift <strong>van</strong> <strong>de</strong> heilige wet te<br />
veran<strong>de</strong>ren, dat het ganse mensegeslacht ten dui<strong>de</strong>likste wijst op <strong>de</strong> trouwe, leven<strong>de</strong> God.<br />
Het vier<strong>de</strong> gebod openbaart God als <strong>de</strong> Schepper <strong>van</strong> hemel en aar<strong>de</strong>, en on<strong>de</strong>rscheidt Hem<br />
daardoor <strong>van</strong> alle valse go<strong>de</strong>n. Ter gedachtenis aan het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> schepping werd <strong>de</strong><br />
zeven<strong>de</strong> dag ingesteld als rustdag voor <strong>de</strong> mens. Het doel daar<strong>van</strong> was, <strong>de</strong> mens voortdurend<br />
te herinneren aan <strong>de</strong> leven<strong>de</strong> God, als <strong>de</strong> bron <strong>van</strong> het leven en voorwerp <strong>van</strong> verering en<br />
aanbidding. Satans streven is, <strong>de</strong> mens af te wen<strong>de</strong>n <strong>van</strong> zijn getrouwheid aan God en<br />
gehoorzaamheid aan Zijn wet; <strong>de</strong>rhalve keert hij zijn pogingen in het biezon<strong>de</strong>r tegen dat<br />
gebod, hetwelk God als Schepper aanwijst.<br />
De Protestanten beweren nu, dat <strong>de</strong> opstanding <strong>van</strong> Christus op Zondag die dag tot <strong>de</strong><br />
Sabbat <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenen heeft gemaakt. Er is echter geen schriftuurlik bewijs voor.<br />
Christus noch Zijn apostelen hebben die dag zodanige eer bewezen. Het vieren <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Zondag als een Christelike instelling vindt zijn oorsprong in die “verborgenheid <strong>de</strong>r<br />
ongerechtigheid”,2 die zelfs in Paulus’ dag reeds begonnen was te werken. Waar en<br />
wanneer heeft <strong>de</strong> Heer dit kind <strong>van</strong> het pausdom aangenomen? Welke geldige re<strong>de</strong>n kan er<br />
aangegeven wor<strong>de</strong>n voor een veran<strong>de</strong>ring, die <strong>de</strong> Schrift niet wettigt ?<br />
In <strong>de</strong> zes<strong>de</strong> eeuw was het pausdom volkomen gevestigd. De zetel <strong>van</strong> zijn macht was in<br />
<strong>de</strong> keizerstad gegrondvest, en <strong>de</strong> bisschop <strong>van</strong> Rome werd tot hoofd <strong>van</strong> <strong>de</strong> gehele kerk<br />
verklaard. Het hei<strong>de</strong>ndom had plaats gemaakt voor het pausdom. De draak had het beest<br />
“zijn kracht, en zijn troon, en grote macht gegeven.” En nu namen <strong>de</strong> 1260 jaren <strong>van</strong><br />
pauselike verdrukking, voorzegd in <strong>de</strong> profetieën <strong>van</strong> Daniël en <strong>de</strong> Openbaring, een<br />
aan<strong>van</strong>g. De Christenen wer<strong>de</strong>n gedwongen te kiezen, —f hun trouw te verzaken en <strong>de</strong><br />
pauselike ceremonieën en eredienst aan te nemen, —f hun leven in ge<strong>van</strong>genissen te<br />
slijten, —f <strong>de</strong> dood te on<strong>de</strong>rgaan door rad, brandstapel, of <strong>de</strong> bijl <strong>van</strong> <strong>de</strong> beul. Nu wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Jezus vervuld: “Gij zult overgeleverd wor<strong>de</strong>n ook <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs en broe<strong>de</strong>rs, en<br />
magen en vrien<strong>de</strong>n, en ze zullen er sommigen uit u do<strong>de</strong>n; en ge zult <strong>van</strong> allen gehaat<br />
wor<strong>de</strong>n om Mijns naams wil.” De vervolging, die over <strong>de</strong> gelovigen losbarstte, was heviger<br />
31
dan ooit tevoren, en <strong>de</strong> wereld werd in een groot slagveld veran<strong>de</strong>rd. Hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n jaren lang<br />
vond <strong>de</strong> kerk <strong>van</strong> Christus een schuilplaats in afzon<strong>de</strong>ring en onbekendheid. De profeet zegt:<br />
“De vrouw vluchtte in <strong>de</strong> woestijn, alwaar ze een plaats had, haar <strong>van</strong> God bereid, opdat zij<br />
haar aldaar zou<strong>de</strong>n voe<strong>de</strong>n duizend twee hon<strong>de</strong>rd zestig dagen.”<br />
De bevestiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse Kerk was <strong>de</strong> aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> Donkere<br />
Eeuwen. Naarmate zijn macht toenam, naar die mate werd <strong>de</strong> duisternis groter. Het geloof<br />
in Christus, het ware fondament, werd op <strong>de</strong> paus <strong>van</strong> Rome overgedragen. In plaats <strong>van</strong> op<br />
<strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God te vertrouwen voor vergiffenis <strong>van</strong> zon<strong>de</strong>n en eeuwige verlossing, richtten<br />
<strong>de</strong> mensen <strong>de</strong> blik naar <strong>de</strong> paus en naar <strong>de</strong> priesters en prelaten, die hij met macht bekleed<br />
had. Men leer<strong>de</strong> hen, dat <strong>de</strong> paus hun aardse mid<strong>de</strong>laar was, en dat niemand tot God kon<br />
na<strong>de</strong>ren dan door hem; en ver<strong>de</strong>r, dat hij hun in <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> God was, en <strong>de</strong>rhalve<br />
onvoorwaar<strong>de</strong>lik gehoorzaamd moest wor<strong>de</strong>n. Afwijking <strong>van</strong> zijn bevelen was voldoen<strong>de</strong><br />
oorzaak voor <strong>de</strong> gestrengste straffen, die op <strong>de</strong> lichamen en zielen <strong>van</strong> <strong>de</strong> overtre<strong>de</strong>rs<br />
wer<strong>de</strong>n toegepast. Aldus wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> het volk <strong>van</strong> God af en naar feilbare,<br />
dwalen<strong>de</strong>, wre<strong>de</strong> mensen, ja naar <strong>de</strong> vorst <strong>de</strong>r duisternis zelf heen gewend, die zijn macht<br />
door hen uitoefen<strong>de</strong>. De zon<strong>de</strong> werd vermomd in <strong>de</strong> mantel <strong>van</strong> heiligheid. Wanneer <strong>de</strong><br />
Schriften on<strong>de</strong>rdrukt wor<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> mens zichzelf boven alles begint te stellen, kan men<br />
slechts bedrog, valsheid en verlagen<strong>de</strong> god<strong>de</strong>loosheid verwachten. Met <strong>de</strong> verheffing <strong>van</strong><br />
menselike wetten en overleveringen werd het be<strong>de</strong>rf openbaar, dat altijd het gevolg is <strong>van</strong><br />
het ter zij<strong>de</strong> stellen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> God.<br />
Dat waren dagen <strong>van</strong> gevaar voor <strong>de</strong> kerk <strong>van</strong> Christus. De getrouwe dragers <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
kruisbanier waren zeer weinigen in getal. Schoon <strong>de</strong> waarheid niet zon<strong>de</strong>r getuigenis was,<br />
scheen het somtijds, dat dwaling en bijgeloof geheel en al <strong>de</strong> overhand zou<strong>de</strong>n verkrijgen,<br />
en <strong>de</strong> ware godsdienst <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> gebannen wor<strong>de</strong>n zou. Het e<strong>van</strong>gelie werd uit het oog<br />
verloren, maar <strong>de</strong> godsdienstvormen wer<strong>de</strong>n vermeer<strong>de</strong>rd, en het volk door gestrenge<br />
afpersingen bemoeilikt.<br />
Er werd hen geleerd, niet alleen tot <strong>de</strong> paus als tot hun mid<strong>de</strong>laar op te zien, maar ook op<br />
hun eigen werken te vertrouwen als verzoening aanbrengen<strong>de</strong> voor <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>. Lange<br />
pelgrimstochten, boetedoeningen, het aanbid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> relikwieën, het stichten <strong>van</strong> kerken,<br />
heiligdommen en altaren, het betalen <strong>van</strong> grote sommen aan <strong>de</strong> kerk,— dat waren <strong>de</strong><br />
plichten, die met nog veel an<strong>de</strong>re wer<strong>de</strong>n opgelegd om <strong>de</strong> toorn Gods te verzoenen, of zich<br />
<strong>van</strong> Zijn gunst te verzekeren; alsof God een mens gelijk was, die door kleinighe<strong>de</strong>n<br />
vertoornd, of door giften of boetedoeningen verzoend kon wor<strong>de</strong>n!<br />
Niettegenstaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loosheid, die er zelfs on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse Kerk<br />
heerste, scheen zijn invloed langzamerhand toe te nemen. Omtrent het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> achtste<br />
eeuw begonnen <strong>de</strong> aanhangers <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus te beweren, dat <strong>de</strong> bisschoppen <strong>van</strong> Rome in <strong>de</strong><br />
eerste eeuwen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> geestelike macht bezeten had<strong>de</strong>n, als die ze zich nu<br />
toeëigen<strong>de</strong>n. Om <strong>de</strong>ze bewering kracht bij te zetten, moest er een mid<strong>de</strong>l aangewend<br />
32
wor<strong>de</strong>n om er een schijn <strong>van</strong> gezag aan te geven; en dit werd door <strong>de</strong> va<strong>de</strong>r <strong>de</strong>r leugenen<br />
gere<strong>de</strong>- lik aan <strong>de</strong> hand gedaan. Ou<strong>de</strong> geschriften wer<strong>de</strong>n door monniken vervalst. Besluiten<br />
<strong>van</strong> kerkverga<strong>de</strong>ringen, waar vroeger nooit <strong>van</strong> gehoord was, wer<strong>de</strong>n ont<strong>de</strong>kt, welke <strong>de</strong><br />
algemene opperheerschappij <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus <strong>van</strong> <strong>de</strong> vroegste tij<strong>de</strong>n af vaststel<strong>de</strong>n. En een kerk,<br />
die <strong>de</strong> waarheid verworpen had, nam <strong>de</strong>ze onwaarhe<strong>de</strong>n gretig aan.<br />
De weinige getrouwe bouwlie<strong>de</strong>n op het ware fondamentm2 wer<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> war gebracht<br />
en gehin<strong>de</strong>rd door <strong>de</strong> massa valse leerstellingen, die hun werk in <strong>de</strong> weg ston<strong>de</strong>n. Van <strong>de</strong><br />
bouwlie<strong>de</strong>n, gelijk op Jeruzalems muren in <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> Nehemia, riepen er sommigen uit:<br />
“De kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> dragers is vervallen en het stof is veel, zodat wij aan <strong>de</strong> muur niet zullen<br />
kunnen bouwen.” Afgemat door aanhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> strijd tegen vervolging, valsheid,<br />
god<strong>de</strong>loosheid, en ie<strong>de</strong>re an<strong>de</strong>re belemmering, die Satan kon be<strong>de</strong>nken om hun voortgang te<br />
ver-hin<strong>de</strong>ren, wer<strong>de</strong>n sommigen, die getrouwe bouwlie<strong>de</strong>n geweest waren, ontmoedigd; en<br />
ter wille <strong>van</strong> vre<strong>de</strong> en veiligheid <strong>van</strong> eigendom en leven keer<strong>de</strong>n ze zich af <strong>van</strong> het ware<br />
fondament. An<strong>de</strong>ren, die <strong>de</strong> tegenstand <strong>van</strong> hun vijan<strong>de</strong>n niet verschrikken kon, verklaar<strong>de</strong>n<br />
onbevreesd: “Vreest niet voor hun aangezicht ; <strong>de</strong>nkt aan die grote en vreselike Heer”; en<br />
ze gingen met hun werk door, ie<strong>de</strong>r met het zwaard aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> gegord.<br />
Dezelf<strong>de</strong> geest <strong>van</strong> haat en tegenstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid heeft <strong>de</strong> vijan<strong>de</strong>n Gods in ie<strong>de</strong>re<br />
eeuw bezield, en <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> waakzaamheid en getrouwheid zijn <strong>van</strong> zijn dienaren gevraagd<br />
gewor<strong>de</strong>n. De woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Christus aan <strong>de</strong> eerste discipelen zijn toepasselik op Zijn<br />
volgelingen aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd: “Wat ik u zeg, dat zeg Ik allen: waakt!” De duisternis<br />
scheen dichter te wor<strong>de</strong>n. Beel<strong>de</strong>dienst werd algemener. Kaarsen wer<strong>de</strong>n v——r <strong>de</strong> beel<strong>de</strong>n<br />
gebrand, en gebe<strong>de</strong>n tot hen opgezon<strong>de</strong>n. De dwaaste en bijgelovigste gebruiken begonnen<br />
te heersen. De zielen <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen wer<strong>de</strong>n z— volkomen door bijgeloof beheerst, dat <strong>de</strong><br />
re<strong>de</strong> zelf zijn macht scheen verloren te hebben. Terwijl <strong>de</strong> priesters en bisschoppen zelven<br />
wellustig, zinnelik en slecht waren, kon men niet an<strong>de</strong>rs verwachten dan dat <strong>de</strong>genen, die<br />
om leiding tot hen opzagen, verzonken zou<strong>de</strong>n zijn in onkun<strong>de</strong> en god<strong>de</strong>loosheid.<br />
Nog een schre<strong>de</strong> ver<strong>de</strong>r werd er op <strong>de</strong> weg <strong>van</strong> pauselike aanmatiging gedaan, toen in <strong>de</strong><br />
elf<strong>de</strong> eeuw Gregorius VII <strong>de</strong> volmaaktheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse Kerk afkondig<strong>de</strong>. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
stellingen, die hij uitgaf, was er één, waarin verklaard werd, dat <strong>de</strong> kerk, volgens <strong>de</strong><br />
Schriften, nooit gedwaald had, noch ooit dwalen zou. Doch <strong>de</strong> bewering ging niet <strong>van</strong><br />
schrif- tuurbewijzen vergezeld. De trotse bisschop maakte ver<strong>de</strong>r aanspraak op <strong>de</strong> macht om<br />
keizers af te zetten, en verklaar<strong>de</strong> dat geen vonnis, door hem uitgesproken, door iemand ter<br />
wereld kon veran<strong>de</strong>rd wor<strong>de</strong>n, doch dat hem het recht toekwam, het oor<strong>de</strong>el <strong>van</strong> alle an<strong>de</strong>re<br />
mensen ter zij<strong>de</strong> te stellen.<br />
Een treffend voorbeeld <strong>van</strong> het overheersend karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze voorstan<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
onfeilbaarheid vin<strong>de</strong>n we in zijn be-han<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> <strong>de</strong> Duitse keizer, Hendrik <strong>de</strong> Vier<strong>de</strong>.<br />
Deze monarch werd verklaard, uit <strong>de</strong> kerk gezet en onttroond te zijn, omdat hij het gewaagd<br />
had, zich tegen het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus te verzetten. Verschrikt door <strong>de</strong> bedreigingen <strong>van</strong> zijn<br />
33
eigen vorsten, die <strong>van</strong> hem afvielen, en in hun opstand tegen hem gesterkt wer<strong>de</strong>n door het<br />
pauselik bevel, gevoel<strong>de</strong> Hendrik <strong>de</strong> noodzakelikheid <strong>van</strong> vre<strong>de</strong> met Rome te maken. In<br />
gezelschap <strong>van</strong> zijn vrouw en een getrouwe bedien<strong>de</strong>, trok hij in het hart <strong>van</strong> <strong>de</strong> winter <strong>de</strong><br />
Alpen over, om zich voor <strong>de</strong> paus te verootmoedigen. Toen hij het kasteel bereikte, waarin<br />
Gregorius zich teruggetrokken had, werd hij zon<strong>de</strong>r zijn gelei<strong>de</strong> in een buitenhof gebracht,<br />
en moest daar in <strong>de</strong> strenge winterkou<strong>de</strong>, blootshoofds en barrevoets, en in een ellendig<br />
kleed gehuld, <strong>de</strong> vergunning <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus om in zijn tegenwoordigheid te verschijnen,<br />
afwachten. Slechts nadat hij daar drie dagen in vasten en schuldbelij<strong>de</strong>nis doorgebracht had,<br />
verwaardig<strong>de</strong> zich <strong>de</strong> opperpriester, hem vergiffenis te schenken. En zelfs toen nog was het<br />
on<strong>de</strong>r voorwaar<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> keizer <strong>de</strong> toestemming <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus zou afwachten, aleer hij <strong>de</strong><br />
tekenen <strong>van</strong> zijn waardigheid we<strong>de</strong>r aanvaard<strong>de</strong>, of koninklike macht begon uit te oefenen.<br />
En Gregorius, opgeblazen <strong>van</strong> hoogmoed over zijn overwinning, pochte dat het zijn plicht<br />
was, <strong>de</strong> trots <strong>van</strong> koningen te verne<strong>de</strong>ren.<br />
Hoe opvallend <strong>de</strong> tegenstelling tussen <strong>de</strong> bluffen<strong>de</strong> trots <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze verwaan<strong>de</strong> bisschop<br />
en <strong>de</strong> ootmoed en zachtmoedigheid <strong>van</strong> Christus, Die Zichzelf voorstelt als om toelating<br />
pleiten<strong>de</strong> aan <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur <strong>van</strong> het hart, om te kunnen binnenkomen en vergiffenis en vre<strong>de</strong> te<br />
brengen, en die Zijn discipelen leer<strong>de</strong>: “Zo wie on<strong>de</strong>r u zal willen <strong>de</strong> eerste zijn, die zij uw<br />
dienstknecht.” De ver<strong>de</strong>re eeuwen waren getuigen <strong>van</strong> een gestadig toenemen <strong>van</strong><br />
dwalingen in <strong>de</strong> leerstellingen, door Rome verkondigd. Zelfs nog v——r <strong>de</strong> instelling <strong>van</strong><br />
het pausdom had het on<strong>de</strong>rwijs <strong>van</strong> hei<strong>de</strong>nse wijsgeren <strong>de</strong> aandacht ont<strong>van</strong>gen <strong>van</strong>, en<br />
invloed uitgeoefend over <strong>de</strong> kerk. Velen die bele<strong>de</strong>n, bekeerd te zijn, hiel<strong>de</strong>n nog vast aan<br />
<strong>de</strong> leerstukken <strong>van</strong> hun hei<strong>de</strong>nse wijsbegeerte, en gingen niet slechts zelven voort ze te<br />
bestu<strong>de</strong>ren, maar maan<strong>de</strong>n er an<strong>de</strong>ren toe aan, als een mid<strong>de</strong>l om hun invloed over <strong>de</strong><br />
hei<strong>de</strong>nen te vergroten. Grove dwalingen wer<strong>de</strong>n daardoor met <strong>de</strong> belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Christenen gemengd, waaron<strong>de</strong>r het geloof in‘s mensen natuurlike onster- felikheid en<br />
bewustheid in <strong>de</strong> dood <strong>de</strong> voornaamste heten mag. Deze leer leg<strong>de</strong> het fondament, waarop<br />
Rome <strong>de</strong> aanroeping <strong>van</strong> heiligen en <strong>de</strong> verering <strong>van</strong> <strong>de</strong> maagd Maria grond<strong>de</strong>. Hieruit<br />
ontstond insgelijks <strong>de</strong> ketterij <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuwige straf over <strong>de</strong>genen, die onboetvaardig stierven,<br />
welke vroegtijdig in het pauselik geloof opgenomen werd.<br />
Toen stond <strong>de</strong> weg open voor <strong>de</strong> invoering <strong>van</strong> nog een ver<strong>de</strong>re vinding <strong>van</strong> het<br />
hei<strong>de</strong>ndom, welke Rome het vagevuur noem<strong>de</strong>, en gebruikte om <strong>de</strong> zwakke en bijgelovige<br />
scharen schrik aan te jagen. Deze ketterij stelt het bestaan vast <strong>van</strong> een plaats <strong>van</strong> pijniging,<br />
waarin <strong>de</strong> zielen <strong>van</strong> hen, die geen eeuwige verdoemenis verdiend hebben, straf on<strong>de</strong>rgaan<br />
voor hun zon<strong>de</strong>n, en <strong>van</strong> waar uit ze in <strong>de</strong> hemel wor<strong>de</strong>n toegelaten, nadat ze <strong>van</strong> hun<br />
onreinheid gezuiverd zijn. Nog een an<strong>de</strong>r verzinsel was nodig om Rome in staat te stellen,<br />
partij te trekken <strong>van</strong> <strong>de</strong> vreesachtigheid en zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> zijn aanhangers. Hierin werd<br />
voorziening gemaakt door <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> aflaten.<br />
Volle vergiffenis <strong>van</strong> verle<strong>de</strong>n, tegenwoordige en toekomstige zon<strong>de</strong>n, en vrijstelling<br />
<strong>van</strong> al <strong>de</strong> \erdien<strong>de</strong> straffen en boeten, wer<strong>de</strong>n aan allen beloofd, die <strong>de</strong>elnemen wil<strong>de</strong>n aan<br />
34
<strong>de</strong> oorlogen <strong>van</strong> <strong>de</strong> opperbisschop om zijn werelds gebied uit te brei<strong>de</strong>n, zijn vijan<strong>de</strong>n te<br />
straffen, en <strong>de</strong>genen uit te roeien, die zijn geestelike oppermacht durf<strong>de</strong>n loochenen. Ook<br />
werd <strong>de</strong> mensen geleerd, dat door het storten <strong>van</strong> geld aan <strong>de</strong> kerk ze zich kon<strong>de</strong>n vrijstellen<br />
<strong>van</strong> zon<strong>de</strong>, en insgelijks <strong>de</strong> zielen <strong>van</strong> hun afgestorven vrien<strong>de</strong>n verlossen, die in het vuur<br />
<strong>de</strong>r pijniging besloten waren. Door <strong>de</strong>rgelijke mid<strong>de</strong>len vul<strong>de</strong> Rome zijn schatkist, en<br />
betaal<strong>de</strong> voor <strong>de</strong> pracht, <strong>de</strong> weel<strong>de</strong> en <strong>de</strong> misda<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> geveins<strong>de</strong> vertegenwoordigers<br />
<strong>van</strong> Hem, die geen plaats had, waar Hij het hoofd kon ne<strong>de</strong>rleggen.<br />
De Schriftuurlike instelling <strong>van</strong> het avondmaal was ver<strong>van</strong>gen gewor<strong>de</strong>n door het<br />
afgodiese offeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> mis. De Roomse priesters beweer<strong>de</strong>n, dat ze door hun zinneloos<br />
gemompel het eenvoudige brood en <strong>de</strong> wijn in het wezenlike lichaam en bloed <strong>van</strong><br />
Christusm veran<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n. Met godslaster- like verwaandheid eigen<strong>de</strong>n ze zich openlik <strong>de</strong><br />
macht toe om God, <strong>de</strong> Schepper <strong>van</strong> alle dingen, te scheppen. Van alle Christenen werd op<br />
straffe <strong>de</strong>s doods geëist, hun geloof in <strong>de</strong>ze gruwelike, hemeltergen<strong>de</strong> ketterij te betuigen.<br />
Scharen <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die dit weiger<strong>de</strong>n, wer<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> vlammen prijs gegeven.<br />
In <strong>de</strong> <strong>de</strong>rtien<strong>de</strong> eeuw kwam dat allervreselikste <strong>van</strong> alle werktuigen <strong>van</strong> het pausdom, <strong>de</strong><br />
Inkwisitie, tot stand. De vorst <strong>de</strong>r duisternis trad in overleg met <strong>de</strong> leidsmannen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
pauselike priesterheerschappij. In hun geheime beraadslagingen hiel<strong>de</strong>n Satan en zijn<br />
engelen <strong>de</strong> gemoe<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> god<strong>de</strong>loze mannen in beslag, terwijl er ongezien in hun mid<strong>de</strong>n<br />
een engel Gods stond, die het vreselik verslag <strong>van</strong> hun schan- <strong>de</strong>like besluiten te boek stel<strong>de</strong>,<br />
en <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis opteken<strong>de</strong> <strong>van</strong> da<strong>de</strong>n, te schrikkelik om door <strong>de</strong> ogen <strong>van</strong> mensen gezien<br />
te wor<strong>de</strong>n. “Het grote Babylon was dronken <strong>van</strong> het bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> heiligen.” De verminkte<br />
gedaanten <strong>van</strong> miljoenen martelaren schreeuw<strong>de</strong>n tot God om wraak over die afvallige<br />
macht.<br />
Het pausdom was <strong>de</strong> dwingeland <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld gewor<strong>de</strong>n. Koningen en keizers bogen<br />
zich voor <strong>de</strong> bevelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse opperpriester. Het lot <strong>van</strong> - <strong>de</strong> mensen, bei<strong>de</strong> voor tijd<br />
en eeuwigheid, scheen on<strong>de</strong>r zijn beheer te staan. Hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n jaren lang waren <strong>de</strong><br />
leerstellingen <strong>van</strong> Rome alom en onvoor- waar<strong>de</strong>lik ont<strong>van</strong>gen, zijn instellingen eerbiedig<br />
gehou<strong>de</strong>n, zijn feesten algemeen waargenomen. Zijn priesterschap werd geëerd en mil<strong>de</strong>lik<br />
on<strong>de</strong>rsteund. Nimmer se<strong>de</strong>rt die tijd is <strong>de</strong> Roomse Kerk tot hoger rang, of groter praal of<br />
macht gestegen.<br />
Doch “<strong>de</strong> middagglans <strong>van</strong> het pausdom was het mid<strong>de</strong>r- nachtelik duister <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wereld.” De Heilige Schriften waren bijna onbekend, niet aan het volk alleen, maar ook aan<br />
<strong>de</strong> priesters. Gelijk <strong>de</strong> Farizeën <strong>van</strong> ouds, haatten <strong>de</strong> geeste- like leidslie<strong>de</strong>n het licht, dat<br />
hun zon<strong>de</strong>n ont<strong>de</strong>kte. Daar Gods wet, <strong>de</strong> maatstaf <strong>van</strong> gerechtigheid, <strong>van</strong> <strong>de</strong> baan geschoven<br />
was, oefen<strong>de</strong>n ze onbegrens<strong>de</strong> macht uit, en gaven zich aan teugelloze god<strong>de</strong>loosheid over.<br />
Bedrog, geldzucht en losbandigheid heersten alom. De mensen schrikten voor geen misdaad<br />
terug, die hun gewin of aanzien aanbrengen kon. De paleizen <strong>van</strong> <strong>de</strong> pausen en prelaten<br />
waren <strong>de</strong> tonelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> laagste uitspattingen. Sommige <strong>van</strong> <strong>de</strong> regeren<strong>de</strong> pausen maakten<br />
35
zich aan zulke walgelike misda<strong>de</strong>n schuldig, dat wereldse vorsten die<br />
waardigheidsbekle<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk zochten af te zetten als monsters, te laag om te wor<strong>de</strong>n<br />
geduld. Eeuwen achtereen wer<strong>de</strong>n er in Europa geen vor<strong>de</strong>ringen gemaakt in geleerdheid,<br />
kunst, of beschaving. De Christenheid scheen door een ze<strong>de</strong>like en verstan<strong>de</strong>like<br />
verlamming aange- grepen.<br />
De toestand <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Roomse macht toon<strong>de</strong> <strong>de</strong> schrikkelike en treffen<strong>de</strong><br />
vervulling aan <strong>van</strong> <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeet Hosea: “Mijn volk is uitgeroeid, omdat het<br />
zon<strong>de</strong>r kennis is; <strong>de</strong>wijl gij <strong>de</strong> kennis verworpen hebt, heb Ik ook u verworpen; <strong>de</strong>wijl gij <strong>de</strong><br />
wet <strong>van</strong> uw God vergeten hebt, zal Ik ook uw kin<strong>de</strong>ren vergeten.” “Er is geen trouw, en<br />
geen weldadigheid en geen kennis <strong>van</strong> God in het land; maar vloeken en liegen, en<br />
doodslaan, en stelen, en overspel doen; ze breken door, en bloedschul<strong>de</strong>n raken aan<br />
bloedschul<strong>de</strong>n.” Dat waren <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> <strong>de</strong> verbanning <strong>van</strong> het Woord <strong>van</strong> God.<br />
36
Hoofdstuk 4 — Speciaal Ambassa<strong>de</strong>urs<br />
Te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> duisternis welke <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> be<strong>de</strong>kte tij<strong>de</strong>ns het lange tijdperk <strong>van</strong><br />
pauselike oppermacht, kon het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid niet geheel en al uitgedoofd wor<strong>de</strong>n. In<br />
elke eeuw waren er getuigen voor God,— mensen, die in Christus geloof<strong>de</strong>n als <strong>de</strong> enige<br />
Mid<strong>de</strong>laar tussen God en mens, die <strong>de</strong> Bijbel als enigste leefregel beschouw<strong>de</strong>n, en die <strong>de</strong><br />
ware Sabbat heilig<strong>de</strong>n. Hoeveel <strong>de</strong> wereld aan die mensen verschuldigd is, zal <strong>de</strong><br />
nakomelingschap nimmer weten. Ze wer<strong>de</strong>n gebrandmerkt als ketters, hun beweegre<strong>de</strong>nen<br />
betwist, hun karakter beklad, hun geschriften on<strong>de</strong>rdrukt, verkeerd voorgesteld, of vernield.<br />
Desniettemin ston<strong>de</strong>n ze vast, en handhaaf<strong>de</strong>n <strong>van</strong> eeuw tot eeuw <strong>de</strong> reinheid <strong>van</strong> hun<br />
geloof als een heilig erfstuk voor <strong>de</strong> toekomstige geslachten.<br />
De geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> Gods volk geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> duistere eeuwen, die op Rome’s<br />
opperheerschappij volg<strong>de</strong>n, staat in <strong>de</strong> hemel opgeschreven, maar niet veel vindt men in <strong>de</strong><br />
geschied- boeken <strong>de</strong>r mensen. Weinige sporen <strong>van</strong> hun bestaan kunnen slechts aangewezen<br />
wor<strong>de</strong>n, behalve dan in <strong>de</strong> beschuldigingen <strong>van</strong> hun vervolgers. Het was Rome’s toeleg om<br />
ie<strong>de</strong>r spoor <strong>van</strong> afwijking <strong>van</strong> zijn leer of bevelen uit te wissen. Alles wat ketters was, hetzij<br />
mensen of geschriften, trachtte het te verdoen. Een enkele uitdrukking <strong>van</strong> twijfel of<br />
navraag aangaan<strong>de</strong> het gezag <strong>van</strong> pauselike leerstellingen, was voldoen<strong>de</strong> om rijk of arm,<br />
hoog of laag, het leven te doen verliezen. Ook beproef<strong>de</strong> Rome alle bewijsstukken <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wreedheid, waarme<strong>de</strong> het an<strong>de</strong>rs<strong>de</strong>nken<strong>de</strong>n bejegen<strong>de</strong>, te ver- nietigen. Pauselike<br />
raadsverga<strong>de</strong>ringen gaven last, dat boeken en geschriften, waarin <strong>de</strong>rgelijke da<strong>de</strong>n vermeld<br />
ston<strong>de</strong>n, aan <strong>de</strong> vlammen prijs gegeven zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n. V——r <strong>de</strong> uitvinding <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
boekdrukkunst waren er weinig boeken, en <strong>de</strong> vorm er<strong>van</strong> maakte ze min<strong>de</strong>r geschikt om<br />
bewaard te wor<strong>de</strong>n ; <strong>van</strong>daar dat er weinig was, dat <strong>de</strong> Roomsen beletten kon, hun plannen<br />
uit te voeren.<br />
Geen kerk binnen <strong>de</strong> grenzen <strong>van</strong> het Roomse gezag werd lang ongehin<strong>de</strong>rd in het genot<br />
<strong>van</strong> gewetensvrijheid gelaten. Niet zodra toch had zich het pausdom macht verworven, of<br />
het strekte <strong>de</strong> armen uit om allen te verpletteren, die zijn oppermacht weiger<strong>de</strong>n te erkennen;<br />
en <strong>de</strong> ene na <strong>de</strong> <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kerk on<strong>de</strong>rwierp zich aan zijn gezag.<br />
In Groot-Brittannië had het primitieve Christendom reeds vroeg wortel geschoten. Het<br />
e<strong>van</strong>gelie, dat <strong>de</strong> Britten in <strong>de</strong> eerste eeuwen ont<strong>van</strong>gen had<strong>de</strong>n, was te dien tij<strong>de</strong><br />
onbedorven door Roomse afval. Vervolging <strong>van</strong> hei<strong>de</strong>nse keizers, welke zelfs tot die verre<br />
kusten doordrong, was <strong>de</strong> enige gave, die <strong>de</strong> eerste Britse kerken <strong>van</strong> Rome ontvingen. Vele<br />
Christenen, <strong>de</strong> vervolging in Engeland ontvluchten<strong>de</strong>, von<strong>de</strong>n een schuilplaats in Schotland;<br />
<strong>van</strong>daar uit werd <strong>de</strong> waarheid naar Ierland overgebracht, en in al die lan<strong>de</strong>n met blijdschap<br />
ont- <strong>van</strong>gen..Toen <strong>de</strong> Saksers Brittannië verover<strong>de</strong>n, verkreeg het hei<strong>de</strong>ndom <strong>de</strong><br />
heerschappij. De overwinnaars waren te trots om zich door hun slaven te laten on<strong>de</strong>rwijzen;<br />
en <strong>de</strong> Christenen waren genoodzaakt, zich in <strong>de</strong> bergen en woeste moerassen terug te<br />
37
trekken. Toch bleef het licht, dat voor een tijd verborgen was, voortschijnen. Een eeuw later<br />
scheen het in Schotland met een gloed, die tot verafgelegen lan<strong>de</strong>n doordrong. Uit Ierland<br />
verscheen <strong>de</strong> vrome Columba met zijn me<strong>de</strong>werkers, die <strong>de</strong> versprei<strong>de</strong> gelovigen op het<br />
eenzame eiland Iona rondom zich verzamel<strong>de</strong>n, en dit tot mid<strong>de</strong>lpunt <strong>van</strong> hun zendingswerk<br />
maakten. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong>ze e<strong>van</strong>gelisten was er iemand, die <strong>de</strong> Sabbat <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel hield, en alzo<br />
werd <strong>de</strong>ze waarheid on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mensen bekend gemaakt. Er werd op Iona een school<br />
opgericht, <strong>van</strong> waar uit zen<strong>de</strong>lingen niet maar alleen naar Schotland en Engeland, maar ook<br />
naar Duitsch- land, Zwitserland en zelfs Italië gezon<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n.<br />
Rome echter had zijn oog op Brittanië geslagen, en besloten het on<strong>de</strong>r zijn<br />
opperheerschappij te brengen. In <strong>de</strong> zes<strong>de</strong> eeuw on<strong>de</strong>rnamen zijn zen<strong>de</strong>lingen <strong>de</strong> bekering<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nse Saksers. De trotse barbaren ontvingen hen met goedwilligheid, en ze<br />
haal<strong>de</strong>n vele duizen<strong>de</strong>n over tot belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> het Roomse geloof. Bij <strong>de</strong> voortgang <strong>van</strong> dit<br />
werk kwamen <strong>de</strong> pauselike lei<strong>de</strong>rs en hun bekeerlingen in aanraking met <strong>de</strong> eerste<br />
Christenen. Opvallend was het verschil, dat zich toon<strong>de</strong>. Deze laatsten waren eenvoudig,<br />
ne<strong>de</strong>rig en schriftuurlik in hun karakter, leer en gebruiken; terwijl eerst- genoem<strong>de</strong>n het<br />
bijgeloof, <strong>de</strong> praal en <strong>de</strong> trots <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike godsdienst openbaar<strong>de</strong>n. De afgezant <strong>van</strong><br />
Rome eiste, dat <strong>de</strong>ze Christelike kerken <strong>de</strong> oppermacht <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote bisschop erkennen<br />
zou<strong>de</strong>n.<br />
De Britten echter gaven met zachtmoedigheid ten antwoord, dat ze alle mensen wensten<br />
lief te hebben, maar dat <strong>de</strong> paus niet gerechtigd was tot opperheerschappij in <strong>de</strong> kerk, en dat<br />
ze hem alleen die on<strong>de</strong>rworpenheid kon<strong>de</strong>n betonen, die ie<strong>de</strong>re volgeling <strong>van</strong> Christus<br />
toekwam. Her-haal<strong>de</strong> pogingen wer<strong>de</strong>n aangewend om hen tot gehoorzaamheid aan Rome<br />
te brengen; doch <strong>de</strong>ze ne<strong>de</strong>rige Christenen, verbaasd over <strong>de</strong> trots, die Rome’s afgezanten<br />
openbaar<strong>de</strong>n, antwoord<strong>de</strong>n met beslistheid, dat ze geen an<strong>de</strong>re meester ken<strong>de</strong>n dan Christus.<br />
Nu kwam <strong>de</strong> ware geest <strong>van</strong> het pausdom voor <strong>de</strong> dag. De Roomse lei<strong>de</strong>r sprak: “Zo ge <strong>de</strong><br />
broe<strong>de</strong>rs niet ont<strong>van</strong>gen wilt, die u vre<strong>de</strong> brengen, zult ge vijan<strong>de</strong>n ont<strong>van</strong>gen, die u strijd<br />
brengen. Zo ge u niet met ons verenigen wilt om <strong>de</strong> Saksers <strong>de</strong> weg <strong>de</strong>s levens te wijzen,<br />
zult ge <strong>van</strong> hen <strong>de</strong> doodslag ont<strong>van</strong>gen.” Dit waren geen loze bedreigingen. Krijg, list en<br />
bedrog wer<strong>de</strong>n te werk gesteld tegen <strong>de</strong>ze getuigen voor het geloof <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel, totdat <strong>de</strong><br />
kerken <strong>van</strong> Brittannië te niet gedaan, of gedwongen waren zich aan het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus te<br />
on<strong>de</strong>rwerpen.<br />
In lan<strong>de</strong>n buiten <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse macht leef<strong>de</strong>n er vele eeuwen achtereen<br />
groepen <strong>van</strong> Christenen, die bijna volkomen vrij bleven <strong>van</strong> het be<strong>de</strong>rf <strong>van</strong> het pausdom. Ze<br />
waren omringd door het hei<strong>de</strong>ndom, en namen in <strong>de</strong> loop <strong>de</strong>r eeuwen <strong>van</strong> <strong>de</strong> dwalingen<br />
er<strong>van</strong> over; maas ze bleven <strong>de</strong> Bijbel als enige geloofsregel beschouwen, en hiel<strong>de</strong>n zich<br />
aan vele <strong>van</strong> zijn waarhe<strong>de</strong>n. Deze Christenen geloof<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> on- veran<strong>de</strong>rlikheid <strong>van</strong> Gods<br />
wet, en hiel<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Sabbat <strong>van</strong> het vier<strong>de</strong> gebod. Kerken, die zich aan dat geloof en gebruik<br />
hiel<strong>de</strong>n, beston<strong>de</strong>n er in het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Afrika en on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Armeniërs in Azië. On<strong>de</strong>r hen<br />
echter, die <strong>de</strong> voortgang <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike macht weerston<strong>de</strong>n, waren vooral <strong>de</strong> Wal<strong>de</strong>nzen.<br />
38
In hetzelf<strong>de</strong> land, waar het pausdom zijn zetel had gesticht, wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> leugen en het be<strong>de</strong>rf<br />
er<strong>van</strong> op <strong>de</strong> standvastigste wijze tegengestaan. Eeuwen lang handhaaf<strong>de</strong>n <strong>de</strong> kerken <strong>van</strong><br />
Piedmont hun cnafhankelikheid; toch kwam ein<strong>de</strong>lik <strong>de</strong> tijd, waarop Rome on<strong>de</strong>rwerping<br />
<strong>van</strong> ze eiste. Na vruch 1D ’Aubigné, “History of the Reformation of the Sixteenth Century,”<br />
boek 17, Kap. 2. Teloos worstelen tegen zijn tirannie, bogen <strong>de</strong> hoof<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze kerken<br />
zich onwillig on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> macht, die <strong>de</strong> ganse wereld scheen te huldigen. Er waren er echter<br />
enigen, die weiger<strong>de</strong>n zich on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> paus of prelaat te stellen. Ze waren vast<br />
besloten, aan God getrouw te blijven, en <strong>de</strong> zuiverheid en eenvoud <strong>van</strong> hun geloof te<br />
bewaren. Er vond een scheiding plaats. Zij, die aan het ou<strong>de</strong> geloof vasthiel<strong>de</strong>n, trokken<br />
zich nu terug; enkelen, <strong>de</strong> Alpen <strong>van</strong> hun geboorteland vaarwel zeggen<strong>de</strong>, verhieven <strong>de</strong><br />
banier <strong>de</strong>r waarheid in vreem<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n; an<strong>de</strong>ren verscholen zich in <strong>de</strong> afgelegen valleien en<br />
rotsvestingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> bergen, en behiel<strong>de</strong>n daar hun vrijheid om God te dienen.<br />
Het geloof, dat <strong>de</strong> Wal<strong>de</strong>nziese Christenen eeuwen lang behiel<strong>de</strong>n en predikten, lever<strong>de</strong><br />
een scherp kontrast tegen <strong>de</strong> valse leerstellingen, door Rome uitgegeven. Hun godsdienstige<br />
overtuiging grond<strong>de</strong> zich op het geschreven woord Gods als het ware stelsel <strong>van</strong> het<br />
Christendom. Doch <strong>de</strong>ze ne<strong>de</strong>rige landbouwers in hun verborgen schuilhoeken, <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wereld afgesloten, en door hun dageliks werk on<strong>de</strong>r hun kud<strong>de</strong>n en wijngaar<strong>de</strong>n gebon<strong>de</strong>n,<br />
had<strong>de</strong>n niet voor zichzelven <strong>de</strong> waarheid gevon<strong>de</strong>n in tegenstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerstellingen en<br />
ketterijen <strong>van</strong> <strong>de</strong> afvallige kerk. Hun geloof was niet iets nieuws. Hun godsdienstige<br />
overtuiging was een erfenis, die ze <strong>van</strong> hum va<strong>de</strong>ren ont<strong>van</strong>gen had<strong>de</strong>n. Ze stre<strong>de</strong>n voor het<br />
geloof <strong>van</strong> <strong>de</strong> apostoliese kerk, — “het geloof, eenmaal aan <strong>de</strong> heiligen overgeleverd.” —<br />
“De kerk in <strong>de</strong> woestijn”, en niet <strong>de</strong> trotse priesterheerschappij, die <strong>de</strong> troon bekleed<strong>de</strong> in <strong>de</strong><br />
grote hoofdstad <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld, was <strong>de</strong> ware kerk <strong>van</strong> Christus, <strong>de</strong> bewaar<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
schatten <strong>de</strong>r waarheid, die God Zijn volk toevertrouwd heeft, om ze aan <strong>de</strong> wereld uit te<br />
<strong>de</strong>len.<br />
Een <strong>van</strong> <strong>de</strong> voornaamste oorzaken, welke <strong>de</strong> ware kerk tot afscheiding <strong>van</strong> Rome leid<strong>de</strong>,<br />
was <strong>de</strong> haat <strong>van</strong> laatstgenoem<strong>de</strong> tegen <strong>de</strong> Sabbat <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel. Gelijk in <strong>de</strong> profetieën<br />
voorzegd was, wierp <strong>de</strong> pauselike macht <strong>de</strong> waarheid ter ne<strong>de</strong>r. De wet Gods werd in het<br />
stof getre<strong>de</strong>n, terwijl <strong>de</strong> overleveringen en gebruiken <strong>van</strong> mensen geëerd wer<strong>de</strong>n. De kerken,<br />
die on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> regering <strong>van</strong> het pausdom ston<strong>de</strong>n, wer<strong>de</strong>n reeds vroegtijdig gedwongen, <strong>de</strong><br />
Zondag als heilige dag te vieren. Te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> heersen<strong>de</strong> dwaling en bijgeloof geraakten<br />
er velen, ook on<strong>de</strong>r het ware volk Gods, z— verward, dat ze, terwijl ze <strong>de</strong> Sabbat heilig<strong>de</strong>n,<br />
zich toch ook op Zondag <strong>van</strong> arbeid onthiel<strong>de</strong>n. Dit echter gaf <strong>de</strong> pauselike lei<strong>de</strong>rs geen<br />
voldoening. Ze eisten niet alleen, dat <strong>de</strong> Zondag gevierd, maar ook <strong>de</strong> Sabbat ontheiligd zou<br />
wor<strong>de</strong>n; en ze veroor<strong>de</strong>el<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> sterkste bewoordingen <strong>de</strong>genen, die er eer aan durf<strong>de</strong>n<br />
bewijzen. Het was alleen door voor <strong>de</strong> Roomse macht te vluch-ten, dat enkelen Gods wet in<br />
vre<strong>de</strong> kon<strong>de</strong>n gehoorzamen.<br />
De Wal<strong>de</strong>nzen waren on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> eersten <strong>van</strong> <strong>de</strong> volken <strong>van</strong> Europa, die in het bezit<br />
kwamen <strong>van</strong> een vertaling <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Schriften. Hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n jaren v——r <strong>de</strong><br />
39
Hervorming had<strong>de</strong>n ze een afschrift <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel in hun moe<strong>de</strong>rtaal. Ze bezaten <strong>de</strong><br />
waarheid onvermengd, en dit maakte hen in het biezon<strong>de</strong>r tot voorwerpen <strong>van</strong> haat en<br />
vervolging. Ze verklaar<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Roomse Kerk het afvallige Babylon <strong>van</strong> <strong>de</strong> Openbaring te<br />
zijn, en op gevaar af <strong>van</strong> het leven te verliezen ston<strong>de</strong>n ze op om zijn dwalingen te keer te<br />
gaan. Terwijl enigen on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> druk <strong>van</strong> langdurige vervolging hun geloof verzaak- ten, en<br />
<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> grondbeginselen er<strong>van</strong> het een na het an<strong>de</strong>r prijsgaven, hiel<strong>de</strong>n an<strong>de</strong>ren<br />
zich aan <strong>de</strong> waarheid vast. Door <strong>de</strong> eeuwen <strong>van</strong> donkerheid en afval henen waren er<br />
Wal<strong>de</strong>nzen, die het oppergezag <strong>van</strong> Rome lochen<strong>de</strong>n, beel- <strong>de</strong>dienst als afgo<strong>de</strong>rij<br />
verwierpen, en <strong>de</strong> ware Sabbat on<strong>de</strong>rhiel<strong>de</strong>n. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong> hevigste stormen <strong>van</strong> tegenwerking<br />
handhaaf<strong>de</strong>n ze hun geloof. Schoon doorstoken door <strong>de</strong> spies <strong>van</strong> <strong>de</strong> Savoyaar<strong>de</strong>n, en door<br />
Rome’s brandstapel geschroeid, ston<strong>de</strong>n ze onbewegelik pal voor Gods woord en eer.<br />
Achter <strong>de</strong> hoge schansen <strong>van</strong> <strong>de</strong> bergen,— <strong>de</strong> schuilplaats <strong>van</strong> vervolg<strong>de</strong>n en verdrukten<br />
in alle eeuwen,— von<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Wal<strong>de</strong>nzen een toevluchtsoord. Hier werd het licht <strong>de</strong>r<br />
waarheid door <strong>de</strong> Mid<strong>de</strong>leeuwen heen bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> gehou<strong>de</strong>n. Duizend jaren lang<br />
handhaaf<strong>de</strong>n getuigen voor <strong>de</strong> waarheid hier het alou<strong>de</strong> geloof. God had Zijn volk een<br />
ontzaglik grootse tempel bereid, passend bij <strong>de</strong> machtige waarhe<strong>de</strong>n, die hun ter bewaring<br />
waren toevertrouwd. De bergen waren voor <strong>de</strong> getrouwe ballingen een zinnebeeld <strong>van</strong><br />
Jehova’s onkreukbare gerechtigheid. Ze wezen hun kin<strong>de</strong>ren op <strong>de</strong> spitsen, die zich in<br />
onveran<strong>de</strong>r- like majesteit boven hen verhieven, en spraken tot hen <strong>van</strong> Hem, bij Wie geen<br />
veran<strong>de</strong>ring is noch schaduw <strong>van</strong> omkering, en Wiens woord even vast staat als <strong>de</strong> eeuwige<br />
heuvelen. God had <strong>de</strong> bergen vastgesteld, en ze met kracht omgord; geen arm dan die <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Almacht kon ze uit hun plaats bewegen. Op gelijke wijze had Hij Zijn wet, het fondament<br />
<strong>van</strong> Zijn bestuur in hemel en op aar<strong>de</strong>, vastgesteld. De arm <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens kon <strong>de</strong> me<strong>de</strong>mens<br />
bereiken en hem <strong>van</strong> het leven be-roven ; doch die arm kon even min <strong>de</strong> bergen uit hun<br />
standplaats bewegen, en ze in <strong>de</strong> zee werpen, als één voorschrift <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> Jehova<br />
wijzigen, of één <strong>van</strong> Zijn beloften aan <strong>de</strong>genen, die Zijn wil doen, uitwissen. In getrouwheid<br />
aan Zijn wet was het <strong>de</strong> roeping <strong>van</strong> Gods dienstknechten, even vast te staan als <strong>de</strong><br />
onbewegelike heuvelen.<br />
De bergen, die hun ne<strong>de</strong>rige valleien insloten, strekten tot een gedurig getuigenis <strong>van</strong><br />
Gods scheppen<strong>de</strong> macht, en een nimmer feilen<strong>de</strong> verzekering <strong>van</strong> Zijn beschermen<strong>de</strong> zorg.<br />
Deze pelgrims leer<strong>de</strong>n die zwijgen<strong>de</strong> zinnebeel<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Jehova’s tegenwoordigheid<br />
liefhebben. Ze mor<strong>de</strong>n niet over <strong>de</strong> hardheid-<strong>van</strong> hun lot; ze voel<strong>de</strong>n zich nimmer verlaten<br />
te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> eenzaamheid <strong>van</strong> hun bergen. Ze dankten God, dat Hij hun een<br />
schuilplaats bereid had tegen <strong>de</strong> woe<strong>de</strong> en wreedheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen. Ze verheug<strong>de</strong>n zich in<br />
hun vrijheid <strong>van</strong> Hem te kunnen aanbid<strong>de</strong>n. Dikwels, wanneer <strong>de</strong> vijan<strong>de</strong>n hen<br />
achtervolg<strong>de</strong>n, bleek <strong>de</strong> sterkte <strong>van</strong> <strong>de</strong> heuvelen hun een zekere tegenweer. Van menig een<br />
hoge spits klonk hun lied tot lof <strong>van</strong> God, en <strong>de</strong> legers <strong>van</strong> Rome kon<strong>de</strong>n dat danklied niet<br />
tot zwijgen brengen.<br />
40
Rein, eenvoudig en warm was <strong>de</strong> vroomheid <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze volgelingen <strong>van</strong> Christus. Ze<br />
schatten <strong>de</strong> grondbeginselen <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid boven huizen en lan<strong>de</strong>rijen, vriend en maag, ja<br />
boven het leven zelf. En ernstiglik zochten ze <strong>de</strong>ze beginselen in <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> hun kin<strong>de</strong>ren<br />
in te prenten. Van hun vroegste kindsheid aan wer<strong>de</strong>n die in <strong>de</strong> Schriften on<strong>de</strong>rwezen, en<br />
leer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> eisen <strong>van</strong> Gods wet heilig achten. Er beston<strong>de</strong>n slechts weinig afschriften <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Bijbel, waarom <strong>de</strong> kostbare woor<strong>de</strong>n er<strong>van</strong> uit het hoofd geleerd wer<strong>de</strong>n. Velen <strong>van</strong> hen<br />
kon<strong>de</strong>n hele ge<strong>de</strong>elten zowel uit het Ou<strong>de</strong> als het Nieuwe Testament opzeggen. Gedachten<br />
over God wer<strong>de</strong>n gelijkelik met <strong>de</strong> heerlike natuurtonelen rondom hen, en met <strong>de</strong> geringste<br />
zegeningen <strong>van</strong> het dageliks leven verbon<strong>de</strong>n. De kleine kin<strong>de</strong>ren leer<strong>de</strong>n met dankbaarheid<br />
tot God opzien, als tot <strong>de</strong> Gever <strong>van</strong> alle goe<strong>de</strong> gunstbewijzen en levensgemakken.<br />
De ou<strong>de</strong>rs, schoon te<strong>de</strong>r en lief<strong>de</strong>vol, waren te verstandig in <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> tot hun kin<strong>de</strong>ren<br />
om hen te gewennen aan toege- felikheid. Een leven stond hun te wachten <strong>van</strong> moeite en<br />
bezwaren, en wellicht <strong>de</strong> dood <strong>van</strong> een martelaar. Van kindsbeen aan wer<strong>de</strong>n ze gewoon<br />
gemaakt, hardheid te verduren, zich aan opzicht te on<strong>de</strong>rwerpen, en niettemin onafhankelik<br />
te <strong>de</strong>nken en te han<strong>de</strong>len. Zeer jong leer<strong>de</strong>n ze verantwoor<strong>de</strong>- likheid dragen, behoedzaam<br />
zijn in het spreken, en <strong>de</strong> wijsheid te verstaan <strong>van</strong> te zwijgen. Een enkel onbedacht woord,<br />
ten aanhoren <strong>van</strong> hun vijan<strong>de</strong>n geuit, kon misschien het leven <strong>van</strong> <strong>de</strong> spreker zelf niet alleen,<br />
maar ook dat <strong>van</strong> hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n <strong>van</strong> zijn broe<strong>de</strong>ren in gevaar stellen; want als wolven hun prooi,<br />
zo jaag<strong>de</strong>n <strong>de</strong> vijan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid <strong>de</strong>genen na, die het durf<strong>de</strong>n wagen, aanspraak te<br />
maken op vrijheid <strong>van</strong> godsdienstige overtuiging.<br />
De Wal<strong>de</strong>nzen had<strong>de</strong>n hun aardse voorspoed ten offer gebracht ter wille <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
waarheid, en met onvermoeid geduld zwoeg<strong>de</strong>n ze voor hun brood. Ie<strong>de</strong>re voet bebouwbare<br />
grond tussen <strong>de</strong> bergen werd zorgvuldig gebruikt; <strong>de</strong> valleien en min<strong>de</strong>r vruchtbare<br />
hellingen wer<strong>de</strong>n bei<strong>de</strong> tot vruchtdragen genoopt. Zuinigheid en strenge ontbering maakten<br />
<strong>de</strong>el uit <strong>van</strong> <strong>de</strong> opvoeding, welke <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren als enigste erfenis ontvingen. Hen werd<br />
geleerd, dat God wil dat onze levensbeschouwing ernstig zal zijn, en dat ze alleen in hun<br />
behoeften kon<strong>de</strong>n voorzien door persoonlike arbeid, voorbedachtzaam- heid, zorg, en geloof.<br />
De taak was groot en moeilik, maar <strong>de</strong> arbeid gezond, juist wat <strong>de</strong> mens in zijn gevallen<br />
staat nodig heeft, <strong>de</strong> school die God voor zijn opvoeding en ontwikkeling heeft bestemd.<br />
Terwijl <strong>de</strong> jongen gewend wer<strong>de</strong>n aan zware arbeid en moeite, werd <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong><br />
het verstand niet veronachtzaamd. Ze leer<strong>de</strong>n dat alle krachten Gods gaven zijn, en dat alle<br />
moesten gebruikt en ontwikkeld wor<strong>de</strong>n voor Zijn dienst.<br />
De kerken <strong>van</strong> Vaudois geleken op die in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> apostelen in reinheid en eenvoud.<br />
De oppermacht <strong>van</strong> paus en prelaten verwerpen<strong>de</strong>, hiel<strong>de</strong>n ze zich aan <strong>de</strong> Bijbel als het enig,<br />
hoogst, onfeilbaar gezag. Hun leraren, ongelijk aan <strong>de</strong> trotse priesters <strong>van</strong> Rome, volg<strong>de</strong>n<br />
het voorbeeld <strong>van</strong> hun Meester, Die niet kwam “om gediend te wor<strong>de</strong>n, maar om te dienen.”<br />
Ze voed<strong>de</strong>n <strong>de</strong> kud<strong>de</strong> Gods, en leid<strong>de</strong>n hen naar grazige wei<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> leven<strong>de</strong> fonteinen <strong>van</strong><br />
Zijn heilig woord. Ver <strong>van</strong> <strong>de</strong> ge<strong>de</strong>nktekenen <strong>van</strong> menselike praal en trots kwa- ihen <strong>de</strong><br />
mensen bijeen, niet in prachtige kerken en grootse kathedralen, maar in <strong>de</strong> schaduw <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
41
ergen, in <strong>de</strong> valleien <strong>van</strong> <strong>de</strong> Alpen, of, in tij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> gevaar, in <strong>de</strong> een of an<strong>de</strong>re door rotsen<br />
versterkte plaats, om naar <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>r waarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> dienstknechten <strong>van</strong> Christus te<br />
luisteren. De leraren predikten niet alleen het e<strong>van</strong>gelie, maar bezochten ook <strong>de</strong> kranken,<br />
katechiseer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren, vermaan<strong>de</strong>n <strong>de</strong> afge- dwaal<strong>de</strong>n, en beijver<strong>de</strong>n zieh om twisten<br />
bij te leggen en eendracht en broe<strong>de</strong>rlief<strong>de</strong> te bevor<strong>de</strong>ren. In vre<strong>de</strong>stijd wer<strong>de</strong>n ze<br />
on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> vrijwillige gaven <strong>van</strong> het volk; toch ook, gelijk Paulus <strong>de</strong> tentemaker,<br />
leer<strong>de</strong> elkeen <strong>van</strong> hen het ene of an<strong>de</strong>re handwerk, waardoor hij zo nodig in zijn eigen<br />
on<strong>de</strong>rhoud kon voorzien.<br />
De jongen ontvingen on<strong>de</strong>rwijs <strong>van</strong> hun leraren. Terwijl aan <strong>de</strong> gewone vakken <strong>van</strong><br />
on<strong>de</strong>rwijs aandaeht besteed werd, maakte <strong>de</strong> Bijbel <strong>de</strong> hoofdstudie uit. Het e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong><br />
Mat- theüs en Johannes leer<strong>de</strong>n ze <strong>van</strong> buiten, en vele <strong>van</strong> <strong>de</strong> zendbrieven daarbij. Ook<br />
hiel<strong>de</strong>n ze zich bezig met het afschrijven <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Schrift. Sommige handschriften<br />
bevatten <strong>de</strong> gehele Bijbel, an<strong>de</strong>re slechts korte uittreksels, waarbij enige eenvoudige<br />
verklaringen <strong>van</strong> <strong>de</strong> tekst gevoegd waren door <strong>de</strong>genen, die bekwaamheid had<strong>de</strong>n in<br />
schriftuitlegging. Aldus wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> schatten <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid te voor-schijn gebracht, die zo<br />
lang verborgen geweest was door <strong>de</strong>genen, die zich boven God trachtten te stellen.<br />
On<strong>de</strong>r geduldige, onvermoei<strong>de</strong> arbeid, somtijds in <strong>de</strong> diepe, donkere holen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong><br />
en bij fakkellicht, wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Heilige Schriften vers na vers en hoofstuk na hoofdstuk<br />
afgeschreven. Dus ging het werk voort, en straal<strong>de</strong> Gods geopenbaar<strong>de</strong> wil uit als zuiver<br />
goud; hoeveel glansrijker, hel<strong>de</strong>r<strong>de</strong>r en krachtiger wegens <strong>de</strong> beproevingen, om <strong>de</strong>r wille<br />
er<strong>van</strong> on<strong>de</strong>rgaan, kon<strong>de</strong>n zij alleen getuigen, die zich met het werk bezighiel<strong>de</strong>n. Engelen<br />
uit <strong>de</strong> hemel omring<strong>de</strong>n die getrouwe arbei<strong>de</strong>rs.<br />
Satan had er <strong>de</strong> Roomse priesters en prelaten toe gedreven, het woord <strong>de</strong>r waarheid<br />
on<strong>de</strong>r het puin <strong>van</strong> dwaling, ketterij en bijgeloof te begraven; doch op <strong>de</strong> won<strong>de</strong>rvolste<br />
wijze bleef het door <strong>de</strong> duistere eeuwen heen onbedorven bewaard. Het droeg niet <strong>de</strong><br />
stempel <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens, maar het zegel Gods. De mens is onvermoeid geweest in zijn pogen<br />
om <strong>de</strong> dui<strong>de</strong>like, eenvoudige betekenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften te verduisteren, en die zichzelf te<br />
laten weerspreken; doch gelijk <strong>de</strong> ark op <strong>de</strong> boezem <strong>van</strong> <strong>de</strong> wateren, trotseert Gods Woord<br />
<strong>de</strong> stormen, die het met on<strong>de</strong>rgang dreigen. Gelijk <strong>de</strong> mijn rijke goud- en zil-vera<strong>de</strong>ren<br />
on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> oppervlakte verborgen houdt, zodat allen, die <strong>de</strong> rijke voorraad willen ont<strong>de</strong>kken,<br />
erom graven moeten, zo ook bevat <strong>de</strong> Heilige Schrift schatten <strong>van</strong> waarheid, die alleen<br />
geopenbaard wor<strong>de</strong>n aan hem, die er ernstig, ne<strong>de</strong>rig en bid<strong>de</strong>nd naar zoekt. God heeft <strong>de</strong><br />
Bijbel bedoeld voor een leerboek voor alle mensegeslachten, in hun kindsheid,<br />
jongelingschap, en rijpere leeftijd, en tot on<strong>de</strong>rzoek voor alle tij<strong>de</strong>n. Hij gaf <strong>de</strong> mens Zijn<br />
woord als een openbaring <strong>van</strong> Zichzelf. Ie<strong>de</strong>re nieuw-ont<strong>de</strong>kte waarheid is een verse<br />
openbaring <strong>van</strong> het karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrijver, Het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften is het <strong>van</strong><br />
God veror<strong>de</strong>n<strong>de</strong> mid<strong>de</strong>l om <strong>de</strong> mens in nauwer verbintenis te brengen met zijn Schepper, en<br />
hem een klaar<strong>de</strong>r inzicht te schenken in Zijn wil. Dat on<strong>de</strong>rzoek is het mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong><br />
gemeenschap tussen God en mens.<br />
42
Al hiel<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Wal<strong>de</strong>nzen <strong>de</strong> vreze <strong>de</strong>s Heren voor het beginsel <strong>de</strong>r wijsheid, toch waren<br />
ze niet blind voor <strong>de</strong> belangrijkheid <strong>van</strong> omgang met <strong>de</strong> wereld, kennis <strong>van</strong> mensen, en <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> bezighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het leven, tot verstandsontwikkeling en opscherping <strong>van</strong> het<br />
waarnemingsvermogen. Sommige <strong>van</strong> hun jongelingen wer<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> scholen in <strong>de</strong> bergen<br />
naar inrichtingen <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rwijs in <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Frankrijk of Italië gezon<strong>de</strong>n, waar meer<br />
gelegenheid was voor studie, na<strong>de</strong>nken en opmerken, dan in <strong>de</strong> Alpen <strong>van</strong> hun va<strong>de</strong>rland.<br />
De jongelingen, die aldus uitgezon<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n, ston<strong>de</strong>n bloot aan verleiding, wer<strong>de</strong>n bekend<br />
met alle on<strong>de</strong>ug<strong>de</strong>n, en kwamen in aanraking met <strong>de</strong> sluwe handlangers <strong>van</strong> <strong>de</strong> duivel, die<br />
hun <strong>de</strong> listigste ketterijen en gevaarlikste bedriegerijen opdrongen. Doch hun opvoeding <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>r jeugd aan was <strong>van</strong> zulk een aard geweest, dat ze op dat alles voorbereid waren.<br />
Op <strong>de</strong> scholen, waarheen ze zich begaven, mochten ze niemand hun vertrouweling<br />
maken. Hun kle<strong>de</strong>ren wer<strong>de</strong>n z— gemaakt, dat ze er hun grootste schat,— <strong>de</strong> kostbare<br />
handschriften <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel,— in verbergen kon<strong>de</strong>n. Deze handschriften, <strong>de</strong> vrucht <strong>van</strong><br />
maan<strong>de</strong>-en jarelange arbeid, droegen ze bij zich, en waar ze ook maar kon<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r<br />
argwaan op te wekken, leg<strong>de</strong>n ze een ge<strong>de</strong>elte er<strong>van</strong> met bedachtzaamheid voor aan<br />
<strong>de</strong>genen, wier harten open schenen te staan voor <strong>de</strong> waarheid. Van moe<strong>de</strong>rs knie aan was <strong>de</strong><br />
Wal<strong>de</strong>nziese jongeling met dit doel voor ogen opgeleid; ze verston<strong>de</strong>n hun werk, en <strong>de</strong><strong>de</strong>n<br />
het met getrouwheid. Er wer<strong>de</strong>n in <strong>de</strong>ze inrichtingen <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rwijs bekeerlingen gewonnen<br />
voor het ware geloof, en somtijds doortrokken <strong>de</strong> beginselen er<strong>van</strong> <strong>de</strong> gehele school, zon<strong>de</strong>r<br />
dat <strong>de</strong> Roomse lei<strong>de</strong>rs, zelfs door het strikste on<strong>de</strong>rzoek, ont<strong>de</strong>kken kon<strong>de</strong>n, waar <strong>de</strong><br />
zogenaam<strong>de</strong> ver<strong>de</strong>r- felike ketterij oorsprong nam.<br />
De geest <strong>van</strong> Christus is een zendingsgeest. Het allereerste streven <strong>van</strong> het herboren hart<br />
is, ook an<strong>de</strong>ren tot <strong>de</strong> Heiland te lei<strong>de</strong>n. Dat was <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> <strong>de</strong> Vaudois Christenen. Ze<br />
gevoel<strong>de</strong>n, dat God hen tot meer riep, dan eenvoudig <strong>de</strong> waarheid in hun eigen kerken<br />
zuiver te bewaren; dat er een ernstige verantwoor<strong>de</strong>likheid op hen rustte on hun licht te laten<br />
schijnen voor <strong>de</strong>genen, die in duisternis zaten; en door <strong>de</strong> grote kracht <strong>van</strong> Gods Woord<br />
trachtten ze <strong>de</strong> slavernij te verbreken, welke door Rome opgelegd werd. De Vaudois<br />
predikers wer<strong>de</strong>n als zen<strong>de</strong>lingen opgeleid, en elkeen, die het predikambt begeer<strong>de</strong>, moest<br />
eerst on<strong>de</strong>rvinding opdoen als e<strong>van</strong>gelist. Elkeen moest drie jaren dienst doen in het ene of<br />
an<strong>de</strong>re zendingsveld, eer <strong>de</strong> zorg <strong>van</strong> een <strong>van</strong> <strong>de</strong> va<strong>de</strong>rlandse kerken hun toevertrouwd werd.<br />
Zodanige dienst, die <strong>van</strong> het begin af zelfverloochening en opoffering vereiste, was een<br />
passen<strong>de</strong> voorbereiding voor het her<strong>de</strong>rlik leven in die tij<strong>de</strong>n, welke <strong>de</strong> zielen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
mensen zo zeer op <strong>de</strong> proef stel<strong>de</strong>n. De jongeling, die <strong>de</strong> wijding v——r het heilig ambt<br />
ontving, zag v——r zich geen verschiet <strong>van</strong> aardse rijkdom en eer, maar een leven <strong>van</strong><br />
moeite en gevaar, en <strong>de</strong> mogelikheid <strong>van</strong> het lot <strong>van</strong> een martelaar. De zen<strong>de</strong>lingen gingen<br />
twee aan twee uit, gelijk Jezus Zijn discipelen uitzond. Gewoonlik vergezel<strong>de</strong> iemand <strong>van</strong><br />
jaren en on<strong>de</strong>rvinding elke jonge man, en stond zulk een jongeling on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> leiding <strong>van</strong> zijn<br />
metgezel, die voor zijn opleiding verantwoor<strong>de</strong>lik gehou<strong>de</strong>n werd, en naar wiens on<strong>de</strong>rwijs<br />
<strong>de</strong> jongeling verwacht werd zich te gedragen. Zulke gemeenschappelike arbei<strong>de</strong>rs waren<br />
43
niet altijd samen, maar ontmoetten elkan<strong>de</strong>r dikwels tot gebed en beraadslaging, en<br />
versterkten elkan<strong>de</strong>r op die wijze in het geloof.<br />
Bekendstelling <strong>van</strong> het doel <strong>van</strong> hun zending zou dat doel verij<strong>de</strong>ld hebben; <strong>van</strong>daar dat<br />
ze het ware karakter zorgvuldig verborgen. Ie<strong>de</strong>re prediker ken<strong>de</strong> het een of an<strong>de</strong>re ambacht,<br />
en <strong>de</strong> zen<strong>de</strong>lingen zetten hun arbeid voort, zich schuilend achter een aards beroep.<br />
Gewoonlik kozen ze dat <strong>van</strong> han<strong>de</strong>laar, of reizend koopman. “Ze had<strong>de</strong>n bij zich<br />
zij<strong>de</strong>stoffen, juwelen en an<strong>de</strong>re artikelen, welke in die tijd niet gemakkelik verkrijgbaar<br />
waren dan op vergelegen markten, en wer<strong>de</strong>n als kooplie<strong>de</strong>n verwelkomd, waar ze als<br />
zen<strong>de</strong>lingen afgewezen zou<strong>de</strong>n zijn gewor<strong>de</strong>n.” Voortdurend zagen ze op tot God om<br />
wijsheid, ten ein<strong>de</strong> <strong>de</strong> aandacht te kunnen bepalen op schatten, kostbaar<strong>de</strong>r dan goud of<br />
juwelen. Ze droegen heimelik gehele of ge<strong>de</strong>eltelike afschriften <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel bij zich, en<br />
waar zich ook maar een gelegenheid aanbood, wezen ze hun klanten op die manuskripten.<br />
Dikwels ontstond op die wijze lust om Gods Woord te lezen, en werd er gaarne een ge<strong>de</strong>elte<br />
<strong>van</strong> achtergelaten bij <strong>de</strong>genen, die begerig waren het te ont<strong>van</strong>gen.<br />
Het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze zen<strong>de</strong>lingen begon in <strong>de</strong> vlakten en valleien aan <strong>de</strong> voet <strong>van</strong> hun<br />
eigen bergen, maar strekte zich tot ver buiten die grenzen uit. Barrevoets en met grove<br />
kle<strong>de</strong>ren, door het reizen bemorst, gelijk die <strong>van</strong> hun Meester waren, trokken ze grote ste<strong>de</strong>n<br />
door, en drongen vergelegen lan<strong>de</strong>n binnen. Overal strooi<strong>de</strong>n ze het kostbare zaad. Op hun<br />
spoor verrezen kerken, en het bloed <strong>van</strong> martelaren getuig<strong>de</strong> voor <strong>de</strong> waarheid. De dag <strong>de</strong>s<br />
Heren zal een rijke oogst doen zien <strong>van</strong> zielen, ingebracht door <strong>de</strong> arbeid <strong>van</strong> die trouwe<br />
mannen. Be<strong>de</strong>kt en in het verborgen maakte Gods Woord zich baan door <strong>de</strong> Christenheid<br />
heen, en werd in <strong>de</strong> huizen en harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen met blijdschap ont<strong>van</strong>gen.<br />
Voor <strong>de</strong> Wal<strong>de</strong>nzen waren <strong>de</strong> Schriften niet slechts het verhaal <strong>van</strong> Gods leidingen met<br />
<strong>de</strong> mensen in het verle<strong>de</strong>n, en een openbaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>likhe<strong>de</strong>n en<br />
verplichtingen <strong>van</strong> het te genwoordige, maar eveneens een ontvouwing <strong>van</strong> <strong>de</strong> gevaren en<br />
heerlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> toekomst. Ze geloof<strong>de</strong>n, dat het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> alle dingen niet ver in het<br />
verschiet was; en terwijl ze bid<strong>de</strong>nd en met tranen <strong>de</strong> Bijbel on<strong>de</strong>rzochten, kwamen ze te<br />
dieper on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> indruk <strong>van</strong> zijn kostbare uitspraken, en <strong>van</strong> hun plicht om <strong>de</strong> zaligmaken<strong>de</strong><br />
waarheid aan an<strong>de</strong>ren bekend te maken. Ze zagen het heilsplan dui<strong>de</strong>lik op <strong>de</strong> heilige<br />
bladzij<strong>de</strong>n opengelegd, en von<strong>de</strong>n troost, hoop, en vre<strong>de</strong> in het geloof in Jezus. Terwijl het<br />
licht hun verstand verlichtte en hun harten verblijd<strong>de</strong>, verlang<strong>de</strong>n ze, <strong>de</strong> stralen er<strong>van</strong> op<br />
<strong>de</strong>genen te laten schijnen, die in <strong>de</strong> duisternis <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike dwalingen verkeer<strong>de</strong>n.<br />
Ze zagen, hoe grote scharen on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> leiding <strong>van</strong> paus en priesters tevergeefs trachtten,<br />
vergiffenis te erlangen door hun lichamen te pijnigen voor <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hun zielen. Daar<br />
hen geleerd was, op hun goe<strong>de</strong> werken te vertrouwen, als zou<strong>de</strong>n die hen kunnen red<strong>de</strong>n,<br />
zagen ze immer op zichzelven, peins<strong>de</strong>n over hun zondige staat, meen<strong>de</strong>n zich blootgesteld<br />
aan <strong>de</strong> toorn Gods, en kwel<strong>de</strong>n hun ziel en lichaam, doch von<strong>de</strong>n geen baat. Aldus wer<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> nauwgezette zielen door <strong>de</strong> leerstellingen <strong>van</strong> Rome in ban<strong>de</strong>n gehou<strong>de</strong>n. Duizen<strong>de</strong>n<br />
44
verlieten vrien<strong>de</strong>n en betrekkingen, en gingen hun leven in kloostercellen slijten. Door<br />
gedurig vasten en wre<strong>de</strong> geselingen, door mid<strong>de</strong>rnachtelike gebe<strong>de</strong>n, door zich uren<br />
achtereen uit te strekken op <strong>de</strong> kou<strong>de</strong>, vochtige stenen <strong>van</strong> hun duistere verblijfplaats, door<br />
lange be<strong>de</strong>vaarten, door verne<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> boetedoening en schrikkelike foltering zochten<br />
duizen<strong>de</strong>n vergeefs zielsrust te vin<strong>de</strong>n. Terne<strong>de</strong>r gedrukt door een gevoel <strong>van</strong> zon<strong>de</strong>, en<br />
achtervolgd door <strong>de</strong> vrees voor Gods vergel<strong>de</strong>n<strong>de</strong> toorn, le<strong>de</strong>n er velen voort, totdat <strong>de</strong><br />
natuur ein<strong>de</strong>lik bezweek, en ze zon<strong>de</strong>r een enkele straal <strong>van</strong> licht of hoop in <strong>de</strong> groeve<br />
neerzonken.<br />
De Wal<strong>de</strong>nzen hunker<strong>de</strong>n er naar, aan <strong>de</strong>ze hongerige zielen het brood <strong>de</strong>s levens toe te<br />
<strong>de</strong>len, hun <strong>de</strong> tijdingen <strong>de</strong>s vre<strong>de</strong>s te brengen, op Gods beloften gegrond, en hen op Christus<br />
te wijzen als hun enige hoop op behoud. Ze hiel<strong>de</strong>n <strong>de</strong> leer, dat goe<strong>de</strong> werken voor <strong>de</strong><br />
overtreding <strong>van</strong> Gods wet kunnen voldoen, als op leugen gegrond. Staat maken op<br />
menselike verdiensten hin<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> blik op Christus’ oneindige lief<strong>de</strong>. Jezus stierf als<br />
slachtoffer voor <strong>de</strong> mens, omdat <strong>de</strong> gevallen mensheid niets doen kan om zich bij God<br />
aangenaam te maken. De verdiensten <strong>van</strong> een gekruiste en verrezen Heiland zijn het<br />
fondament <strong>van</strong> het geloof <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christen. De afhankelikheid <strong>van</strong> Christus <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziel is<br />
even wezenlik, en zijn verbintenis met Hem behoort even nauw te zijn, als die <strong>van</strong> een<br />
lichaams<strong>de</strong>el met het lichaam, of <strong>van</strong> een rank met <strong>de</strong> wijnstok.<br />
De leer <strong>van</strong> pausen en priesters had er <strong>de</strong> mensen toe gebracht, Gods karakter, en zelfs<br />
dat <strong>van</strong> Christus, als streng, duister, en afstotend te beschouwen. De Heiland werd<br />
voorgesteld als zo weinig me<strong>de</strong>gevoel te hebben met <strong>de</strong> mens in zijn gevallen staat, dat <strong>de</strong><br />
tussenkomst <strong>van</strong> priesters en heiligen moest ingeroepen wor<strong>de</strong>n. Zij, wier verstand door het<br />
licht <strong>van</strong> Gods Woord was verlicht, had<strong>de</strong>n een sterk verlangen om die zielen te wijzen op<br />
Jezus als hun me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong>, liefhebben<strong>de</strong> Heiland, die met open armen allen uitnodigt om<br />
met hun zon<strong>de</strong>last, hun zorg en vermoeienis tot Hem te gaan.<br />
Ze verlang<strong>de</strong>n <strong>de</strong> hin<strong>de</strong>rpalen uit <strong>de</strong> weg te ruimen, welke Satan opgehoopt had, opdat<br />
<strong>de</strong> mensen <strong>de</strong> beloften niet zou<strong>de</strong>n zien, en rechtuit tot God komen met belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> hun<br />
zon<strong>de</strong>n, ten ein<strong>de</strong> vergiffenis en vre<strong>de</strong> te ont<strong>van</strong>gen. De Wal<strong>de</strong>nziese zen<strong>de</strong>ling ontvouw<strong>de</strong><br />
gaarne aan <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeken<strong>de</strong> geest <strong>de</strong> kostbare waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie. Omzichtig<br />
bracht hij <strong>de</strong> zorgvuldig geschreven ge<strong>de</strong>elten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Schriften voor <strong>de</strong> dag. Het<br />
was zijn grootste vreug<strong>de</strong>, hoop te geven aan <strong>de</strong> nauwgezette, maar met zon<strong>de</strong>n bela<strong>de</strong>n ziel,<br />
die slechts een God <strong>de</strong>r wrake kon zien, zich gereed maken<strong>de</strong> om het oor<strong>de</strong>el ten uitvoer te<br />
brengen. Met beven<strong>de</strong> lippen en ogen vol tranen open<strong>de</strong> hij, dikwels op zijn knieën gebogen,<br />
aan zijn broe<strong>de</strong>ren <strong>de</strong> kostbare beloften, waar <strong>de</strong> enige hoop <strong>van</strong> <strong>de</strong> zondaar uit straalt.<br />
Op die wijze drong het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid menig duister gemoed binnen, en week <strong>de</strong><br />
schaduwwolk ervoor terug, totdat <strong>de</strong> Zon <strong>de</strong>r Gerechtigheid in het hart scheen met genezing<br />
in zijn stralen. Dikwels gebeur<strong>de</strong> het dat het een of an<strong>de</strong>re ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift op<br />
verlangen <strong>van</strong> <strong>de</strong> toehoor<strong>de</strong>r over en over gelezen werd, als wil<strong>de</strong> hij zich verzekeren, dat<br />
45
hij het recht gehoord had. In het biezon<strong>de</strong>r werd om herhaling gevraagd <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze woor<strong>de</strong>n:<br />
“Het bloed <strong>van</strong> Jezus Christus reinigt <strong>van</strong> alle zon<strong>de</strong>n.” “Gelijk Mozes <strong>de</strong> slang in <strong>de</strong><br />
woestijn verhoogd heeft, alzo moet ook <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen verhoogd wor<strong>de</strong>n, opdat een<br />
iegelik, die in Hem gelooft, niet ver<strong>de</strong>rve, maar het eeuwige leven hebbe.”<br />
Velen wer<strong>de</strong>n er ontnuchterd aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> aanspraken <strong>van</strong> Rome. Ze zagen in, hoe ij<strong>de</strong>l<br />
<strong>de</strong> tussenkomst is <strong>van</strong> mensen of engelen ten behoeve <strong>van</strong> <strong>de</strong> zondaar. Terwijl het ware licht<br />
aan hun harten opging, riepen ze in verrukking uit: “Christus is mijn priester; Zijn bloed is<br />
mijn offeran<strong>de</strong>; Zijn altaar is mijn biechtstoel.” Ze wierpen zich algeheel op <strong>de</strong> verdiensten<br />
<strong>van</strong> Jezus, en herhaal<strong>de</strong>n <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n: “Zon<strong>de</strong>r geloof is het onmogelik, Hem te behagen.”<br />
“Er is on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> hemel geen an<strong>de</strong>re naam on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mensen gegeven, door welke wij moeten<br />
zalig wor<strong>de</strong>n.”<br />
De verzekering <strong>van</strong> <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> <strong>van</strong> een Zaligmaker scheen te veel om te begrijpen voor<br />
sommige <strong>van</strong> die arme geteister<strong>de</strong> zielen. De verlossing, daardoor aangebracht, was z—<br />
groot, en zulk een stroom <strong>van</strong> licht daal<strong>de</strong> op hen ne<strong>de</strong>r, dat ze zich als in <strong>de</strong> hemel<br />
verplaatst meen<strong>de</strong>n. Ze leg<strong>de</strong>n hun hand vertrouwend in die <strong>van</strong> Christus; hun voeten<br />
ston<strong>de</strong>n vast op <strong>de</strong> Rots <strong>de</strong>r Eeuwen. Alle vrees voor <strong>de</strong> dood verliet hen. Ze kon<strong>de</strong>n nu<br />
ge<strong>van</strong>genis en brandstapel begeren, indien ze daardoor <strong>de</strong> naam <strong>van</strong> Christus eren kon<strong>de</strong>n.<br />
In het geheim werd Gods Woord op die wijze te voorschijn gebracht en gelezen, soms<br />
voor een enkele ziel, somtijds voor een klein gezelschap, dat naar licht en waarheid haakte.<br />
Meermalen werd <strong>de</strong> gehele nacht op die wijze doorgebracht. En <strong>de</strong> verbazing en<br />
bewon<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoor<strong>de</strong>rs waren somtijds z— groot, dat <strong>de</strong> boodschapper <strong>de</strong>r waarheid<br />
niet zel<strong>de</strong>n genoodzaakt was, het lezen te staken, totdat het verstand <strong>de</strong> tijding <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
verlossing innemen kon. Dikwels hoor<strong>de</strong> men woor<strong>de</strong>n als <strong>de</strong>ze herhalen: “Zal God waarlik<br />
mijn offer aan- nemen? Zal Hij in gunst op mij ne<strong>de</strong>rzien? Zal Hij mij vergiffenis schenken?”<br />
En dan werd het antwoord gelezen: “Komt allen tot Mij, gij die vermoeid en belast zijt, en<br />
Ik zal u ruste geven.”<br />
Het geloof greep <strong>de</strong> belofte aan, en het blij<strong>de</strong> antwoord werd vernomen: “Nu geen lange<br />
pelgrimstochten meer; geen ver<strong>de</strong>re moeitevolle reizen naar heilige kapellen. Ik mag tot<br />
Jezus komen, juist zoals ik ben, zondig en onheilig, en Hij zal het boetvaardig gebed niet<br />
afwijzen. ‘Uw zon<strong>de</strong>n zijn u ver-geven!’ De mijne, ook <strong>de</strong> mijne kunnen vergeven wor<strong>de</strong>n.”<br />
Heilige vreug<strong>de</strong> vervul<strong>de</strong> het hart, en <strong>de</strong> naam <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer Jezus werd groot gemaakt door<br />
lof en dankzegging. Die gelukkige zielen keer<strong>de</strong>n naar huis terug om licht te versprei<strong>de</strong>n;<br />
om aan an<strong>de</strong>ren zo goed ze kon<strong>de</strong>n hun nieuwe bevindingen bekend te maken; om hun te<br />
vertellen, dat ze <strong>de</strong> ware en leven<strong>de</strong> weg gevon<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n. Er lag een vreem<strong>de</strong> en ernstige<br />
kracht in <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift, waardoor ze onmid<strong>de</strong>llik <strong>de</strong> harten aangrepen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>genen, die naar waarheid verlang<strong>de</strong>n. Dat was <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> God, welke <strong>de</strong>genen, die hem<br />
hoor<strong>de</strong>n, tot overtuiging bracht.<br />
46
De bo<strong>de</strong> <strong>de</strong>r waarheid ging zijn weg; maar zijn verschijning in ne<strong>de</strong>righeid, zijn<br />
oprechtheid, zijn ernst en diepzinnigheid vorm<strong>de</strong>n nog dikwels het on<strong>de</strong>rwerp <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
gesprekken. In vele gevallen had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> hoor<strong>de</strong>rs niet gevraagd, <strong>van</strong> waar hij kwam, of waar<br />
hij heen ging. Ze waren z— overstelpt geweest, eerst door verwon<strong>de</strong>ring, en later door<br />
dankbaarheid en vreug<strong>de</strong>, dat ze er niet aan gedacht had<strong>de</strong>n, hem te on<strong>de</strong>rvragen. Wanneer<br />
ze er bij hem op aangedrongen had<strong>de</strong>n, me<strong>de</strong> te gaan naar hun woningen, was zijn antwoord<br />
geweest, dat hij <strong>de</strong> verloren schapen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kud<strong>de</strong> moest be-zoeken. Zou hij een engel uit <strong>de</strong><br />
hemel hebben kunnen zijn? vraag<strong>de</strong>n ze.<br />
In vele gevallen werd <strong>de</strong> bo<strong>de</strong> <strong>de</strong>r waarheid niet weer gezien. Hij was naar an<strong>de</strong>re lan<strong>de</strong>n<br />
gereisd; hij sleet zijn ver<strong>de</strong>re levensdagen in <strong>de</strong> een of an<strong>de</strong>re onbeken<strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis, of<br />
wellicht bleekte <strong>de</strong> zon zijn been<strong>de</strong>ren op <strong>de</strong> plaats, waar hij voor <strong>de</strong> waarheid getuigenis<br />
had afgelegd. Maar <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n, welke hij had nagelaten, kon<strong>de</strong>n niet vernietigd wor<strong>de</strong>n. Ze<br />
<strong>de</strong><strong>de</strong>n hun werk in <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen; en <strong>de</strong> gezegen<strong>de</strong> vruchten zullen eerst in het<br />
oor<strong>de</strong>el ten volle bekend wor<strong>de</strong>n.<br />
De Wal<strong>de</strong>nziese zen<strong>de</strong>lingen drongen het rijk <strong>van</strong> Satan binnen, en <strong>de</strong> machten <strong>de</strong>r<br />
duisternis gord<strong>de</strong>n zich aan tot groter waakzaamheid. De vorst <strong>de</strong>s kwaads bespied<strong>de</strong> ie<strong>de</strong>re<br />
poging, die er gedaan werd om <strong>de</strong> waarheid te verbrei<strong>de</strong>n, en wekte vrees in <strong>de</strong> harten <strong>van</strong><br />
zijn dienaren. De pauselike lei<strong>de</strong>rs zagen een teken <strong>van</strong> gevaar voor hun zaak in <strong>de</strong> arbeid<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>ze ne<strong>de</strong>rige reizigers. Indien ze het licht <strong>de</strong>r waarheid toelieten, onverhin<strong>de</strong>rd te<br />
schijnen, zou het <strong>de</strong> zware wolken <strong>van</strong> dwaling, waarin <strong>de</strong> mensen gehuld waren, wegvagen;<br />
het zou <strong>de</strong> zielen <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen naar God alleen heenwijzen, en ten laatste <strong>de</strong> oppermacht<br />
<strong>van</strong> Rome verstoren.<br />
Het bestaan alleen <strong>van</strong> dit volk, dat zich aan het geloof <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> kerk hield, was reeds<br />
een gedurig getuigenis voor <strong>de</strong> afval <strong>van</strong> Rome, en lokte daarom <strong>de</strong> bitterste haat en<br />
vervolging uit. Hun weigering om <strong>de</strong> Schriften af te geven was eveneens een oorzaak <strong>van</strong><br />
ergernis, die Rome niet verdragen kon. Het besloot, hen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> te ver<strong>de</strong>lgen. Nu<br />
wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> vreselikste kruistochten tegen Gods volk in hun woonplaatsen in <strong>de</strong> bergen<br />
begonnen. Inkwisiteuren wer<strong>de</strong>n uitgezon<strong>de</strong>n om hen op te sporen, en het toneel <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
onschuldige Abel voor <strong>de</strong> moordzuchtige Kaïn vallen<strong>de</strong>, werd menigmaal herhaald.<br />
Onophou<strong>de</strong>lik wer<strong>de</strong>n hun vruchtbare lan<strong>de</strong>rijen verwoest, en hun woningen en<br />
godshuizen vernield, zodat waar eenmaal <strong>de</strong> bloeien<strong>de</strong> vel<strong>de</strong>n en woonplaatsen <strong>van</strong> een<br />
schul<strong>de</strong>loos, nijverig volk geweest waren, er niets dan een woestijn overbleef. En gelijk het<br />
roofdier wil<strong>de</strong>r wordt door <strong>de</strong> smaak <strong>van</strong> bloed, zo ontvlam<strong>de</strong> ook <strong>de</strong> woe<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
pausgezin<strong>de</strong>n tot groter hevigheid door het lij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hun slachtoffers. Vele <strong>van</strong> die<br />
getuigen voor een zuiver geloof wer<strong>de</strong>n over hun bergen heengedreven, en tot <strong>de</strong> dood toe<br />
nagejaagd in <strong>de</strong> val leien, waar ze zich verborgen had<strong>de</strong>n, omsloten door grootse wou<strong>de</strong>n en<br />
rotsspitsen. Er kon geen beschuldiging ingebracht wor<strong>de</strong>n tegen het ze<strong>de</strong>lik karakter <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>ze verbannen klasse <strong>van</strong> mensen. Zelfs hun vijan<strong>de</strong>n verklaar<strong>de</strong>n, dat ze een vre<strong>de</strong>lievend,<br />
47
stil en vroom volk waren. Hun ene overtreding was, dat ze God niet wil<strong>de</strong>n dienen volgens<br />
<strong>de</strong> wil <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus. En voor <strong>de</strong>ze misdaad wer<strong>de</strong>n ze blootgesteld aan ie<strong>de</strong>re verne<strong>de</strong>ring,<br />
belediging en marteling, die mensen of duivelen kon<strong>de</strong>n be<strong>de</strong>nken.<br />
Toen Rome op zekere tijd vast besloten was, <strong>de</strong> gehate sekte uit te roeien, werd er door<br />
<strong>de</strong> pausm een bul of geschrift uitgevaardigd, waarin ze als ketters veroor<strong>de</strong>eld en aan<br />
slachting prijs gegeven wer<strong>de</strong>n. Ze wer<strong>de</strong>n niet beschuldigd als luiaards, of als oneerlik, of<br />
onor<strong>de</strong>lik in gedrag; maar er werd verklaard, dat ze een vertoning <strong>van</strong> vroomheid en<br />
heiligheid maakten, die “<strong>de</strong> schapen <strong>van</strong> <strong>de</strong> ware kud<strong>de</strong>” verleid<strong>de</strong>. Daarom was het, dat <strong>de</strong><br />
paus bevel gaf, “dat <strong>de</strong> boosaardige en verachtelike sekte <strong>van</strong> die kwaaddoeners”, indien ze<br />
“weigeren af te zweren, als giftige slangen uitgeroeid wor<strong>de</strong>n.” Verwachtte die trotse vorst<br />
die woor<strong>de</strong>n ooit weer te zullen horen? Wist hij het, dat ze opgeschreven wer<strong>de</strong>n in <strong>de</strong><br />
boeken <strong>de</strong>s hemels, om hem in het oor<strong>de</strong>el voorgelegd te wor<strong>de</strong>n? “Gelijk gij het aan een<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> minsten <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze mijn broe<strong>de</strong>ren gedaan hebt,” heeft Jezus gezegd, “zo hebt gij het<br />
aan Mij gedaan.”<br />
Dit geschrift riep alle le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk op om me<strong>de</strong> te doen aan <strong>de</strong> kruistocht tegen <strong>de</strong><br />
ketters. Als spoorslag om me<strong>de</strong> te doen aan dit wre<strong>de</strong> werk, verzeker<strong>de</strong> het “vrijspraak <strong>van</strong><br />
alle geestelike pijnen en boeten, algemeen en biezon<strong>de</strong>r; het stel<strong>de</strong> ie<strong>de</strong>reen, die zich bij <strong>de</strong><br />
kruistocht voeg<strong>de</strong>, vrij <strong>van</strong> alle e<strong>de</strong>n, die ze mochten gedaan hebben; het wettig<strong>de</strong> hun<br />
aanspraak op alle eigendom, dat ze we<strong>de</strong>rrechtelik mochten hebben verkregen, en beloof<strong>de</strong><br />
vergiffenis <strong>van</strong> alle zon<strong>de</strong>n aan diegenen, die een ketter zou<strong>de</strong>n do<strong>de</strong>n. Het vernietig<strong>de</strong> alle<br />
kontrakten, met <strong>de</strong> Wal<strong>de</strong>nzen gesloten; beval aan hun bedien<strong>de</strong>n, hen te verlaten; verbood<br />
ie<strong>de</strong>reen, hun enige hulp hoegenaamd te bie<strong>de</strong>n, en machtig<strong>de</strong> elkeen, bezit te nemen <strong>van</strong><br />
hun eigendom.” Dit dokument openbaart dui<strong>de</strong>lik <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> <strong>de</strong> meester achter <strong>de</strong><br />
schermen. Het is het brullen <strong>van</strong> <strong>de</strong> draak, en niet <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> Christus, die eruit vernomen<br />
wordt.<br />
De pauselike lei<strong>de</strong>rs wil<strong>de</strong>n hun karakters niet in overeenstemming brengen met <strong>de</strong><br />
verheven standaard <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet Gods, maar stel<strong>de</strong>n een standaard naar hun eigen<br />
welgevallen, en besloten allen te dwingen, zich daarnaar te gedragen, omdat Rome het wil<strong>de</strong>.<br />
De allervreselikste treurspelen wer<strong>de</strong>n aanschouwd. Verdorven en godslasterlike pausen<br />
<strong>de</strong><strong>de</strong>n het werk, dat Satan hun aanwees. Hun natuurlike inborst ken<strong>de</strong> geen gena<strong>de</strong>.<br />
Dezelf<strong>de</strong> geest, die Christus aan het kruis nagel<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> apostelen dood<strong>de</strong>, <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong>, die <strong>de</strong><br />
bloeddorstige Nero aanzette tegen <strong>de</strong> getrouwen <strong>van</strong> zijn dag, werkte nu om <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> te<br />
bevrij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die Gods bemin<strong>de</strong>n waren.<br />
De vervolgingen, waarme<strong>de</strong> dit godvrezen<strong>de</strong> volk vele eeuwen achtereen bezocht werd,<br />
verdroegen ze met een geduld en standvastigheid, die hun verlosser eer aan<strong>de</strong>ed.<br />
Niettegenstaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> kruistochten tegen hen, en <strong>de</strong> onmenselike slachting, waaraan ze<br />
overgegeven wer<strong>de</strong>n, gingen ze voort, hun zen<strong>de</strong>lingen uit te zen<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> kostbare<br />
waarheid te verbrei<strong>de</strong>n. Ze wer<strong>de</strong>n ten do<strong>de</strong> toe gejaagd; toch bevochtig<strong>de</strong> hun bloed het<br />
48
gestrooi<strong>de</strong> zaad, en <strong>de</strong> vruchten er<strong>van</strong> bleven niet uit. Aldus leg<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Wal<strong>de</strong>nzen<br />
getuigenis af voor God, eeuwen v——r <strong>de</strong> geboorte <strong>van</strong> Luther. Door vele lan<strong>de</strong>n heen<br />
verstrooid, plantten ze het zaad <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming, die in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> Wycliffe aanving,<br />
breed en diep wortel schoot in <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> Luther, en voortgezet moet wor<strong>de</strong>n tot het<br />
ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd door <strong>de</strong>genen, die gewillig zijn, alle dingen te verduren voor “het Woord<br />
Gods en het getuigenis <strong>van</strong> Jezus Christus.”<br />
49
Hoofdstuk 5 — Kampioen <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid<br />
V——r <strong>de</strong> hervorming beston<strong>de</strong>n er bij tij<strong>de</strong>n slechts weinig afschriften <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel;<br />
toch had God nimmer toegelaten, dat Zijn Woord geheel en al verloren ging. De waarhe<strong>de</strong>n<br />
er<strong>van</strong> zou<strong>de</strong>n niet altijd verborgen blijven. Hij kon even ge- makkelik <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>s<br />
levens <strong>van</strong> hun ketenen ontdoen, als Hij <strong>de</strong> <strong>de</strong>uren <strong>van</strong> <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis kon openen en ijzeren<br />
poorten ontgren<strong>de</strong>len, om Zijn dienaren in vrijheid te stellen. In <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
Europa zette <strong>de</strong> Geest Gods mannen aan, om naar <strong>de</strong> waarheid te zoeken als naar verborgen<br />
schatten. Door Gods voorzienigheid op <strong>de</strong> Heilige Schriften gewezen, on<strong>de</strong>rzochten ze <strong>de</strong><br />
gewij<strong>de</strong> bla<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> diepste belangstelling. Ze waren gewillig het licht aan te nemen, wat<br />
dit hun ook kosten mocht. Hoewel ze niet alle dingen dui<strong>de</strong>lik inzagen, gelukte het hun, vele<br />
waarhe<strong>de</strong>n te ont<strong>de</strong>kken, die lang begraven had<strong>de</strong>n gelegen. Als bo<strong>de</strong>n, door <strong>de</strong> hemel zelf<br />
uitgezon<strong>de</strong>n, gingen ze voorwaarts, <strong>de</strong> ketenen <strong>van</strong> dwaling en bijgeloof verbreken<strong>de</strong>, en<br />
<strong>de</strong>genen, die zo lang in slavernij gebon<strong>de</strong>n waren geweest, oproepen<strong>de</strong> om op te staan, en <strong>de</strong><br />
vrijheid te beleven, die ze verkregen had<strong>de</strong>n.<br />
Behalve on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Wal<strong>de</strong>nzen was het Woord Gods eeuwen lang opgesloten geweest in<br />
talen, die alleen <strong>de</strong> geleer<strong>de</strong>n ver-ston<strong>de</strong>n; maar <strong>de</strong> tijd was gekomen, dat <strong>de</strong> Schriften<br />
moesten vertaald en in verschillen<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n aan het volk in hun eigen spraak verschaft<br />
wor<strong>de</strong>n. Het mid<strong>de</strong>rnachtelik duister was voor <strong>de</strong> wereld voorbij. De uren <strong>van</strong> donkerheid<br />
verliepen het ene na het an<strong>de</strong>re, en in vele lan<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n er tekenen gezien <strong>van</strong> <strong>de</strong> komen<strong>de</strong><br />
dageraad.In <strong>de</strong> veertien<strong>de</strong> eeuw verrees in Engeland <strong>de</strong> “morgenster <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming.”<br />
John Wycliffe was <strong>de</strong> voorloper <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming, niet voor Engeland alleen, maar voor<br />
<strong>de</strong> gehele Christenheid. Het grote protest tegen Rome, waaraan het hem veroorloofd was<br />
uiting te geven, zou nimmermeer tot zwijgen gebracht wor<strong>de</strong>n. Dat protest open<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
worstelstrijd, welks ein<strong>de</strong> was <strong>de</strong> vrijverklaring <strong>van</strong> personen, kerken en volken.<br />
Wycliffe ontving een <strong>de</strong>gelike opvoeding, en <strong>de</strong> vreze <strong>de</strong>s Heren was hem het beginsel<br />
<strong>de</strong>r wijsheid. Hij stond aan <strong>de</strong> hogeschool bekend wegens zijn innige vroomheid, zowel als<br />
zijn merkwaardige talenten en grondige geleerdheid. In zijn dorst naar kennis zocht hij ie<strong>de</strong>r<br />
vak <strong>van</strong> geleerdheid machtig té wor<strong>de</strong>n, Hij werd opgevoed in <strong>de</strong> scholastieke wijsbegeerte,<br />
in <strong>de</strong> kerkleer, en in het civiele recht, meer bepaal<strong>de</strong>lik dat <strong>van</strong> zijn eigen land. In zijn arbeid<br />
in later jaren kwam <strong>de</strong> waar<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze opvoeding <strong>van</strong> zijn jeugd sterk uit. Degelike<br />
bekendheid met <strong>de</strong> spekulatieve wijsbegeerte <strong>van</strong> zijn tijd stel<strong>de</strong> hem in staat, <strong>de</strong> dwalingen<br />
er<strong>van</strong> in het licht te stellen; en zijn studie <strong>van</strong> national en kerkelik recht bekwaam<strong>de</strong> hem om<br />
<strong>de</strong> grote strijd aan te <strong>van</strong>gen voor burgerlike en godsdienstige vrijheid. Terwijl hij over <strong>de</strong><br />
wapenen kon beschikken, die Gods Woord verleent, bezat hij tevens <strong>de</strong> verstan<strong>de</strong>like<br />
ontwikkeling <strong>van</strong> <strong>de</strong> scholen, en verstond <strong>de</strong> taktiek <strong>van</strong> <strong>de</strong> geleer<strong>de</strong>n. De kracht <strong>van</strong> zijn<br />
vindingrijk verstand, en <strong>de</strong> uitgebreidheid en <strong>de</strong>gelikheid <strong>van</strong> zijn kennis dwongen bei<strong>de</strong>n<br />
vriend en vijand achting voor hem af. Zijn aanhangers zagen met voldoening, dat hun<br />
50
voorvechter in <strong>de</strong> voorste gele<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote geesten on<strong>de</strong>r het volk stond; want<br />
daardoor was het zijn vijan<strong>de</strong>n onmogelik, <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervorming in verachting te<br />
brengen, door <strong>de</strong> onkun<strong>de</strong> of zwakheid aan <strong>de</strong> kaak te stellen <strong>van</strong> hem, die aan die zaak zijn<br />
steun verleen<strong>de</strong>.<br />
Terwijl Wycliffe nog aan <strong>de</strong> hogeschool was, begon hij <strong>de</strong> Schriften te bestu<strong>de</strong>ren. In die<br />
vroege tij<strong>de</strong>n, toen <strong>de</strong> Bijbel nog alleen in <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> talen bestond, kon<strong>de</strong>n <strong>de</strong> geleer<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
weg vin<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> bron <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid, welke weg voor <strong>de</strong> onopgevoe<strong>de</strong> klassen<br />
gesloten was. Op die wijze was het pad reeds gebaand voor Wycliffe’s toekomstige werk als<br />
hervormer. Geleer<strong>de</strong> mannen had<strong>de</strong>n het Woord Gods on<strong>de</strong>rzocht, en <strong>de</strong> grote waarheid <strong>van</strong><br />
Zijn vrije gena<strong>de</strong> daarin geopenbaard gevon<strong>de</strong>n. In hun on<strong>de</strong>rwijs had<strong>de</strong>n ze <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>ze waarheid verbreid, en er an<strong>de</strong>ren toe geleid, zich tot <strong>de</strong> leven<strong>de</strong> Godspraken te wen<strong>de</strong>n.<br />
Toen Wycliffe’s aandacht bij <strong>de</strong> Schriften bepaald werd, begaf hij zich aan het<br />
on<strong>de</strong>rzoek er<strong>van</strong> met <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> <strong>de</strong>gelik- heid, die hem in staat had gesteld, <strong>de</strong> schoolse<br />
geleerdheid machtig te wor<strong>de</strong>n. Tot hiertoe had hij een grote leemte gevoeld, die noch zijn<br />
scholastieke studieën, noch het on<strong>de</strong>rricht <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk had kunnen vullen. In Gods Woord<br />
vond hij wat hij tevoren tevergeefs had gezocht. Hier vond hij het verlossingsplan<br />
geopenbaard, en Christus aangewezen als <strong>de</strong> enige voorspraak voor <strong>de</strong> mens. Hij gaf zich<br />
aan <strong>de</strong> dienst <strong>van</strong> Christus, en vatte het besluit op, <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n, die hij ont<strong>de</strong>kt had, te<br />
verkondigen.<br />
Even weinig als latere hervormers voorzag Wycliffe bij het begin <strong>van</strong> zijn werk,<br />
waarheen het hem lei<strong>de</strong>n zou. Hij stel<strong>de</strong> zich niet opzettelik tegen Rome. Doch toewijding<br />
aan <strong>de</strong> waarheid moest hem wel in strijd brengen met <strong>de</strong> leugen. Hoe klaar<strong>de</strong>r hij <strong>de</strong><br />
dwalingen <strong>van</strong> het pausdom inzag, <strong>de</strong>s te ernstiger werd hij in het voordragen <strong>van</strong> <strong>de</strong> leer<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel. Hij bemerkte, dat Rome het Woord Gods had laten varen voor menselike<br />
instellingen; onbevreesd beschuldig<strong>de</strong> hij <strong>de</strong> priesterschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften te hebben<br />
verbannen, en eiste, dat <strong>de</strong> Bijbel aan het volk teruggegeven, en zijn gezag in <strong>de</strong> kerk<br />
hersteld zou wor<strong>de</strong>n. Hij was een bekwaam en ernstig leraar, en een welsprekend prediker,<br />
en in zijn dagelikse wan<strong>de</strong>l beleef<strong>de</strong> hij <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n, die hij predikte. Zijn kennis <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Schriften, <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> zijn re<strong>de</strong>nering, <strong>de</strong> reinheid <strong>van</strong> zijn leven, en zijn onbuigzame<br />
moed en oprechtheid wonnen hem algemene achting ei vertrouwen. Velen on<strong>de</strong>r het volk<br />
had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> voor hun vroeger geloof verloren, <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loosheid zien<strong>de</strong>, die in <strong>de</strong><br />
Roomse Kerk heerste, en verwelkom<strong>de</strong>n met onverholen blijdschap <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n, die<br />
Wycliffe aan het licht bracht; maar <strong>de</strong> pauselike lei<strong>de</strong>rs waren woe<strong>de</strong>nd, toen ze bemerkten,<br />
dat <strong>de</strong>ze hervormer invloed verkreeg, waarbij <strong>de</strong> hunne moest achterstaan.<br />
Wycliffe was scherp in het ont<strong>de</strong>kken <strong>van</strong> dwaling, en viel onbevreesd vele <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
misbruiken aan, welke het gezag <strong>van</strong> Rome goedgekeurd had. Terwijl hij <strong>de</strong> post <strong>van</strong><br />
kapelaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning bekleed<strong>de</strong>, verzette hij zich stoutmoedig tegen <strong>de</strong> betaling <strong>van</strong><br />
schatting, welke <strong>de</strong> paus <strong>van</strong> <strong>de</strong> Engelse monarch eiste, en toon<strong>de</strong> aan, dat <strong>de</strong> toeëigening<br />
51
<strong>van</strong> gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus over wereldse heersers in strijd was met <strong>de</strong> re<strong>de</strong> zowel<br />
als <strong>de</strong> openbaring. De aanspraken <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus had<strong>de</strong>n grote verontwaardiging uitgelokt, en<br />
hetgeen Wycliffe leer<strong>de</strong>, maakte een diepe indruk op <strong>de</strong> voornaamste mannen on<strong>de</strong>r het<br />
volk. De koning en e<strong>de</strong>len ontken<strong>de</strong>n verenigd <strong>de</strong> aanspraak <strong>van</strong> <strong>de</strong> opperpriester op tij<strong>de</strong>lik<br />
gezag, en weiger<strong>de</strong>n betaling <strong>van</strong> <strong>de</strong> schatting. Op die wijze ontving <strong>de</strong> pauselike<br />
oppermacht in Engeland een gevoelige slag.<br />
Een an<strong>de</strong>r kwaad, waartegen <strong>de</strong> hervormer een langdurige en besliste strijd voer<strong>de</strong>, was<br />
<strong>de</strong> instelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> or<strong>de</strong> <strong>van</strong> be<strong>de</strong>lmonniken. Deze monniken kwamen in troepen naar<br />
Engeland, en brachten <strong>de</strong> grootheid en voorspoed <strong>van</strong> <strong>de</strong> natie scha<strong>de</strong> toe. Bedrijvigheid,<br />
opvoeding, ze<strong>de</strong>n, alles gevoel<strong>de</strong> <strong>de</strong> na<strong>de</strong>lige invloed. Het luie be<strong>de</strong>laarsleven <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
monniken ledig<strong>de</strong> niet alleen <strong>de</strong> zakken <strong>van</strong> het volk, maar bracht nuttige arbeid in<br />
minachting. De jongelingen gingen ze<strong>de</strong>lik achteruit en wer<strong>de</strong>n slecht. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> monniken wer<strong>de</strong>n er velen toe overgehaald, zich in een klooster te begeven, en zich aan<br />
het kloosterleven te wij<strong>de</strong>n, en dat niet alleen zon<strong>de</strong>r toestemming <strong>van</strong> hun ou<strong>de</strong>rs, maar<br />
zelfs zon<strong>de</strong>r hun voorkennis en tegen hun bevel in. Een <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> va<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse<br />
Kerk, <strong>de</strong> eisen <strong>van</strong> het monnikeleven boven <strong>de</strong> verplichtingen <strong>van</strong> kin<strong>de</strong>rlief<strong>de</strong> en<br />
kin<strong>de</strong>rplicht stellen<strong>de</strong>, had verklaard: “Al zou ook uw va<strong>de</strong>r wenend en klagend voor uw<br />
<strong>de</strong>ur liggen, en uw moe<strong>de</strong>r u <strong>de</strong> schoot tonen, die u gedragen en <strong>de</strong> borsten, die u gezoogd<br />
hebben, zie dat gij hen met voeten treedt, en begeeft u rechtuit tot Christus. ” Door zulke<br />
“monsterachtige onmenselikheid,” gelijk Luther het later noem<strong>de</strong>, “die meer <strong>van</strong> <strong>de</strong> wolf en<br />
<strong>de</strong> tiran dan <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christen en <strong>de</strong> mens had,” wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren tegen hun<br />
ou<strong>de</strong>rs verhard. Aldus maakten <strong>de</strong> pauselike lei<strong>de</strong>rs, gelijk <strong>de</strong> Farizeën <strong>van</strong> ouds, het gebod<br />
Gods te niet door hun instelling. Op die wijze wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> huisgezinnen verbroken, en <strong>de</strong><br />
ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het gezelschap <strong>van</strong> hun zoons en dochters beroofd.<br />
Zelfs <strong>de</strong> stu<strong>de</strong>nten aan <strong>de</strong> universiteiten wer<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> valse voorstellingen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
monniken misleid, en bewogen, zich bij hun or<strong>de</strong>n te voegen. Velen had<strong>de</strong>n later berouw<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> genomen stap, zien<strong>de</strong> dat ze hun eigen leven verwoest, en hun ou<strong>de</strong>rs verdriet<br />
aangedaan had<strong>de</strong>n; maar wanneer ze eenmaal in <strong>de</strong> val waren, was het hun onmogelik, hun<br />
vrijheid terug te krijgen. Vele ou<strong>de</strong>rs weiger<strong>de</strong>n, uit vrees <strong>van</strong> <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> monniken,<br />
om hun zonen naar <strong>de</strong> hogescholen te zen<strong>de</strong>n. Er was op <strong>de</strong> grote mid<strong>de</strong>lpunten <strong>van</strong><br />
geleerdheid een sterke vermin<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> het aantal stu<strong>de</strong>nten waar te nemen. De scholen<br />
kwijn<strong>de</strong>n, en onkun<strong>de</strong> nam <strong>de</strong> overhand.<br />
De paus had aan <strong>de</strong>ze monniken <strong>de</strong> macht verleend, om <strong>de</strong> biecht af te nemen en<br />
vergiffenis <strong>van</strong> zon<strong>de</strong>n te schenken. Dit werd <strong>de</strong> bron <strong>van</strong> zeer groot kwaad. Daar ze er<br />
slechts op uit waren, hun winst te vergroten, waren <strong>de</strong>ze monniken zo zeer gereed,<br />
kwijtschelding te geven, dat boosdoeners <strong>van</strong> allerlei soort zich tot hen voeg<strong>de</strong>n, en als<br />
natuurlik gevolg <strong>de</strong> ergste schandda<strong>de</strong>n hand over hand toenamen. De kranken en armen<br />
wer<strong>de</strong>n aan hun lot overgelaten; terwijl <strong>de</strong> giften, die in hun behoeften had<strong>de</strong>n moeten<br />
voorzien, in <strong>de</strong> zakken <strong>van</strong> <strong>de</strong> monniken vloei<strong>de</strong>n, die met dreigementen aalmoezen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
52
mensen eisten, en <strong>de</strong> slechtheid veroor<strong>de</strong>el<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hen, die het zou<strong>de</strong>n wagen, hun or<strong>de</strong>rs<br />
niet te begiftigen. Ondanks hun voorgewen<strong>de</strong> armoe<strong>de</strong>, nam <strong>de</strong> rijkdom <strong>van</strong> <strong>de</strong> monniken<br />
voortdurend toe, en bij prachtige gebouwen en rijkbela<strong>de</strong>n tafels stak <strong>de</strong> aangroeien<strong>de</strong><br />
armoe<strong>de</strong> <strong>van</strong> het volk immer meer af. En terwijl zij hun tijd in weel<strong>de</strong> en genot<br />
doorbrachten, zon<strong>de</strong>n ze in hun plaats onweten<strong>de</strong> mannen rond, die niets kon<strong>de</strong>n dan<br />
won<strong>de</strong>rlike verhalen en legen<strong>de</strong>n opdissen, en grappen maken om het volk te amuseren en<br />
hen nog maar meer on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> monniken te brengen. Toch handhaaf<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
kloosterbroe<strong>de</strong>rs bij voortduring hun gezag over <strong>de</strong> bijgelovige menigten, en brachten hen in<br />
<strong>de</strong> waan dat alle godsdienstige plichten begrepen waren in het erkennen <strong>van</strong> <strong>de</strong> oppermacht<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> paus, het aanbid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> heiligen, en giften uit<strong>de</strong>len aan <strong>de</strong> monniken, en dat dit<br />
voldoen<strong>de</strong> was om hun een plaats in <strong>de</strong> hemel te verzekeren.<br />
Geleer<strong>de</strong> en vrome mannen had<strong>de</strong>n tevergeefs getracht een hervorming in <strong>de</strong>ze<br />
kloosteror<strong>de</strong>n teweeg te brengen; maar Wycliffe, die <strong>de</strong> zaken dui<strong>de</strong>liker inzag, greep het<br />
kwaad bij <strong>de</strong> wortel aan, verklaren<strong>de</strong> dat het stelsel zelf vals was, en behoor<strong>de</strong> afgeschaft te<br />
wor<strong>de</strong>n. Er begon een geest <strong>van</strong> bespreking en navraag wakker te wor<strong>de</strong>n. Terwijl <strong>de</strong><br />
monniken het land doortrokken en pauselike aflaten rondventten, begonnen er velen te<br />
twijfelen aan <strong>de</strong> mogelikheid <strong>van</strong> vergiffenis voor geld te kopen, en vroegen zich af, of het<br />
niet beter was, vergiffenis <strong>van</strong> God te zoeken, dan <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse opperpriester. Niet<br />
weinigen wer<strong>de</strong>n ongerust over <strong>de</strong> geldzucht <strong>van</strong> <strong>de</strong> kloosterbroe<strong>de</strong>rs, wier inhaligheid<br />
nimmer te bevredigen scheen. “De Roomse priesters en monniken,” zei<strong>de</strong>n ze, “vereten ons<br />
als <strong>de</strong> kanker. God moet ons verlossen, of het volk zal vergaan.” Om hun geldgierigheid te<br />
be<strong>de</strong>kken, gaven <strong>de</strong>ze be<strong>de</strong>lmonniken voor, dat ze het voorbeeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland volg<strong>de</strong>n, en<br />
leg<strong>de</strong>n <strong>de</strong> mensen uit, dat Jezus en Zijn discipelen on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n waren gewor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong><br />
lief<strong>de</strong>gaven <strong>van</strong> het volk. Dit voorwendsel echter <strong>de</strong>ed hun zaak scha<strong>de</strong> aan, doordat het<br />
velen naar <strong>de</strong> Bijbel voer<strong>de</strong> om <strong>de</strong> waarheid voor zichzelven te on<strong>de</strong>rzoeken — een<br />
uitkomst, die boven alle an<strong>de</strong>re dingen het minst door Rome werd begeerd. De harten <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> mensen wer<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> Bron <strong>van</strong> waarheid heengetrokken, welke Rome zich ten doel<br />
had gesteld te verbergen.<br />
Wycliffe begon traktaten te schrijven en te publiceren tegen <strong>de</strong> kloosterbroe<strong>de</strong>rs, niet<br />
zozeer echter om re<strong>de</strong>twist met hen te zoeken, als om <strong>de</strong> gedachten <strong>van</strong> het volk bij <strong>de</strong> leer<br />
<strong>van</strong> 1Zie Aanhangsel. <strong>de</strong> Bijbel en zijn Schrijver te bepalen. Hij verklaar<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> paus <strong>de</strong><br />
macht om te vergeven of in <strong>de</strong> kerkban te doen in geen grotere mate bezat dan gewone<br />
priesters, en dat niemand in waarheid uit <strong>de</strong> kerk gebannen kan wor<strong>de</strong>n, tenzij hij eerst het<br />
oor<strong>de</strong>el Gods over zich gebracht heeft. Op geen kracht-dadiger wijze kon hij het afbreken<br />
<strong>van</strong> dat kolossale weefsel <strong>van</strong> geestelike en wereldlike overheersing ter hand genomen<br />
hebben, dat <strong>de</strong> paus gesponnen had, en waarin <strong>de</strong> zielen en lichamen <strong>van</strong> miljoenen<br />
ge<strong>van</strong>gen gehou<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n.<br />
Opnieuw werd Wycliffe geroepen om <strong>de</strong> rechten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Engelse kroon tegen <strong>de</strong><br />
aanmatigingen <strong>van</strong> Rome te ver<strong>de</strong>digen; en aangesteld als koninklik afgezant, bracht hij<br />
53
twee jaren in <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>n, in on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>ling met <strong>de</strong> afgezanten <strong>van</strong> Rome, door. Daar<br />
kwam hij in aanraking met geesteliken uit Frankrijk, Italië en Spanje, en had gelegenheid<br />
om achter <strong>de</strong> schermen te zien, en kennis te erlangen <strong>van</strong> vele dingen, die hem in Engeland<br />
verborgen zou<strong>de</strong>n gebleven zijn. Hij leer<strong>de</strong> veel, dat zijn latere arbeid doeltreffend maken<br />
zou. In <strong>de</strong>ze vertegenwoordigers <strong>van</strong> het pauselik hof las hij het ware karakter en <strong>de</strong><br />
wezenlike oogmerken <strong>van</strong> <strong>de</strong> priesterheerschappij. Hij keer<strong>de</strong> naar Engeland terug om zijn<br />
vorig on<strong>de</strong>rwijs meer in het openbaar en met groter ijver te herhalen, verklaren<strong>de</strong> dat<br />
gierigheid, trots en misleiding <strong>de</strong> go<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Rome waren.<br />
In een <strong>van</strong> zijn traktaten, over <strong>de</strong> paus en zijn inzamelaars spreken<strong>de</strong>, zei hij : “Ze<br />
trekken uit ons land, wat <strong>de</strong> arme man tot levenson<strong>de</strong>rhoud nodig heeft, benevens jaarliks<br />
vele duizen<strong>de</strong>n gul<strong>de</strong>ns <strong>van</strong> <strong>de</strong>s konings geld voor sakramenten en geestelike dingen,<br />
hetgeen vervloekte simonie ketterij is, en <strong>de</strong> ganse Christenheid <strong>de</strong>ze ketterij laat<br />
bekrachtigen en handhaven. En voorwaar, al bezat ons rijk een grote berg <strong>van</strong> goud, en<br />
niemand nam daar<strong>van</strong> behalve <strong>de</strong> inzamelaar <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze trotse, wereldlike priester, <strong>de</strong>ze berg<br />
zou na verloop <strong>van</strong> tijd cpraken; want hij houdt niet op met geld uit ons land weg te nemen,<br />
en zendt er niets voor terug behalve Gods vloek voor zijn simonie.” Spoedig na zijn<br />
terugkomst in Engeland ontving Wycliffe <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning <strong>de</strong> aanstelling <strong>van</strong> predikant te<br />
Lutterworth. Dat was hem een verzekering, dat <strong>de</strong> vorst ten minste <strong>de</strong> dui- <strong>de</strong>like woor<strong>de</strong>n,<br />
waar<strong>van</strong> hij gebruik had gemaakt, niet kwalik genomen had. Wycliffe’s invloed liet zich<br />
gevoelen in <strong>de</strong> wijze, waarop het hof han<strong>de</strong>l<strong>de</strong>, zowel als in <strong>de</strong> vorm, die het volksgeloof<br />
aannam.<br />
De don<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus werd spoedig tegen hem gericht. Drie bullen wer<strong>de</strong>n naar<br />
Engeland gezon<strong>de</strong>n,— naar <strong>de</strong> uni- versiteit, <strong>de</strong> koning, en <strong>de</strong> prelaten,— elk waar<strong>van</strong> eiste,<br />
dat er onmid<strong>de</strong>llik besliste stappen genomen zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> ketterse leraar tot<br />
zwijgen te brengen. Nog v——r <strong>de</strong> aankomst <strong>van</strong> die geschriften echter had<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
bisschoppen in hun ijver Wycliffe v——r zich gedaagd om zich te verantwoor<strong>de</strong>n. Maar<br />
twee <strong>van</strong> <strong>de</strong> machtigste prinsen vergezel<strong>de</strong>n hem naar <strong>de</strong> rechtbank; en het volk, dat het<br />
gebouw omzette en naar binnen storm<strong>de</strong>, joeg <strong>de</strong> rechters zulk een vrees aan, dat <strong>de</strong><br />
verrichtingen voorlopig gestaakt wer<strong>de</strong>n, en men hem in vre<strong>de</strong> zijn weg liet gaan. Een<br />
weinig later stierf Eduard III, die <strong>de</strong> prelaten in zijn ou<strong>de</strong>rdom tegen <strong>de</strong> hervormer zochten<br />
in te nemen, en werd Wycliffe’s vroegere beschermheer regent over het koninkrijk.<br />
De aankomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike bullen echter leg<strong>de</strong> gans Engeland het strenge bevel op<br />
om <strong>de</strong> ketter in hechtenis te nemen en ge<strong>van</strong>gen te zetten. Zulke maatregelen wezen oninid<strong>de</strong>llik<br />
op <strong>de</strong> brandstapel. Het scheen zeker te zijn, dat Wycliffe binnen kort <strong>de</strong> wraak<br />
<strong>van</strong> Rome ten prooi moest wor<strong>de</strong>n. Doch Hij, die aan een in <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> ouds verklaar<strong>de</strong>:<br />
“Vrees niet, Ik ben u een schild”2 —strekte nogmaals Zijn hand uit om Zijn dienstknecht te<br />
beschermen. De dood kwam, niet tot <strong>de</strong> hervormer, maar tot <strong>de</strong> opperpriester, die gelast had,<br />
dat hij uit <strong>de</strong> weg geruimd zou wor<strong>de</strong>n. Gregorius XI stierf, en <strong>de</strong> geesteliken, die voor het<br />
verhoor <strong>van</strong> Wycliffe samengekomen waren, gingen uit elkan<strong>de</strong>r.<br />
54
Gods voorzienigheid bestuur<strong>de</strong> <strong>de</strong> gebeurtenissen nog ver<strong>de</strong>r, om <strong>de</strong> hervorming<br />
gelegenheid tot wasdom te geven. De dood <strong>van</strong> Gregorius werd gevolgd door <strong>de</strong> verkiezing<br />
<strong>van</strong> twee wedijveren<strong>de</strong> pausen tegelijkertijd. Twee tegenstrijdige machten, die bei<strong>de</strong><br />
voorgaven, onfeilbaar te zijn, eisten tans gehoorzaaheid. Elk <strong>van</strong> hen riep <strong>de</strong> getrouwen op,<br />
om te helpen <strong>de</strong> an<strong>de</strong>r te beoorlogen, zijn bevelen klem bijzetten<strong>de</strong> door vreselike<br />
vervloekingen tegen zijn we<strong>de</strong>rpartij, en beloften <strong>van</strong> hemels loon voor zijn on<strong>de</strong>rsteuners.<br />
Dit voorval verzwakte <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> het pausdom ten zeerste. De me<strong>de</strong>dingen<strong>de</strong> partijen<br />
had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n vol met elkan<strong>de</strong>r te be-strij<strong>de</strong>n, en Wycliffe werd voor een tijd met rust<br />
gelaten. Anathema’s en tegenbeschuldigingen vlogen <strong>van</strong> paus naar paus, en stromen bloeds<br />
wer<strong>de</strong>n vergoten om hun tegenstrijdige aanspraken te on<strong>de</strong>rsteunen. Misda<strong>de</strong>n en<br />
schandalen kwamen als een vloed over <strong>de</strong> kerk. Mid<strong>de</strong>lerwijl was <strong>de</strong> hervormer, in <strong>de</strong> stille<br />
afzon<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> zijn parochie* <strong>van</strong> Lutter-worth, ijverig aan het werk om <strong>de</strong> mensen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
strij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> pausen op Jezus, <strong>de</strong> Vre<strong>de</strong>vorst, te wijzen.<br />
Deze scheuring, met al <strong>de</strong> strijd en het be<strong>de</strong>rf, dat erdoor veroorzaakt werd, bereid<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
weg voor <strong>de</strong> Reformatie, daar het volk een begrip kreeg <strong>van</strong> wat het pausdom eigenlik was.<br />
In een traktaat, dat hij uitgaf “Over <strong>de</strong> scheuring tussen <strong>de</strong> pausen,” riep Wycliffe het volk<br />
op om te overwegen, of die twee priesters niet <strong>de</strong> waarheid spraken, wanneer ze elkan<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
antichrist noem<strong>de</strong>n. “God,” zei hij, “wil<strong>de</strong> <strong>de</strong> vijand niet langer in één priester laten regeren,<br />
maar. . . . had scheuring tussen twee <strong>van</strong> hen doen ontstaan, opdat <strong>de</strong> mensen, in Christus’<br />
naam, hen bei<strong>de</strong>n gemakkeliker zou<strong>de</strong>n kunnen overwinnen.”<br />
Wycliffe predikte, gelijk zijn Meester, het e<strong>van</strong>gelie aan <strong>de</strong> armen. Niet tevre<strong>de</strong>n met het<br />
licht in hun ne<strong>de</strong>rige woningen in zijn eigen parochie <strong>van</strong> Lutterworth te versprei<strong>de</strong>n, vatte<br />
hij het voornemen op, dat het naar ie<strong>de</strong>r <strong>de</strong>el <strong>van</strong> Engeland zou wor<strong>de</strong>n overgebracht. Om<br />
hieraan gevolg te kunnen geven, vorm<strong>de</strong> hij een gezelschap predikers, eenvoudige, vrome<br />
mannen, die <strong>de</strong> waarheid liefhad<strong>de</strong>n, en niets vuriger wensten dan die te verbrei<strong>de</strong>n. Deze<br />
mannen gingen overal heen, prediken<strong>de</strong> op <strong>de</strong> markten, in <strong>de</strong> straten <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote ste<strong>de</strong>n, en<br />
op <strong>de</strong> landwegen. Ze zochten <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> zieken en <strong>de</strong> armen op, en leg<strong>de</strong>n hun <strong>de</strong> blij<strong>de</strong><br />
tijding <strong>van</strong> <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> Gods voor.<br />
Als hoogleraar in <strong>de</strong> godgeleerdheid te Oxford predikte Wycliffe het Woord Gods in <strong>de</strong><br />
gehoorzalen <strong>van</strong> <strong>de</strong> univer- siteit. Met zoveel getrouwheid stel<strong>de</strong> hij <strong>de</strong> waarheid voor aan<br />
<strong>de</strong> stu<strong>de</strong>nten, die hij on<strong>de</strong>rwees, dat hij <strong>de</strong> titel <strong>van</strong> “De E<strong>van</strong>gelie Doktor” ontving. Maar<br />
zijn grootste levenswerk zou <strong>de</strong> vertaling <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift in het Engels zijn. In een werk<br />
“Over <strong>de</strong> Waarheid en Betekenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift” openbaar<strong>de</strong> hij zijn voornemen om <strong>de</strong><br />
Bijbel te vertalen, zodat ie<strong>de</strong>reen in Engeland, in <strong>de</strong> taal waarin hij geboren was, <strong>de</strong><br />
won<strong>de</strong>rlike werken Gods zou kunnen lezen.<br />
Plotseling echter moest zijn arbeid gestaakt wor<strong>de</strong>n. Ofschoon hij nog geen zestig jaren<br />
oud was, had<strong>de</strong>n onophou<strong>de</strong>- like arbeid, studie, en <strong>de</strong> aanvallen <strong>van</strong> zijn vijan<strong>de</strong>n zijn<br />
krachten gebroken, en hem oud gemaakt v——r zijn tijd. Een gevaarlike ziekte greep hem<br />
55
aan. De tijding er<strong>van</strong> bracht <strong>de</strong> monniken grote vreug<strong>de</strong>. Nu, dachten ze, zou hij bitter<br />
berouw hebben over het kwaad, dat hij <strong>de</strong> kerk had aangedaan,en ze spoed<strong>de</strong>n zich naar <strong>de</strong><br />
ziekekamer,om zijn belij<strong>de</strong>nis aan te horen. Vertegenwoordigers <strong>van</strong> <strong>de</strong> vier geestelike<br />
or<strong>de</strong>n, met vier civiele beambten, verzamel<strong>de</strong>n zich om <strong>de</strong> man been, die ze veron<strong>de</strong>rstel<strong>de</strong>n<br />
dat sterven<strong>de</strong> was. “De dood ligt u op <strong>de</strong> lippen,” zei<strong>de</strong>n ze; “laat <strong>de</strong> fouten, die ge begaan<br />
hebt, uw ziel roeren, en we<strong>de</strong>rroep in onze tegenwoordigheid alles, wat ge gezegd hebt om<br />
ons te scha<strong>de</strong>n.” De hervormer luister<strong>de</strong> in stilte toe; toen vroeg hij zijn oppasser, hem in het<br />
bed op te zetten, en, hen met vaste blik aanzien<strong>de</strong>, terwijl ze op zijn we<strong>de</strong>rroeping ston<strong>de</strong>n<br />
te wachten, sprak hij met die onbewogen, sterke stem, die hen zo dikwels had doen beven:<br />
“Ik zal niet sterven, maar leven, en nogmaals <strong>de</strong> boze da<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> monniken verkondigen.”<br />
Verbaasd en verslagen haastten <strong>de</strong> kloosterbroe<strong>de</strong>rs zich uit het ziekever- trek weg.<br />
Wycliffe’s woor<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n bewaarheid. Hij leef<strong>de</strong> lang genoeg, om zijn landgenoten<br />
het krachtigste <strong>van</strong> alle wapenen tegen Rome in han<strong>de</strong>n te stellen; om hun <strong>de</strong> Bijbel te<br />
geven, het door God aangewezen mid<strong>de</strong>l om het volk vrij te maken, te verlichten en te<br />
e<strong>van</strong>gelizeren. Er waren vele en grote hin-<strong>de</strong>rpalen te overkomen in <strong>de</strong> uitvoering <strong>van</strong> dat<br />
werk. Wycliffe werd door lichamelike gebreken bemoeilikt; hij wist dat er hem slechts<br />
enkele jaren restten voor <strong>de</strong> arbeid; hij zag <strong>de</strong> tegenstand, die hij ontmoeten moest; maar<br />
bemoedigd door <strong>de</strong> beloften <strong>van</strong> Gods Woord, ging hij onbevreesd voort. In het volle bezit<br />
<strong>van</strong> zijn verstan<strong>de</strong>like vermogens, en aan on<strong>de</strong>rvinding rijk, had Gods biezon<strong>de</strong>re<br />
voorzienigheid hem voor dit grootste <strong>van</strong> zijn werken bewaard en toebereid. Terwijl <strong>de</strong><br />
gehele Christenheid in onrust verkeer<strong>de</strong>, wijd<strong>de</strong> <strong>de</strong> hervormer zich in zijn pastorie te<br />
Lutterworth, <strong>de</strong> storm, die daarbuiten woed<strong>de</strong>, niet achten<strong>de</strong>, aan zijn verkoren taak.<br />
Ein<strong>de</strong>lik was het werk volbracht,— <strong>de</strong> eerste Engelse vertaling <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel, die er ooit<br />
gemaakt was. Het Woord Gods lag voor Engeland open. De hervormer had nu geen ver<strong>de</strong>re<br />
vrees voor ge<strong>van</strong>genis of brandstapel. Hij had het Engelse volk een licht in han<strong>de</strong>n gegeven,<br />
dat nimmermeer uitgedoofd zou wor<strong>de</strong>n. Door zijn landgenoten <strong>de</strong> Bijbel te geven, had hij<br />
meer gedaan om <strong>de</strong> boeien <strong>van</strong> onwetendheid en zon<strong>de</strong> te verbreken, meer om zijn land vrij<br />
te maken en op te heffen, dan ooit door <strong>de</strong> schitterendste overwinningen op het slagveld<br />
teweegebracht was.<br />
Daar <strong>de</strong> boekdrukkunst nog onbekend was, kon<strong>de</strong>n er slechts door langzame en moeilike<br />
arbeid afschriften <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel vermenigvuldigd wor<strong>de</strong>n. Z— groot was <strong>de</strong> balang- stelling<br />
om het boek te krijgen, dat velen het werk <strong>van</strong> overschrijven gewillig op zich namen, en<br />
toch kon<strong>de</strong>n <strong>de</strong> schrijvers slechts met moeite aan <strong>de</strong> aanvragen voldoen. Sommige <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
rijkere kopers begeer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gehele Bijbel. An<strong>de</strong>ren kochten slechts een ge<strong>de</strong>elte. In vele<br />
gevallen kochten meer<strong>de</strong>re gezinnen samen een afschrift. Op die wijze baan<strong>de</strong> Wycliffe’s<br />
Bijbel zich spoedig een weg tot <strong>de</strong> woningen <strong>van</strong> het volk.<br />
Het beroep op het re<strong>de</strong>lik verstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen <strong>de</strong>ed hen ontwaken uit hun lij<strong>de</strong>like<br />
on<strong>de</strong>rwerping aan pauselike leerstellingen. Wycliffe predikte nu <strong>de</strong> kenmerken<strong>de</strong><br />
56
leerstellingen <strong>van</strong> het Protestantisme,— zaligheid door het geloof in Christus, en<br />
onfeilbaarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften alleen. De predikers, die hij uitgezon<strong>de</strong>n had, verspreid<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> Bijbel, alsook <strong>de</strong> geschriften <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormer, en dat met zulk goed gevolg, dat het<br />
nieuwe geloof aangenomen werd door bijna <strong>de</strong> helft <strong>van</strong> <strong>de</strong> bevolking <strong>van</strong> Engeland.<br />
Het verschijnen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften bracht ontzetting over <strong>de</strong> hoof<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk. Ze<br />
ston<strong>de</strong>n nu tegenover een werk-kracht, groter dan die <strong>van</strong> Wycliffe,— een macht, waartegen<br />
hun wapenen hen weinig zou<strong>de</strong>n baten. Er was te dien tij<strong>de</strong> in Engeland geen wet, die het<br />
gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel verbood, want hij was tevoren nooit in <strong>de</strong> landstaal gepubliceerd.<br />
Zodanige wetten wer<strong>de</strong>n later ingevoerd, en krachtdadig toegepast. Mid<strong>de</strong>lerwijl, trots <strong>de</strong><br />
pogingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> priesters, was er een tijd lang gelegenheid voor <strong>de</strong> verspreiding <strong>van</strong> het<br />
Woord <strong>van</strong> God. Opnieuw smeed<strong>de</strong>n <strong>de</strong> pauselike lei<strong>de</strong>rs een samenzwering, om <strong>de</strong> stem<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormer tot zwijgen te brengen. Drie gerechtshoven achter elkan<strong>de</strong>r dagvaard<strong>de</strong>n<br />
hem tot verantwoording, doch zon<strong>de</strong>r gevolg. Eerst verklaar<strong>de</strong> een syno<strong>de</strong> <strong>van</strong> bisschoppen,<br />
dat zijn geschriften ketters waren, en <strong>de</strong> jonge koning, Richard II, tot hun zij<strong>de</strong> overhalen<strong>de</strong>,<br />
verkregen ze een koninklik bevel, dat allen naar <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis verwees, die aan <strong>de</strong><br />
veroor<strong>de</strong>el<strong>de</strong> leerstellingen zou<strong>de</strong>n vasthou<strong>de</strong>n.<br />
Wycliffe beriep zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> syno<strong>de</strong> op het Parlement; daag<strong>de</strong> onbevreesd <strong>de</strong><br />
priesterschap voor <strong>de</strong> volksvertegenwoordiging, en eiste een hervorming <strong>van</strong> <strong>de</strong> vreselike<br />
misbruiken, welke <strong>de</strong> kerk goedkeur<strong>de</strong>. Met overtuigen<strong>de</strong> kracht schil<strong>de</strong>r<strong>de</strong> hij <strong>de</strong> kuiperijen<br />
en verdorvenhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike zetel. Bij zijn vijan<strong>de</strong>n heerste verslagenheid.<br />
Wycliffe’s vrien<strong>de</strong>n en on<strong>de</strong>rsteuners waren gedwongen geweest, toe te geven, en men had<br />
re<strong>de</strong>n gehad om te vertrouwen, dat <strong>de</strong> hervormer zelf op zijn ou<strong>de</strong> dag, alleen en zon<strong>de</strong>r<br />
vrien<strong>de</strong>n, zich buigen zou voor het verenig<strong>de</strong> gezag <strong>van</strong> kroon en mijter. Doch in ste<strong>de</strong><br />
daar<strong>van</strong> zagen <strong>de</strong> pausgezin<strong>de</strong>n zich verslagen. Het Parlement, wakker geschud door<br />
Wycliffe’s hartroerend beroep, herriep het besluit ter vervolging, en nog eenmaal was <strong>de</strong><br />
hervormer vrij.<br />
Een <strong>de</strong>r<strong>de</strong> maal werd hij terechtgesteld, en ditmaal voor <strong>de</strong> hoogste geestelike rechtbank<br />
in het koninkrijk. Hier kon geen gunst bewezen wor<strong>de</strong>n aan ketterij. Hier ein<strong>de</strong>lik zou Rome<br />
zegevieren, en het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormer aan een eind komen. Alzo dachten <strong>de</strong><br />
pausgezin<strong>de</strong>n. Indien ze maar hun doel kon<strong>de</strong>n bereiken, zou Wycliffe gedwongen wor<strong>de</strong>n<br />
om zijn leer af te zweren, of zou het hof slechts verlaten om <strong>de</strong> vuurdood te on<strong>de</strong>rgaan.<br />
Doch Wycliffe herriep niets,hij wil<strong>de</strong> niet huichelen. Onbevreesd handhaaf<strong>de</strong> hij wat hij<br />
geleerd had, en weerleg<strong>de</strong> <strong>de</strong> beschuldigingen <strong>van</strong> zijn vervolgers. Zichzelf, zijn positie, en<br />
<strong>de</strong> gelegenheid vergetend, daag<strong>de</strong> hij zijn hoor<strong>de</strong>rs voor <strong>de</strong> rechtbank Gods, en woog hun<br />
drogre<strong>de</strong>nen en mislei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> leringen in <strong>de</strong> balans <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuwige waarheid. De kracht <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Heilige Geest was in <strong>de</strong> raadzaal voelbaar. Gods won<strong>de</strong>rmacht hield <strong>de</strong> hoor<strong>de</strong>rs in<br />
beslag. Ze schenen geen kracht te hebben om <strong>de</strong> plaats te verlaten. Als pijlen uit <strong>de</strong> pijlkoker<br />
<strong>de</strong>s Heren, drongen <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormer in hun harten. De beschuldiging <strong>van</strong><br />
ketterij, die ze tegen hem had<strong>de</strong>n ingebracht, wierp hij met overtuigen<strong>de</strong> kracht op henzel-<br />
57
ven terug. Hoe,— zo vroeg hij hen,— durf<strong>de</strong>n ze hun dwalingen versprei<strong>de</strong>n? Han<strong>de</strong>lswaar<br />
te maken <strong>van</strong> <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> Gods, ter wille <strong>van</strong> winstbejag?<br />
“Met wie <strong>de</strong>nkt ge,” zo sprak hij ein<strong>de</strong>lik, “strijdt ge? Met een oud man op <strong>de</strong> rand <strong>van</strong><br />
het graf?—Neen, met <strong>de</strong> Waarheid!—<strong>de</strong> Waarheid, die sterker is dan gij zijt, en u<br />
overwinnen zal.” Met die woor<strong>de</strong>n verliet hij <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring, en geen enkele <strong>van</strong> zijn<br />
tegenpartij<strong>de</strong>rs was er, die een poging <strong>de</strong>ed om hem terug te hou<strong>de</strong>n. Wycliffe’s arbeid was<br />
bijna volbracht; <strong>de</strong> banier <strong>de</strong>r waarheid,die hij zo lang omhoog geheven had, zou hem<br />
spoedig uit <strong>de</strong> hand vallen; doch eenmaal nog zou hij als getuige voor het e<strong>van</strong>gelie<br />
optre<strong>de</strong>n. De waarheid moest verkondigd wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> uit <strong>de</strong> vesting zelf <strong>van</strong> het koninkrijk<br />
<strong>de</strong>r dwaling. Wycliffe werd ter verantwoording gedaagd voor <strong>de</strong> pauselike rechtbank te<br />
Rome, die zo dikwels het bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> heiligen vergoten had. Hij was niet blind voor het<br />
gevaar, dat hem bedreig<strong>de</strong>, maar zou <strong>de</strong>sniettemin aan <strong>de</strong> dagvaarding gehoor hebben<br />
gegeven, had niet een aanval <strong>van</strong> beroerte het hem on- mogelik gemaakt, <strong>de</strong> reis te doen.<br />
Ofschoon zijn stem echter niet te Rome zou gehoord wor<strong>de</strong>n, kon hij per brief spreken, en<br />
dat besloot hij te doen.<br />
Uit zijn pastorie zond <strong>de</strong> hervormer <strong>de</strong> paus een schrijven, dat schoon eerbiedig in toon<br />
en in christelike geest, een scherpe terechtwijzing bevatte wegens <strong>de</strong> praal en trots <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
pauselike stoel. “In <strong>de</strong>r waarheid,” zo schreef hij, “verheug ik me om aan ie<strong>de</strong>reen open te<br />
leggen en te verklaren het geloof, dat ik belijd, en in het biezon<strong>de</strong>r aan <strong>de</strong> bisschop <strong>van</strong><br />
Rome; die, na- <strong>de</strong>maal ik hem veron<strong>de</strong>rstel gezond in <strong>de</strong> leer en waarachtig te zijn, hoogst<br />
gewillig zal wezen om mijn voornoemd geloof te bevestigen; of, indien ik zou dwalen, het<br />
te verbeteren.<br />
“Allereerst neem ik aan, dat het e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> Christus <strong>de</strong> gehele wet Gods omvat ... ik<br />
houd het ervoor dat <strong>de</strong> bisschop <strong>van</strong> Rome, na<strong>de</strong>maal hij <strong>de</strong> plaatsver<strong>van</strong>ger <strong>van</strong> Christus<br />
hier op aar<strong>de</strong> is, meer dan alle mensen gebon<strong>de</strong>n is aan die wet <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie. Want <strong>de</strong><br />
grootheid on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> discipelen <strong>van</strong> Christus bestond niet in wereldse waardigheid of eer,<br />
maar in het nauwgezette en juiste volgen <strong>van</strong> Christus in leven en ze<strong>de</strong>n. . . . Christus was<br />
geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> Zijn pelgrimstocht hier een allerarmst mens, die alle wereldse<br />
machtsoefening en eer weiger<strong>de</strong> en <strong>van</strong> <strong>de</strong> hand wees.<br />
“Geen getrouwe behoort —f <strong>de</strong> paus zelf, —f enige heilige te volgen dan op die punten,<br />
waarop hij <strong>de</strong> Heer Jezus Christus gevolgd heeft; want Petrus en <strong>de</strong> zonen <strong>van</strong> Zebe<strong>de</strong>üs,<br />
toen ze wereldse on<strong>de</strong>rscheiding begeer<strong>de</strong>n, in plaats <strong>van</strong> Christus’ voetstappen te drukken,<br />
gaven Hem aanstoot, en behoor<strong>de</strong>n dus in die dwalingen niet gevolgd te wor<strong>de</strong>n. “De paus<br />
behoor<strong>de</strong> alle tij<strong>de</strong>like heerschappij en machtsoefening aan <strong>de</strong> aardse macht over te laten, en<br />
zijn gehele geestelikheid daartoe krachtdadig te bewegen, en aan te manen; want alzo <strong>de</strong>ed<br />
Christus, en voornamelik door Zijn apostelen. Indien ik <strong>de</strong>rhalve op enige <strong>van</strong> die punten<br />
gedwaald heb, wil ik me op het allerne<strong>de</strong>rigst aan terechtwijzing on<strong>de</strong>rwerpen, zelfs door<br />
doodstraf, als <strong>de</strong> noodzakelikheid het zou vereisen; en indien ik naar eigen wil en begeerte<br />
58
kon han<strong>de</strong>len, in mijn eigen persoon, zou ik ongetwijfeld voor <strong>de</strong> bisschop <strong>van</strong> Rome<br />
verschijnen; doch <strong>de</strong> Heer heeft me an<strong>de</strong>rszins op tegenovergestel<strong>de</strong> wijze bezocht, en me<br />
geleerd, Go<strong>de</strong> meer gehoorzaam te zijn dan <strong>de</strong> mensen.” Ten besluite sprak hij: “Laat ons<br />
tot onze God bid<strong>de</strong>n,dat Hij alzo aan het hart <strong>van</strong> onze paus, Urbanus VI. werke, gelijk Hij<br />
begonnen is, dat te doen, dat hij met zijn geestelikheid <strong>de</strong> Heer Jezus Christus in leven en<br />
ze<strong>de</strong>n volge; en dat zij het volk krachtdadig mogen on<strong>de</strong>rwijzen, en het hun insgelijks<br />
daarin trouw moge nagaan.” Aldus hield Wycliffe <strong>de</strong> paus en zijn kardinalen <strong>de</strong><br />
zachtmoedigheid en ne<strong>de</strong>righeid <strong>van</strong> Christus voor, en toon<strong>de</strong> niet alleen hunzelven, maar<br />
<strong>de</strong> gehele Christenheid, <strong>de</strong> tegenstelling aan tussen hen en <strong>de</strong> Meester, wiens<br />
vertegenwoordigers ze bele<strong>de</strong>n te zijn.<br />
Wycliffe verwachtte ten volle, dat zijn leven <strong>de</strong> prijs zou zijn <strong>van</strong> zijn getrouwheid. De<br />
koning, <strong>de</strong> paus en <strong>de</strong> bisschoppen had<strong>de</strong>n zich verbon<strong>de</strong>n om hem ten val te brengen, en<br />
het scheen een uitgemaakte zaak, dat een paar maan<strong>de</strong>n uiterlik hem naar <strong>de</strong> brandstapel<br />
zou<strong>de</strong>n voeren. Toch was zijn moed ongeschokt. “Waarom spreekt ge <strong>van</strong> <strong>de</strong> kroon <strong>van</strong> het<br />
martelaarschap in <strong>de</strong> verte te zoeken?”—zei hij. “Predikt het e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> Christus aan<br />
trotse prelaten, en ge zult het martelaarschap niet ontlopen. Wat! zou ik leven en zwijgen?<br />
Nooit. Laat <strong>de</strong> slag komen. Ik wacht zijn komst af.”<br />
Maar nog steeds beschutte Gods voorzienigheid Zijn dienstknecht. De man, die een<br />
ganse leeftijd lang stoutmoedig gestaan had ter ver<strong>de</strong>diging <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid in dageliks<br />
levensgevaar, zou niet het slachtoffer wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> haat <strong>van</strong> zijn vijan<strong>de</strong>n. Wycliffe had<br />
nimmer getracht, zichzelf te beschermen, maar <strong>de</strong> Heer was zijn beschermer geweest; en nu<br />
<strong>de</strong> vijan<strong>de</strong>n zich zeker waan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hun prooi, nam <strong>de</strong> Heer hem weg uit hun bereik. In zijn<br />
kerk te Lutterworth, op het punt staan<strong>de</strong> <strong>van</strong> het avondmaal uit te <strong>de</strong>len, viel hij door een<br />
beroerte getroffen, en blies kort daarna <strong>de</strong> a<strong>de</strong>m uit.<br />
God had Wycliffe zijn werk aangewezen. Hij had hem het woord <strong>de</strong>r waarheid in <strong>de</strong><br />
mond gelegd, en een wacht rondom hem gesteld, opdat zijn woor<strong>de</strong>n het volk bereiken<br />
zou<strong>de</strong>n. Zijn leven werd beschermd, en zijn arbeid verlengd, totdat er een fondament gelegd<br />
was voor het grote werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming. Wycliffe kwam uit <strong>de</strong> duisternis <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Donkere Eeuwen. Er was hem niemand voorafgegaan, naar wiens werk hij zijn<br />
hervormingstelsel kon inrichten. Als Johannes <strong>de</strong> Doper geroepen om een biezon<strong>de</strong>re<br />
zending te vervullen, was hij <strong>de</strong> voorloper <strong>van</strong> een nieuw tijdperk. Toch was er in het stelsel<br />
<strong>de</strong>r waarheid, die hij aan het licht bracht, een eenheid en volkomenheid, die door <strong>de</strong> na hem<br />
komen<strong>de</strong> hervormers niet overtroffen wer<strong>de</strong>n, en die sommigen, zelfs hon<strong>de</strong>rd jaren later,<br />
niet bereikten. Z— breed en diep werd het fondament gelegd, z— hecht en goed was <strong>de</strong><br />
vorm, dat zijn arbeid niet behoef<strong>de</strong> overgedaan te wor<strong>de</strong>n door die na hem kwamen. De<br />
grote beweging, welke door Wycliffe op touw werd gezet, door welke het geweten en<br />
verstand vrij gemaakt moesten wor<strong>de</strong>n, en die <strong>de</strong> volken in vrijheid stel<strong>de</strong>, welke zo lang<br />
geketend waren geweest aan Rome’s zegewagen, was uit <strong>de</strong> Bijbel gesproten. Daar was <strong>de</strong><br />
bron <strong>van</strong> die zegestroom, die, als het water <strong>de</strong>s levens, se<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> veertien<strong>de</strong> eeuw door al <strong>de</strong><br />
59
opeenvolgen<strong>de</strong> tijdperken heen gevloeid heeft. Wycliffe nam met onvoorwaar<strong>de</strong>lik geloof<br />
<strong>de</strong> Heilige Schrift aan als <strong>de</strong> ingegeven openbaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> wil <strong>van</strong> God, een voldoen<strong>de</strong><br />
wegwijzer voor geloof en leven.<br />
Zijn opvoeding had hem geleerd, <strong>de</strong> Kerk <strong>van</strong> Rome te beschouwen als God<strong>de</strong>lik,<br />
onfeilbaar gezag hebben<strong>de</strong>, en met stilzwijgen<strong>de</strong> eerbied <strong>de</strong> gevestig<strong>de</strong> leringen en<br />
gebruiken <strong>van</strong> duizend jaren aan te nemen; doch hij keer<strong>de</strong> zich <strong>van</strong> die alle af, om het oor<br />
te lenen aan Gods Heilig Woord. Dat was het gezag, dat hij het volk trachtte te bewegen aan<br />
te nemen. In plaats dat <strong>de</strong> Kerk door <strong>de</strong> paus zou spreken, verklaar<strong>de</strong> hij, dat het enige ware<br />
gezag <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> God was, die door Zijn woord sprak. En hij leer<strong>de</strong>, niet alleen dat <strong>de</strong><br />
Bijbel een volmaakte openbaring is <strong>van</strong> Gods wil, maar ook dat <strong>de</strong> Heilige Geest alleen <strong>de</strong><br />
uitlegger er<strong>van</strong> is, en dat ie<strong>de</strong>r mens, door on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> leer er<strong>van</strong>, zijn plicht voor<br />
zichzelf moet leren. Op die wijze leid<strong>de</strong> hij <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus en <strong>de</strong><br />
Roomse Kerk weg en naar het Woord Gods.<br />
Wycliffe was een <strong>van</strong> <strong>de</strong> grootste hervormers. In om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> verstand, hel<strong>de</strong>rheid <strong>van</strong><br />
gedachte, standvastigheid in het handhaven en stoutmoedigheid in het ver<strong>de</strong>digen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
waarheid ston<strong>de</strong>n er weinigen, die na hem kwamen, met hem gelijk. Reinheid <strong>van</strong> leven,<br />
onvermoei<strong>de</strong> ijver in studie en arbeid,onomkoopbare oprechtheid,en <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> en<br />
getrouwheid <strong>van</strong> Christus in zijn bediening kenmerkten <strong>de</strong> eerste on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> hervormers. En<br />
dat niettegenstaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> geestelike duisternis en het ze<strong>de</strong>lik be<strong>de</strong>rf <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuw, die hem<br />
voortbracht.<br />
Het karakter <strong>van</strong> Wycliffe levert getuigenis voor <strong>de</strong> opvoe<strong>de</strong>n<strong>de</strong>, veran<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> kracht<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Schriften. Het was <strong>de</strong> Bijbel, die hem maakte, wat hij was. Het pogen om <strong>de</strong><br />
grote waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> openbaring te verstaan, <strong>de</strong>elt frisheid en kracht aan alle vermogens<br />
me<strong>de</strong>. Het verruimt het verstand, scherpt <strong>de</strong> gaven <strong>van</strong> opmerking, en rijpt het oor<strong>de</strong>el. Het<br />
on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel a<strong>de</strong>lt ie<strong>de</strong>re gedachte, ie<strong>de</strong>r gevoelen, en alle streven, gelijk geen<br />
an<strong>de</strong>re studie dat kan. Het schenkt vastheid <strong>van</strong> doel, lijdzaamheid, moed en kracht; het<br />
zuivert het karakter, en heiligt <strong>de</strong> ziel. Een ernstig, eerbiedig on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften, dat<br />
het verstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeker in onmid<strong>de</strong>llike aanraking brengt met <strong>de</strong> oneindige<br />
Wijsheid, zou <strong>de</strong> wereld mannen geven <strong>van</strong> sterker en werkzamer geest, zowel als <strong>van</strong><br />
e<strong>de</strong>ler beginselen, dan ooit <strong>de</strong> uitkomst geweest is <strong>van</strong> <strong>de</strong> beste opvoeding, die uit menselike<br />
wijsbegeerte verkregen kan wor<strong>de</strong>n. “De opening Uwer woor<strong>de</strong>n,” zegt <strong>de</strong> psalmist, “geeft<br />
licht, geeft verstand.”<br />
De leer, die Wycliffe verkondigd had, bleef zich enige tijd versprei<strong>de</strong>n; zijn volgelingen,<br />
Wycliffieten en Lollar<strong>de</strong>n ge-noemd, trokken niet alleen Engeland door, maar verstrooi<strong>de</strong>n<br />
zich naar an<strong>de</strong>re lan<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie met zich dragen<strong>de</strong>. Na hun lei<strong>de</strong>r <strong>van</strong><br />
hen weggenomen was, arbeid<strong>de</strong>n <strong>de</strong> predikers met nog groter ijver dan tevoren, en scharen<br />
<strong>van</strong> mensen liepen samen om naar hun on<strong>de</strong>rwijs te luisteren. Sommigen uit <strong>de</strong> a<strong>de</strong>lstand en<br />
zelfs <strong>de</strong> vrouw <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning wer<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> bekeerlingen geteld. Op vele plaatsen<br />
60
ontstond er een bepaal<strong>de</strong> hervorming in <strong>de</strong> ze<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het volk, en wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> afgodiese<br />
zinnebeel<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse dienst uit <strong>de</strong> kerken weggedaan. Spoedig echter brak <strong>de</strong><br />
meedogenloze storm <strong>van</strong> vervolging los over <strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong> Bijbel als gids had<strong>de</strong>n durven<br />
aannemen. De Engelse vorsten, begerig om hun gezag te sterken door zich <strong>de</strong> steun <strong>van</strong><br />
Rome te verzekeren, aarzel<strong>de</strong>n niet, <strong>de</strong> hervormers op te offeren. Voor <strong>de</strong> eerste maal in <strong>de</strong><br />
geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> Engeland werd <strong>de</strong> brandstapel tegen <strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie<br />
afgekondigd. Het ene martelaarschap volg<strong>de</strong> op het an<strong>de</strong>re. De voorstan<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
waarheid, vogelvrij verklaard en gemarteld, kon<strong>de</strong>n hun geroep slechts tot <strong>de</strong> oren <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Heer Sabaoth omhoog zen<strong>de</strong>n. Achtervolgd als vijan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Kerk en verra<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het<br />
land, bleven ze op verborgen plaatsen prediken, zo goed als mogelik een schuilplaats<br />
vin<strong>de</strong>n<strong>de</strong> in <strong>de</strong> woningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> armen, en zich dikwels in holen en spelonken verbergen<strong>de</strong>.<br />
Niettegenstaan<strong>de</strong> het woe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> vervolging, vond een kalm, vroom, ernstig,<br />
geduldig protest tegen het heersen<strong>de</strong> be<strong>de</strong>rf <strong>van</strong> het godsdienstig geloof voortdurend en<br />
eeuwen achtereen uiting. De christenen uit die vroege tijd ken<strong>de</strong>n <strong>de</strong> waarheid slechts<br />
ge<strong>de</strong>eltelik, maar had<strong>de</strong>n Gods Woord leren liefhebben en gehoorzamen, en le<strong>de</strong>n geduldig<br />
ter wille <strong>van</strong> dat Woord. Gelijk <strong>de</strong> discipelen in <strong>de</strong> apostoliese tijd brachten er velen hun<br />
aardse bezittingen aan <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> Christus ten offer. Die in hun woningen kon<strong>de</strong>n blijven,<br />
herberg<strong>de</strong>n gaarne hun vervolg<strong>de</strong> broe<strong>de</strong>ren, en wanneer ook zij uitgedreven wer<strong>de</strong>n,<br />
aanvaard<strong>de</strong>n ze met blijdschap het lot <strong>van</strong> <strong>de</strong> voortvluchtigen. Wel is waar kochten er<br />
duizen<strong>de</strong>n, afgeschrikt door <strong>de</strong> woe<strong>de</strong> <strong>van</strong> hun vervolgers, hun vrijheid door opoffering <strong>van</strong><br />
hun geloof, en tra<strong>de</strong>n, in boetelingsgewa<strong>de</strong>n gekleed, uit <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis te voorschijn om<br />
hun herroeping bekend te stellen. Maar het getal was niet klein,— en on<strong>de</strong>r ben waren<br />
mannen <strong>van</strong> hoge geboorte, zowel als ne<strong>de</strong>rigen en lagen <strong>van</strong> stand,— die in kerkercellon,<br />
“Lollard torens”, onbevreesd getuigenis afieg<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> waarheid, en on<strong>de</strong>r pijniging en in<br />
<strong>de</strong> vlammen zich verheug<strong>de</strong>n, dat ze waardig bevon<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> “gemeenschap aan<br />
Zijn lij<strong>de</strong>n” te leren kennen.<br />
Het was <strong>de</strong> pausgezin<strong>de</strong>n niet gelukt, met Wycliffe tij<strong>de</strong>ns zijn leven te doen naar hun<br />
begeren, en hun haat kon daarom niet rusten, zo lang zijn lichaam ongemoeid in het graf<br />
rustte. Volgens besluit <strong>van</strong> het Koncilie <strong>van</strong> Constance, meer dan veertig jaren na zijn dood,<br />
wer<strong>de</strong>n zijn been<strong>de</strong>ren opgegraven en in het publiek verbrand, en <strong>de</strong> as er<strong>van</strong> in <strong>de</strong> naburige<br />
beek geworpen. “Deze beek”, zegt een oud schrijver, “voer<strong>de</strong> zijn as naar <strong>de</strong> Avon, <strong>de</strong> Avon<br />
naar <strong>de</strong> Severn, <strong>de</strong> Severn in <strong>de</strong> enge zee, en die weer in <strong>de</strong> wij<strong>de</strong> oceaan; en alzo is<br />
Wycliffe’s as het zinnebeeld <strong>van</strong> zijn leer, die nu <strong>de</strong> gehele wereld over verspreid is.”<br />
Weinig gisten zijn vijan<strong>de</strong>n <strong>de</strong> betekenis <strong>van</strong> hun schanddaad. Door <strong>de</strong> geschriften <strong>van</strong><br />
Wycliffe werd Johannes Huss uit Bohemen ertoe gebracht vele <strong>van</strong> <strong>de</strong> dwalingen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Roomse Kerk te verwerpen, en als hervormer op te tre<strong>de</strong>n. Aldus werd in <strong>de</strong>ze twee lan<strong>de</strong>n,<br />
zo ver <strong>van</strong> elkan<strong>de</strong>r verwij<strong>de</strong>rd, het zaad <strong>de</strong>r waarheid gezaaid. Van Bohemen uit verbreid<strong>de</strong><br />
zich het werk naar <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re lan<strong>de</strong>n. De gedachten <strong>de</strong>r mensen wer<strong>de</strong>n teruggeleid naar het<br />
61
langvergeten Woord <strong>van</strong> God. Een God<strong>de</strong>like hand was bezig, <strong>de</strong> weg te berei<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong><br />
Grote Hervorming.<br />
62
Hoofdstuk 6 — Twee Hel<strong>de</strong>n<br />
Het e<strong>van</strong>gelie had reeds in <strong>de</strong> negen<strong>de</strong> eeuw in Bohemen wortel geschoten. De Bijbel<br />
was vertaald, en <strong>de</strong> publieke eredienst werd in <strong>de</strong> volkstaal waargenomen. Maar naarmate<br />
<strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus toenam, werd Gods Woord verduisterd. Gregorius VII., die op zich<br />
genomen had, <strong>de</strong> trots <strong>van</strong> <strong>de</strong> koningen te breken, had het zich niet min<strong>de</strong>r ten doel gesteld,<br />
het volk tot slavernij te brengen, en gevolgelik werd er een bul uitgevaardigd, verbie<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
<strong>de</strong> publieke eredienst in <strong>de</strong> Boheemse taal te hou<strong>de</strong>n. De paus verklaar<strong>de</strong>, dat “het Gods<br />
welbehagen was, dat Zijn dienst zou gehou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n in een onbeken<strong>de</strong> taal, en dat<br />
veronachtzaming <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze regel aanleiding had gegeven tot veel kwaad en ketterijen.” Alzo<br />
veror<strong>de</strong>n<strong>de</strong> Rome, dat het licht <strong>van</strong> Gods Woord zou uitgedoofd, en het volk in duisternis<br />
besloten zou wor<strong>de</strong>n. Maar God had an<strong>de</strong>re mid<strong>de</strong>len verschaft om <strong>de</strong> kerk te bewaren. Vele<br />
Wal<strong>de</strong>nzen en Albigenzen, die door vervolging uit hun woonste<strong>de</strong>n in Frankrijk en Italië<br />
verdreven waren, gingen naar Bohemen. Ofschoon ze niet in het openbaar durf<strong>de</strong>n leren,<br />
werkten ze ijverig in het geheim. Z— werd het ware geloof <strong>van</strong> eeuw tot eeuw behou<strong>de</strong>n.<br />
V——r <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> Huss ston<strong>de</strong>n er reeds mensen in Bohemen op, die het be<strong>de</strong>rf in <strong>de</strong><br />
kerk en <strong>de</strong> losbandigheid <strong>van</strong> het volk openlik veroor<strong>de</strong>el<strong>de</strong>n. Hun werk wekte algemene<br />
belangstelling op. De angst <strong>van</strong> <strong>de</strong> geestelikheid werd gaan<strong>de</strong> gemaakt, en vervolging tegen<br />
<strong>de</strong> discipelen <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie ingesteld. In <strong>de</strong> wou<strong>de</strong>n en bergen gedreven om te<br />
aanbid<strong>de</strong>n, wer<strong>de</strong>n ze door soldaten verjaagd, en velen ter dood gebracht. Na een tijd werd<br />
er bekend gemaakt, dat allen, die <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse eredienst afweken, verbrand zou<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n. Maar terwijl <strong>de</strong> Christenen hun leven opoffer<strong>de</strong>n, zagen ze uit naar <strong>de</strong> triomf <strong>van</strong><br />
hun zaak. Een <strong>van</strong> hen, die gepredikt had, dat zaligheid alleen gevon<strong>de</strong>n wordt door geloof<br />
in <strong>de</strong> gekruiste Heiland, verklaar<strong>de</strong> sterven<strong>de</strong>: “De woe<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> vijan<strong>de</strong>n <strong>de</strong>r waarheid<br />
heeft tans <strong>de</strong> overhand over ons, maar het zal niet altijd zo zijn; er zal iemand opstaan uit het<br />
gewone volk, zon<strong>de</strong>r zwaard of gezag, en ze zullen tegen hem niet ver-mogen.” Luthers tijd<br />
lag nog ver in het verschiet; doch reeds nu stond er een man op, wiens getuigenis tegen<br />
Rome <strong>de</strong> volkeren beroeren zou.<br />
Johannes Huss was <strong>de</strong> zoon <strong>van</strong> eenvoudige ou<strong>de</strong>rs, en verloor zijn va<strong>de</strong>r op jeugdige<br />
leeftijd. Zijn vrome moe<strong>de</strong>r, die opvoeding en godvrezendheid als bezittingen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
grootste waar<strong>de</strong> achtte, trachtte <strong>de</strong>ze erfenis voor haar zoon te verzekeren. Huss bezocht <strong>de</strong><br />
plaatselike school, en ging daarna naar <strong>de</strong> universiteit te Praag, waar hij als vrije stu<strong>de</strong>nt<br />
toegelaten werd. Zijn moe<strong>de</strong>r begeleid<strong>de</strong> hem op zijn reis naar Praag, een arme weduwe, die<br />
haar zoon geen aardse schatten schenken kon; maar toen ze nabij <strong>de</strong> grote stad kwamen,<br />
kniel<strong>de</strong> ze naast <strong>de</strong> va<strong>de</strong>rloze jongeling neer, en smeekte <strong>de</strong> zegen <strong>van</strong> hun Va<strong>de</strong>r in <strong>de</strong><br />
hemelen op hem af. Weinig vermoed<strong>de</strong> die moe<strong>de</strong>r, hoe haar gebed verhoord zou wor<strong>de</strong>n.<br />
Op <strong>de</strong> universiteit on<strong>de</strong>rscheid<strong>de</strong> Huss zich al spoedig door zijn onvermoei<strong>de</strong> ijver en<br />
zijn snelle vor<strong>de</strong>ringen, terwijl zijn onbesproken leven en stil, innemend gedrag hem<br />
63
algemene achting verwierven. Hij was een oprecht aanhanger <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse Kerk, en<br />
zocht ernstig naar <strong>de</strong> geestelike zegeningen, welke die voorgeeft te verlenen. Bij<br />
gelegenheid <strong>van</strong> een. jaarfeest ging hij ter biecht, betaal<strong>de</strong> <strong>de</strong> laatste paar geldstukken die hij<br />
bezat, en nam zijn plaats in <strong>de</strong> processies in, om <strong>de</strong>el te mogen erlangen aan <strong>de</strong> beloof<strong>de</strong><br />
vergiffenis. Na zijn kursus aan <strong>de</strong> hogeschool afgelopen te hebben, werd hij priester, en daar<br />
hij zich snel een naam maakte, vond hij al spoedig een plaats aan het hof <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning.<br />
Ook werd hij professor en later rektor gemaakt <strong>van</strong> <strong>de</strong> universiteit, waar hij zijn opvoeding<br />
genoten had. In weinige jaren was <strong>de</strong> eenvoudige vrije scholier <strong>de</strong> trots <strong>van</strong> zijn land<br />
gewor<strong>de</strong>n, en zijn naam door geheel Europa bekend.<br />
Maar het was in een an<strong>de</strong>r veld, dat Huss het hervormingswerk begon. Verschei<strong>de</strong>ne<br />
jaren, nadat hij als priester geor<strong>de</strong>nd was, werd hij tot prediker <strong>van</strong> <strong>de</strong> kapel <strong>van</strong> Bethlehem<br />
aangesteld. De stichter <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze kapel had, als een zaak <strong>van</strong> groot gewicht, het prediken <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Schriften in <strong>de</strong> volkstaal voorgestaan. Niettegenstaan<strong>de</strong> Rome’s tegenstand tegen dit<br />
gebruik, was het niet geheel en al opgeheven in Bohemen. Maar er bestond grote onkun<strong>de</strong><br />
aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> Bijbel, en <strong>de</strong> ergste on<strong>de</strong>ug<strong>de</strong>n heersten on<strong>de</strong>r het volk <strong>van</strong> alle klassen. Deze<br />
zon<strong>de</strong>n bestrafte Huss met gestrengheid, zich beroepen<strong>de</strong> op Gods Woord, om <strong>de</strong> beginselen<br />
<strong>van</strong> waarheid en reinheid, welke hij inprentte, te bekrachtigen.<br />
Een burger <strong>van</strong> Praag, Jérome, die later zo nauw met Huss verbon<strong>de</strong>n geraakte, had, uit<br />
Engeland terugkeren<strong>de</strong>, <strong>de</strong> geschriften <strong>van</strong> Wycliffe met zich me<strong>de</strong>gebracht. De koningin<br />
<strong>van</strong> Engeland, die door Wycliffe’s leer bekeerd was, was een Boheemse prinses, en het was<br />
alme<strong>de</strong> door haar invloed, dat <strong>de</strong> werken <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormer wijd en zijd door haar<br />
geboorteland verspreid wer<strong>de</strong>n. Huss las <strong>de</strong>ze werken met belangstelling; hij geloof<strong>de</strong>, dat<br />
<strong>de</strong> schrijver er<strong>van</strong> een oprecht Christen was, en was geneigd <strong>de</strong> hervormingen, welke hij<br />
voorstond, uit een gunstig oogpunt te beschouwen. Onwetend had Huss zich alzo reeds op<br />
een pad gewaagd, dat hem ver <strong>van</strong> Rome af zou voeren.<br />
Geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze tijd werd Praag bezocht door twee vreem<strong>de</strong>lingen uit Engeland,<br />
geleer<strong>de</strong> mannen, die het licht ont<strong>van</strong>gen had<strong>de</strong>n, en het in dit verre land waren komen<br />
versprei<strong>de</strong>n. Beginnen<strong>de</strong> met <strong>de</strong> pauselike oppermacht openlik aan te vallen, wer<strong>de</strong>n ze al<br />
spoedig door <strong>de</strong> overhe<strong>de</strong>n gestild; maar daar ze hun plan niet wil<strong>de</strong>n opgeven, namen ze <strong>de</strong><br />
toevlucht tot an<strong>de</strong>re mid<strong>de</strong>len. Ze waren kunstschil<strong>de</strong>rs zowel als predikers, en begonnen<br />
hun handwerk uit te voeren. Op oen plaats, die aan het publiek open stond, teken<strong>de</strong>n ze twee<br />
schil<strong>de</strong>rijen. De een beeld<strong>de</strong> Christus’ intocht in Jeruzalem af, “zachtmoedig en gezeten op<br />
een ezelin” en gevolgd door<br />
Zijn discipelen in versleten kle<strong>de</strong>ren en barrevoets. De an<strong>de</strong>re schil<strong>de</strong>rij stel<strong>de</strong> een<br />
pauselike processie voor,— <strong>de</strong> paus, met kostbare kle<strong>de</strong>ren bekleed, en met zijn drievoudige<br />
kroon, gezeten op een prachtig uitgedost paard, voorafgegan <strong>van</strong> trompetters, en gevolgd<br />
door kardinalen en prelaten in schitteren<strong>de</strong> tooi. Hier was een preek, welke <strong>de</strong> aandacht <strong>van</strong><br />
alle klassen tot zich trok. Scharen <strong>van</strong> mensen kwamen <strong>de</strong> schil<strong>de</strong>rijen kijken. Niemand kon<br />
64
wel an<strong>de</strong>rs dan <strong>de</strong> moraal erin lezen, en velen waren diep getroffen door <strong>de</strong> tegenstelling<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> zachtmoedigheid en ne<strong>de</strong>righeid <strong>van</strong> Christus, <strong>de</strong> Meester, en <strong>de</strong> trots en<br />
aanmatiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus, Zijn zogenaam<strong>de</strong> dienstknecht. Er ontstond een grote beweging te<br />
Praag, en het werd na een tijd raadzaam voor <strong>de</strong> vreem<strong>de</strong>lingen, om voor hun eigen<br />
veiligheid te vertrekken. Maar <strong>de</strong> les, die ze waren komen leren, werd niet vergeten. De<br />
schil<strong>de</strong>rijen maakten een diepe indruk op Huss, en leid<strong>de</strong> hem tot uitgebrei<strong>de</strong>r studie <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Bijbel en <strong>van</strong> Wycliffe’s geschriften. Ofschoon hij zelfs toen nog niet gereed was, al <strong>de</strong><br />
hervormingen, door Wy- eliffe voorgestaan, aan te nemen, zag hij dui<strong>de</strong>liker het ware<br />
karakter <strong>van</strong> het pausdom in, en <strong>de</strong> verdorvenheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> priesterschap.<br />
Van Bohemen uit verbreid<strong>de</strong> zich het licht in Duitschland; want rustverstoringen aan <strong>de</strong><br />
universiteit <strong>van</strong> Praag waren oorzaak, dat hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n Duitse stu<strong>de</strong>nten zich terugtrokken.<br />
Velen <strong>van</strong> hen had<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Huss hun eerste kennis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel ont<strong>van</strong>gen, en na hun<br />
terugkeer verspreid<strong>de</strong>n ze het e<strong>van</strong>gelie in hun va<strong>de</strong>rland. Tijdingen <strong>van</strong> het werk te Praag<br />
wer<strong>de</strong>n naar Rome overgebracht, en Huss werd al spoedig opgeroepen om voor <strong>de</strong> paus te<br />
verschijnen. Te gehoorzamen zou zich aan een gewisse dood blootstellen zijn.<br />
De koning en koningin <strong>van</strong> Bohemen, <strong>de</strong> universiteit, <strong>de</strong> e<strong>de</strong>llie<strong>de</strong>n en<br />
regeringsbeambten verenig- <strong>de</strong>n zich in een verzoek aan <strong>de</strong> paus, dat het Huss vergund<br />
mocht wor<strong>de</strong>n te Praag te blijven, en zich te Rome door een afgevaardig<strong>de</strong> te verantwoor<strong>de</strong>n.<br />
In plaats <strong>van</strong> aan dit verzoek gehoor te geven, ging <strong>de</strong> paus over tot het verhoor en <strong>de</strong><br />
veroor<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> Huss, en <strong>de</strong>ed daarna <strong>de</strong> stad Praag in <strong>de</strong> ban. In die tijd veroorzaakte dit<br />
vonnis, wanneer ook uitgesproken, algemene ontzetting. De plechtighe<strong>de</strong>n, die erme<strong>de</strong><br />
gepaard gingen, waren wel berekend om een volk schrik aan te jagen, dat <strong>de</strong> paus aanzag<br />
voor <strong>de</strong> vertegenwoordiger <strong>van</strong> God zelf, die <strong>de</strong> sleutels <strong>van</strong> hemel en hel in han<strong>de</strong>n had, en<br />
macht bezat om tij<strong>de</strong>like zowel als geestelike oor<strong>de</strong>len uit te spreken. Men geloof<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong><br />
hemelpoorten gesloten waren voor een streek, die on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> ban lag, en dat <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n<br />
buitengesloten waren <strong>van</strong> <strong>de</strong> verblijfplaatsen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zaligen, totdat <strong>de</strong> ban was opgeheven.<br />
Ten teken <strong>van</strong> dit vreselike onheil werd alle godsdienstige eredienst gestaakt. De kerken<br />
wer<strong>de</strong>n gesloten. Huweliken wer<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> kerkhoven voltrokken. De do<strong>de</strong>n, aan wie ter<br />
aar<strong>de</strong> bestelling in <strong>de</strong> gewij<strong>de</strong> grond ontzegd was, wer<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r begrafenisplechtighe<strong>de</strong>n<br />
in sloten of vel<strong>de</strong>n begraven. Op die wijze trachtte Rome door mid<strong>de</strong>len, die op <strong>de</strong><br />
verbeelding werkten, <strong>de</strong> gewetens <strong>van</strong> mensen in bedwang te hou<strong>de</strong>n.<br />
De stad Praag was in rep en roer. Een groot <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> bevolking beschuldig<strong>de</strong> Huss als<br />
<strong>de</strong> oorzaak te zijn <strong>van</strong> al hun onheil, en eiste, dat hij aan <strong>de</strong> wraak <strong>van</strong> Rome zou<br />
overgegeven wor<strong>de</strong>n. Om <strong>de</strong> storm te laten bedaren, trok <strong>de</strong> hervormer zich voor een tijd<br />
terug naar het dorp <strong>van</strong> zijn geboorte. Aan vrien<strong>de</strong>n, die hij te Praag achtergelaten had,<br />
schrijven<strong>de</strong>, zei hij: “Dat ik me uit het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> u heb teruggetrokken, is geweest om het<br />
voorschrift en voorbeeld <strong>van</strong> Jezus Christus te volgen, ten ein<strong>de</strong> <strong>de</strong> slechtgezin<strong>de</strong>n geen<br />
eeuwige veroor<strong>de</strong>ling over zich te laten brengen, en voor <strong>de</strong> vromen geen oorzaak <strong>van</strong><br />
moeite en vervolging te zijn. Ik heb me ook teruggetrokken uit vrees, dat god<strong>de</strong>loze<br />
65
priesters langer zou<strong>de</strong>n voortgaan, <strong>de</strong> prediking <strong>van</strong> Gods Woord on<strong>de</strong>r u te ver-bie<strong>de</strong>n;<br />
maar ik heb u niet verlaten om <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like waar heid te verloochenen, waarvoor ik met<br />
Gods hulp bereid ben te sterven.” Huss staakte zijn arbeid niet, maar doorreis<strong>de</strong> het<br />
omliggen<strong>de</strong> land, en predikte voor belangstellen<strong>de</strong> menigten. Z— waren <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len, die <strong>de</strong><br />
paus aanwend<strong>de</strong> om het e<strong>van</strong>gelie te on<strong>de</strong>rdrukken, oorzaak, dat het meer algemeen<br />
verspreid werd. “Want wij vermogen niets tegen <strong>de</strong> waarheid, maar v——r <strong>de</strong> waarheid.”<br />
“Het gemoed <strong>van</strong> Huss schijnt op dit punt <strong>van</strong> zijn loopbaan het toneel <strong>van</strong> een pijnlike<br />
strijd geweest te zijn. Ofschoon <strong>de</strong> kerk hem met zijn don<strong>de</strong>rslagen trachtte te overweldigen,<br />
had zich niet aan het gezag er<strong>van</strong> onttrokken. De Roomse Kerk was voor hem nog steeds <strong>de</strong><br />
bruid <strong>van</strong> Christus, en <strong>de</strong> paus <strong>de</strong> vertegenwoordiger en ste<strong>de</strong>hou<strong>de</strong>r Gods. Waar Huss zich<br />
tegen verzette, was het misbruik <strong>van</strong> gezag, niet het beginsel zelf. Dit veroorzaakte een<br />
vreselike strijd tussen zijn verstan<strong>de</strong>like overtuiging en <strong>de</strong> eisen <strong>van</strong> zijn geweten. Indien het<br />
gezag rechtvaardig en onfeilbaar was, zoals hij geloof<strong>de</strong> het geval te zijn, hoe kwam het dan,<br />
dat hij zich gedwongen gevoel<strong>de</strong>, er ongehoorzaam aan te wezen? Gehoorzamen was, gelijk<br />
hij inzag, zon<strong>de</strong>; maar waarom zou gehoorzaamheid aan een onfeilbare kerk tot zulk een<br />
uitkomst lei<strong>de</strong>n?<br />
Dat was het vraagstuk, dat hij niet kon oplossen; dat was <strong>de</strong> twijfel, die hem <strong>van</strong> uur tot<br />
uur martel<strong>de</strong>. De naaste oplossing, waartoe hij komen kon, was, dat gelijk eenmaal tevoren<br />
in <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland, <strong>de</strong> priesters <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk opnieuw slechte mensen gewor<strong>de</strong>n<br />
waren, die hun wettig gezag tot onwettige doelein<strong>de</strong>n aanwend<strong>de</strong>n. Dit leid<strong>de</strong> hem ertoe, als<br />
zijn eigen richtsnoer <strong>de</strong> grondregel aan te nemen, en die ook aan an<strong>de</strong>ren als het hunne te<br />
prediken, dat <strong>de</strong> voorschriften <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift, door het verstand aan ons verklaard, het<br />
geweten moéten beheersen; met an<strong>de</strong>re woor<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> God door <strong>de</strong> Bijbel, en<br />
niet die <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, door <strong>de</strong> priesters spreken<strong>de</strong>, <strong>de</strong> enige onfeilbare gids is.”<br />
Toen <strong>de</strong> onrust te Praag na een tijd bedaar<strong>de</strong>, keer<strong>de</strong> Huss naar <strong>de</strong> kapel <strong>van</strong> Bethlehem<br />
terug, om met grotere ijver en moed <strong>de</strong> prediking <strong>van</strong> Gods Woord te hervatten. Zijn vijan<strong>de</strong>n<br />
waren werkzaam en machtig, maar <strong>de</strong> koningin en vele e<strong>de</strong>len waren zijn vrien<strong>de</strong>n, en<br />
het volk <strong>de</strong>el<strong>de</strong> in groten getale zijn overtuiging. Zijn zuiver en zielsverheffend on<strong>de</strong>rwijs en<br />
zijn heilig leven vergelijken<strong>de</strong> met <strong>de</strong> verdorven leerstellingen, die <strong>de</strong> Roomsen predikten,<br />
en <strong>de</strong> gierigheid en ze<strong>de</strong>loosheid <strong>van</strong> hun praktijken, achtten velen het een eer om aan zijn<br />
zij<strong>de</strong> te staan. Tot hiertoe had Huss alleen gestaan in zijn arbeid; maar nu nam<br />
Jérome, die, terwijl hij in Engeland was, <strong>de</strong> leringen <strong>van</strong> Wycliffe had aangenomen, aan<br />
het hervormingswerk <strong>de</strong>el. Deze twee waren <strong>van</strong> nu aan verenigd in hun leven, en in <strong>de</strong><br />
dood zou<strong>de</strong>n ze niet geschei<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n. Jérome bezat in hoge mate een schitterend genie,<br />
welsprekendheid en geleerdheid — gaven, die <strong>de</strong> gunst <strong>van</strong> het volk winnen — maar Huss<br />
stond boven hem in die eigenschappen, welke <strong>de</strong> ware kracht <strong>van</strong> het karakter uitmaken.<br />
Zijn kalm oor<strong>de</strong>el hield <strong>de</strong> drijven<strong>de</strong> geest <strong>van</strong> Jérome in toom, die met ware ne<strong>de</strong>righeid<br />
66
zijn waar<strong>de</strong> erken<strong>de</strong>, en aan zijn raadgevingen gehoor gaf. On<strong>de</strong>r hun verenig<strong>de</strong> arbeid<br />
breid<strong>de</strong> <strong>de</strong> hervorming zich sneller uit.<br />
God bescheen het verstand <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze uitverkoren mannen met hel<strong>de</strong>r licht, en openbaar<strong>de</strong><br />
hun vele <strong>van</strong> <strong>de</strong> dwalingen <strong>van</strong> Rome; toch ontvingen ze niet al het licht, dat aan <strong>de</strong> wereld<br />
moest gegeven wor<strong>de</strong>n. Door <strong>de</strong>ze Zijn diensknechten bracht God het volk uit <strong>de</strong> duisternis<br />
<strong>van</strong> het Roomse stelsel; maar ze moesten nog vele en grote hin<strong>de</strong>rpalen ontmoeten; en Hij<br />
leid<strong>de</strong> hen <strong>van</strong> stap tot stap ver<strong>de</strong>r, naardat ze het kon<strong>de</strong>n verdragen. Ze waren niet gereed<br />
om al het licht tegelijk te ont<strong>van</strong>gen. Evenals <strong>de</strong> volle glans <strong>van</strong> <strong>de</strong> middagzon hen, die lang<br />
in duisternis gewoond hebben, zich doet afkeren, zo zou het ook met <strong>de</strong>zen gegaan zijn.<br />
Daarom openbaar<strong>de</strong> Hij het licht trapsgewijze aan <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>rs, naardat het volk het ont<strong>van</strong>gen<br />
kon. Van eeuw tot eeuw zou<strong>de</strong>n an<strong>de</strong>re getrouwe werkers volgen, om <strong>de</strong> mensen nog ver<strong>de</strong>r<br />
te lei<strong>de</strong>n op het pad <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervorming.<br />
De scheuring in <strong>de</strong> kerk bleef voortduren. Drie pausen ston<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong><br />
opperheerschappij, en hun strijd vervul<strong>de</strong> <strong>de</strong> Christenheid met misdaad en onrust. Niet<br />
tevre<strong>de</strong>n met het uitspreken <strong>van</strong> banvloeken, namen ze <strong>de</strong> toevlucht tot wereldlike wapenen.<br />
Elkeen beijver<strong>de</strong> zich om wapenen te kopen en soldaten aan te werven. Natuurlik moest er<br />
geld zijn; en om dit te verkrijgen, wer<strong>de</strong>n al <strong>de</strong> begiftigingen, ambten, en zegeningen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
kerk te koop aangebo<strong>de</strong>n. Ook <strong>de</strong> priesters, die hun meer<strong>de</strong>ren volg<strong>de</strong>n, namen <strong>de</strong> toevlucht<br />
tot simonie en oorlog om hun me<strong>de</strong>dingers te verne<strong>de</strong>ren, en hun eigen macht te versterken.<br />
Met dageliks toenemen<strong>de</strong> vrijmoedigheid woed<strong>de</strong> Huss tegen <strong>de</strong> gruwelen, die in naam <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> godsdienst toegelaten wer<strong>de</strong>n; en het volk klaag<strong>de</strong> <strong>de</strong> Roomse hoof<strong>de</strong>n openlik aan als <strong>de</strong><br />
oorzaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> onheilen, die er over <strong>de</strong> Christenheid losbraken.<br />
Opnieuw scheen <strong>de</strong> stad Praag op het punt <strong>van</strong> in een bloedige strijd gewikkeld te<br />
wor<strong>de</strong>n. Gelijk in vroegere tij<strong>de</strong>n werd Gods dienstknecht aangeklaagd als “die beroer<strong>de</strong>r<br />
<strong>van</strong> Israël.” De stad werd opnieuw in <strong>de</strong> ban gedaan, en Huss trok zich naar zijn<br />
geboorteplaats terug. Het getuigenis, dat hij zo getrouw had afgelegd in zijn gelief<strong>de</strong> kapel<br />
<strong>van</strong> Bethlehem, was ten ein<strong>de</strong>. Hij moest op een ruimer toneel, ten aanhoren <strong>van</strong> <strong>de</strong> gehele<br />
Christenheid spreken, v——rdat hij zijn leven zou afleggen als een getuige voor <strong>de</strong><br />
waarheid. Om <strong>de</strong> onheilen te herstellen, die Europa verscheur<strong>de</strong>n, werd er eep algemeen<br />
koncilie te Constance samengeroepen. De raadsverga<strong>de</strong>ring werd op <strong>de</strong> wens <strong>van</strong> keizer<br />
Sigismund door een <strong>van</strong> <strong>de</strong> drie wedijveren<strong>de</strong> pausen, Johannes XXIII., belegd. De eis om<br />
een koncilie was verre <strong>van</strong> welkom geweest aan Paus Johannes, wiens karakter en<br />
gedragslijn nauweliks on<strong>de</strong>rzoek kon<strong>de</strong>n verdragen, zelfs niet <strong>van</strong> prelaten, zo los <strong>van</strong> ze<strong>de</strong>n<br />
als <strong>de</strong> geesteliken <strong>van</strong> die dagen. Hij durf<strong>de</strong> zich echter niet tegen <strong>de</strong> wil <strong>van</strong> Sigismund<br />
verzetten.1<br />
Het voornaamste doel, dat het koncilie zich voorstel<strong>de</strong>, was het helen <strong>van</strong> <strong>de</strong> scheuringen<br />
in <strong>de</strong> kerk, en het uitroeien <strong>van</strong> <strong>de</strong> ketterij. Vandaar dat <strong>de</strong> twee me<strong>de</strong>dingen<strong>de</strong> pausen,<br />
zowel als <strong>de</strong> voornaamste voorstan<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> nieuwe meningen, Johannes Huss, opgeroepen<br />
67
wer<strong>de</strong>n, om ervoor te verschijnen. De eersten, die hun persoonlike veiligheid op prijs<br />
stel<strong>de</strong>n, verschenen niet in persoon, maar wer<strong>de</strong>n door hun afgevaardig<strong>de</strong>n<br />
vertegenwoordigd. Paus Johannes, ofschoon schijnbaar <strong>de</strong> belegger <strong>van</strong> het koncilie, ging er<br />
met duistere voorgevoelens heen, daar hij vermoed<strong>de</strong>, dat het geheime doel <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer<br />
was, hem af te zetten, en vrees<strong>de</strong>, dat hij tot verantwoording geroepen zou wor<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong><br />
zon<strong>de</strong>n, waarme<strong>de</strong> hij <strong>de</strong> drievoudige kroon onteerd had, zowel als voor <strong>de</strong> misda<strong>de</strong>n, door<br />
welke hij die had verkregen. Toch <strong>de</strong>ed hij zijn intocht in <strong>de</strong> stad Constance met grote praal,<br />
vergezeld <strong>van</strong> geesteliken <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoogste rang, en door een stoet <strong>van</strong> hovelingen gevolgd.<br />
Al <strong>de</strong> geesteliken en waardigheidsbekle<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> stad, met een grote menigte burgers,<br />
gingen uit om hem te verwelkomen. Boven zijn hoofd was een gou<strong>de</strong>n hemel, door vier <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> voornaamste magistraten gedragen. De hostie werd v——r hem uitgedragen, en <strong>de</strong> rijke<br />
kle<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> kardinalen en e<strong>de</strong>len maakten een indrukwekken<strong>de</strong> vertoning.<br />
On<strong>de</strong>rwijl na<strong>de</strong>r<strong>de</strong> een an<strong>de</strong>re reiziger Constance. Huss was zich bewust <strong>van</strong> <strong>de</strong> gevaren,<br />
die hem dreig<strong>de</strong>n. Hij nam afscheid <strong>van</strong> zijn vrien<strong>de</strong>n, alsof hij hen nooit weer zou<br />
ontmoeten, en aanvaard<strong>de</strong> zijn reis, gevoelen<strong>de</strong>, dat die hem naar <strong>de</strong> brandstapel zou lei<strong>de</strong>n.<br />
Niettegenstaan<strong>de</strong> hij een vrijgelei<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning <strong>van</strong> Bohemen had gekregen, en hij er<br />
ook een ontving <strong>van</strong> keizer Sigismund, terwijl hij op reis was, regel<strong>de</strong> hij zijn zaken met het<br />
oog op <strong>de</strong> waarschijnlikheid <strong>van</strong> zijn dood.<br />
In een brief aan zijn vrien<strong>de</strong>n te Praag schreef hij: “Ik vertrek, mijn broe<strong>de</strong>rs, met een<br />
vrijgelei<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning, om mijn talrijke en do<strong>de</strong>like vijan<strong>de</strong>n te gaan ontmoeten. . . . Ik<br />
vertrouw volkomen op <strong>de</strong> almachtige God, op mijn Heiland; ik vertrouw, dat Hij uw vurige<br />
gebe<strong>de</strong>n zal verhoren; dat Hij Zijn voorzichtigheid en wijsheid in mijn mond zal leggen,<br />
opdat ik hen zal kunnen weerstaan; en dat Hij me Zijn Heilige Geest zal schenken om me te<br />
sterken in Zijn waarheid, zodat ik met moed verleidingen, ge<strong>van</strong>genis, en, zo nodig, een<br />
wre<strong>de</strong> dood in het aangezicht zal kunnen zien. Jezus Christus<br />
leed voor Zijn veelgelief<strong>de</strong>n; en zou het ons dan verwon<strong>de</strong>ren, dat Hij ons Zijn<br />
voorbeeld heeft nagelaten, opdat we met geduld alles zou<strong>de</strong>n verdragen voor onze eigen<br />
zaligheid? Hij is God, en wij zijn Zijn schepselen; Hij is <strong>de</strong> Meester, en wij zijn Zijn<br />
dienstknechten; Hij is <strong>de</strong> Heer <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld, en wij zijn Zijn veraehtelike stervelingen: —<br />
toch leed Hij! Waarom dan zou<strong>de</strong>n wij ook niet lij<strong>de</strong>n, vo—rname- lik wanneer het lij<strong>de</strong>n<br />
reiniging voor ons betekent? Daarom, gelief<strong>de</strong>n, indien mijn dood Hem zou moeten<br />
verheerliken, bidt dan, dat die spoedig moge komen, en <strong>de</strong> Heer me moge in staat stellen, al<br />
mijn rampen met standvastigheid te verduren. Maar als het beter zal zijn, dat ik tot u<br />
terugkeer, laten we dan God bid<strong>de</strong>n, dat ik terugkeren moge zon<strong>de</strong>r blaam,— dat is, dat ik<br />
geen tittel <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie moge on<strong>de</strong>rdrukken, opdat ik mijn broe<strong>de</strong>ren<br />
een goed voorbeeld ter navolging achterlate. Ge zult <strong>de</strong>rhalve mijn aangezicht waarschijnlik<br />
nooit meer te Praag aanschouwen; maar zou <strong>de</strong> wil <strong>van</strong> God Almachtig het goedachten, me<br />
aan u terug te geven, laat ons dan met een vaster hart toenemen in <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> en <strong>de</strong> lief<strong>de</strong><br />
tot Zijn wet.”<br />
68
In een an<strong>de</strong>re brief aan een priester, die een volgeling <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie gewor<strong>de</strong>n was,<br />
sprak Huss met diepe ne<strong>de</strong>righeid over zijn eigen dwalingen, zichzelf aanklagen<strong>de</strong>, dat het<br />
hem genoegen verschaft had, rijke kle<strong>de</strong>ren te dragen, en hij uren verspild had met ij<strong>de</strong>le<br />
arbeid. Hieraan voeg<strong>de</strong> hij <strong>de</strong>ze treffen<strong>de</strong> vermaningen toe: “Mogen <strong>de</strong> heerlikheid Gods en<br />
<strong>de</strong> redding <strong>van</strong> zielen uw gedachten bezighou<strong>de</strong>n, en niet het bezit <strong>van</strong> kerkelike ambten en<br />
goe<strong>de</strong>ren. Wacht u <strong>van</strong> uw huis meer te versieren dan uw ziel; en bovenal, draag zorg voor<br />
het geestelik gebouw. Wees vroom en ne<strong>de</strong>rig bij <strong>de</strong> armen, en verteer uw vermogen niet<br />
met feestvieren. Indien ge uw leven niet verbetert, en u <strong>van</strong> overdaad onthoudt, vrees ik, dat<br />
ge streng gestraft zult wor<strong>de</strong>n, gelijk ikzelf. ... Ge kent mijn leer, want ge hebt mijn<br />
on<strong>de</strong>rricht ont<strong>van</strong>gen <strong>van</strong> uw kindsheid aan; daarom is het nutteloos voor mij om u nog<br />
ver<strong>de</strong>r te schrijven. Maar ik bezweer u bij <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> <strong>van</strong> onze Heer, dat ge mij niet navolgt<br />
in een <strong>van</strong> <strong>de</strong> ij<strong>de</strong>lhe<strong>de</strong>n, waarin ge mij hebt zien vallen.” Op het koevert <strong>van</strong> <strong>de</strong> brief<br />
voeg<strong>de</strong> hij er aan toe: “Ik bezweer u, mijn vriend, dit zegel niet te verbreken, tot ge <strong>de</strong><br />
zekerheid zult ont<strong>van</strong>gen hebben, dat ik dood ben.”<br />
Op zijn reis ontving Huss overal blijken <strong>van</strong> <strong>de</strong> verspreiding <strong>van</strong> zijn leerstellingen, en<br />
het welgevallen, waarme<strong>de</strong> zijn zaak werd beschouwd. Het volk liep tezamen om hem te<br />
zien, en in sommige ste<strong>de</strong>n begeleid<strong>de</strong>n <strong>de</strong> overhe<strong>de</strong>n hem door hun straten. Te Constance<br />
aangekomen werd aan Huss volle vrijheid toegestaan. Aan het vrijgelei<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer<br />
werd een per- soonlike verzekering <strong>van</strong> bescherming door <strong>de</strong> paus toege- voegd. Doch met<br />
schending <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze plechtige en herhaal<strong>de</strong> verzekeringen werd <strong>de</strong> hervormer kort daarna in<br />
hechtenis genomen op last <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus en <strong>de</strong> kardinalen, en in een af- schuwelike<br />
ge<strong>van</strong>genis geworpen. Later werd hij naar een sterk kasteel aan <strong>de</strong> overkant <strong>van</strong> <strong>de</strong> Rijn<br />
overgebracht, en daar als ge<strong>van</strong>gene bewaard. De paus echter trok weinig voor<strong>de</strong>el <strong>van</strong> zijn<br />
verraad, want hijzelf werd spoedig daarop in <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis opgesloten. Hij was door<br />
het kon cilie schuldig bevon<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> laagste misda<strong>de</strong>n, behalve moord, simonie, en<br />
overspel, “zon<strong>de</strong>n, die niet genoemd kon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n.” Dit verklaar<strong>de</strong> het koncilie zelf; en<br />
ein<strong>de</strong>lik werd <strong>de</strong> drievoudige kroon <strong>van</strong> hem afgenomen, en hij in <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis geworpen.<br />
De me<strong>de</strong>dingen<strong>de</strong> pausen wer<strong>de</strong>n eveneens afgezet, en een nieuwe paus gekozen.<br />
Ofschoon <strong>de</strong> paus zelf zich aan grotere misda<strong>de</strong>n had schuldig gemaakt, dan waar<strong>van</strong><br />
Huss <strong>de</strong> priesters ooit had beschuldigd, en voor welke hij een hervorming had geëist, ging<br />
hetzelf<strong>de</strong> koncilie, dat <strong>de</strong> paus onteerd had, over tot vernietiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormer. De<br />
ge<strong>van</strong>genzetting <strong>van</strong> Huss veroorzaakte grote verontwaardiging in Bohemen. Invloedrijke<br />
e<strong>de</strong>llie<strong>de</strong>n wend<strong>de</strong>n zich tot het koncilie met ernstige protesten tegen <strong>de</strong>ze gruwel. De keizer,<br />
die <strong>de</strong> schending <strong>van</strong> een vrijgelei<strong>de</strong> ongaarne gedoog<strong>de</strong>, verzette zich tegen <strong>de</strong> wijze,<br />
waarop met hem gehan<strong>de</strong>ld werd. Maar <strong>de</strong> vijan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervor mer waren kwaadaardig<br />
en ten volle besloten. Ze beriepen zich op <strong>de</strong> vooroor<strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer, op zijn vrees, op<br />
zijn ijver voor <strong>de</strong> kerk. Ze lever<strong>de</strong>n langgerekte argumenten om te bewijzen, dat “beloften<br />
aan ketters, of aan personen <strong>van</strong> ketterij verdacht, niet behoren gehou<strong>de</strong>n te wor<strong>de</strong>n, zelfs al<br />
69
zijn ze voorzien <strong>van</strong> een vrijgelei<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer en koningen.” Op <strong>de</strong>ze wijze bereikten ze<br />
hun doel.<br />
Verzwakt door ziekte en opsluiting,— want <strong>de</strong> vochtige, bedorven lucht in zijn kerker<br />
veroorzaakte een koorst, die hem bijna het leven kostte — werd Huss ein<strong>de</strong>lik voor het<br />
koncilie gebracht. Met ketenen bela<strong>de</strong>n stond hij in <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer, die<br />
zijn eer en trouw verpand had, om hem te beschermen. Geduren<strong>de</strong> zijn lange verhoor stond<br />
hij pal voor <strong>de</strong> waarheid, en in <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>r<strong>de</strong> hoof<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Kerk en<br />
Staat protesteer<strong>de</strong> hij ernstig en getrouw tegen <strong>de</strong> verdorvenheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> priesterschap. Toen<br />
er <strong>van</strong> hem geëist werd, te kiezen tussen het herroepen <strong>van</strong> zijn leerstellingen of <strong>de</strong> dood,<br />
koos hij het lot <strong>van</strong> <strong>de</strong> martelaar.<br />
Gods gena<strong>de</strong> hield hem staan<strong>de</strong>. Geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> weken <strong>van</strong> lij<strong>de</strong>n, die er verliepen v——r<br />
zijn vonnis uitgevoerd werd, vervul<strong>de</strong> <strong>de</strong> vre<strong>de</strong> <strong>de</strong>s hemels zijn ziel. “Ik schrijf <strong>de</strong>ze brief,”<br />
schreef hij aan een vriend, “in <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis, met mijn geboei<strong>de</strong> hand, en verwacht morgen<br />
mijn doodvonnis. Wanneer wij, door <strong>de</strong> tussenkomst <strong>van</strong> Jezus Christus, elkan<strong>de</strong>r we<strong>de</strong>r<br />
zullen ontmoeten in <strong>de</strong> heerlike vre<strong>de</strong> <strong>van</strong> het toekomstige leven, zult ge weten, hoe genadig<br />
God zich over mij bewezen heeft — hoe krachtig Hij me heeft on<strong>de</strong>rsteund te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
verleidingen en beproevingen.”<br />
In <strong>de</strong> duisternis <strong>van</strong> zijn ge<strong>van</strong>genis voorzag hij <strong>de</strong> zegepraal <strong>van</strong> het ware geloof. In zijn<br />
dromen teruggaan<strong>de</strong> naar <strong>de</strong> kapel te Praag, waar hij het e<strong>van</strong>gelie verkondigd had, zag hij<br />
<strong>de</strong> paus en zijn bisschoppen <strong>de</strong> afbeeldingen <strong>van</strong> Christus uitwissen, die hij op <strong>de</strong> muren<br />
geschil<strong>de</strong>rd had. “Hij was diep bewogen door dit gezicht: maar <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> dag verkeer<strong>de</strong><br />
zijn droefheid in vreug<strong>de</strong>, daar hij vele kunstenaars zag komen, die <strong>de</strong> afbeeldingen<br />
vernieuw<strong>de</strong>n, en dat in groter getal en hel<strong>de</strong>rkleurige verven. Toen hun werk voleindigd was,<br />
riepen <strong>de</strong> schil<strong>de</strong>rs tot <strong>de</strong> grote schare, die zich rondom hen verga<strong>de</strong>rd had: ‘Laten <strong>de</strong> pausen<br />
en bisschoppen nu maar komen! Nooit zullen ze <strong>de</strong>ze meer uitwissen.’ ” De hervormer<br />
sprak, toen hij zijn droom verhaal<strong>de</strong>: “Ik ben er zeker <strong>van</strong>, dat het beeld <strong>van</strong> Christus nooit<br />
zal uitgewist wor<strong>de</strong>n. Ze hebben het wensen uit te roeien, maar het zal opnieuw op <strong>de</strong><br />
harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen gegrift wor<strong>de</strong>n door veel betere predikers dan ik geweest ben.”<br />
Voor <strong>de</strong> laatste maal werd Huss voor het koncilie gebracht. Het was een grote en<br />
schitteren<strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring,— <strong>de</strong> keizer, <strong>de</strong> prinsen <strong>van</strong> het rijk, en <strong>de</strong> koninklike<br />
afgevaardig<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> kardinalen, bisschoppen, priesters, en een ontzaglike menigte, die<br />
samengekomen was om <strong>de</strong> gebeurtenissen <strong>van</strong> <strong>de</strong> dag bij te wonen. Uit alle <strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Christenheid waren er getuigen bijeen <strong>van</strong> dit eerste grote offer in <strong>de</strong> lange strijd, waardoor<br />
er vrijheid <strong>van</strong> geweten moest wor<strong>de</strong>n verzekerd. Opgeroepen om zijn eindbesluit te doen<br />
horen, verklaar<strong>de</strong> Huss, dat hij weiger<strong>de</strong> af te zweren, en zijn doordringen<strong>de</strong> blik op <strong>de</strong><br />
keizer vestigend, wiens gegeven woord zo schan<strong>de</strong>lik geschon<strong>de</strong>n was, verklaar<strong>de</strong> hij: “Uit<br />
vrije wil besloot ik voor dit koncilie te verschijnen, on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> publieke bescherming en<br />
70
elofte <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer, hier tegenwoordig.” Het gelaat <strong>van</strong> Sigismund kleur<strong>de</strong> zich<br />
donkerrood, toen <strong>de</strong> ogen <strong>van</strong> allen in <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring zich op hem vestig<strong>de</strong>n.<br />
Nadat het vonnis uitgesproken was, begon <strong>de</strong> plechtigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> ontering. De<br />
bisschoppen bekleed<strong>de</strong>n hun ge<strong>van</strong>gene met een priestermantel, en toen hij dit priesterlik<br />
gewaad aan<strong>de</strong>ed, sprak hij: “Onze Heer Jezus Christus werd een wit kleed aangedaan om<br />
Hem te honen, toen Herodus Hem v——r Pilatus voer<strong>de</strong>.” Toen hij we<strong>de</strong>rom aangemaand<br />
werd om terug te trekken, antwoord<strong>de</strong> hij, zich naar het volk keren<strong>de</strong>: “Hoe zou ik dan <strong>de</strong><br />
hemelen kunnen aanzien? Hoe zou ik mijn aangezicht kunnen vertonen voor <strong>de</strong> scharen <strong>van</strong><br />
mensen, aan wie ik het reine e<strong>van</strong>gelie gepredikt heb? Neen; ik acht hun zaligheid meer dan<br />
dit arme lichaam, dat nu ten do<strong>de</strong> bestemd is.” De kledingstukken wer<strong>de</strong>n een voor een<br />
afgenomen, en ie<strong>de</strong>re bisschop sprak een vloek uit, terwijl hij zijn <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> plechtigheid<br />
uitvoer<strong>de</strong>. Ten slotte werd er een hoed of puntig gevorm<strong>de</strong> papieren mijter op zijn hoofd<br />
gezet, waarop vreselike figuren <strong>van</strong> duivels geschil<strong>de</strong>rd waren, en die tot opschrift droeg:<br />
“De Aartsketter.” “Met blijdschap zal ik <strong>de</strong>ze kroon <strong>de</strong>r schan<strong>de</strong> dragen om Uwentwil, o<br />
Heer Jezus, die voor mij een doornekroon gedragen hebt”, sprak hij.<br />
Op die wijze uitgedost, “zei<strong>de</strong>n <strong>de</strong> prelaten: ‘Nu geven we uw ziel aan <strong>de</strong> duivel over.’<br />
‘En ik’, zei Johannes Huss, opzien<strong>de</strong> naar <strong>de</strong> hemel, ‘bevel mijn geest in Uw han<strong>de</strong>n, o Heer<br />
Jezus, want Gij hebt mij verlost.’ “ Hij werd tans aan <strong>de</strong> wereldlike macht overgegeven, en<br />
naar <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> terechtstelling weggeleid. Een ontzaglike optocht volg<strong>de</strong>, hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n<br />
krijgslie<strong>de</strong>n, priesters en bisschoppen in hun kostbare kleding, en <strong>de</strong> inwoners <strong>van</strong><br />
Constance. Toen hij aan <strong>de</strong> paal was gebon<strong>de</strong>n, en alles gereed was om het vuur aan te<br />
steken, werd <strong>de</strong> martelaar nog eenmaal vermaand om zich te red<strong>de</strong>n door zijn dwalingen af<br />
te zweren. “Welke dwalingen,” zei Huss, “zal ik herroepen? Ik weet niet, dat ik er aan één<br />
schuldig ben. Ik roep God tot getuige, dat al wat ik geschreven en gepredikt heb, geweest is<br />
met het doel om zielen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> en het ver<strong>de</strong>rf te red<strong>de</strong>n; en daarom zal ik met<br />
blijdschap die waarheid, die ik geschreven en gepredikt heb, met mijn bloed bezegelen.”<br />
Toen <strong>de</strong> vlammen om hem heen flikker<strong>de</strong>n, begon hij te zingen: “Jezus, gij Zone Davids,<br />
ontferm u mijner,” en hield daarme<strong>de</strong> aan, totdat zijn stem voor altijd gestild was. Zelfs zijn<br />
vijan<strong>de</strong>n waren getroffen door zijn heldhaftig gedrag. Een ijverig pausgezin<strong>de</strong> sprak, <strong>de</strong><br />
marteldood <strong>van</strong> Huss en die <strong>van</strong> Jérome, die kort daarop volg<strong>de</strong>, beschrijven<strong>de</strong>: “Bei<strong>de</strong>n<br />
bleven standvastig <strong>van</strong> ziel, toen hun laatste uur na<strong>de</strong>r<strong>de</strong>. Ze bereid<strong>de</strong>n zich voor het vuur,<br />
alsof ze naar een bruiloft gingen. Ze uitten geen enkele smartkreet. Toen <strong>de</strong> vlammen<br />
opstegen, begonnen ze gezangen te zingen; en <strong>de</strong> hevigheid <strong>van</strong> het vuur kon nauweliks een<br />
ein<strong>de</strong> maken aan hun gezang.”<br />
Toen het lichaam <strong>van</strong> Huss geheel verteerd was, werd zijn as met <strong>de</strong> grond, waarop hij<br />
lag, verzameld en in <strong>de</strong> Rijn geworpen, om alzo naar <strong>de</strong> Oceaan af te drijven. Zijn<br />
vervolgers verbeeld<strong>de</strong>n zich in hun opgeblazenheid, dat ze <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n, die hij had<br />
gepredikt, uitgeroeid had<strong>de</strong>n. Weinig vermoed<strong>de</strong>n ze dat <strong>de</strong> as, welke die dag naar <strong>de</strong> zee<br />
71
werd afgevoerd, zou zijn als zaad, in al <strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> gestrooid; en dat hij in<br />
onbeken<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n overvloedig vruchten zou dragen als getuigenis voor <strong>de</strong> waarheid. De<br />
stem, die in <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>rzaal te Constance gesproken had, verwekte een weerklank, die door<br />
al <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> eeuwen heen gehoord zou wor<strong>de</strong>n. Huss was niet meer; maar <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n,<br />
waar hij zijn leven voor gegeven had, kon<strong>de</strong>n nooit uitgeroeid wor<strong>de</strong>n. Zijn voorbeeld <strong>van</strong><br />
geloof en standvastigheid zou scharen <strong>van</strong> volgelingen bemoedigen om pal te staan voor <strong>de</strong><br />
waarheid, al wachtten hun marteling en dood. Zijn terechtstelling had aan <strong>de</strong> gehele wereld<br />
<strong>de</strong> schan<strong>de</strong>like wreedheid <strong>van</strong> Rome ten toon gesteld. De vijan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid had<strong>de</strong>n<br />
onbewust <strong>de</strong> zaak bevoor<strong>de</strong>eld, die ze tevergeefs trachtten te niet te doen.<br />
Er moest nog een twee<strong>de</strong> brandstapel te Constance opgericht wor<strong>de</strong>n. Het bloed <strong>van</strong> een<br />
an<strong>de</strong>re getuige zou nog ter wille <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid vloeien. Jérome had bij het afscheid<br />
nemen <strong>van</strong> Huss, toen <strong>de</strong>ze naar het koncilie vertrok, hem aangemaand om moedig en<br />
standvastig te zijn, zeggen<strong>de</strong>, dat indien hij in gevaar zou geraken, hijzelf zich zou haasten<br />
om hem te hulp te komen. Zodra hij <strong>van</strong> <strong>de</strong> inhechtenisneming <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormer hoor<strong>de</strong>,<br />
maakte <strong>de</strong> getrouwe leerling zich gereed om zijn belofte na te komen. Zon<strong>de</strong>r vrijgelei<strong>de</strong> en<br />
met slechts één reisgenoot begaf hij zich naar Constance op weg. Daar aankomen<strong>de</strong><br />
bemerkte hij, dat hij zich slechts aan gevaar had blootgesteld, zon<strong>de</strong>r dat het hem mogelik<br />
was, iets tot bevrijding <strong>van</strong> Huss te doen. Hij vluchtte uit <strong>de</strong> stad, maar werd op <strong>de</strong> terugreis<br />
ge<strong>van</strong>gen, met ketenen bela<strong>de</strong>n, en on<strong>de</strong>r bewaring <strong>van</strong> een troep soldaten teruggebracht.<br />
Bij zijn eerste verschijning voor het koncilie wer<strong>de</strong>n zijn pogingen om te antwoor<strong>de</strong>n op <strong>de</strong><br />
beschuldigingen, welke tegen hem ingebracht wer<strong>de</strong>n, ontmoet met <strong>de</strong> kreten: “Naar <strong>de</strong><br />
brandstapel!” Hij werd in een kerker geworpen, in een houding geketend, die hem zeer veel<br />
pijn veroorzaakte, en op brood en water gevoed. Na enige maan<strong>de</strong>n kreeg Jérome ten<br />
gevolge <strong>van</strong> <strong>de</strong> wreedhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> zijn opsluiting een ziekte, die zijn leven bedreig<strong>de</strong>; en zijn<br />
vijan<strong>de</strong>n, vrezen<strong>de</strong>, dat hij aan hun han<strong>de</strong>n zou ontkomen, behan<strong>de</strong>l<strong>de</strong>n hem met min<strong>de</strong>r<br />
hardheid, ofschoon hij een jaar lang in <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis bleef.<br />
De dood <strong>van</strong> Huss had niet het gevolg gehad, dat <strong>de</strong> Roomsen had<strong>de</strong>n gehoopt. De<br />
schending <strong>van</strong> het vrijgelei<strong>de</strong> had een storm <strong>van</strong> verontwaardiging verwekt, en het koncilie<br />
achtte het veiliger, in plaats <strong>van</strong> Jérome te verbran<strong>de</strong>n, hem zo mogelik tot herroeping te<br />
dwingen. Hij werd voor <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring gebracht, en men gaf hem <strong>de</strong> keus tussen herroepen,<br />
of op <strong>de</strong> brandstapel te sterven. De dood zou bij het begin <strong>van</strong> zijn ge<strong>van</strong>genschap gena<strong>de</strong><br />
geweest zijn, in vergelijk <strong>van</strong> het vreselike lij<strong>de</strong>n, dat hij had on<strong>de</strong>rgaan; maar nu door<br />
ziekte, door <strong>de</strong> ontberingen <strong>van</strong> zijn ge<strong>van</strong>genschap, en <strong>de</strong> marteling <strong>van</strong> angst en spanning<br />
verzwakt, <strong>van</strong> zijn vrien<strong>de</strong>n geschei<strong>de</strong>n, en ontmoedigd door <strong>de</strong> dood <strong>van</strong> Huss, begaven<br />
Jérome <strong>de</strong> krachten, en hij stem<strong>de</strong> erin toe, zich aan het kon- eilie te on<strong>de</strong>rwerpen. Hij<br />
beloof<strong>de</strong> zich vast te zullen hou<strong>de</strong>n aan het Katholieke geloof, en keur<strong>de</strong> <strong>de</strong> veroor<strong>de</strong>ling<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> leerstellingen <strong>van</strong> Wycliffe en Huss door het koncilie goed, <strong>de</strong> “heilige waarhe<strong>de</strong>n”<br />
die ze on<strong>de</strong>rwezen had<strong>de</strong>n, echter uitgezon<strong>de</strong>rd.<br />
72
Door dit mid<strong>de</strong>l trachtte Jérome <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> zijn geweten te stillen en aan zijn oor<strong>de</strong>el te<br />
ontkomen, doch in <strong>de</strong> stilte <strong>van</strong> zijn ge<strong>van</strong>genis zag hij dui<strong>de</strong>lik in, wat hij gedaan had. Hij<br />
dacht aan <strong>de</strong> moed en <strong>de</strong> trouw <strong>van</strong> Huss, en in tegenstelling daar<strong>van</strong> peins<strong>de</strong> hij over zijn<br />
eigen ontkenning <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid. Hij dacht aan <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like Meester, die hij beloofd had<br />
te zullen dienen, en Die om zijnentwil <strong>de</strong> dood <strong>de</strong>s kruises had on<strong>de</strong>rgaan. V——r zijn<br />
herroeping had hij te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> al zijn lij<strong>de</strong>n troost gevon<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> verzekering <strong>van</strong> Gods<br />
gunst; maar nu peinig<strong>de</strong>n berouw en twijfel zijn ziel. Hij wist, dat hij nog meer zou moeten<br />
herroepen, eer hij met Rome vre<strong>de</strong> kon hebben. Het pad, dat hij had ingeslagen, kon slechts<br />
op volkomen afval eindigen. Zijn besluit was genomen: om een korte tijd <strong>van</strong> lij<strong>de</strong>n te<br />
ontkomen, zou hij zijn Heer niet verloochenen.Spoedig werd hij nogmaals voor het koncilie<br />
gebracht. Zijn on<strong>de</strong>rwerping had zijn rechters niet bevredigd. Hun bloeddorst, door <strong>de</strong> dood<br />
<strong>van</strong> Huss geprikkeld, eiste nieuwe slachtoffers. Alleen door een onvoorwaar<strong>de</strong>lik opgeven<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid kon Jérome zijn leven red<strong>de</strong>n. Maar hij was vast besloten, zijn geloof te<br />
belij<strong>de</strong>n, en zijn broe<strong>de</strong>r-martelaar naar <strong>de</strong> brandstapel te volgen.<br />
Hij trok zijn vorige herroeping terug, en verzocht als een sterven<strong>de</strong>, dat hem een<br />
gelegenheid gegeven zou wor<strong>de</strong>n om zich te ver<strong>de</strong>digen. De uitwerking <strong>van</strong> zijn woor<strong>de</strong>n<br />
vrezen<strong>de</strong>, ston<strong>de</strong>n <strong>de</strong> prelaten erop, dat hij alleen <strong>de</strong> waarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> beschuldigingen, die<br />
tegen hem ingebracht waren, zou bevestigen of ontkennen. Jérome protesteer<strong>de</strong> tegen zulk<br />
een wreedheid en onrechtvaardigheid. “Ge hebt me drie hon<strong>de</strong>rd en veertig dagen in een<br />
vreselike ge<strong>van</strong>genis opgesloten”, zei hij, “in vuilheid, geraas, stank, en in <strong>de</strong> allergrootste<br />
behoefte aan alles; nu stelt ge me v——r u, en, het oor lenen<strong>de</strong> aan mijn doodvijan<strong>de</strong>n,<br />
weigert ge me aan te horen. . . . Indien gij waarlik wijzen zijt, en lichten <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld,<br />
neemt u dan in acht, u niet tegen het recht te vergrijpen. Wat mij betreft, ik ben slechts een<br />
zwakke, sterveling; mijn leven is slechts <strong>van</strong> weinig gewicht; en wanneer ik u waarschuw<br />
tegen het uitspreken <strong>van</strong> een onrechtvaardig vonnis, spreek ik min<strong>de</strong>r voor mijzelf dan wel<br />
voor u.”<br />
Aan zijn verzoek werd ein<strong>de</strong>lik voldaan. In <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> zijn rechters<br />
kniel<strong>de</strong> Jérome ne<strong>de</strong>r en bad, dat <strong>de</strong> Heilige Geest beslag mocht leggen op zijn gedachten en<br />
woor<strong>de</strong>n, opdat hij niets zou spreken, dat niet overeen- komstig <strong>de</strong> waarheid, of zijn<br />
Meester onwaardig zijn zou. Aan hem werd die dag <strong>de</strong> belofte Gods aan <strong>de</strong> eerste discipelen<br />
vervuld: “En gij zult voor stadhou<strong>de</strong>rs en koningen geleid wor<strong>de</strong>n, om Mijnentwil; . . . Doch<br />
wanneer ze u overleveren, zo zult ge niet bezorgd zijn, hoe of wat ge spreken zult: want het<br />
zal u in diezelve ure gegeven wor<strong>de</strong>n, wat ge spreken zult. Want gij zijt het niet, die spreekt,<br />
maar het is <strong>de</strong> Geest <strong>van</strong> uw Va<strong>de</strong>r, die in u spreekt.”<br />
Jerome’s woor<strong>de</strong>n verwekten verbazing en bewon<strong>de</strong>ring, zelfs bij zijn vijan<strong>de</strong>n. Een<br />
geheel jaar lang was hij in een kerker opgesloten geweest, zon<strong>de</strong>r te kunnen lezen, of zelfs<br />
te zien, en in grote lichaamspijn en zielsangst. Toch bracht hij zijn argumenten voor met een<br />
hel<strong>de</strong>rheid en kracht, als had hij ongestoor<strong>de</strong> gelegenheid voor studie gehad. Hij wees zijn<br />
hoor<strong>de</strong>rs op <strong>de</strong> lange reeks <strong>van</strong> heiligen, die veroor<strong>de</strong>eld waren door onrechtvaardige<br />
73
echtërs. In bijna ie<strong>de</strong>r geslacht waren er <strong>de</strong>zulken geweest, die, terwijl ze <strong>de</strong> mensen <strong>van</strong><br />
hun tijd trachtten te verlichten, miskend en verworpen waren, maar <strong>van</strong> wie men in latere<br />
tij<strong>de</strong>n had ingezien, dat ze eer waardig waren geweest. Christus zelf was als een boosdoener<br />
veroor<strong>de</strong>eld door een onrechtvaardige rechtbank.<br />
Bij zijn herroeping had Jérome in <strong>de</strong> rechtvaardigheid <strong>van</strong> het vonnis, dat Huss getroffen<br />
had, toegestemd; nu sprak hij zijn berouw daarover uit, en getuig<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> onschuld en<br />
heiligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> martelaar. “Ik heb Johannes Huss gekend <strong>van</strong> zijn kindsheid af,” zei hij.<br />
“Hij was een alleruitste- kendst mens, rechtvaardig en heilig; hij is veroor<strong>de</strong>eld gewor<strong>de</strong>n<br />
ondanks zijn onschuld. ... Ik ook — ik ben bereid te sterven. Ik zal niet terugschrikken voor<br />
<strong>de</strong> martelingen, die me bereid zijn door mijn vijan<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> valse getuigen, welke eenmaal<br />
rekenschap zullen moeten geven <strong>van</strong> hun verzinselen aan <strong>de</strong> grote God, wie niemand<br />
bedriegen kan.”<br />
Met zelfverwijt over zijn eigen ontkenning <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid, vervolg<strong>de</strong> Jérome: “Van al<br />
<strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n, die ik sinds mijn kindsheid heb bedreven, weegt er geen zo zwaar op mij, en<br />
veroorzaakt er geen zulk vlijmend berouw, als die ik bedreven heb op <strong>de</strong>ze noodlottige plek,<br />
toen ik het onrechtvaardige vonnis over Wycliffe en <strong>de</strong> heilige martelaar,Johannes<br />
Huss,mijn meester en mijn vriend,uitgesproken, heb goedgekeurd. Ja, ik belijd het <strong>van</strong><br />
ganser harte; en verklaar met afschuw, dat ik schan<strong>de</strong>lik <strong>de</strong> moed verloor, toen ik door angst<br />
voor <strong>de</strong> dood hun leerstellingen veroor<strong>de</strong>el<strong>de</strong>. Daarom smeek ik . . . <strong>de</strong> Almachtige God, mij<br />
genadig mijn zon<strong>de</strong>n te vergeven, en in het biezon<strong>de</strong>r <strong>de</strong>ze ene, <strong>de</strong> gruwelikste <strong>van</strong> alle.” Op<br />
zijn rechters wijzen<strong>de</strong>, sprak hij met vaste stem: “Gij hebt Wycliffe en Huss veroor<strong>de</strong>eld,<br />
niet omdat ze <strong>de</strong> leerstellingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk schokten, maar eenvoudig omdat ze <strong>de</strong><br />
schandda<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> geestelikheid door afkeuring brandmerkten,— hun praal, hun trots, en<br />
al <strong>de</strong> misda<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> prelaten en priesters. De dingen, die zij verklaard hebben, en die niet<br />
te ontkennen zijn, <strong>de</strong>nk en verklaar ik zowel als zij.”<br />
Hier werd hij in <strong>de</strong> re<strong>de</strong> gevallen. De prelaten riepen, bevend <strong>van</strong> woe<strong>de</strong>: “Hebben we<br />
nog ver<strong>de</strong>r bewijs nodig?” “We zien voor onze ogen <strong>de</strong> hardnekkigste <strong>van</strong> alle ketters.” De<br />
storm niet achtend riep Jérome uit: “Hoe! <strong>de</strong>nkt ge, dat ik bang ben om te sterven? Ge hebt<br />
me een gans jaar lang in een vreselike kerker, schrikkeliker dan <strong>de</strong> dood zelf, ge<strong>van</strong>gen<br />
gehou<strong>de</strong>n. Ge hebt me met meer wreedheid behan<strong>de</strong>ld dan een Turk, Jood, of Hei<strong>de</strong>n, en<br />
mijn vlees is letterlik <strong>van</strong> mijn been<strong>de</strong>ren afgerot; en toch klaag ik niet, want klachten<br />
passen geen man, die moed heeft; maar ik kan niet an<strong>de</strong>rs dan mijn verwon<strong>de</strong>ring te kennen<br />
geven over zulk een grote barbaarsheid, die men een Christen aandoet.”<br />
We<strong>de</strong>rom brak <strong>de</strong> storm <strong>van</strong> woe<strong>de</strong> los, en Jérome werd in aller ijl naar <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis<br />
teruggevoerd. Toch waren er sommigen in <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring, op wie zijn woor<strong>de</strong>n een diepe<br />
indruk gemaakt had<strong>de</strong>n, en die zijn leven wensten te sparen. Hij werd door hoge geesteliken<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk bezocht, en aangemaand om zich aan het koncilie te on<strong>de</strong>rwerpen. De<br />
schitterendste voorstellen <strong>van</strong> beloning wer<strong>de</strong>n hem gedaan, indien hij wil<strong>de</strong> afzien <strong>van</strong> zijn<br />
74
verzet tegen Rome. Maar gelijk zijn Meester, toen Hem <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld werd<br />
aangebo<strong>de</strong>n, bleef Jérome standvastig.<br />
“Bewijst me uit <strong>de</strong> Heilige Schriften, dat ik dwaal,” zei hij, “en ik zal afzweren.”<br />
“De Heilige Schriften?” riep een <strong>van</strong> zijn verlei<strong>de</strong>rs uit, “moet alles volgens die<br />
beoor<strong>de</strong>eld wor<strong>de</strong>n? Wie kan ze verstaan, voordat <strong>de</strong> kerk ze uitgelegd heeft?”<br />
“Zijn <strong>de</strong> overleveringen <strong>van</strong> mensen meer geloofwaardig dan het e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> onze<br />
Heiland?” hernam Jérome. “Paulus vermaan<strong>de</strong> hen, aan wie hij schreef, niet te luisteren naar<br />
<strong>de</strong> overleveringen <strong>van</strong> mensen, maar sprak: ‘On<strong>de</strong>rzoekt <strong>de</strong> Schriften.’”<br />
“Ketter,” was het antwoord, “ik heb spijt, dat ik zo lang met u gepleit heb. Ik zie, dat ge<br />
door <strong>de</strong> duivel wordt aangezet.”<br />
Het duur<strong>de</strong> niet lang, of een vonnis <strong>van</strong> veroor<strong>de</strong>ling werd over hem uitgesproken. Hij<br />
werd uitgeleid naar <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> plaats, waar Huss zijn leven afgelegd had. Hij ging al zingen<strong>de</strong>,<br />
zijn gelaat blinken<strong>de</strong> <strong>van</strong> vreug<strong>de</strong> en vre<strong>de</strong>. Zijn blik was op Christus gericht, en <strong>de</strong> dood<br />
had voor hem alle verschrikking verloren. Toen <strong>de</strong> beul achter hem om ging om <strong>de</strong><br />
brandstapel aan te steken, riep <strong>de</strong> martelaar uit: “Kom ruiterlik naar voren; steek het vuur<br />
voor mijn ogen aan. Was ik bang geweest, ik zou niet hier staan.”<br />
De laatste woor<strong>de</strong>n, die hij uitte, toen <strong>de</strong> vlammen rondom hem opstegen, waren een<br />
be<strong>de</strong>. “Here, Almachtige Va<strong>de</strong>r,” riep hij uit, “ontferm u over mij, en vergeef me mijn<br />
zon<strong>de</strong>n, want Gij weet, dat ik Uw waarheid altijd heb liefgehad.” Zijn stem verstom<strong>de</strong>,<br />
maar zijn lippen bleven zich bid<strong>de</strong>nd bewegen. Toen het vuur zijn werk gedaan had, werd<br />
<strong>de</strong> as <strong>van</strong> <strong>de</strong> martelaar met <strong>de</strong> grond waarop die lag, samengegaard, en, even als bij Huss<br />
gebeurd was, in <strong>de</strong> Rijn geworpen.<br />
Zo kwamen Gods getrouwe lichtdragers om. Maar het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n, die ze<br />
verkondigd had<strong>de</strong>n,— het licht <strong>van</strong> hun heldhaftig voorbeeld,— kon niet uitgedoofd wor<strong>de</strong>n.<br />
De mens had even goed kunnen trachten <strong>de</strong> zon in zijn loop te keren, als het aanbreken <strong>van</strong><br />
die dag te verhin<strong>de</strong>ren, die aan <strong>de</strong> wereld stond geopenbaard te wor<strong>de</strong>n. De terechtstelling<br />
<strong>van</strong> Huss had in Bohemen een vuur <strong>van</strong> verontwaardiging en afschuw ontstoken. Het gehele<br />
volk ge-voel<strong>de</strong>, dat hij ten prooi was gewor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> kwaadaardigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> priesters en<br />
het verraad <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer. Men verklaar<strong>de</strong> <strong>van</strong> hem, dat hij een getrouwe prediker <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
waarheid was geweest, en het koncilie, dat zijn dood veror<strong>de</strong>nd had, werd <strong>van</strong> <strong>de</strong> misdaad<br />
<strong>van</strong> moord beschuldigd. Aan wat hij geleerd had, werd nu meer aandacht geschonken dan<br />
ooit tevoren. Op pauselik bevel waren al <strong>de</strong> geschriften <strong>van</strong> Wycliffe verbrand. Maar die aan<br />
<strong>de</strong> vernieling ontkomen waren, wer<strong>de</strong>n tans uit hun schuilhoeken te voorschijn gehaald, en<br />
in verband met <strong>de</strong> Bijbel bestu<strong>de</strong>erd, of zulke ge<strong>de</strong>elten er<strong>van</strong>, als <strong>de</strong> mensen in han<strong>de</strong>n<br />
kon<strong>de</strong>n krijgen; en velen wer<strong>de</strong>n er op die wijze toe geleid, het hervorm<strong>de</strong> geloof te<br />
omhelzen.<br />
75
De moor<strong>de</strong>naars <strong>van</strong> Huss waren geen stille getuigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zegepraal <strong>van</strong> zijn zaak.<br />
Paus en Keizer verbon<strong>de</strong>n zich om <strong>de</strong> beweging uit te roeien, en Sigismunds legers trokken<br />
Bohemen binnen. Doch er stond een bevrij<strong>de</strong>r op. Ziska, die kort na het uitbreken <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
oorlog volkomen blind werd, maar die <strong>de</strong>sniettemin een <strong>van</strong> <strong>de</strong> bekwaamste legerhoof<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> zijn tijd was, voer<strong>de</strong> <strong>de</strong> Bohemers aan. Vertrouwen<strong>de</strong> op Gods hulp en <strong>de</strong><br />
rechtvaardigheid <strong>van</strong> hun zaak, we<strong>de</strong>rstond dat volk <strong>de</strong> machtigste legers, die tegen hen<br />
uitgezon<strong>de</strong>n kon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n. Keer op keer bracht <strong>de</strong> keizer nieuwe legers op <strong>de</strong> been, en<br />
drong Bohemen binnen, slechts om een schan<strong>de</strong>like ne<strong>de</strong>rlaag te lij<strong>de</strong>n. De Hussieten waren<br />
boven <strong>de</strong> angst voor <strong>de</strong> dood verheven, en niets kon voor hun aangezicht bestaan. Enkele<br />
jaren na het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> oorlog stierf <strong>de</strong> moedige Ziska ; maar zijn plaats werd ingenomen<br />
door Procopius, die een even moedig en bekwaam veldheer was, en in sommige opzichten<br />
een beter aanvoer<strong>de</strong>r.<br />
De vijan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bohemers, weten<strong>de</strong> dat <strong>de</strong> blin<strong>de</strong> krijger dood was, achtten <strong>de</strong><br />
gelegenheid gunstig om alles te herwinnen, wat ze verloren had<strong>de</strong>n. De paus riep nu een<br />
kruistocht tegen <strong>de</strong> Hussieten uit en an<strong>de</strong>rmaal trok een ont- zaglike macht Bohemen binnen,<br />
maar slechts om een vreselike ne<strong>de</strong>rlaag te lij<strong>de</strong>n. Een twee<strong>de</strong> kruistocht werd uitgeroepen,<br />
in al <strong>de</strong> Roomse lan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Europa wer<strong>de</strong>n mannen, geld, en krijgsbehoeften verzameld.<br />
Scharen voeg<strong>de</strong>n zich on<strong>de</strong>r het pauselike vaan<strong>de</strong>l, verzekerd dat er ein<strong>de</strong>lik een eind<br />
gemaakt zou wor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> Hussieten ketters. Van <strong>de</strong> overwinning zeker, trok <strong>de</strong> grote<br />
macht Bohemen in. Het volk verzamel<strong>de</strong> zich om hen terug te slaan. De twee legers trokken<br />
tegen elkan<strong>de</strong>r op, totdat slechts een rivier hen scheid<strong>de</strong>. “De kruisvaar<strong>de</strong>rs waren verreweg<br />
<strong>de</strong> meesten in getal, en toch ston<strong>de</strong>n ze in plaats <strong>van</strong> moedig <strong>de</strong> stroom over te trekken en <strong>de</strong><br />
strijd met <strong>de</strong> Hussieten aan te bin<strong>de</strong>n, met welk doel ze <strong>van</strong> zo verre gekomen waren, hen<br />
stil aan te staren.” Toen viel er plotseling een geheimzinnige schrik op het leger. Zon<strong>de</strong>r<br />
een enkele slag te slaan werd die grote macht verbroken en verstrooid, alsof door een<br />
onzichtbare macht verjaagd. Een groot aantal wer<strong>de</strong>n er door het leger <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hussieten, dat<br />
<strong>de</strong> vluchtelingen nazette, gedood, en een ontzaglike buit viel <strong>de</strong> overwinnaars in han<strong>de</strong>n,<br />
zodat <strong>de</strong> oorlog, in plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bohemers te verarmen, hen verrijkte.<br />
Enige jaren later werd er on<strong>de</strong>r een an<strong>de</strong>re paus nogmaals een kruistocht begonnen.<br />
Gelijk tevoren wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> mannen en <strong>de</strong> geldmid<strong>de</strong>len uit al <strong>de</strong> Roomse lan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Europa<br />
verzameld. Groot was het loon, dat voorgespiegeld werd aan hen, die <strong>de</strong>el zou<strong>de</strong>n nemen<br />
aan <strong>de</strong>ze gevaarlike on<strong>de</strong>rneming. Algehele vrijstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> gruwelikste misda<strong>de</strong>n werd<br />
aan ie<strong>de</strong>re kruisvaar<strong>de</strong>r verzekerd. Aan allen, die in <strong>de</strong> oorlog omkwamen, werd een rijke<br />
beloning in <strong>de</strong> hemel toegezegd, en zij, die het leven behiel<strong>de</strong>n, zou<strong>de</strong>n eer en rijkdom op<br />
het slagveld inoogsten. Nogmaals werd er een groot leger op <strong>de</strong> been gebracht, dat <strong>de</strong><br />
grenzen overschreed, en Bohemen binnentrok. Het leger <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hussieten trok zich voor<br />
hen terug, om <strong>de</strong> indringers op die wijze ver<strong>de</strong>r en ver<strong>de</strong>r het land in te lokken, en hen in <strong>de</strong><br />
waan te brengen, dat ze <strong>de</strong> overwinning alreeds behaald had<strong>de</strong>n. Ein<strong>de</strong>lik hiel<strong>de</strong>n <strong>de</strong> troepen<br />
76
<strong>van</strong> Procopius halt, en, zich naar <strong>de</strong> vijan<strong>de</strong>n keren<strong>de</strong>, rukten ze op hen toe, om <strong>de</strong> strijd aan<br />
te bin<strong>de</strong>n.<br />
De kruisvaar<strong>de</strong>rs, die nu begrepen, dat ze zich vergist had<strong>de</strong>n, lagen in hun legerplaats<br />
<strong>de</strong> aanval af te wachten. Op het horen <strong>van</strong> het gedruis <strong>van</strong> het na<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> leger, zelfs v——r<br />
<strong>de</strong> Hussieten nog in het gezicht waren, overviel hun an<strong>de</strong>rmaal een plotselinge schrik.<br />
Prinsen, aanvoer<strong>de</strong>rs, en gewone soldaten vlo<strong>de</strong>n in alle richtingen, en wierpen hun<br />
wapenen weg. Tevergeefs trachtte <strong>de</strong> pauselike afgevaardig<strong>de</strong>, die <strong>de</strong> inval bestuur<strong>de</strong>, zijn<br />
verschrikte en verwar<strong>de</strong> macht we<strong>de</strong>r te verzamelen. Niettegenstaan<strong>de</strong> zijn uiterste<br />
pogingen werd hijzelf in <strong>de</strong> stroom <strong>van</strong> <strong>de</strong> vluchtelingen me<strong>de</strong>gevoerd. De ne<strong>de</strong>rlaag was<br />
volkomen, en we<strong>de</strong>r viel er een ontzaglike buit <strong>de</strong> overwinnaars in han<strong>de</strong>n.<br />
Zo vluchtte ten twee<strong>de</strong>n male een groot leger, uitgezon<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> machtigste volken<br />
<strong>van</strong> Europa, een grote ben<strong>de</strong> moedige, krijgshaftige mannen, geleerd en uitgerust ten strij<strong>de</strong>,<br />
zon<strong>de</strong>r dat er een slag geslagen was, voor <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>digers <strong>van</strong> een klein en tot hiertoe zwak<br />
volk. Hier was een openbaring <strong>van</strong> God<strong>de</strong>like macht. De indringers wer<strong>de</strong>n geslagen door<br />
bovennatuurlike angst. Hij, die Farao’s heir in <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Zee <strong>de</strong>ed omkomen, die <strong>de</strong> legers<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Midianieten voor Gi<strong>de</strong>on en zijn drie hon<strong>de</strong>rd <strong>de</strong>ed vluchten, die in één nacht <strong>de</strong><br />
legerscharen <strong>van</strong> <strong>de</strong> trotse Assyriër vernietig<strong>de</strong>, had we<strong>de</strong>rom Zijn hand uitgestrekt om <strong>de</strong><br />
macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rdrukker te fnuiken. “Aldaar zijn ze met vervaardheid vervaard gewor<strong>de</strong>n,<br />
waar geen vervaardheid was: want God heeft <strong>de</strong> been<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>s- genen, die u beleger<strong>de</strong>,<br />
verstrooid: gij hebt hen beschaamd gemaakt, want God heeft hen verworpen.”<br />
De pauselike lei<strong>de</strong>rs, er aan wanhopen<strong>de</strong> om door geweld te overwinnen, namen ten<br />
laatste <strong>de</strong> toevlucht tot staatslist. Er werd een overeenkomst getroffen, waarbij aan <strong>de</strong><br />
Bohemers ogenschijnlik vrijheid <strong>van</strong> geweten werd toegestaan, doch die hen in<br />
werkelikheid verra<strong>de</strong>rlik on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> Rome bracht. De Bohemers had<strong>de</strong>n vier<br />
punten als vre<strong>de</strong>svoorwaar<strong>de</strong>n met Rome gesteld: Vrije verkondiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel; het<br />
recht voor <strong>de</strong> gehele gemeente op het brood zowel als <strong>de</strong> wijn bij het avondmaal, en het<br />
gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> moe<strong>de</strong>rtaal bij <strong>de</strong> godsdienstoefening; uitsluiting <strong>van</strong> <strong>de</strong> geestelikheid <strong>van</strong><br />
alle wereldse posten en gezag; en, in geval <strong>van</strong> wangedrag, jurisdiktie <strong>van</strong> <strong>de</strong> burgerlike<br />
hoven zowel over <strong>de</strong> geestelik- heid als over <strong>de</strong> leken. De pauselike overhe<strong>de</strong>n “kwamen ten<br />
laatste overeen om <strong>de</strong> vier artikelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hussieten aan te nemen, doch het recht <strong>van</strong> ze<br />
uit te leggen, dat is, <strong>de</strong> ware bedoeling er<strong>van</strong> vast te stellen, zou bij. het koncilie berusten,—<br />
met an<strong>de</strong>re woor<strong>de</strong>n, bij <strong>de</strong> paus en <strong>de</strong> keizer.” Op <strong>de</strong>ze grondslag werd er een verdrag<br />
gesloten, en Rome won door huichelarij en bedrog, wat het door strijd niet had kunnen<br />
verkrijgen; want door zijn eigen uitlegging te geven aan <strong>de</strong> artikelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hussieten,<br />
zowel als aan <strong>de</strong> Bijbel, kon het <strong>de</strong> betekenis er<strong>van</strong> z— verdraaien, dat het zijn eigen<br />
doelein<strong>de</strong>n bereikte.<br />
Een grote klasse <strong>van</strong> mensen in Bohemen weiger<strong>de</strong> in het verdrag toe te stemmen, daar<br />
ze inzagen, dat ze hun vrijheid zou<strong>de</strong>n verliezen. Het gevolg was scheuring en ver<strong>de</strong>eldheid,<br />
77
die tot strijd en bloedvergieten on<strong>de</strong>r henzelven leid<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong>ze strijd viel <strong>de</strong> e<strong>de</strong>le<br />
Procopius, en <strong>de</strong> vrijheid <strong>van</strong> Bohemen ging te gron<strong>de</strong>. Sigismund, <strong>de</strong> verra<strong>de</strong>r <strong>van</strong> Huss en<br />
Jérome, werd nu koning <strong>van</strong> Bohemen, en zijn eed om <strong>de</strong> rechten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bohemers te<br />
handhaven niet achten<strong>de</strong>, begon hij het pauselike gezag in te voeren. Maar hij plukte weinig<br />
vruchten <strong>van</strong> zijn on<strong>de</strong>rdanigheid aan Rome. Twintig jaren lang was zijn leven vol moeite<br />
en gevaren geweest. Zijn legers waren versmolten en zijn schatten verteerd door een lange<br />
en vruchteloze strijd; en nu stierf hij na één jaar geregeerd te hebben, zijn koninkrijk in zulk<br />
een toestand achterlaten<strong>de</strong>, dat er ie<strong>de</strong>r ogenblik burgeroorlog kon uitbreken, en zijn<br />
nakomelingen een naam vermaken<strong>de</strong>, die door eerloosheid gebrandmerkt was.<br />
Opstand, strijd en bloedvergieting. duur<strong>de</strong>n voort. We<strong>de</strong>r trokken vreem<strong>de</strong> legers<br />
Bohemen binnen, en binnenlandse ver<strong>de</strong>eldheid beroer<strong>de</strong> het volk voortdurend. Zij, die aan<br />
het e<strong>van</strong>gelie getrouw bleven, had<strong>de</strong>n bloedige vervolging te verduren. Terwijl hun<br />
vroegere broe<strong>de</strong>ren door verbinding met Rome <strong>de</strong> dwalingen er<strong>van</strong> inzagen, vorm<strong>de</strong>n zij,<br />
die zich aan het ou<strong>de</strong> geloof vasthiel<strong>de</strong>n, zich tot een bepaal<strong>de</strong> kerk, die <strong>de</strong> naam <strong>van</strong><br />
“Verenig<strong>de</strong> Broe<strong>de</strong>ren” aannam. Om <strong>de</strong>ze han<strong>de</strong>ling wer<strong>de</strong>n ze door alle klassen gevloekt.<br />
Toch wankel<strong>de</strong>n ze niet. Gedwongen om schuilplaats te zoeken in bossen en grotten, bleven<br />
ze zich verzamelen om Gods Woord te lezen en zich tot Zijn dienst te verenigen.<br />
Door in het geheim boodschappen uit te zen<strong>de</strong>n naar verschillen<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n, vernamen ze,<br />
dat er hier en daar “afgezon<strong>de</strong>r<strong>de</strong> belij<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid beston<strong>de</strong>n — enkele in <strong>de</strong> ene<br />
stad en een klein getal in een an<strong>de</strong>re,— evenals zij aan vervolging blootgesteld; en dat er<br />
mid<strong>de</strong>n tussen <strong>de</strong> Alpen een ou<strong>de</strong> kerk bestond, die zich op <strong>de</strong> Schriften grond<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> afgodiese<br />
misbruiken <strong>van</strong> Rome tegenstond.” Deze tijding werd met grote vreug<strong>de</strong> ont<strong>van</strong>gen,<br />
en briefwisseling werd begonnen met <strong>de</strong> Wal<strong>de</strong>nziese Christenen.<br />
Aan het E<strong>van</strong>gelie getrouw, doorston<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Bohemers <strong>de</strong> nacht <strong>van</strong> hun vervolging, in<br />
<strong>de</strong> donkerste ure nog hun ogen op <strong>de</strong> horizon richten<strong>de</strong>, als mannen, die wachten op <strong>de</strong><br />
morgen. “Hun lot viel in kwa<strong>de</strong> dagen, maar . . . ze herdachten <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n, die het eerst<br />
door Huss waren uitgesproken, en door Jérome herhaald, dat er een eeuw moest verlopen,<br />
voordat <strong>de</strong> dag zou aanbreken. Deze woor<strong>de</strong>n waren voor <strong>de</strong> Ta- borieten (Hussieten), wat<br />
<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Jozef voor <strong>de</strong> stammen in het diensthuis waren: ‘lk sterf, maar God zal u<br />
ge- wisselik bezoeken, en Hij zal u doen optrekken uit dit land’.” “De sluitingsperio<strong>de</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> vijftien<strong>de</strong> eeuw was getuige <strong>van</strong> <strong>de</strong> langzame maar zekere toename <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Broe<strong>de</strong>rkerken. Ofschoon ze gans niet ongehin<strong>de</strong>rd bleven, genoten ze een zekere mate <strong>van</strong><br />
rust. Bij het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> zestien<strong>de</strong> eeuw beston<strong>de</strong>n er twee hon<strong>de</strong>rd <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze kerken in<br />
Bohemen en Moravië.” “Zo talrijk was het overblijfsel, dat, ontkomen aan <strong>de</strong> blaken<strong>de</strong><br />
woe<strong>de</strong> <strong>van</strong> vuur en zwaard, het breken <strong>van</strong> die dag mocht aanschouwen, welke Huss<br />
voorspeld had.”<br />
78
79
Hoofdstuk 7 — Start <strong>van</strong> <strong>de</strong> Revolutie<br />
Als voorman on<strong>de</strong>r <strong>de</strong>genen, die geroepen waren om <strong>de</strong> kerk uit <strong>de</strong> duisternis <strong>van</strong> het<br />
pausdom tot het licht <strong>van</strong> een reiner geloof te lei<strong>de</strong>n, stond Martin Luther. Ijverig, vurig, en<br />
toegewijd, geen vrees kennen<strong>de</strong> behalve <strong>de</strong> vreze Gods, en geen grondslag voor<br />
godsdienstige overtuiging erkennen<strong>de</strong> dan <strong>de</strong> Heilige Schriften, was Luther <strong>de</strong> man voor<br />
zijn tijd; door hem wrocht God een groots werk voor <strong>de</strong> hervorming <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk en <strong>de</strong><br />
verlichting <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld. Gelijk <strong>de</strong> allereerste herauten <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie werd Luther in<br />
armoe<strong>de</strong> geboren. Zijn vroegste jeugd bracht hij door in <strong>de</strong> eenvoudige woning <strong>van</strong> een<br />
Duits werkman. Zijn va<strong>de</strong>r verdien<strong>de</strong> <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len, tot zijn opvoeding benodigd, door<br />
dagelikse, har<strong>de</strong> arbeid als mijnwerker. Hij bestem<strong>de</strong> hem tot rechtsgeleer<strong>de</strong>; maar het was<br />
Gods plan, dat hij <strong>de</strong> grote tempel zou helpen bouwen, die in <strong>de</strong> loop <strong>de</strong>r eeuwen zo<br />
langzaam aan het verrijzen was. Moeite, ontbering, en strenge tucht waren <strong>de</strong> school, waarin<br />
<strong>de</strong> Oneindige Wijsheid Luther voorbereid<strong>de</strong> op <strong>de</strong> belangrijke zending <strong>van</strong> zijn leven.<br />
Luthers va<strong>de</strong>r was een man <strong>van</strong> een sterke en werkzame geest en grote kracht <strong>van</strong><br />
karakter, eerlik, vastbera<strong>de</strong>n, en open. Hij hield zich gestreng aan zijn overtuigingen <strong>van</strong><br />
plicht, wat <strong>de</strong> gevolgen ook zijn mochten. Zijn echt gezond verstand bracht er hem toe, het<br />
monnikestelsel met wantrouwen aan te zien. Hij was hoogst ontevre<strong>de</strong>n toen Luther zich<br />
zon<strong>de</strong>r zijn toestemming in een klooster begaf; het duur<strong>de</strong> twee jaren, voordat <strong>de</strong> va<strong>de</strong>r zich<br />
met <strong>de</strong> zoon verzoen<strong>de</strong>, en zelfs toen bleef zijn mening onveran<strong>de</strong>rd.<br />
Luthers ou<strong>de</strong>rs wijd<strong>de</strong>n grote zorg aan <strong>de</strong> opvoeding en opleiding <strong>van</strong> hun kin<strong>de</strong>ren. Ze<br />
trachtten hen te on<strong>de</strong>rrichten in <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> God en <strong>de</strong> beoefening <strong>van</strong> Christelike<br />
<strong>de</strong>ug<strong>de</strong>n. Menigmaal steeg het gebed <strong>van</strong> <strong>de</strong> va<strong>de</strong>r ten aanhoren <strong>van</strong> zijn zoon ten hemel,<br />
dat het kind <strong>de</strong> naam <strong>de</strong>s Heren mocht ge<strong>de</strong>nken, en eenmaal behulpzaam zijn in <strong>de</strong><br />
verbreiding <strong>van</strong> Zijn waarheid. De ou<strong>de</strong>rs namen gretig ie<strong>de</strong>re ge-legenheid tot ze<strong>de</strong>like of<br />
verstan<strong>de</strong>like ontwikkeling te baat, welke hun arbeidzaam leven hun gun<strong>de</strong>. Ze streef<strong>de</strong>n er<br />
ernstig en met volharding naar, om hun kin<strong>de</strong>ren op te lei<strong>de</strong>n tot een godvrezend en nuttig<br />
bestaan. Hun flinkheid en sterk karakter maakte hen somtijds wel wat al te streng; doch <strong>de</strong><br />
hervormer, ofschoon zich bewust, dat ze in sommige opzichten gedwaald had<strong>de</strong>n, vond in<br />
hun tucht meer te prijzen dan af te keuren.<br />
Op school, waar hij zeer jong heen gezon<strong>de</strong>n werd, werd Luther met hardvochtigheid en<br />
zelfs met geweld behan<strong>de</strong>ld. Zijn ou<strong>de</strong>rs waren z— arm, dat hij, het ou<strong>de</strong>rlik huis verlaten<strong>de</strong><br />
om in een an<strong>de</strong>re stad <strong>de</strong> school te bezoeken, een tijd lang gedwongen was, zijn voedsel op<br />
te halen door langs <strong>de</strong> <strong>de</strong>uren te zingen, en dikwels honger leed. De sombere, bijgelovige<br />
i<strong>de</strong>eën over godsdienst, die toen algemeen waren, vervul<strong>de</strong>n hem met vrees. Hij leg<strong>de</strong> zich<br />
‘s avonds soms met een treurig hart ne<strong>de</strong>r, beven<strong>de</strong> <strong>de</strong> donkere toekomst inblikkend, en in<br />
voortduren<strong>de</strong> angst verkerend bij <strong>de</strong> gedachte aan God als aan een gestrenge, meedogenloze<br />
rechter en wre<strong>de</strong> dwingeland, in plaats <strong>van</strong> een vrien<strong>de</strong>like hemelse Va<strong>de</strong>r.<br />
80
Toch streef<strong>de</strong> Luther bij zoveel en zo grote ontmoediging vastbesloten naar die hoge<br />
standaard <strong>van</strong> ze<strong>de</strong>like en ver-stan<strong>de</strong>like voortreffelikheid, waartoe zijn hart zich voel<strong>de</strong><br />
aangetrokken. Hij dorstte naar kennis, en zijn ernstige en praktiese aanleg leid<strong>de</strong> er hem toe,<br />
meer te haken naar het ware en nuttige, dan naar het opvallen<strong>de</strong> en oppervlakkige. Toen hij<br />
op achttienjarige leeftijd te Erfurt naar <strong>de</strong> universiteit ging, verkeer<strong>de</strong> hij in een betere<br />
positie, en waren zijn vooruitzichten gunstiger dan in zijn kin<strong>de</strong>rjaren. Zijn ou<strong>de</strong>rs had<strong>de</strong>n<br />
zich door vlijt en nijverheid een goed bestaan verworven, en waren nu in staat, hem alle<br />
nodige on<strong>de</strong>rsteuning te geven. Ook waren door <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> verstandige vrien<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
ongunstige gevolgen <strong>van</strong> zijn vroegere opleiding enigszins vermin<strong>de</strong>rd.<br />
Hij leg<strong>de</strong> er zich op toe, <strong>de</strong> beste schrijvers te bestu<strong>de</strong>ren, zich ijverig hun diepste<br />
gedachten toeëigenen<strong>de</strong>, en zich <strong>de</strong> wijsheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> wijzen tot zijn eigen maken<strong>de</strong>. Zelfs<br />
on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> har<strong>de</strong> tucht <strong>van</strong> zijn vorige leermeesters had hij reeds vroeg blijken gegeven <strong>van</strong><br />
zich te zullen on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n; en on<strong>de</strong>r gunstige invloed kwam zijn verstand tot snelle<br />
ontwikkeling. Een goed geheugen, een levendige verbeelding, grote re<strong>de</strong>neerkracht en<br />
onvermoei<strong>de</strong> ijver plaatsten hem al spoedig on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> beste <strong>van</strong> zijn me<strong>de</strong>stu<strong>de</strong>nten.<br />
Verstan<strong>de</strong>like tucht bracht zijn begrip tot rijpheid, en <strong>de</strong>el<strong>de</strong> hem een werkzaamheid <strong>van</strong><br />
geest en scherpte <strong>van</strong> opvatting me<strong>de</strong>, die hem op <strong>de</strong> strijd <strong>van</strong> zijn leven voorbereid<strong>de</strong>n.<br />
De vreze <strong>de</strong>s Heren woon<strong>de</strong> in het hart <strong>van</strong> Luther, stel<strong>de</strong> hem in staat, zijn doel<br />
standvastig voor ogen te hou<strong>de</strong>n, en leid<strong>de</strong> hem tot diepe ne<strong>de</strong>righeid voor God. Het gevoel<br />
<strong>van</strong> afhankelikheid <strong>van</strong> Gods hulp bleef hem immer bij; en hij verzuim<strong>de</strong> niet, ie<strong>de</strong>re dag<br />
met gebed te beginnen, terwijl hij in zijn hart onophou<strong>de</strong>lik smeekte om leiding en steun.<br />
“Goed bid<strong>de</strong>n,” zei hij dikwels, “is meer dan <strong>de</strong> halve studie.” Op zekere dag <strong>de</strong> boeken in<br />
<strong>de</strong> universtiteits bibliotheek doorzoekend, ont<strong>de</strong>kte Luther een Latijnse Bijbel. Zulk een<br />
boek had hij nooit tevoren gezien. Hij wist niet, dat het bestond. Hij had ge<strong>de</strong>elten uit <strong>de</strong><br />
E<strong>van</strong>gelieën en <strong>de</strong> Brieven gehoord, die bij <strong>de</strong> openbare godsdienstoefening aan het volk<br />
voorgelezen wer<strong>de</strong>n, en meen<strong>de</strong>, dat die <strong>de</strong> gehele Bijbel uitmaakten. Nu zag hij voor <strong>de</strong><br />
eerste maal het gehele Woord <strong>van</strong> God. Met een gemengd gevoel <strong>van</strong> ontzag en<br />
verwon<strong>de</strong>ring sloeg hij <strong>de</strong> heilige bla<strong>de</strong>n om; met versnel<strong>de</strong> polsslag en een kloppend hart<br />
las hij met eigen ogen <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>s levens, slechts nu en dan ophou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> om uit te<br />
roepen: “O, of- God me zulk een boek voor mijzelf wil<strong>de</strong> schenken!”1 Engelen <strong>de</strong>s hemels<br />
ston<strong>de</strong>n aan zijn zij<strong>de</strong>, en lichtstralen <strong>van</strong> Gods troon openbaar<strong>de</strong>n <strong>de</strong> schatten <strong>de</strong>r waarheid<br />
aan zijn verstand. Hij was altijd bevreesd geweest om God te beledigen, maar nu<br />
overmeester<strong>de</strong> hem <strong>de</strong> diepe overtuiging <strong>van</strong> zijn toestand als zondaar sterker dan ooit<br />
tevoren.<br />
Een ernstige begeerte om <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> vrij te komen en vre<strong>de</strong> met God te vin<strong>de</strong>n, leid<strong>de</strong><br />
hem er ten laatste toe, in een klooster te gaan, en zich aan het monnikeleven te wij<strong>de</strong>n. Hier<br />
werd hem het laagste werk aangewezen, en moest hij <strong>van</strong> huis tot huis be<strong>de</strong>len. Hij was op<br />
die leeftijd, waarop men het meest behoefte heeft aan achting en waar<strong>de</strong>ring; en <strong>de</strong>ze lage<br />
81
arbeid kwetste zijn natuurlik gevoel diep; maar hij ver-droeg <strong>de</strong> verne<strong>de</strong>ring geduldig,<br />
geloven<strong>de</strong>, dat die wegens zijn zon<strong>de</strong>n een noodzakelikheid was.<br />
Ie<strong>de</strong>r ogenblik, dat zijn dagelikse plichten hem veroorloof<strong>de</strong>n, gebruikte hij voor studie,<br />
beroof<strong>de</strong> zich <strong>van</strong> slaap, en ontzeg<strong>de</strong> zich zelfs <strong>de</strong> tijd, die aan zijn schamele maaltij<strong>de</strong>n<br />
besteed werd. Boven alles had hij <strong>de</strong> studie <strong>van</strong> Gods Woord lief. Hij had een Bijbel<br />
gevon<strong>de</strong>n, die aan een ketting vastlag aan <strong>de</strong> kloostermuur, en menigmaal begaf hij zich<br />
daarheen. Naarmate <strong>de</strong> overtuiging <strong>van</strong> zijn zou<strong>de</strong>n dieper werd, zocht hij door zijn eigen<br />
werken zich vergeving en vre<strong>de</strong> te verwerven. Hij leid<strong>de</strong> een uiterst hard leven, trachten<strong>de</strong><br />
door vasten, waken, en geselen het boze in zijn karakter, waar<strong>van</strong> het kloosterleven hem niet<br />
had bevrijd, te on<strong>de</strong>rdrukken. Voor geen opoffering schrikte hij terug, waardoor hij tot die<br />
reinheid <strong>van</strong> hart kon geraken, die hem in staat zou stellen, <strong>de</strong> goedkeuring Gods te erlangen.<br />
“Ik was waarlik een vrome monnik,” zei hij later, “en volg<strong>de</strong> <strong>de</strong> regels <strong>van</strong> mijn or<strong>de</strong> strikter<br />
op, dan ik uitleggen kan. Indien ooit een monnik <strong>de</strong> hemel kon gewinnen door zijn werken<br />
als kloosterbroe<strong>de</strong>r, zou ik er zeker aanspraak op gehad hebben. . . . Indien ik veel langer<br />
ware voortgegaan, zou ik mijn kastijdingen <strong>van</strong> het vlees waarlik tot <strong>de</strong> dood hebben<br />
doorgevoerd.” Als gevolg <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze pijnlike tucht verloor hij zijn krachten, en begon aan<br />
flauwten te lij<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> gevolgen waar<strong>van</strong> hij nooit geheel te boven kwam. Maar ondanks al<br />
zijn inspanning vond hij geen verlichting voor zijn bezwaar<strong>de</strong> ziel. Hij werd ten laatste bijna<br />
tot wanhoop gedreven.<br />
Toen Luther meen<strong>de</strong>, dat alles verloren was, verwekte God hem een vriend en helper. De<br />
vrome Staupitz open<strong>de</strong> Gods Woord voor Luthers verstand, en maan<strong>de</strong> hem aan, <strong>van</strong><br />
zichzelf af te zien, op te hou<strong>de</strong>n met te <strong>de</strong>nken aan <strong>de</strong> eeuwige straf voor <strong>de</strong> overtreding <strong>van</strong><br />
Gods wet, en te zien op Jezus, zijn Heiland, die <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n vergeeft. “Werp u in <strong>de</strong> armen<br />
<strong>van</strong> uw Verlosser, in plaats <strong>van</strong> uzelf te martelen wegens uw zon<strong>de</strong>n. Vertrouw op Hem,—<br />
op <strong>de</strong> rechtvaardigheid <strong>van</strong> Zijn leven,— op het zoenoffer <strong>van</strong> Zijn dood. . . . Luister naar<br />
Gods Zoon. Hij werd mens, om u <strong>de</strong> verzekering te geven <strong>van</strong> Gods vrije gena<strong>de</strong>.” “Heb<br />
Hem lief, die u eerst heeft liefgehad.”<br />
Aldus sprak <strong>de</strong>ze boodschapper <strong>de</strong>r barmhartigheid. Zijn woor<strong>de</strong>n maakten een diepe<br />
indruk op Luthers hart. Na menige kamp met zijn langgekoester<strong>de</strong> dwalingen was hij in<br />
staat <strong>de</strong> waarheid te vatten, en kwam er vre<strong>de</strong> in zijn verontruste ziel.Luther werd tot<br />
priester geor<strong>de</strong>nd, en uit het klooster geroepen om professor te wor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> universiteit te<br />
Wittenberg. Hier leg<strong>de</strong> hij zich toe op <strong>de</strong> studie <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften in <strong>de</strong> oorspronkelike talen.<br />
Hij begon lezingen te hou<strong>de</strong>n over <strong>de</strong> Bijbel; en het boek <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Psalmen, <strong>de</strong> E<strong>van</strong>gelieën, en <strong>de</strong> Brieven wer<strong>de</strong>n aan een menigte verrukte hoor<strong>de</strong>rs<br />
uitgelegd. Staupitz, zijn vriend en prior, drong erop aan, dat hij <strong>de</strong> preekstoel zou bestijgen,<br />
en het Woord Gods prediken. Luther twijfel<strong>de</strong>, daar hij zich onwaardig gevoel<strong>de</strong> om tot het<br />
volk te spreken in <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> Christus. Het was eerst na lange strijd dat hij toegaf aan het<br />
dringen<strong>de</strong> verzoek <strong>van</strong> zijn vrien<strong>de</strong>n. Hij was reeds machtig in <strong>de</strong> Schriften, en <strong>de</strong> gena<strong>de</strong><br />
82
Gods rustte op hem. Zijn welsprekendheid boei<strong>de</strong> zijn hoor<strong>de</strong>rs; <strong>de</strong> dui<strong>de</strong>likheid en kracht,<br />
waarme<strong>de</strong> hij <strong>de</strong> waarheid voorstel<strong>de</strong>, overtuig<strong>de</strong> hun verstand, en zijn ernst sprak tot hun<br />
harten.<br />
Luther was nog steeds een getrouwe zoon <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse kerk, en dacht er niet aan, dat<br />
hij ooit iets an<strong>de</strong>rs zou zijn. In Gods voorzienigheid werd hij ertoe geleid, Rome te<br />
bezoeken. Hij reis<strong>de</strong> te voet, en bracht <strong>de</strong> nachten door in <strong>de</strong> kloosters langs <strong>de</strong> weg. In een<br />
zeker klooster in Italië stond hij verbaasd over <strong>de</strong> rijkdom, <strong>de</strong> pracht en <strong>de</strong> weel<strong>de</strong>, die hij<br />
aantrof. Begiftigd met een prinselik inkomen, leef<strong>de</strong>n <strong>de</strong> monniken in prachtige vertrekken,<br />
kleed<strong>de</strong>n zich in <strong>de</strong> rijkste en kostbaarste kle<strong>de</strong>ren, en gingen te gast aan een overvloedige<br />
dis. Met pijnlike aandoeningen vergeleek Luther dit toneel met <strong>de</strong> zelfverloochening en <strong>de</strong><br />
ontbering <strong>van</strong> zijn eigen leven. Verbijstering kwam over zijn ziel.<br />
Ein<strong>de</strong>lik aanschouw<strong>de</strong> hij in <strong>de</strong> verte <strong>de</strong> stad <strong>van</strong> <strong>de</strong> zeven heuvelen. Met diepe<br />
ontroering wierp hij zich ter aar<strong>de</strong>, uitroepen<strong>de</strong>: “Heilig Rome, ik groet u!”1 Hij nam zijn<br />
intrek in <strong>de</strong> stad, bezocht <strong>de</strong> kerken, luister<strong>de</strong> naar <strong>de</strong> won<strong>de</strong>rlike verhalen <strong>van</strong> priesters en<br />
monniken, en nam <strong>de</strong>el aan al <strong>de</strong> vereiste ceremonieën. Overal zag hij tonelen, die hem met<br />
verbazing en afschuw vervul<strong>de</strong>n. Hij zag dat er verdorvenheid heerste on<strong>de</strong>r alle klassen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> geestelikheid. Hij hoor<strong>de</strong> <strong>de</strong> prelaten onkuise grappen maken, en ontzette zich over hun<br />
vreselike ongebon<strong>de</strong>nheid, zelfs on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mis. Wanneer hij zich on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> monniken en<br />
burgers meng<strong>de</strong>, vond hij losbandigheid en onmatigheid. Waarheen hij zich ook wend<strong>de</strong>,<br />
trof hij in plaats <strong>van</strong> heiligheid ban<strong>de</strong>loosheid aan. “Het is ongelofelik,” schreef hij, “welke<br />
zon<strong>de</strong>n en afschu- welikhe<strong>de</strong>n te Rome bedreven wor<strong>de</strong>n; ze moeten gezien en aangehoord<br />
wor<strong>de</strong>n, om er geloof aan te kunnen slaan. Het is z— erg, dat men gewoon is te zeggen:<br />
‘Indien er een hel is, moet Rome er op gebouwd zijn. Het is een afgrond, waaruit alle<br />
zon<strong>de</strong>n voortkomen.’”1<br />
In een <strong>de</strong>kreet had <strong>de</strong> paus juist in die tijd aflaat beloofd aan een ie<strong>de</strong>r, die op zijn knieën<br />
dè “Pilatus trap” zou opklimmen, <strong>van</strong> welke gezegd werd, dat onze Heiland hem was<br />
afgeklommen toen hij <strong>de</strong> Romeinse gerechtszaal uitging, en die op won<strong>de</strong>rdadige wijze <strong>van</strong><br />
Jeruzalem naar Rome over- geplaatst was. Luther klom op zekere dag in volle toegewijdheid<br />
<strong>de</strong>ze trap op, maar hoor<strong>de</strong> plotseling een stem als een don<strong>de</strong>rslag, die tot hem scheen te<br />
zeggen: “De rechtvaardige zal uit het geloof leven.” Hij sprong op, en haastte zich met<br />
schaamte en afschuw weg <strong>van</strong> <strong>de</strong> plaats. Die tekst verloor nooit zijn macht over zijn ziel.<br />
Van die tijd af zag hij dui<strong>de</strong>- liker dan ooit tevoren <strong>de</strong> valsheid in <strong>van</strong> het vertrouwen op<br />
mensewerken tot zaligheid, en <strong>de</strong> noodzakelikheid <strong>van</strong> een onwrikbaar geloof in <strong>de</strong><br />
verdiensten <strong>van</strong> Christus. Zijn ogen waren geopend, om nooit weer gesloten te wor<strong>de</strong>n voor<br />
<strong>de</strong> valsheid <strong>van</strong> het pausdom. Toen hij zijn gelaat <strong>van</strong> Rome afkeer<strong>de</strong>, had hij ook zijn hart<br />
er<strong>van</strong> afgekeerd, en <strong>van</strong> die tijd af werd <strong>de</strong> klove wij<strong>de</strong>r, totdat hij alle verbintenis met <strong>de</strong><br />
pauselike kerk verbrak.<br />
83
Na zijn terugkeer uit Rome ontving Luther <strong>van</strong> <strong>de</strong> universiteit te Wittenberg <strong>de</strong> graad<br />
<strong>van</strong> Doktor in <strong>de</strong> Godgeleerdheid. Nu was hij vrij, gelijk nooit tevoren, om zich aan <strong>de</strong><br />
Schriften te wij<strong>de</strong>n, die hij liefhad. Hij had een plechtige gelofte gedaan, dat hij al <strong>de</strong> dagen<br />
<strong>van</strong> zijn leven Gods Woord zorgvuldig zou on<strong>de</strong>rzoeken en het met getrouwheid prediken,<br />
en niet <strong>de</strong> gezeg<strong>de</strong>n en leerstellingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> pausen. Hij was niet langer slechts een monnik<br />
of professor, maar <strong>de</strong> gezaghebben<strong>de</strong> heraut <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel. Hij was als een her<strong>de</strong>r geroepen<br />
om Gods kud<strong>de</strong> te wei<strong>de</strong>n, die honger<strong>de</strong> en dorstte naar <strong>de</strong> waarheid. Hij verklaar<strong>de</strong> met<br />
beslistheid, dat <strong>de</strong> Christenen geen an<strong>de</strong>re leerstellingen behoor<strong>de</strong>n aan te nemen, dan die<br />
gegrond waren op het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Schriften. Deze woor<strong>de</strong>n raakten aan het<br />
wezenlike fondament <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike oppermacht. Ze bevatten het levensbeginsel <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Hervorming.<br />
Luther zag het gevaar in, <strong>van</strong> menselike theorieën boven Gods Woord te stellen.<br />
Onbevreesd viel hij <strong>de</strong> spekulatieve ongelovigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> geleer<strong>de</strong>n aan, en stel<strong>de</strong> zich<br />
tegen <strong>de</strong> wijsbegeerte en godgeleerdheid, wier invloed zo lang het volk beheerst had. Hij<br />
verklaar<strong>de</strong>, dat zulke studieën niet alleen geen waar<strong>de</strong> had<strong>de</strong>n, maar ver<strong>de</strong>rfelik waren, en<br />
trachtte het verstand <strong>van</strong> zijn hoor<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> valse re<strong>de</strong>neringen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wijsgeren en<br />
godgeleer<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> eeuwige waarhe<strong>de</strong>n te lei<strong>de</strong>n, die <strong>de</strong> profeten en apostelen aan het<br />
licht hebben gebracht.<br />
Kostbaar was <strong>de</strong> boodschap, die hij bracht aan <strong>de</strong> begerige scharen, welke aan zijn<br />
lippen hingen. Nooit had<strong>de</strong>n ze zulke woor<strong>de</strong>n gehoord. De blij<strong>de</strong> tijding <strong>van</strong> <strong>de</strong>s Heilands<br />
lief<strong>de</strong>, <strong>de</strong> verzekering <strong>van</strong> vergeving en vre<strong>de</strong> door Zijn verzoenend bloed, verheug<strong>de</strong> hun<br />
harten en vervul<strong>de</strong> hen met onvergan- kelike hoop. Te Wittenberg was een licht ontstoken,<br />
waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> stralen <strong>de</strong> uiterste <strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> zou<strong>de</strong>n beschijnen, en dat in hel<strong>de</strong>rheid<br />
zou toenemen tot het ein<strong>de</strong> <strong>de</strong>r tij<strong>de</strong>n.<br />
Maar licht en duisternis kunnen niet samengaan. Tussen waarheid en dwaling bestaat een<br />
onverzoenlike strijd. Om <strong>de</strong> ene op te hou<strong>de</strong>n en te ver<strong>de</strong>digen, moet <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re aangevallen<br />
en ne<strong>de</strong>rgeworpen wor<strong>de</strong>n. Onze Heiland zelf verklaar<strong>de</strong>: “Ik ben niet gekomen om vre<strong>de</strong> te<br />
brengen, maar het zwaard.” Luther zei enige jaren na het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming: “God<br />
leidt mij niet, Hij drijft me voort, Hij voert me ver<strong>de</strong>r; ik ben geen meester over mijzelf. Ik<br />
zou gaarne in rust leven, maar word in het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> oproer en omwenteling geworpen.”<br />
Nu stond hij op het punt <strong>van</strong> in <strong>de</strong> strijd ingewikkeld te wor<strong>de</strong>n.<br />
De Roomse Kerk had een han<strong>de</strong>lswaar gemaakt <strong>van</strong> <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> Gods. De tafelen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wisselaarsm3 waren naast <strong>de</strong> altaren opgezet, en <strong>de</strong> lucht weergalm<strong>de</strong> <strong>van</strong> het geschreeuw<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> kopers en verkopers. On<strong>de</strong>r het voorwendsel <strong>van</strong> gel<strong>de</strong>n te verzamelen voor <strong>de</strong> bouw<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Sint Pieterskerk te Rome, wer<strong>de</strong>n er in het publiek aflaten voor <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n te koop<br />
aangebo<strong>de</strong>n op gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus. Met <strong>de</strong> prijs <strong>van</strong> misda<strong>de</strong>n zou er een kerk gebouwd<br />
wor<strong>de</strong>n voor Gods eredienst,— <strong>de</strong> hoeksteen gelegd met het loon <strong>de</strong>r ongerechtigheid. Maar<br />
<strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len, die aangewend wer<strong>de</strong>n tot Rome’s verheffing, brachten <strong>de</strong> doodsteek toe<br />
84
aan zijn macht en grootheid. Het was dit, dat <strong>de</strong> vastbera<strong>de</strong>nste en voorspoedigste <strong>van</strong><br />
Rome’s vijan<strong>de</strong>n verwekte, en aanleiding gaf tot <strong>de</strong> strijd, die Rome’s troon schokte, en <strong>de</strong><br />
drievoudige kroon op het hoofd <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus <strong>de</strong>ed wankelen.<br />
De beambte, die aangesteld was om in Duitschland <strong>de</strong> aflaathan<strong>de</strong>l te bezorgen — Tetzel<br />
genaamd — was schuldig bevon<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> laagste vergrijpen tegen <strong>de</strong> samenleving en<br />
tegen <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> God; maar, aan <strong>de</strong> straf op zijn misda<strong>de</strong>n ontkomen zijn<strong>de</strong>, werd hij<br />
gebruikt om <strong>de</strong> onbeschaam<strong>de</strong> han<strong>de</strong>lsplannen <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus te helpen uitvoeren. Met grote<br />
schaamteloosheid uitte hij <strong>de</strong> schan<strong>de</strong>likste leugens, en vertel<strong>de</strong> won<strong>de</strong>rlike verhalen om een<br />
onwetend, lichtbewogen en bijgelovig volk te mislei<strong>de</strong>n. Had<strong>de</strong>n ze Gods Woord gehad, ze<br />
zou<strong>de</strong>n niet op die wijze bedrogen gewor<strong>de</strong>n zijn. Het was om hen on<strong>de</strong>r het beheer <strong>van</strong> het<br />
pausdom te hou<strong>de</strong>n, ten ein<strong>de</strong> <strong>de</strong> macht en weel<strong>de</strong> <strong>van</strong> zijn eerzuchtige lei<strong>de</strong>rs te doen<br />
aangroeien, dat <strong>de</strong> Bijbel <strong>van</strong> hen was weggehou<strong>de</strong>n.<br />
Wanneer Tetzel een stad binnentrok, ging er een boodschapper v——r hem uit, die<br />
aankondig<strong>de</strong>: “De gena<strong>de</strong> Gods en <strong>van</strong> <strong>de</strong> heilige va<strong>de</strong>r is v——r uw poorten.” En het volk<br />
verwelkom<strong>de</strong> <strong>de</strong> godlasteren<strong>de</strong> huichelaar, alsof hij God zelf geweest was, die uit <strong>de</strong> hemel<br />
tot hen was ne<strong>de</strong>rgekomen. De gruwelike han<strong>de</strong>l werd in <strong>de</strong> kerk gedreven, waar Tetzel <strong>de</strong><br />
kansel beklom, en <strong>de</strong> aflaten prees als <strong>de</strong> kostbaarste gift <strong>van</strong> God. Hij verklaar<strong>de</strong>, dat<br />
krachtens zijn certifikaten <strong>van</strong> vergiffenis, al <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n, die <strong>de</strong> koper later zou wensen te<br />
begaan, vergeven zou<strong>de</strong>n zijn, en dat “berouw zelfs niet noodzakelik is.” Meer nog, hij<br />
verzeker<strong>de</strong> zijn hoor<strong>de</strong>rs, dat <strong>de</strong> aflaten niet alleen bij machte waren om <strong>de</strong> leven<strong>de</strong>n te<br />
red<strong>de</strong>n, maar ook <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n; dat op hetzelf<strong>de</strong> ogenblik, dat het geld op <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m <strong>van</strong> zijn<br />
kist zou rinkelen, <strong>de</strong> ziel voor wie het betaald was, uit het vagevuur bevrijd zou zijn, en <strong>de</strong><br />
hemel binnengaan.<br />
Toen Simon <strong>de</strong> tovenaar <strong>de</strong> apostelen geld aanbood, om hun <strong>de</strong> macht om won<strong>de</strong>ren te<br />
doen af te kopen, antwoord<strong>de</strong> Petrus hem: “Uw geld zij met u ten ver<strong>de</strong>rve, omdat ge<br />
gemeend hebt, dat <strong>de</strong> gave Gods door geld verkregen wordt.” Maar Tetzels aanbod werd<br />
door duizen<strong>de</strong>n gretig aangenomen. Goud en zilver vloei<strong>de</strong> in zijn schatkist. Een zaligheid,<br />
die met geld gekocht kon wor<strong>de</strong>n, was gemakkeliker te verkrijgen dan die waartoe berouw,<br />
geloof, en ijverige pogingen vereist wer<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> te we<strong>de</strong>rstaan en te overwinnen.<br />
De leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> aflaten was door geleer<strong>de</strong> en vrome mannen in <strong>de</strong> Roomse Kerk<br />
tegengestaan en er waren er velen, die geen geloof hechtten aan voorwendselen, welke zo<br />
zeer in strijd waren met bet verstand zowel als <strong>de</strong> openbaring. Geen prelaat durf<strong>de</strong> zijn stem<br />
tegen <strong>de</strong>ze god<strong>de</strong>loze han<strong>de</strong>l verheffen, maar <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen begonnen beroerd en<br />
onrustig te wor<strong>de</strong>n, en velen vroegen met bezorgdheid, of God niet door het een of an<strong>de</strong>re<br />
mid<strong>de</strong>l tussen bei<strong>de</strong> zou tre<strong>de</strong>n, om Zijn kerk te reinigen.<br />
Luther, hoewel nog streng katholiek, werd met afschuw vervuld over <strong>de</strong> lasterlike<br />
aanmatigingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aflaat- venters. Velen in zijn eigen gemeente had<strong>de</strong>n bewijzen <strong>van</strong><br />
vergiffenis gekocht, en begonnen al spoedig tot hun leraar te komen, om hun verschillen<strong>de</strong><br />
85
zon<strong>de</strong>n te belij<strong>de</strong>n, vergiffenis verwachten<strong>de</strong>, niet omdat ze berouw had<strong>de</strong>n en zich wensten<br />
te beteren, maar op grond <strong>van</strong> <strong>de</strong> aflaat. Luther weiger<strong>de</strong> hun absolutie, en waarschuw<strong>de</strong><br />
hen, dat tenzij ze berouw gevoel<strong>de</strong>n en een an<strong>de</strong>r leven leid<strong>de</strong>n, ze in hun zon<strong>de</strong>n zou<strong>de</strong>n<br />
omkomen. In grote verslagenheid gingen ze tot Tetzel met <strong>de</strong> klacht, dat hun biechtva<strong>de</strong>r<br />
zijn brieven had geweigerd; en sommigen eisten stoutweg, dat hun het geld teruggegeven<br />
zou wor<strong>de</strong>n. De monnik was woe<strong>de</strong>nd. Hij uitte <strong>de</strong> vreselikste vloeken, liet vuren aansteken<br />
op <strong>de</strong> publieke pleinen, en verklaar<strong>de</strong>, dat hij or<strong>de</strong>rs had <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus “om alle ketters te<br />
verbran<strong>de</strong>n, die zijn allerheiligste aflaten durf<strong>de</strong>n tegen-staan.”<br />
Luther begon nu met stoutmoedigheid zijn werk als kampvechter <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid. Zijn<br />
stem werd <strong>van</strong> <strong>de</strong> kansel ge-hoord tot ernstige en plechtige waarschuwing. Hij stel<strong>de</strong> het<br />
volk het walgelik karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> voor, en leer<strong>de</strong> hen, dat het <strong>de</strong> mens onmogelik is,<br />
door eigen werken <strong>de</strong> schuld er- <strong>van</strong> te vermin<strong>de</strong>ren, of aan <strong>de</strong> straf erop te ontkomen; dat<br />
alleen berouw voor God en geloof in Christus <strong>de</strong> zondaar red<strong>de</strong>n kan; dat <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> <strong>van</strong><br />
Christus niet kan wor<strong>de</strong>n gekocht, maar een vrije gave is. Hij raad<strong>de</strong> <strong>de</strong> mensen aan om<br />
geen aflaten te kopen, maar in het geloof op <strong>de</strong> gekruisig<strong>de</strong> Heiland te zien. Hij verhaal<strong>de</strong><br />
zijn eigen smartelike on<strong>de</strong>rvinding, en hoe hij tevergeefs getracht had, zichzelf zaligheid te<br />
verwerven door verootmoediging en boetedoening; en verzeker<strong>de</strong> zijn hoor<strong>de</strong>rs, dat hij door<br />
<strong>van</strong> zichzelf af te zien en in Christus te geloven, vre<strong>de</strong> en geluk gevon<strong>de</strong>n had.<br />
Daar Tetzel in zijn han<strong>de</strong>l en god<strong>de</strong>loze aanmatigingen volhard<strong>de</strong>, besloot Luther, tot<br />
een meer doeltreffend protest tegen <strong>de</strong>ze schreeuwen<strong>de</strong> misbruiken over te gaan. Spoedig<br />
<strong>de</strong>ed zich een gelegenheid voor. De slotkerk <strong>van</strong> Wittenberg bevatte veel relikwieën, welke<br />
op zekere heilige dagen aan het volk wer<strong>de</strong>n vertoond; en volle vergiffenis <strong>van</strong> zon<strong>de</strong>n werd<br />
aan allen geschonken, die <strong>de</strong> kerk dan bezochten en ter biecht gingen. Gevolgelik stroom<strong>de</strong><br />
het volk op <strong>de</strong>ze dagen in massa’s daarheen. Een <strong>van</strong> <strong>de</strong> gewichtigste <strong>van</strong> die gelegenhe<strong>de</strong>n,<br />
het feest <strong>van</strong> “Allerheiligen,” na<strong>de</strong>r<strong>de</strong>. De dag tevoren plakte Luther, zich on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> menigte<br />
mengen<strong>de</strong>, die reeds naar <strong>de</strong> kerk op weg waren, een papier aan <strong>de</strong> kerk<strong>de</strong>ur aan, dat vijf en<br />
negentig stellingen tegen <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> aflaten bevatte. Hij verklaar<strong>de</strong> zich bereid, <strong>de</strong>ze<br />
stellingen op <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> dag in <strong>de</strong> universiteit te ver<strong>de</strong>digen tegen allen, die lust mochten<br />
gevoelen om ze aan te vallen.<br />
Zijn stellingen trokken algemene aandacht. Ze wer<strong>de</strong>n gelezen en herlezen, en naar alle<br />
zij<strong>de</strong>n herhaald. Grote op-gewon<strong>de</strong>nheid heerste er aan <strong>de</strong> universiteit en in <strong>de</strong> gehele stad.<br />
Door <strong>de</strong>ze stellingen werd aangetoond, dat <strong>de</strong> macht om zon<strong>de</strong>n te vergeven, en <strong>de</strong> straf<br />
erop weg te nemen, nimmer aan <strong>de</strong> paus of enig mens gegeven was. Het gehele stelsel was<br />
bedrog,— een kunstgreep om geld af te persen door partij te trekken <strong>van</strong> <strong>de</strong> bijgelovigheid<br />
<strong>van</strong> het volk,— een plan <strong>van</strong> Satan om <strong>de</strong> zielen te verwoesten <strong>van</strong> allen, die op <strong>de</strong><br />
leugenachtige voorwendsels er<strong>van</strong> zou<strong>de</strong>n vertrouwen. Er werd ook dui<strong>de</strong>lik aangetoond,<br />
dat het e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> Christus <strong>de</strong> kostbaarste schat <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk is, en dat <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> Gods,<br />
die daarin wordt geopenbaard, vrijelik geschonken wordt aan allen, die er met berouw en<br />
geloof naar zoeken.<br />
86
Luthers stellingen daag<strong>de</strong>n we<strong>de</strong>rlegging uit; maar niemand durf<strong>de</strong> er zich aan wagen.<br />
De vragen, die hij behan<strong>de</strong>l<strong>de</strong>, waren in weinige dagen door geheel Duitschland bekend, en<br />
weerklonken in enige weken door <strong>de</strong> gehele Christenwereld. Vele toegewij<strong>de</strong> Katholieken,<br />
die <strong>de</strong> vreselike god<strong>de</strong>loosheid in <strong>de</strong> kerk gezien en betreurd had<strong>de</strong>n, maar niet wisten, hoe<br />
<strong>de</strong> voortgang er<strong>van</strong> te stuiten, lazen <strong>de</strong> stellingen met grote blijdschap, en herken<strong>de</strong>n er <strong>de</strong><br />
stem <strong>van</strong> God in. Ze gevoel<strong>de</strong>n, dat God in gena<strong>de</strong> Zijn hand had uitgestrekt om <strong>de</strong> snel<br />
aanwassen<strong>de</strong> vloed <strong>van</strong> het ver<strong>de</strong>rf, die <strong>van</strong> <strong>de</strong> bis- schoppelike zetel <strong>van</strong> Rome uitging, te<br />
keren. Prinsen en overhe<strong>de</strong>n verheug<strong>de</strong>n zich in het geheim, dat er perk zou wor<strong>de</strong>n gesteld<br />
aan <strong>de</strong> overmoedige macht, die hun het recht ontken<strong>de</strong> <strong>van</strong> zijn besluiten in twijfel te<br />
trekken.<br />
Maar <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>lieven<strong>de</strong> en bijgelovige menigten schrokken, toen <strong>de</strong> valse re<strong>de</strong>neringen,<br />
die hun angsten had<strong>de</strong>n gesust, wer<strong>de</strong>n weggevaagd. Listige geesteliken, gestoord in hun<br />
werk <strong>van</strong> misda<strong>de</strong>n toe te laten, en hun inkomen in gevaar zien<strong>de</strong>, waren verwoed, en<br />
span<strong>de</strong>n samen om hun aanmatigingen te handhaven. De hervormer had het hoofd te bie<strong>de</strong>n<br />
aan bittere beschuldigers. Sommigen klaag<strong>de</strong>n hem aan <strong>van</strong> haastig en volgens een eerste<br />
opwelling gehan<strong>de</strong>ld te hebben. An<strong>de</strong>ren leg<strong>de</strong>n hem hooggevoelendheid ten laste,<br />
verklaren<strong>de</strong> dat hij niet <strong>van</strong> God geleid was, maar door trots en drift. “Wie weet niet,”<br />
antwoord<strong>de</strong> hij, “dat men maar zel<strong>de</strong>n een nieuw <strong>de</strong>nkbeeld bekend maken kan zon<strong>de</strong>r enige<br />
schijn <strong>van</strong> trots, of beschuldigd te wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> twist veroorzaakt te hebben? Waarom wer<strong>de</strong>n<br />
Christus en al <strong>de</strong> martelaren ter dood gebracht?— omdat ze <strong>de</strong> schijn op zich laad<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
trotse verachters te zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> wijsheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd, waarin ze leef<strong>de</strong>n ; en omdat ze nieuwe<br />
waarhe<strong>de</strong>n voorstel<strong>de</strong>n, zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> orakelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> meningen eerst ne<strong>de</strong>rig<br />
geraadpleegd te hebben.”<br />
An<strong>de</strong>rmaal verklaar<strong>de</strong> hij: “Wat ik doe, zal niet door men- selik beleid, maar door <strong>de</strong><br />
raad Gods bewerkt wor<strong>de</strong>n. Indien het Gods werk is, wie zal het keren? Indien het dit niet is,<br />
wie zal het bespoedigen? Niet mijn wil, niet <strong>de</strong> hunne, niet <strong>de</strong> onze,— maar Uw wil, o<br />
heilige Va<strong>de</strong>r, die in <strong>de</strong> hemelen zijt!” Ofschoon Luther door Gods Geest bewogen was, om<br />
zijn werk te beginnen, zou hij het niet voortzetten zon<strong>de</strong>r zware strijd. De verwijtingen <strong>van</strong><br />
zijn vijan<strong>de</strong>n, hun verkeer<strong>de</strong> voorstellingen <strong>van</strong> zijn doel, en <strong>de</strong> onrechtvaardige en lasterlike<br />
aanmerkingen over zijn karakter en beweegre<strong>de</strong>nen, gingen over hem heen als een<br />
overweldigen<strong>de</strong> vloed, en bleven niet zon<strong>de</strong>r gevolg. Hij had er zich verzekerd <strong>van</strong><br />
gehou<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het volk, zowel in kerk als in school, zich gaarne met hem<br />
zou<strong>de</strong>n verenigd hebben in zijn pogingen tot hervorming. Aanmoedigen<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hen,<br />
die hoge posten bekleed<strong>de</strong>n, had<strong>de</strong>n hem met vreug<strong>de</strong> en hoop vervuld. In het verschiet had<br />
hij reeds een blij<strong>de</strong>r dag voor <strong>de</strong> kerk zien dagen. Maar <strong>de</strong> aanmoediging was in verwijt en<br />
veroor<strong>de</strong>ling verkeerd. Vele overhe<strong>de</strong>n, in <strong>de</strong> kerk zowel als in <strong>de</strong> staat, waren overtuigd<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid <strong>van</strong> zijn stellingen, maar zagen aldra in, dat het aannemen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
waarhe<strong>de</strong>n grote veran<strong>de</strong>ringen ten gevolge zou hebben.<br />
87
Het volk te verlichten en te hervormen beteken<strong>de</strong> niet an<strong>de</strong>rs, dan het gezag <strong>van</strong> Rome te<br />
on<strong>de</strong>rmijnen, duizen<strong>de</strong>n stromen, die daar nu in <strong>de</strong> schatkist vloei<strong>de</strong>n, af te keren, en <strong>de</strong><br />
overdaad en pracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike lei<strong>de</strong>rs daardoor zeer te vermin<strong>de</strong>ren. Behalve dat, het<br />
volk te leren <strong>de</strong>nken en als verantwoor<strong>de</strong>like wezens te leren han<strong>de</strong>len, die alleen op<br />
Christus zagen als <strong>de</strong> bron <strong>van</strong> hun zaligheid, zou <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus omverwerpen, en ten<br />
slotte hun eigen gezag vernietigen. Om <strong>de</strong>ze re<strong>de</strong>n weiger<strong>de</strong>n ze <strong>de</strong> meer<strong>de</strong>re kennis, die<br />
God hun aanbood, aan te nemen, en schaar<strong>de</strong>n zich tegen Christus en <strong>de</strong> waarheid, door zich<br />
tegen <strong>de</strong> man te stellen, die Hij gezon<strong>de</strong>n had om hen te verlichten.<br />
Luther beef<strong>de</strong> wanneer hij op zichzelf zag,— één enig man tegenover <strong>de</strong> grootste<br />
machten <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>. Hij twijfel<strong>de</strong> er somtijds aan, of hij er waarlik door God toe geleid<br />
was, om zichzelf tegen het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk te stellen. “Wie was ik,” schrijft hij, “dat ik <strong>de</strong><br />
majesteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus zou tegenstaan, voor wie ... <strong>de</strong> koningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> en <strong>de</strong> gehele<br />
wereld heef<strong>de</strong>n?” . . . “Niemand kan zich in<strong>de</strong>nken, wat mijn hart gele<strong>de</strong>n heeft geduren<strong>de</strong><br />
die eerste twee jaren, en tot welk een moe<strong>de</strong>loosheid, ik mag het wel wanhoop noemen, ik<br />
somtijds verviel.” Maar hij werd niet aan ontmoediging ten prooi. Toen mensesteun hem<br />
ontviel, zag hij op God alleen, en on<strong>de</strong>rvond, dat hij in volle veiligheid kon leunen op die<br />
almachtige arm.<br />
Aan een vriend <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming schreef Luther: “Wij kunnen noch door studie, noch<br />
door verstan<strong>de</strong>like ontwikkeling inzicht in <strong>de</strong> Schriften verkrijgen. Daarom moet uw eerste<br />
plicht zijn, met gebed te beginnen. Smeek <strong>de</strong> Heer, om u naar Zijn rijke barmhartigheid<br />
genadiglik een waar begrip <strong>van</strong> Zijn Woord te schenken. Er is geen an<strong>de</strong>re uitlegger <strong>van</strong> het<br />
woord Gods, dan <strong>de</strong> Schrijver <strong>van</strong> dat woord zelf, zoals Hij gezegd heeft: ‘Ze zullen allen<br />
<strong>van</strong> God geleerd zijn.’ Verwacht niets <strong>van</strong> uw eigen werk, <strong>van</strong> uw eigen verstand: vertrouw<br />
alleen op God, en <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> Zijn Geest. Neem dit aan op het gezeg<strong>de</strong> <strong>van</strong> een mens,<br />
die <strong>de</strong> zaak op <strong>de</strong> proef gesteld heeft.” Hier is een uiterst belangrijke les voor hen, die<br />
gevoelen, dat God hen geroepen heeft om <strong>de</strong> ernstige waarhe<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong>ze tijd aan an<strong>de</strong>ren<br />
te brengen. Deze waarhe<strong>de</strong>n zullen <strong>de</strong> vijandschap doen ontbran<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Satan, en <strong>van</strong> hen,<br />
die <strong>de</strong> fabelen, welke hij verzonnen heeft, liefhebben. In <strong>de</strong> strijd met <strong>de</strong> boze machten is er<br />
meer nodig dan kracht <strong>van</strong> verstand en menselike wijsheid.<br />
Wanneer <strong>de</strong> vijan<strong>de</strong>n zich beriepen op gebruiken en overleveringen, of op <strong>de</strong><br />
beweringen en het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus, ont-moette Luther hen met <strong>de</strong> Bijbel, en <strong>de</strong> Bijbel<br />
alleen. Hier waren bewijsgron<strong>de</strong>n, waar ze niets tegen zeggen kon<strong>de</strong>n; daarom schreeuw<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> slaven <strong>van</strong> vormen en bijgeloof om zijn bloed, gelijk <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n het bloed <strong>van</strong> Christus<br />
geëist had<strong>de</strong>n. “Hij is een ketter,” riepen <strong>de</strong> Roomse ijveraars. “Het is hoogverraad, zulk een<br />
gruwelike ketter een uur langer te laten leven! Laat het schavot onmid<strong>de</strong>llik voor hem<br />
opgericht wor<strong>de</strong>n!” Maar Luther werd hun woe<strong>de</strong> niet ten prooi. God had een werk voor<br />
hem te doen, en engelen wer<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel gezon<strong>de</strong>n om hem te beschermen. Velen<br />
echter, die <strong>van</strong> Luther het kostbare licht ont<strong>van</strong>gen had<strong>de</strong>n, on<strong>de</strong>rvon<strong>de</strong>n Satans woe<strong>de</strong>, en<br />
88
verduur<strong>de</strong>n ter wille <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid onbevreesd marteling en dood. Luthers leer trok <strong>de</strong><br />
aandacht <strong>van</strong> ernstig<strong>de</strong>nken<strong>de</strong>n door geheel Duitschland.<br />
Uit zijn preken en geschriften straal<strong>de</strong> licht, dat duizen<strong>de</strong>n wakker schud<strong>de</strong> en verlichtte.<br />
Een levend geloof begon <strong>de</strong> plaats in te nemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> do<strong>de</strong> vorme- likheid, die <strong>de</strong> kerk zo<br />
lang aan ban<strong>de</strong>n had gelegd. Het volk verloor dageliks meer zijn vertrouwen in Rome’s<br />
bijgeloof. De bolwerken <strong>van</strong> vooroor<strong>de</strong>el begonnen weg te vallen. Gods woord, waaraan<br />
Luther ie<strong>de</strong>re leerstelling en ie<strong>de</strong>re eis toetste, was gelijk een tweesnij<strong>de</strong>nd zwaard, dat tot in<br />
<strong>de</strong> harten <strong>van</strong> het volk doordrong. Overal ontwaakte er een verlangen naar geestelike<br />
vooruitgang. Alom ontstond een hongeren en dorsten naar <strong>de</strong> gerechtigheid, gelijk se<strong>de</strong>rt<br />
eeuwen niet gekend was geweest. De ogen <strong>van</strong> het volk, die zo lang op menselike<br />
instellingen en aardse mid<strong>de</strong>laars gericht geweest waren, wend<strong>de</strong>n zich nu in berouw en<br />
geloof naar Christus en die gekruist.<br />
Deze algemene belangstelling wekte <strong>de</strong> vrees <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike gezaghebbers nog meer<br />
op. Luther werd gedagvaard om te Rome te verschijnen, en zich te verantwoor<strong>de</strong>n op een<br />
aanklacht <strong>van</strong> ketterij. Het bevel vervul<strong>de</strong> zijn vrien<strong>de</strong>n met schrik. Ze ken<strong>de</strong>n het gevaar<br />
maar al te goed, dat hem bedreig<strong>de</strong> in die verdorven stad, die alreeds dronken was <strong>van</strong> het<br />
bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> martelaren voor Jezus. Ze verzetten zich tegen zijn gaan naar Rome, en<br />
verzochten, dat zijn on<strong>de</strong>rzoek in Duitschland zou mogen plaats vin<strong>de</strong>n.<br />
Deze schikking werd ein<strong>de</strong>lik getroffen, en een pauselike afgevaardig<strong>de</strong> aangesteld om<br />
<strong>de</strong> zaak te horen. In <strong>de</strong> instruk- tieën, welke <strong>de</strong>ze beambte <strong>van</strong> <strong>de</strong> opperpriester ontving,<br />
werd gezegd dat Luther reeds tot ketter verklaard was. Er werd aan <strong>de</strong> afgevaardig<strong>de</strong><br />
daarom opgedragen, hem te “vervolgen en zon<strong>de</strong>r verwijl tot zwijgen te brengen.” Indien hij<br />
standvastig zou blijven, en het <strong>de</strong> afgevaardig<strong>de</strong> niet gelukken zou, om zich <strong>van</strong> zijn<br />
persoon meester te maken, was hij gemachtigd “om hem in alle plaatsen in Duitschland<br />
vogelvrij te verklaren, en om allen, die met hem verbon<strong>de</strong>n waren, uit <strong>de</strong> weg te ruimen, te<br />
vloeken, en in <strong>de</strong> ban te doen.” En ver<strong>de</strong>r, ten ein<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze ver<strong>de</strong>rfelike ketterij volkomen uit<br />
te roeien, beval <strong>de</strong> paus zijn afgevaardig<strong>de</strong>, om allen, welke waardigheid ze ook bekle<strong>de</strong>n<br />
mochten in kerk of staat, behalve <strong>de</strong> keizer, buiten <strong>de</strong> gemeenschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk te sluiten,<br />
zo ze zou<strong>de</strong>n nalaten, Luther en zijn aanhangers te grijpen en over te leveren aan <strong>de</strong> wraak<br />
<strong>van</strong> Rome.<br />
Hieruit toont zich <strong>de</strong> ware geest <strong>van</strong> het pausdom. Geen spoor <strong>van</strong> Christelik beginsel, of<br />
zelfs <strong>van</strong> gewone rechtvaar digheid, is in het gehele dokument te vin<strong>de</strong>n. Luther was ver <strong>van</strong><br />
Rome verwij<strong>de</strong>rd; hij had geen gelegenheid gehad, om zijn gedrag of zijn ingenomen<br />
stelling te verklaren of te ver<strong>de</strong>digen; toch werd hij, v——r zijn zaak nog on<strong>de</strong>rzocht was,<br />
kortweg verklaard een ketter te zijn, en <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> dag gewaarschuwd, beschuldigd, verhoord,<br />
en veroor<strong>de</strong>eld; en dat alles door <strong>de</strong> heilige va<strong>de</strong>r, zoals hij zichzelf noemt, het enige,<br />
oppermachtige, onfeilbare gezag in kerk of staat!<br />
89
In <strong>de</strong>ze tijd, toen Luther zo zeer behoefte had aan het me<strong>de</strong>gevoel en <strong>de</strong> raad <strong>van</strong> een<br />
trouwe vriend, zond Gods voor-zienigheid Melanchton naar Wittenberg. Jong <strong>van</strong> jaren,<br />
ne<strong>de</strong>rig en schroomvallig in zijn manieren, gewon Melanchtons gezond oor<strong>de</strong>el, uitgebrei<strong>de</strong><br />
kennis, en innemen<strong>de</strong> welspre-kendheid, die zich aan reinheid en oprechtheid <strong>van</strong> karakter<br />
paar<strong>de</strong>n, algemene bewon<strong>de</strong>ring en achting. Zijn schitteren<strong>de</strong> talenten waren niet meer<br />
opvallend dan <strong>de</strong> zachtheid <strong>van</strong> zijn aanleg. Hij werd spoedig een ernstig discipel <strong>van</strong> het<br />
e<strong>van</strong>gelie, en Luthers vertrouwdste vriend en meest gewaar<strong>de</strong>er<strong>de</strong> steun; zijn zachtheid,<br />
voorzichtigheid, en zorgvuldigheid dien<strong>de</strong>n als aanvulling <strong>van</strong> Luthers moed en ijver. Hun<br />
samen- werking gaf kracht aan <strong>de</strong> Hervorming, en was een bron <strong>van</strong> grote aanmoediging<br />
voor Luther.<br />
Augsburg was bepaald als <strong>de</strong> plaats, waar het verhoor zou gehou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong><br />
hervormer begaf zich te voet op reis daarheen. Men maakte zich ernstig over hem bezorgd.<br />
Er was openlik gedreigd, dat hij op reis gegrepen en vermoord zou wor<strong>de</strong>n, en zijn vrien<strong>de</strong>n<br />
smeekten hem, het niet te wagen. Ze drongen er zelfs bij hem op aan, dat hij Wittenberg een<br />
tijd lang verlaten zou, en veiligheid zoeken bij <strong>de</strong>genen, die hem met vreug<strong>de</strong> zou<strong>de</strong>n<br />
beschermen. Maar hij wil<strong>de</strong> <strong>de</strong> post, die God hem aangewezen had, niet opgeven. Hij moest<br />
getrouw ver<strong>de</strong>r gaan met <strong>de</strong> waarheid te handhaven, niettegenstaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> stormen, die om<br />
hem woed<strong>de</strong>n. Zijn taal was: “Ik ben ge-lijk Jeremia, een man <strong>van</strong> strijd en twist; maar hoe<br />
meer ze me dreigen, hoe meer ze mijn blijdschap verhogen. ... Ze hebben mijn eer en mijn<br />
goe<strong>de</strong> naam reeds door het slijk gesleurd. Al wat me nog rest, is mijn nietswaardig lichaam;<br />
laat hen dat ook hebben; ze zullen mijn leven daardoor slechts enige uren verkorten. Maar<br />
wat mijn ziel aangaat, die zullen ze niet krijgen. Hij, die het Woord <strong>van</strong> Christus aan <strong>de</strong><br />
wereld wenst te brengen, moet ie<strong>de</strong>r uur <strong>de</strong> dood ver-wachten.”<br />
De tijding <strong>van</strong> Luthers aankomst te Augsburg gaf grote voldoening aan <strong>de</strong> pauselike<br />
afgevaardig<strong>de</strong>. De lastige ketter, die <strong>de</strong> aandacht <strong>van</strong> <strong>de</strong> gehele wereld tot zich trok, scheen<br />
nu in <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> Rome te zijn, en <strong>de</strong> afgevaardig<strong>de</strong> nam zich voor, dat hij niet zou<br />
ontsnappen. De hervormer had verzuimd, zich <strong>van</strong> een vrijgelei<strong>de</strong> te voorzien. Zijn vrien<strong>de</strong>n<br />
drongen erop aan, dat hij niet zon<strong>de</strong>r dat dokument voor <strong>de</strong> afgevaardig<strong>de</strong> zou verschijnen,<br />
en zijzelven namen op zich, het <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer te verkrijgen. Het was het plan <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
afgevaardig<strong>de</strong> om Luther zo mogelik te dwingen om te herroepen, of, indien dit niet gelukte,<br />
hem naar Rome te laten voeren, om in het lot <strong>van</strong> Huss en Jérome te <strong>de</strong>len. Daarom trachtte<br />
hij door zijn handlangers Luther te overre<strong>de</strong>n, om zon<strong>de</strong>r vrijgelei<strong>de</strong> te verschijnen, en zich<br />
aan zijn gena<strong>de</strong> toe te vertrouwen. Dit weiger<strong>de</strong> <strong>de</strong> hervormer beslist. Niet voordat hij het<br />
geschrift, dat hem <strong>de</strong> bescherming <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer verzeker<strong>de</strong>, ont<strong>van</strong>gen had, verscheen hij<br />
in <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike afgezant.<br />
Uit voorzichtigheid besloten <strong>de</strong> Katholieken, te trachten Luther te winnen door een<br />
schijn <strong>van</strong> zachtheid. De afgevaardig<strong>de</strong> betoon<strong>de</strong> zich zeer vrien<strong>de</strong>lik, wanneer hij zich met<br />
hem on<strong>de</strong>rhield; maar hij eiste, dat Luther zich onvoorwaar- <strong>de</strong>lik aan het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk<br />
zou on<strong>de</strong>rwerpen, en ie<strong>de</strong>r punt zou toegeven, zon<strong>de</strong>r bespreking of on<strong>de</strong>rzoek. Hij had het<br />
90
karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong> man, met wie hij te doen had, niet naar waar<strong>de</strong> geschat. Luther drukte in zijn<br />
antwoord zijn ontzag voor <strong>de</strong> kerk uit, zijn verlangen naar waarheid, ver<strong>de</strong>r zijn bereidheid<br />
om alle bezwaren tegen wat hij verkondigd had te beantwoor<strong>de</strong>n, en zijn leerstellingen te<br />
on<strong>de</strong>rwerpen aan het besluit <strong>van</strong> zekere voorname universiteiten. Maar tegelijkertijd kwam<br />
hij op tegen <strong>de</strong> eis <strong>van</strong> <strong>de</strong> kardinaal, dat hij herroepen zou, zon<strong>de</strong>r dat er bewezen was, dat<br />
hij dwaal<strong>de</strong>.<br />
Het enige antwoord was: “Herroep, herroep.” De hervormer toon<strong>de</strong> aan, dat zijn stelling<br />
zich grond<strong>de</strong> op <strong>de</strong> Schriften, en verklaar<strong>de</strong> vastbera<strong>de</strong>n, dat hij <strong>de</strong> waarheid niet herroepen<br />
kon. De legaat, onmachtig om Lutlrers beweringen te weerleggen, overstelpte hem met een<br />
vloed <strong>van</strong> verwijten, spotternijen en vleierijen, doorspekt met aanhalingen uit <strong>de</strong><br />
overleveringen, en gezeg<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerkva<strong>de</strong>rs, en liet <strong>de</strong> hervormer geen gelegenheid om<br />
te spreken. Zien<strong>de</strong> dat <strong>de</strong> bijeenkomst, op <strong>de</strong>ze wijze voortgezet, volkomen nutteloos zou<br />
zijn, verkreeg Luther ein<strong>de</strong>lik zeer schoorvoetend vergunning, om zijn antwoord in<br />
geschrifte voor te leggen. “Met zo te doen,” schreef hij aan een vriend, “staat er voor <strong>de</strong><br />
verdrukte een dubbele kans open; ten eerste kan, wat geschreven staat, on<strong>de</strong>rworpen wor<strong>de</strong>n<br />
aan het oor<strong>de</strong>el <strong>van</strong> an<strong>de</strong>ren; en ten twee<strong>de</strong> heeft men beter gelegenheid om op <strong>de</strong><br />
banghartigheid, zo al niet het geweten <strong>van</strong> een aanmatigen<strong>de</strong> en ratelen<strong>de</strong> <strong>de</strong>spoot te werken,<br />
door wiens gebie<strong>de</strong>n<strong>de</strong> taal men an<strong>de</strong>rs overweldigd zou wor<strong>de</strong>n.”<br />
Bij het volgen<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rhond lever<strong>de</strong> Luther een hel<strong>de</strong>re, beknopte en krachtige<br />
uiteenzetting <strong>van</strong> zijn inzichten, overvloedig gestaafd door vele aanhalingen uit <strong>de</strong> Schriften.<br />
Na dit geschrift voorgelezen te hebben, overhandig<strong>de</strong> hij het aan <strong>de</strong> Kardinaal, die het echter<br />
met verachting ter zij<strong>de</strong> wierp, verklaren<strong>de</strong>, dat het een hoop ij<strong>de</strong>le woor<strong>de</strong>n en<br />
ontoepasselike aanhalingen was. Luther, nu volkomen wakker geschud, stel<strong>de</strong> zich tans<br />
tegenover <strong>de</strong> trotse prelaat op diens eigen grond,— <strong>de</strong> overleveringen en leerstellingen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> kerk,— en wierp zijn stellingen volkomen omver.<br />
Toen <strong>de</strong> prelaat zag, dat Luthers re<strong>de</strong>nering niet we<strong>de</strong>r- legd kon wor<strong>de</strong>n, verloor hij alle<br />
zelfbeheersing, en riep woe<strong>de</strong>nd uit: “Herroep, of ik zal u naar Rome zen<strong>de</strong>n, om daar voor<br />
<strong>de</strong> rechters te verschijnen, die aangesteld zijn om kennis <strong>van</strong> uw zaak te nemen. Ik zal u met<br />
al uw aanhangers, en allen, die u te eniger tijd ter wille zullen zijn, in <strong>de</strong> ban doen, en hen<br />
uit <strong>de</strong> kerk werpen.” En ein<strong>de</strong>lik verklaar<strong>de</strong> hij op hoge en toornige toon: “Herroep, of kom<br />
niet weer terug.” De hervormer trok zich onmid<strong>de</strong>llik met zijn vrien<strong>de</strong>n terug, op die wijze<br />
dui<strong>de</strong>lik te kennen geven<strong>de</strong>, dat er <strong>van</strong> hem geen herroeping te verwachten was. Dit was niet<br />
<strong>de</strong> bedoeling <strong>van</strong> <strong>de</strong> kardinaal geweest. Hij had zich gevleid, dat hij Luther door geweld tot<br />
on<strong>de</strong>rwerping zou kunnen drijven. Nu, met zijn aanhangers alleen gelaten, keek hij <strong>de</strong> een<br />
na <strong>de</strong> an<strong>de</strong>r aan, ten hoogste teleurgesteld over <strong>de</strong> onverwachte mislukking <strong>van</strong> zijn plannen.<br />
Luthers pogingen bleven bij <strong>de</strong>ze gelegenheid niet zon<strong>de</strong>r goe<strong>de</strong> gevolgen. De vele<br />
verzamel<strong>de</strong>n, die tegenwoordig waren, had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gelegenheid gehad om <strong>de</strong> twee mannen te<br />
vergelijken, en voor zichzelven te oor<strong>de</strong>len, welke geest zich in hen had geopenbaard, zowel<br />
91
als over <strong>de</strong> kracht en waarheid <strong>van</strong> hun stellingen. Hoe opvallend was <strong>de</strong> tegenstelling! De<br />
hervormer, eenvoudig, ne<strong>de</strong>rig, standvastig, stond daar in <strong>de</strong> kracht Gods, met <strong>de</strong> waarheid<br />
aan zijn zij<strong>de</strong>; <strong>de</strong> afgevaardig<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus, zelfbewust, overheersend, trots en onre- <strong>de</strong>lik,<br />
lever<strong>de</strong> geen enkele bewijsgrond uit <strong>de</strong> Schriften, en riep <strong>de</strong>sniettemin op heftige toon:<br />
“Herroep, of ge zult naar Rome gezon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n om uw straf te ont<strong>van</strong>gen.”<br />
Hoewel Luther een vrijgelei<strong>de</strong> ont<strong>van</strong>gen had, smeed<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Katholieken een aanslag om<br />
hem te grijpen en ge<strong>van</strong>gen te zetten. Zijn vrien<strong>de</strong>n drongen erop aan, dat, daar het nutteloos<br />
voor hem was om nog langer te vertoeven, hij zon<strong>de</strong>r verwijl naar Wittenberg zou<br />
terugkeren, en dat <strong>de</strong> grootste zorg moest gedragen wor<strong>de</strong>n, dat zijn voornemen geheim zou<br />
blijven. Gevolgelik verliet hij Augsburg te paard v——r het aanbreken <strong>van</strong> <strong>de</strong> dag, slechts<br />
<strong>van</strong> een gids vergezeld, die <strong>de</strong> magistraat hem verschaft had. Met angstige voorgevoelens<br />
ging hij heimelik door <strong>de</strong> donkere en stille straten <strong>van</strong> <strong>de</strong> stad. Waakzame en wre<strong>de</strong><br />
vijan<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n zijn on<strong>de</strong>rgang besloten. Zou hij aan <strong>de</strong> strikken ontkomen, die ze voor<br />
hem gespannen had<strong>de</strong>n ? Dat waren ogenblikken <strong>van</strong> benauwdheid en ernstig gebed. Hij<br />
kwam bij een kleine poort in <strong>de</strong> muur <strong>van</strong> <strong>de</strong> stad. Die werd hem geopend, en zon<strong>de</strong>r<br />
verhin<strong>de</strong>ring ging hij er met zijn gids door. Eenmaal veilig buiten, ver-haastten <strong>de</strong><br />
vluchtelingen hun spoed, en v——r <strong>de</strong> afgevaardig<strong>de</strong> <strong>van</strong> Luthers vertrek hoor<strong>de</strong>, was hij<br />
buiten het bereik <strong>van</strong> zijn vervolgers. Satan en zijn handlangers waren bedrogen. De man,<br />
die ze in hun macht dachten te hebben, was als een vogel aan <strong>de</strong> strik <strong>van</strong> <strong>de</strong> vogel<strong>van</strong>ger<br />
ontkomen.<br />
Bij het horen <strong>van</strong> Luthers ontvluchting was <strong>de</strong> afgevaardig<strong>de</strong> buiten zichzelf <strong>van</strong><br />
verbazing en toorn. Hij had verwacht, grote eer te behalen door wijsheid en standvastigheid<br />
in zijn on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>ling met <strong>de</strong>ze rustverstoor<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, maar zijn hoop werd<br />
beschaamd. Hij luchtte zijn toorn in een brief aan Fre<strong>de</strong>rik, <strong>de</strong> keurvorst <strong>van</strong> Saksen,waarin<br />
hij Luther bitterlik beschuldig<strong>de</strong>,en eiste dat Fre<strong>de</strong>rik <strong>de</strong> hervormer naar Rome zen<strong>de</strong>n, of<br />
hem uit Saksen verbannen zou.In zijn ver<strong>de</strong>diging drong Luther erop aan, dat <strong>de</strong><br />
afgevaardig<strong>de</strong> of <strong>de</strong> paus hem zijn dwalingen uit <strong>de</strong> Schriften zou tonen, en verbond zich op<br />
het plechtigst, zijn leerstellingen af te zweren, indien ze kon<strong>de</strong>n bewezen wor<strong>de</strong>n in strijd te<br />
zijn met Gods woord. En hij drukte zijn dankbaarheid aan God uit, dat hij waardig geacht<br />
was, voor zulk een heilige zaak te lij<strong>de</strong>n.<br />
De keurvorst wist nog weinig <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervorm<strong>de</strong> leer, maar was diep getroffen door <strong>de</strong><br />
oprechtheid, kracht en klaarheid <strong>van</strong> Luthers woor<strong>de</strong>n; en Fre<strong>de</strong>rik besloot zijn beschermer<br />
te zullen zijn, totdat er bewezen zou wor<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> hervormer dwaal<strong>de</strong>. Antwoor<strong>de</strong>n<strong>de</strong> op<br />
<strong>de</strong> eis <strong>van</strong> <strong>de</strong> afgevaardig<strong>de</strong>, schreef hij: ” ‘Gij behoor<strong>de</strong> tevre<strong>de</strong>n te zijn, daar Doktor<br />
Martin te Augsburg voor u verschenen is. Wij verwachtten niet, dat ge hem zoudt trachten te<br />
laten herroepen, zon<strong>de</strong>r hem eerst <strong>van</strong> zijn dwaling te overtuigen. Geen <strong>van</strong> <strong>de</strong> geleer<strong>de</strong>n in<br />
ons vorstendom hebben ons me<strong>de</strong>ge<strong>de</strong>eld, dat Martins leer god<strong>de</strong>loos, antichristelik, of<br />
ketters is.’ De vorst weiger<strong>de</strong> bovendien om Luther naar Rome te zen<strong>de</strong>n, of hem uit zijn<br />
staten te verbannen.”<br />
92
De keurvorst zag in, dat <strong>de</strong> ze<strong>de</strong>like ban<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> maatschappij aan alle kanten aan het<br />
verslappen waren. Een groot hervormingswerk was nodig. De ingewikkel<strong>de</strong> en kostbare<br />
inrichtingen om misdaad tegen te gaan en te straffen zou<strong>de</strong>n onnodig zijn, indien <strong>de</strong> mensen<br />
Gods gebo<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> voorschriften <strong>van</strong> een verlicht geweten slechts erken<strong>de</strong>n en<br />
gehoorzaam<strong>de</strong>n. Hij zag, dat Luthers arbeid zich naar dit doel heenstrekte, en hij verheug<strong>de</strong><br />
er zich in het geheim over, dat er zich een betere invloed in <strong>de</strong> kerk <strong>de</strong>ed gel<strong>de</strong>n.<br />
Ook zag hij, dat Luther als professor aan <strong>de</strong> universiteit met uitstekend gevolg werkzaam<br />
was. Nog was er pas een jaar verlopen sinds Luther zijn stellingen aan <strong>de</strong> slotkerk<br />
aangeplakt had, en toch was het aantal <strong>van</strong> <strong>de</strong> pelgrims, die <strong>de</strong> kerk op het feest <strong>van</strong><br />
Allerheiligen bezochten, reeds veel min<strong>de</strong>r. Rome was <strong>van</strong> aanbid<strong>de</strong>rs en gaven beroofd<br />
gewor<strong>de</strong>n, maar hun plaats was ingenomen door een an<strong>de</strong>re klasse <strong>van</strong> mensen, die zich nu<br />
naar Wittenberg spoed<strong>de</strong>n,— geen pelgrims om <strong>de</strong> relikwieën te aanbid<strong>de</strong>n, maar stu<strong>de</strong>nten,<br />
die <strong>de</strong> gehoorzalen vul<strong>de</strong>n. De geschriften <strong>van</strong> Luther had<strong>de</strong>n overal nieuwe belangstelling<br />
in <strong>de</strong> Heilige Schriften aangewakkerd, en niet alleen uit alle <strong>de</strong>len <strong>van</strong> Duitschland, maar<br />
ook uit an<strong>de</strong>re lan<strong>de</strong>n stroom<strong>de</strong>n er stu<strong>de</strong>nten naar <strong>de</strong> universiteit. Jonge mannen, die voor<br />
<strong>de</strong> eerste maal Wittenberg in het gezicht kregen, “hieven hun han<strong>de</strong>n op naar <strong>de</strong> hemel, en<br />
loof<strong>de</strong>n God, die het licht <strong>de</strong>r waarheid uit <strong>de</strong>ze stad liet schijnen, gelijk in vroegere tij<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> berg Zion, om het tot <strong>de</strong> verstverwij- <strong>de</strong>r<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n te laten doordringen.”<br />
11D’Aubigné, boek 4, Kap. 10. 11D’Aubigné, boek 4, Kap. 10.<br />
Luther was nog slechts ge<strong>de</strong>eltelik <strong>van</strong> <strong>de</strong> dwalingen <strong>van</strong> het Katholicisme bekeerd.<br />
Maar het vergelijken <strong>van</strong> het Heilige Woord met <strong>de</strong> pauselike <strong>de</strong>kreten en instellingen<br />
vervul<strong>de</strong> hem met verbazing. “Ik lees,” schreef hij, “<strong>de</strong> <strong>de</strong>kreten <strong>van</strong> <strong>de</strong> opperpriesters, en ...<br />
ik weet niet of <strong>de</strong> paus <strong>de</strong> antichrist zelf is, of zijn apostel; z— verkeerd wordt Christus erin<br />
voorgesteld, en zelfs gekruisigd.” Toch on<strong>de</strong>rsteun<strong>de</strong> Luther in <strong>de</strong>ze tijd <strong>de</strong> Roomse Kerk<br />
nog, en dacht er niet aan, dat hij zich ooit <strong>van</strong> zijn gemeenschap zou afschei<strong>de</strong>n. De<br />
geschriften en leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormer wer<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r ie<strong>de</strong>r volk <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenheid verspreid.<br />
Het werk breid<strong>de</strong> zich uit naar Zwitserland en Holland. Kopieën <strong>van</strong> zijn geschriften braken<br />
zich baan naar Frankrijk en Spanje. In Engeland werd zijn leer als het woord <strong>de</strong>s levens<br />
ont<strong>van</strong>gen. De waarheid had zich ook tot België en Italië uitgestrekt. Duizen<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n uit<br />
hun doodslaap wakker geschud tot <strong>de</strong> vreug<strong>de</strong> en <strong>de</strong> hoop <strong>van</strong> een leven <strong>de</strong>s geloofs.<br />
Rome’s woe<strong>de</strong> steeg voortdurend door <strong>de</strong> aanvallen <strong>van</strong> Luther; en sommige <strong>van</strong> zijn<br />
fanatieke tegenstan<strong>de</strong>rs, zelfs doktoren aan Katholieke universiteiten, verklaar<strong>de</strong>n dat hij,<br />
die <strong>de</strong> opstandige monnik zou do<strong>de</strong>n, zon<strong>de</strong>r zon<strong>de</strong> zijn zou. Op zekere dag sprak een<br />
vreem<strong>de</strong>ling <strong>de</strong> hervormer aan, met een pistool on<strong>de</strong>r zijn mantel verborgen, en vroeg hem,<br />
waarom hij zon<strong>de</strong>r gelei<strong>de</strong> was. “Ik ben in Gods hand,” antwoord<strong>de</strong> Luther. “Hij is mijn<br />
hulp en mijn schild. Wat kan <strong>de</strong> mens mij doen?” Op het horen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze woor<strong>de</strong>n<br />
verbleekte <strong>de</strong> vreem<strong>de</strong>ling, en vluchtte uit <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> engelen <strong>de</strong>s hemels.<br />
93
Bij Rome stond <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>lging <strong>van</strong> Luther vast; maar God was zijn bescherming. Zijn<br />
leer werd overal vernomen,—“in ne<strong>de</strong>rige woningen en kloosters, ... in <strong>de</strong> kastelen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
e<strong>de</strong>len, aan <strong>de</strong> universiteiten, in <strong>de</strong> paleizen <strong>van</strong> <strong>de</strong> koningen; en mannen <strong>van</strong> e<strong>de</strong>l karakter<br />
ston<strong>de</strong>n aan alle kanten op, om zijn pogingen te on<strong>de</strong>rsteunen.” Het was omtrent <strong>de</strong>ze tijd,<br />
dat Luther door het lezen <strong>van</strong> <strong>de</strong> werken <strong>van</strong> Huss bemerkte, dat <strong>de</strong> Boheemse hervormer <strong>de</strong><br />
grote waarheid <strong>van</strong> reehtvaardigmaking door het geloof, die hijzelf trachtte voor te staan en<br />
te leren, ook voorgestaan had. “We zijn allen,” sprak Luther, “Paulus, Augustinus en ikzelf,<br />
zon<strong>de</strong>r het te weten, Hussieten geweest.” “God zal <strong>de</strong> wereld zeker bezoeken,” vervolg<strong>de</strong> hij,<br />
“omdat <strong>de</strong> waarheid een eeuw gele<strong>de</strong>n gepredikt is en verbrand is gewor<strong>de</strong>n.”<br />
In een beroep op <strong>de</strong> keizer en <strong>de</strong> Duitse a<strong>de</strong>l ten behoeve <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming <strong>van</strong> het<br />
Christendom, schreef Luther aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> paus: “Het is iets vreseliks om <strong>de</strong> man, die zich<br />
<strong>de</strong> ste<strong>de</strong>hou<strong>de</strong>r <strong>van</strong> Christus noemt, een pracht te zien ten toon sprei<strong>de</strong>n, waarin geen enkel<br />
keizer hem gelijk kan staan. Is dat <strong>de</strong> eenvoudige Jezus of <strong>de</strong> ne<strong>de</strong>rige Petrus gelijk zijn? De<br />
paus, zeggen ze, is <strong>de</strong> heer <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld! Maar Christus, wiens ste<strong>de</strong>hou<strong>de</strong>r hij zich<br />
beroemt te zijn, heeft gezegd: ‘Mijn koninkrijk is niet <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wereld.’ Kan het rijk <strong>van</strong><br />
een ste<strong>de</strong>hou<strong>de</strong>r zich ver<strong>de</strong>r uitstrekken dan dat <strong>van</strong> zijn hoofd?”<br />
Over <strong>de</strong> universtiteiten schreef hij op <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> wijze: “Ik vreze zeer, dat <strong>de</strong><br />
universiteiten <strong>de</strong> grote poorten zullen blijken, die naar <strong>de</strong> hel lei<strong>de</strong>n, tenzij ze ijverig zorg<br />
dragen, <strong>de</strong> Heilige Schriften uit te leggen, en die in <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongelingschap in te<br />
griffen. Ik raad niemand aan zijn kind te zen<strong>de</strong>n, waar <strong>de</strong> Heilige Schriften niet <strong>de</strong> eerste<br />
plaats innemen. Ie<strong>de</strong>re inrichting, waar Gods woord niet aanhou<strong>de</strong>nd bestu<strong>de</strong>erd wordt,<br />
moet aan be<strong>de</strong>rf blootstaan.” Dit beroep verspreid<strong>de</strong> zich snel door Duitschland, en oefen<strong>de</strong><br />
een machtige invloed op het volk uit. Het gehele volk kwam in beroering, en grote scharen<br />
wer<strong>de</strong>n opgewekt om zich om <strong>de</strong> standaard <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervorming te scharen. Luthers<br />
tegenstan<strong>de</strong>rs, bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> <strong>van</strong> verlangen om zich te wreken, drongen er bij <strong>de</strong> paus op aan,<br />
dat hij beslissen<strong>de</strong> stappen tegen hem zou nemen. Er werd besloten, zijn leerstellingen<br />
onmid<strong>de</strong>llik te veroor<strong>de</strong>len. Zestig dagen wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> hervormer en zijn aanhangers<br />
toegestaan, aan het eind waar<strong>van</strong>, zo ze niet herriepen, allen in <strong>de</strong> ban zou<strong>de</strong>n gedaan<br />
wor<strong>de</strong>n. Dat was een vreselike krisis voor <strong>de</strong> Hervorming. Eeuwen lang had <strong>de</strong> ban <strong>van</strong><br />
Rome machtige vorsten schrik aangejaagd ; hij had grote rijken met ellen<strong>de</strong> en verwoesting<br />
vervuld. Zij, die door dit oor<strong>de</strong>el getroffen waren, wer<strong>de</strong>n algemeen met angst en afschuw<br />
beschouwd; ze waren verstoten <strong>van</strong> omgang met hun me<strong>de</strong>mensen, en wer<strong>de</strong>n als<br />
misdadigers behan<strong>de</strong>ld, die uitgeroeid moesten wor<strong>de</strong>n.<br />
Luther was niet blind voor <strong>de</strong> storm, die over hem zou losbarsten, maar bleef standvastig,<br />
vertrouwen<strong>de</strong> op Christus als zijn hulp en zijn schild. Met het geloof en <strong>de</strong> moed <strong>van</strong> een<br />
martelaar schreef hij : “Wat er gebeuren zal, weet ik niet, en wens het ook niet te weten. . . .<br />
Waar <strong>de</strong> slag me ook moge treffen, ik vrees hem niet. Zelfs geen boomblad valt af zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
wil <strong>van</strong> onze Va<strong>de</strong>r. Hoeveel te meer zal Hij zorg dragen voor ons! Het is een lichte zaak<br />
om voor het Woord te sterven, daar dit Woord, dat vlees voor ons werd, zelf gestorven is.<br />
94
Indien we met Hem sterven, zo zullen we met Hem leven; en, doorstaan<strong>de</strong> wat Hij voor ons<br />
heeft doorgestaan, zullen we komen, waar Hij is, en eeuwig met Hem wezen.”<br />
Toen <strong>de</strong> pauselike ban Luther bereikte, sprak hij: “Ik veracht hem, en verzet er mij tegen<br />
als god<strong>de</strong>loos en vals . . . Het is Christus zelf, die daarin veroor<strong>de</strong>eld wordt. ... Ik verblijd er<br />
mij in, dat ik zoveel moet lij<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> beste zaak, die er bestaat. Reeds gevoel ik grotere<br />
vrijheid in mijn hart, want nu weet ik ein<strong>de</strong>lik, dat <strong>de</strong> paus <strong>de</strong> antichrist is, en zijn troon die<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Satan zelf.” Toch bleef het bevel <strong>van</strong> Rome niet zon<strong>de</strong>r gevolg. Ge<strong>van</strong>genis,<br />
marteling en zwaard waren machtige wapenen om (1D’Aubigné, bock 6, Kap. 9 (3<strong>de</strong><br />
Lon<strong>de</strong>nse ed., Waltlier, 1840). gehoorzaamheid af te dwingen. De zwakken en bijgelovigen<br />
beef<strong>de</strong>n voor het <strong>de</strong>kreet <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus, en terwijl er algemene sympathie met Luther heerste,<br />
gevoel<strong>de</strong>n velen, dat het leven hun te dierbaar was om het voor <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervorming<br />
in <strong>de</strong> waagschaal te stellen. Alles scheen aan te dui<strong>de</strong>n, dat het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervorming<br />
bijna ten ein<strong>de</strong> was.<br />
Luther echter bleef onbevreesd. Rome had hem zijn banvloeken toegeslingerd; en <strong>de</strong><br />
wereld zag toe, er niet aan twij-felen<strong>de</strong> dat hij zou omkomen, of gedwongen wor<strong>de</strong>n om toe<br />
te geven. Maar met vreselike kracht wierp hij het vonnis <strong>van</strong> veroor<strong>de</strong>ling op Rome zelf<br />
terug, en gaf in het openbaar zijn besluit te kennen, om die kerk voor altijd te verlaten. In <strong>de</strong><br />
tegenwoordigheid <strong>van</strong> een menigte stu<strong>de</strong>nten, doktoren en burgers uit alle stan<strong>de</strong>n<br />
verbrand<strong>de</strong> Luther <strong>de</strong> pauselike bul, tezamen met <strong>de</strong> kanonieke wetten, <strong>de</strong> <strong>de</strong>kreten, en<br />
zekere geschriften, die <strong>de</strong> pauselike macht on<strong>de</strong>rsteun<strong>de</strong>n. “Het is mijn vijan<strong>de</strong>n gelukt,” zo<br />
zei hij, “om door het verbran<strong>de</strong>n <strong>van</strong> mijn boeken <strong>de</strong> zaak <strong>de</strong>r waarheid scha<strong>de</strong> aan te doen<br />
in <strong>de</strong> gemoe<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> het gewone volk, en hun zielen te laten verloren gaan; om die re<strong>de</strong>n<br />
verbrand ik we<strong>de</strong>rkerig ook hun hoeken. Een ernstige strijd is juist begonnen. Tot nu toe heb<br />
ik maar met <strong>de</strong> paus gespeeld. Ik ben dit werk in Gods naam begonnen; het zal zon<strong>de</strong>r mij<br />
en door Zijn macht voleindigd wor<strong>de</strong>n.”<br />
Op <strong>de</strong> verwijtingen <strong>van</strong> zijn vijan<strong>de</strong>n, die hem tartten met <strong>de</strong> zwakheid <strong>van</strong> zijn zaak,<br />
antwoord<strong>de</strong> Luther: “Wie weet of God me niet gekozen en geroepen heeft; en of zij niet<br />
behoor<strong>de</strong>n te vrezen, dat ze, door mij te verachten, misschien God zelf verachten ? Mozes<br />
was alleen bij <strong>de</strong> uittocht uit Egypte; Elia stond alleen on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> regering <strong>van</strong> Koning Achab;<br />
Je- saja was alleen te Jeruzalem; Ezechiël alleen te Babylon, . . . God heeft nimmer <strong>de</strong><br />
hogepriester of enig groot man tot profeet verkoren; maar Hij koos gewoonlik lage en<br />
verachte mannen, eens zelfs <strong>de</strong> her<strong>de</strong>r Amos. In ie<strong>de</strong>re eeuw zijn <strong>de</strong> heiligen gedwongen<br />
gewor<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> groten, koningen, prinsen, priesters en wijze mannen te bestraffen, op<br />
gevaar <strong>van</strong> hun leven. ... Ik zeg niet, dat ik een profeet ben; maar wat ik zeg, is, dat zij juist<br />
daarom behoor<strong>de</strong>n te vrezen, omdat ik alleen sta, en zij velen zijn. Hier<strong>van</strong> ben ik zeker, dat<br />
Gods woord bij mij is, en dat het niet aan hun kant is.”<br />
Echter was het niet dan na een vreselike strijd met zichzelf, dat Luther besloot, zich<br />
ein<strong>de</strong>lik <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk af te schei<strong>de</strong>n. Het was omtrent die tijd, dat hij schreef: “Ik gevoel<br />
95
ie<strong>de</strong>re dag meer en meer, hoe moeilik het is om <strong>de</strong> bezwaren, die men in <strong>de</strong> kindsheid heeft<br />
ingezogen, op zij<strong>de</strong> te zetten. O, welk een pijn heeft het me gekost, ofschoon ik <strong>de</strong> Schriften<br />
aan mijn zij<strong>de</strong> had, om het voor mezelf te rechtvaardigen, dat ik me alleen stel<strong>de</strong> tegenover<br />
<strong>de</strong> paus, en hem <strong>de</strong> antichrist noem<strong>de</strong>! Hoe heeft mijn hart er niet on<strong>de</strong>r gele<strong>de</strong>n! Hoe<br />
menigmaal heb ik mezelf niet in bitterheid <strong>de</strong>s geestes die vraag gesteld, die zo gedurig op<br />
<strong>de</strong> lippen <strong>van</strong> <strong>de</strong> pausgezin<strong>de</strong>n was: ‘Zijt gij alleen wijs? Zou<strong>de</strong>n alle an<strong>de</strong>re mensen<br />
verkeerd zien ? Wat zal het zijn, indien ondanks alles gij toch nog ongelijk zoudt hebben, en<br />
in uw dwaling zo vele zielen me<strong>de</strong>sleept, die dan voor eeuwig verloren zullen gaan?’ Z—<br />
worstel<strong>de</strong> ik met mezelf en met Satan, totdat Christus, door Zijn onfeilbaar woord, mijn hart<br />
tegen <strong>de</strong>ze twijfelingen versterkte.”<br />
De paus had Luther met <strong>de</strong> kerkelike ban gedreigd, indien hij niet wil<strong>de</strong> herroepen; en<br />
dat dreigement werd nu uitgevoerd. Er verscheen een nieuwe bul, waarin <strong>de</strong> hervormer als<br />
bepaald <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse Kerk geschei<strong>de</strong>n werd verklaard, en als een gevloekte <strong>de</strong>s hemels<br />
gebrandmerkt, terwijl allen, die zijn leer zou<strong>de</strong>n aannemen, on<strong>de</strong>r <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> veroor<strong>de</strong>ling<br />
besloten wer<strong>de</strong>n. De grote strijd was nu voor goed begonnen.<br />
Tegenwerking is het lot <strong>van</strong> allen, die God gebruikt om waarhe<strong>de</strong>n aan het licht te<br />
brengen, welke in het biezon<strong>de</strong>r voor hun tijd passen. Er was een tegenwoordige waarheid<br />
voor <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> Luther,— een waarheid, voor die tijd <strong>van</strong> biezon<strong>de</strong>r gewicht; er is een<br />
tegenwoordige waarheid voor <strong>de</strong> kerk <strong>van</strong> he<strong>de</strong>n. Het heeft Hem, die alle dingen doet<br />
volgens <strong>de</strong> raad <strong>van</strong> Zijn wil, behaagd, mensen in verschillen<strong>de</strong> omgevingen te stellen, en<br />
hun plichten op te leggen, die eigen zijn aan <strong>de</strong> tijd, waarin ze leven, en <strong>de</strong> omstandighe<strong>de</strong>n,<br />
waarin ze geplaatst zijn. Indien ze het hun geschonken licht op prijs wil<strong>de</strong>n stellen, zou<strong>de</strong>n<br />
ze een ruimer inzicht in <strong>de</strong> waarheid erlangen. Maar <strong>de</strong> meer<strong>de</strong>rheid he<strong>de</strong>n ten dage verlangt<br />
even weinig naar waarheid als <strong>de</strong> pausgezin<strong>de</strong>n, die Luther tegenston<strong>de</strong>n. Er heerst <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong><br />
neiging om <strong>de</strong> theorieën en overleveringen <strong>van</strong> mensen in plaats <strong>van</strong> Gods Woord aan te<br />
nemen, als in vroegere eeuwen. Zij, die <strong>de</strong> waarheid voor <strong>de</strong>ze tijd prediken, moeten niet<br />
verwachten, een gunstiger ont<strong>van</strong>gst te zullen hebben dan <strong>de</strong> vroegere hervormers. De grote<br />
strijd tussen waarheid en dwaling, tussen Christus en Satan, zal in hevigheid toenemen tot<br />
aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wereld.<br />
Jezus sprak tot Zijn discipelen: “Indien gij <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld waart, zo zou <strong>de</strong> wereld het<br />
hare liefhebben; doch omdat gij <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld niet zijt, maar ik u uit <strong>de</strong> wereld heb<br />
uitverkoren, daarom haat u <strong>de</strong> wereld. Ge<strong>de</strong>nkt het woord, dat Ik u gezegd heb: Een<br />
dienstknecht is niet meer<strong>de</strong>r dan zijn heer. Indien ze Mij vervolgd hebben, ze zullen ook u<br />
vervolgen; indien ze Mijn woord bewaard hebben, ze zullen ook het uwe bewaren.” En aan<br />
<strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kant verklaar<strong>de</strong> onze Heer dui<strong>de</strong>lik: “Wee u, wanneer al <strong>de</strong> mensen wel <strong>van</strong> u<br />
spreken! want hun va<strong>de</strong>rs <strong>de</strong><strong>de</strong>n <strong>de</strong>sgelijks <strong>van</strong> <strong>de</strong> valse profeten.” 2De geest <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld<br />
is he<strong>de</strong>n geenszins meer in overeenstemming met <strong>de</strong> Geest <strong>van</strong> Christus dan in vroegere<br />
tij<strong>de</strong>n; en zij, die het woord Gods zuiver prediken, zullen nu met niet meer welwillendheid<br />
ont<strong>van</strong>gen wor<strong>de</strong>n dan toen. De wijze <strong>van</strong> tegenwerking tegen <strong>de</strong> waarheid moge<br />
96
verschillen, <strong>de</strong> vijandschap moge min<strong>de</strong>r openlik zijn, omdat die <strong>van</strong> listiger aard is; maar<br />
<strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> tegenkanting bestaat nog, en zal zich openbaren tot het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd.<br />
97
Hoofdstuk 8 — Luther voor <strong>de</strong> Rijksdag<br />
Een nieuwe keizer, Karel V., had <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> Duitschland beklommen, en <strong>de</strong><br />
afgezon<strong>de</strong>nen <strong>van</strong> Rome haastten zich, hem hun gelukwensen aan te bie<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> vorst<br />
over te halen om zijn macht tegen <strong>de</strong> Hervorming te gebruiken. Aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kant smeekte<br />
hem <strong>de</strong> keurvorst <strong>van</strong> Saksen, aan wie Karel voor een groot <strong>de</strong>el zijn kroon te danken had,<br />
geen stappen tegen Luther te nemen, v——r hij hem een on<strong>de</strong>rhoud toegestaan zou hebben.<br />
Dit bracht <strong>de</strong> keizer in grote verwarring en verlegenheid. Niets min<strong>de</strong>r dan een keizerlik<br />
edikt, dat Luther ter dood veroor<strong>de</strong>len zou, kon <strong>de</strong> pausgezin<strong>de</strong>n tevre<strong>de</strong>n stellen. De<br />
keurvorst had vastbera<strong>de</strong>n verklaard, dat “noch zijn keizerlike majesteit, noch iemand<br />
an<strong>de</strong>rs hem nog getoond had, dat <strong>de</strong> geschriften <strong>van</strong> <strong>de</strong> her-vormer we<strong>de</strong>rlegd waren;”<br />
daarom verzocht hij, “dat Doktor Luther voorzien zou wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> een vrijgelei<strong>de</strong>, opdat hij<br />
zich zou kunnen verantwoor<strong>de</strong>n voor een rechtbank <strong>van</strong> geleer<strong>de</strong>, vrome, en onpartijdige<br />
rechters.”<br />
De aandacht <strong>van</strong> alle partijen vestig<strong>de</strong> zich nu op <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> <strong>de</strong> Duitse Staten,<br />
die kort na <strong>de</strong> troonsbeklimming <strong>van</strong> Karel te Worms zou gehou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n. Er waren grote<br />
politieke vragen en belangen, die door <strong>de</strong>ze volksverga<strong>de</strong>ring overwogen moesten wor<strong>de</strong>n;<br />
voor <strong>de</strong> eerste maal zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> prinsen <strong>van</strong> Duitschland hun jeugdige vorst ontmoeten om<br />
als een verga<strong>de</strong>ring met hem te raadplegen. Van alle <strong>de</strong>len <strong>van</strong> het va<strong>de</strong>rland waren <strong>de</strong> hoge<br />
beambten <strong>van</strong> kerk en staat bijeengekomen. Wereldlike overhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hoge geboorte,<br />
machtig, en naijverig op hun erfrechten; prinselike geesteliken, opgeblazen door het<br />
bewustzijn <strong>van</strong> hun meer<strong>de</strong>re rang en macht; hoffelike rid<strong>de</strong>rs en hun gewapen<strong>de</strong><br />
volgelingen, en afgevaardig<strong>de</strong>n uit vreem<strong>de</strong> en verre lan<strong>de</strong>n—allen verzamel<strong>de</strong>n zich te<br />
Worms. Toch was het on<strong>de</strong>rwerp, dat <strong>de</strong>ze grote verga<strong>de</strong>ring het meest belang inboezem<strong>de</strong>,<br />
<strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> Saksiese hervormer.<br />
Karel had <strong>de</strong> keurvorst vooruit gelast, Luther met zich me<strong>de</strong> te brengen naar <strong>de</strong> Rijksdag,<br />
on<strong>de</strong>r verzekering <strong>van</strong> bescherming, en belofte <strong>van</strong> vrije bespreking <strong>van</strong> <strong>de</strong> strijdvragen met<br />
bevoeg<strong>de</strong> personen. Luther was verlangend om voor <strong>de</strong> keizer te verschijnen. Zijn<br />
gezondheid was in die tijd zeer lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong>; toch schreef hij aan <strong>de</strong> keurvorst: “Indien ik <strong>de</strong> reis<br />
naar Worms niet in goe<strong>de</strong> welstand kan doen, zal ik daarheen gedragen wor<strong>de</strong>n, zo ziek als<br />
ik ben. Want als <strong>de</strong> keizer me geroepen heeft, kan ik er niet aan twijfelen, dat het <strong>de</strong><br />
roepstem <strong>van</strong> God zelf is. Indien ze <strong>van</strong> plan zijn geweld tegen me te gebruiken, hetgeen<br />
waarschijnlik wel het geval is (want het is zeker niet om inlichting te verkrijgen, dat ze <strong>van</strong><br />
me vor<strong>de</strong>ren dat ik v——r hen zal verschijnen), zo plaats ik <strong>de</strong> zaak in <strong>de</strong> hand <strong>de</strong>s Heren.<br />
Hij, die <strong>de</strong> drie jongelingen in <strong>de</strong> vurige oven bewaar<strong>de</strong>, leeft en regeert nog. Indien het Zijn<br />
wil niet is, mij te red<strong>de</strong>n, dan is mijn leven <strong>van</strong> weinig betekenis. Laten we slechts zorg<br />
dragen, dat het e<strong>van</strong>gelie niet blootgesteld wordt aan <strong>de</strong> spot <strong>van</strong> <strong>de</strong> god-<strong>de</strong>lozen, en laten<br />
we liever ons bloed ervoor vergieten, uit vrees dat zij mochten zegevieren. Het staat niet aan<br />
98
mij om te belissen of mijn leven of wel mijn dood het meest zal bijdragen tot heil <strong>van</strong><br />
allen. . . . Verwacht liever alles <strong>van</strong> mij dan vlucht of herroeping. Vluchten kan ik niet; herroepen<br />
nog min<strong>de</strong>r.”<br />
Toen <strong>de</strong> tijding zich te Worms verspreid<strong>de</strong>, dat Luther voor <strong>de</strong> Rijksdag zou verschijnen,<br />
heerste er algemene opgewon<strong>de</strong>nheid. Alean<strong>de</strong>r, <strong>de</strong> pauselike legaat, aan wie <strong>de</strong> zaak in het<br />
biezon<strong>de</strong>r was opgedragen, was verontrust en woe<strong>de</strong>nd. Hij zag in, dat het gevolg noodlottig<br />
zijn zou voor <strong>de</strong> pauselike belangen. Een on<strong>de</strong>rzoek in te stellen naar iets, waar <strong>de</strong> paus<br />
reeds zijn veroor<strong>de</strong>ling over had uitgesproken, was niet an<strong>de</strong>rs dan het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
regeren<strong>de</strong> opperpriester met verachting behan<strong>de</strong>len. Bovendien was hij bevreesd, dat <strong>de</strong><br />
welspreken<strong>de</strong> en krachtige argumenten <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze man vele <strong>van</strong> <strong>de</strong> prinsen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> paus zou<strong>de</strong>n aftrekken. Daarom trachtte hij Karel op <strong>de</strong> dringendste wijze te overtuigen,<br />
dat Luther niet te Worms moest verschijnen. Ongeveer om <strong>de</strong>ze tijd werd <strong>de</strong> bul<br />
uitgevaardigd, die Luther vogelvrij verklaar<strong>de</strong>; en dit feit, verbon<strong>de</strong>n met hetgeen <strong>de</strong><br />
afgevaardig<strong>de</strong> hem voorhield, bracht er <strong>de</strong> keizer toe, om toe te geven. Hij schreef aan <strong>de</strong><br />
keurvorst, dat, indien Luther niet herroepen wil<strong>de</strong>, hij te Wittenberg moest blijven.<br />
Niet tevre<strong>de</strong>n met <strong>de</strong>ze overwinning, gebruikte Alean<strong>de</strong>r al <strong>de</strong> macht en geslepenheid,<br />
die hem ten dienste ston<strong>de</strong>n, om Luthers veroor<strong>de</strong>ling te bewerken. Met een volharding, een<br />
betere zaak waardig, drong hij het geval op aan <strong>de</strong> aandacht <strong>van</strong> <strong>de</strong> vorsten, prelaten, en<br />
an<strong>de</strong>re le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring, <strong>de</strong> hervormer beschuldigen<strong>de</strong> <strong>van</strong> “verleiding, opstand,<br />
god<strong>de</strong>loosheid, en lastering.” Maar <strong>de</strong> heftigheid en hartstocht, die <strong>de</strong> afgevaardig<strong>de</strong> aan <strong>de</strong><br />
dag leg<strong>de</strong>, openbaar<strong>de</strong> maar al te dui<strong>de</strong>lik, wat geest hem dreef. “Haat en wraakzucht,” was<br />
<strong>de</strong> algemene opmerking, “zijn zijn beweegre<strong>de</strong>nen, veel meer dan ware godsdienstijver.”<br />
De meer<strong>de</strong>rheid op <strong>de</strong> Rijksdag was meer dan ooit geneigd, Luthers zaak gunstig te<br />
beoor<strong>de</strong>len.<br />
Met verdubbel<strong>de</strong> ijver drong Alean<strong>de</strong>r er bij <strong>de</strong> keizer op aan, dat hij zijn plicht zou doen<br />
in het uitvoeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike edikten. Maar on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Duitse wet kon dit niet gedaan<br />
wor<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> toestemming <strong>van</strong> <strong>de</strong> vorsten, en, ten laatste voor <strong>de</strong> overlast zwichten<strong>de</strong>,<br />
die <strong>de</strong> afgevaardig<strong>de</strong> hem aan<strong>de</strong>ed, gelastte Karel hem, zijn zaak voor <strong>de</strong> Rijksdag te leggen.<br />
“Het was een roemvolle dag voor <strong>de</strong> afgezant. De verga<strong>de</strong>ring was groot, <strong>de</strong> zaak nog groter.<br />
Alean<strong>de</strong>r zou voor Rome pleiten, ... <strong>de</strong> moe<strong>de</strong>r en het hoofd <strong>van</strong> alle kerken.” Hij zou <strong>de</strong><br />
vorstelike macht <strong>van</strong> Petrus voor <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>r<strong>de</strong> hoof<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenheid handhaven.<br />
“Hij bezat <strong>de</strong> gave <strong>de</strong>r welsprekendheid, en het gewicht <strong>van</strong> <strong>de</strong> gelegenheid beziel<strong>de</strong> hem.<br />
De Voorzienigheid had het z— beschikt, dat Rome vertegenwoordigd wor<strong>de</strong>n en pleiten zou<br />
door zijn bekwaamste spreker, in tegenwoordigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> doorluchtigste rechtbank, eer het<br />
veroor<strong>de</strong>eld werd.” Met een enigszins angstig voorgevoel wachtten zij, die <strong>de</strong> hervormer<br />
gunstig gezind waren, het gevolg <strong>van</strong> Alean<strong>de</strong>rs toespraak af. De keurvorst <strong>van</strong> Saksen was<br />
er niet bij tegenwoordig, maar op zijn bevel waren er enige <strong>van</strong> zijn raadsle<strong>de</strong>n, om<br />
aantekeningen te maken <strong>van</strong> <strong>de</strong> re<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> afgezant.<br />
99
Met al <strong>de</strong> macht <strong>de</strong>r geleerdheid en welsprekenheid zette Alean<strong>de</strong>r er zich toe om <strong>de</strong><br />
waarheid omver te werpen. Aan-klacht na aanklacht slinger<strong>de</strong> hij Luther naar het hoofd, als<br />
ware hij een vijand <strong>van</strong> kerk en staat, <strong>van</strong> leven<strong>de</strong>n en do<strong>de</strong>n, <strong>van</strong> geestelikheid en leken,<br />
<strong>van</strong> raadsverga<strong>de</strong>ringen en private Christenen. “Er is genoeg in <strong>de</strong> dwalingen <strong>van</strong> Luther,”<br />
verklaar<strong>de</strong> hij, om het verbran<strong>de</strong>n <strong>van</strong> “hon<strong>de</strong>rd duizend ketters te rechtvaardigen.” Tot<br />
besluit trachtte hij <strong>de</strong> aanhangers <strong>van</strong> het hervorm<strong>de</strong> geloof verachtelik te maken. “Wat zijn<br />
al <strong>de</strong>ze Lutheranen? — Een gemengd samenraapsel <strong>van</strong> overmoedige opvoedkundigen,<br />
verdorven priesters, losbandige monniken, onweten<strong>de</strong> wetgeleer<strong>de</strong>n en vervallen e<strong>de</strong>len,<br />
met het gemene volk, dat ze bedrogen en bedorven hebben. Hoe ver staat <strong>de</strong> Katholieke<br />
partij in aantal, kennis en macht boven hen! Een eenstemmig <strong>de</strong>kreet <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze doorluchtige<br />
verga<strong>de</strong>ring zal <strong>de</strong> ogen <strong>van</strong> <strong>de</strong> eenvoudigen openen, <strong>de</strong> onvoorzichtigen hun gevaar<br />
aantonen, <strong>de</strong> wankelen<strong>de</strong>n doen besluiten, en <strong>de</strong> zwakken sterken.”<br />
Met <strong>de</strong>rgelijke wapenen zijn <strong>de</strong> voorstan<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid door alle eeuwen heen<br />
aangevallen gewor<strong>de</strong>n. Dezelf<strong>de</strong> argumenten wor<strong>de</strong>n nog gebruikt tegen allen, die in<br />
tegenstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> aangenomen dwalingen, <strong>de</strong> eenvoudige en dui<strong>de</strong>like leer <strong>van</strong> Gods<br />
woord durven voordragen.“ Wie zijn <strong>de</strong>ze predikers <strong>van</strong> nieuwe leerstellingen?” roepen<br />
<strong>de</strong>genen uit, die naar een populaire godsdienst haken. “Ze zijn ongeleerd, weinigen in getal,<br />
en <strong>van</strong> geringe stand. Toch beweren ze <strong>de</strong> waarheid te hebben, en Gods verkoren volk te<br />
zijn. Onwetend zijn ze en verleid. Hoe ver staat onze kerk boven hen in aantal en invloed!<br />
Hoe veel grote en geleer<strong>de</strong> mannen zijn er on<strong>de</strong>r ons! Hoeveel meer macht is er aan onze<br />
zij<strong>de</strong>!” Dat zijn <strong>de</strong> argumenten, wier invloed bij <strong>de</strong> wereld geldt; doch ze betekenen tans<br />
even weinig als in <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormer.<br />
De Hervorming is niet, gelijk velen veron<strong>de</strong>rstellen, met Luther geëindigd. Hij zal<br />
voortgezet wor<strong>de</strong>n tot aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wereld. Luther had een<br />
groots werk te doen met het licht, dat God op hem had laten schijnen, op an<strong>de</strong>ren te doen<br />
weerkaatsen; toch ontving hij niet al het licht, dat aan <strong>de</strong> wereld gegeven zou wor<strong>de</strong>n. Van<br />
die tijd af tot op he<strong>de</strong>n is er voortdurend nieuw licht over <strong>de</strong> Schriften opgegaan, en hebben<br />
zich gedurig nieuwe waarhe<strong>de</strong>n ontvouwd.<br />
De aanspraak <strong>van</strong> <strong>de</strong> afgevaardig<strong>de</strong> maakte een diepe indruk op <strong>de</strong> Rijksdag. Er was<br />
geen Luther tegenwoordig om met <strong>de</strong> klare en overtuigen<strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Gods woord <strong>de</strong><br />
pauselike kampvechter te verslaan. Geen poging werd aangewend om <strong>de</strong> hervormer te<br />
ver<strong>de</strong>digen. Er openbaar<strong>de</strong> zich een algemene neiging om niet alleen hem en <strong>de</strong> leer, die hij<br />
predikte, te veroor<strong>de</strong>len, maar zo mogelik <strong>de</strong> ketterij uit te roeien. Rome had <strong>de</strong> gunstigste<br />
gelegenheid gehad om zijn zaak te bepleiten. Alles wat het tot zijn eigen rechtvaardiging<br />
aanvoeren kon, was gezegd. Doch <strong>de</strong> schijnbare overwinning was het teken <strong>van</strong> ne<strong>de</strong>rlaag.<br />
Van nu aan zou het kontrast tussen waarheid en dwaling dui<strong>de</strong>liker aan het licht tre<strong>de</strong>n, daar<br />
ze nu openlik in botsing waren. Van die dag aan zou Rome nooit meer zo veilig staan, als<br />
het gestaan had.<br />
100
Terwijl <strong>de</strong> meesten <strong>van</strong> <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Rijksdag niet geaarzeld zou<strong>de</strong>n hebben om<br />
Luther aan <strong>de</strong> wraak <strong>van</strong> Rome over te geven, zagen en betreur<strong>de</strong>n velen <strong>van</strong> hen het<br />
heersen<strong>de</strong> be<strong>de</strong>rf in <strong>de</strong> kerk, en wensten <strong>de</strong> misbruiken te on<strong>de</strong>r- drukken, waaron<strong>de</strong>r het<br />
Duitse volk leed, ten gevolge <strong>van</strong> <strong>de</strong> verdorvenheid en geldgierigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> priesterschap.<br />
De afgevaardig<strong>de</strong> had <strong>de</strong> pauselike regering in het gunstigste licht gesteld. Nu bewoog <strong>de</strong><br />
Heer een lid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Rijksdag om een ware beschrijving te geven <strong>van</strong> <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
pauselike tirannie. Met e<strong>de</strong>le standvastigheid stond Hertog George <strong>van</strong> Saksen in die<br />
prinselike verga<strong>de</strong>ring op, en leg<strong>de</strong> met schrikkelike juistheid <strong>de</strong> verleidingen en<br />
afschuwelikhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het pausdom, en <strong>de</strong> afgrijselike gevolgen er<strong>van</strong> bloot. Aan het ein<strong>de</strong><br />
sprak hij:—<br />
“Dit zijn slechts enige <strong>van</strong> <strong>de</strong> misbruiken, die om hervorming <strong>van</strong> Rome roepen. Alle<br />
schaamte is afgelegd, en slechts één doel wordt standvastig in het oog gehou<strong>de</strong>n . . . geld,<br />
geld, geld, . . . zodat <strong>de</strong> predikers, wier plicht het is, <strong>de</strong> waarheid te on<strong>de</strong>rwijzen, niets dan<br />
leugen uiten, en toch niet alleen geduld, maar zelfs beloond wor<strong>de</strong>n, want hoe groter hun<br />
leugens, hoe groter hun winst. Dat is die onzuivere bron, waaruit zoveel vuile beken vloeien.<br />
Losbandigheid en gierigheid gaan hand aan hand. . . . Helaas! het is <strong>de</strong> ergernis, door <strong>de</strong><br />
geestelikheid veroorzaakt, die zoveel arme zielen in het eeuwig ver<strong>de</strong>rf stort. Een algemene<br />
hervorming moet tot stand gebracht wor<strong>de</strong>n.”<br />
Een betere en krachtiger blootlegging <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike misbruiken had zelfs Luther niet<br />
kunnen geven; en het feit, dat <strong>de</strong> spreker een beslist vijand <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormer was, zette zijn<br />
woor<strong>de</strong>n meer gewicht bij. Waren <strong>de</strong> ogen <strong>van</strong> <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring open geweest, ze zou<strong>de</strong>n<br />
Gods engelen in hun mid<strong>de</strong>n gezien hebben, die stralen licht <strong>de</strong><strong>de</strong>n schitteren door <strong>de</strong><br />
duisternis <strong>de</strong>r dwaling heen, en verstan<strong>de</strong>n en harten ontsloten tot aanname <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid.<br />
Het was <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> God <strong>de</strong>r waarheid en wijsheid, die zelfs <strong>van</strong> <strong>de</strong> tegenstan<strong>de</strong>rs <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Hervorming beslag nam, en alzo <strong>de</strong> weg baan<strong>de</strong> voor het grote werk, dat er verricht zou<br />
wor<strong>de</strong>n. Martijn Luther was niet tegenwoordig; maar <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> Eén groter dan Luther<br />
werd in die verga<strong>de</strong>ring gehoord.<br />
Een komitee werd onmid<strong>de</strong>llik door <strong>de</strong> Rijksdag aangesteld om een lijst op te maken <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> pauselike verdrukkingen, waaron<strong>de</strong>r het Duitse volk zo zwaar gebukt ging. Deze lijst, die<br />
hon<strong>de</strong>rd en één zaken aantoon<strong>de</strong>, werd aan <strong>de</strong> keizer aangebo<strong>de</strong>n met verzoek, dat hij<br />
da<strong>de</strong>lik stappen zou nemen om die misbruiken te doen opheffen. “Welk een verlies <strong>van</strong><br />
Christenzielen,” zei<strong>de</strong>n <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rtekenaars <strong>van</strong> het verzoekschrift, “wat plun<strong>de</strong>ring, wat<br />
afpersing als gevolg <strong>van</strong> <strong>de</strong> schan<strong>de</strong>like han<strong>de</strong>lingen, waarme<strong>de</strong> het geestelik hoofd <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Christenheid omringd is! Het is onze plicht, <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rgang en ontering <strong>van</strong> ons volk te<br />
voorkomen. Wij smeken u daarom ne<strong>de</strong>rig, maar zeer dringend, een algemene Hervorming<br />
te bevelen, en <strong>de</strong> doorvoering er<strong>van</strong> op u te nemen.”<br />
Nu eiste het koncilie, dat <strong>de</strong> hervormer voor hen verschijnen zou. Niettegenstaan<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
be<strong>de</strong>n, tegenwerpingen en be-dreigingen <strong>van</strong> Alean<strong>de</strong>r, stem<strong>de</strong> <strong>de</strong> keizer ten laatste toe, en<br />
101
werd Luther gedagvaard om voor <strong>de</strong> Rijksdag te verschijnen. Met <strong>de</strong> dagvaarding werd een<br />
vrijgelei<strong>de</strong> uitgevaardigd, waarbij zijn terugkeer naar een veilige plaats verzekerd werd.<br />
Deze wer<strong>de</strong>n naar Wittenberg gezon<strong>de</strong>n met een heraut, aan wie opgedragen was, hem naar<br />
Worms te begelei<strong>de</strong>n. Luthers vrien<strong>de</strong>n waren verschrikt en verontrust. Het vooroor<strong>de</strong>el en<br />
<strong>de</strong> vijandschap kennen<strong>de</strong>, die er tegen hem be-ston<strong>de</strong>n, vrees<strong>de</strong>n ze, dat zelfs zijn<br />
vrijgelei<strong>de</strong> niet geacht zou wor<strong>de</strong>n, en smeekten hem, zijn leven niet in gevaar te stellen. Hij<br />
antwoord<strong>de</strong>: “Het is niet, dat <strong>de</strong> pausgezin<strong>de</strong>n verlangen om me te Worms te zien, maar ze<br />
wensen mijn veroor<strong>de</strong>ling en mijn dood. Het komt er niet op aan. Bidt niet voor mij, maar<br />
voor Gods woord. . . . Christus zal me Zijn Geest geven, om <strong>de</strong>ze dienaren <strong>de</strong>r dwaling te<br />
overwinnen. Ik veracht hen, zo lang ik leef; ik zal over hen triomferen door mijn dood. Ze<br />
zijn te Worms bezig om me te dwingen te herroepen, en dit zal mijn herroeping zijn: ik heb<br />
tevoren gezegd, dat <strong>de</strong> paus Christus’ ste<strong>de</strong>hou<strong>de</strong>r was; nu zeg ik, dat hij <strong>de</strong>s Heren<br />
tegenstan<strong>de</strong>r is, en <strong>de</strong> apostel <strong>van</strong> <strong>de</strong> duivel.”<br />
Luther zou zijn gevaarvolle reis niet alleen on<strong>de</strong>rnemen. Behalve <strong>de</strong> keizerlike<br />
boodschapper, besloten drie <strong>van</strong> zijn trouwste vrien<strong>de</strong>n om hem te vergezellen. Melanchton<br />
wenste zeer, zich bij hen te mogen voegen. Zijn hart was verknocht aan Luthers hart, en hij<br />
verlang<strong>de</strong> sterk hem te volgen, indien het nodig was, zelfs tot in <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis of <strong>de</strong> dood.<br />
Maar aan zijn smeken werd geen gehoor gegeven. Indien Luther zou omkomen, dan berustte<br />
al <strong>de</strong> hoop <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming op zijn jeugdige me<strong>de</strong>arbei<strong>de</strong>r. De hervormer sprak, toen hij<br />
<strong>van</strong> Melanchton afscheid nam: “Indien ik niet we<strong>de</strong>rkeer, en mijn vijan<strong>de</strong>n me ter dood<br />
brengen, ga dan voort te leren; volhard standvastig in <strong>de</strong> waarheid. Werk in mijn plaats; . . .<br />
indien uw leven gespaard blijft, zal mijn dood weinig scha<strong>de</strong>n.” De stu<strong>de</strong>nten en burgers,<br />
die samengekomen waren om getuigen te zijn <strong>van</strong> Luthers vertrek, waren diep bewogen.<br />
Een menigte, wier harten door het e<strong>van</strong>gelie getroffen waren, nam wenend afscheid <strong>van</strong><br />
hem. Aldus vertrokken <strong>de</strong> hervormer en die hem vergezel<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Wittenberg.<br />
Op reis bemerkten ze, dat het volk gedrukt ging on<strong>de</strong>r sombere voorgevoelens. In<br />
sommige ste<strong>de</strong>n werd hun geen eer bewezen. Toen ze voor <strong>de</strong> nacht stilhiel<strong>de</strong>n, drukte een<br />
vrien<strong>de</strong>like priester zijn bezorgdheid uit door voor Luther het portret omhoog te hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
een Italiaanse hervormer, die <strong>de</strong> marteldood on<strong>de</strong>rgaan had. De volgen<strong>de</strong> dag hoor<strong>de</strong>n ze,<br />
dat Luthers geschriften te Worms veroor<strong>de</strong>eld waren. Keizer-like boodschappers waren<br />
bezig, het <strong>de</strong>kreet <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer uit te vaardigen, en riepen het volk op om <strong>de</strong> gevloekte<br />
werken aan <strong>de</strong> magistraten te brengen. De heraut, die voor Luthers veiligheid in het koncilie<br />
vrees<strong>de</strong>, en meen<strong>de</strong>, dat hij misschien reeds geschokt zou kunnen zijn in zijn besluit, vroeg<br />
hem, of hij nog wenste ver<strong>de</strong>r te gaan. Hij antwoord<strong>de</strong>: “Ik zal ver<strong>de</strong>r gaan, al zou ik in<br />
ie<strong>de</strong>re stad in <strong>de</strong> ban gedaan wor<strong>de</strong>n.”<br />
Te Erfurt werd Luther met eerbewijzen ont<strong>van</strong>gen. Omringd door een bewon<strong>de</strong>ren<strong>de</strong><br />
menigte trok hij <strong>de</strong> straten door, die hij zo menigmaal met een be<strong>de</strong>lzak doorkruist had. Hij<br />
bezocht zijn klostercel, en gedacht aan <strong>de</strong> strijd, waardoor het licht, dat Duitschland nu<br />
bescheen, tot zijn ziel doorgedrongen was. Men drong erop aan, dat hij zou prediken. Dit<br />
102
was hem verbo<strong>de</strong>n, maar <strong>de</strong> heraut gaf hem vergunning, en <strong>de</strong> monnik, wie eenmaal het<br />
laagste werk in het klooster te doen gegeven was, besteeg <strong>de</strong> kansel.<br />
Voor een grote verga<strong>de</strong>ring sprak hij over <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Christus: “Vre<strong>de</strong> zij ulie<strong>de</strong>n.”<br />
“Wijsgeren, doktoren en schrijvers,” zo zei hij, “hebben getracht <strong>de</strong> mensen <strong>de</strong> weg te<br />
wijzen om het eeuwige leven te verkrijgen, en zijn er niet in geslaagd. Ik zal hem u nu<br />
zeggen : . . . God heeft één Man uit <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n opgewekt, <strong>de</strong> Heer Jezus Christus, opdat Hij<br />
<strong>de</strong> dood te niet zou doen, <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> zou uitroeien, en <strong>de</strong> poorten <strong>van</strong> <strong>de</strong> hel sluiten. Dit is het<br />
reddingswerk . . . Christus heeft overwonnen! Dit is <strong>de</strong> blij<strong>de</strong> tijding; en wij wor<strong>de</strong>n<br />
behou<strong>de</strong>n door Zijn werk, niet door ons eigen. . . . Onze Heer Jezus Christus sprak: ‘Vre<strong>de</strong><br />
zij ulie<strong>de</strong>n, ziet Mijn han<strong>de</strong>n’; dat wil zeggen: Zie, o mens! Ik ben het, Ik alleen, die uw<br />
zon<strong>de</strong>n heb weggenomen, en u verlost heb; en nu hebt gij vre<strong>de</strong>, zegt <strong>de</strong> Heer.”<br />
Hij ging ver<strong>de</strong>r met aan te tonen, dat het ware geloof door een heilig leven geopenbaard<br />
wordt. “Daar God ons zalig gemaakt heeft, laat ons onze werken z— inrichten, dat Hij ze<br />
aannemen kan. Zijt gij rijk?— laat uw rijkdom voorzien in <strong>de</strong> behoeften <strong>van</strong> <strong>de</strong> armen. Zijt<br />
gij arm?—laat uw dienst <strong>de</strong> rijken tot hulp strekken. Indien uw arbeid slechts voor uzelf is,<br />
dan is uw voorgewend dienen <strong>van</strong> God een leugen.”<br />
Het volk luister<strong>de</strong>, of het betoverd was. Het brood <strong>de</strong>s levens werd voor <strong>de</strong>ze<br />
hongeren<strong>de</strong> zielen gebroken. Christus werd hun voorgesteld als staan<strong>de</strong> boven pausen,<br />
afgezanten, keizers en koningen. Luther doel<strong>de</strong> niet op het gevaar, waarin hij zich bevond.<br />
Hij trachtte niet, zichzelf tot het voorwerp <strong>van</strong> hun gedachten of me<strong>de</strong>gevoel te maken. In<br />
<strong>de</strong> beschouwing <strong>van</strong> Christus vergat hij zichzelf. Hij verborg zich achter <strong>de</strong> Man <strong>van</strong><br />
Golgotha, en trachtte slechts, Jezus omhoog te heffen als <strong>de</strong> Verlosser <strong>van</strong> zondaren. Bij het<br />
ver<strong>de</strong>r reizen werd <strong>de</strong> hervormer overal met grote belangstelling beschouwd. Een begerige<br />
schare verdrong zich om hem heen, en vrien<strong>de</strong>like stemmen waarschuw<strong>de</strong>n hem voor <strong>de</strong><br />
bedoelingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomsen. “Gij zult verbrand wor<strong>de</strong>n,” zei<strong>de</strong>n sommigen, “en uw<br />
lichaam zal tot as wor<strong>de</strong>n verteerd, zoals dat <strong>van</strong> Johannes Huss.” Luther antwoord<strong>de</strong>: “Al<br />
stookte men een vuur <strong>van</strong> Worms tot Wittenberg, waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> vlammen tot <strong>de</strong> hemel zou<strong>de</strong>n<br />
opstijgen, zo zou ik er doortrekken in <strong>de</strong> naam <strong>de</strong>s Heren, en me v——r hen stellen; ik zou<br />
<strong>de</strong> kaken <strong>van</strong> dit monster ingaan, en, <strong>de</strong> Heer Jezus Christus belij<strong>de</strong>n<strong>de</strong>, zijn tan<strong>de</strong>n<br />
verbreken.”<br />
De tijding dat hij Worms na<strong>de</strong>r<strong>de</strong>, veroorzaakte grote opgewon<strong>de</strong>nheid. Zijn vrien<strong>de</strong>n<br />
beef<strong>de</strong>n voor zijn veiligheid; zijn vijan<strong>de</strong>n vrees<strong>de</strong>n voor het welslagen <strong>van</strong> hun zaak.<br />
Ernstige pogingen wer<strong>de</strong>n aangewend om hem over te halen, <strong>de</strong> stad niet binnen te gaan. De<br />
pausgezin<strong>de</strong>n drongen er bij hem op aan, dat hij zich zou begeven naar het kasteel <strong>van</strong> een<br />
vriendschappelike rid<strong>de</strong>r, waar, zo verklaar<strong>de</strong>n ze, alle moeilikhe<strong>de</strong>n met on<strong>de</strong>rling<br />
goedvin<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong> weg geruimd kon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n. Vrien<strong>de</strong>n trachtten hem angst aan te jagen<br />
door <strong>de</strong> gevaren te beschrijven. Al hun pogen bleef vruchteloos. Luther verklaar<strong>de</strong>, nog<br />
103
steeds onbewogen: “Al waren er zoveel duivels te Worms, als pannen op <strong>de</strong> daken, ik zou er<br />
toch binnengaan.”<br />
Bij zijn intre<strong>de</strong> te Worms stroom<strong>de</strong> een grote menigte naar <strong>de</strong> poorten, om hem welkom<br />
te heten. Zulk een grote toeloop was er zelfs niet geweest om <strong>de</strong> keizer te verwelkomen. De<br />
opgewon<strong>de</strong>nheid was verbazend, en <strong>van</strong> uit het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> schare zong er een schrille,<br />
klagen<strong>de</strong> stem een lijkzang, als waarschuwing aan Luther tegen het lot, dat hem wachtte.<br />
“God zal mijn bescherming zijn,” zei hij, toen hij uit het rijtuig steeg. De pausgezin<strong>de</strong>n<br />
had<strong>de</strong>n niet geloofd, dat Luther het waarlik wagen zou om te Worms te verschijnen, en zijn<br />
komst aldaar vervul<strong>de</strong> hen met ontzetting. De keizer riep onmid- <strong>de</strong>llik zijn raadslie<strong>de</strong>n<br />
tezamen om te overleggen, wat hun te doen stond. Een <strong>van</strong> <strong>de</strong> bisschoppen, een streng<br />
katholiek, verklaar<strong>de</strong>: “Wij hebben lang over <strong>de</strong>ze zaak beraadslaagd. Laat Uw keizerlike<br />
Majesteit zich zon<strong>de</strong>r verwijl <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze man ontdoen. Bracht Sigismund Johannes Huss niet<br />
naar <strong>de</strong> brandstapel ? Wij staan on<strong>de</strong>r geen verplichting, om aan een ketter een vrijgelei<strong>de</strong> te<br />
geven, of er ons aan te hou<strong>de</strong>n.” “Niet alzo,” zei <strong>de</strong> keizer; “we moeten onze belofte<br />
hou<strong>de</strong>n.”<br />
De gehele stad was verlangend, <strong>de</strong>ze merkwaardige man te zien, en een menigte<br />
bezoekers vul<strong>de</strong> al spoedig zijn logies. Luther was nauweliks <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziekte hersteld,<br />
waaraan hij kort tevoren gele<strong>de</strong>n had; hij was afgemat <strong>van</strong> <strong>de</strong> reis, die volle twee weken had<br />
geduurd; hij moest zich voorberei<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> gewichtige gebeurtenissen <strong>van</strong> <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> dag,<br />
en hij had stilte en rust nodig. Maar z— groot was <strong>de</strong> begeerte om hem te zien, dat hij<br />
nauweliks enkele uren rust genoten had, of e<strong>de</strong>len, rid<strong>de</strong>rs, priesters en burgers verzamel<strong>de</strong>n<br />
zich verlangend om hem heen. On<strong>de</strong>r hen waren velen <strong>van</strong> <strong>de</strong> e<strong>de</strong>len, die zo moedig een<br />
hervorming <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerkelike misbruiken <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer geëist had<strong>de</strong>n, en die, zei Luther,<br />
“allen zijn vrijgemaakt door mijn e<strong>van</strong>gelie.” Vijan<strong>de</strong>n zowel als vrien<strong>de</strong>n kwamen om <strong>de</strong><br />
onverschrokken monnik te zien; maar hij ontving hen met onverstoor<strong>de</strong> kalmte, en stond<br />
allen met waardigheid en wijsheid ten antwoord. Zijn houding was onbewogen en moedig.<br />
Zijn bleek, mager gelaat, dat <strong>de</strong> sporen droeg <strong>van</strong> har<strong>de</strong> arbeid en krankheid, had een<br />
vrien<strong>de</strong>like en zelfs opgewekte uitdrukking. De plechtigheid en diepe ernst <strong>van</strong> zijn<br />
woor<strong>de</strong>n gaven hem een kracht, waar zijn vijan<strong>de</strong>n zelfs niet volkomen we<strong>de</strong>rstand aan<br />
kon<strong>de</strong>n bie<strong>de</strong>n. Vrien<strong>de</strong>n zowel als vijan<strong>de</strong>n waren met verwon<strong>de</strong>ring vervuld. Sommigen<br />
waren er<strong>van</strong> overtuigd, dat hij on<strong>de</strong>r God<strong>de</strong>like invloed stond; an<strong>de</strong>ren verklaar<strong>de</strong>n, gelijk<br />
<strong>de</strong> Farizeën <strong>van</strong> Christus: “Hij heeft <strong>de</strong> duivel.”<br />
Op <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> dag werd Luther gedagvaard om voor <strong>de</strong> Rijksdag te verschijnen. Een<br />
keizerlik officier was aangesteld om hem naar <strong>de</strong> gehoorzaal te begelei<strong>de</strong>n; toch was het met<br />
moeite, dat hij <strong>de</strong> plaats bereikte. Ie<strong>de</strong>re straat was met toeschouwers gevuld, die verlangend<br />
waren, <strong>de</strong> monnik te zien, welke het gewaagd had, zich tegen het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus te<br />
verzetten. Toen hij op het punt stond <strong>van</strong> <strong>de</strong> zaal binnen te gaan, waar zijn rechters waren,<br />
sprak een ou<strong>de</strong> generaal, <strong>de</strong> held <strong>van</strong> menige veldslag, vrien<strong>de</strong>lik tot hem: “Monnikje, moninkje!<br />
ge hebt een strijd v——r u, als ik en menig generaal nooit gekend hebben in onze<br />
104
loedigste veldslagen. Maar als uw zaak rechtvaardig is, en ge er zeker <strong>van</strong> zijt, ga dan in<br />
Gods naam voorwaarts, en heb geen vrees! God zal u niet begeven.”<br />
Ein<strong>de</strong>lik stond Luther voor het koncilie. De keizer zat op <strong>de</strong> troon. Hij was omringd <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> doorluchtigste personen <strong>van</strong> het rijk. Nooit was een man in <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> een<br />
indrukwekken<strong>de</strong>r verga<strong>de</strong>ring verschenen, dan die, waarvoor Martijn Luther zich moest<br />
verantwoor<strong>de</strong>n over zijn geloof. “Dit verschijnen was op zichzelf een bepaal<strong>de</strong> overwinning<br />
over het pausdom. De paus had <strong>de</strong> man veroor<strong>de</strong>eld, en nu stond hij voor een rechtbank,<br />
welke zich door <strong>de</strong>ze daad boven <strong>de</strong> paus stel<strong>de</strong>. De paus had hem vogelvrij verklaard, en<br />
hem uit <strong>de</strong> samenleving verstoten, en toch was hij in beleef<strong>de</strong> bewoordingen opgeroepen, en<br />
door <strong>de</strong> hoogste verga<strong>de</strong>ring in <strong>de</strong> wereld ont<strong>van</strong>gen. De paus had hem tot voordurend<br />
zwijgen veroor<strong>de</strong>eld, en nu zou hij spreken voor duizen<strong>de</strong>n aandachtige toehoor<strong>de</strong>rs, uit <strong>de</strong><br />
verste <strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenwereld tezamen gekomen. Een ontzetten<strong>de</strong> omwenteling was op<br />
<strong>de</strong>ze wijze door Luthers toedoen tot stand ge-bracht. Rome was reeds bezig, <strong>van</strong> zijn troon<br />
af te stijgen, en het was <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> een monnik, die <strong>de</strong>ze verne<strong>de</strong>ring teweegbracht.”<br />
In <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> die machtige en doorluchtige verga<strong>de</strong>ring scheen <strong>de</strong><br />
laaggeboren hervormer ontsteld en verlegen. Verschei<strong>de</strong>ne <strong>van</strong> <strong>de</strong> vorsten, zijn ontroering<br />
bemerken<strong>de</strong>, gingen naar hem toe, en een <strong>van</strong> hen fluister<strong>de</strong>: “Vreest u niet voor <strong>de</strong>genen,<br />
die het lichaam do<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> ziel niet kunnen do<strong>de</strong>n.” Een an<strong>de</strong>r zei: “Wanneer gij voor<br />
stadhou<strong>de</strong>rs en koningen gesteld wordt, om mijnentwil, zo zal u gegeven wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong><br />
Geest uws Va<strong>de</strong>rs, wat gij spreken zult.” Z— wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Christus door <strong>de</strong><br />
groten <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld gebruikt, om Zijn dienstknecht te sterken in <strong>de</strong> ure <strong>de</strong>r beproeving.<br />
Luther werd naar een plaats vlak v——r <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer geleid. Een diepe stilte<br />
viel op <strong>de</strong> grote verga<strong>de</strong>ring. Toen stond er een keizerlike beambte op, en op een<br />
verzameling <strong>van</strong> Luthers geschriften wijzen<strong>de</strong>, verlang<strong>de</strong> hij, dat <strong>de</strong> hervormer twee vragen<br />
zou beantwoor<strong>de</strong>n,— of hij ze als <strong>de</strong> zijne erken<strong>de</strong>, en of hij voornemens was <strong>de</strong> meningen,<br />
daarin uiteengezet, te herroepen. Nadat <strong>de</strong> titels <strong>van</strong> <strong>de</strong> boeken waren voorgelezen,<br />
antwoord<strong>de</strong> Luther, dat, wat <strong>de</strong> eerste vraag betrof, hij erken<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> boeken <strong>de</strong> zijne<br />
waren. “Wat <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> vraag aangaat,” zei hij, “zien<strong>de</strong>, dat het een vraag is, die betrekking<br />
heeft op geloof, op <strong>de</strong> redding <strong>van</strong> zielen, en het Woord Gods, dat <strong>de</strong> grootste en kostbaarste<br />
schat is, in <strong>de</strong> hemel zowel als op aar<strong>de</strong>, zou het haastig en gevaarlik voor mij zijn, zon<strong>de</strong>r<br />
na<strong>de</strong>nken te antwoor<strong>de</strong>n. Ik zou misschien min<strong>de</strong>r zeggen, dan <strong>de</strong> omstandighe<strong>de</strong>n vereisen,<br />
of meer dan voor <strong>de</strong> waarheid nodig is, en op die wijze zou ik zondigen tegen dit woord <strong>van</strong><br />
Christus: ‘Zo iemand Mij verloochend zal hebben voor <strong>de</strong> mensen, die zal Ik ook<br />
verloochenen voor Mijn Va<strong>de</strong>r, die in <strong>de</strong> hemelen is.’ Om <strong>de</strong>ze re<strong>de</strong>n smeek ik Uw<br />
keizerlike Majesteit, mij tijd te willen toestaan, opdat ik antwoor<strong>de</strong>n moge zon<strong>de</strong>r me te<br />
bezondigen tegen Gods woord.”<br />
Het was verstandig, dat Lutlier dit verzoek <strong>de</strong>ed. Zijn han<strong>de</strong>lwijze overtuig<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
verga<strong>de</strong>ring, dat hij niet harts- tochtelik of door drift aangedreven han<strong>de</strong>l<strong>de</strong>. Zulk een<br />
105
kalmte en tegenwoordigheid <strong>van</strong> geest, die niet verwacht wer<strong>de</strong>n <strong>van</strong> iemand, die zich<br />
bewezen had, stoutmoedig en onwrikbaar te zijn, gaven hem meer macht, en stel<strong>de</strong>n hem<br />
later in staat, met een voorzichtigheid, beslistheid, wijsheid en waardigheid te antwoor<strong>de</strong>n,<br />
die zijn tegenstan<strong>de</strong>rs verwon<strong>de</strong>ring afdwong, teleurstelling bezorg<strong>de</strong>, en hun aanmatiging<br />
en trots bestrafte.<br />
Hij moest <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> dag verschijnen, om zijn eindbesluit te geven. Een tijd lang<br />
ontzonk hem <strong>de</strong> moed, als hij <strong>de</strong> machten in aanmerking nam, die zich tegen <strong>de</strong> waarheid<br />
geschaard had<strong>de</strong>n. Zijn geloof wankel<strong>de</strong>; angstvalligheid en beving greep hem aan, en<br />
ontzetting overman<strong>de</strong> hem. De gevaren vermenigvuldig<strong>de</strong>n zich v——r hem, zijn vijan<strong>de</strong>n<br />
schenen <strong>de</strong> overwinning te zullen behalen, en <strong>de</strong> machten <strong>de</strong>r duisternis <strong>de</strong> overhand te<br />
hebben. Wolken pakten zich om hem samen, en schenen hem <strong>van</strong> God te schei<strong>de</strong>n. Hij<br />
hijg<strong>de</strong> naar verzekering, dat <strong>de</strong> Heer <strong>de</strong>r Heirscharen met hem zou zijn. In grote zielsangst<br />
wierp hij zich met het aangezicht ter aar<strong>de</strong>, en uitte gebroken en hartverscheuren<strong>de</strong> kreten,<br />
die God alleen ten volle kon verstaan.<br />
“O almachtige, eeuwige God,” zo pleitte hij, “hoe vreselik is <strong>de</strong>ze wereld! Zie, hij heeft<br />
zijn mond geopend om me te verslin<strong>de</strong>n, en hoe klein is mijn geloof in U! . . . Als het alleen<br />
<strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wereld is, waar ik op moet vertrouwen, dan is alles voorbij. . . . Mijn<br />
laatste ure is gekomen, mijn vonnis is uitgesproken ... o, mijn God, help Gij me tegen al <strong>de</strong><br />
wijsheid <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wereld. Doe dit . . . Gij alleen; . . . want dit werk is het mijne niet, maar<br />
het Uwe. Ik heb hier niets te doen; ik heb geen twist met <strong>de</strong> groten <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze aar<strong>de</strong>. . . . Maar<br />
het is Uw zaak. O, Heer, help me! Getrouwe en on<strong>de</strong>rveran<strong>de</strong>rlike God, ik stel mijn<br />
vertrouwen niet op <strong>de</strong> mens. ... Al wat <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens is, wankelt; wat uit hem voortkomt,<br />
schiet te kort. . . . Gij hebt me gekozen voor dit werk. . . . Sta me ter zij<strong>de</strong>, ter wille <strong>van</strong> Uw<br />
veelgelief<strong>de</strong> Zoon, Jezus Christus, mijn beschermer, mijn schild, en mijn hoog vertrek.”<br />
De alwijze Voorzienigheid had het zo beschikt, dat Luther zijn gevaar zou inzien, opdat<br />
hij niet op eigen kracht zou steunen, noch zich vermetel in gevaar begeven. Toch was het<br />
niet <strong>de</strong> vrees voor persoonlik lij<strong>de</strong>n, angst voor marteling of dood, die hem onmid<strong>de</strong>llik<br />
scheen te dreigen, welke hem met schrik vervul<strong>de</strong>n. Hij was tot het keerpunt gekomen, en<br />
gevoel<strong>de</strong> zijn ontoereikendheid om staan<strong>de</strong> te blijven. Door zijn zwakheid zou <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> waarheid scha<strong>de</strong> kunnen lij<strong>de</strong>n. Niet voor eigen veiligheid, maar om <strong>de</strong> zege <strong>van</strong> het<br />
e<strong>van</strong>gelie worstel<strong>de</strong> hij met God. De angst en strijd <strong>van</strong> zijn ziel waren gelijk die <strong>van</strong> Israël<br />
in <strong>de</strong> worsteling <strong>van</strong> die nacht aan <strong>de</strong> oever <strong>van</strong> <strong>de</strong> eenzame beek. Gelijk Israël overmocht<br />
hij bij God. In zijn uiterste hulpeloosheid vestig<strong>de</strong> zijn geloof zich op Christus, <strong>de</strong> machtige<br />
Verlosser. Hij werd versterkt door <strong>de</strong> verzekering, dat hij niet alleen voor het koncilie zou<br />
verschijnen. Vre<strong>de</strong> keer<strong>de</strong> in zijn ziel terug, en hij verheug<strong>de</strong> er zich in, dat het hem vergund<br />
was, Gods woord omhoog te hou<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> heersers <strong>van</strong> het volk.<br />
In <strong>de</strong> geest op God steunend bereid<strong>de</strong> Luther zich voor op <strong>de</strong> strijd, die v——r hem lag.<br />
Hij overdacht <strong>de</strong> wijze <strong>van</strong> antwoor<strong>de</strong>n, doorliep ge<strong>de</strong>elten uit zijn eigen geschriften, en<br />
106
nam uit <strong>de</strong> Heilige Schrift passen<strong>de</strong> bewijzen om zijn stellingen te steunen. Daarna, zijn<br />
linkerhand op het heilige boek, dat v——r hem open lag, leggen<strong>de</strong>, hief hij zijn rechterhand<br />
op naar <strong>de</strong> hemel, en <strong>de</strong>ed <strong>de</strong> gelofte, dat hij zich “getrouw aan het e<strong>van</strong>gelie zou<br />
vasthou<strong>de</strong>n, en zijn geloof met vrijmoedigheid zou belij<strong>de</strong>n, zelfs al zou hij geroepen<br />
wor<strong>de</strong>n, om zijn getuigenis met zijn bloed te bezegelen.”<br />
Toen hij opnieuw in <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Rijksdag geleid werd, droeg zijn gelaat<br />
geen spoor <strong>van</strong> angst of ver-legenheid. Kalm en vredig, en toch verheven, moedig en e<strong>de</strong>l,<br />
stond hij als Gods getuige on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> groten <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>. De keizerlike beambte eiste nu te<br />
horen wat zijn besluit was, en of hij zijn leerstellingen wenste te herroepen. Luther gaf zijn<br />
antwoord op on<strong>de</strong>rworpen en ne<strong>de</strong>rige toon, zon<strong>de</strong>r heftigheid of drift. Hij gedroeg zich stil<br />
en eerbiedig; toch openbaar<strong>de</strong> hij een vertrouwen en een vreug<strong>de</strong>, waarover <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring<br />
zich verwon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>. “Doorluchtigste keizer, hooge<strong>de</strong>le vorsten, genadigste lieren,” sprak<br />
Luther, “ik verschijn he<strong>de</strong>n v——r u volgens het bevel, me gisteren gegeven; en bij <strong>de</strong><br />
barmhartigheid Gods smeek ik Uw Majesteit en uw doorluchtige hoog- he<strong>de</strong>n, met<br />
goedwilligheid te willen luisteren naar <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>diging <strong>van</strong> een zaak, waar<strong>van</strong> ik me<br />
overtuigd houd, dat hij rechtvaardig is en goed. Indien ik me door onwetendheid niet zou<br />
hou<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> gebruiken en passen<strong>de</strong> regelen <strong>van</strong> het hof, verzoek ik dat me zulks vergeven<br />
wor<strong>de</strong>; want ik ben niet grootgebracht in <strong>de</strong> paleizen <strong>van</strong> koningen, maar in <strong>de</strong> afzon<strong>de</strong>ring<br />
<strong>van</strong> een klooster.”<br />
Daarna tot <strong>de</strong> vraag komen<strong>de</strong>, zei hij, dat zijn werken niet alle hetzelf<strong>de</strong> karakter<br />
droegen. In sommige had hij gehan<strong>de</strong>ld over geloof en goe<strong>de</strong> werken, en zelfs zijn vijan<strong>de</strong>n<br />
verklaar<strong>de</strong>n dat die niet alleen scha<strong>de</strong>loos, maar nuttig waren. Die te herroepen, zou<br />
waarhe<strong>de</strong>n veroor<strong>de</strong>len zijn, welke alle partijen bele<strong>de</strong>n. De twee<strong>de</strong> soort bestond uit<br />
geschriften, die het be<strong>de</strong>rf en <strong>de</strong> misbruiken <strong>van</strong> het pausdom aan het licht stel<strong>de</strong>n. Die te<br />
herroepen, zou zijn <strong>de</strong> tirannie <strong>van</strong> Rome te versterken, en een wij<strong>de</strong>re <strong>de</strong>ur te openen voor<br />
vele en grote god<strong>de</strong>looshe<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> soort boeken had hij personen aangevallen, die<br />
bestaan<strong>de</strong> misbruiken had<strong>de</strong>n ver<strong>de</strong>digd. Wat <strong>de</strong>ze betrof, moest hij vrijuit toegeven, dat hij<br />
heftiger was geweest, dan hem paste. Hij beweer<strong>de</strong> geenszins zon<strong>de</strong>r fouten te zijn; maar<br />
zelfs <strong>de</strong>ze boeken kon hij niet herroepen, want zulk een han<strong>de</strong>lwijze zou <strong>de</strong> vijan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
waarheid slechts te stouter maken, en ze zou<strong>de</strong>n er voor<strong>de</strong>el uit trekken, door Gods volk met<br />
nog groter wreedheid te verdrukken.<br />
“Maar daar ik slechts een mens ben, en niet God,” vervolg<strong>de</strong> hij, “zo zal ik me<br />
ver<strong>de</strong>digen, gelijk Christus gedaan heeft, die zei: ‘Indien Ik kwalik gesproken heb, betuig<br />
<strong>van</strong> het kwa<strong>de</strong>.’ Bij <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> Gods bezweer ik u, doorluchtigste keizer, en u, hoogverheven<br />
vorsten, en e<strong>de</strong>len uit ie<strong>de</strong>re stand, om me uit <strong>de</strong> geschriften <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeten en apostelen te<br />
be-wijzen, dat ik gedwaald heb. Zo spoedig ik hier<strong>van</strong> overtuigd zal zijn, zal ik onmid<strong>de</strong>llik<br />
al mijn dwalingen herroepen, en <strong>de</strong> eerste zijn om mijn boeken in het vuur te werpen.<br />
107
“Wat ik daareven gezegd heb, toont, naar ik hoop, dui<strong>de</strong>lik aan, dat ik <strong>de</strong> gevaren<br />
zorgvuldig overwogen en bedacht heb, waaraan ik me blootstel; maar verre <strong>van</strong> er door<br />
ontsteld te zijn, verheug ik er me over, dat ik mag zien, dat het e<strong>van</strong>gelie he<strong>de</strong>n, als in<br />
vroegere tij<strong>de</strong>n, een oorzaak <strong>van</strong> moeite en ver<strong>de</strong>eldheid is. Dit is het karakter en <strong>de</strong><br />
bestemming <strong>van</strong> Gods woord. ‘ Ik ben niet gekomen om vre<strong>de</strong> te brengen, maar het zwaard,’<br />
heeft Jezus Christus gezegd. God is won<strong>de</strong>rlik en vreselik in Zijn raadslagen; wacht u, dat<br />
gij door te trachten om onenighe<strong>de</strong>n te voorkomen, niet bevon<strong>de</strong>n wordt in strijd te komen<br />
met het heilige woord Gods, en over uw hoof<strong>de</strong>n een schrikkelike vloed <strong>van</strong><br />
onoverkomelike gevaren, tegenwoordig onheil, en eeuwige rampzaligheid brengt. ... Ik zou<br />
veel voorbeel<strong>de</strong>n kunnen aanvoeren, uit <strong>de</strong> Godspraken genomen. Ik zou kunnen spreken<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Farao’s, <strong>van</strong> <strong>de</strong> koningen <strong>van</strong> Babylon, en die <strong>van</strong> Israël, welke nimmer hun eigen<br />
on<strong>de</strong>rgang meer in <strong>de</strong> hand werkten, dan wanneer ze door mid<strong>de</strong>len, die uiterst voorzichtig<br />
schenen, hun gezag dachten te bevestigen. God ‘verzet <strong>de</strong> bergen, dat ze het niet gewaar<br />
wor<strong>de</strong>n.’”1<br />
Luther had in het Duits gesproken; hem werd nu verzocht om <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n in het<br />
Latijn te herhalen. Ofschoon uitgeput door wat voorafgegaan was, <strong>de</strong>ed hij wat <strong>van</strong> hem<br />
verlangd werd, en herhaal<strong>de</strong> zijn re<strong>de</strong> met <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> dui<strong>de</strong>lik- heid en kracht als in het eerst.<br />
Gods voorzienigheid leid<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze zaak. Het verstand <strong>van</strong> vele vorsten was z— beneveld door<br />
dwaling en bijgeloof, dat ze bij <strong>de</strong> eerste voordracht <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> Luthers re<strong>de</strong>nering niet<br />
kon<strong>de</strong>n innemen; maar <strong>de</strong> herhaling er<strong>van</strong> stel<strong>de</strong> hen in staat, <strong>de</strong> aangevoer<strong>de</strong> punten<br />
dui<strong>de</strong>lik te zien. Zij, die hardnekkig hun ogen voor het licht sloten, en besloten waren zich<br />
niet door <strong>de</strong> waarheid te laten overtuigen, waren verwoed over <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> Luthers<br />
woor<strong>de</strong>n. Toen hij met spreken ophield, zei <strong>de</strong> woordvoer<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> Rijksdag toornig: “Ge<br />
hebt <strong>de</strong> vraag niet beantwoord, die u gedaan is . . . Een dui<strong>de</strong>lik en uitdrukkelik antwoord<br />
wordt verlangd. . . . Wilt ge herroepen of niet?”<br />
De hervormer antwoord<strong>de</strong>: “Daar Uw doorluchtigste majesteit en verheven prinsen een<br />
eenvoudig, dui<strong>de</strong>lik, en direkt antwoord verlangen, zo zal ik het geven, en het is dit: Ik kan<br />
mijn geloof noch aan <strong>de</strong> paus, noch aan koncilies on<strong>de</strong>rwerpen, omdat het zo klaar is als <strong>de</strong><br />
dag, dat ze dikmaals in dwaling vervallen zijn, en zelfs in opvallen<strong>de</strong> tegenspraak met<br />
elkan<strong>de</strong>r. Indien ik dus niet overtuigd word door bewijzen uit <strong>de</strong> Heilige Schriften, of door<br />
klare re<strong>de</strong>nen; indien ik niet overtuigd word door <strong>de</strong> eigen teksten, die ik heb aangehaald; en<br />
als mijn geweten niet op <strong>de</strong>ze wijze in on<strong>de</strong>rwerping aan Gods woord wordt gebracht, zo<br />
kan noch wil ik herroepen; want het kan niet veilig zijn voor een Christen om tegen zijn<br />
geweten te spreken. Hier sta ik; ik kan niet an<strong>de</strong>rs, God helpe mij! Amen.”<br />
Alzo bleef <strong>de</strong> rechtvaardige man op het zekere fondament <strong>van</strong> Gods woord staan. Het<br />
licht <strong>de</strong>s hemels scheen op zijn gelaat. Zijn grootheid en reinheid <strong>van</strong> karakter, <strong>de</strong> vre<strong>de</strong> en<br />
vreug<strong>de</strong> <strong>van</strong> zijn hart, wer<strong>de</strong>n aan allen openbaar, terwijl hij getuig<strong>de</strong> tegen <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
dwaling, en <strong>van</strong> <strong>de</strong> voortref- felikheid <strong>van</strong> dat geloof, dat <strong>de</strong> wereld overwint. De gehele<br />
verga<strong>de</strong>ring was enige tijd lang sprakeloos <strong>van</strong> verwon<strong>de</strong>ring. Zijn eerste antwoord had<br />
108
Luther op een zachte toon, en in eerbiedige, bijna on<strong>de</strong>rworpen houding gegeven. De<br />
Roomsen had<strong>de</strong>n dit als een teken aangezien, dat zijn moed hem begon te begeven. Ze<br />
beschouw<strong>de</strong>n het verzoek om uitstel slechts als het voorspel <strong>van</strong> zijn herroeping. Karel zelf<br />
had half verachtelik, toen hij het uitgeteer<strong>de</strong> lichaam <strong>van</strong> <strong>de</strong> monnik, zijn schamele kleding,<br />
en <strong>de</strong> eenvoudigheid <strong>van</strong> zijn toe-spraak opmerkte, verklaard: “Deze monnik zal nooit een<br />
ketter <strong>van</strong> mij maken!” De moed en flinkheid, die hij nu aan <strong>de</strong> dag leg<strong>de</strong>, zowel als <strong>de</strong><br />
kracht en dui<strong>de</strong>likheid <strong>van</strong> zijn re-<strong>de</strong>nering, vervul<strong>de</strong>n alle partijen met verwon<strong>de</strong>ring. De<br />
keizer riep in bewon<strong>de</strong>ring uit: “De monnik spreekt met een onversaagd hart en onwrikbare<br />
moed.” Velen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Duitse vorsten zagen met trots en vreug<strong>de</strong> neer op <strong>de</strong>ze<br />
vertegenwoordiger <strong>van</strong> hun volk.<br />
De aanhangers <strong>van</strong> Rome waren verslagen; hun zaak verscheen in een uiterst ongunstig<br />
licht. Ze zochten hun macht te handhaven, niet door zich op <strong>de</strong> Schriften te beroepen, maar<br />
1 D’Aubigné, boek 7, Kap. 8. door hun toevlucht te nemen tot dreigementen,Rome’s<br />
onfeilbaar argument. De woordvoer<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> Rijksdag sprak: “Indien ge niet terugtrekt,<br />
zullen <strong>de</strong> keizer en <strong>de</strong> staten <strong>van</strong> •het keizerrijk overgaan tot <strong>de</strong> overweging, hoe ze met een<br />
hardnekkige ketter han<strong>de</strong>len moeten.” Luthers vrien<strong>de</strong>n, die met grote vreug<strong>de</strong> naar zijn<br />
nobele ver<strong>de</strong>diging geluisterd had<strong>de</strong>n, beef<strong>de</strong>n bij <strong>de</strong>ze woor<strong>de</strong>n; maar <strong>de</strong> doktor zelf zei<br />
kalm: “Moge God mijn helper zijn, want ik kan niets terugtrekken.”<br />
Hem werd gelast, zich uit <strong>de</strong> Rijksdag te verwij<strong>de</strong>ren, terwijl <strong>de</strong> vorsten samen<br />
beraadslaag<strong>de</strong>n. Men gevoel<strong>de</strong>, dat er een grote krisis gekomen was. Luthers volhar<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
weigering om zich te on<strong>de</strong>rwerpen zou eeuwen lang invloed op <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk<br />
kunnen hebben. Er werd besloten, hem nog één gelegenheid te geven om terug te trekken.<br />
Voor <strong>de</strong> laatste maal werd hij in <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring binnengebracht. An<strong>de</strong>rmaal werd hem <strong>de</strong><br />
vraag gedaan, of hij zijn leerstellingen wil<strong>de</strong> afzweren. “Ik heb geen an<strong>de</strong>r antwoord te<br />
geven,” sprak hij, “dan ik reeds gegeven heb.” Het was dui<strong>de</strong>lik, dat beloften noch<br />
dreigementen hem kon<strong>de</strong>n overhalen, om voor het gezag <strong>van</strong> Rome het hoofd te buigen.<br />
De pauselike lei<strong>de</strong>rs waren vertoornd dat hun macht, die koningen en e<strong>de</strong>len had doen<br />
beven, aldus zou veracht wor<strong>de</strong>n door een eenvoudige monnik; ze verlang<strong>de</strong>n hem hun<br />
woe<strong>de</strong> te doen gevoelen door hem ten do<strong>de</strong> toe te martelen. Maar Luther, zijn gevaar<br />
inzien<strong>de</strong>, had hen allen met Christelike waardigheid en kalmte toegesproken. Zijn woor<strong>de</strong>n<br />
waren vrij geweest <strong>van</strong> trots, drift, en verkeer<strong>de</strong> voorstelling. Hij had zichzelf, en <strong>de</strong> groten,<br />
die hem omring<strong>de</strong>n, vergeten, en gevoel<strong>de</strong> slechts, dat hij in <strong>de</strong> tegenwoordigheid was <strong>van</strong><br />
Eén, oneindig ver boven pausen, prelaten, koningen en keizers verheven. Christus had door<br />
Luthers getuigenis gesproken met een macht en grootheid, die voor het ogenblik vriend en<br />
vijand met ontzag en -verwon<strong>de</strong>ring vervul<strong>de</strong>n. Gods Geest was tegenwoordig geweest in<br />
dat koncilie, en had zich doen gevoelen in <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> rijksgroten. Verschei<strong>de</strong>ne<br />
vorsten erken<strong>de</strong>n stoutmoedig <strong>de</strong> rechtvaardigheid <strong>van</strong> Luthers zaak. Velen waren <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
waarheid overtuigd; maar bij sommigen waren <strong>de</strong> ont<strong>van</strong>gen indrukken niet blijvend. Er<br />
was nog een an<strong>de</strong>re klasse, die op dat ogenblik hun overtuiging niet uitspraken, maar die, na<br />
109
<strong>de</strong> Schriften voor zichzelven on<strong>de</strong>rzocht te hebben, onversaag<strong>de</strong> steunpilaren <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Hervorming wer<strong>de</strong>n.<br />
De keurvorst Fre<strong>de</strong>rik had angstig uitgezien naar Luthers verschijning v——r <strong>de</strong><br />
Rijksdag, en met diepe ontroering had hij naar zijn re<strong>de</strong> geluisterd. Met vreug<strong>de</strong> en trots was<br />
hij getuige geweest <strong>van</strong> <strong>de</strong> moed, <strong>de</strong> flinkheid, en tegenwoordigheid <strong>van</strong> geest <strong>van</strong> <strong>de</strong> doktor,<br />
en zijn besluit om hem te ver-<strong>de</strong>digen werd vaster dan ooit. Hij vergeleek <strong>de</strong> partijen, die<br />
tegenover elkan<strong>de</strong>r ston<strong>de</strong>n, en zag, dat <strong>de</strong> wijsheid <strong>van</strong> pausen, koningen en prelaten te niet<br />
gedaan was door <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid. Het pausdom had een ne<strong>de</strong>rlaag gele<strong>de</strong>n, die<br />
gevoeld zou wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r alle volken en in alle eeuwen. Toen <strong>de</strong> afgevaardig<strong>de</strong> het gevolg<br />
zag, dat Luthers re<strong>de</strong> gehad had, vrees<strong>de</strong> hij meer dan ooit tevoren voor <strong>de</strong> veiligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Roomse macht, en besloot alle mid<strong>de</strong>len, die hem ten dienste ston<strong>de</strong>n, te gebruiken om <strong>de</strong><br />
hervormer uit <strong>de</strong> weg te krijgen. Met al <strong>de</strong> welsprekendheid en staatslist, waardoor hij zich<br />
zo uitstekend on<strong>de</strong>rscheid<strong>de</strong>, stel<strong>de</strong> hij <strong>de</strong> jeugdige keizer <strong>de</strong> dwaasheid en het gevaar voor,<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> vriendschap en <strong>de</strong> steun <strong>van</strong> <strong>de</strong> machtige zetel <strong>van</strong> Rome op te offeren aan <strong>de</strong> zaak<br />
<strong>van</strong> een nietsbedui<strong>de</strong>n<strong>de</strong> monnik.<br />
Zijn woor<strong>de</strong>n bleven niet zon<strong>de</strong>r gevolg. De dag, die op Luthers antwoord volg<strong>de</strong>, liet<br />
Karel een boodschap bij <strong>de</strong> Rijksdag indienen, waarin hij zijn besluit aankondig<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
staatkun<strong>de</strong> <strong>van</strong> zijn voorgangers te zullen volgen tot handhaving en bescherming <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Katholieke godsdienst. Daar Luther geweigerd had, zijn dwalingen te herroepen, zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
strengste maatregelen gebruikt wor<strong>de</strong>n tegen hem en <strong>de</strong> ketterijen, die hij leer<strong>de</strong>. “Een<br />
enkele monnik, door zijn eigen dwaasheid me<strong>de</strong>gesleept, is opgestaan tegen het geloof <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Christenheid. Ik zal mijn rijken, mijn macht, mijn schatten, mijn vrien<strong>de</strong>n, mijn lichaam,<br />
mijn bloed, mijn ziel en mijn leven opofferen; om <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>re voortgang <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
god<strong>de</strong>loosheid te stuiten. Ik zal <strong>de</strong>ze Augustijner monnik terugzen<strong>de</strong>n, en hem verbie<strong>de</strong>n, <strong>de</strong><br />
geringste stoornis on<strong>de</strong>r het volk te veroorzaken; daarna zal ik maatregelen tegen hem en<br />
zijn aanhang nemen, als hardnekkige ketters, door ban, vogelvrij verklaring, en alle<br />
mid<strong>de</strong>len, die tot hun vernietiging dienstig zijn. Ik roep <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Staten op, om zich<br />
als getrouwe Christenen te gedragen.”<br />
Desniettegenstaan<strong>de</strong> verklaar<strong>de</strong> <strong>de</strong> keizer, dat Luthers vrijgelei<strong>de</strong> geëerbiedigd moest<br />
wor<strong>de</strong>n, en dat hem moest wor<strong>de</strong>n toegestaan, eerst zijn tehuis in veiligheid te bereiken,<br />
voordat er maatregelen tegen hem genomen kon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n. Twee tegenstrijdige meningen<br />
wer<strong>de</strong>n nu on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Rijksdag openbaar. De afgezanten en vertegenwoordigers<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> paus eisten opnieuw, dat het vrijgelei<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormer niet langer geacht zou<br />
wor<strong>de</strong>n. “De Rijn,” zei<strong>de</strong>n ze, “behoor<strong>de</strong> zijn as te ont<strong>van</strong>gen, zoals hij die <strong>van</strong> Johannes<br />
Huss een eeuw gele<strong>de</strong>n ont<strong>van</strong>gen had.” Maar <strong>de</strong> Duitse vorsten, hoewel zelven Rooms en<br />
erken<strong>de</strong> vijan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Luther, verzetten zich tegen zulk een breuk <strong>van</strong> publiek vertrouwen,<br />
als een smet op <strong>de</strong> eer <strong>van</strong> het volk. Ze wezen op <strong>de</strong> onheilen, die gevolgd waren op <strong>de</strong> dood<br />
<strong>van</strong> Huss, en verklaar<strong>de</strong>n, dat ze geen herhaling <strong>van</strong> die gruwelen durf<strong>de</strong>n inroepen over<br />
Duitchland, en over het hoofd <strong>van</strong> hun jeugdige keizer.<br />
110
Karel zelf sprak, in antwoord op het lage voorstel: “Al zou goe<strong>de</strong> trouw <strong>van</strong> <strong>de</strong> ganse<br />
aar<strong>de</strong> gebannen zijn, behoort hij herberg te vin<strong>de</strong>n in het hart <strong>van</strong> vorsten.” Er werd nog<br />
ver<strong>de</strong>r bij hem op aangedrongen door Luthers bitterste pauselike vijan<strong>de</strong>n, dat hij met <strong>de</strong><br />
hervormer zou han<strong>de</strong>len, gelijk Sigismund gedaan had met Huss,— namelik hem aan <strong>de</strong><br />
gena<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk overgeven; maar Karel V. verklaar<strong>de</strong>: “Ik zou niet willen blozen gelijk<br />
Sigismund.” Toch verwierp Karel willens en wetens <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n, die Luther had<br />
blootgelegd. “Ik ben vast besloten, het voorbeeld <strong>van</strong> mijn voorva<strong>de</strong>ren te volgen,“3<br />
schreef <strong>de</strong> vorst. Hij had besloten, dat hij het pad <strong>de</strong>r gewoonte niet verlaten zou, zelfs niet<br />
om in <strong>de</strong> weg <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid en gerechtigheid te wan<strong>de</strong>len. Omdat zijn voorva<strong>de</strong>ren het<br />
gedaan had<strong>de</strong>n, zou ook hij het pausdom on<strong>de</strong>rsteunen, met al zijn wreedheid en ver<strong>de</strong>rf.<br />
Dat was <strong>de</strong> stelling, die hij innam, alle licht verwerpen<strong>de</strong> boven wat zijn voorva<strong>de</strong>ren gehad<br />
had<strong>de</strong>n, of alle plichten verzaken<strong>de</strong>, die zij niet had<strong>de</strong>n volbracht.<br />
Er zijn er velen in <strong>de</strong>ze tegenwoordige tijd, die op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> wijze aan <strong>de</strong> gebruiken en<br />
overleveringen <strong>van</strong> hun va<strong>de</strong>ren hangen. Wanneer <strong>de</strong> Heer hun meer licht schenkt, weigeren<br />
ze het aan te nemen, daar het niet aan hun va<strong>de</strong>ren geschonken was, en die het dus niet<br />
aangenomen had<strong>de</strong>n. Wij nemen niet <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> onze va<strong>de</strong>ren in; gevolgelik zijn<br />
onze plichten en verantwoor<strong>de</strong>likhe<strong>de</strong>n niet <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> als <strong>de</strong> hunne. God kan het niet<br />
goedkeuren, dat wij op het voorbeeld <strong>van</strong> onze va<strong>de</strong>ren zien tot vaststelling <strong>van</strong> onze<br />
plichten, in plaats <strong>van</strong> het Woord <strong>de</strong>r waarheid voor onszelven te on<strong>de</strong>rzoeken. Onze<br />
verantwoor<strong>de</strong>likheid is groter dan die <strong>van</strong> onze voorva<strong>de</strong>ren. We zijn rekenschap<br />
verschuldigd <strong>van</strong> het licht, dat zij ont<strong>van</strong>gen hebben, en dat op ons als erfenis is overgegaan;<br />
en we zijn eveneens rekenschap verschuldigd <strong>van</strong> het meer<strong>de</strong>re licht, dat nu uit Gods woord<br />
op ons schijnt.<br />
Christus zei <strong>van</strong> <strong>de</strong> ongelovige Jo<strong>de</strong>n: “Indien Ik niet gekomen ware en tot hen<br />
gesproken had, ze had<strong>de</strong>n geen zon<strong>de</strong>; maar nu hebben ze geen voorwendsel voor hun<br />
zon<strong>de</strong>.” Dezelf<strong>de</strong> God<strong>de</strong>like kracht had door Luther tot <strong>de</strong> keizer en <strong>de</strong> vorsten <strong>van</strong><br />
Duitschland gesproken. En terwijl het licht uit Gods woord uitstraal<strong>de</strong>, pleitte Zijn Geest<br />
met velen in die verga<strong>de</strong>ring voor <strong>de</strong> laatste maal. Gelijk Pilatus, eeuwen tevoren, door trots<br />
en volksgunst zijn hart tegen <strong>de</strong> Verlosser <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld liet sluiten; evenals Felix <strong>de</strong><br />
boodschapper <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid beven<strong>de</strong> bad: “Voor ditmaal ga heen; en als ik gelegener tijd<br />
zal hebben bekomen, zo zal ik u tot mij roepen;” gelijk <strong>de</strong> trotse Agrippa beleed: “Ge<br />
beweegt me bijna, een Christen te wor<strong>de</strong>n,“ en zich toen afkeer<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> uit <strong>de</strong> hemel<br />
gezon<strong>de</strong>n boodschap,— zo had Karel V., gehoor geven<strong>de</strong> aan <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> wereldse trots en<br />
staatkun<strong>de</strong>, besloten, het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid te verwerpen.<br />
Geruchten <strong>van</strong> plannen tegen Luther wer<strong>de</strong>n overal verspreid, en veroorzaakten grote<br />
opgewon<strong>de</strong>nheid in <strong>de</strong> stad. De hervormer had zich veel vrien<strong>de</strong>n verworven, welke, <strong>de</strong> verra<strong>de</strong>rlike<br />
wreedheid <strong>van</strong> Rome tegen allen, die zijn verdorvenheid durf<strong>de</strong>n blootleggen,<br />
kennen<strong>de</strong>, zich voornamen, dat hij niet zou opgeofferd wor<strong>de</strong>n. Hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n e<strong>de</strong>len<br />
verbon<strong>de</strong>n zich om hem te beschermen. Niet weinigen spraken openlik schan<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
111
keizerlike boodschap, als zijn<strong>de</strong> een machteloze on<strong>de</strong>rwerping aan <strong>de</strong> heersen<strong>de</strong> macht <strong>van</strong><br />
Rome. Aan <strong>de</strong> tuinhekken <strong>van</strong> <strong>de</strong> huizen, en op publieke plaatsen wer<strong>de</strong>n plakkaten<br />
aangeplakt, sommige waar<strong>van</strong> Luther veroor<strong>de</strong>el<strong>de</strong>n, en an<strong>de</strong>re die Luther on<strong>de</strong>rsteun<strong>de</strong>n.<br />
Op een <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze waren eenvoudig <strong>de</strong> veelbeteken<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote Wijze<br />
geschreven: “Wee u, land! welks koning een kind is.” De geestdrift <strong>van</strong> het volk door<br />
geheel Duitschland ten gunste <strong>van</strong> Luther overtuig<strong>de</strong> zowel <strong>de</strong> keizer als <strong>de</strong> Rijksdag, dat<br />
enige onrechtvaardigheid, hem aangedaan, <strong>de</strong> vre<strong>de</strong> <strong>van</strong> het rijk en zelfs <strong>de</strong> veiligheid <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> troon in gevaar zou brengen.<br />
Fre<strong>de</strong>rik <strong>van</strong> Saksen bewaar<strong>de</strong> een stipte terughou<strong>de</strong>ndheid, zorgvuldig zijn ware<br />
gevoelens jegens <strong>de</strong> hervormer verbergend, en hem tegelijkertijd met onvermoei<strong>de</strong><br />
waakzaamheid beschermen<strong>de</strong>, terwijl hij al zijn gangen en die <strong>van</strong> zijn vijan<strong>de</strong>n naging.<br />
Maar velen waren er, die geen poging aanwend<strong>de</strong>n, om hun ingenomenheid met Luther te<br />
verbergen. Hij werd bezocht door prinsen, graven, baronnen, en an<strong>de</strong>re hoge personen,<br />
leken zowel als geesteliken. “De kleine kamer <strong>van</strong> <strong>de</strong> doktor,” schreef Spalatin, “kon al <strong>de</strong><br />
bezoekers, die zich lieten aandienen, niet bevatten.” Het volk zag tot hem op, als ware hij<br />
meer dan menselik geweest. Zelfs zij, die niet in zijn leer geloof<strong>de</strong>n, kon<strong>de</strong>n niet an<strong>de</strong>rs dan<br />
die grootse rechtschapenheid bewon<strong>de</strong>ren, die er hem toe leid<strong>de</strong>, liever <strong>de</strong> dood te trotseren,<br />
dan zijn geweten geweld aan te doen.<br />
Ernstige pogingen wer<strong>de</strong>n er in het werk gesteld om Luthers toestemming te verkrijgen<br />
<strong>van</strong> met Rome tot een schik- 1Pred. 10:16. 2 Martyn, Deel I, p. 404. king te komen. E<strong>de</strong>len<br />
en vorsten hiel<strong>de</strong>n hem voor, dat indien hij erin volhard<strong>de</strong>, zijn eigen oor<strong>de</strong>el tegen dat <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> kerk en <strong>de</strong> koncilies te stellen, hij spoedig uit het rijk zou wor<strong>de</strong>n verbannen, en dan geen<br />
bescherming meer zou hebben. Luther antwoord<strong>de</strong> op dit beroep: “Het is onmogelik om het<br />
e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> Christus te prediken zon<strong>de</strong>r aanstoot. . . . Waarom dan zou <strong>de</strong> vrees voor of<br />
het vooruitzicht <strong>van</strong> gevaar mij <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer schei<strong>de</strong>n, en <strong>van</strong> dat God<strong>de</strong>like Woord, hetwelk<br />
alleen waarheid is? Neen; liever offer ik mijn lichaam, mijn bloed, en mijn leven op.”<br />
Nogmaals werd hij aangezocht, om zich aan het oor<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer te on<strong>de</strong>rwerpen,<br />
en dan zou hij niets te vrezen hebben. “Ik stem er met mijn gehele hart in toe,” gaf hij ten<br />
antwoord, “dat <strong>de</strong> keizer, <strong>de</strong> vorsten, en zelfs <strong>de</strong> eenvoudigste Christen mijn geschriften<br />
zullen on<strong>de</strong>rzoeken en beoor<strong>de</strong>len; maar op één voorwaar<strong>de</strong>, dat ze Gods woord als<br />
standaard nemen. De mens heeft niets te doen, dan daaraan gehoorzaam te zijn. Tracht niet<br />
mijn geweten geweld aan te doen, want het is gebon<strong>de</strong>n en geketend aan <strong>de</strong> Heilige Schrift.”<br />
Op een an<strong>de</strong>r verzoek antwoord<strong>de</strong> hij: “Ik ben gereed, mijn vrijgelei<strong>de</strong> op te geven. Ik stel<br />
mijn persoon en leven ter beschikking <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer, maar het woord Gods — nooit!” Hij<br />
verklaar<strong>de</strong> zieh gewillig om zich aan het besluit <strong>van</strong> een algemene verga<strong>de</strong>ring te<br />
on<strong>de</strong>rwerpen, doch slechts op voorwaar<strong>de</strong>, dat die verga<strong>de</strong>ring volgens <strong>de</strong> Schriften zou<br />
beslissen. “Wat het woord Gods en het geloof betreft,” voeg<strong>de</strong> hij eraan toe, “is ie<strong>de</strong>r<br />
Christen een even goed rechter als <strong>de</strong> paus, on<strong>de</strong>rsteund door een miljoen koncilies, kan<br />
112
zijn.” Zowel vrien<strong>de</strong>n als vijan<strong>de</strong>n hiel<strong>de</strong>n zich ten laatste overtuigd, dat ver<strong>de</strong>re pogingen<br />
tot verzoening nutteloos wezen zou<strong>de</strong>n.<br />
Had <strong>de</strong> hervormer op een enkel punt toegegeven, dan had<strong>de</strong>n Satan en zijn legerscharen<br />
<strong>de</strong> overwinning behaald. Maar zijn onwrikbare standvastigheid was het mid<strong>de</strong>l om <strong>de</strong> kerk<br />
vrij té maken, en een nieuw en beter tijdperk te doen aanbreken. De invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze éne<br />
man, die in godsdienstige zaken voor zichzelf durf<strong>de</strong> <strong>de</strong>nken en han<strong>de</strong>len, zou invloed<br />
hebben op <strong>de</strong> kerk en <strong>de</strong> wereld, niet alleen in zijn eigen tijd, maar in alle ver<strong>de</strong>re geslachten.<br />
Tot aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd zou<strong>de</strong>n zijn standvastigheid en getrouwheid allen sterken, die<br />
een soortgelijke on<strong>de</strong>rvinding zou<strong>de</strong>n hebben. De kracht en <strong>de</strong> majesteit Gods blonk boven<br />
<strong>de</strong> raad <strong>de</strong>r mensen, boven <strong>de</strong> machtige kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Satan uit.<br />
Al spoedig werd Luther op gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer gelast, naar huis terug te keren; en hij<br />
wist, dat die kennisgeving spoedig door zijn veroor<strong>de</strong>ling gevolgd zou wor<strong>de</strong>n. Dreigen<strong>de</strong><br />
wolken hingen over zijn weg; doch toen hij uit Worms vertrok, was zijn hart vol vreug<strong>de</strong> en<br />
lof. “De duivel zelf,” zei hij, “had <strong>de</strong> pauselike burcht bezet; maar Christus heeft er een<br />
wij<strong>de</strong> breuk in gemaakt, en <strong>de</strong> Satan is gedwongen gewor<strong>de</strong>n te belij<strong>de</strong>n, dat Christus<br />
machtiger is dan hij.”<br />
Na zijn vertrek schreef Luther, nog altijd wensen<strong>de</strong>, dat zijn standvastigheid niet voor<br />
opstand zou wor<strong>de</strong>n aangezien, aan <strong>de</strong> keizer: “God, die <strong>de</strong> harten kent, is mijn getuige, dat<br />
ik <strong>van</strong> ganser harte bereid ben, Uw Majesteit te gehoorzamen, hetzij in eer of in oneer, in<br />
leven of in dood, zon<strong>de</strong>r enige uitzon<strong>de</strong>ring behalve het woord <strong>van</strong> God, waarbij <strong>de</strong> mens<br />
leeft. In al <strong>de</strong> aangelegenhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> dit tegenwoordige leven zal mijn getrouwheid<br />
onwrikbaar zijn, want daarin heeft winst of verlies niets te doen met zaligheid. Maar waar<br />
het eeuwige belangen geldt, is het Gods wil niet, dat <strong>de</strong> mens zich aan <strong>de</strong> mens zal<br />
on<strong>de</strong>rwerpen. Want zodanige on<strong>de</strong>rwerping in geestelike zaken is wezenlike aanbidding, en<br />
komt alleen <strong>de</strong> Schepper toe.”<br />
Op <strong>de</strong> terugreis <strong>van</strong> Worms was Luthers ont<strong>van</strong>gst zelfs nog vleien<strong>de</strong>r dan op zijn weg<br />
daarheen. Prinselike geesteliken verwelkom<strong>de</strong>n <strong>de</strong> vogelvrij verklaar<strong>de</strong> monnik, en<br />
wereldlike heersers eer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> man, die <strong>de</strong> keizer veroor<strong>de</strong>eld had. Men verzocht hem, te<br />
prediken, en niettegenstaan<strong>de</strong> het kei- zerlik verbod beklom hij opnieuw <strong>de</strong> kansel. “Ik heb<br />
me te gener tijd verbon<strong>de</strong>n om het woord Gods aan ketenen te leggen,” zei hij, “en zal dat<br />
ook nimmer doen.” Niet lang nadat hij uit Worms vertrokken was, gelukte het <strong>de</strong><br />
pausgezin<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> keizer een edikt tegen hem te laten uitvaardigen. In dit <strong>de</strong>kreet werd<br />
Luther veroor<strong>de</strong>eld als “Satan zelf te zijn in <strong>de</strong> gedaante <strong>van</strong> een mens, en als een monnik<br />
gekleed.” Er werd last gegeven, om maatregelen te nemen om zijn werk te verhin<strong>de</strong>ren,<br />
zodra zijn vrijgelei<strong>de</strong> vervallen zou zijn. Aan ie<strong>de</strong>reen werd verbo<strong>de</strong>n, hem te huis-vesten,<br />
hem <strong>van</strong> voedsel of drank te voorzien, of hem door woord of daad, publiek of privaat, te<br />
helpen of te on<strong>de</strong>rsteunen. Hij moest gegrepen wor<strong>de</strong>n, waar hij ook mocht zijn, en aan <strong>de</strong><br />
overheid overgeleverd. Ook zijn aanhangers moesten ge<strong>van</strong>gen genomen wor<strong>de</strong>n, en hun<br />
113
eigendom verbeurd verklaard. Zijn geschriften moesten wor<strong>de</strong>n vernietigd; en ten slotte<br />
wer<strong>de</strong>n allen, die tegen dit <strong>de</strong>kreet zou<strong>de</strong>n durven han<strong>de</strong>len, on<strong>de</strong>r zijn veroor<strong>de</strong>ling<br />
besloten. De keur-vorst <strong>van</strong> Saksen, en <strong>de</strong> vorsten, die Luther het meest gezind waren,<br />
had<strong>de</strong>n Worms spoedig na zijn vertrek verlaten, en het keizerlik <strong>de</strong>kreet werd door <strong>de</strong><br />
Rijksdag goedgekeurd. Nu juichten <strong>de</strong> Roomsen. Ze beschouw<strong>de</strong>n het lot <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Hervorming als beslist.<br />
God had een weg ter ontkoming opengesteld voor Zijn dienstknecht in <strong>de</strong>ze ure <strong>van</strong><br />
gevaar. Een waakzaam oog had Luthers gangen nagegaan, en een oprecht en e<strong>de</strong>l hart was<br />
besloten, hem te red<strong>de</strong>n. Het was dui<strong>de</strong>lik,dat Rome slechts tevre<strong>de</strong>n zou zijn met zijn dood;<br />
alleen door zich te verbergen kon hij beveiligd wor<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> kaken <strong>van</strong> <strong>de</strong> leeuw. God gaf<br />
Fre<strong>de</strong>rik <strong>van</strong> Saksen wijsheid om een plan tot behoud <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormer te beramen. Met <strong>de</strong><br />
samenwerking <strong>van</strong> trouwe vrien<strong>de</strong>n werd dit plan <strong>van</strong> <strong>de</strong> keurvorst uitgevoerd, en Luther<br />
met goed gevolg verborgen voor vrien<strong>de</strong>n en vijan<strong>de</strong>n. Op zijn terugreis werd hij gegrepen,<br />
<strong>van</strong> zijn gelei<strong>de</strong> geschei<strong>de</strong>n, en metterhaast door het woud heen naar het slot <strong>de</strong> Wartburg,<br />
een afgelegen bergvesting, gevoerd. Zowel zijn inhechtenisneming als zijn verberging<br />
geschied<strong>de</strong>n op zulk een geheimzinnige wijze, dat Fre<strong>de</strong>rik zelf lange tijd niet wist, waar hij<br />
heengevoerd was. Deze onwetendheid was niet zon<strong>de</strong>r doel; zo lang <strong>de</strong> keurvorst niets wist<br />
<strong>van</strong> Luthers verblijfplaats, kon hij niets ont<strong>de</strong>kken. Hij overtuig<strong>de</strong> er zich <strong>van</strong>, dat <strong>de</strong><br />
hervormer veilig was, en met die kennis was hij tevre<strong>de</strong>n.<br />
De lente, zomer, en herfst gingen voorbij, <strong>de</strong> winter kwam, en nog altijd bleef Luther<br />
ge<strong>van</strong>gen. Alean<strong>de</strong>r en zijn par-tijgangers juichten, daar het scheen of het e<strong>van</strong>gelie weldra<br />
uitgedoofd zou wor<strong>de</strong>n. Maar in <strong>de</strong> plaats hier<strong>van</strong> was <strong>de</strong> hervormer bezig, zijn lamp uit <strong>de</strong><br />
voorraad <strong>de</strong>r waarheid te vullen; en zou het licht er<strong>van</strong> met hel<strong>de</strong>r<strong>de</strong>r glans voortbreken. In<br />
<strong>de</strong> welkome veiligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Wartburg verheug<strong>de</strong> Luther zich enige tijd in zijn ontkoming<br />
aan <strong>de</strong> hitte en het rumoer <strong>van</strong> <strong>de</strong> strijd. Maar hij kon niet lang bevrediging vin<strong>de</strong>n in stilte<br />
en rust. Aan een leven <strong>van</strong> bedrijvigheid en har<strong>de</strong> strijd gewoon, kon hij het slecht<br />
verdragen, werkeloos te zijn. In die eenzame dagen stond <strong>de</strong> toestand <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk hem voor<br />
<strong>de</strong> geest, en in wanhoop riep hij uit: “Helaas! er is niemand in <strong>de</strong>ze laatste dagen <strong>van</strong> Zijn<br />
toorn, om als een muur te staan voor <strong>de</strong> Heer,en Israël te red<strong>de</strong>n!” Dan keer<strong>de</strong>n zijn<br />
gedachten tot hemzelf terug, en hij vrees<strong>de</strong>, beschuldigd te zullen wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> lafheid, door<br />
zich terug te trekken uit <strong>de</strong> strijd. Hij verweet zich zijn luiheid en toegevendheid. Toch <strong>de</strong>ed<br />
hij tegelijkertijd dageliks meer dan voor één man mogelik scheen. Zijn pen rustte nooit.<br />
Terwijl zijn vijan<strong>de</strong>n zich vlei<strong>de</strong>n, dat hij tot zwijgen gebracht was, waren ze verwon<strong>de</strong>rd en<br />
versteld door tastbare blijken dat hij nog werkte. Een menigte traktaten, uit zijn pen gevloeid,<br />
wer<strong>de</strong>n door Duitschland verspreid. Hij bewees daarbij zijn landslie<strong>de</strong>n een uiterst<br />
belangrijke dienst door het Nieuwe Testament in het Duits te vertalen. Van uit zijn<br />
rotsachtig Patmos verkondig<strong>de</strong> hij bijna een jaar lang het e<strong>van</strong>gelie, en bestrafte <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n<br />
en <strong>de</strong> dwalingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n.<br />
114
Maar het was niet slechts om Luther voor <strong>de</strong> woe<strong>de</strong> <strong>van</strong> zijn vijan<strong>de</strong>n te beveiligen, zelfs<br />
niet om hem een tijd <strong>van</strong> rust voor <strong>de</strong>ze belangrijke arbeid te geven, dat God Zijn<br />
dienstknecht <strong>van</strong> het toneel <strong>van</strong> <strong>de</strong> openbare strijd verwij<strong>de</strong>r<strong>de</strong>. Er moesten kostbaar<strong>de</strong>r<br />
gevolgen bereikt wor<strong>de</strong>n dan <strong>de</strong>ze. In <strong>de</strong> eenzaamheid en verborgenheid <strong>van</strong> zijn verblijf<br />
tussen <strong>de</strong> bergen was Luther zon<strong>de</strong>r aardse steun, en kon geen menseëer hem bereiken. Op<br />
die wijze werd hij beveiligd tegen <strong>de</strong> trots en het zelfvertrouwen, die zo menigmaal het<br />
gevolg zijn <strong>van</strong> welslagen. Door lij<strong>de</strong>n en verne<strong>de</strong>ring werd hij toebereid om an<strong>de</strong>rmaal in<br />
veiligheid te wan<strong>de</strong>len op <strong>de</strong> duize-lingwekken<strong>de</strong> hoogte, waartoe hij zo plotseling verheven<br />
was.<br />
Wanneer <strong>de</strong> mensen zich verheugen in <strong>de</strong> vrijheid, die <strong>de</strong> waarheid hun brengt, zijn ze<br />
geneigd om diegenen te verhogen, die God gebruikt heeft om <strong>de</strong> ketenen <strong>van</strong> dwaling en<br />
bijgeloof te verbreken. Satan tracht <strong>de</strong> gedachten en neigingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen <strong>van</strong> God af te<br />
trekken, en ze op menselike werktuigen te vestigen; hij leidt er hen toe om alleen het<br />
werktuig te eren, en <strong>de</strong> Hand, die al <strong>de</strong> gebeurtenissen <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorzienigheid regelt, niet te<br />
achten. Te dikwels slechts verliezen godsdienstige lei<strong>de</strong>rs, die alzo geprezen en geëerd<br />
wor<strong>de</strong>n, het gevoel <strong>van</strong> hun afhankelikheid <strong>van</strong> God, en komen ertoe om op zichzelven te<br />
vertrouwen. Het gevolg is, dat ze het verstand en het geweten <strong>van</strong> het volk zoeken te<br />
beheersen, dat geneigd is tot hen op te zien om leiding, in plaats <strong>van</strong> tot het woord <strong>van</strong> God.<br />
Het werk <strong>van</strong> hervorming wordt dikwels tegen gehou<strong>de</strong>n, omdat zij, die het on<strong>de</strong>rsteunen,<br />
aan <strong>de</strong>ze geest toegeven. Voor dit gevaar wil<strong>de</strong> God <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming bewaren.<br />
Hij wenste, dat dat werk niet het stempel <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens, maar dat <strong>van</strong> God zou ont<strong>van</strong>gen. De<br />
ogen <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen waren op Luther gericht geweest als uitlegger <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid; nu<br />
werd hij <strong>van</strong> het toneel weggenomen, opdat aller ogen zich zou<strong>de</strong>n vestigen op <strong>de</strong> eeuwige<br />
Welbron <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid.<br />
115
Hoofdstuk 9 — De Zwitserse Hervormer<br />
In <strong>de</strong> keuze <strong>van</strong> werktnigen tot hervorming <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk is hetzelf<strong>de</strong> God<strong>de</strong>like plan op te<br />
merken, als toen <strong>de</strong> kerk ge-grondvest werd. De hemelse Leermeester ging <strong>de</strong> groten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong>, <strong>de</strong> mannen <strong>van</strong> naam en rijkdom, die gewoon waren, lof en hul<strong>de</strong> te ont<strong>van</strong>gen als<br />
lei<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het volk, voorbij. Ze waren z— trots en vol zelfvertrouwen wegens hun<br />
veelgeroem<strong>de</strong> hogere stand, dat ze niet leren kon<strong>de</strong>n, me<strong>de</strong>gevoel te hebben voor hun<br />
me<strong>de</strong>mensen, en geen me<strong>de</strong>werkers kon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> ne<strong>de</strong>rige Man <strong>van</strong> Nazareth. De<br />
roeping werd gewend tot <strong>de</strong> ongeleer<strong>de</strong>, hardwerken<strong>de</strong> vissers <strong>van</strong> Galilea: “Volgt Mij, en<br />
Ik zal u vissers <strong>de</strong>r mensen maken.” Deze discipelen waren ne<strong>de</strong>rig en leerzaam. Hoe<br />
min<strong>de</strong>r ze on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> valse leer <strong>van</strong> hun tijd gekomen waren, met zoveel te<br />
beter gevolg kon Christus hen on<strong>de</strong>rwijzen en voor Zijn dienst oplei<strong>de</strong>n. Evenzo was het in<br />
<strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote Hervorming. De voorname hervormers waren mannen uit ne<strong>de</strong>rige<br />
stand,— mannen, die meer dan iemand uit hun tijd vrij waren <strong>van</strong> standtrots, en <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
invloed <strong>van</strong> geestdrijverij en priesterheerschappij. Gods plan is, eenvoudige werktuigen te<br />
gebruiken om grote gevolgen teweeg te brengen. Op die wijze wordt <strong>de</strong> glorie niet aan<br />
mensen gegeven, maar aan Hem, die door hen werkt, om te willen en te volbrengen naar<br />
Zijn eigen welbehagen.<br />
Een paar weken na <strong>de</strong> geboorte <strong>van</strong> Luther in een mijn- werkershut in Saksen, kwam<br />
Ulrich Zwingli ter wereld in een her<strong>de</strong>rshuisje in <strong>de</strong> Alpen. Zwingli’s omgeving tij<strong>de</strong>ns zijn<br />
kin<strong>de</strong>rjaren, en zijn eerste opvoeding. waren berekend om hem op zijn toekomstige zending<br />
voor te berei<strong>de</strong>n. Opgroeien<strong>de</strong> te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> tonelen <strong>van</strong> natuurschoon, grootsheid en<br />
ontzagwekken<strong>de</strong> verhevenheid, kwam hij vroegtijdig on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> indruk <strong>van</strong> <strong>de</strong> grootheid, <strong>de</strong><br />
macht, en <strong>de</strong> majesteit Gods. De geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote da<strong>de</strong>n, op <strong>de</strong> bergen <strong>van</strong> zijn<br />
va<strong>de</strong>rland verricht, beziel<strong>de</strong> het jeugdige streven <strong>van</strong> zijn geest. En aan <strong>de</strong> knie <strong>van</strong> zijn<br />
vrome grootmoe<strong>de</strong>r luister<strong>de</strong> hij naar <strong>de</strong> enkele kostbare bijbelse geschie<strong>de</strong>nissen, die zij<br />
tussen <strong>de</strong> legen<strong>de</strong>n en overleveringen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk opgegaard had. Met diepe belangstelling<br />
hoor<strong>de</strong> hij naar het verhaal <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote dingen, door patriarchen en profeten verricht, <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> her<strong>de</strong>rs, die nachtwacht hiel<strong>de</strong>n over hun kud<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> heuvelen <strong>van</strong> Palestina, waar<br />
engelen hen kwamen toespreken, <strong>van</strong> het Kind <strong>van</strong> Bethlehem, en <strong>de</strong> Man <strong>van</strong> Golgotha.<br />
Gelijk Johannes Luther, zo wenste ook Zwingli’s va<strong>de</strong>r, dat zijn zoon zou opgevoed<br />
wor<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> knaap werd al jong uit <strong>de</strong> vallei <strong>van</strong> zijn geboorte weggezon<strong>de</strong>n. Zijn<br />
verstand ontwikkel<strong>de</strong> zich snel, en spoedig werd het <strong>de</strong> vraag, waar men on<strong>de</strong>rwijzers zou<br />
vin<strong>de</strong>n om hem te leren. Op <strong>de</strong>rtienjarige ou<strong>de</strong>rdom ging hij naar Bern, welke stad<br />
toentertijd <strong>de</strong> ver- maardste school had in gans Zwitserland. Hier echter <strong>de</strong>ed zich een<br />
gevaar op, dat zijn veelbelovend leven dreig<strong>de</strong> te ver-woesten. Ijverige pogingen toch<br />
wer<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> monniken aangewend om hem in een klooster te lokken. De Dominikaner<br />
en Franciskaner monniken wedijver<strong>de</strong>n met elkan<strong>de</strong>r om <strong>de</strong> gunst <strong>van</strong> het volk. Deze<br />
116
trachtten ze zich te verzekeren door opzichtige versiering <strong>van</strong> hun kerken, <strong>de</strong> luister <strong>van</strong> hun<br />
ceremonieën, en <strong>de</strong> aantrekkelikheid <strong>van</strong> beroem<strong>de</strong> relikwieën en won<strong>de</strong>rdoen<strong>de</strong> beel<strong>de</strong>n.<br />
De Bernse Dominikaners begrepen, dat wanneer ze <strong>de</strong>ze talentvolle jonge stu<strong>de</strong>nt<br />
kon<strong>de</strong>n winnen, ze zichzelven winst zowel als eer zou<strong>de</strong>n verzekeren. Zijn zeer jeugdige<br />
leeftijd, zijn natuurlike begaafdheid als spreker en schrijver, en zijn aanleg voor muziek en<br />
dichtkunst, zou<strong>de</strong>n meer uitwerking hebben dan al hun pracht en vertoon, om het volk naar<br />
hun diensten te trekken, en het inkomen <strong>van</strong> hun or<strong>de</strong> te vermeer<strong>de</strong>ren. Door bedrog en<br />
vleierij trachtten ze Zwingli te be-wegen om hun klooster in te tre<strong>de</strong>n. Terwijl Luther<br />
stu<strong>de</strong>nt op school was, had hij zich in een kloostercel begraven, en zou voor <strong>de</strong> wereld<br />
verloren zijn geweest, had niet Gods voorzienigheid hem gered. Aan Zwingli werd niet<br />
toegelaten, hetzelf<strong>de</strong> gevaar te ontmoeten. Door Gods voorzienigheid werd zijn va<strong>de</strong>r<br />
aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> plannen <strong>van</strong> <strong>de</strong> monniken on<strong>de</strong>rricht. Zijn voornemen was geenszins, zijn<br />
zoon het luie, onwaardige leven <strong>van</strong> <strong>de</strong> kloosterbroe<strong>de</strong>rs te laten lei<strong>de</strong>n. Hij besefte, dat zijn<br />
toekomstige nuttigheid op het spel stond, en beval hem, zon<strong>de</strong>r verwijl naar huis terug te<br />
komen.<br />
De jongeling gehoorzaam<strong>de</strong> het bevel; maar hij kon niet lang tevre<strong>de</strong>n zijn in <strong>de</strong> vallei<br />
<strong>van</strong> zijn geboorte. Al spoedig nam hij zijn studieën we<strong>de</strong>r ter hand, en ging na enige tijd<br />
naar Bazel. Daar was het, dat Zwingli voor <strong>de</strong> eerste maal het e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> Gods vrije<br />
gena<strong>de</strong> hoor<strong>de</strong>. Wittembach, een leraar in <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> talen, was bij zijn studie <strong>van</strong> het Grieks<br />
en Hebreeuws tot <strong>de</strong> Heilige Schriften geleid, en aldus wer<strong>de</strong>n er stralen <strong>van</strong> God<strong>de</strong>lik licht<br />
geworpen in het verstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> stu<strong>de</strong>nten, die hij on<strong>de</strong>rwes. Hij verklaar<strong>de</strong> dat er een<br />
waarheid bestond die ou<strong>de</strong>r, en <strong>van</strong> oneindig groter waar<strong>de</strong> was dan <strong>de</strong> theorieën, welke <strong>de</strong><br />
scholastieken en wijsgeren leer<strong>de</strong>n. Deze alou<strong>de</strong> waarheid was, dat <strong>de</strong> dood <strong>van</strong> Christus het<br />
enige rantsoen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zondaar is. Voor Zwingli waren <strong>de</strong>ze woor<strong>de</strong>n als een eerste<br />
lichtstraal, die <strong>de</strong> morgenschemering voorafgaat.<br />
Zwingli werd al gauw <strong>van</strong> Bazel weggeroepen om zijn levenswerk te beginnen. Zijn<br />
eerste arbeidsveld was een Al- penparochie, niet ver <strong>van</strong> het dorp, waar hij geboren was.<br />
Wijding tot priester ont<strong>van</strong>gen hebben<strong>de</strong>, “gaf hij zich met zijn ganse ziel over aan het<br />
on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like waarheid, daar hij wel wist,” zegt een me<strong>de</strong>hervormer,<br />
“hoeveel hij behoort te weten, aan wie <strong>de</strong> kud<strong>de</strong> <strong>van</strong> Christus is toevertrouwd.” Hoe meer<br />
hij <strong>de</strong> Schriften on<strong>de</strong>rzocht, hoe hel<strong>de</strong>r<strong>de</strong>r <strong>de</strong> tegenstelling aan het licht kwam tussen <strong>de</strong><br />
waarhe<strong>de</strong>n daarin vervat, en <strong>de</strong> ketterijen <strong>van</strong> Rome. Hij on<strong>de</strong>rwierp zich aan <strong>de</strong> Bijbel als<br />
het woord <strong>van</strong> God, <strong>de</strong> algenoegzame, onfeilbare gids. Hij zag in, dat het zichzelf verklaren<br />
moest. Hij waag<strong>de</strong> het niet, te trachten <strong>de</strong> Schriften uit te leggen om een <strong>van</strong> tevoren<br />
aangenomen theorie of leer te schragen, maar achtte het zijn plicht, te leren wat het Woord<br />
direkt en dui<strong>de</strong>lik zegt. Hij trachtte zich <strong>van</strong> alle beschikbare mid<strong>de</strong>len te bedienen om een<br />
volkomen en juist begrip <strong>van</strong> <strong>de</strong> betekenis <strong>van</strong> het Woord te erlangen, en riep <strong>de</strong> hulp in <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Heilige Geest, welke, zoals hij verklaar<strong>de</strong>, het aan allen uitleggen zou, die in ernst en met<br />
gebed ernaar zochten.<br />
117
“De Schrift,” zei Zwingli, “is <strong>van</strong> God, niet <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens afkomstig, en diezelf<strong>de</strong> God,<br />
die het verstand geeft, zal u doen verstaan, dat <strong>de</strong> spraak <strong>van</strong> Hem komt. Gods woord . kan<br />
niet falen; het is lichtversprei<strong>de</strong>nd, on<strong>de</strong>rwijst zichzelf, ontsluit zichzelf; bestraalt <strong>de</strong> ziel<br />
met alle heil en gena<strong>de</strong>; troost <strong>de</strong> ziel in God, verne<strong>de</strong>rt hem, zodat hij zichzelf verliest, ja<br />
zelfs verbeurt, en God omarmt.” De waarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze woor<strong>de</strong>n had Zwingli zelf bewezen.<br />
Van zijn on<strong>de</strong>rvinding in die tijd spreken<strong>de</strong>, schreef hij later: “Toen ... ik me geheel en al<br />
aan <strong>de</strong> Heilige Schriften begon te geven, stel<strong>de</strong>n <strong>de</strong> wijsbegeerte en scholastieke<br />
godgeleerdheid me telkens twistvragen voor. Ein<strong>de</strong>lik kwam ik zo ver, dat ik dacht: ‘Ge<br />
moet dat alles laten rusten, en <strong>de</strong> betekenis <strong>van</strong> God alleen uit Zijn eigen eenvoudig Woord<br />
leren . ‘ Toen begon ik God om Zijn licht te vragen, en wer<strong>de</strong>n me <strong>de</strong> Schriften veel<br />
dui<strong>de</strong>liker.”<br />
De leer, die Zwingli predikte, had hij niet <strong>van</strong> Luther ont<strong>van</strong>gen. Het was <strong>de</strong> leer <strong>van</strong><br />
Christus. “Als Luther Christus predikt,” sprak <strong>de</strong> Zwitserse hervormer, “doet hij, wat ik doe!<br />
Hij heeft veel meer zielen tot Christus geleid dan ik — dat zij zo. Ik wil geen an<strong>de</strong>re naam<br />
dragen dan die <strong>van</strong> Christus, Wiens krijgsknecht ik ben, en Die alleen mijn hoofd is. Geen<br />
enkel woord is ooit door mij aan Luther, of door Luther aan mij geschreven. En<br />
waarom ? . . . Opdat het allen dui<strong>de</strong>lik zijn zou, hoezeer het getuigenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Geest <strong>van</strong><br />
God één is: daar wij, zon<strong>de</strong>r enige geheime verstandhouding, zo precies overeenkomen in<br />
<strong>de</strong> leer <strong>van</strong> Jezus Christus.”<br />
In 1516 werd Zwingli uitgenodigd, prediker te wor<strong>de</strong>n in het klooster te Einsie<strong>de</strong>ln. Hier<br />
zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> dwalingen <strong>van</strong> Rome hem dui<strong>de</strong>liker on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> aandacht komen, en zou hij een<br />
invloed als hervormer uitoefenen, die zich veel ver<strong>de</strong>r dan tot zijn Alpen zou uitstrekken.<br />
Tot <strong>de</strong> voornaamste aantrek- kelikhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Einsie<strong>de</strong>ln behoor<strong>de</strong> een beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> heilige<br />
maagd, dat won<strong>de</strong>rkracht heette te bezitten. Boven <strong>de</strong> kloosterpoort stond een opschrift:<br />
“Hier kan algehele verlossing <strong>van</strong> zon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n verkregen.” Voortdurend begaven zich<br />
pelgrims naar dat beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> heilige maagd, maar bij het grote jaarfeest <strong>van</strong> <strong>de</strong> wijding<br />
<strong>van</strong> dit heiligdom kwamen er scharen uit alle <strong>de</strong>len <strong>van</strong> Zwitserland, en zelfs uit Frankrijk<br />
en Duitschland. Zwingli, wie dit gezicht grote droefheid veroorzaakte, nam <strong>de</strong> gelegenheid<br />
te baat om aan <strong>de</strong>ze slaven <strong>van</strong> het bijgeloof vrijheid te verkondigen door het e<strong>van</strong>gelie.<br />
“Denkt niet,” zei hij, “dat God meer in <strong>de</strong>ze tempel is, dan in ie<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>r <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
schepping. In welk land ge ook woont, is God rondom u en hoort u. . . . Kunnen nutteloze<br />
arbeid, lange pelgrimstochten, offeran<strong>de</strong>n, beel<strong>de</strong>n, gebe<strong>de</strong>n tot <strong>de</strong> heilige maagd of <strong>de</strong><br />
heiligen, u <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> Gods verzekeren? Wat kan het vermenigvuldigen <strong>van</strong> woor<strong>de</strong>n bij het<br />
bid<strong>de</strong>n ons baten? Welke kracht ligt er in een monnikskap, een geschoren sche<strong>de</strong>l, een lange<br />
mantel, die in plooien afhangt, of met goud geborduur<strong>de</strong> pantoffels? God ziet het hart aan,<br />
en onze harten zijn verre <strong>van</strong> Hem.” “Christus,” zei hij, “Die zich eens voor allen aan het<br />
kruis opoffer<strong>de</strong>, is het slachtoffer, dat voor alle eeuwigheid voor <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> <strong>van</strong> alle<br />
gelovigen voldoet.”<br />
118
Aan vele toehoor<strong>de</strong>rs was <strong>de</strong>ze leer onwelkom. Het was een bittere teleurstelling, te<br />
vernemen dat hun moeitevolle tocht tevergeefs gemaakt was. De vergiffenis, welke hun<br />
door Christus vrij werd aangebo<strong>de</strong>n, kon<strong>de</strong>n ze niet begrijpen. Ze stel<strong>de</strong>n zich tevre<strong>de</strong>n met<br />
<strong>de</strong> ou<strong>de</strong> weg naar <strong>de</strong> hemel, die Rome hun aangewezen had. Ze schrikten terug voor <strong>de</strong><br />
moeite <strong>van</strong> naar iets beters te zoeken. Het was gemakkeliker, hun zaligheid aan <strong>de</strong> priesters<br />
en <strong>de</strong> paus toe te vertrouwen, dan naar reinheid <strong>van</strong> hart te streven.<br />
Een an<strong>de</strong>re klasse echter ontving met vreug<strong>de</strong> <strong>de</strong> tijding <strong>van</strong> verlossing door Christus.<br />
De godsdienstige gebruiken, die Rome <strong>van</strong> hen eiste, had<strong>de</strong>n hun geen zielevre<strong>de</strong> bezorgd,<br />
en in het geloof namen ze het bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zaligmaker als hun verzoening aan. Zulken<br />
keer<strong>de</strong>n naar hun woonplaatsen terug om aan an<strong>de</strong>ren het kostbare licht te openbaren, dat ze<br />
ont<strong>van</strong>gen had<strong>de</strong>n. Aldus verbreid<strong>de</strong> zich <strong>de</strong> waarheid <strong>van</strong> dorpje tot dorpje, en <strong>van</strong> stad tot<br />
stad, en werd het aantal pelgrims naar het beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> heilige maagd zeer veel min<strong>de</strong>r. De<br />
inkomsten krompen in, en daardoor ook <strong>de</strong> toelage <strong>van</strong> Zwingli, welke uit die inkomsten<br />
gevon<strong>de</strong>n werd. Maar dit veroorzaakte hem niets dan vreug<strong>de</strong>, daar hij zag, dat <strong>de</strong> macht<br />
<strong>van</strong> dweperij en bijgeloof verbroken werd.<br />
De kerkelike overhe<strong>de</strong>n waren niet blind voor het werk, dat Zwingli <strong>de</strong>ed, maar voor het<br />
tegenwoordige wensten ze niet, tussen bei<strong>de</strong> te tre<strong>de</strong>n. Hopen<strong>de</strong> hem nog voor hun zaak te<br />
winnen, trachtten ze zich door vleierijen <strong>van</strong> hem meester te maken; intussen begon <strong>de</strong><br />
waarheid <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> het volk in beslag te nemen. Zwingli’s arbeid te Einsie<strong>de</strong>ln had hem<br />
voor een wij<strong>de</strong>re kring geschikt gemaakt, en die zou hij spoedig binnentre<strong>de</strong>n. Na drie jaren<br />
hier geweest te zijn, werd hem het ambt <strong>van</strong> prediker in <strong>de</strong> kathedraal te Zürich opgedragen.<br />
Zürich was toentertijd <strong>de</strong> voornaamste stad in het Zwitserse bondgenootschap, en <strong>de</strong> invloed,<br />
die hij daar uitoefen<strong>de</strong>, zou wijd en zijd gevoeld wor<strong>de</strong>n. De geesteliken echter, op wier<br />
uitnodiging hij naar Zürich overkwam, waren er op bedacht, alle nieuwighe<strong>de</strong>n te<br />
voorkomen, waarom ze hem inlichting gaven aangaan<strong>de</strong> zijn plichten.<br />
“Ge zult alles in uw vermogen doen,” zei<strong>de</strong>n ze, “tot inzameling <strong>van</strong> <strong>de</strong> inkomsten <strong>van</strong><br />
het kapittel, <strong>de</strong> kleinste kleinigheid niet over het hoofd zien<strong>de</strong>. Ge zult <strong>de</strong> gelovigen, zowel<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> preekstoel als bij <strong>de</strong> oorbiecht vermanen, alle rechten en tien<strong>de</strong>n te betalen, en door<br />
hun giften <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> te bewijzen, die ze <strong>de</strong> kerk toedragen. Ge zult uw best doen om het<br />
inkomen, dat <strong>van</strong> zieken, missen, en in het algemeen <strong>van</strong> alle geestelike veror<strong>de</strong>ningen<br />
inkomt, te vermeer<strong>de</strong>ren.” “Wat aangaat het beheer over <strong>de</strong> sakramenten, <strong>de</strong> prediking, en<br />
het wachthou<strong>de</strong>n over <strong>de</strong> kud<strong>de</strong>,” voeg<strong>de</strong>n ze erbij, “dat zijn ook zaken, die bij <strong>de</strong> plichten<br />
<strong>van</strong> een priester behoren. Doch daarvoor kunt ge, voornamelik voor het prediken, een<br />
plaatsver<strong>van</strong>ger aanstellen. Ge zult <strong>de</strong> sakramenten alleen toedienen aan personen uit hogere<br />
stand, en dan alleen, wanneer er biezon<strong>de</strong>r aanvraag om gedaan wordt; het is u verbo<strong>de</strong>n om<br />
ze aan het volk <strong>van</strong> alle stan<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rscheid <strong>de</strong>s persoons te bedienen.”<br />
Zwingli hoor<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze opdracht stilzwijgend aan, en gaf in antwoord erop, na zijn dank te<br />
hebben betuigd voor <strong>de</strong> eer <strong>van</strong> een beroep naar <strong>de</strong>ze belangrijke plaats, een verklaring <strong>van</strong><br />
119
<strong>de</strong> loopbaan, die hij zich had voorgenomen te volgen. “Het leven <strong>van</strong> Christus,” zei hij, “is<br />
te lang voor het volk verborgen gehou<strong>de</strong>n. Ik zal preken over het gehele e<strong>van</strong>gelie naar<br />
Mattheüs, ... en wat ik geef, alleen uit <strong>de</strong> Schrift putten, <strong>de</strong> diepte <strong>van</strong> <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n peilen,<br />
tekst met tekst vergelijken, en aanhou<strong>de</strong>nd ernstige gebe<strong>de</strong>n opzen<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> betekenis te<br />
mogen verstaan. Ik zal mijn dienst in <strong>de</strong> kerk wij<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> eer <strong>van</strong> God, <strong>de</strong> lof <strong>van</strong> Zijn<br />
enige Zoon, <strong>de</strong> redding <strong>van</strong> zielen, en hun on<strong>de</strong>rwijs in het ware geloof.” Ofschoon<br />
sommigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> geesteliken niet met zijn plan instem<strong>de</strong>n, en hem er<strong>van</strong> trachtten af te<br />
brengen, bleef Zwingli standvastig. Hij verklaar<strong>de</strong>, dat hij geen nieuw stelsel dacht in te<br />
voeren, maar zich aan het ou<strong>de</strong> stelsel meen<strong>de</strong> te hou<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> kerk in vroegere tij<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
grotere zuiverheid had gediend.<br />
Reeds begon er belangstelling te ontwaken in <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n, die hij verkondig<strong>de</strong>, en het<br />
volk kwam in groten getale bijeen om naar zijn prediking te luisteren. Velen, die se<strong>de</strong>rt lang<br />
het kerkgaan opgegeven had<strong>de</strong>n, bevon<strong>de</strong>n zich on<strong>de</strong>r zijn toehoor<strong>de</strong>rs. Hij begon zijn<br />
bediening met <strong>de</strong> E<strong>van</strong>ge- lieën te openen, en aan zijn hoor<strong>de</strong>rs het door <strong>de</strong> Geest ingegeven<br />
verhaal <strong>van</strong> het leven, het on<strong>de</strong>rwijs, en <strong>de</strong> dood <strong>van</strong> Christus voor te lezen en uit te<br />
leggen. Hier, evenals te Einsie<strong>de</strong>ln, stel<strong>de</strong> hij Gods woord voor als het enig onfeilbaar gezag,<br />
en Christus’ dood als het enig volmaakte offer. “Het is tot Christus,” sprak hij, “dat ik u<br />
wens te voeren,— tot Christus, <strong>de</strong> ware bron <strong>van</strong> zaligheid.” Mensen <strong>van</strong> alle klassen, <strong>van</strong><br />
staatsman en geleer<strong>de</strong> af tot handwerksman en landbouwer toe, verdrongen zich om <strong>de</strong><br />
prediker. Met diepe belangstelling luister<strong>de</strong>n ze naar zijn woor<strong>de</strong>n. Hij verkondig<strong>de</strong> niet<br />
alleen het aanbod <strong>van</strong> vrije verlossing, maar bestrafte onbeschroomd <strong>de</strong> slechtheid en het<br />
be<strong>de</strong>rf <strong>van</strong> die tijd. Velen verlieten <strong>de</strong> domkerk God verheerliken<strong>de</strong>. “Deze man,” zei<strong>de</strong>n ze,<br />
“predikt <strong>de</strong> waarheid. Hij zal onze Mozes wor<strong>de</strong>n, die ons uit <strong>de</strong>ze Egyptiese duisternis zal<br />
uitlei<strong>de</strong>n.” Maar ofschoon zijn arbeid in het eerst met veel toejuiching ont<strong>van</strong>gen werd,<br />
ontwikkel<strong>de</strong> er zich later tegenstand. De monniken ston<strong>de</strong>n op om zijn werk te verhin<strong>de</strong>ren,<br />
en zijn leer te veroor<strong>de</strong>len. Velen hoon<strong>de</strong>n en bespotten hem; an<strong>de</strong>ren behan<strong>de</strong>l<strong>de</strong>n hem met<br />
onbeschoftheid, en begonnen te dreigen. Zwingli echter verdroeg alles geduldig, en sprak:<br />
“Indien we zondaren voor Christus willen winnen, moeten we leren, onze ogen voor veel<br />
dingen te sluiten.”<br />
Omstreeks <strong>de</strong>ze tijd gebeur<strong>de</strong> er iets, dat <strong>de</strong> hervorming in <strong>de</strong> hand werkte. Zekere<br />
Luciaan werd met enige <strong>van</strong> Luthers geschriften naar Zürich gezon<strong>de</strong>n door een vriend <strong>van</strong><br />
het hervorm<strong>de</strong> geloof te Bazel, welke aan <strong>de</strong> hand gaf, dat <strong>de</strong> verkoop <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze boeken een<br />
krachtig mid<strong>de</strong>l zou kunnen wor<strong>de</strong>n om het licht alom te versprei<strong>de</strong>n. “Overtuig u,” schreef<br />
hij aan Zwingli, “of <strong>de</strong>ze man oor<strong>de</strong>el en vaardigheid genoeg bezit; als het u blijkt <strong>van</strong> ja,<br />
laat hem dan <strong>van</strong> stad tot stad, dorp tot dorp, vlek tot vlek, ja <strong>van</strong> huis tot huis gaan, geheel<br />
Zwitserland door, met <strong>de</strong> geschriften <strong>van</strong> Luther; en vooral zijn uitleg <strong>van</strong> het Onze Va<strong>de</strong>r,<br />
voor leken geschreven. Hoe meer die uitleg bekend wordt, hoe meer kopers er voor zullen<br />
komen.” Op die wijze drong het licht door.<br />
120
Op tij<strong>de</strong>n,wanneer God <strong>de</strong> boeien <strong>van</strong> onwetendheid en bijgeloof begint te verbreken, is<br />
het dat <strong>de</strong> Satan met <strong>de</strong> grootste kracht werkt om <strong>de</strong> mensen in donkerheid te hullen, en hun<br />
kluisters nog vaster te klinken. Terwijl er in verschillen<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n mannen opston<strong>de</strong>n, die het<br />
volk vergiffenis en rechtvaardigmaking door het bloed <strong>van</strong> Christus voorstel<strong>de</strong>n, begaf<br />
Rome zich met vernieuw<strong>de</strong> ijver aan het werk om door <strong>de</strong> gehele Christenheid heen<br />
vergiffenis aan te bie<strong>de</strong>n voor geld. Ie<strong>de</strong>re zon<strong>de</strong> had zijn prijs; en men kon vrijheid<br />
erlangen om misda<strong>de</strong>n te plegen, indien <strong>de</strong> schatkist <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk slechts goed gevuld bleef.<br />
Z— braken <strong>de</strong> twee bewegingen zich baan: <strong>de</strong> ene vergiffenis <strong>van</strong> zon<strong>de</strong> voor geld, <strong>de</strong><br />
an<strong>de</strong>re vergiffenis door Christus aanbie<strong>de</strong>n<strong>de</strong>;— Rome vrijheid schenken<strong>de</strong> om te zondigen,<br />
en dat tot een bron <strong>van</strong> inkomst maken<strong>de</strong>; <strong>de</strong> hervormers, <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> veroor<strong>de</strong>len<strong>de</strong>, en op<br />
Christus wijzen<strong>de</strong> als <strong>de</strong> verzoening en <strong>de</strong> Verlosser.<br />
In Duitschland was het verkopen <strong>van</strong> aflaten aan Domini- kaner monniken toevertrouwd,<br />
en werd <strong>de</strong> han<strong>de</strong>l erin door <strong>de</strong> schaamteloze Tetzel gedreven. In Zwitserland was die<br />
han<strong>de</strong>l overgelaten aan <strong>de</strong> Franciskaners on<strong>de</strong>r opzicht <strong>van</strong> Sampson, een Italiaanse monnik.<br />
Sampson had <strong>de</strong> kerk reeds goe<strong>de</strong> diensten bewezen door in Duitschland en Zwitserland<br />
grote sommen bijeen te brengen om <strong>de</strong> pauselike schatkist te vullen. Nu doorliep hij<br />
Zwitserland, waar hij grote scharen aantrok, <strong>de</strong> arme landbouwers hun karig arbeidsloon<br />
ontroof<strong>de</strong>, en <strong>van</strong> <strong>de</strong> gegoe<strong>de</strong> klasse rijke giften eiste. De invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervorming echter<br />
<strong>de</strong>ed zich alreeds gevoelen door het vermin<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze han<strong>de</strong>l, hoewel hij hem niet<br />
geheel kon tegengaan. Zwingli was nog te Einsie<strong>de</strong>ln, toen Sampson, kort nadat hij<br />
Zwitserland was binnengekomen, met zijn waren in een naburige stad aankwam. Bericht<br />
aangaan<strong>de</strong> zijn zending ont<strong>van</strong>gen hebben<strong>de</strong>, begaf zich <strong>de</strong> hervormer aanstonds op weg om<br />
hem tegen te staan. De twee ontmoetten elkan<strong>de</strong>r niet, maar het gelukte Zwingli z— goed<br />
om <strong>de</strong> valsheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorwendselen <strong>van</strong> <strong>de</strong> monnik aan <strong>de</strong> kaak te stellen, dat hij verplicht<br />
was naar el<strong>de</strong>rs te vertrekken.<br />
Te Zürich predikte Zwingli ijverig tegen <strong>de</strong> aflaatverkopers, en toen Sampson <strong>de</strong> stad<br />
na<strong>de</strong>r<strong>de</strong>, ontmoette hem een bo<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> raad, hem aanzeggen<strong>de</strong>, dat hij niet in <strong>de</strong> stad<br />
verwacht werd. Ein<strong>de</strong>lik kwam hij er toch door list binnen, maar werd weggezon<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r<br />
een enkele aflaatbrief verkocht te hebben; en kort daarop verliet hij Zwitserland. De<br />
hervorming ontving een krachtige stoot door <strong>de</strong> verschijning <strong>van</strong> <strong>de</strong> pest, of “zwarte dood,”<br />
die Zwitserland in het jaar 1519 bezocht. Terwijl <strong>de</strong> mensen <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>rver in het aangezicht<br />
staar<strong>de</strong>n, kwamen er velen tot overtuiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> ij<strong>de</strong>lheid en krachteloosheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
vergiffenis, die ze kort tevoren gekocht had<strong>de</strong>n, en verlang<strong>de</strong>n naar een hechter fondament<br />
voor hun geloof. Zwingli werd te Zürich door <strong>de</strong> ziekte aangetast, en wel z— ernstig, dat<br />
alle hoop op herstel opgegeven, en het gerucht wijd en zijd verspreid werd, dat hij dood was.<br />
In dat hachelik uur bleef zijn hoop en moed onbewogen. Hij zag in het geloof op tot het<br />
kruis <strong>van</strong> Golgotha, rustend in <strong>de</strong> algenoegzame verzoening voor <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>. Toen hij<br />
terugkwam <strong>van</strong> <strong>de</strong> poorten <strong>de</strong>s doods, was het om het e<strong>van</strong>gelie met groter ernst dan ooit<br />
tevoren te prediken; en zijn woor<strong>de</strong>n oefen<strong>de</strong>n ongewone kracht uit. Met vreug<strong>de</strong><br />
121
verwelkom<strong>de</strong> het volk hun gelief<strong>de</strong> her<strong>de</strong>r, die hun <strong>van</strong> <strong>de</strong> rand <strong>van</strong> het graf<br />
teruggeschonken was. Zijzelven had<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> tussentijd <strong>de</strong> zieken en sterven<strong>de</strong>n verpleegd,<br />
en ze gevoel<strong>de</strong>n als nooit tevoren <strong>de</strong> waar<strong>de</strong> <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>glie.<br />
Zwingli was tot klaar<strong>de</strong>r verstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid er<strong>van</strong> geraakt, en had <strong>de</strong><br />
hernieuwen<strong>de</strong> kracht er<strong>van</strong> in zichzelf in voller mate on<strong>de</strong>rvon<strong>de</strong>n. De val <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens en<br />
het verlos- singsplan waren <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwerpen, die hij behan<strong>de</strong>l<strong>de</strong>. “In Adam,” zo zei hij, “zijn<br />
we allen dood, in ver<strong>de</strong>rf en verdoemenis verzonken.” “Christus . . . heeft ons een eeuwige<br />
verlossing aangebracht . . . Zijn lij<strong>de</strong>n is . . . een eeuwige offeran<strong>de</strong>, en heeft onvergankelike<br />
kracht om te helen; het bevredigt voor altoos <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like rechtvaardigheid ten behoeve<br />
<strong>van</strong> allen, die er in volstandig, onwrikbaar geloof op vertrouwen.” Toch ook leer<strong>de</strong> hij<br />
dui<strong>de</strong>lik, dat <strong>de</strong> mens wegens <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> <strong>van</strong> Christus geen vrijheid heeft om in <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> te<br />
volhar<strong>de</strong>n. “Waar ook maar geloof in God wordt gevon<strong>de</strong>n, daar woont God zelf; en waar<br />
God is, daar wordt een ijver gewekt, die <strong>de</strong> mens tot goe<strong>de</strong> werken aanzet en dringt.”<br />
De belangstelling in Zwingli’s prediking bereikte zulk een hoogte, dat <strong>de</strong> kathedraal<br />
overvol liep <strong>van</strong> <strong>de</strong> scharen, die hem kwamen horen. Stukje voor stukje, naardat ze het<br />
verdragen kon<strong>de</strong>n, leg<strong>de</strong> hij <strong>de</strong> waarheid voor zijn hoor<strong>de</strong>rs open. Hij was voorzichtig <strong>van</strong><br />
niet in het eerst punten op te brengen, die hen kon<strong>de</strong>n verschrikken, en vooroor<strong>de</strong>el bij hen<br />
wekken. Zijn eerste werk was, <strong>de</strong> harten te winnen voor <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> Christus, die harten<br />
door Zijn lief<strong>de</strong> te verzachten, Zijn voor-beeld hun voor ogen te hou<strong>de</strong>n; en naarmate ze <strong>de</strong><br />
grondbeginselen <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie in zich opnamen, wer<strong>de</strong>n hun bijgelovige leringen en<br />
praktijken noodzakelikerwijze omvergeworpen.<br />
Stap voor stap ging <strong>de</strong> Hervorming te Zürich vooruit. De vijan<strong>de</strong>n er<strong>van</strong> wer<strong>de</strong>n<br />
opgeschrikt, en begonnen daadwerke- like tegenstand. Een jaar tevoren had <strong>de</strong> monnik <strong>van</strong><br />
Wittenberg te Worms zijn “Neen” uitgesproken tegen paus en keizer, en nu scheen alles een<br />
<strong>de</strong>rgelijk we<strong>de</strong>rstaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike eisen te Zürich aan te dui<strong>de</strong>n. Er wer<strong>de</strong>n gedurig<br />
aanvallen op Zwingli gedaan. In <strong>de</strong> pausgezin<strong>de</strong> provincieën beklommen er volgelingen <strong>van</strong><br />
het e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> tijd tot tijd <strong>de</strong> brandstapel; doch dit was niet voldoen<strong>de</strong>; <strong>de</strong> leraar <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
ketterij moest tot zwijgen gebracht wor<strong>de</strong>n. Gevolgelik zond <strong>de</strong> Bisschop <strong>van</strong> Constance<br />
drie afgevaardig<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> Raad <strong>van</strong> Zürich, die Zwingli beschuldig<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het volk te<br />
leren, <strong>de</strong> wetten <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk te overtre<strong>de</strong>n, en <strong>van</strong> aldus <strong>de</strong> vre<strong>de</strong> en <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> or<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
maatschappij te on<strong>de</strong>rmijnen. Indien het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk ter zij<strong>de</strong> zou gezet wor<strong>de</strong>n,<br />
beweer<strong>de</strong> hij, zou algemene regeringloosheid het gevolg zijn. Zwingli antwoord<strong>de</strong>, dat hij<br />
vier jaren lang het e<strong>van</strong>gelie te Zürich had gepredikt, en dat “die stad vreedzamer was dan<br />
enige an<strong>de</strong>re in <strong>de</strong> unie.” “Is dus,” zei hij, “het Christendom niet <strong>de</strong> beste waarborg voor <strong>de</strong><br />
algemene rust?”<br />
De afgevaardig<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> raadslie<strong>de</strong>n vermaand om in <strong>de</strong> kerk te blijven, waarbuiten,<br />
zo verklaar<strong>de</strong>n ze, er geen zaligheid was. Zwingli antwoord<strong>de</strong>: “Laat <strong>de</strong>ze beschuldiging u<br />
niet schokken. De grondvesten <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk zijn <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> Rots, <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> Christus, die aan<br />
122
Petrus zijn naam gaf, omdat hij Hem getrouw beleed. In ie<strong>de</strong>r volk wordt ie<strong>de</strong>reen, die met<br />
zijn ganse hart in <strong>de</strong> Heer Jezus gelooft, door God aangenomen. Hier in<strong>de</strong>rdaad is <strong>de</strong> kerk,<br />
buiten welke niemand kan zalig wor<strong>de</strong>n.” Als uitslag <strong>van</strong> <strong>de</strong> konferentie nam één <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
afgezanten <strong>van</strong> <strong>de</strong> bisschop het hervorm<strong>de</strong> geloof aan.<br />
De raad weiger<strong>de</strong>, stappen tegen Zwingli te nemen, en Rome bereid<strong>de</strong> zich tot een<br />
nieuwe aanval voor. Toen <strong>de</strong> hervormer bericht ontving <strong>van</strong> <strong>de</strong> lagen <strong>van</strong> zijn vijan<strong>de</strong>n, riep<br />
hij uit: “Laat hen komen; ik vrees hen evenmin, als <strong>de</strong> vooruitsteken<strong>de</strong> rots <strong>de</strong> golven, die<br />
tegen zijn voet aandruisen.” De pogingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> geestelikheid bevor<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n alleen <strong>de</strong> zaak,<br />
die ze zochten omver te werpen. De waarheid werd immer ver<strong>de</strong>r verbreid. In Duitschland<br />
grepen <strong>de</strong> aanhangers er<strong>van</strong>, die ontmoedigd waren door het verdwijnen <strong>van</strong> Luther, we<strong>de</strong>r<br />
opnieuw moed, zien<strong>de</strong> welk een voortgang het e<strong>van</strong>gelie in Zwitserland maakte. Naarmate<br />
<strong>de</strong> Hervorming zich te Zürich vestig<strong>de</strong>, openbaar<strong>de</strong>n zich <strong>de</strong> vruchten er<strong>van</strong> meer ten volle<br />
in <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rdrukking <strong>van</strong> misdaad en bevor<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> or<strong>de</strong> en goe<strong>de</strong> verstandhouding.<br />
“Vre<strong>de</strong> woont in onze stad,” schreef Zwingli; “geen twist, geen schijnheiligheid, geen nijd,<br />
geen onenigheid. Vanwaar kan zulk een eenheid komen dan <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer, en door onze leer,<br />
die ons met <strong>de</strong> vruchten <strong>van</strong> vre<strong>de</strong> en vroomheid vervult?”<br />
De overwinningen, welke <strong>de</strong> Hervorming behaal<strong>de</strong>, zetten <strong>de</strong> Roomsgezin<strong>de</strong>n tot nog<br />
krachtiger pogingen aan om hem omver te werpen. Zien<strong>de</strong>, hoe weinig er in Duitschland<br />
door vervolging was teweeggebracht tot on<strong>de</strong>rdrukking <strong>van</strong> het werk <strong>van</strong> Luther, besloten<br />
ze <strong>de</strong> hervorming met zijn eigen wapenen te bestrij<strong>de</strong>n. Ze zou<strong>de</strong>n een openbaar dispuut met<br />
Zwingli hou<strong>de</strong>n, en daar zijzelven <strong>de</strong> zaak regel<strong>de</strong>n, wil<strong>de</strong>n ze zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> overwinning<br />
vergewissen door zelven niet alleen <strong>de</strong> plaats voor <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>strijd, maar ook <strong>de</strong> rechters te<br />
kiezen, die tussen <strong>de</strong> disputanten zou<strong>de</strong>n moeten beslissen. En wanneer ze Zwingli maar<br />
eenmaal in hun macht had<strong>de</strong>n, zou<strong>de</strong>n ze ervoor zorgen, dat hij hun niet ontsnapte. Als <strong>de</strong><br />
lei<strong>de</strong>r tot zwijgen was gebracht, zou <strong>de</strong> beweging al spoedig on<strong>de</strong>rdrukt wor<strong>de</strong>n. Dit<br />
voornemen echter werd zorgvuldig verborgen gehou<strong>de</strong>n.<br />
De disputatie zou te Ba<strong>de</strong>n gehou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n; doch Zwingli verscheen er niet. De raad<br />
<strong>van</strong> Zürich, <strong>de</strong> plannen <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauseliken vermoe<strong>de</strong>n<strong>de</strong>, en gewaarschuwd door <strong>de</strong><br />
bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> houtstapels, die in <strong>de</strong> pausgezin<strong>de</strong> provincieën voor <strong>de</strong> belij<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het<br />
e<strong>van</strong>gelie aangestoken wer<strong>de</strong>n, verbood zijn leraar zich aan dit gevaar bloot te stellen. Te<br />
Zürich was hij gereed, al <strong>de</strong> partijgangers, die Rome wenste te zen<strong>de</strong>n, te ontmoeten; maar.<br />
naar Ba<strong>de</strong>n te gaan, waar pas tevoren het bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> martelaren voor <strong>de</strong> waarheid<br />
gevloeid had, zou zich blootstellen zijn aan een gewisse dood. Oecolampadius en Haller<br />
wer<strong>de</strong>n gekozen om <strong>de</strong> hervormers te vertegenwoordigen, terwijl <strong>de</strong> beroem<strong>de</strong> Doktor Eek,<br />
door een schaar <strong>van</strong> geleer<strong>de</strong> doktoren en prelaten on<strong>de</strong>rsteund, <strong>de</strong> kampvechter <strong>van</strong> Rome<br />
was.<br />
Ofschoon Zwingli niet bij <strong>de</strong> konferentie was, werd zijn invloed er gevoeld. De<br />
sekretarissen waren allen door <strong>de</strong> pausgezin<strong>de</strong>n gekozen, en aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>ren werd op straffe<br />
123
<strong>de</strong>s doods verbo<strong>de</strong>n, aantekeningen te maken. Desniettegenstaan<strong>de</strong> ontving Zwingli<br />
dageliks een getrouw verslag <strong>van</strong> wat er te Ba<strong>de</strong>n gezegd was. Een stu<strong>de</strong>nt, die <strong>de</strong> disputatie<br />
bijwoon<strong>de</strong>, stel<strong>de</strong> ie<strong>de</strong>re avond een rapport op <strong>van</strong> <strong>de</strong> argumenten, welke die dag<br />
voorgebracht waren. Deze papieren met <strong>de</strong> dagelikse brieven <strong>van</strong> Oecolampadius aan<br />
Zwingli te Zürich over te brengen namen twee an<strong>de</strong>re stu<strong>de</strong>nten op zich. De hervormer<br />
antwoord<strong>de</strong> door raad en voorlichting te geven. Hij schreef zijn brieven in <strong>de</strong> nacht, en <strong>de</strong><br />
stu<strong>de</strong>nten gingen er ‘s morgens me<strong>de</strong> naar Ba<strong>de</strong>n terug. Om aan <strong>de</strong> waakzaamheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wacht aan <strong>de</strong> stadspoort te ontsnappen, droegen <strong>de</strong>ze boodschappers man<strong>de</strong>n met pluimvee<br />
op het hoofd, waar door ze zon<strong>de</strong>r hin<strong>de</strong>r binnengelaten wer<strong>de</strong>n.<br />
Op die wijze handhaaf<strong>de</strong> Zwingli <strong>de</strong> strijd met zijn listige tegenstan<strong>de</strong>rs. “Hij heeft meer<br />
gearbeid,” zei Myconius, “met zijn over<strong>de</strong>nkingen, zijn slapeloze nachten, en zijn<br />
raadgevingen naar Ba<strong>de</strong>n over te zen<strong>de</strong>n, dan hij had kunnen doen, indien hij te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
zijn vijan<strong>de</strong>n was geweest.” De Roomsen, door het vooruitzicht op overwinning geprikkeld,<br />
waren in hun rijkste kledij uitgedost en <strong>van</strong> juwelen schitteren<strong>de</strong> te Ba<strong>de</strong>n aangekomen. Ze<br />
leef<strong>de</strong>n weel<strong>de</strong>rig, en lieten zich <strong>de</strong> kostbaarste lekkernijen en uitgezochtste wijnen<br />
voorzetten. De last <strong>van</strong> hun geestelike plichten werd door luchthartigheid en brasserijen<br />
verlicht. Zeer an<strong>de</strong>rs was het met <strong>de</strong> hervormers, die door het volk weinig beter gerekend<br />
wer<strong>de</strong>n dan een gezelschap be<strong>de</strong>laars, en wier eenvoudig voedsel hen slechts kort aan <strong>de</strong><br />
tafel hield. Oecolampadius’ gastheer, die <strong>de</strong> gelegenheid waarnam om hem in zijn kamer te<br />
bespie<strong>de</strong>n, vond hem altijd aan <strong>de</strong> studie of in het gebed, en gaf in grote verwon<strong>de</strong>ring als<br />
zijn mening te kennen, dat <strong>de</strong> ketter in elk geval “een zeer vroom mens was.”<br />
Op <strong>de</strong> konferentie “beklom Eek met trotsheid een prachtig versier<strong>de</strong> kansel, terwijl <strong>de</strong><br />
ne<strong>de</strong>rige Oecolampadius, schamel gekleed, op een ruw houten bankje tegenover zijn<br />
we<strong>de</strong>rpar- tij<strong>de</strong>r zat.” Ecks zware stem en grenzeloze onbeschaam- heid begaven hem geen<br />
ogenblik. Zijn ijver werd aangevuurd door <strong>de</strong> hoop op goud zowel als faam; want <strong>de</strong><br />
ver<strong>de</strong>diger <strong>van</strong> het geloof zou een rijke beloning ont<strong>van</strong>gen. Wanneer hij in betere<br />
argumenten tekort schoot, bedien<strong>de</strong> hij zich <strong>van</strong> beledigingen en zelfs <strong>van</strong> vloeken.<br />
Oecolampadius, beschei<strong>de</strong>n en aan alle zelfvertrouwen vreemd, had voor <strong>de</strong> strijd<br />
teruggebeefd, en die slechts on<strong>de</strong>rnomen met <strong>de</strong> plechtige verklaring: “Ik erken geen an<strong>de</strong>re<br />
regel om naar te oor<strong>de</strong>len dan Gods woord.” Hoewel voorkomend en hoffelik in zijn<br />
manieren, bewees hij zich bekwaam en onversaagd. Terwijl <strong>de</strong> Roomsgezin<strong>de</strong>n, gelijk hun<br />
gewoonte was, zich. op het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerkelike gebruiken be- riepen, hield zich <strong>de</strong><br />
hervormer standvastig aan <strong>de</strong> Heilige Schriften. “In ons Zwitserland,” sprak hij, “heeft<br />
gewoonte geen kracht, tenzij die in overeenkomst is met <strong>de</strong> grondwet; en in alle<br />
geloofszaken is <strong>de</strong> Bijbel onze grondwet.”<br />
Het verschil tussen <strong>de</strong> twee disputanten bleef niet zon<strong>de</strong>r gevolg. Het kalme, hel<strong>de</strong>re<br />
re<strong>de</strong>neren <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormer, en zijn zachtzinnige en beschei<strong>de</strong>n voordracht, troffen<br />
sommige harten, die zich met walging afkeer<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Ecks snoeven<strong>de</strong> en heftige<br />
124
aanmatigingen. De bespreking duur<strong>de</strong> achttien dagen. Aan het ein<strong>de</strong> er<strong>van</strong> verklaar<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
papisten zichzelven met volle zekerheid <strong>de</strong> overwinnaars te zijn. De meeste afgevaardig<strong>de</strong>n<br />
schaar<strong>de</strong>n zich aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> Rome, en <strong>de</strong> Rijksdag gaf uit, dat <strong>de</strong> hervormers <strong>de</strong><br />
ne<strong>de</strong>rlaag had<strong>de</strong>n gele<strong>de</strong>n, en maakte bekend, dat ze met Zwingli, hun lei<strong>de</strong>r, <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk<br />
afgesne<strong>de</strong>n waren. De vruchten <strong>van</strong> <strong>de</strong> konferentie echter openbaar<strong>de</strong>n, aan wiens zij<strong>de</strong> het<br />
voor<strong>de</strong>el lag. De strijd bewees zich een sterke prikkel voor <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> Protestanten, en<br />
niet lang daarna verklaar<strong>de</strong>n zich <strong>de</strong> belangrijke ste<strong>de</strong>n Bern en Basel ten gunste <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Hervorming.<br />
125
Hoofdstuk 10 — Voortgang <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming in<br />
Duitschland<br />
Luthers geheimzinnig verdwijnen veroorzaakte twijfelmoedigheid in geheel Duitschland.<br />
Overal hoor<strong>de</strong> men naar hem vragen. De wildste geruchten gingen rond, en velen geloof<strong>de</strong>n,<br />
dat hij vermoord was. Er werd lui<strong>de</strong> geweeklaagd, niet alleen door zijn openlike vrien<strong>de</strong>n,<br />
maar door duizen<strong>de</strong>n, die niet vrij voor <strong>de</strong> Hervorming waren uitgekomen. Velen verbon<strong>de</strong>n<br />
zich met een plechtige eed om zijn dood te wreken.<br />
De Roomse lei<strong>de</strong>rs zagen met schrik, tot welk een hoogte het gevoelen tegen hen<br />
gestegen was. Hoewel ze in het eerst jubel<strong>de</strong>n over Luthers veron<strong>de</strong>rstel<strong>de</strong> dood, wensten ze<br />
zich al spoedig te verbergen voor <strong>de</strong> woe<strong>de</strong> <strong>van</strong> het volk. Zijn vijan<strong>de</strong>n waren min<strong>de</strong>r<br />
bezorgd geweest over zijn moedigste da<strong>de</strong>n, terwijl hij on<strong>de</strong>r hen verkeer<strong>de</strong>, dan ze het over<br />
zijn verdwijnen waren. Degenen, die in hun woe<strong>de</strong> <strong>de</strong> hervormer had<strong>de</strong>n zoeken te verdoen,<br />
waren met vrees vervuld, nu hij een hulpeloze ge<strong>van</strong>gene gewor<strong>de</strong>n was. “Onze enige<br />
manier om uit <strong>de</strong> moeilikheid te geraken,” sprak een <strong>van</strong> hen, “is, fakkels aan te steken, en<br />
<strong>de</strong> wereld te gaan doorzoeken naar Luther, tot wij hem aan het volk kunnen teruggeven, dat<br />
hem toch maar hebben wil.” Het edikt <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer scheen krachteloos te zijn. De legaten<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> paus waren vol verontwaardiging, toen ze zagen, dat er veel min<strong>de</strong>r aandacht aan<br />
geschonken werd dan aan het lot <strong>van</strong> Luther. Het bericht, dat hij veilig was, ofschoon<br />
ge<strong>van</strong>gen, stil<strong>de</strong> <strong>de</strong> vrees <strong>van</strong> het volk, terwijl het hun geestdrift voor hem nog meer<br />
aanvuur<strong>de</strong>. Zijn geschriften wer<strong>de</strong>n met groter gretigheid dan ooit tevoren gelezen.<br />
Een aangroeiend getal omhels<strong>de</strong> <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> heldhaftige man, die het woord <strong>van</strong> God<br />
tegen zulk een ontzetten<strong>de</strong> overmacht ver<strong>de</strong>digd had. De Hervorming nam voortdurend aan<br />
krachten toe. Het zaad, dat Luther gestrooid had, begon overal op te schieten. Zijn<br />
afwezigheid <strong>de</strong>ed, wat zijn aanwezigheid niet had vermocht. An<strong>de</strong>re arbei<strong>de</strong>rs gevoel<strong>de</strong>n<br />
nieuwe verantwoor<strong>de</strong>likheid, nu hun grote lei<strong>de</strong>r <strong>van</strong> hen weggenomen was. Met nieuw<br />
geloof en nieuwe ernst maakten ze zich op om alles te doen, wat in hun vermogen stond,<br />
opdat het werk, dat zo flink begonnen was, niet zou verhin<strong>de</strong>rd wor<strong>de</strong>n.<br />
Satan echter zat niet stil. Hij begon nu te proberen, wat hij bij ie<strong>de</strong>re an<strong>de</strong>re<br />
hervormingsbeweging beproefd heeft,— namelik, <strong>de</strong> mensen te bedriegen en ten on<strong>de</strong>rgang<br />
te lei<strong>de</strong>n door hun een namaaksel te geven, in plaats <strong>van</strong> het ware werk. Gelijk er in <strong>de</strong><br />
eerste eeuw <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christelike kerk valse Christussen waren, zo ston<strong>de</strong>n er ook valse<br />
profeten op in <strong>de</strong> zestien<strong>de</strong>.<br />
Enige mannen, diep geroerd door <strong>de</strong> beweging in <strong>de</strong> godsdienstige wereld, verbeeld<strong>de</strong>n<br />
zich, biezon<strong>de</strong>re openbaringen uit <strong>de</strong> hemel te hebben ont<strong>van</strong>gen, en gaven voor, dat hun<br />
een God<strong>de</strong>like opdracht geschonken was om <strong>de</strong> Hervorming te voltooien, die, naar ze<br />
126
verklaar<strong>de</strong>n, door Luther nog maar nauweliks begonnen was. In <strong>de</strong>r waarheid braken ze juist<br />
het werk af, dat hij tot stand had gebracht. Ze verwierpen het grote beginsel, dat <strong>de</strong> eigenlike<br />
grondslag <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming uitmaakte,— dat het woord Gods het algenoegzame<br />
richtsnoer is voor geloof en wan<strong>de</strong>l; en voor die onfeilbare gids stel<strong>de</strong>n ze <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>rlike,<br />
onzekere standaard <strong>van</strong> hun eigen gevoelens en indrukken in <strong>de</strong> plaats. Door <strong>de</strong>ze daad <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> grote toetsteen <strong>van</strong> dwaling en leugen op zij<strong>de</strong> te stellen, open<strong>de</strong>n ze voor Satan <strong>de</strong> weg<br />
om <strong>de</strong> harten te beheersen, gelijk hem het best paste. Een <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze profeten gaf voor, door<br />
<strong>de</strong> engel Gabriël on<strong>de</strong>rricht te zijn. Een stu<strong>de</strong>nt, die zich met hem verbond, gaf zijn studie<br />
op, te kennen geven<strong>de</strong>, dat hij door God-zelf met wijsheid begiftigd was tot verklaring <strong>van</strong><br />
Zijn woord. An<strong>de</strong>ren, die <strong>van</strong> nature dweepziek waren, verenig<strong>de</strong>n zich met hen. De da<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>ze geestdrijvers veroorzaakten geen kleine beroering. Luthers prediken had <strong>de</strong><br />
mensen alom opgewekt tot het gevoel <strong>van</strong> <strong>de</strong> noodwendigheid <strong>van</strong> een hervorming, en nu<br />
wer<strong>de</strong>n sommige waarlik eerlike lie<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> aanmatigingen <strong>van</strong> die nieuwe profeten<br />
verleid.<br />
De lei<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze beweging begaven zich naar Wittenberg, en wil<strong>de</strong>n hun aanspraken<br />
aan Melanchton en zijn me<strong>de</strong>arbei<strong>de</strong>rs opdringen. Ze zei<strong>de</strong>n: “We zijn <strong>van</strong> God gezon<strong>de</strong>n<br />
om het volk te leren. We hebben een gemeenzaam on<strong>de</strong>rhoud met <strong>de</strong> Heer gehad; we weten<br />
wat er te gebeuren staat; in het kort, we zijn apostelen en profeten, en beroepen ons op Dr.<br />
Luther. ” De hervormers waren verbaasd en verbijsterd. Dit was een element, waarme<strong>de</strong> ze<br />
nooit tevoren in aanraking gekomen waren, en ze wisten niet, welke weg in te slaan.<br />
Melanchton sprak: “Er zijn ontegenzeglik geesten <strong>van</strong> een ongewone soort in die mannen;<br />
maar welke geesten? . . . Laat ons aan do ene kant op onze hoe<strong>de</strong> zijn, <strong>de</strong> Geest Gods niet<br />
uit te blussen, en aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re, <strong>van</strong> door <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> Satan te wor<strong>de</strong>n verleid.”<br />
De vruchten <strong>van</strong> <strong>de</strong> nieuwe leer wer<strong>de</strong>n al spoedig openbaar. Het volk werd ertoe geleid,<br />
<strong>de</strong> Bijbel te verwaarlozen, of hem geheel en al ter zij<strong>de</strong> te zetten. De scholen geraakten in<br />
verwarring. Stu<strong>de</strong>nten, alle ban<strong>de</strong>n verzaken<strong>de</strong>, gaven <strong>de</strong> studie op, en verlieten <strong>de</strong><br />
universiteit. De mannen, die zich bekwaam achtten om het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming te<br />
verlevendigen en te regelen, brachten het slechts tot <strong>de</strong> rand <strong>van</strong> zijn on<strong>de</strong>rgang. Nu<br />
herkregen <strong>de</strong> aanhangers <strong>van</strong> Rome hun vertrouwen, en riepen in verrukking uit: “Nog één<br />
laatste poging, en alles zal het onze zijné!”<br />
Luther, die op <strong>de</strong> Wartburg hoor<strong>de</strong>, wat er geschied was, sprak met grote bezorgdheid:<br />
“Ik heb altoos verwacht, dat <strong>de</strong> Satan ons <strong>de</strong>ze plaag zou zen<strong>de</strong>n.” Hij doorzag het ware<br />
karakter <strong>van</strong> die gewaan<strong>de</strong> profeten, en het gevaar, dat <strong>de</strong> zaak <strong>de</strong>r waarheid dreig<strong>de</strong>. De<br />
tegenstand <strong>van</strong> paus en keizer had hem niet z— grote verbijstering en kwelling veroor-zaakt,<br />
als die hij nu on<strong>de</strong>rvond. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong>genen, die bele<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Hervorming te zijn toegedaan,<br />
waren zijn ergste vijan<strong>de</strong>n opgestaan. Juist die waarhe<strong>de</strong>n, welke hem zulk een grote<br />
vreug<strong>de</strong> en vertroosting had<strong>de</strong>n bezorgd, wer<strong>de</strong>n aangewend om strijd en verwarring in <strong>de</strong><br />
kerk teweeg te brengen.<br />
127
In het hervormingswerk was Luther aangedreven gewor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> Geest Gods, en was<br />
ver<strong>de</strong>r gegaan, dan hij gedacht had te zullen gaan. Het was zijn voornemen niet geweest,<br />
juist die stelling in te nemen, waartoe hij geraakt was, noch ook zulke ingrijpen<strong>de</strong><br />
veran<strong>de</strong>ringen te maken. Hij was slechts het werktuig geweest in <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Almachtige. Toch beef<strong>de</strong> hij dikwels voor <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> zijn werk. Eenmaal had hij<br />
gezegd: “Indien ik wist, dat mijn leer één enkel menselik wezen, hoe arm ook en onbekend,<br />
had geschaad,— hetgeen niet zijn kan, daar hij het wezenlike e<strong>van</strong>gelie is,— ik zou liever<br />
tien do<strong>de</strong>n sterven, dan niet herroepen.”<br />
En nu was Wittenberg zelf, <strong>de</strong> eigenlike zetel <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming, snel aan het vervallen<br />
on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> dweperij en wetteloosheid. Deze vreselike toestand was niet het gevolg<br />
<strong>van</strong> Luthers leer, maar door geheel Duitschland heen leg<strong>de</strong>n zijn vijan<strong>de</strong>n hem die ten laste.<br />
In bitterheid <strong>van</strong> ziel vroeg hij somtijds: “Kan dat dan het ein<strong>de</strong> zijn <strong>van</strong> dit grote werk <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Hervorming?” Maar als hij dan we<strong>de</strong>r met God worstel<strong>de</strong> in <strong>de</strong>n gebe<strong>de</strong>, kwam er vre<strong>de</strong><br />
in zijn hart. “Het werk is het mijne niet, maar Uw eigen,” sprak hij; “Gij zult het niet laten<br />
vernielen door bijgeloof of dweperij.” De gedachte echter, om zich in zulk een krisis langer<br />
buiten <strong>de</strong> strijd te hou<strong>de</strong>n, werd ondragelik. Hij besloot, naar Wittenberg terug te keren.<br />
Zon<strong>de</strong>r verwijl aanvaard<strong>de</strong> hij zijn gevaarvolle reis. De rijksban rustte op hem; zijn<br />
vijan<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n vrijheid om hem het leven te benemen; aan zijn vrien<strong>de</strong>n was verbo<strong>de</strong>n,<br />
hem te helpen of te herbergen. De keizerlike regering wend<strong>de</strong> <strong>de</strong> strengste maatregelen<br />
tegen zijn aanhangers aan. Maar hij zag, dat het werk <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie in gevaar was, en in<br />
<strong>de</strong> naam <strong>de</strong>s Heren kwam hij te voorschijn, om voor <strong>de</strong> waarheid in het strijdperk te tre<strong>de</strong>n.<br />
Luther schreef in een brief aan <strong>de</strong> keurvorst, nadat hij het doel had verklaard, waarme<strong>de</strong> hij<br />
<strong>de</strong> Wartburg verliet: “Het zij Uw Hoogheid bekend, dat ik naar Wittenberg terugkeer on<strong>de</strong>r<br />
veel hogere bescherming dan die <strong>van</strong> prinsen of keurvorsten. Ik <strong>de</strong>nk er niet aan, Uw<br />
Hoogheid om hulp te vragen; en verre <strong>van</strong> uw bescherming te begeren, zou ik u liever zelf<br />
beschermen. Indien ik wist, dat Uw Hoogheid me zou kunnen of willen beschermen, zou ik<br />
zelfs niet naar Wittenberg gaan. Geen zwaard kan <strong>de</strong>ze zaak bevor<strong>de</strong>ren; God alleen moet<br />
alles doen, zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> hulp of me<strong>de</strong>werking <strong>van</strong> mensen. Hij, die het grootste geloof heeft, is<br />
<strong>de</strong>gene, die het best beschermen kan.”<br />
In een twee<strong>de</strong> brief, op weg naar Wittenberg geschreven, voeg<strong>de</strong> Luther er aan toe: “Ik<br />
ben bereid om Uw Hoogheids afkeuring, en <strong>de</strong> toorn <strong>van</strong> <strong>de</strong> ganse wereld te dragen. Zijn <strong>de</strong><br />
Wittenbergers niet mijn eigen schapen? Heeft God hen niet aan mijn zorg toevertrouwd ? En<br />
behoor ik niet, zo het nodig mocht zijn, mij voor hen aan <strong>de</strong> dood bloot te stellen?<br />
Daarenboven vfees ik, dat we wellicht door geheel Duitschland heen een vreselik oproer<br />
zullen zien, waardoor God ons volk zal straffen.” Met grote omzichtigheid en ne<strong>de</strong>righeid,<br />
maar evenzeer met beslistheid en vastbera<strong>de</strong>nheid, begon hij zijn werk. “Door het Woord,”<br />
zei hij, “moeten we te niet doen en bannen, wat zich door geweld een plaats verkregen heeft.<br />
Ik zou niet met geweld te werk willen gaan tegen <strong>de</strong> dwepers en ongelovigen. . . . Niemand<br />
moet gedwongen wor<strong>de</strong>n. Vrijheid is het voornaamste bij geloof.” Het gerucht verspreid<strong>de</strong><br />
128
zich snel door Wittenberg, dat Luther terug was, en zou prediken. Het volk stroom<strong>de</strong> <strong>van</strong><br />
alle zij<strong>de</strong>n toe, en verdrong zich in <strong>de</strong> kerk, De predikstoel beklimmen<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwees,<br />
vermaan<strong>de</strong> en bestrafte hij met grote wijsheid en zachtheid. Over <strong>de</strong> weg, welke sommigen<br />
ingeslagen had<strong>de</strong>n, die geweld had<strong>de</strong>n gebruikt om <strong>de</strong> mis af te schaffen, zei hij:<br />
“De mis is een slecht iets. God is er tegen. Hij behoort afgeschaft te wor<strong>de</strong>n, en ik<br />
wenste wel, dat het avondmaal <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie er overal <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> innam. Maar laat<br />
niemand er met geweld <strong>van</strong> afgebracht wor<strong>de</strong>n. We moeten <strong>de</strong> zaak in Gods han<strong>de</strong>n laten.<br />
Wij zijn het niet, die werken moeten, maar Zijn woord. En waarom dan? vraagt ge<br />
misschien. Omdat <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen niet in mijn hand zijn als klei in <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
pottebakker. Wij hebben recht om te spreken, we hebben het recht niet om te han<strong>de</strong>len. Laat<br />
ons prediken : het overige staat aan God. Indien ik tot geweld <strong>de</strong> toevlucht nam, wat zou ik<br />
gewinnen? Gemaaktheid, vor- melikheid, naäping, menselike veror<strong>de</strong>ningen en<br />
schijnheiligheid. . . . Maar er zou geen hartelike oprechtheid, geloof, of lief<strong>de</strong> zijn. Waar die<br />
drie ontbreken, ontbreekt alles, en ik zou geen cent geven voor zulk een uitslag. . . . God<br />
doet meer door zijn woord alleen, dan gij en ik en <strong>de</strong> gehele wereld met al onze verenig<strong>de</strong><br />
pogingen. God brengt het hart tot stilstand, en wanneer dat eenmaal veroverd is, is alles<br />
gewonnen. . . .<br />
“Ik zal prediken, re<strong>de</strong>twisten, schrijven; maar ik wil niemand dwingen, want het geloof<br />
is een vrijwillige han<strong>de</strong>ling. Ziet, wat ik gedaan heb. Ik ben opgestaan tegen <strong>de</strong> paus, <strong>de</strong><br />
aflaten en <strong>de</strong> Roomsgezin<strong>de</strong>n, echter zon<strong>de</strong>r geweld of luidruchtigheid. Ik heb Gods woord<br />
op <strong>de</strong> voorgrond gesteld; het gepredikt en geschreven,— dat was al wat ik <strong>de</strong>ed. En toch<br />
terwijl ik lag te slapen, . . . vel<strong>de</strong> het woord, dat ik gepredikt had, <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus ter<br />
aar<strong>de</strong>, meer dan ooit vorst of keizer die had kunnen scha<strong>de</strong>n. Ik echter heb niets gedaan; het<br />
Woord alleen heeft alles gewrocht. Indien ik een beroep op macht had gedaan, had gans<br />
Duitschland wellicht <strong>van</strong> bloed gestroomd. Maar wat zou het gevolg geweest zijn? Ver<strong>de</strong>rf<br />
en verwoesting <strong>van</strong> lichaam en ziel bei<strong>de</strong>. Om die re<strong>de</strong>n hield ik me stil, en liet het Woord<br />
zijn loop alleen hebben door <strong>de</strong> wereld.”<br />
Dag aan dag, een gehele week lang, hield Luther aan met prediken tot belangstellen<strong>de</strong><br />
scharen. Het woord Gods brak <strong>de</strong> begoocheling <strong>van</strong> <strong>de</strong> dweepzuchtige opwinding. De kracht<br />
<strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie bracht het mislei<strong>de</strong> volk tot <strong>de</strong> weg <strong>de</strong>r waarheid terug. Luther had geen<br />
lust, <strong>de</strong> dwepers te ontmoeten, wier werk zulk een groot kwaad had teweeggebracht. Hij<br />
ken<strong>de</strong> hen als mannen <strong>van</strong> ongezond oor<strong>de</strong>el en onbeteugel<strong>de</strong> hartstochten, die, hoewel<br />
voorgeven<strong>de</strong> biezon<strong>de</strong>r licht uit <strong>de</strong> hemel te hebben ont<strong>van</strong>gen, <strong>de</strong> minste tegenspraak, ja<br />
zelfs geen vrien<strong>de</strong>- like terechtwijzing of raadgeving wil<strong>de</strong>n verdragen. Zichzelven <strong>de</strong><br />
hoogste macht aanmatigend, eisten ze <strong>van</strong> elkeen, dat hij hen zon<strong>de</strong>r navraag erkennen zou<br />
voor wat ze voorgaven te zijn. Maar toen ze een on<strong>de</strong>rhoud met hem eisten, stem<strong>de</strong> hij erin<br />
toe, hen te ontmoeten; en hij slaag<strong>de</strong> erin, hun aanmatigingen op zulk een wijze aan <strong>de</strong> kaak<br />
te stellen, dat <strong>de</strong> bedriegers onmid<strong>de</strong>llik Wittenberg verlieten.<br />
129
Het fanatisme werd voor een tijd tot staan gebracht; doch verschei<strong>de</strong>ne jaren later brak<br />
het met groter kracht en vrese- liker gevolgen uit. Over <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>rs in <strong>de</strong>ze beweging zei Luther:<br />
“De Heilige Schriften waren hun slechts een do<strong>de</strong> letter, en ze begonnen allen te<br />
schreeuwen, ‘De Geest! <strong>de</strong> Geest!’ Maar gans gewis zal ik niet volgen, waar hun geest hen<br />
heen leidt. Moge God in Zijn gena<strong>de</strong> mij bewaren voor een kerk, waarin enkel heiligen zijn.<br />
Ik wens te verkeren met <strong>de</strong> ne<strong>de</strong>- rigen, <strong>de</strong> zwakken, <strong>de</strong> kranken, die hun zon<strong>de</strong>n kennen en<br />
gevoelen, en die gedurig tot God zuchten en roepen uit het binnenste <strong>van</strong> hun harten om<br />
Zijn troost en steun te er-langen.”<br />
Thomas Münzer, <strong>de</strong> man, die on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> geestdrijvers <strong>de</strong> werkzaamste was, bezat<br />
aanzienlike bekwaamheid, welke, op <strong>de</strong> rechte wijze geleid, hem in staat zou hebben gesteld<br />
om goed te doen; hij ken<strong>de</strong> echter <strong>de</strong> eerste grondregelen <strong>van</strong> ware godsdienst niet. “Hij<br />
voed<strong>de</strong> <strong>de</strong> wens, <strong>de</strong> wereld te hervormen, en vergat, gelijk alle drijvers, dat <strong>de</strong> hervorming<br />
bij hemzelf moest beginnen.” Hij streef<strong>de</strong> naar stand en in- vloed, en was onwillig om<br />
on<strong>de</strong>r iemand, zelfs on<strong>de</strong>r Luther, te staan. Hij verklaar<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> hervormers met het<br />
ver<strong>van</strong>gen <strong>van</strong> het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus door dat <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift slechts een an<strong>de</strong>re vorm <strong>van</strong><br />
pauselike heerschappij in het leven riepen. Hijzelf, zo beweer<strong>de</strong> hij, had <strong>van</strong> God <strong>de</strong><br />
opdracht ont<strong>van</strong>gen om <strong>de</strong> ware hervorming in te voeren. “Hij, die <strong>de</strong>ze geest heeft,” zei<br />
Münzer, “heeft het waarachtig geloof, al had hij ook geen enkele maal in zijn leven <strong>de</strong><br />
Heilige Schriften gezien.”<br />
De fanatieke leraren lieten zich door indrukken beheersen, en hiel<strong>de</strong>n ie<strong>de</strong>re gedachte en<br />
gemoedsaandrang voor <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> God; <strong>van</strong>daar dat ze tot uitersten vervielen. Sommigen<br />
zelfs verbrand<strong>de</strong>n hun Bijbels, uitroepen<strong>de</strong>: “De letter doodt, maar <strong>de</strong> Geest maakt levend.”<br />
Münzers leer streel<strong>de</strong> <strong>de</strong> zucht <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen naar het won<strong>de</strong>rbaarlike, en gaf tegelijkertijd<br />
voedsel aan hun trots, door menselike <strong>de</strong>nkbeel<strong>de</strong>n en meningen eigenlik boven het Woord<br />
Gods te stellen. Zijn leerstellingen wer<strong>de</strong>n door duizen<strong>de</strong>n aangenomen. Al spoedig<br />
verklaar<strong>de</strong> hij zich tegen allle or<strong>de</strong> in <strong>de</strong> openbare godsdienst, en predikte, dat<br />
gehoorzaamheid aan vorsten te bewijzen, was te trachten, God en Belial samen te dienen.<br />
De gemoe<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> het volk, die reeds begonnen waren, het juk <strong>van</strong> het pausdom af te<br />
schud<strong>de</strong>n, wer<strong>de</strong>n eveneens onge-duldig on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> beperkingen, welke <strong>de</strong> burgerlike<br />
overheid hun opleg<strong>de</strong>. Münzers revolutionaire leer, die aanspraak maakte op God<strong>de</strong>like<br />
bekrachtiging, leid<strong>de</strong> hen er toe om zich <strong>van</strong> alle gezag los te scheuren, en aan hun<br />
vooroor<strong>de</strong>len en hartstochten <strong>de</strong> vrije teugel te vieren. De vreselikste tonelen <strong>van</strong> muiterij en<br />
strijd volg<strong>de</strong>n, en Duitschlands vel<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n met bloed gedrenkt.<br />
De zielsangst, waardoor Luther lang voorheen te Erfurt gefolterd werd, drukte hem tans<br />
met dubbele kracht terne<strong>de</strong>r, nu hij zag, dat <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> het fanatisme aan <strong>de</strong><br />
Hervorming ten laste wer<strong>de</strong>n gelegd. De Roomse vorsten verklaar<strong>de</strong>n — en velen waren<br />
bereid om geloof te slaan aan <strong>de</strong> bewering — dat <strong>de</strong> opstand het passen<strong>de</strong> gevolg was <strong>van</strong><br />
Luthers leer. Het kon wel niet an<strong>de</strong>rs of <strong>de</strong>ze besehuldiging, lioewel zon<strong>de</strong>r enige grond,<br />
moest <strong>de</strong> hervormer veel smart veroorzaken. Dat <strong>de</strong> zaak <strong>de</strong>r waarheid zo onteerd zou<br />
130
wor<strong>de</strong>n, dat hij op gelijke lijn werd gesteld met het laagste fanatisme, scheen meer, dan hij<br />
kon dragen. Aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kant haatten <strong>de</strong> hoof<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> opstand Luther, omdat hij zich<br />
niet alleen tegen hun leer verzette, en hun aanspraak op God<strong>de</strong>like ingeving ontken<strong>de</strong>, maar<br />
hen zelfs rebellen tegen <strong>de</strong> burgerlike overheid genoemd had. Uit weerwraak heetten ze hem<br />
een lage veinzaard. Hij scheen <strong>de</strong> vijandschap <strong>van</strong> vorsten zowel als die <strong>van</strong> het volk op<br />
zich gela<strong>de</strong>n te hebben.<br />
De Roomsgezin<strong>de</strong>n juichten, verwachten<strong>de</strong> <strong>de</strong> spoedige val <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming te zullen<br />
aansehouwen; en leg<strong>de</strong>n Luther zelfs <strong>de</strong> dwalingen ten laste, welke hij op het ijverigst had<br />
trachten te verbeteren. De dweepzieke partij, door zon<strong>de</strong>r grond te beweren <strong>van</strong> met grote<br />
onrechtvaardigheid behan<strong>de</strong>ld te zijn, slaag<strong>de</strong> erin oin zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> toegenegenheid <strong>van</strong> een<br />
grote menigte <strong>van</strong> het volk te verzekeren, en, gelijk dikwels het geval is met personen, die<br />
zich aan <strong>de</strong> verkeer<strong>de</strong> kant scharen, begon men hen voor martelaren te hou<strong>de</strong>n. Zo wer- <strong>de</strong>n<br />
zij, die alle kraehten inspan<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> Hervorming tegen te werken, beklaagd en geroemd<br />
als <strong>de</strong> slachtoffers <strong>van</strong> wreed- lieid en tirannie. Dit was het wTerk <strong>van</strong> Satan, ingegeven<br />
door <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> geest <strong>van</strong> opstand, die zich het eerst in <strong>de</strong> hemel had , geopenbaard.<br />
Satan tracht voortdurend <strong>de</strong> mensen te bedriegen, en er hen toe te brengen om zon<strong>de</strong><br />
gerechtigheid, en gerechtigheid zon<strong>de</strong> te noemen. Hoe goed is hij in zijn werk geslaagd !<br />
Hoe menigmaal treffen berisping en hoon Gods getrouwe dienst- knechten, omdat ze<br />
onbevreesd <strong>de</strong> waarheid ver<strong>de</strong>digen! Mensen, die slechts werkuigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Satan zijn,<br />
wor<strong>de</strong>n ge- prezen en gevleid, en zelfs voor martelaren gehou<strong>de</strong>n; terwijl <strong>de</strong>genen, die om<br />
hun trouw aan God behoor<strong>de</strong>n geacht en on- <strong>de</strong>rsteund te wor<strong>de</strong>n, on<strong>de</strong>r ver<strong>de</strong>nking en<br />
wantrouwen aan zichzelven wor<strong>de</strong>n overgelaten. Valse heiligheid, onoprechte toewijding,<br />
doen nog steeds hun bedriegelik werk. On<strong>de</strong>r verschillen<strong>de</strong> vormen brengt dat werk<br />
<strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> geest aan het licht als in <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> Luther, door <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften af te<br />
trekken, en er <strong>de</strong> mensen toe te brengen, hun eigen gevoel en eigen indrukken te vol- gen<br />
liever dan zich in gehoorzaamheid aan Gods wet te on<strong>de</strong>r- wer’pen. Dit is een <strong>van</strong> Satans<br />
bestgelukte pogingen om rein- heid en waarheid on<strong>de</strong>r ver<strong>de</strong>nking te brengen.<br />
Onverschrokken ver<strong>de</strong>dig<strong>de</strong> Luther het e<strong>van</strong>gelie tegen <strong>de</strong> aanvallen, die er <strong>van</strong> allle<br />
kanten op gemaakt wer<strong>de</strong>n. Gods woord betoon<strong>de</strong> zich een machtig wapen in ie<strong>de</strong>re strijd.<br />
Met dat Woord voer<strong>de</strong> hij <strong>de</strong> strijd tegen het gezag, dat <strong>de</strong> paus zich had aangematigd, en<br />
tegen <strong>de</strong> rationalistiese filosofie <strong>van</strong> <strong>de</strong> geleer<strong>de</strong>n, terwijl hij zich onwrikbaar als een rots<br />
stel<strong>de</strong> tegenover <strong>de</strong> dweperij, die zich met <strong>de</strong> Hervorming zocht te mengen.<br />
Elk <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze tegenovergestel<strong>de</strong> elementen zette op zijn eigen wijze <strong>de</strong> Heilige Schriften<br />
ter zij<strong>de</strong>, en verhief mense- like wijsheid tot <strong>de</strong> bron <strong>van</strong> godsdienstige waarheid en ken- nis.<br />
Het rationalisme aanbidt het verstand, en maakt dat <strong>de</strong> toetssteen <strong>van</strong> <strong>de</strong> godsdienst. Het<br />
Romanisme, beweren<strong>de</strong>, dat zijn heersen<strong>de</strong> paus een ingeving bezit, die in onafgebroken lijn<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> apostelen op hem is overgegaan, en die voor altijd onveran<strong>de</strong>rlik is, geeft<br />
ruimsclioots gelegenheid tot allerhan<strong>de</strong> buitensporighe<strong>de</strong>n en be<strong>de</strong>rf, welke door <strong>de</strong><br />
131
heiligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> apostoliese opdracht wor<strong>de</strong>n toege<strong>de</strong>kt. De ingeving, die Miinzer en zijn<br />
bondgenoten beweer<strong>de</strong>n te hebben, kwam uit geen hogere bron voort dan grillen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
verbeelding; en <strong>de</strong> invloed er<strong>van</strong> <strong>de</strong>ed allle gezag, menselik of God<strong>de</strong>lik, te met. Het ware<br />
Christendom neemt liet woord <strong>van</strong> God aan als <strong>de</strong> grote schatkamer <strong>van</strong> <strong>de</strong> ingegeven<br />
waarheid, en toetst er alle ingeving aan.<br />
Na zijn terugkeer <strong>van</strong> <strong>de</strong> Wartburg voltooi<strong>de</strong> Luther zijn vertaling <strong>van</strong> het Nieuwe<br />
Testament, en het e<strong>van</strong>gelie werd spoedig daarna aan het volk <strong>van</strong> Duitscliland in zijn eigen<br />
taal gegeven. Deze vertaling werd door alien, die <strong>de</strong> waarheid liefhad<strong>de</strong>n, met grote vreug<strong>de</strong><br />
ont<strong>van</strong>gen; maar. door hen, die menselike overleveringen en <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n <strong>van</strong> mensen<br />
verkozen, met verachting verworpen. De priesters waren ontsteld over <strong>de</strong> gedachte, dat het<br />
gemene volk nu in staat zou zijn om <strong>de</strong> voorschriften <strong>van</strong> Gods woord met hen te bespreken,<br />
en dat hun eigen onwetendheid op die wijze aan het licht zou komen. De wapenen <strong>van</strong> hun<br />
vleselik verstand waren machteloos tegen het zwaard <strong>de</strong>s Geestes. Rome zette al zijn gezag<br />
te werk om <strong>de</strong> verspreiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften tegen te gaan; doch <strong>de</strong>kreten, vervloekingen en<br />
martelingen had<strong>de</strong>n alle even weinig uitwerking. Hoe meer het <strong>de</strong> Bijbel veroor<strong>de</strong>el<strong>de</strong> en<br />
verbood, <strong>de</strong>s te begeriger werd het volk om te weten wat er wezenlik in geleerd werd. Al<br />
<strong>de</strong>genen die kon<strong>de</strong>n lezen, waren verlangend om Gods woord voor zichzelven te<br />
on<strong>de</strong>rzoeken. Ze droegen het met zich rond, en lazen en herlazen, en waren niet tevre<strong>de</strong>n,<br />
voor-dat ze er grote ge<strong>de</strong>elten <strong>van</strong> uit het hoofd geleerd had<strong>de</strong>n. Zien<strong>de</strong> hoe zeer het Nieuwe<br />
Testament in <strong>de</strong> smaak viel, begon Luther onmid<strong>de</strong>llik het Ou<strong>de</strong> Testament te vertalen, en<br />
gaf het uit in <strong>de</strong>len, zodra hij ze afgewerkt had.<br />
Luthers geschriften wer<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>n en op het platteland evenzeer op prijs gesteld.<br />
“Wat Luther en zijn vrien<strong>de</strong>n ook maar schreven, werd door an<strong>de</strong>ren wijd en zijd verspreid.<br />
Monniken, die overtuigd waren <strong>van</strong> <strong>de</strong> onwettigheid <strong>van</strong> kloosterplichten, en verlang<strong>de</strong>n<br />
een lang leven <strong>van</strong> traagheid te verwisselen voor een leven <strong>van</strong> werkzaamheid, maar die te<br />
onwetend waren om het woord <strong>van</strong> God te verkondigen, trokken <strong>de</strong> provincieën door, en<br />
bezochten <strong>de</strong> gehuchten en eenzame woningen, waar ze <strong>de</strong> geschriften <strong>van</strong> Luther en zijn<br />
vrien<strong>de</strong>n verkochten. Binnen korte tijd was Duitschland vol <strong>van</strong> die on<strong>de</strong>rnemen<strong>de</strong><br />
kolporteurs.” Deze geschriften wer<strong>de</strong>n met diepe belangstelling door rijken en armen, door<br />
geleer<strong>de</strong>n en onweten<strong>de</strong>n bestu<strong>de</strong>erd. Des avonds lazen <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwijzers <strong>van</strong> <strong>de</strong> dorpscholen<br />
ze voor aan groepjes, die zich om <strong>de</strong> haard verzamel<strong>de</strong>n. Door ie<strong>de</strong>re aangewen<strong>de</strong> poging<br />
wer<strong>de</strong>n er enige zielen <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid overtuigd, en het woord met blijdschap ont<strong>van</strong>gen<strong>de</strong>,<br />
gingen ze op hun beurt uit om <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> tijding aan an<strong>de</strong>ren te brengen.<br />
De woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift wer<strong>de</strong>n bewaarheid: “De opening Uwer woor<strong>de</strong>n geeft licht,<br />
<strong>de</strong> eenvoudigen verstandig maken<strong>de</strong>.” Het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften werkte een machtige<br />
veran<strong>de</strong>ring in het verstand en <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> het volk. De pauselike heerschappij had zijn<br />
on<strong>de</strong>rdanen een ijzeren juk opgelegd, dat hen in onwetendheid en verachte- ring gebon<strong>de</strong>n<br />
hield. Een bijgelovig nakomen <strong>van</strong> vormen was nauwgezet volgehou<strong>de</strong>n; maar aan al hun<br />
eredienst had<strong>de</strong>n hart en verstand weinig <strong>de</strong>el genomen. Het prediken <strong>van</strong> Luther, waardoor<br />
132
<strong>de</strong> eenvoudige waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Gods woord wer<strong>de</strong>n uiteengezet, en daarna het Woord zelf,<br />
dat het gemene volk in <strong>de</strong> hand gegeven was, had hun slapen<strong>de</strong> talenten wakker geschud, en<br />
niet alleen <strong>de</strong> geestelike natuur gezuiverd en vere<strong>de</strong>ld, maar frisse kracht me<strong>de</strong>ge<strong>de</strong>eld aan<br />
hun verstand.<br />
Men zag mensen <strong>van</strong> alle stand met <strong>de</strong> Bijbel in <strong>de</strong> hand <strong>de</strong> leerstellingen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Hervorming ver<strong>de</strong>digen. De Roomsen, die het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften aan <strong>de</strong> priesters<br />
en monniken had<strong>de</strong>n overgelaten, riepen <strong>de</strong>zen nu op om voor <strong>de</strong> dag te komen, en <strong>de</strong><br />
nieuwe leer te we<strong>de</strong>rleggen. Maar, onbekend zijn<strong>de</strong> met <strong>de</strong> Schriften en <strong>de</strong> kracht Gods,<br />
wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> priesters en monniken volkomen verslagen door hen, die ze voor ongeleer<strong>de</strong>n en<br />
ketters had<strong>de</strong>n geschol<strong>de</strong>n. “Ongelukkig,” zei een Katholiek schrijver, “had Luther zijn<br />
volgelingen overreed, dat hun geloof zich alleen behoor<strong>de</strong> te gron<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> uitspraken <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Heilige Schrift.” Menigten kwamen tezamen om <strong>de</strong> waarheid te horen uitleggen door<br />
mensen <strong>van</strong> weinig opvoeding, en die zelfs door hen te horen bespreken met geleer<strong>de</strong> en<br />
welspreken<strong>de</strong> godgeleer<strong>de</strong>n. De schan<strong>de</strong>like onwetendheid <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze grote mannen werd<br />
openbaar, wanneer hun argumenten we<strong>de</strong>rlegd wer<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> eenvoudige leer <strong>van</strong> Gods<br />
woord. Werklie<strong>de</strong>n, soldaten, vrouwen, en zelfs kin<strong>de</strong>ren waren beter bekend met <strong>de</strong> leer<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel dan <strong>de</strong> priesters en geleer<strong>de</strong> doktoren.<br />
Het verschil tussen <strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie en <strong>de</strong> voorstan<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het Roomse<br />
bijgeloof toon<strong>de</strong> zich niet min<strong>de</strong>r dui<strong>de</strong>lik on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> geleer<strong>de</strong>n dan on<strong>de</strong>r het gemene volk.<br />
‘ ‘ E<strong>de</strong>lmoedige jongelingen, toegewijd aan studie en het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften, en die<br />
bekend waren met <strong>de</strong> litterariese schatten <strong>van</strong> <strong>de</strong> oudheid, kwamen op tegen <strong>de</strong> ou<strong>de</strong><br />
ver<strong>de</strong>digers <strong>van</strong> <strong>de</strong> priesterheerschappij, die verzuimd had<strong>de</strong>n, zich <strong>de</strong> talen eigen te maken,<br />
en <strong>de</strong> litteratuur te bestu<strong>de</strong>ren. Met vlugheid <strong>van</strong> begrip, zielea<strong>de</strong>l, en een onverschrokken<br />
hart begaafd, verkregen <strong>de</strong>ze jongelingen al spoedig zulk een bedrevenheid, dat lange tijd<br />
niemand met hen kon wedijveren. . . . Gevolgelik, wanneer <strong>de</strong>ze jeugdige ver<strong>de</strong>digers <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Hervorming <strong>de</strong> Roomse doktoren op een verga<strong>de</strong>ring ontmoetten, maakten ze hun<br />
aanvallen met zulk gemak en zulk een kalmte, dat die onweten<strong>de</strong> mannen aarzel<strong>de</strong>n, in<br />
verwarring wer<strong>de</strong>n gebracht, en zich bij al <strong>de</strong> aanwezigen aan verachting blootstel<strong>de</strong>n.”<br />
Toen <strong>de</strong> Roomse geesteliken hun gemeenten zagen inkrimpen, riepen ze <strong>de</strong> hulp <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wereldlike macht in, en zochten door alle mid<strong>de</strong>len, die binnen hun bereik lagen, hun<br />
hoor<strong>de</strong>rs terug te brengen. Maar het volk had in <strong>de</strong> nieuwe leer dat gevon<strong>de</strong>n, hetwelk in <strong>de</strong><br />
behoefte <strong>van</strong> hun zielen voorzag, en keer<strong>de</strong> zich af <strong>van</strong> hen, die hen zo lang gevoed had<strong>de</strong>n<br />
met het nietswaardige kaf <strong>van</strong> bijgelovige instellingen en menselike overleveringen. Toen er<br />
vervolging losbrak tegen <strong>de</strong> leraars <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid, gaven ze acht op <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
Christus: “Wanneer zij u dan in <strong>de</strong>ze stad vervolgen, vliedt in <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re.” Het licht drong<br />
overal door. De vluchtelingen von<strong>de</strong>n altijd ergens een gastvrije <strong>de</strong>ur, die zich voor hen<br />
open<strong>de</strong>, en daar vertoeven<strong>de</strong>, predikten ze Christus, somtijds in <strong>de</strong> kerk, of, indien hun dat<br />
voorrecht ontzegd werd, in private woningen, of in <strong>de</strong> open lucht. Waar ze ook maar gehoor<br />
133
kon<strong>de</strong>n krijgen, was <strong>de</strong> plaats hun een gewij<strong>de</strong> tempel. De waarheid, met zulk een ijver en<br />
overtuiging gepredikt, verspreid<strong>de</strong> zich met onweerstaanbare kracht.<br />
Tevergeefs werd <strong>de</strong> hulp <strong>van</strong> <strong>de</strong> geestelike zowel als <strong>de</strong> bur gerlike overhe<strong>de</strong>n<br />
ingeroepen om <strong>de</strong> ketterij te on<strong>de</strong>r- drukken. Tevergeefs nam men <strong>de</strong> toevlucht tot<br />
ge<strong>van</strong>genzetting, marteling, vuur, en zwaard. Duizen<strong>de</strong>n gelovigen verzegel<strong>de</strong>n hun geloof<br />
met hun bloed, en toch ging het werk voort. Vervolging dien<strong>de</strong> slechts om <strong>de</strong> waarheid uit te<br />
brei<strong>de</strong>n; en <strong>de</strong> geestdrijverij, welke Satan er me<strong>de</strong> trachtte te verbin<strong>de</strong>n, had ten gevolge dat<br />
het verschil tussen het werk <strong>van</strong> Satan en dat <strong>van</strong> God te dui<strong>de</strong>liker aan het licht trad.<br />
134
Hoofdstuk 11 — Protest <strong>van</strong> <strong>de</strong> Vorsten<br />
Een <strong>van</strong> <strong>de</strong> e<strong>de</strong>lste getuigenissen, die ooit ten gunste <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming uitgesproken<br />
zijn, was het Protest, dat <strong>de</strong> Christelike vorsten <strong>van</strong> Duitschland in 1529 op <strong>de</strong> Rijksdag <strong>van</strong><br />
Spiers indien<strong>de</strong>n. De moed, het geloof en <strong>de</strong> standvastigheid <strong>van</strong> die Godsmannen wonnen<br />
voor <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> eeuwen vrijheid <strong>van</strong> <strong>de</strong>nken en geweten. Hun Protest gaf aan <strong>de</strong><br />
hervorm<strong>de</strong> kerk <strong>de</strong> naam <strong>van</strong> Protestants; en <strong>de</strong> beginselen erin vervat zijn “het ware<br />
fondament <strong>van</strong> het Protestantisme.”<br />
Een donkere en onheilspellen<strong>de</strong> tijd was voor <strong>de</strong> Hervorming aangebroken.<br />
Niettegenstaan<strong>de</strong> het edikt <strong>van</strong> Worms, waarbij Luther vogelvrij verklaard werd, en het<br />
on<strong>de</strong>rwijs in of geloof aan zijn leringen verbo<strong>de</strong>n, had er tot nu toe in het keizerrijk<br />
verdraagzaamheid geheerst op godsdienstig gebied. Gods voorzienigheid had <strong>de</strong> krachten,<br />
die <strong>de</strong> waarheid we<strong>de</strong>rston<strong>de</strong>n, in bedwang gehou<strong>de</strong>n. Karel V. begeer<strong>de</strong> <strong>de</strong> Hervorming te<br />
niet te doen, maar zo dikwels hij zijn hand had opgeheven om te slaan, was hij gedwongen<br />
gewor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> zijn voornemen af te zien. Herhaal<strong>de</strong>lik scheen <strong>de</strong> onmid<strong>de</strong>llike vernietiging<br />
<strong>van</strong> allen, die zich tegen Rome durf<strong>de</strong>n stellen, onvermij<strong>de</strong>lik; doch op het beslissend<br />
ogenblik verschenen <strong>de</strong> legers <strong>van</strong> <strong>de</strong> Turken aan <strong>de</strong> oostergrens, of <strong>de</strong>ed <strong>de</strong> koning <strong>van</strong><br />
Frankrijk, of in<strong>de</strong>rdaad <strong>de</strong> paus zelf, naijverig op <strong>de</strong> toenemen<strong>de</strong> grootheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer,<br />
hem <strong>de</strong> oorlog aan; en alzo had, temid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> strijd en rumoer on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> volken, <strong>de</strong><br />
Hervorming gelegenheid gehad, sterk te wor<strong>de</strong>n en zieh uit te brei<strong>de</strong>n.<br />
Ein<strong>de</strong>lik echter had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> pauselike vorsten hun twisten bijgelegd, om gemene zaak te<br />
kunnen maken tegen <strong>de</strong> hervormers. De Rijksdag <strong>van</strong> Spiers, in 1526 gehou<strong>de</strong>n, had ie<strong>de</strong>re<br />
staat volle vrijheid in godsdienstzaken gelaten, tot er een algemene raadszitting zou<br />
gehou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n; maar niet zodra waren <strong>de</strong> gevaren voorbij, die hem gedwongen had<strong>de</strong>n,<br />
dit recht toe te staan, of <strong>de</strong> keizer beleg<strong>de</strong> een twee<strong>de</strong> Rijksdag te Spiers in 1529, met het<br />
doel om <strong>de</strong> ketterij uit te roeien. De vorsten moesten er, zo mogelik door vreedzame<br />
mid<strong>de</strong>len, toe gebracht wor<strong>de</strong>n, partij te kiezen tegen <strong>de</strong> Hervorming; doch als zulke<br />
mid<strong>de</strong>len hun doel misten, was Karel gereed, <strong>de</strong> toevlucht te nemen tot het zwaard.<br />
De pausgezin<strong>de</strong>n juichten. Ze verzamel<strong>de</strong>n zich in groten getale te Spiers, en toon<strong>de</strong>n<br />
openlik hun vijandigheid tegen <strong>de</strong> hervormers, en ie<strong>de</strong>reen die hen voorstond. Melanchton<br />
zei er<strong>van</strong>; “We zijn het uitschot en het vuilnis <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>; maar Christus zal op Zijn arme<br />
volk neerzien, en hen bewaren. Het werd <strong>de</strong> e<strong>van</strong>geliese vorsten, die <strong>de</strong> Rijksdag<br />
bijwoon<strong>de</strong>n, niet eenmaal toegestaan, het e<strong>van</strong>gelie in hun woningen te laten prediken.<br />
Doch <strong>de</strong> mensen <strong>van</strong> Spiers dorstten naar het woord Gods, en niettegenstaan<strong>de</strong> het verbod<br />
stroom<strong>de</strong>n er duizen<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> diensten, die in <strong>de</strong> kapel <strong>van</strong> <strong>de</strong> keurvorst <strong>van</strong> Saksen<br />
gehou<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n. Dit verhaastte <strong>de</strong> krisis. Een keizerlike boodschap kondig<strong>de</strong> <strong>de</strong> Rijksdag<br />
aan, dat naardien het besluit, waarbij ge-wetensvrijheid toegestaan was, aanleiding had<br />
gegeven tot grote wanor<strong>de</strong>likhe<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> keizer dat besluit vernietigd wenste te hebben. Deze<br />
135
eigenmachtige daad wekte verontwaardiging en vrees op bij <strong>de</strong> e<strong>van</strong>geliese Christenen.<br />
Iemand liet zich uit: “Christus is opnieuw in <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Kajafas en Pilatus gevallen.” De<br />
Roomsen wer<strong>de</strong>n al heftiger. Een dweepziek papist verklaar<strong>de</strong>: “De Turken zijn beter dan<br />
<strong>de</strong> Lutheranen; want <strong>de</strong> Turken hou<strong>de</strong>n vastendagen, en <strong>de</strong> Luthersen schen<strong>de</strong>n ze. Als we<br />
moesten kiezen tussen Gods Heilige Schriften en <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> dwalingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, we<br />
zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> eerste verwerpen.” Melanchton sprak: “Dageliks in <strong>de</strong> volle verga<strong>de</strong>ring werpt<br />
Faber ons, e<strong>van</strong>geliesgezin<strong>de</strong>n, een nieuwe steen in het aangezicht.”<br />
Godsdienstvrijheid was bij <strong>de</strong> wet bepaald gewor<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> e<strong>van</strong>geliese Staten waren<br />
vast besloten, zich tegen <strong>de</strong> verkorting <strong>van</strong> hun recht te verzetten. Luther, die nog on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
ban was door het edikt <strong>van</strong> Worms over hem uitgesproken, mocht niet te Spiers<br />
tegenwoordig zijn; maar zijn plaats werd gevuld door zijn me<strong>de</strong>arbei<strong>de</strong>rs en <strong>de</strong> vorsten, die<br />
God had opgewekt om Zijn zaak in <strong>de</strong>ze moeilikheid te ver<strong>de</strong>digen. De e<strong>de</strong>le Fre<strong>de</strong>rik <strong>van</strong><br />
Saksen, Luthers vroegere beschermheer, was door <strong>de</strong> dood weggenomen; maar hertog Johan,<br />
zijn broe<strong>de</strong>r en opvolger, had <strong>de</strong> Hervorming met blijdschap welkom geheten; en, schoon<br />
vre<strong>de</strong>sgezind, leg<strong>de</strong> hij grote ijver en moed aan <strong>de</strong> dag, waar het <strong>de</strong> belangen <strong>van</strong> het geloof<br />
gold.<br />
De priesters eisten, dat <strong>de</strong> staten, welke <strong>de</strong> Hervorming had<strong>de</strong>n aangenomen, zich<br />
onvoorwaar<strong>de</strong>lik aan het Roomse gezag zou<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rwerpen. De hervormers aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re<br />
kant eisten voor zich <strong>de</strong> vrijheid, die tevoren geschonken was. Ze kon<strong>de</strong>n er niet in<br />
toestemmen, dat Rome <strong>de</strong> staten, welke met zoveel blijdschap het woord Gods ont<strong>van</strong>gen<br />
had<strong>de</strong>n, we<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>r zijn heerschappij zou terugkrijgen. Om tot een schikking te geraken,<br />
werd er ein<strong>de</strong>lik voorgesteld dat, waar <strong>de</strong> Hervorming nog geen beslag gekregen had, het<br />
edikt <strong>van</strong> Worms krachtdadig zou wor<strong>de</strong>n doorgezet; en dat er “in die, in welke het volk<br />
er<strong>van</strong> afgegaan was, en er niet aan kon gehoorzamen zon<strong>de</strong>r gevaar <strong>van</strong> opstand, ten minste<br />
geen nieuwe hervormingen zou<strong>de</strong>n ingevoerd wor<strong>de</strong>n; dat er niet gepredikt zou wor<strong>de</strong>n over<br />
twistpunten; dat het vieren <strong>van</strong> <strong>de</strong> mis niet zou wor<strong>de</strong>n tegengegaan, en dat het aan geen<br />
Rooms Katholiek zou vrijstaan, <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> Luther te omhelzen.” De Rijksdag stel<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze<br />
maatregel vast, tot groot genoegen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse priesters en prelaten.<br />
Indien dit edikt werd doorgevoerd, “kon <strong>de</strong> Hervorming zich niet uitbrei<strong>de</strong>n, waar hij<br />
nog niet doorgedrongen was, noch ook op een hechte grondslag geplaatst wor<strong>de</strong>n, . . . waar<br />
hij reeds bestond.” Vrijheid <strong>van</strong> spreken zou verbo<strong>de</strong>n zijn. Bekeringen zou<strong>de</strong>n niet<br />
toegelaten wor<strong>de</strong>n. En <strong>van</strong> <strong>de</strong> vrien<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming werd geëist, dat ze zich onmid<strong>de</strong>llik<br />
aan die beperkingen en verbodsbepalingen zou<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rwerpen. De hoop <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wereld scheen bijna uitgeblust. “Het opnieuw instellen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse<br />
priesterheerschappij . . . zou onvermij<strong>de</strong>lik een herleving <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> misbruiken ten<br />
gevolge hebben;” en er zou allicht een gelegenheid kunnen gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n om “een werk<br />
algeheel te vernietigen, dat reeds zo ruw geschokt” was door dweperij en ver<strong>de</strong>eldhe<strong>de</strong>n.<br />
136
Toen <strong>de</strong> e<strong>van</strong>geliese partij samenkwam om te beraadslagen, zag <strong>de</strong> een <strong>de</strong> an<strong>de</strong>r in<br />
stomme verbazing aan. De vraag hing op aller lippen: “Wat zullen we doen?” Belangrijke<br />
zaken ston<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> wereld op het spel. “Moeten <strong>de</strong> hoof<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming zich<br />
on<strong>de</strong>rwerpen, en het edikt aan-vaar<strong>de</strong>n?” Hoe gemakkelik had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> hervormers in <strong>de</strong>ze<br />
krisis, die in<strong>de</strong>rdaad <strong>van</strong> verbazend gewicht was, door re<strong>de</strong>nering een verkeer<strong>de</strong> weg<br />
kunnen inslaan! Hoeveel prijzens-waardige voorwendselen en goe<strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen had<strong>de</strong>n ze<br />
kunnen vin<strong>de</strong>n voor hun on<strong>de</strong>rwerping! Vrijheid <strong>van</strong> godsdienst was aan <strong>de</strong> Lutherse<br />
vorsten gewaarborgd. Datzelf<strong>de</strong> voorrecht was aan al hun on<strong>de</strong>rdanen beloofd, welke,<br />
voordat <strong>de</strong> maatregel wet gewor<strong>de</strong>n was, <strong>de</strong> hervorm<strong>de</strong> inzichten had<strong>de</strong>n omhelsd.<br />
Behoor<strong>de</strong> dit hen niet tevre<strong>de</strong>n te stellen? Hoeveel gevaar zou door on<strong>de</strong>rwerping verme<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n! Aan wat onbeken<strong>de</strong> kansen en strijd zou verzet hen blootstellen! Wie wist, welke<br />
schone gelegenhe<strong>de</strong>n <strong>de</strong> toekomst met zich brengen zou! Laat ons vre<strong>de</strong> maken; laat ons <strong>de</strong><br />
olijftak aangrijpen, die Rome ons toesteekt, en <strong>de</strong> won<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Duitschland helen. Met<br />
<strong>de</strong>rgelijke beweringen had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> hervormers zich kunnen rechtvaardigen over het inslaan<br />
<strong>van</strong> een weg, die binnen korte tijd uitgelopen zou zijn op <strong>de</strong> vernietiging <strong>van</strong> hun zaak.<br />
“Gelukkig hiel<strong>de</strong>n ze het oog op het beginsel, waarop <strong>de</strong>ze overeenkomst gegrond was,<br />
en han<strong>de</strong>l<strong>de</strong>n in het geloof. Wat was dat beginsel? Het was Rome’s recht om het geweten te<br />
dwingen, en vrij on<strong>de</strong>rzoek te verbie<strong>de</strong>n. Maar zou<strong>de</strong>n zij- zelven en hun Protestantse<br />
on<strong>de</strong>rdanen geen godsdienstvrijheid genieten?—Ja, maar als een gunst, die bij <strong>de</strong> gemaakte<br />
overeenkomst speciaal was toegestaan, doch niet als recht. Wat allen betrof, die buiten die<br />
overeenkomst ston<strong>de</strong>n, bleef het grote beginsel <strong>van</strong> gezag <strong>van</strong> kracht; het geweten was <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> rechtbank weggewezen. Rome was <strong>de</strong> onfeilbare rechter, en moest gehoorzaamd wor<strong>de</strong>n.<br />
Het aannemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorgestel<strong>de</strong> schikking zou in<strong>de</strong>rdaad een toestemmen geweest zijn,<br />
dat godsdienstvrijheid tot het hervorm<strong>de</strong> Saksen zou beperkt wor<strong>de</strong>n; en dat, wat het overige<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenheid aanging, vrij on<strong>de</strong>rzoek en belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> het hervorm<strong>de</strong> geloof<br />
misda<strong>de</strong>n waren, en met ge<strong>van</strong>genis en brandstapel behoor<strong>de</strong>n gestraft te wor<strong>de</strong>n. Kon<strong>de</strong>n<br />
ze erin toestemmen, dat godsdienstvrijheid plaatselik gemaakt werd, dat er verkondigd zou<br />
wor<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> Hervorming zijn laatste bekeerling had gemaakt, en zijn verste grens had<br />
bereikt, en dat, waar ook Rome op dat uur <strong>de</strong> septer zwaai<strong>de</strong>, zijn gezag voor altoos<br />
gevestigd moest blijven? Kon<strong>de</strong>n <strong>de</strong> hervormers gepleit hebben, dat ze onschuldig waren<br />
aan het bloed <strong>van</strong> die hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n en duizen<strong>de</strong>n, die krachtens <strong>de</strong>ze overeenkomst hun leven<br />
in pauselike lan<strong>de</strong>n zou<strong>de</strong>n moeten laten ? Dat zou in die beslissen<strong>de</strong> ston<strong>de</strong> <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> het<br />
e<strong>van</strong>gelie en <strong>de</strong> vrijheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenheid verra<strong>de</strong>n geweest zijn.” Liever wil<strong>de</strong>n ze<br />
“alles, zelfs hun grondgebied, hun staten, hun kronen en hun eigen leven ten offer brengen.”<br />
“Laat ons dit <strong>de</strong>kreet verwerpen,” zei<strong>de</strong>n <strong>de</strong> vorsten. “In gewetenszaken heeft <strong>de</strong><br />
meer<strong>de</strong>rheid geen macht.” De afge- vaardigen verklaar<strong>de</strong>n: “We zijn aan het <strong>de</strong>kreet <strong>van</strong><br />
1526 <strong>de</strong> vre<strong>de</strong> verschuldigd, die het rijk geniet, <strong>de</strong> op zij<strong>de</strong> zetting er<strong>van</strong> zou Duitschland<br />
met moeite en ver<strong>de</strong>eldhe<strong>de</strong>n vervullen. De Rijksdag heeft geen macht, meer te doen dan<br />
godsdienstvrijheid te verlengen, totdat er een koncilie bijeenkomt.” Het is <strong>de</strong> plicht <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
137
staat, <strong>de</strong> vrijheid <strong>van</strong> het geweten te beschermen, en daarme<strong>de</strong> eindigt zijn gezag in<br />
godsdienst- zaken. Ie<strong>de</strong>re aardse regering, welke godsdienstige verrichtingen poogt te<br />
regelen of op te dringen door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> <strong>de</strong> burgerlike macht, brengt het beginsel zelf ten<br />
offer, waarvoor <strong>de</strong> e<strong>van</strong>geliese Christenen met zoveel e<strong>de</strong>le moed gestre<strong>de</strong>n hebben.<br />
De Roomsen besloten, wat ze “moedwillige hardnekkigheid” noem<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> kop in te<br />
drukken. Ze begonnen met te trachten ver<strong>de</strong>ling te bewerken on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> voorstan<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Hervorming, en al <strong>de</strong>genen vrees aan te jagen, die er zich niet openlik v——r verklaard<br />
had<strong>de</strong>n. De vertegenwoordigers <strong>van</strong> <strong>de</strong> vrije ste<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n ein<strong>de</strong>lik voor <strong>de</strong> Rijksdag<br />
gedaagd, en moesten daar verklaren, of ze zich schikken wil<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> bepalingen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
voorgestel<strong>de</strong> overeenkomst. Ze pleitten om uitstel, doch tevergeefs. Toen het tot een<br />
beslissing kwam, kozen bijna <strong>de</strong> helft <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormers. Zij, die aldus weiger<strong>de</strong>n,<br />
vrijheid <strong>van</strong> geweten en het recht <strong>van</strong> eigen oor<strong>de</strong>el te laten varen, wisten zeer goed, dat <strong>de</strong><br />
stelling, die ze innamen, hun voorwerpen maakten <strong>van</strong> kritiek, veroor<strong>de</strong>ling en vervolging<br />
in <strong>de</strong> toekomst. Een <strong>van</strong> <strong>de</strong> afgevaardig<strong>de</strong>n liet zich uit: “We moeten —f Gods woord<br />
verloochenen, —f — verbrand wor<strong>de</strong>n.”<br />
Koning Ferdinand, die <strong>de</strong> keizer op <strong>de</strong> Rijksdag vertegenwoordig<strong>de</strong>, zag in, dat het<br />
<strong>de</strong>kreet ernstige ver<strong>de</strong>eldheid zon veroorzaken, tenzij <strong>de</strong> vorsten kon<strong>de</strong>n bewogen wor<strong>de</strong>n<br />
het aan te nemen, en erbij te berusten. Hij beproef<strong>de</strong> <strong>de</strong>rhalve <strong>de</strong> kunst <strong>van</strong> overre<strong>de</strong>n, wel<br />
weten<strong>de</strong>, dat bij zulke mannen geweld te gebruiken, hun besluit slechts te vaster zou maken.<br />
Hij “smeekte <strong>de</strong> vorsten, het <strong>de</strong>kreet aan te nemen, hun verzekeren<strong>de</strong> dat zulk een daad <strong>de</strong><br />
keizer groot genoegen zou doen.” Deze trouwe mannen echter erken<strong>de</strong>n een macht boven<br />
die <strong>van</strong> aardse heersers, en antwoord<strong>de</strong>n met kalmte: “We zullen <strong>de</strong> keizer in alles<br />
gehoorzamen, wat bevor<strong>de</strong>rlik kan zijn tot het behoud <strong>van</strong> <strong>de</strong> vre<strong>de</strong> en <strong>de</strong> ere Gods.”<br />
De koning kondig<strong>de</strong> ein<strong>de</strong>lik ten aanhoren <strong>van</strong> <strong>de</strong> Rijksdag aan <strong>de</strong> keurvorst en zijn<br />
vrien<strong>de</strong>n af, dat het <strong>de</strong>kreet “als een keizerlik edikt stond afgekondigd te wor<strong>de</strong>n,” en dat<br />
“het enige, wat hun nu overbleef, was, zich aan <strong>de</strong> meer<strong>de</strong>rheid te on<strong>de</strong>rwerpen.” Aldus<br />
gezegd hebben<strong>de</strong>, verliet hij <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring, zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> hervormers gelegenheid te geven tot<br />
bespreking of antwoord. “Tevergeefs zon<strong>de</strong>n ze bo<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> koning smeken<strong>de</strong> terug te komen.”<br />
Op alles wat ze inbrachten, was zijn antwoord eenvoudig: “Het is een uitgemaakte zaak;<br />
on<strong>de</strong>rwerping is al wat overblijft.”<br />
De keizerlike partij hield er zich <strong>van</strong> overtuigd, dat <strong>de</strong> Christenvorsten zich aan <strong>de</strong><br />
Heilige Schrift zou<strong>de</strong>n vasthou<strong>de</strong>n als verheven boven menselike leerstellingen en<br />
vor<strong>de</strong>ringen ; en ze wisten, dat waar dit beginsel ook maar werd aangenomen, <strong>de</strong> pauselike<br />
macht vroeger of later te niet zou gaan. Maar, gelijk duizen<strong>de</strong>n na hen, alleen zien<strong>de</strong> op <strong>de</strong><br />
“dingen, die gezien wor<strong>de</strong>n,” vlei<strong>de</strong>n ze zich dat <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus en <strong>de</strong> keizer sterk, en<br />
die <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormers zwak was. Had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> hervormers op mensehulp alleen vertrouwd, ze<br />
zou<strong>de</strong>n in werkelikheid zo krachteloos geweest zijn als <strong>de</strong> Roomsen veron<strong>de</strong>rstel<strong>de</strong>n. Doch<br />
ofschoon weinig in getal, en met Rome twistend, had<strong>de</strong>n ze kracht. “Van het rapport <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
138
Rijksdag beriepen ze zich op het woord <strong>van</strong> God, en <strong>van</strong> keizer Karel op Jezus Christus, <strong>de</strong><br />
Koning <strong>de</strong>r koningen en Heer <strong>de</strong>r heren.”<br />
Daar Ferdinand geweigerd had, zich over hun godsdienstige overtuiging te bekommeren,<br />
besloten <strong>de</strong> vorsten, zich niet aan zijn afwezigheid te storen, maar hun Protest zon<strong>de</strong>r<br />
verwijl voor <strong>de</strong> nationale raad te brengen. Een plechtige verklaring werd <strong>de</strong>rhalve<br />
opgetrokken, en aan <strong>de</strong> Rijksdag voor- gelegd: “Wij protesteren hierbij v——r God, onze<br />
enige Schepper, On<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>r, Verlosser en Heiland, en die eenmaal onze Rechter wezen zal,<br />
zowel als v——r alle mensen en schepselen, dat wij, voor onszelven en ons volk, noch onze<br />
toestemming geven tot, noch ons op enigerlei wijze hou<strong>de</strong>n aan het voorgestel<strong>de</strong> <strong>de</strong>kreet, in<br />
zo verre het strijdig is met God, met Zijn heilig woord, met ons goed geweten, of met <strong>de</strong><br />
zaligheid <strong>van</strong> onze zielen.”<br />
“Wat! zou<strong>de</strong>n wij dit edikt bevestigen? Zou<strong>de</strong>n we toe- geven, dat, wanneer <strong>de</strong><br />
Almachtige iemand tot Zijn kennis roept, die mens <strong>de</strong>sniettegenstaan<strong>de</strong> die kennis <strong>van</strong> God<br />
niet zou durven omhelzen?” “Er is geen ware leer, dan die zich richt naar het woord <strong>van</strong><br />
God. ... De Heer verbiedt het on<strong>de</strong>rwijs <strong>van</strong> elke an<strong>de</strong>re leer ... De Heilige Schriften moeten<br />
door an<strong>de</strong>re en dui<strong>de</strong>liker teksten verklaard wor<strong>de</strong>n; . . . dit heilige boek is in alle zaken, die<br />
voor <strong>de</strong> Christen nodig zijn, gemakkelik te verstaan, en geschikt om <strong>de</strong> duisternis op te<br />
klaren. We zijn door Gods gena<strong>de</strong> tot het besluit gekomen, <strong>de</strong> zuivere prediking <strong>van</strong> Gods<br />
enig woord, gelijk het in <strong>de</strong> Schriften <strong>van</strong> het Ou<strong>de</strong> en Nieuwe Testament is vervat, te<br />
on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n, zon<strong>de</strong>r iets daartoe te voegen, dat erme<strong>de</strong> in strijd is. Dit Woord alleen is <strong>de</strong><br />
waarheid; het is <strong>de</strong> zekere regel <strong>van</strong> alle leer en leven, en kan nimmer falen of ons mislei<strong>de</strong>n.<br />
Hij, die op dit fondament bouwt, zal pal staan tegen al <strong>de</strong> machten <strong>van</strong> <strong>de</strong> hel, terwijl al <strong>de</strong><br />
menselike ij<strong>de</strong>lhe<strong>de</strong>n, die er zich tegenstellen, vallen zullen voor het aangezicht Gods.”<br />
“Om <strong>de</strong>ze re<strong>de</strong>n verwerpen we het juk, dat ons wordt opgelegd.” “Tegelijkertijd<br />
verwachten we, dat zijn keizerlike majesteit zich jegens ons gedragen zal als een<br />
Christenvorst, die God boven alles liefheeft; en we verklaren ons gewillig hem, en ook u,<br />
genadige heren, al die toegenegenheid en gehoorzaamheid te bewijzen, die onze<br />
rechtvaardige en wettige plicht zijn.” Dit maakte een diepe indruk op <strong>de</strong> Rijksdag. De<br />
meer<strong>de</strong>rheid was vol verbazing en schrik over <strong>de</strong> stoutmoedigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> protesteren<strong>de</strong>n.<br />
De toekomst scheen hun stormachtig en onzeker toe. Ver<strong>de</strong>eldheid, twist en bloedvergieting<br />
schenen onvermij<strong>de</strong>lik. De hervormers echter, overtuigd <strong>van</strong> <strong>de</strong> rechtvaardigheid <strong>van</strong> hun<br />
zaak, en vertrouwen<strong>de</strong> op <strong>de</strong> arm <strong>de</strong>s Almachtigen, waren “vol moed en standvastigheid.”<br />
“De beginselen, in dit beroem<strong>de</strong> Protest vervat stellen het eigenlike Protestantisme<br />
samen. Dit Protest stelt zich tegen twee misbruiken <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens in zaken <strong>van</strong> geloof: het<br />
eerste is het inbrengen <strong>van</strong> <strong>de</strong> civiele rechter, en het twee<strong>de</strong> het eigenmachtig gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
kerk. In <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze misbruiken stelt het Protestantisme <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> het geweten<br />
boven <strong>de</strong> rechter, en het gezag <strong>van</strong> het woord <strong>van</strong> God boven <strong>de</strong> zichtbare kerk. In <strong>de</strong> eerste<br />
plaats verwerpt het <strong>de</strong> civiele macht in God<strong>de</strong>like aangelegenhe<strong>de</strong>n, en spreekt met <strong>de</strong><br />
139
profeten en apostelen: ‘Wij moeten God meer gehoorzamen dan <strong>de</strong> mensen.’ In <strong>de</strong><br />
tegenwoordigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> kroon <strong>van</strong> Karel <strong>de</strong> Vijf<strong>de</strong>, houdt het <strong>de</strong> kroon <strong>van</strong> Jezus Christus<br />
omhoog. Maar het gaat nog ver<strong>de</strong>r: het legt als grondregel neer, dat alle menselik on<strong>de</strong>rwijs<br />
on<strong>de</strong>rworpen moet zijn aan <strong>de</strong> uitspraken Gods.” De protesteren<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n daarenboven<br />
hun recht uitgesproken om hun overtuigingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid vrijelik uit te spreken. Ze<br />
zou<strong>de</strong>n niet slechts geloven en gehoorzamen, maar ook leren wat Gods woord zegt, en ze<br />
ontken<strong>de</strong>n aan priesters of wereldlike overhe<strong>de</strong>n het recht <strong>van</strong> hen daarin te hin<strong>de</strong>ren. Het<br />
Protest <strong>van</strong> Spiers was een plechtige verklaring tegen godsdienstige onverdraagzaamheid,<br />
en een bewering <strong>van</strong> het recht <strong>van</strong> alle mensen om God te aanbid<strong>de</strong>n volgens <strong>de</strong> inspraak<br />
<strong>van</strong> hun eigen geweten.<br />
De verklaring was uitgesproken. Hij stond in het geheugen geschreven <strong>van</strong> vele<br />
duizen<strong>de</strong>n, en opgetekend in <strong>de</strong> boeken <strong>de</strong>s hemels, waar geen menselik pogen hem kon<br />
uitwissen. Het ganse e<strong>van</strong>geliese Duitschland aanvaard<strong>de</strong> het Protest als <strong>de</strong> uitdrukking <strong>van</strong><br />
zijn geloof. Alom hield men <strong>de</strong>ze verklaring voor een belofte <strong>van</strong> een nieuw en beter<br />
tijdperk. Een <strong>van</strong> <strong>de</strong> vorsten zei tot <strong>de</strong> Protestanten <strong>van</strong> Spiers: “Moge <strong>de</strong> Almachtige, die u<br />
gena<strong>de</strong> verleend heeft <strong>van</strong> een krachtige, vrije en onbevrees<strong>de</strong> belij<strong>de</strong>nis af te leggen, u in<br />
diezelf<strong>de</strong> Christelike standvastigheid bewaren tot <strong>de</strong> dag <strong>de</strong>r eeuwigheid.” Had <strong>de</strong><br />
Hervorming, na met enig goed gevolg bekroond te zijn gewor<strong>de</strong>n, erin toegestemd, toe te<br />
geven, ten ein<strong>de</strong> <strong>de</strong> gunst <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld te winnen, hij zou ontrouw geweest zijn aan God en<br />
aan zichzelf, en alzo zijn eigen on<strong>de</strong>rgang bewerkt hebben. De on<strong>de</strong>rvinding <strong>van</strong> die e<strong>de</strong>le<br />
hervormers bevat een les voor alle volgen<strong>de</strong> eeuwen.<br />
Satans wijze <strong>van</strong> God en Zijn Woord tegen te werken is niet veran<strong>de</strong>rd; hij is er nog<br />
evenzeer tegen, dat <strong>de</strong> Schriften tot levensgids gemaakt wor<strong>de</strong>n, als in <strong>de</strong> zestien<strong>de</strong> eeuw. In<br />
onze tijd bestaat er een grote afzwerving <strong>van</strong> die leer en voorschriften, en is het nodig, terug<br />
te keren tot het grote Protestantse beginsel,— <strong>de</strong> Bijbel, en <strong>de</strong> Bijbel alleen als regel <strong>van</strong><br />
geloof en wan<strong>de</strong>l. De Satan werkt nog altijd met alle mid<strong>de</strong>len in zijn macht om<br />
godsdienstvrijheid te verstoren. De antichris- telike macht, welke <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rtekenaars <strong>van</strong> het<br />
Protest <strong>van</strong> Spiers verwierpen,zoekt tans met vernieuw<strong>de</strong> ijver zijn verloren oppergezag te<br />
herstellen. Hetzelf<strong>de</strong> getrouwe vasthou<strong>de</strong>n aan Gods Woord, dat ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong> dat<br />
beslissen<strong>de</strong> ogenblik <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming aan <strong>de</strong> dag werd gelegd, vormt ook he<strong>de</strong>n ten dage<br />
nog het enige uitzicht op hervorming. [D’Aubigné, boek 13, Kap. 6.]<br />
Er verschenen tekenen <strong>van</strong> gevaar voor <strong>de</strong> Protestanten. Maar tevens waren er bewijzen,<br />
dat Gods hand uitgestrekt was om <strong>de</strong> getrouwen te beschermen. Het was omstreeks <strong>de</strong>ze tijd,<br />
dat “Melanchton zijn vriend Simon Grynaeus door <strong>de</strong> straten <strong>van</strong> Spiers heen haastig naar<br />
<strong>de</strong> Rijn geleid<strong>de</strong>, en er bij hem op aanhield, dat hij zon<strong>de</strong>r verwijl zou oversteken.<br />
Laatstgenoem<strong>de</strong> was verwon<strong>de</strong>rd over zulk een overhaast vluchten. Melanchton antwoord<strong>de</strong>:<br />
‘Een oud man met een ernstig en plechtig uiterlik, maar die ik niet ken, verscheen v——r<br />
mij en sprak: Binnen een paar minuten zullen er politiedienaren door Ferdinand afgezon<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n om Grvnaeus te arresteren.’ ”<br />
140
Die dag was Grynaeus ontroerd gewor<strong>de</strong>n door een preek <strong>van</strong> Faber, een beken<strong>de</strong><br />
pausgezin<strong>de</strong> doktor, en ging aan het eind er<strong>van</strong> met hem spreken over het ver<strong>de</strong>digen <strong>van</strong><br />
“zekere afschuwelike dwalingen.” “Faber verborg zijn toorn, maar vervoeg<strong>de</strong> zich<br />
onmid<strong>de</strong>llik daarna bij <strong>de</strong> koning, en verkreeg <strong>van</strong> hem een bevelschrift tegen <strong>de</strong><br />
onvoorzichtige professor <strong>van</strong> Hei<strong>de</strong>lberg. Melanchton twijfel<strong>de</strong> er niet aan, dat <strong>de</strong> Heer zijn<br />
vriend gered had door hem een <strong>van</strong> Zijn heilige engelen te zen<strong>de</strong>n om hem te waarschuwen.<br />
“Onbeweeglik stond hij aan <strong>de</strong> oever <strong>van</strong> <strong>de</strong> Rijn, wachten<strong>de</strong> tot <strong>de</strong> wateren <strong>van</strong> die rivier<br />
Grynaeus gered zou<strong>de</strong>n hebben <strong>van</strong> zijn vervolgers. ‘Ein<strong>de</strong>lik.’ riep Melanchton uit, toen hij<br />
hem aan <strong>de</strong> overzij<strong>de</strong> zag, ‘ein<strong>de</strong>lik is hij ontrukt aan <strong>de</strong> wre<strong>de</strong> kaken <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die naar<br />
zijn onschuldig bloed dorsten.’ Toen hij in zijn huis terugkwam, vernam Melanchton, dat<br />
gerechtsdienaars het <strong>van</strong> boven tot bene<strong>de</strong>n nagezocht had<strong>de</strong>n om Grynaeus te vin<strong>de</strong>n.”<br />
De Hervorming moest meer on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> aandacht gebracht wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> machtigen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> aar<strong>de</strong>. Koning Ferdinand had geweigerd, <strong>de</strong> e<strong>van</strong>geliese vorsten te horen; maar ze<br />
zou<strong>de</strong>n een gelegenheid krijgen om hun zaak in tegenwoordigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer en <strong>de</strong><br />
verzamel<strong>de</strong> rijksgroten en hoogge- plaatsten in <strong>de</strong> kerk open te leggen. Om <strong>de</strong><br />
ver<strong>de</strong>eldhe<strong>de</strong>n, welke het keizerrijk beroer<strong>de</strong>n, te stillen, riep keizer Karel V. in het jaar, dat<br />
op het Protest <strong>van</strong> Spiers volg<strong>de</strong>, een Rijksdag bijeen te Augsburg, waarover hij bekend<br />
maakte zelf voornemens te zijn te presi<strong>de</strong>ren. Daarheen wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Protestantse<br />
woordvoer<strong>de</strong>rs gedagvaard.<br />
De Hervorming werd door grote gevaren bedreigd; doch <strong>de</strong> voorstan<strong>de</strong>rs er<strong>van</strong><br />
vertrouw<strong>de</strong>n hun zaak, gelijk tevoren, aan God toe, en verbon<strong>de</strong>n zich om pal te staan voor<br />
het e<strong>van</strong>gelie. De keurvorst <strong>van</strong> Saksen werd door zijn raadslie<strong>de</strong>n sterk aangera<strong>de</strong>n, niet op<br />
<strong>de</strong> Rijksdag te verschijnen. De keizer, meen<strong>de</strong>n ze, wil<strong>de</strong> <strong>de</strong> vorsten daar bij elkan<strong>de</strong>r<br />
brengen, om hen in <strong>de</strong> strik te lokken. “Betekent het niet, alles op het spel te zetten, door<br />
zich binnen <strong>de</strong> muren <strong>van</strong> een stad met een machtige vijand op te sluiten?” An<strong>de</strong>ren echter<br />
verklaar<strong>de</strong>n grootmoedig: “Laat <strong>de</strong> vorsten zich slechts moedig gedragen, en Gods zaak is<br />
gered.” “God is getrouw; Hij zal ons niet begeven,” sprak Luther. De keurvorst vertrok met<br />
zijn gevolg naar Augsburg. Allen ken<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gevaren, die hem bedreig<strong>de</strong>n, en velen gingen<br />
er met een betrokken gelaat en onrustig hart heen. Maar Luther — die hen tot Coburg<br />
vergezel<strong>de</strong>, verlevendig<strong>de</strong> hun verflauwend geloof door het zingen <strong>van</strong> het lied, dat hij op<br />
die reis schreef: “Een vaste burg is onze God.” Bij het aanhoren <strong>van</strong> die bezielen<strong>de</strong> klanken<br />
werd het angstige voorgevoel <strong>van</strong> velen weggenomen, en menig bezwaard hart verlicht.<br />
De hervorm<strong>de</strong> vorsten waren overeen gekomen, hun gevoelens in stelselmatige vorm,<br />
met het getuigenis <strong>van</strong> do Schrift erbij, aan <strong>de</strong> Rijksdag voor te leggen; en <strong>de</strong> taak <strong>van</strong> het<br />
opstellen daar<strong>van</strong> werd aan Luther, Melanchton en hun me<strong>de</strong>genoten toevertrouwd. Deze<br />
belij<strong>de</strong>nis werd door <strong>de</strong> Protestanten aangenomen als uitdrukking <strong>van</strong> hun geloof, en ze<br />
kwamen tezamen om het belangrijke stuk te on<strong>de</strong>rtekenen. Het was een ernstige en zware<br />
tijd. De hervormers waren erop gesteld, dat hun zaak niet zou verward wor<strong>de</strong>n met politieke<br />
vraagstukken; ze gevoel<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> Hervorming geen an<strong>de</strong>re invloed behoor<strong>de</strong> uit te<br />
141
oefenen dan die, welke het Woord <strong>van</strong> God doet gel<strong>de</strong>n. Toen <strong>de</strong> Christelike vorsten naar<br />
voren kwamen om <strong>de</strong> Geloofsbelij<strong>de</strong>nis te tekenen, trad Melanchton in het mid<strong>de</strong>n met <strong>de</strong><br />
woor<strong>de</strong>n: “Het is het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> godgeleer<strong>de</strong>n en leraren, <strong>de</strong>ze dingen voor te stellen; laat<br />
ons het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> machtigen <strong>de</strong>r aar<strong>de</strong> bewaren voor an<strong>de</strong>re zaken.” “Dat zij verre,”<br />
antwoord<strong>de</strong> Johan <strong>van</strong> Saksen, “dat ge mij zoudt buitensluiten. Ik heb mij voorgenomen te<br />
doen wat recht is, zon<strong>de</strong>r me om mijn kroon te bekommeren. Ik begeer, <strong>de</strong> Heer te belij<strong>de</strong>n.<br />
Mijn keurvor- stelike hoed en kle<strong>de</strong>ren zijn me min<strong>de</strong>r kostbaar dan het kruis <strong>van</strong> Jezus<br />
Christus.” Met die woor<strong>de</strong>n schreef hij zijn handtekening ne<strong>de</strong>r. Een an<strong>de</strong>re vorst sprak,<br />
terwijl hij <strong>de</strong> pen opnam: “Indien <strong>de</strong> eer <strong>van</strong> mijn Heer Jezus Christus het eist, ben ik<br />
gereed, . . . mijn goe<strong>de</strong>ren en leven achter te laten.” “Liever ontzeg ik mijzelf mijn<br />
on<strong>de</strong>rdanen en staten, liever verlaat ik <strong>de</strong> grond <strong>van</strong> mijn va<strong>de</strong>ren met een staf in <strong>de</strong> hand,”<br />
ging hij voort, “dan enige an<strong>de</strong>re leer aan te nemen, dan die in <strong>de</strong>ze Belij<strong>de</strong>nis vervat is.”<br />
Zodanig was het geloof en <strong>de</strong> stoutmoedigheid <strong>van</strong> die Godsmannen.<br />
De bepaal<strong>de</strong> tijd brak aan om voor <strong>de</strong> keizer te verschijnen. Karel V., op zijn troon<br />
gezeten, omringd door <strong>de</strong> keurvorsten en prinsen, gaf <strong>de</strong> Protestantse hervormers<br />
gelegenheid, om zich uit te spreken. De belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> hun geloof werd voorgelezen. In die<br />
hoge verga<strong>de</strong>ring wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie dui<strong>de</strong>lik uiteengezet, en <strong>de</strong><br />
dwalingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike kerk aangewezen. Met recht is die dag genoemd gewor<strong>de</strong>n “<strong>de</strong><br />
grootste dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming, en een <strong>van</strong> <strong>de</strong> roemrijkste in <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> het<br />
Christendom en het menselik geslacht. “<br />
Slechts weinige jaren waren voorbijgegaan, se<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> monnik <strong>van</strong> Wittenberg te Worms<br />
alleen voor <strong>de</strong> nationale raad stond. Nu ston<strong>de</strong>n in zijn plaats <strong>de</strong> e<strong>de</strong>lste en machtigste<br />
vorsten <strong>van</strong> het rijk. Het was Luther verbo<strong>de</strong>n gewor<strong>de</strong>n, te Augsburg te verschijnen, maar<br />
hij was er tegenwoordig geweest met zijn woor<strong>de</strong>n en gebe<strong>de</strong>n. “Ik tril <strong>van</strong> vreug<strong>de</strong>,”<br />
schreef hij, “dat ik dit uur heb mogen beleven, waarin Christus in het openbaar bele<strong>de</strong>n is<br />
door zulke hooge<strong>de</strong>le mannen, en in zulk een schitteren<strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring.” Hierin is vervuld<br />
gewor<strong>de</strong>n wat <strong>de</strong> Schrift zegt: “Ik zal voor koningen spreken <strong>van</strong> uw getuigenissen.”<br />
In <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> Paulus werd het e<strong>van</strong>gelie, voor hetwelk hij een ge<strong>van</strong>gene was, op<br />
gelijke wijze voor <strong>de</strong> vorsten en e<strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizerstad gebracht. Zo ook werd bij <strong>de</strong>ze<br />
gelegenheid, “wat <strong>de</strong> keizer verbo<strong>de</strong>n had <strong>van</strong> <strong>de</strong> kansel te prediken, in het paleis<br />
verkondigd; wat velen beschouwd had<strong>de</strong>n als niet passend, dat dienstknechten er naar<br />
luisteren zou<strong>de</strong>n, werd met verbazing door <strong>de</strong> meesters en heren <strong>van</strong> het keizerrijk<br />
aangehoord. Koningen en hooggeplaatsten vorm<strong>de</strong>n het gehoor, gekroon<strong>de</strong> vorsten waren<br />
<strong>de</strong> predikers, en <strong>de</strong> preek was <strong>de</strong> koninklike waarheid Gods.” “Sinds <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
apostelen,” zegt een zeker schrijver, “is er nooit een groter werk, een heerliker belij<strong>de</strong>nis<br />
gedaan.”<br />
“Alles wat <strong>de</strong> Lutheranen gezegd hebben, is waar, en we kunnen het niet loochenen,”<br />
verklaar<strong>de</strong> een pauselike bisschop. “Kunt ge met gezon<strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen <strong>de</strong> belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
142
keurvorst en zijn verbon<strong>de</strong>nen weerleggen?” vroeg een an<strong>de</strong>r aan Doktor Eck. “Niet met <strong>de</strong><br />
geschriften <strong>van</strong> <strong>de</strong> apostelen en profeten,” was het antwoord; “maar met die <strong>van</strong> <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>ren<br />
en <strong>de</strong> koncilieën wel.” “Ik versta dus,” hernam <strong>de</strong> vrager, “dat volgens u <strong>de</strong> Lutheranen op<br />
<strong>de</strong> Schrift staan, en wij staan er buiten.” Sommige Duitse vorsten wer<strong>de</strong>n gewonnen voor<br />
het hervorm<strong>de</strong> geloof. De keizer zelf verklaar<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> Protestantse artikelen niets dan <strong>de</strong><br />
waarheid waren. De Belij<strong>de</strong>nis werd in vele talen overgezet, en door gans Europa verspreid,<br />
en is in volgen<strong>de</strong> eeuwen door miljoenen aangenomen als uitdrukking <strong>van</strong> hun geloof. Gods<br />
getrouwe dienstknechten arbeid<strong>de</strong>n niet alleen. Terwijl “overhe<strong>de</strong>n en machten en<br />
geestelike booshe<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> lucht” zich tegen hen verbon<strong>de</strong>n, verliet God Zijn volk niet.<br />
Kon<strong>de</strong>n hun ogen geopend gewor<strong>de</strong>n zijn, ze zou<strong>de</strong>n een even dui<strong>de</strong>lik blijk <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
God<strong>de</strong>like tegenwoordigheid en hulp aanschouwd hebben, als aan <strong>de</strong> profeet <strong>van</strong> ouds<br />
gegund werd. Toen Eliza’s dienstknecht zijn meester op het vijan<strong>de</strong>like leger wees, dat hen<br />
omring<strong>de</strong>, en alle kans op ontvluchting afsneed, bad <strong>de</strong> profeet: “Heer, open toch zijn ogen,<br />
dat hij zie.” En ziet, <strong>de</strong> berg was vol vurige wagenen en paar<strong>de</strong>n, het heirleger <strong>de</strong>s hemels,<br />
daar geplaatst om <strong>de</strong> man Gods te beschermen.<br />
Alzo ook waakten <strong>de</strong> engelen over <strong>de</strong>genen, die aan <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming<br />
arbeid<strong>de</strong>n. Een <strong>van</strong> <strong>de</strong> beginselen, waarop Luther het sterkst aandrong, was, dat er geen<br />
wereldlike macht tot steun <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming zou aangewend wor<strong>de</strong>n, en men niet naar <strong>de</strong><br />
wapenen zou grijpen ter ver<strong>de</strong>diging er<strong>van</strong>. Hij verheug<strong>de</strong> er zich in, dat het e<strong>van</strong>gelie door<br />
rijksvorsten werd bele<strong>de</strong>n; maar toen ze voorstel<strong>de</strong>n, zich met elkan<strong>de</strong>r te verbin<strong>de</strong>n in een<br />
ver<strong>de</strong>digend verbond, verklaar<strong>de</strong> hij dat “<strong>de</strong> leer <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie door God alleen moest<br />
ver<strong>de</strong>digd wor<strong>de</strong>n.. . Hoe min<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mens zich met dat werk inliet, hoe krachtiger Gods<br />
tussenkomst zou zijn ten behoeve er<strong>van</strong>. Al <strong>de</strong> voorgestel<strong>de</strong> staatkundige<br />
voorzorgsmaatregelen waren, volgens zijn inzicht, toe te schrijven aan onwaardige vrees en<br />
zondig wantrouwen.” Toen machtige vijan<strong>de</strong>n zich verbon<strong>de</strong>n om het hervorm<strong>de</strong> geloof<br />
omver te werpen, en het scheen, alsof er spoedig duizen<strong>de</strong>n zwaar<strong>de</strong>n tegen getrokken<br />
zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n, schreef Luther: “Satan is aan het woe<strong>de</strong>n; god<strong>de</strong>loze opperpriesters<br />
raadslagen te zamen, en we wor<strong>de</strong>n met oorlog bedreigd. Vermaant het volk ernstig, in het<br />
gelovig gebed voor Gods troon te worstelen, zodat onze tegenstan<strong>de</strong>rs, door Gods Geest<br />
overmand, tot vre<strong>de</strong> gedwongen mogen wor<strong>de</strong>n.Onze dringendste behoefte, ons<br />
voornaamste werk, is bid<strong>de</strong>n; laat 2 Kon. 6:17. 3D’Aubigné, boek 10, Kap. 14 (Lon<strong>de</strong>nse<br />
ed.). het volk weten, dat ze in <strong>de</strong>ze ure blootgesteld zijn aan <strong>de</strong> scherpte <strong>van</strong> het zwaard en<br />
<strong>de</strong> woe<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Satan, en laat hen bid<strong>de</strong>n.”<br />
Later, nog eenmaal terugkomen<strong>de</strong> op het verbond, dat <strong>de</strong> hervorm<strong>de</strong> vorsten had<strong>de</strong>n<br />
willen sluiten, verklaar<strong>de</strong> hij, dat het enige wapen, dat in <strong>de</strong>ze strijd gebruikt moest wor<strong>de</strong>n,<br />
“het zwaard <strong>de</strong>s Geestes” was. Hij schreef aan <strong>de</strong> keurvorst <strong>van</strong> Saksen : “We kunnen op<br />
ons geweten af het voorgestel<strong>de</strong> verbond niet goedkeuren. We zou<strong>de</strong>n liever tien do<strong>de</strong>n<br />
sterven, dan te zien dat ons e<strong>van</strong>gelie oorzaak zou wor<strong>de</strong>n voor het vergieten <strong>van</strong> een enkele<br />
droppel bloed. Het past ons, ons als slachtschapen te gedragen. Het kruis <strong>van</strong> Christus moet<br />
143
gedragen wor<strong>de</strong>n. Laat Uw Hoogheid geen vrees voe<strong>de</strong>n. We zullen met onze gebe<strong>de</strong>n meer<br />
doen dan al onze vijan<strong>de</strong>n met hun grootspreken. Alleenlik, laat Uw han<strong>de</strong>n niet bevlekt<br />
wor<strong>de</strong>n met het bloed <strong>van</strong> Uw broe<strong>de</strong>ren. Indien <strong>de</strong> keizer eist, dat we overgeleverd zullen<br />
wor<strong>de</strong>n aan zijn rechtbanken, we zijn gereed, te verschijnen. Gij kunt ons geloof niet<br />
ver<strong>de</strong>digen ; elkeen moet geloven op zijn eigen gevaar af.”<br />
Uit het stille bidvertrek kwam <strong>de</strong> macht voort, die tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> Grote Hervorming <strong>de</strong><br />
wereld in roer zette. Daar zetten <strong>de</strong> dienstknechten <strong>de</strong>s Heren met heilige kalmte hun voet<br />
op <strong>de</strong> rots <strong>van</strong> Zijn beloftenissen. Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> strijd te Augsburg “liet Luther niet na, elke dag<br />
drie uren in het gebed door te brengen, en dat nog wel uren welke hij afnam <strong>van</strong> die het<br />
meest geschikt waren voor studie.” In <strong>de</strong> eenzaamheid <strong>van</strong> zijn kamer hoor<strong>de</strong> men hem zijn<br />
ziel uitstorten voor God in woor<strong>de</strong>n “vol aanbidding, vrees en hoop, gelijk als iemand tot<br />
een vriend spreekt.” “Ik weet, dat Gij onze Va<strong>de</strong>r zijt en onze God,” sprak hij, “en dat Gij <strong>de</strong><br />
vervolgers <strong>van</strong> Uw kin<strong>de</strong>ren zult verstrooien; want Gij zijt zelf met ons in gevaar. Deze<br />
gehele zaak is <strong>de</strong> Uwe, en het is alleen omdat Gij ons dwingt, dat wij er onze hand aan slaan.<br />
Ver<strong>de</strong>dig ons dan, o Va<strong>de</strong>r!”<br />
Aan Melanchton, die verpletterd was on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> last <strong>van</strong> zorg en vrees, schreef hij:<br />
“Gena<strong>de</strong> en vre<strong>de</strong> in Christus! — In Christus, zeg ik, en niet in <strong>de</strong> wereld. Amen! Ik haat<br />
met een volkomen haat die overgrote zorgen, die u verteren. Indien <strong>de</strong> zaak een<br />
onrechtvaardige is, geef hem dan op; indien <strong>de</strong> zaak rechtvaardig is, waarom zou<strong>de</strong>n we <strong>de</strong><br />
beloften tot leugen maken <strong>van</strong> Hem, die ons beveelt zon<strong>de</strong>r vrees te slapen? . . . Christus zal<br />
zich voldoen<strong>de</strong> bewijzen voor het werk <strong>van</strong> rechtvaardigheid en waarheid. Hij leeft, Hij<br />
regeert; wat voor vrees kunnen we dan koesteren?”<br />
God hoor<strong>de</strong> in<strong>de</strong>rdaad naar het geroep <strong>van</strong> Zijn dienstknechten. Hij gaf prinsen en<br />
leraren gena<strong>de</strong> en moed om <strong>de</strong> waarheid te handhaven tegenover <strong>de</strong> vorsten <strong>de</strong>r duisternis<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wereld. De Heer zegt: “Ziet, Ik leg in Zion een uiterste hoeksteen, die uitverkoren<br />
en dierbaar is, en die in Hem gelooft, zal niet beschaamd wor<strong>de</strong>n.” De Protestantse<br />
hervormers had<strong>de</strong>n op Christus gebouwd, en <strong>de</strong> poorten <strong>van</strong> <strong>de</strong> hel kon<strong>de</strong>n hen niet<br />
overweldigen.<br />
144
Hoofdstuk 12 — De Hervorming in Frankrijk<br />
Het Protest <strong>van</strong> Spiers en <strong>de</strong> Augsburgse Konfessie, welke <strong>de</strong> triomf <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming<br />
in Duitschland kenmerkten, wer<strong>de</strong>n gevolgd door jaren <strong>van</strong> strijd en donkerheid. Verzwakt<br />
door ver<strong>de</strong>eldhe<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> me<strong>de</strong>stan<strong>de</strong>rs er<strong>van</strong>, en door machtige vijan<strong>de</strong>n aangevallen,<br />
scheen het Protestantisme gedoemd om geheel en al uitgeroeid te wor<strong>de</strong>n. Duizen<strong>de</strong>n<br />
verzegel<strong>de</strong>n hun getuigenis met hun bloed. Burgeroorlog brak uit; <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Protestanten werd door een <strong>van</strong> zijn voornaamste aanhangers verra<strong>de</strong>n; <strong>de</strong> e<strong>de</strong>lsten on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
hervorm<strong>de</strong> prinsen vielen in <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> keizer, en wer<strong>de</strong>n ge<strong>van</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> ene stad<br />
naar <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re gesleept. Maar op het ogenblik <strong>van</strong> zijn schijnbare triomf leed <strong>de</strong> keizer een<br />
ne<strong>de</strong>rlaag. Hij zag zich <strong>de</strong> prooi uit <strong>de</strong> hand gerukt, en werd ten slotte genoodzaakt, <strong>de</strong> leer<br />
te dul<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> vernietiging waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> eerzucht <strong>van</strong> zijn leven geweest was. Hij had zijn rijk,<br />
zijn schatten en zelfs zijn leven op het spel gezet, om <strong>de</strong> ketterij uit te roeien. Nu zag hij zijn<br />
legers door <strong>de</strong> strijd vernield, nu was zijn schatkist ledig, nu bedreig<strong>de</strong> opstand zijn vele<br />
koninkrijken; terwijl het geloof, dat hij tevergeefs had trachten te on<strong>de</strong>rdrukken, zich overal<br />
verbreid<strong>de</strong>. Karel V. had tegen een alvermogen<strong>de</strong> macht gekampt. God had gezegd, “Daar<br />
zij licht,” maar <strong>de</strong> keizer had getracht, <strong>de</strong> duisternis onverstoord te laten. Zijn plannen waren<br />
mislukt, en, oud v——r zijn tijd, uitgeput door <strong>de</strong> lange strijd, <strong>de</strong>ed hij afstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> troon,<br />
en trok zich in een klooster terug.<br />
In Zwitserland, zowel als in Duitschland, braken er donkere dagen voor <strong>de</strong> Hervorming<br />
aan. Terwijl in vele kantons het hervorm<strong>de</strong> geloof werd aangenomen, bleven an<strong>de</strong>re met<br />
blin<strong>de</strong> hardnekkigheid aan het geloof <strong>van</strong> Rome hangen. Hun vervolging <strong>van</strong> hen, die <strong>de</strong><br />
waarheid wensten aan te nemen, gaf ein<strong>de</strong>lik aanleiding tot burgeroorlog. Zwingli en velen,<br />
die hem bijgestaan had<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> Hervorming, vielen op het bloedige slagveld <strong>van</strong> Cappel.<br />
Oecolampadius stierf spoedig daarna, overstelpt door <strong>de</strong>ze vreselike onheilen. Rome<br />
triomfeer<strong>de</strong>, en scheen op vele plaatsen alles te zullen herwinnen, wat het verloren had.<br />
Maar Hij, wiens raadslagen <strong>van</strong> eeuwigheid zijn, had Zijn zaak noch Zijn volk verlaten. Zijn<br />
hand zou hun verlossing brengen. In an<strong>de</strong>re lan<strong>de</strong>n had Hij arbei<strong>de</strong>rs verwekt, die <strong>de</strong><br />
Hervorming zou<strong>de</strong>n voortzetten.<br />
In Frankrijk was <strong>de</strong> dag reeds begonnen te lichten, voordat Luthers naam als die <strong>van</strong> een<br />
hervormer vernomen was. Een <strong>van</strong> <strong>de</strong> eersten, die het licht aanschouw<strong>de</strong>n, was <strong>de</strong> ou<strong>de</strong><br />
Lefèvre, een man <strong>van</strong> uitgebrei<strong>de</strong> geleerdheid, professor aan <strong>de</strong> Universiteit te Parijs, en een<br />
oprecht en ijverig pausgezin<strong>de</strong>. Bij zijn nasporingen in <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> litteratuur vestig<strong>de</strong> zich zijn<br />
aandacht op <strong>de</strong> Bijbel, en hij voer<strong>de</strong> <strong>de</strong> studie er<strong>van</strong> on<strong>de</strong>r zijn stu<strong>de</strong>nten in. Lefèvre was<br />
een ijverig aanbid<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> heiligen, en had het schrijven <strong>van</strong> een geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
heiligen en marte-laren op zich genomen, gelijk die in <strong>de</strong> legen<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Kerk aangegeven<br />
is. Dit was een werk, dat grote arbeid vereiste, maar hij had er reeds aanmerkelike<br />
vor<strong>de</strong>ringen me<strong>de</strong> gemaakt, toen hij, <strong>de</strong>nken<strong>de</strong> dat <strong>de</strong> Bijbel hem nuttige hulp zou kunnen<br />
145
verlenen, <strong>de</strong>ze met dat doel begon te bestu<strong>de</strong>ren. Hier vond hij in<strong>de</strong>rdaad heiligen<br />
beschreven, maar niet zul- ken, als in <strong>de</strong> Roomse kalen<strong>de</strong>r voorkwamen. Een stroom <strong>van</strong><br />
God<strong>de</strong>lik licht baan<strong>de</strong> zich een weg tot zijn ziel. Met ver-won<strong>de</strong>ring en verachting keer<strong>de</strong><br />
hij zich af <strong>van</strong> <strong>de</strong> taak, die hij zichzelf had opgelegd, en wijd<strong>de</strong> zich aan Gods woord. Het<br />
duur<strong>de</strong> niet lang, of hij begon <strong>de</strong> kostbare waarhe<strong>de</strong>n, die hij daarin ont<strong>de</strong>kte, te<br />
on<strong>de</strong>rwijzen.<br />
In 1512, v——r nog Luther of Zwingli het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervorming had begonnen,<br />
schreef Lefèvre: “Het is Gods werk, die ons door het geloof die gerechtigheid schenkt,<br />
welke alleen ons door gena<strong>de</strong> rechtvaardigt ten eeuwigen leven.” Peinzen<strong>de</strong> over <strong>de</strong><br />
geheimen <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlossing, riep hij uit, “O, <strong>de</strong> onuitsprekelike grootheid <strong>van</strong> die<br />
verwisseling,— <strong>de</strong> Zon<strong>de</strong>loze wordt veroor<strong>de</strong>eld, en hij, die schuldig is, gaat vrij; <strong>de</strong> Zegen<br />
draagt <strong>de</strong> vloek, en <strong>de</strong> gevloekte wordt gezegend ; het Leven sterft, en <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n leven; <strong>de</strong><br />
Heerlikheid wordt in duisternis gehuld, en hij, die niets dan beschaamheid <strong>de</strong>s aangezichts<br />
ken<strong>de</strong>, wordt met heerlikheid bekleed.”<br />
En terwijl hij leer<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> eer <strong>van</strong> <strong>de</strong>s mensen behoud alleen aan God toekomt,<br />
verklaar<strong>de</strong> hij tevens, dat op <strong>de</strong> mens <strong>de</strong> plicht <strong>van</strong> gehoorzaamheid rust. “Indien ge een lid<br />
zijt <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk <strong>van</strong> Christus,” zei hij, “zo zijt ge een lid <strong>van</strong> Zijn lichaam; indien ge <strong>van</strong><br />
Zijn lichaam zijt, zo zijt ge vol <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like natuur. ... O, indien <strong>de</strong> mensen zich dit<br />
voorrecht maar kon<strong>de</strong>n in<strong>de</strong>nken, hoe rein, kuis en heilig zou<strong>de</strong>n ze leven, en hoe<br />
verachtelik, vergeleken met <strong>de</strong> heerlikheid in zichzelven,— die heerlikheid, welke het<br />
vleselik oog niet zien kan,— zou<strong>de</strong>n ze al <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wereld rekenen. “<br />
Er waren er sommigen on<strong>de</strong>r Lefèvre’s stu<strong>de</strong>nten, die met gretigheid naar zijn woor<strong>de</strong>n<br />
luister<strong>de</strong>n, en die, lang nadat <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> <strong>de</strong> leermeester verstomd zou zijn, voortgaan<br />
zou<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> waarheid te verkondigen. Eén <strong>van</strong> die was Willem Farel. De zoon <strong>van</strong><br />
godvruchtige ou<strong>de</strong>rs, en opgevoed tot onbeperkt vertrouwen in <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, kon hij<br />
met <strong>de</strong> apostel Paulus <strong>van</strong> zichzelf gezegd hebben, dat hij “naar <strong>de</strong> beschei<strong>de</strong>nste sekte <strong>van</strong><br />
zijn godsdienst, als een Farizeër geleefd had.” Een toegewijd aanhanger <strong>van</strong> Rome, brand<strong>de</strong><br />
hij <strong>van</strong> ijver om allen, die zich tegen <strong>de</strong> kerk durf<strong>de</strong>n verzetten, te vernietigen. “Ik knarste<br />
op mijn tan<strong>de</strong>n als een woe<strong>de</strong>n<strong>de</strong> wolf,” zei hij later, doelen<strong>de</strong> op dit tijdperk <strong>van</strong> zijn leven,<br />
“wanneer ik iemand tegen <strong>de</strong> paus hoor<strong>de</strong> spreken.” Hij was onvermoeid geweest in zijn<br />
aanbidding <strong>van</strong> <strong>de</strong> heiligen, was in het gezelschap <strong>van</strong> Lefèvre <strong>de</strong> kerken <strong>van</strong> Parijs rond<br />
gegaan, had bij <strong>de</strong> altaren aangebe<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> beel<strong>de</strong>n <strong>de</strong>r heiligen met giften vereerd. Maar<br />
<strong>de</strong>ze kerkelike gebruiken kon<strong>de</strong>n zijn ziel geen vre<strong>de</strong> aanbrengen. Overtuiging <strong>van</strong> zon<strong>de</strong><br />
begon hem te drukken, en wat boetedoeningen hij ook verrichtte, hij slaag<strong>de</strong> er niet in, om<br />
die weg te krijgen. Als naar een stem uit <strong>de</strong> hemel luister<strong>de</strong> hij naar <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
hervormer: “De zaligheid is uit gena<strong>de</strong>.” “De Onschuldige is veroor<strong>de</strong>eld, en <strong>de</strong> overtre<strong>de</strong>r<br />
vrijgesproken.” “Het is alleen het kruis <strong>van</strong> Christus, dat <strong>de</strong> poorten <strong>de</strong>s hemels opent, en <strong>de</strong><br />
poorten <strong>de</strong>r hel sluit.”<br />
146
Farel nam met vreug<strong>de</strong> <strong>de</strong> waarheid aan. Door een bekering, op die <strong>van</strong> Paulus gelijkend,<br />
keer<strong>de</strong> hij zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> slavernij Van <strong>de</strong> overlevering tot <strong>de</strong> vrijheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren Gods.<br />
“In plaats <strong>van</strong> met het. moordzuchtige hart <strong>van</strong> een verslin<strong>de</strong>n<strong>de</strong> wolf, kwam hij terug,” zei<br />
hij, “rustig als een zacht en schul<strong>de</strong>loos lam, met zijn hart volkomen afgetrokken <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
paus, en aan Jezus Christus overgegeven.” Terwijl Lefèvre <strong>de</strong> verbreiding <strong>van</strong> het licht<br />
on<strong>de</strong>r zijn stu<strong>de</strong>nten voortzette, ging Farel, even ijverig in <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> Christus als hij<br />
geweest was in die <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus, uit om <strong>de</strong> waarheid in het publiek te verkondigen. Een hoge<br />
geestelike <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, <strong>de</strong> bisschop <strong>van</strong> Meaux, voeg<strong>de</strong> zich spoedig bij hem. An<strong>de</strong>re<br />
leraren, die hoog ston<strong>de</strong>n aangeschreven om hun bekwaamheid en geleerdheid, hielpen<br />
me<strong>de</strong> aan <strong>de</strong> verkondiging <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie, en het won zich aanhangers on<strong>de</strong>r alle klassen,<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> woningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> werklie<strong>de</strong>n en boeren af, tot in het paleis <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning toe. De<br />
zuster <strong>van</strong> Frans I., toentertijd <strong>de</strong> regeren<strong>de</strong> vorst, omhels<strong>de</strong> het hervorm<strong>de</strong> geloof. De<br />
koning zelf, en <strong>de</strong> koninginmoe<strong>de</strong>r, schenen het een tijdlang gunstig gezind, en vol hoop<br />
zagen <strong>de</strong> hervormers uit naar <strong>de</strong> dag, wanneer Frankrijk voor het e<strong>van</strong>gelie zou gewonnen<br />
wor<strong>de</strong>n.<br />
Maar hun hoop zou niet wor<strong>de</strong>n verwezenlikt. Beproeving en vervolging wachtten <strong>de</strong><br />
discipelen <strong>van</strong> Christus. Dit was echter genadig verborgen voor hun ogen. Een tijd <strong>van</strong><br />
vre<strong>de</strong> ging eraan vooraf, opdat ze kracht zou<strong>de</strong>n verga<strong>de</strong>ren om <strong>de</strong> storm te weerstaan; en<br />
<strong>de</strong> Hervorming maakte snelle vor<strong>de</strong>ringen. De bisschop <strong>van</strong> Meaux arbeid<strong>de</strong> ijverig in zijn<br />
eigen bisdom, geesteliken zowel als leken on<strong>de</strong>rwijzen<strong>de</strong>. Onweten<strong>de</strong> en ze<strong>de</strong>loze priesters<br />
wer<strong>de</strong>n verwij<strong>de</strong>rd, en zoveel moge- lik door geleer<strong>de</strong> en vrome mannen ver<strong>van</strong>gen. De<br />
bisschop wenste vurig, dat zijn volk voor zichzelf toegang tot Gods woord zou kunnen<br />
hebben, en dit werd spoedig teweeggebracht. Lefèvre nam <strong>de</strong> vertaling <strong>van</strong> het Nieuwe<br />
Testament op zich, en terzelf<strong>de</strong>r tijd, dat Luthers Duitse Bijbel te Wittenberg <strong>van</strong> <strong>de</strong> pers<br />
kwam, werd het Franse Nieuwe Testament te Meaux uitgegeven. De bisschop spaar<strong>de</strong><br />
arbeid noch kosten tot verspreiding er<strong>van</strong> in zijn gemeenten, en spoedig was <strong>de</strong><br />
boerebevolking <strong>van</strong> Meaux in het bezit <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Schriften.<br />
Gelijk reizigers, die <strong>van</strong> dorst versmachten, met vreug<strong>de</strong> een borrelen<strong>de</strong> bron<br />
verwelkomen, zo ontvingen <strong>de</strong>ze zielen <strong>de</strong> boodschap <strong>de</strong>s hemels. De arbei<strong>de</strong>rs in het veld,<br />
<strong>de</strong> ambachtslie<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> werkplaats, vervrolikten hun dagwerk door te spreken over <strong>de</strong><br />
kostbare waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel. In ste<strong>de</strong> <strong>van</strong> ‘s avonds naar <strong>de</strong> wijnhuizen te gaan,<br />
verga<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n ze in elkan<strong>de</strong>rs woningen om Gods woord te lezen, en zich te verenigen tot<br />
gebed en lofzang. Een grote veran<strong>de</strong>ring was spoedig in <strong>de</strong>ze gemeenten waarneembaar.<br />
Hoewel tot <strong>de</strong> ne<strong>de</strong>rigste klasse <strong>van</strong> ongeleer<strong>de</strong> en hardwerken<strong>de</strong> boeren behoren<strong>de</strong>, werd<br />
<strong>de</strong> hervormen<strong>de</strong> en opheffen<strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like gena<strong>de</strong> in hun leven aanschouwd.<br />
Ne<strong>de</strong>rig, liefhebbend en heilig, wer<strong>de</strong>n ze getuigen <strong>van</strong> wat het e<strong>van</strong>gelie doet voor hen, die<br />
het in oprechtheid ont<strong>van</strong>gen.<br />
Het licht, te Meaux ontstoken, spreid<strong>de</strong> zijn stralen wijd en zijd. Ie<strong>de</strong>re dag groei<strong>de</strong> het<br />
aantal bekeerlingen aan. De woe<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> geestelikheid werd een tijd lang door <strong>de</strong> koning<br />
147
in toom gehou<strong>de</strong>n, die <strong>de</strong> bekrompen dweperijen <strong>van</strong> <strong>de</strong> monniken verachtte; maar <strong>de</strong><br />
pausgezin<strong>de</strong> hoof<strong>de</strong>n verkregen ten laatste <strong>de</strong> overhand. Nu werd <strong>de</strong> brandstapel opgericht.<br />
De bisschop <strong>van</strong> Meaux, gedwongen om te kiezen tussen <strong>de</strong> vlam- men en herroeping, koos<br />
het gemakkelikste pad; maar ondanks <strong>de</strong> val <strong>van</strong> <strong>de</strong> aanvoer<strong>de</strong>r bleef zijn kud<strong>de</strong> standvastig.<br />
Velen getuig<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> waarheid uit het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> vlammen. Door hun moed en<br />
getrouwheid op <strong>de</strong> branstapel spraken <strong>de</strong>ze eenvoudige Christenen tot duizen<strong>de</strong>n, die in <strong>de</strong><br />
dagen <strong>van</strong> vre<strong>de</strong> hun getuigenis nooit vernomen had<strong>de</strong>n.<br />
Het waren niet alleen <strong>de</strong> eenvoudigen en <strong>de</strong> armen, die te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> lij<strong>de</strong>n en spot voor<br />
Christus durf<strong>de</strong>n getuigen. In <strong>de</strong> rijke zalen <strong>van</strong> kasteel en paleis waren koninklike zielen,<br />
die <strong>de</strong> waarheid hoger, schatten dan weel<strong>de</strong> of rang, of zelfs het leven. Een rid<strong>de</strong>rlike<br />
wapenrusting <strong>de</strong>kte een e<strong>de</strong>ler en standvastiger geest, dan het kleed en <strong>de</strong> mijter <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
bisschop. Lo<strong>de</strong>wijk <strong>de</strong> Berquin was <strong>van</strong> e<strong>de</strong>le geboorte, een dapper en hoffelik rid<strong>de</strong>r, hield<br />
<strong>van</strong> studie, was beschaafd <strong>van</strong> manieren, en vlekkeloos <strong>van</strong> ze<strong>de</strong>n. “Hij was,” zegt een<br />
schrijver, “een ijverige volgeling <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike instellingen, en een getrouw bijwoner <strong>van</strong><br />
missen en predikatieën, ... en hij kroon<strong>de</strong> al zijn an<strong>de</strong>re <strong>de</strong>ug<strong>de</strong>n door een biezon<strong>de</strong>re<br />
afschuw voor het Lutheranisme.” Maar gelijk zoveel an<strong>de</strong>ren door <strong>de</strong> Voorzienigheid tot <strong>de</strong><br />
Bijbel geleid, was hij verbaasd, “daarin niet <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> het pausdom, maar Luthers leer te<br />
vin<strong>de</strong>n.” Van toen af gaf hij zich met algehele toewijding aan <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie.<br />
“De geleerdste on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> e<strong>de</strong>len <strong>van</strong> Frankrijk zijn<strong>de</strong>,” werd hij om zijn genie en<br />
welsprekendheid, zijn onbedwingbare moed en heldhaftige ijver, zowel als zijn invloed aan<br />
het hof — want hij was een gunsteling <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning — door velen aangezien als bestemd<br />
om <strong>de</strong> hervormer <strong>van</strong> zijn land te wor<strong>de</strong>n. Beda zegt: “Berquin zou een twee<strong>de</strong> Luther<br />
geweest zijn, indien hij in Frans I. een twee<strong>de</strong> keurvorst gevon<strong>de</strong>n had.” “Hij is erger dan<br />
Luther,“ riepen <strong>de</strong> pausgezin<strong>de</strong>n. In<strong>de</strong>rdaad werd hij door <strong>de</strong> Roomsgezin<strong>de</strong>n in Frankrijk<br />
meer gevreesd. Ze wierpen hem in <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis wegens ketterij, maar <strong>de</strong> koning stel<strong>de</strong><br />
hem in vrijheid. Jaren lang werd <strong>de</strong> strijd voortgezet. Frans, die geslingerd werd tussen<br />
Rome en <strong>de</strong> Hervorming, duld<strong>de</strong> en weerhield afwisselend <strong>de</strong> vurige ijver <strong>van</strong> <strong>de</strong> monniken.<br />
Berquin werd drie malen op pauselik gezag ge<strong>van</strong>gen gezet, maar slechts om we<strong>de</strong>r door <strong>de</strong><br />
vorst te wor<strong>de</strong>n bevrijd, die, uit bewon<strong>de</strong>ring voor zijn genie en karaktera<strong>de</strong>l, weiger<strong>de</strong> om<br />
hem op te offeren aan <strong>de</strong> kwaadaardigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> priesterschap.<br />
Berquin werd herhaal<strong>de</strong>lik gewaarschuwd voor het gevaar, dat hem in Frankrijk dreig<strong>de</strong>,<br />
en men drong er op aan, dat hij <strong>de</strong> voetstappen zou volgen <strong>van</strong> hen, die veiligheid gevon<strong>de</strong>n<br />
had<strong>de</strong>n in vrijwillige ballingschap. De schroomvallige en mensevrezen<strong>de</strong> Erasinus,— welke<br />
met al <strong>de</strong> glans <strong>van</strong> zijn geleerdheid die ze<strong>de</strong>like grootheid miste, welke waarheid hoger<br />
doet schatten dan leven en eer — schreef aan Berquin: “Vraag om als gezant naar een<br />
vreemd land te wor<strong>de</strong>n gezon<strong>de</strong>n ; ga in Duitschland reizen. Ge kent Beda en <strong>de</strong> mannen<br />
<strong>van</strong> zijn soort — hij is een duizendhoofdig monster, dat gift spuwt naar alle kanten. Uw<br />
vijan<strong>de</strong>n zijn legio. Zelfs indien uw zaak beter was dan die <strong>van</strong> Jezus Christus, zou<strong>de</strong>n ze u<br />
nog niet laten gaan, voordat ze u ellendig had<strong>de</strong>n omgebracht. Verlaat u niet te veel op <strong>de</strong><br />
148
escherming <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning. In ie<strong>de</strong>r geval, breng mij niet in gevaar bij <strong>de</strong> fakulteit <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
godgeleerdheid.”<br />
Maar bij het vermeer<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> gevaren werd Berquin’s ijver slechts groter. Verre <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> politieke en zelfzuchtige raad <strong>van</strong> Erasmus te volgen, besloot hij om nog stoutmoediger<br />
maatregelen te nemen. Hij wil<strong>de</strong> niet alleen pal staan in het ver<strong>de</strong>digen <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid,<br />
maar wil<strong>de</strong> ook <strong>de</strong> dwaling aanvallen. De aanklacht <strong>van</strong> ketterij, die <strong>de</strong> Roomsen tegen hem<br />
trachtten in te brengen, wil<strong>de</strong> hij op henzelven terugwerpen. De ijverigste en bitterste <strong>van</strong><br />
zijn tegenstan<strong>de</strong>rs waren <strong>de</strong> geleer<strong>de</strong> doktoren en monniken <strong>van</strong> het theologiese<br />
<strong>de</strong>partement <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote Universiteit <strong>van</strong> Parijs, een <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoogste gezagvoeren<strong>de</strong><br />
lichamen op geestelik gebied, zowel in <strong>de</strong> stad als bij het volk. Aan <strong>de</strong> geschriften <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
doktoren ontleen<strong>de</strong> Berquin twaalf stellingen, die hij openlik verklaar<strong>de</strong> “tegen <strong>de</strong> Bijbel, en<br />
ketters” te zijn; en hij beriep zich op <strong>de</strong> koning om als rechter in <strong>de</strong> strijd op te tre<strong>de</strong>n.<br />
De koning, die niet ongaarne <strong>de</strong> kracht en schran<strong>de</strong>rheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> strij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> partijen tegen<br />
elkan<strong>de</strong>r gesteld zag, en zich verheug<strong>de</strong> over een gelegenheid, om <strong>de</strong> trots <strong>van</strong> die<br />
hoogmoedige monniken te verne<strong>de</strong>ren, vroeg <strong>de</strong> Roomsen om hun zaak uit <strong>de</strong> Bijbel te<br />
ver<strong>de</strong>digen. Ze wisten zeer goed,dat dit wapen hun weinig zou baten; ge<strong>van</strong>genneming,<br />
marteling en <strong>de</strong> brandstapel waren wapenen, die ze beter wisten te hanteren. Nu waren <strong>de</strong><br />
zaken omgekeerd, en zagen ze zich aan <strong>de</strong> rand <strong>van</strong> <strong>de</strong> afgrond gebracht, waarin ze gehoopt<br />
had<strong>de</strong>n, Berquin te zullen werpen. In ontsteltenis zagen ze om naar een uitweg ter<br />
ontkoming.<br />
“Juist in die tijd werd er een beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> heilige maagd, dat op <strong>de</strong> hoek <strong>van</strong> een <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
straten stond, verminkt gevon-<strong>de</strong>n.” Er heerste grote opgewon<strong>de</strong>nheid in <strong>de</strong> stad. Het volk<br />
stroom<strong>de</strong> in menigten naar <strong>de</strong> plaats, en drukte hun rouw en verontwaardiging uit. De<br />
koning was evenzeer ontsteld. Hier bood zich een kans aan, waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> monniken goed<br />
gebruik kon<strong>de</strong>n maken, en ze lieten hem niet voorbijgaan. “Dat zijn <strong>de</strong> vruchten <strong>van</strong> <strong>de</strong> leer<br />
<strong>van</strong> Berquin,” riepen ze. “Alles zal omvergeworpen wor<strong>de</strong>n,— godsdienst, wetten, en <strong>de</strong><br />
troon zelf,— door <strong>de</strong>ze Lutherse samenzwering.”<br />
Nogmaals werd Berquin in hechtenis genomen. De koning trok zich uit Parijs terug, en<br />
dus had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> monniken vrij spel. De hervormer werd verhoord, en ter dood veroor<strong>de</strong>eld,<br />
en opdat Frans nog niet misschien zou tussenbei<strong>de</strong> tre<strong>de</strong>n om hem te red<strong>de</strong>n, werd het<br />
vonnis op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> dag, waarop het uitgesproken werd, voltrokken, ‘s Middags om twaalf<br />
uur werd Berquin naar <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> terechtstelling gevoerd. Een ontzaglike menigte<br />
stroom<strong>de</strong> samen om getuige te zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> gebeurtenis; en velen waren er, die met<br />
verwon<strong>de</strong>ring en een angstig voorgevoel zagen, dat het slachtoffer gekozen was uit <strong>de</strong> beste<br />
en dapperste <strong>van</strong> <strong>de</strong> a<strong>de</strong>llike familieën <strong>van</strong> Frankrijk. Verbazing, verontwaardiging,<br />
verachting en bittere haat verduister<strong>de</strong>n <strong>de</strong> aangezichten <strong>van</strong> die golven<strong>de</strong> menigte; maar op<br />
één gelaat lag er geen schaduw. De gedachten <strong>van</strong> <strong>de</strong> martelaar waren ver verwij<strong>de</strong>rd <strong>van</strong><br />
dat woe- lige toneel; hij was zich slechts <strong>van</strong> <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> zijn Heer bewust.<br />
149
De ellendige kar, waarop hij reed, <strong>de</strong> gefronste aangezichten <strong>van</strong> zijn vervolgers, <strong>de</strong><br />
vreselike dood, die hij tegemoet ging,— dat alles achtte hij niet; Hij, die leeft en dood is<br />
geweest, en leeft in alle eeuwigheid, en die <strong>de</strong> sleutelen <strong>de</strong>r hel en <strong>de</strong>s doods heeft, was aan<br />
zijn zij<strong>de</strong>. Berquins gelaat glans<strong>de</strong> <strong>van</strong> het licht en <strong>de</strong> vre<strong>de</strong> <strong>de</strong>s hemels. Hij had zich met<br />
zorg gekleed, en droeg “een mantel <strong>van</strong> fluweel, een wambuis <strong>van</strong> satijn en damast, en een<br />
goudgele broek.” Hij stond op het punt <strong>van</strong> zijn geloof te betuigen in tegenwoordigheid <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Koning <strong>de</strong>r koningen en het toeschouwen<strong>de</strong> heelal, en geen teken <strong>van</strong> rouw zou zijn<br />
blijdschap logenstraffen.<br />
Terwijl <strong>de</strong> processie langzaam door <strong>de</strong> volle straten trok, merkte het volk met<br />
verwon<strong>de</strong>ring <strong>de</strong> onbewolkte vre<strong>de</strong> en <strong>de</strong> blij<strong>de</strong> triomf op, die uit zijn blik en houding<br />
spraken. “Hij is,” zei<strong>de</strong>n ze, “als een, die in een tempel zit, en over heilige dingen peinst.”<br />
Op <strong>de</strong> brandstapel staan<strong>de</strong> trachtte Berquin enige woor<strong>de</strong>n tot het volk te richten; maar <strong>de</strong><br />
monniken, het gevolg hier<strong>van</strong> vrezen<strong>de</strong>, begonnen te schreeuwen, en <strong>de</strong> soldaten sloegen<br />
met hun wapenen tegen elkan<strong>de</strong>r, zodat hun rumoer <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> <strong>de</strong> martelaar onhoorbaar<br />
maakte. Zo gaf in 1529 <strong>de</strong> hoogste letterkundige en geestelike macht <strong>van</strong> het beschaaf<strong>de</strong><br />
Parijs “aan <strong>de</strong> bevolking <strong>van</strong> 1793 het lage voorbeeld <strong>van</strong> op het schavot <strong>de</strong> heilige woor<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> sterven<strong>de</strong>n te smoren.” Berquin werd geworgd, en zijn lichaam door <strong>de</strong> vlammen<br />
verteerd. De tijding <strong>van</strong> zijn dood vervul<strong>de</strong> <strong>de</strong> vrien<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming door geheel<br />
Frankrijk met droefenis. Maar zijn voorbeeld was niet vergeefs. “Wij zijn eveneens bereid,”<br />
zei<strong>de</strong>n <strong>de</strong> getuigen voor <strong>de</strong> waarheid, “om <strong>de</strong> dood blijmoedig tegemoet te gaan, met onze<br />
ogen gericht op het leven, dat te komen staat.”<br />
Geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> vervolging te Meaux wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> leraars <strong>van</strong> het hervorm<strong>de</strong> geloof <strong>van</strong> hun<br />
vrijheid om te prediken beroofd, en vertrokken naar an<strong>de</strong>re vel<strong>de</strong>n. Lefèvre ging na een tijd<br />
naar Duitschland. Farel vertrok naar zijn geboorteplaats in Oostelik Frankrijk, om het licht<br />
te versprei<strong>de</strong>n in het land <strong>van</strong> zijn geboorte. De tijding <strong>van</strong> wat te Meaux was voorgevallen,<br />
was daar reeds doorgedrongen, en <strong>de</strong> waarheid, die hij met onversaag<strong>de</strong> ijver predikte, vond<br />
toehoor<strong>de</strong>rs. Spoedig leg<strong>de</strong>n <strong>de</strong> overhe<strong>de</strong>n hem het zwijgen op, en werd hij uit <strong>de</strong> stad<br />
gebannen. Ofschoon hij niet meer in het openbaar kon werken, trok hij door <strong>de</strong> vlakten en<br />
dorpen, leer<strong>de</strong> in private huizen en afgelegen wei<strong>de</strong>n, en vond een schuilplaats in wou<strong>de</strong>n en<br />
tussen <strong>de</strong> rotsspelonken, die hij in zijn jongensjaren zo druk bezocht had. God bereid<strong>de</strong> hem<br />
voor op nog groter beproevingen. “De kruisen, vervolgingen, en listige plannen <strong>van</strong> Satan,<br />
waar ik tevoren voor gewaarschuwd was, ontbraken niet,” zei hij; “ze waren zelfs veel<br />
har<strong>de</strong>r, dan ik in mijn eigen kracht zou hebben kunnen dragen; maar God is mijn Va<strong>de</strong>r; hij<br />
heeft mij <strong>de</strong> nodige kracht toege<strong>de</strong>eld, en zal mij die altijd schenken.”<br />
Gelijk in <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> <strong>de</strong> apostelen, was <strong>de</strong> vervolging “meer tot bevor<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> het<br />
e<strong>van</strong>gelie gekomen.” Uit Parijs en Meaux verdreven, “gingen zij, die verstrooid waren, het<br />
land door, en verkondig<strong>de</strong>n het woord.” En z— vond het licht een baan naar vele <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
verstgelegen provincieën <strong>van</strong> Frankrijk. God bereid<strong>de</strong> nog meer arbei<strong>de</strong>rs voor, om Zijn<br />
zaak uit te brei<strong>de</strong>n. In een <strong>van</strong> <strong>de</strong> scholen <strong>van</strong> Parijs was een ernstige, stille jongeling, die<br />
150
eeds blijken gaf <strong>van</strong> een krachtige en on<strong>de</strong>rzoeken<strong>de</strong> geest, en niet min<strong>de</strong>r gekenmerkt<br />
werd door <strong>de</strong> vlekkeloosheid <strong>van</strong> zijn leven dan door zijn studieijver en toegewijdheid aan<br />
<strong>de</strong> godsdienst. Zijn genie en leergierigheid maakten hem spoedig <strong>de</strong> trots <strong>van</strong> <strong>de</strong> hogeschool,<br />
en men vertrouw<strong>de</strong> te mogen verwachten, dat Johannes Calvijn een <strong>van</strong> <strong>de</strong> kundigste en<br />
geëerdste ver<strong>de</strong>digers <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk zou wor<strong>de</strong>n. Doch er drong een straal <strong>van</strong> God<strong>de</strong>lik licht<br />
zelfs tot binnen <strong>de</strong> muren <strong>van</strong> <strong>de</strong> scholastiek en het bijgeloof door, waardoor Calvijn zich<br />
zag omgeven. Hij hoor<strong>de</strong> met een rilling <strong>van</strong> <strong>de</strong> nieuwe leer, en twijfel<strong>de</strong> er geenszins aan,<br />
dat <strong>de</strong> ketters het vuur, waaraan ze overgegeven wer<strong>de</strong>n, verdiend had<strong>de</strong>n. Toch werd hij<br />
onwetend met <strong>de</strong> ketterij in aanraking gebracht, en gedwongen, <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse<br />
godgeleerdheid te toetsen in het bestrij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Protestantse leer.<br />
Een neef <strong>van</strong> Calvijn, die zich bij <strong>de</strong> hervormers had aangesloten, was te Parijs. De twee<br />
bloedverwanten ontmoetten elkan<strong>de</strong>r dikwels, en bespraken samen <strong>de</strong> zaken, die <strong>de</strong><br />
Christenheid verontrustten. “Er zijn maar twee godsdiensten in <strong>de</strong> wereld,” zei Olivetan, <strong>de</strong><br />
Protestant. “De ene soort <strong>van</strong> godsdiensten zijn die, welke door <strong>de</strong> mensen uitgedacht zijn,<br />
volgens alle welke <strong>de</strong> mens zichzelf redt door ceremonieën en goe<strong>de</strong> werken; <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re is<br />
die éne godsdienst, die in <strong>de</strong> Bijbel geopenbaard is, en die <strong>de</strong> mensen leert, hun zaligheid<br />
alleen <strong>van</strong> Gods vrije gena<strong>de</strong> te verwachten.” “Ik wil niets weten <strong>van</strong> uw nieuwe leer,” riep<br />
Calvijn uit; “<strong>de</strong>nkt ge dat ik al mijn dagen in dwaling heb geleefd?”<br />
Maar er waren gedachten bij hem opgewekt, die hij niet zo gemakkelik <strong>van</strong> zich afzetten<br />
kon. In <strong>de</strong> eenzaamheid <strong>van</strong> zijn kamer peins<strong>de</strong> hij over <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> zijn neef.<br />
Overtuiging <strong>van</strong> zon<strong>de</strong> maakte zich <strong>van</strong> hem meester; hij aanschouw<strong>de</strong> zichzelf zon<strong>de</strong>r<br />
Mid<strong>de</strong>laar in <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> een heilige en rechtvaardige Rechter. De<br />
tussenkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> heiligen, goe<strong>de</strong> werken, <strong>de</strong> ceremonieën <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, waren alle<br />
onvoldoen<strong>de</strong> om <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> te verzoenen. Hij kon niets v——r zich uit zien dan <strong>de</strong> duisternis<br />
<strong>van</strong> eeuwige wanhoop. Tevergeefs trachtten <strong>de</strong> doktoren <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk zijn smart te verlichten.<br />
Zon<strong>de</strong>r gevolg werd er toevlucht genomen tot biecht en boetedoening; ze kon<strong>de</strong>n <strong>de</strong> ziel niet<br />
met God verzoenen.<br />
Terwijl <strong>de</strong>ze vruchteloze strijd hem nog bezighield, gebeur<strong>de</strong> het op een dag, dat Calvijn<br />
een <strong>van</strong> <strong>de</strong> publieke pleinen bezocht, en daar getuige was <strong>van</strong> het verbran<strong>de</strong>n <strong>van</strong> een<br />
ketter. De uitdrukking <strong>van</strong> vre<strong>de</strong> op het gelaat <strong>van</strong> <strong>de</strong> martelaar vervul<strong>de</strong> hem met verbazing.<br />
Te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> martelingen <strong>van</strong> die vreselike dood, en on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> nog vrese- liker<br />
veroor<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, openbaar<strong>de</strong> hij een geloof en moed, die <strong>de</strong> jonge stu<strong>de</strong>nt met<br />
smart vergeleek met zijn eigen wanhoop en duisternis, terwijl hij toch in <strong>de</strong> strikste<br />
gehoorzaamheid aan <strong>de</strong> kerk leef<strong>de</strong>. Op <strong>de</strong> Bijbel, dit wist hij, grond<strong>de</strong>n <strong>de</strong> ketters hun<br />
geloof. Hij besloot hem te bestu<strong>de</strong>ren, en zo mogelik te ont<strong>de</strong>kken, wat het geheim <strong>van</strong> hun<br />
vreug<strong>de</strong> was.<br />
In <strong>de</strong> Bijbel vond hij Christus. “O Va<strong>de</strong>r,” riep hij uit, “Zijn offeran<strong>de</strong> heeft Uw toorn<br />
bevredigd; Zijn bloed heeft mijn onreinheid weggewassen; Zijn kruis heeft mijn vloek<br />
151
gedragen; Zijn dood heeft voor mij verzoening aangebracht. Wij had<strong>de</strong>n voor onszelven<br />
vele nutteloze dwaashe<strong>de</strong>n uitgedacht, maar Gij hebt Uw Woord v——r mij geplaatst als<br />
een fakkel, en gij hebt mijn hart bewogen, opdat ik een afschuw zou krijgen <strong>van</strong> alle<br />
verdiensten, behalve die <strong>van</strong> Jezus.”<br />
Calvijn was voor het priesterambt opgeleid. Toen hij nog slechts twaalf jaar oud was,<br />
werd hem het kapelaanschap <strong>van</strong> een kleine kerk toegewezen, en was zijn hoofd door <strong>de</strong><br />
bisschop geschoren in overeenstemming met <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk. Hij werd niet gewijd, en<br />
vervul<strong>de</strong> ook niet <strong>de</strong> plichten <strong>van</strong> een priester; maar hij werd een lid <strong>van</strong> <strong>de</strong> geestelikheid,<br />
droeg <strong>de</strong> titel <strong>van</strong> zijn ambt, en ontving een toelage uit hoof<strong>de</strong> daar<strong>van</strong>. Daar hij nu gevoel<strong>de</strong>,<br />
dat hij nooit priester kon wor<strong>de</strong>n, gaf hij zich voor een tijd aan <strong>de</strong> studie <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet, maar<br />
liet dit plan ein<strong>de</strong>lik varen, en besloot, zijn leven aan het e<strong>van</strong>gelie te wij<strong>de</strong>n. Hij aarzel<strong>de</strong><br />
echter om in het openbaar als leraar op te tre<strong>de</strong>n. Van nature was hij beschroomd, en ging<br />
gebukt on<strong>de</strong>r het gevoel <strong>van</strong> <strong>de</strong> gewichtige verantwoor<strong>de</strong>lik- heid <strong>van</strong> het ambt; daarbij<br />
verlang<strong>de</strong> hij, zich nog ver<strong>de</strong>r aan <strong>de</strong> studie te wij<strong>de</strong>n. Ein<strong>de</strong>lik echter gaf hij gehoor aan <strong>de</strong><br />
ernstige aandrang <strong>van</strong> zijn vrien<strong>de</strong>n. ” Verwon<strong>de</strong>rlik is het,” zei hij, “dat iemand <strong>van</strong> een<br />
z— lage afkomst tot zulk een grote waardigheid zou verheven wor<strong>de</strong>n.”<br />
Calvijn begon zijn werk zon<strong>de</strong>r ophef, en zijn woor<strong>de</strong>n waren als <strong>de</strong> dauw, die<br />
verfrissend op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> ne<strong>de</strong>rzijgt. Hij had Parijs verlaten, en was nu in een provinciestad,<br />
on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> bescherming <strong>van</strong> prinses Margaretha, die, daar ze het e<strong>van</strong>gelie liefhad, haar<br />
bescherming tot <strong>de</strong> volgelingen er<strong>van</strong> uitstrekte. Calvijn was nog een jongeling met een<br />
zachtzinnig, stil voorkomen. Zijn werk begon bij het volk in hun woningen. Omringd door<br />
<strong>de</strong> le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het huisgezin las hij <strong>de</strong> Bijbel, en leg<strong>de</strong> <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlossing open.<br />
Zij, die <strong>de</strong> boodschap hoor<strong>de</strong>n, brachten <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> tijding aan an<strong>de</strong>ren, en al spoedig vertrok<br />
<strong>de</strong> leraar uit <strong>de</strong> hoofdstad naar <strong>de</strong> rondom liggen<strong>de</strong> dorpen en gehuchten. Hij vond toegang<br />
tot kasteel en hut, en arbeid<strong>de</strong> voort, het fondament leggen<strong>de</strong> <strong>van</strong> kerken, waaruit<br />
onversaag<strong>de</strong> getuigen voor <strong>de</strong> waarheid zou<strong>de</strong>n voortkomen.<br />
Na enige maan<strong>de</strong>n bevond hij zich we<strong>de</strong>r te Parijs. Er heerste een ongewone<br />
opschudding in <strong>de</strong> kring <strong>van</strong> geleer<strong>de</strong>n en stu<strong>de</strong>nten. De studie <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> talen had <strong>de</strong><br />
mensen naar <strong>de</strong> Bijbel gedreven, en velen, wier harten koud bleven voor <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n,<br />
daarin vervat, bespraken ze met gretigheid, en bestre<strong>de</strong>n zelfs <strong>de</strong> kampvechters <strong>van</strong> het<br />
Romanisme. Ofschoon Calvijn een vaardig strij<strong>de</strong>r was op het gebied <strong>van</strong> godsdienstige<br />
twistvragen, had hij een hogere roeping te vervullen dan die <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze praatzieke scholasten.<br />
De geest <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen was wakker geschud, en nu was het tijd, om hun <strong>de</strong> waarheid te<br />
ontvouwen. Terwijl <strong>de</strong> zalen <strong>van</strong> <strong>de</strong> universiteiten weerklonken <strong>van</strong> <strong>de</strong> galm <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
godsdienstige twistgesprekken, ging Calvijn <strong>van</strong> huis tot huis, verklaar<strong>de</strong> <strong>de</strong> Bijbel aan het<br />
volk, en sprak tot hen <strong>van</strong> Christus en die gekruist.<br />
On<strong>de</strong>r Gods voorzienigheid zou Parijs nogmaals een uitnodiging ont<strong>van</strong>gen om het<br />
e<strong>van</strong>gelie aan te nemen. De roepstem <strong>van</strong> Lefèvre en Farel was verworpen, maar opnieuw<br />
152
zou<strong>de</strong>n alle klassen in die grote hoofdstad <strong>de</strong> boodschap horen. De koning had om<br />
staatkundige re<strong>de</strong>nen nog niet geheel en al <strong>de</strong> partij <strong>van</strong> Rome tegen <strong>de</strong> Hervorming<br />
gekozen. Margaretha klem<strong>de</strong> zich nog vast aan <strong>de</strong> hoop, dat het Protestantisme in Frankrijk<br />
<strong>de</strong> overwinning zou behalen. Ze besloot, het hervorm<strong>de</strong> geloof te Parijs te laten prediken.<br />
Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> afwezigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning gelastte ze een Protestantse leraar, het in <strong>de</strong> kerken<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> stad te verkondigen. Toen dit door <strong>de</strong> pauselike geesteliken verbo<strong>de</strong>n werd, zette <strong>de</strong><br />
prinses het paleis ervoor open. Een vertrek werd tot kapel ingericht, en er werd bekend<br />
gemaakt, dat er ie<strong>de</strong>re dag op een bepaald uur zou gepredikt wor<strong>de</strong>n, en dat het volk <strong>van</strong><br />
alle rang en stand uitgenodigd werd om te komen. Scharen stroom<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> diensten. Niet<br />
alleen <strong>de</strong> kapel, maar ook <strong>de</strong> voor-zalen en gangen waren bezet. Duizen<strong>de</strong>n kwamen er<br />
ie<strong>de</strong>re dag samen,— e<strong>de</strong>llie<strong>de</strong>n, staatsmannen, wetgeleer<strong>de</strong>n, koopmannen en<br />
ambachtslie<strong>de</strong>n. De koning, in plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ver-ga<strong>de</strong>ringen te vebie<strong>de</strong>n, beval dat twee <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> kerken <strong>van</strong> Parijs zou<strong>de</strong>n opengesteld wor<strong>de</strong>n. Nooit tevoren was <strong>de</strong> stad z— bewogen<br />
geweest door het woord <strong>van</strong> God. De geest <strong>de</strong>s levens uit <strong>de</strong> hemel scheen over het volk<br />
uitgestort te zijn. Matigheid, reinheid, or<strong>de</strong> en nijverheid namen <strong>de</strong> plaats in <strong>van</strong><br />
dronkenschap, losbandigheid, twist en luiheid.<br />
Maar <strong>de</strong> priesterschap zat niet stil. De koning bleef nog weigeren, om een ein<strong>de</strong> aan het<br />
prediken te maken, en daarom richtten ze zich tot <strong>de</strong> bevolking. Geen mid<strong>de</strong>len wer<strong>de</strong>n<br />
gespaard om <strong>de</strong> angst, <strong>de</strong> vooroor<strong>de</strong>len, en <strong>de</strong> dweepzucht <strong>van</strong> <strong>de</strong> onweten<strong>de</strong> en bijgelovige<br />
menigten op te wekken. Zich blin<strong>de</strong>lings aan zijn valse leraren overgeven<strong>de</strong>, beken<strong>de</strong> Parijs,<br />
gelijk Jeruzalem <strong>van</strong> ouds, <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> zijn bezoeking niet, noch <strong>de</strong> dingen, die tot zijn vre<strong>de</strong><br />
dien<strong>de</strong>n. Twee jaren lang werd het woord Gods in <strong>de</strong> hoofdstad gepredikt; maar terwijl er<br />
velen waren, die het e<strong>van</strong>gelie aannamen, verwierp <strong>de</strong> meer<strong>de</strong>rheid <strong>van</strong> het volk het. De<br />
verdraagzaamheid <strong>van</strong> koning Frans was slechts voor <strong>de</strong> schijn geweest,om zijn eigen<br />
doelein<strong>de</strong>n te bereiken, en <strong>de</strong> pausgezin<strong>de</strong>n slaag<strong>de</strong>n erin, het gezag te herwinnen. De<br />
kerken wer<strong>de</strong>n we<strong>de</strong>r gesloten, en <strong>de</strong> brandstapel opgericht.<br />
Calvijn was nog te Parijs, en bereid<strong>de</strong> zich door studie, overpeinzingen en gebed voor op<br />
zijn toekomstige werk, en hield aan, het licht te versprei<strong>de</strong>n. Ein<strong>de</strong>lik echter kwam hij on<strong>de</strong>r<br />
ver<strong>de</strong>nking. De overhe<strong>de</strong>n besloten hem naar <strong>de</strong> vlammen te brengen. Zichzelf veilig<br />
wanen<strong>de</strong> in zijn afzon<strong>de</strong>ring, dacht hij niet aan gevaar, toen er vrien<strong>de</strong>n zijn kamer<br />
binnenstorm<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> tijding, dat er beambten op weg waren om hem ge<strong>van</strong>gen te nemen.<br />
Op hetzelf<strong>de</strong> ogenblik hoor<strong>de</strong>n ze een luid kloppen aan <strong>de</strong> buiten<strong>de</strong>ur. Er was geen tijd te<br />
verliezen. Sommige <strong>van</strong> <strong>de</strong> vrien<strong>de</strong>n hiel<strong>de</strong>n <strong>de</strong> beambten aan <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur aan <strong>de</strong> praat, terwijl<br />
an<strong>de</strong>ren <strong>de</strong> hervormer hielpen om zich uit een venster neer te laten, zodat hij zich in aller ijl<br />
naar <strong>de</strong> voorste<strong>de</strong>n kon begeven. Hier vond hij schuilplaats in <strong>de</strong> woning <strong>van</strong> een werkman,<br />
die een vriend <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming was, vermom<strong>de</strong> zich in <strong>de</strong> kle<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> zijn gastheer, en<br />
begaf zich met een schoffel over <strong>de</strong> schou<strong>de</strong>r op weg. Zuidwaarts reizen<strong>de</strong>, vond hij<br />
opnieuw bescherming binnen Margaretha’s gebied.1Zie D’Aubigné, “History of the<br />
Reformation in the Time of Calvin,” boek 2, Kap. 30.<br />
153
Hier vertoef<strong>de</strong> hij enige maan<strong>de</strong>n, veilig on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> bescherming <strong>van</strong> machtige vrien<strong>de</strong>n,<br />
en zich als tevoren met <strong>de</strong> studie bezighou<strong>de</strong>n<strong>de</strong>. Maar hij had zijn hart gezet op <strong>de</strong><br />
e<strong>van</strong>gelisatie <strong>van</strong> Frankrijk, en kon niet langer werkeloos blijven. Z— spoedig <strong>de</strong> storm<br />
enigszins bedaard was, zocht hij een nieuw arbeidsveld te Poitiers, waar er een hogeschool<br />
was, en waar <strong>de</strong> nieuwe inzichten reeds gunstig waren ont<strong>van</strong>gen. Personen <strong>van</strong> alle klassen<br />
luister<strong>de</strong>n gaarne naar het e<strong>van</strong>gelie. Er was geen openbare prediking, maar aan <strong>de</strong> woning<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> hoofdmagistraat, in zijn eigen tehuis, en somtijds ook in een publieke tuin,<br />
verklaar<strong>de</strong> Calvijn <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het eeuwige leven aan hen, die wensten te luisteren.<br />
Mettertijd groei<strong>de</strong> het aantal toehoor<strong>de</strong>rs aan, en werd het veiliger geacht, buiten <strong>de</strong> stad<br />
samen te komen. Een grot aan <strong>de</strong> kant <strong>van</strong> een diepe, nauwe kloof, waar bomen en<br />
overhangen<strong>de</strong> rotsen <strong>de</strong> afzon<strong>de</strong>ring nog volkomener maakten, werd tot plaats <strong>van</strong><br />
samenkomst gekozen. Kleine groepjes, die <strong>de</strong> stad langs verschillen<strong>de</strong> wegen uitgingen,<br />
slopen ongemerkt daarheen. In dit afgelegen oord werd <strong>de</strong> Bijbel gelezen en uitgelegd. Hier<br />
werd het Avondmaal <strong>de</strong>s Heren voor <strong>de</strong> eerste maal door <strong>de</strong> Protestanten <strong>van</strong> Frankrijk<br />
gevierd. Van <strong>de</strong>ze kleine kerk wer<strong>de</strong>n verschei<strong>de</strong>ne trouwe e<strong>van</strong>gelisten uitgezon<strong>de</strong>n.<br />
Nog eenmaal keer<strong>de</strong> Calvijn naar Parijs terug. Hij kon zelfs nu nog <strong>de</strong> hoop niet opgeven,<br />
dat Frankrijk als een volk <strong>de</strong> Hervorming zou aannemen. Maar hij vond bijna ie<strong>de</strong>re <strong>de</strong>ur<br />
gesloten voor zijn werk. Het e<strong>van</strong>gelie on<strong>de</strong>rwijzen was <strong>de</strong> rechte weg naar <strong>de</strong> brandstapel<br />
inslaan, en hij besloot ein<strong>de</strong>lik om naar Duitschland te vertrekken. Nauweliks had hij<br />
Frankrijk verlaten, of een storm barstte over <strong>de</strong> Protestanten los, die, was hij gebleven, hem<br />
stellig zou hebben me<strong>de</strong>gesleept in <strong>de</strong> algemene on<strong>de</strong>rgang.<br />
De Franse hervormers, begerig om hun land gelijke tred te zien hou<strong>de</strong>n met Duitschland<br />
en Zwitserland, besloten, <strong>de</strong> bijgelovighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Rome zulk een stoute slag toe te dienen,<br />
dat het gehele volk opgeschrikt zou wor<strong>de</strong>n. Gevolgelik wer<strong>de</strong>n er op één nacht door geheel<br />
Frankrijk plakkaten aange- plakt, waarin <strong>de</strong> mis werd aangevallen. In plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Hervorming aan te helpen, bracht <strong>de</strong>ze voortvaren<strong>de</strong> maar slecht overleg<strong>de</strong> beweging niet<br />
alleen <strong>de</strong> bewerkers er<strong>van</strong>, maar ook <strong>de</strong> vrien<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het hervorm<strong>de</strong> geloof door geheel<br />
Frankrijk ten val. Het verschafte aan <strong>de</strong> Roomsen dat, waarnaar ze reeds lang had<strong>de</strong>n<br />
uitgezien,— een voorwendsel, om <strong>de</strong> algehele uitroeiing <strong>van</strong> <strong>de</strong> ketters te eisen als<br />
onruststokers, die gevaarlik waren voor <strong>de</strong> veiligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> troon, en voor <strong>de</strong> vre<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
natie.<br />
Door <strong>de</strong> ene of an<strong>de</strong>re geheime hand — hetzij <strong>van</strong> een onvoorzichtige vriend of slimme<br />
vijand, dat is nooit aan het licht gekomen — werd een <strong>van</strong> die plakkaten aan <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
private kamer <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning gehecht. De vorst stond verslagen. In dit stuk wer<strong>de</strong>n<br />
bijgelovighe<strong>de</strong>n, die eeuwen lang geëerd gewor<strong>de</strong>n waren, met een onverbid<strong>de</strong>like hand<br />
aangevallen. En <strong>de</strong> voorbeel<strong>de</strong>loze stoutmoedigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze krachtige en overwachte<br />
uitspraken aan <strong>de</strong> koning op te dringen, wekte <strong>de</strong> toorn <strong>van</strong> <strong>de</strong> vorst op. In verbazing stond<br />
hij enige tijd bevend en sprakeloos. Toen uitte zich zijn woe<strong>de</strong> in <strong>de</strong> vreselike woor<strong>de</strong>n:<br />
“Grijpt allen zon<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rscheid, die verdacht wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Lutherse ketterij. Ik zal ze allen<br />
154
uitroeien.” De teerling was geworpen. De koning had besloten, zich algeheel aan <strong>de</strong> kant<br />
<strong>van</strong> Rome te stellen.<br />
Da<strong>de</strong>lik wer<strong>de</strong>n er maatregelen genomen voor <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genneming <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re Lutheraan,<br />
te Parijs woonachtig. Een arme ambachtsman, aanhanger <strong>van</strong> het hervorm<strong>de</strong> geloof, die<br />
gewoon geweest was <strong>de</strong> gelovigen op te roepen tot bijwoning <strong>van</strong> <strong>de</strong> geheime<br />
verga<strong>de</strong>ringen, werd gegrepen; en on<strong>de</strong>r bedreiging <strong>van</strong> onmid<strong>de</strong>llik op <strong>de</strong> brandstapel<br />
gedood te zullen wor<strong>de</strong>n, ontving hij last, <strong>de</strong> pauselike afgezant naar <strong>de</strong> woning <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re<br />
Protestant in <strong>de</strong> stad te brengen. Hij schrikte met afschuw <strong>van</strong> dit lage voorstel terug, maar<br />
ein<strong>de</strong>lik nam <strong>de</strong> vrees voor <strong>de</strong> vlammen <strong>de</strong> overhand, en stem<strong>de</strong> hij erin toe, <strong>de</strong> verra<strong>de</strong>r <strong>van</strong><br />
zijn broe<strong>de</strong>ren te wor<strong>de</strong>n. Voorafgegaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> hostie, en door een stoet <strong>van</strong> priesters, wierookdragers,<br />
monniken en soldaten omgeven, trok Morin, <strong>de</strong> koninklike speur<strong>de</strong>r, met <strong>de</strong><br />
verra<strong>de</strong>r langzaam en zwijgend door <strong>de</strong> straten <strong>van</strong> <strong>de</strong> stad. De <strong>de</strong>monstratie was schijnbaar<br />
ter ere <strong>van</strong> het “heilige sakrament,” een boetedoening voor <strong>de</strong> belediging, die door <strong>de</strong><br />
Protestanten aan <strong>de</strong> mis was aangedaan. Maar on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> praal <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze optocht lag een<br />
do<strong>de</strong>lik doel verborgen. Tegenover het huis <strong>van</strong> een Lutheraan aangekomen, gaf <strong>de</strong> verra<strong>de</strong>r<br />
een teken, doch er werd geen woord gesproken. De processie hield stil, men trad het huis<br />
binnen, <strong>de</strong> familie werd eruit gesleept en geketend, en <strong>de</strong> ellendige troep ging ver<strong>de</strong>r om<br />
naar nieuwe slachtoffers te zoeken. “Geen huis, groot of klein, zelfs niet <strong>de</strong> scholen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Universiteit <strong>van</strong> Parijs, werd gespaard. . . . Morin <strong>de</strong>ed <strong>de</strong> gehele stad sid<strong>de</strong>ren.. “Het was<br />
een schrikbewind.”<br />
De slachtoffers wer<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r wre<strong>de</strong> martelingen ter dood gebracht, daar er bepaald<br />
gelast was, het vuur laag te hou<strong>de</strong>n, om hun doodsangst te verlengen. Maar ze stierven als<br />
overwinnaars. Hun standvastigheid bleef ongeschokt, hun vre<strong>de</strong> onbewolkt. Hun vervolgers,<br />
niet bij machte om hun onwrikbare standvastigheid te doen wankelen, gevoel<strong>de</strong>n, dat ze <strong>de</strong><br />
ne<strong>de</strong>rlaag le<strong>de</strong>n. “De schavotten wer<strong>de</strong>n in al <strong>de</strong> wijken <strong>van</strong> 1 D’Aubigné, ” History of the<br />
Reformation in the Time of Calvin,” boek 4, Kap. 10. Parijs opgericht, en het verbran<strong>de</strong>n<br />
geschied<strong>de</strong> op achtereenvolgen<strong>de</strong> dagen; het doel hier<strong>van</strong> was om <strong>de</strong> schrik <strong>van</strong> <strong>de</strong> ketterij<br />
te versprei<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> terechtstelling over een langere tijd uit te strekken. Het e<strong>van</strong>gelie trok<br />
hier echter in het ein<strong>de</strong> voor<strong>de</strong>el uit. Geheel Parijs werd in staat gesteld om te zien, wat<br />
soort <strong>van</strong> mensen <strong>de</strong> nieuwe meningen kon<strong>de</strong>n voortbrengen. Er was geen preekstoel, die<br />
aan <strong>de</strong> brandstapel <strong>van</strong> <strong>de</strong> martelaar gelijk stond. De kalme vreug<strong>de</strong>, die het aangezicht <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>ze mensen verhel<strong>de</strong>r<strong>de</strong>, wanneer ze . . . naar <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> terechtstelling gevoerd<br />
wer<strong>de</strong>n, hun hel<strong>de</strong>moed, als <strong>de</strong> vreselike vlammen rondom hen opstegen, hun zachtmoedige<br />
vergiffenis <strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rgane leed, veran<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n in niet weinig gevallen toorn in me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n,<br />
en haat in lief<strong>de</strong>, en pleitte met onweerstaanbare welsprekendheid voor het e<strong>van</strong>gelie.”<br />
De priesters, die erop bedacht waren, <strong>de</strong> volkswoe<strong>de</strong> op het hoogste punt te hou<strong>de</strong>n,<br />
strooi<strong>de</strong>n <strong>de</strong> vreselikste aanklachten tegen <strong>de</strong> Prostesanten uit. Ze wer<strong>de</strong>n beschuldigd <strong>van</strong><br />
samengespannen te hebben om <strong>de</strong> Katholieken te vermoor<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> regering omver te werpen,<br />
en <strong>de</strong> koning te do<strong>de</strong>n. Niet het geringste bewijs kon aangevoerd wor<strong>de</strong>n om <strong>de</strong>ze<br />
155
eweringen te staven. Toch zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze boze voorspellingen in vervulling tre<strong>de</strong>n; echter<br />
on<strong>de</strong>r zeer verschillen<strong>de</strong> omstandighe<strong>de</strong>n, en door oorzaken <strong>van</strong> een tegenovergesteld<br />
karakter. De wreedhe<strong>de</strong>n, welke aan <strong>de</strong> onschuldige Protestanten door <strong>de</strong> Katholieken<br />
wer<strong>de</strong>n aangedaan, had<strong>de</strong>n een schrikkelike we<strong>de</strong>rwraak ten gevolge, en brachten in <strong>de</strong><br />
volgen<strong>de</strong> eeuwen hetzelf<strong>de</strong> lot over <strong>de</strong> koning, zijn regering en on<strong>de</strong>rdanen, als ze voorspeld<br />
had<strong>de</strong>n; maar het werd door ongelovigen en pausgezin<strong>de</strong>n teweeg gebracht. Het was niet <strong>de</strong><br />
vestiging, maar <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rdrukking <strong>van</strong> het Protestantisme, welke drie hon<strong>de</strong>rd jaren later<br />
zulke vreselike onheilen over Frankrijk zou brengen.<br />
Achterdocht, wantrouwen en angst heersten nu on<strong>de</strong>r alle stan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> maatschappij.<br />
Bij <strong>de</strong> algemene beroering kwam er aan <strong>de</strong> dag, hoe diep <strong>de</strong> Lutherse leer wortel had geschoten<br />
in <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> mensen, die bovenaan ston<strong>de</strong>n in opvoeding, invloed, en<br />
uitnemendheid <strong>van</strong> karakter. Gewichtige en eervolle betrekkingen wer<strong>de</strong>n plotseling vakant<br />
bevon<strong>de</strong>n. Ambachtslie<strong>de</strong>n, drukkers, stu<strong>de</strong>nten, professoren aan <strong>de</strong> universiteiten,<br />
schrijvers en zelfs hovelingen verdwenen. Hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n vluchtten uit Parijs, en gaven door<br />
vrijwillige ballingen <strong>van</strong> hun geboortegrond te wor<strong>de</strong>n in vele gevallen het eerste blijk, dat<br />
ze het hervorm<strong>de</strong> geloof gunstig gezind waren. De pausgezin<strong>de</strong>n staar<strong>de</strong>n in verwon<strong>de</strong>ring<br />
rond bij <strong>de</strong> gedachte aan <strong>de</strong> vele onverdachte ketters, die ze on<strong>de</strong>r zich geduld had<strong>de</strong>n. Hun<br />
woe<strong>de</strong> koel<strong>de</strong> zich op <strong>de</strong> menigte eenvoudiger slachtoffers, die binnen het bereik <strong>van</strong> hun<br />
macht vielen. De ge<strong>van</strong>genissen waren overvol, en <strong>de</strong> rook <strong>van</strong> <strong>de</strong> brandstapels, die voor <strong>de</strong><br />
belij<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie aangestoken wer<strong>de</strong>n, scheen <strong>de</strong> lucht te verduisteren.<br />
Frans I. had er zich op beroemd, een lei<strong>de</strong>r te zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote beweging voor <strong>de</strong><br />
herleving <strong>van</strong> <strong>de</strong> wetenschap, welke het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> zestien<strong>de</strong> eeuw kenmerkte. Het was<br />
hem een genot geweest, geletter<strong>de</strong>n uit ie<strong>de</strong>r land aan zijn hof te verzamelen. Aan zijn lief<strong>de</strong><br />
voor <strong>de</strong> wetenschap, en verachting <strong>van</strong> <strong>de</strong> onwetendheid en bijgelovigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> monniken<br />
was <strong>de</strong> mate <strong>van</strong> verdraagzaamheid, waarme<strong>de</strong> <strong>de</strong> hervorming behan<strong>de</strong>ld was, altans<br />
ge<strong>de</strong>eltelik te danken geweest. Maar <strong>de</strong>ze beschermer <strong>van</strong> <strong>de</strong> wetenschap, bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> <strong>van</strong><br />
ijver om <strong>de</strong> hervorming uit te <strong>de</strong>lgen, vaardig<strong>de</strong> een edikt uit, waarbij het drukken door<br />
geheel Frankrijk afgeschaft werd! Frans I. is een <strong>van</strong> <strong>de</strong> vele voorbeel<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis,<br />
welke aantonen, dat verstan<strong>de</strong>like ontwikkling geen waarborg is tegen onverdraagzaamheid<br />
en vervolging.<br />
Frankrijk zou zich door een plechtige en publieke ceremonie algeheel tot uitroeiing <strong>van</strong><br />
het Protestantisme verbin<strong>de</strong>n. De priesters eisten, dat <strong>de</strong> belediging, <strong>de</strong> hoge hemel<br />
aangedaan door <strong>de</strong> veroor<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> <strong>de</strong> mis, door bloed moest ge<strong>de</strong>lgd wor<strong>de</strong>n, en dat <strong>de</strong><br />
koning voor het welzijn <strong>van</strong> zijn volk openlik zijn toestemming tot dit vreselike werk moest<br />
geven. De 21ste Januarie 1535 werd voor <strong>de</strong>ze gruwelike plechtigheid vastgesteld. De<br />
bijgelovige vrees en dweepzieke haat <strong>van</strong> het gehele volk waren opgewekt. Te Parijs<br />
verdrongen zich <strong>de</strong> menigten, die uit al het omliggen<strong>de</strong> land door <strong>de</strong> straten wemel<strong>de</strong>n. De<br />
dag zou begonnen wor<strong>de</strong>n met een grote en indrukwekken<strong>de</strong> optocht. “De huizen, waar hij<br />
langs zou trekken, waren met rouwfloers behangen, en hier en daar waren er altaren<br />
156
opgericht.” V——r ie<strong>de</strong>re <strong>de</strong>ur stond een bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> fakkel ter ere <strong>van</strong> het “heilige<br />
sakrament.” V——r het aanbreken <strong>van</strong> <strong>de</strong> dag vorm<strong>de</strong> zich <strong>de</strong> optocht v——r het paleis <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> koning. “Eerst kwamen <strong>de</strong> banieren en kruisen <strong>van</strong> <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> parochieën; daarna<br />
verschenen <strong>de</strong> burgers, twee aan twee lopend met bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> fakkels in <strong>de</strong> hand.” De vier<br />
monnikeor<strong>de</strong>n volg<strong>de</strong>n, elk in zijn eigen biezon<strong>de</strong>re kledij. Daarna kwam er een grote<br />
verzameling <strong>van</strong> beroem<strong>de</strong> relikwieën. Hierachter re<strong>de</strong>n hoge geesteliken in hun purperen<br />
en scharlaken kleding en met juwelen bezette versierselen, een grootse, schitteren<strong>de</strong><br />
vertoning.<br />
“De hostie werd door <strong>de</strong> bisschop <strong>van</strong> Parijs on<strong>de</strong>r een prachtige hemel gedragen, door<br />
vier prinsen <strong>van</strong> <strong>de</strong>n bloe<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rsteund. . . . Achter <strong>de</strong> hostie liep <strong>de</strong> koning. . . . Frans I.<br />
droeg die dag geen kroon of koninklik kleed.” ” Blootschoofds, met neergeslagen ogen, en<br />
met een bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> kaars in <strong>de</strong> hand,” verscheen <strong>de</strong> koning <strong>van</strong> Frankrijk in het openbaar<br />
“als een boeteling.” Bij ie<strong>de</strong>r altaar boog hij zich in verootmoediging ne<strong>de</strong>r, niet voor <strong>de</strong><br />
zon<strong>de</strong>n, die zijn ziel besmetten, noch ook voor het onschuldige bloed, dat zijn han<strong>de</strong>n<br />
bezoe<strong>de</strong>ld had, maar voor <strong>de</strong> gruwelike overtreding <strong>van</strong> zijn on<strong>de</strong>rdanen, die <strong>de</strong> mis had<strong>de</strong>n<br />
durven veroor<strong>de</strong>len. Na hem volg<strong>de</strong>n <strong>de</strong> koningin en <strong>de</strong> hoge beambten <strong>van</strong> <strong>de</strong> staat,<br />
eveneens paarsgewijze, en elk met een bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> fakkel.<br />
Als een <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> diensten <strong>van</strong> <strong>de</strong> dag sprak <strong>de</strong> vorst zelf <strong>de</strong> hoge ambtenaren <strong>van</strong> het<br />
rijk toe in <strong>de</strong> grote zaal <strong>van</strong> het bisschoppelik paleis. Met een bekommerd gelaat verscheen<br />
hij v——r hen, en betreur<strong>de</strong> in treffen<strong>de</strong>, welspreken<strong>de</strong> bewoordingen <strong>de</strong> “misdaad, <strong>de</strong><br />
laster, <strong>de</strong> dag <strong>van</strong> smart en schan<strong>de</strong>,” die over het volk gekomen was. Hij riep ie<strong>de</strong>r getrouw<br />
on<strong>de</strong>rdaan op, om me<strong>de</strong> te helpen tot uitroeiing <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze ver<strong>de</strong>rfelike ketterijen, die<br />
Frankrijk met <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rgang bedreig<strong>de</strong>n. “Zo waar, Heren, als ik uw koning ben,” sprak hij,<br />
“indien ik wist, dat een <strong>van</strong> mijn eigen le<strong>de</strong>maten bevlekt of aangestoken was met dit<br />
verachtelik be<strong>de</strong>rf, ik zou het u geven om het af te houwen. ... En ver<strong>de</strong>r, indien ik een <strong>van</strong><br />
mijn kin<strong>de</strong>ren er me<strong>de</strong> bezoe<strong>de</strong>ld zag, ik zou hem niet sparen. . . . Zelf zou ik hem<br />
overgeven, en aan God opofferen.” Tranen verstikten zijn stem, <strong>de</strong> gehele verga<strong>de</strong>ring<br />
ween<strong>de</strong>, en riep als uit één mond; “We willen leven en sterven voor het Katholieke geloof.”<br />
Schrikkelik was <strong>de</strong> duisternis gewor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het volk, dat het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid<br />
verworpen had. “De zaligmaken<strong>de</strong> gena<strong>de</strong>” was verschenen; maar Frankrijk had zich<br />
afgekeerd, en <strong>de</strong> duisternis verkoren boven het licht, en dat na <strong>de</strong> kracht en heiligheid er<strong>van</strong><br />
te hebben aanschouwd, nadat duizen<strong>de</strong>n aangetrokken waren geweest door <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like<br />
schoonheid er<strong>van</strong>, en ste<strong>de</strong>n en dorpen door zijn glans waren verlicht. Ze had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> hemelse<br />
gave geweigerd, toen die hun werd aangebo<strong>de</strong>n. Ze had<strong>de</strong>n kwaad goed, en goed kwaad<br />
genoemd, totdat ze <strong>de</strong> slachtoffers waren gewor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hun eigenwillig zelfbedrog. Zelfs al<br />
geloof<strong>de</strong>n ze nu wezenlik, dat ze Go<strong>de</strong> een dienst bewezen door Zijn volk te vervolgen,<br />
<strong>de</strong>ed hun oprechtheid hun schuld toch niet weg. Ze had<strong>de</strong>n het licht eigenwillig verworpen,<br />
dat hen voor verleiding zou bewaard hebben, en hun zielen voor <strong>de</strong> smet <strong>van</strong> bloedschuld<br />
behoed.<br />
157
Een plechtige eed tot uit<strong>de</strong>lging <strong>van</strong> <strong>de</strong> ketterij werd in <strong>de</strong> grote kathedraal afgelegd,<br />
waar bijna drie eeuwen later <strong>de</strong> “Godin <strong>de</strong>r Re<strong>de</strong>” zou gekroond wor<strong>de</strong>n door een volk, dat<br />
<strong>de</strong> leven<strong>de</strong> God had vergeten. Opnieuw vorm<strong>de</strong> <strong>de</strong> optocht zich, en maakten <strong>de</strong><br />
vertegenwoordigers <strong>van</strong> Frankrijk een aan<strong>van</strong>g met het werk, dat ze gezworen had<strong>de</strong>n te<br />
zullen doen. “Op korte afstan<strong>de</strong>n waren er schavotten opgericht, waarop zekere Protestantse<br />
Christenen levend verbrand zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n ; en het was z— ingericht, dat <strong>de</strong> stapel<br />
aangestoken zou wor<strong>de</strong>n bij <strong>de</strong> na<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning, en dat <strong>de</strong> optocht zou stilhou<strong>de</strong>n om<br />
<strong>de</strong> voltrekking <strong>van</strong> het vonnis te zien.” De biezon<strong>de</strong>rhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> martelingen, die <strong>de</strong>ze<br />
getuigen voor Christus on<strong>de</strong>rgingen, zijn te vreselik om te noemen; toch was er aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> slachtoffers niets dan standvastigheid. Een <strong>van</strong> hen antwoord<strong>de</strong>, toen men er op<br />
aandrong, dat hij zou herroepen: “Ik geloof alleen in wat <strong>de</strong> profeten en apostelen vroeger<br />
gepredikt hebben, en waarin al <strong>de</strong> heiligen hebben geloofd. Mijn geloof staat z— vast op<br />
God gebouwd, dat het alle macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> hel weerstand kan bie<strong>de</strong>n.”<br />
Keer op keer maakte <strong>de</strong> optocht halt bij <strong>de</strong> plaatsen <strong>de</strong>r marteling. Na hun uitgangspunt<br />
aan het paleis <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning bereikt te hebben, verstrooi<strong>de</strong> <strong>de</strong> menigte zich, en trokken zieh<br />
<strong>de</strong> koning en <strong>de</strong> prelaten terug, zeer voldaan over <strong>de</strong> verrichtingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> dag, en zich<br />
gelukwensen<strong>de</strong>, dat het nu begonnen werk zou voortgezet wor<strong>de</strong>n tot volkomen vernietiging<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> ketterij. Het e<strong>van</strong>gelie <strong>de</strong>s vre<strong>de</strong>s, dat Frankrijk verworpen had, zou maar al te zeker<br />
uitgeroeid wor<strong>de</strong>n, en vreselik zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gevolgen zijn. Op <strong>de</strong> 21ste Januarie 1793, juist<br />
twee hon<strong>de</strong>rd acht en vijftig jaren <strong>van</strong> <strong>de</strong> dag af, dat Frankrijk geheel en al tot <strong>de</strong> vervolging<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormers besloot, trok er een an<strong>de</strong>re optocht met een zeer verschillend doel door<br />
<strong>de</strong> straten <strong>van</strong> Parijs. “We<strong>de</strong>rom was <strong>de</strong> koning <strong>de</strong> hoofdfiguur; we<strong>de</strong>rom was er rumoer en<br />
geschreeuw; we<strong>de</strong>rom werd <strong>de</strong> kreet om meer slachtoffers gehoord; we<strong>de</strong>rom waren er<br />
zwarte schavotten; en we<strong>de</strong>rom wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gebeurtenissen <strong>van</strong> <strong>de</strong> dag met ijselike<br />
terechtstelllingen besloten: Lo<strong>de</strong>wijk XVI., worstelen<strong>de</strong> met zijn bewaar<strong>de</strong>rs en beulen,<br />
werd naar het blok gesleept, en daar met geweld vastgehou<strong>de</strong>n, tot <strong>de</strong> bijl gevallen was, en<br />
zijn afgehouwen hoofd over het schavot rol<strong>de</strong>.” Ook was <strong>de</strong> koning niet het enige<br />
slachtoffer; dicht bij diezelf<strong>de</strong> plaats kwamen twee duizend acht hon<strong>de</strong>rd mensen door <strong>de</strong><br />
guillotine geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> bloedige dagen <strong>van</strong> het Schrikbewind om het leven.<br />
De Hervorming had <strong>de</strong> wereld een open Bijbel geschonken, <strong>de</strong> voorschriften <strong>van</strong> Gods<br />
wet blootgelegd, en zijn eisen bij het volk bepleit. Oneindige Lief<strong>de</strong> had aan <strong>de</strong> mensen <strong>de</strong><br />
rechten en grondregels <strong>de</strong>s hemels ontvouwd. God had gezegd : “Behoudt ze dan, en doet ze:<br />
want dat zal uw wijsheid en uw verstand zijn voor <strong>de</strong> ogen <strong>van</strong> <strong>de</strong> volken, die al <strong>de</strong>ze<br />
inzettingen horen zullen, en zeggen: Dit grote volk alleen is een groot en verstandig volk.”<br />
Toen Frankrijk <strong>de</strong> gift <strong>de</strong>s hemels verwierp, zaai<strong>de</strong> het het zaad <strong>van</strong> regeringloosheid en<br />
on<strong>de</strong>rgang: en <strong>de</strong> onvermij<strong>de</strong>like uitwerking <strong>van</strong> oorzaak en gevolg leid<strong>de</strong> tot <strong>de</strong> Revolutie<br />
en het Schrikbewind.<br />
Lang v——r <strong>de</strong> vervolging, die door <strong>de</strong> plakkaten veroorzaakt was, had zich <strong>de</strong><br />
stoutmoedige en vurige Farel ge-dwongen gezien, uit zijn geboorteland te vluchten. Hij<br />
158
egaf zich naar Zwitserland, en met zijn arbeid het werk <strong>van</strong> Zwingli steunen<strong>de</strong>, hielp hij<br />
me<strong>de</strong> om <strong>de</strong> balans ten gunste <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervorming te doen overslaan. Zijn latere jaren moest<br />
hij hier doorbrengen; toch bleef hij een bepaal<strong>de</strong> invloed uitoefenen op <strong>de</strong> hervorming in<br />
Frankrijk. Geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> eerste jaren <strong>van</strong> zijn ballingschap richtten zich zijn pogingen in het<br />
biezon<strong>de</strong>r op <strong>de</strong> verspreiding <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie in zijn eigen land. Hij bracht een<br />
aanmerkelik <strong>de</strong>el <strong>van</strong> zijn tijd door met prediken on<strong>de</strong>r zijn landslie<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> grens, waar<br />
hij met onvermoei<strong>de</strong> waakzaamheid <strong>de</strong> strijd naging, en er door woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> aanmoediging<br />
en raad aan me<strong>de</strong>hielp. Met behulp <strong>van</strong> an<strong>de</strong>re ballingen wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> geschriften <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Duitse hervormers in <strong>de</strong> Franse taal overgezet, en samen met <strong>de</strong> Franse Bijbel in groten<br />
getale gedrukt. Door kolpor- teurs wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze boeken alom in Frankrijk verkocht. Ze<br />
wer<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> kolporteurs tegen een lage prijs afgestaan, en z— stel<strong>de</strong> <strong>de</strong> winst <strong>van</strong> hun<br />
werk hen in staat, er me<strong>de</strong> voort te gaan.<br />
Farel begon zijn werk in Zwitserland als een eenvoudige schoolmeester. Zich naar een<br />
afgezon<strong>de</strong>r<strong>de</strong> parochie begeven<strong>de</strong>, wijd<strong>de</strong> hij zich aan het on<strong>de</strong>rwijs <strong>van</strong> <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren.<br />
Behalve <strong>de</strong> gewone leervakken leer<strong>de</strong> hij hun met omzichtig- heid <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Bijbel, hopen<strong>de</strong> door <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren hun ou<strong>de</strong>rs te bereiken. Er waren er enigen, die geloof<strong>de</strong>n,<br />
maar <strong>de</strong> priesters begonnen het werk te hin<strong>de</strong>ren, en het bijgelovige landvolk werd<br />
opgestookt om zich er tegen te verzetten. “Dat kan het e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> Christus niet zijn,”<br />
voer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> priesters aan, “daar <strong>de</strong> prediking er<strong>van</strong> geen vre<strong>de</strong> maar oorlog brengt.” Gelijk<br />
<strong>de</strong> eerste discipelen vluchtte hij, wanneer hij in <strong>de</strong> ene stad vervolgd werd, naar een an<strong>de</strong>re.<br />
Hij ging <strong>van</strong> dorp tot dorp, <strong>van</strong> stad tot stad; te voet reizen<strong>de</strong>, honger, kou<strong>de</strong> en<br />
vermoeidheid verduren<strong>de</strong>, en overal in levensgevaar verkeren<strong>de</strong>. Hij predikte op <strong>de</strong> markten,<br />
in <strong>de</strong> kerken, somtijds op <strong>de</strong> kansels <strong>van</strong> <strong>de</strong> kathedralen. Het gebeur<strong>de</strong> soms, dat hij <strong>de</strong> kerk<br />
zon<strong>de</strong>r hoor<strong>de</strong>rs vond: bij tij<strong>de</strong>n werd zijn prediking on<strong>de</strong>rbroken door kreten en<br />
spotwoor<strong>de</strong>n, of wel hij werd met geweld <strong>van</strong> <strong>de</strong> kansel afgesleept. Meer dan eenmaal viel<br />
het lage volk hem aan, en werd hij bijna doodgeslagen. Toch ging hij voort. Schoon<br />
menigmaal afgewezen, vernieuw<strong>de</strong> hij steeds met onvermoei<strong>de</strong> volharding <strong>de</strong> aanval we<strong>de</strong>r:<br />
en één voor één zag hij <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>n, die vestingen <strong>van</strong> het pausdom geweest waren, hun<br />
poorten voor het e<strong>van</strong>gelie openen. De kleine parochie, waarin hij eerst gewerkt had, nam al<br />
spoedig het hervorm<strong>de</strong> geloof aan. De ste<strong>de</strong>n Morat en Neufchâtel gaven eveneens <strong>de</strong><br />
Roomse gebruiken op, en namen <strong>de</strong> afgodiese beel<strong>de</strong>n uit hun kerken weg.<br />
Farel had lange tijd gewenst om <strong>de</strong> Protestantse standaard te Génève te planten. Indien<br />
<strong>de</strong>ze stad gewonnen kon wor<strong>de</strong>n, zou het een mid<strong>de</strong>lpunt <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming voor Frankrijk,<br />
Zwitserland en Italië zijn. Met dit doel voor ogen had hij zijn arbeid voortgezet, totdat vele<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> omliggen<strong>de</strong> ste<strong>de</strong>n en dorpen gewonnen waren. Toen begaf hij zich met slechts één<br />
enkele metgezel naar Génève. Maar het werd hem slechts vergund om twee malen te<br />
prediken. De priesters, die tevergeefs getracht had<strong>de</strong>n hem door <strong>de</strong> burgerlike macht te doen<br />
veroor<strong>de</strong>len, daag<strong>de</strong>n hem voor een geestelike raad, waar ze zich heen begaven met<br />
wapenen on<strong>de</strong>r hun kle<strong>de</strong>ren verborgen, vast besloten hem om te brengen. Buiten <strong>de</strong> zaal<br />
159
was er een woe<strong>de</strong>n<strong>de</strong> volksmenigte verga<strong>de</strong>rd met knotsen en zwaar<strong>de</strong>n, om zich <strong>van</strong> zijn<br />
dood te verzekeren, indien het hem zou mogen gelukken, aan <strong>de</strong> raad te ontsnappen. De<br />
tegenwoordigheid <strong>van</strong> magistraten en een gewapen<strong>de</strong> macht red<strong>de</strong> hem echter. De volgen<strong>de</strong><br />
morgen werd hij vroegtijdig met zijn metgezel over het meer naar een veilige schuilplaats<br />
gevoerd. Z— eindig<strong>de</strong> zijn eerste poging om aan Génève het e<strong>van</strong>gelie te brengen.<br />
Voor <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> proefneming werd er een min<strong>de</strong>r werktuig gekozen,— een jonge man,<br />
die er z— eenvoudig uitzag, dat hij zelfs door <strong>de</strong> erken<strong>de</strong> vrien<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervorming met<br />
koelheid behan<strong>de</strong>ld werd. Maar wat kon zo iemand doen, waar Farel verworpen was? Hoe<br />
kon iemand met weinig moed en on<strong>de</strong>rvinding aan <strong>de</strong> storm weerstand bie<strong>de</strong>n, waarvoor <strong>de</strong><br />
sterkste en moedigste genoodzaakt was geweest te vluchten? “Niet door kracht, noch door<br />
geweld, maar door Mijn geest zal het geschie<strong>de</strong>n, zegt <strong>de</strong> Heer <strong>de</strong>r Heirscharen.” “Maar het<br />
dwaze <strong>de</strong>r wereld heeft God uitverkoren, opdat Hij <strong>de</strong> wijzen beschamen zou.” “Want het<br />
dwaze Gods is wijzer dan <strong>de</strong> mensen: en het zwakke Gods is sterker dan <strong>de</strong> mensen.”<br />
Froment begon zijn werk als schoolmeester. De waarhe<strong>de</strong>n, die hij <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren in <strong>de</strong><br />
school leer<strong>de</strong>, herhaal<strong>de</strong>n ze in hun woningen. Al spoedig kwamen <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs om <strong>de</strong> Bijbel<br />
te horen uitleggen, totdat <strong>de</strong> schoolkamer gevuld was met aandachtige toehoor<strong>de</strong>rs. Nieuwe<br />
Testamenten en traktaten wer<strong>de</strong>n vrij rondge<strong>de</strong>eld, en bereikten velen, die niet openlik<br />
durf<strong>de</strong>n komen om naar <strong>de</strong> nieuwe leer te luisteren. Na een tijd werd <strong>de</strong>ze arbei<strong>de</strong>r ook<br />
gedwongen om te vluchten: maar <strong>de</strong> door hem on<strong>de</strong>rwezen waarhe<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n zich<br />
vastgezet in <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen. De Hervorming was geplant, en werd sterker en<br />
breid<strong>de</strong> zich uit. De predikers keer<strong>de</strong>n terug, en door hun arbeid werd <strong>de</strong> Protestantse<br />
eredienst ein<strong>de</strong>lik te Génève ingesteld.<br />
De stad had zich reeds voor <strong>de</strong> Hervorming verklaard, toen Calvijn na veel<br />
omzwervingen en wisselvallighe<strong>de</strong>n <strong>de</strong> poorten binnenkwam. Van zijn laatste bezoek aan<br />
zijn geboortplaats we<strong>de</strong>rkeren<strong>de</strong>, was hij op weg naar Bazel; maar hij vond <strong>de</strong> hoofdweg<br />
bezet door <strong>de</strong> legers <strong>van</strong> Karel V., en was gedwongen een omweg door Génève te maken. In<br />
dit bezoek erken<strong>de</strong> Farel Gods hand. Ofschoon Génève het hervorm<strong>de</strong> geloof aangenomen<br />
had, bleef er daar nog een groot werk te verrichten. Het is niet bij gemeenten maar bij<br />
enkele personen, dat <strong>de</strong> mensen tot Göd bekeerd wor<strong>de</strong>n; het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rgeboorte<br />
moet in hart en geweten gewrocht wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Geest, en niet door<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>kreten <strong>van</strong> koncilieën. Hoewel het volk <strong>van</strong> Génève het gezag <strong>van</strong> Rome afgeschud<br />
had, waren ze niet zo gewillig, <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n op te geven, welke on<strong>de</strong>r die regering <strong>de</strong> overhand<br />
had<strong>de</strong>n gehad. De reine grond<strong>de</strong>nkbeel<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie hier te vestigen, en dit volk te<br />
berei<strong>de</strong>n tot waardige vervulling <strong>van</strong> <strong>de</strong> plaats, waartoe <strong>de</strong> Voorzienigheid hen scheen te<br />
roepen, was geen lichte taak.<br />
Farel hield er zich <strong>van</strong> verzekerd,dat hij in Calvijn iemand gevon<strong>de</strong>n had, die zich met<br />
hem zou kunnen verbin<strong>de</strong>n tot het verrichten <strong>van</strong> dit werk. In <strong>de</strong> naam <strong>van</strong> God bad hij <strong>de</strong><br />
jonge e<strong>van</strong>gelist plechtig 1 Kor. 1:27, 25. daar te blijven arbei<strong>de</strong>n. Calvijn schrok daarvoor<br />
160
terug. Beschroomd en vre<strong>de</strong>lievend <strong>van</strong> aard, was hij bang voor <strong>de</strong> stoutmoedige,<br />
onafhankelike, en zelfs heftige geest <strong>van</strong> <strong>de</strong> inwoners <strong>van</strong> Génève. Zijn zwakke gezondheid,<br />
verbon<strong>de</strong>n met zijn lief<strong>de</strong> tot <strong>de</strong> studie, liet hem <strong>de</strong> afzon<strong>de</strong>ring zoeken. Geloven<strong>de</strong>, dat hij<br />
met zijn pen het best <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervorming kon dienen, wenste hij een stille<br />
schuilplaats te vin<strong>de</strong>n om te kunnen stu<strong>de</strong>ren, en <strong>van</strong>daar uit door <strong>de</strong> pers <strong>de</strong> kerken te<br />
on<strong>de</strong>rwijzen en op te bouwen. Maar Farels plechtige vermaning kwam tot hem als een<br />
roepstem uit <strong>de</strong> hemel, en hij durf<strong>de</strong> niet weigeren. Het scheen hem toe, zei hij, “alsof Gods<br />
hand zich uitstrekte <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel, hem aanvatte, en hem onherroepelik aan <strong>de</strong> plaats bond,<br />
die hij zo spoedig had wensen te verlaten.”<br />
In <strong>de</strong>ze tijd was <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> Protestanten door veel gevaren bezet. De banvloek <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> paus werd tegen Génève geslingerd, en machtige volken bedreig<strong>de</strong>n <strong>de</strong> stad met<br />
verwoesting. Hoe zou <strong>de</strong>ze kleine stad het machtige gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> priesterschap we<strong>de</strong>rstaan,<br />
dat zo menigmaal koningen en keizers tot on<strong>de</strong>rwerping had genoodzaakt ? Hoe kon hij zich<br />
staan<strong>de</strong> hou<strong>de</strong>n tegen <strong>de</strong> legers <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote overwinnaars <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld ? Door <strong>de</strong> gehele<br />
Christenheid heen werd het Protestantisme door machtige vijan<strong>de</strong>n bedreigd. Na <strong>de</strong> eerste<br />
overwinningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming verzamel<strong>de</strong> Rome nieuwe krachten, in <strong>de</strong> hoop <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
nieuwe leer te kunnen omverwerpen. In <strong>de</strong>ze tijd werd <strong>de</strong> or<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Jezuïeten gesticht, <strong>de</strong><br />
wreedste, meest gewetenloze en machtigste <strong>van</strong> alle kampvechters <strong>van</strong> het pausdom.<br />
Afgesne<strong>de</strong>n <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re aardse band en alle menselike belangen, dood voor <strong>de</strong> eisen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
natuurlike ge- negenheki, <strong>de</strong> re<strong>de</strong> en het geweten volkomen gesmoord, ken<strong>de</strong>n zij geen wet,<br />
geen band, dan die <strong>van</strong> hun eigen or<strong>de</strong>, en geen plicht, dan het uitbrei<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> macht<br />
er<strong>van</strong>.<br />
Het e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> Christus had zijn aanhangers in staat gesteld, gevaren te ontmoeten en<br />
lij<strong>de</strong>n te verdragen, onbevreesd voor kou<strong>de</strong>, honger, moeite en armoe<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> banier <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
waarheid omhoog te hou<strong>de</strong>n met pijnbank, kerker en brandstapel voor ogen. Om <strong>de</strong>ze<br />
machten te bestrij<strong>de</strong>n beziel<strong>de</strong> het Jezuïetisme zijn volgelingen met een dweepzucht, die hen<br />
in staat stel<strong>de</strong>, gelijke gevaren te doorstaan, en zich met al <strong>de</strong> wapenen <strong>de</strong>r misleiding te<br />
verzetten tegen <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid. Er was geen misdaad te groot voor hen, geen<br />
bedrog te laag, geen vermomming te moeilik. Ze had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gelofte <strong>van</strong> voortduren<strong>de</strong><br />
armoe<strong>de</strong> en ne<strong>de</strong>righeid afgelegd, en dus was het doel, waarnaar ze streef<strong>de</strong>n, zich schatten<br />
en macht te verzekeren, die gewijd zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> verwoesting <strong>van</strong> het<br />
Protestantisme, en <strong>de</strong> we<strong>de</strong>roprichting <strong>van</strong> het pauselike oppergezag. Wanneer ze<br />
verschenen als le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hun or<strong>de</strong>, droegen ze het kleed <strong>de</strong>r heiligheid, bezochten<br />
ge<strong>van</strong>genissen en hospitalen, verpleeg<strong>de</strong>n <strong>de</strong> zieken, verzorg<strong>de</strong>n armen, en bele<strong>de</strong>n, dat ze<br />
<strong>de</strong> wereld afgezworen had<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> heilige naam <strong>van</strong> Jezus droegen, die rondging<br />
goeddoen<strong>de</strong>.<br />
Doch on<strong>de</strong>r dit vlekkeloos uiterlik waren dikwels <strong>de</strong> misdadigste en do<strong>de</strong>likste plannen<br />
verborgen. Het was een aangenomen grondregel bij <strong>de</strong> or<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> uitkomst <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len<br />
rechtvaardigt. Volgens <strong>de</strong>ze wet waren leugen, diefstal, meineed, moord, niet alleen<br />
161
vergefelik, maar zelfs prijzenswaardig, wanneer ze <strong>de</strong> belangen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk bevor<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n.<br />
On<strong>de</strong>r verschillen<strong>de</strong> vermommingen baan<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Jezuïeten zich een weg tot <strong>de</strong> staatsambten,<br />
klommen op tot raadsheren <strong>van</strong> koningen, en regel<strong>de</strong>n <strong>de</strong> staatkun<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> volkeren. Ze<br />
wer<strong>de</strong>n bedien<strong>de</strong>n, om spionnen <strong>van</strong> hun meesters te kunnen zijn. Ze richtten hogescholen<br />
op voor <strong>de</strong> zonen <strong>van</strong> prinsen en e<strong>de</strong>len, en scholen voor het gewone volk; en <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren<br />
<strong>van</strong> Protestantse ou<strong>de</strong>rs wer<strong>de</strong>n aldus tot het waarnemen <strong>van</strong> Roomse gebruiken gebracht.<br />
Al <strong>de</strong> uiterlike pracht en vertoning <strong>van</strong> <strong>de</strong> Katholieke eredienst werd aangewend om het<br />
verstand te benevelen, en <strong>de</strong> verbeelding te verblin<strong>de</strong>n en te verstrikken; en z— werd <strong>de</strong><br />
vrijheid, waarvoor <strong>de</strong> va<strong>de</strong>ren had<strong>de</strong>n gearbeid, en hun bloed had<strong>de</strong>n vergoten, door <strong>de</strong><br />
zonen verra<strong>de</strong>n. De Jezuïten verspreid<strong>de</strong>n zich snel over Europa, en waar ze ook maar<br />
gingen, daar volg<strong>de</strong> een herleving <strong>van</strong> het pausdom.<br />
Om hun meer macht te geven werd er een bul uitgevaardigd, waarbij <strong>de</strong> Inkwisitie we<strong>de</strong>r<br />
werd ingesteld. Niettegenstaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> algemene afschuw, waarme<strong>de</strong> hij zelfs in <strong>de</strong><br />
Katholieke lan<strong>de</strong>n werd beschouwd, stel<strong>de</strong>n <strong>de</strong> pauselike heersers <strong>de</strong>ze vreselike rechtbank<br />
opnieuw in; en gruwelen, te on- menselik om te vermel<strong>de</strong>n, wer<strong>de</strong>n in zijn geheime kerkers<br />
gepleegd. In vele lan<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n duizen<strong>de</strong>n bij duizen<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> voornaamsten on<strong>de</strong>r het<br />
volk, <strong>de</strong> reinsten en e<strong>de</strong>lsten, <strong>de</strong> verstandigsten en best opgevoe<strong>de</strong>n, vrome en ijverige<br />
leraren, werkzame en va<strong>de</strong>rlandslieven<strong>de</strong> burgers, beroem<strong>de</strong> geleer<strong>de</strong>n, talentvolle<br />
kunstenaars, bekwame handwerkslie<strong>de</strong>n, —f gedood, öf gedwongen naar el<strong>de</strong>rs te vluchten.<br />
Zodanige waren <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len, die Rome te werk had gesteld, om het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Hervorming uit te doven, om <strong>de</strong> mensen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel af te trekken, en <strong>de</strong> onwetendheid en<br />
bijgelovigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Mid<strong>de</strong>leeuwen we<strong>de</strong>r te herstellen. Maar on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> zegen Gods en <strong>de</strong><br />
arbeid <strong>van</strong> <strong>de</strong> e<strong>de</strong>le mannen, die Hij had verwekt om Luther op te volgen, werd het<br />
Protestantisme niet uitgeroeid. Het zou zijn kracht niet danken aan <strong>de</strong> gunst of <strong>de</strong> wapenen<br />
<strong>van</strong> vorsten. De kleinste, ne<strong>de</strong>rigste en minstvermogen<strong>de</strong> naties wer<strong>de</strong>n er <strong>de</strong> bolwerken <strong>van</strong>:<br />
het kleine Génève te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> machtige vijan<strong>de</strong>n, die zijn on<strong>de</strong>rgang besloten had<strong>de</strong>n;<br />
Holland, op zijn zandbanken aan <strong>de</strong> Noordzee rustend, worstelend tegen <strong>de</strong> tirannie <strong>van</strong><br />
Spanje, dat toen het grootste en rijkste koninkrijk was; het barre, onvruchtbare Zwe<strong>de</strong>n,—<br />
die waren het, waar <strong>de</strong> Hervorming overwinningen behaal<strong>de</strong>.<br />
Bijna <strong>de</strong>rtig jaren lang arbeid<strong>de</strong> Calvijn te Génève: eerst om aldaar een kerk te stichten,<br />
die zich aan <strong>de</strong> ze<strong>de</strong>leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel hield, en vervolgens tot bevor<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Hervorming door geheel Europa. Zijn loopbaan als openbaar lei<strong>de</strong>r was niet zon<strong>de</strong>r blaam,<br />
noch ook zijn leer vrij <strong>van</strong> dwaling. Maar door zijn me<strong>de</strong>werking wer<strong>de</strong>n waarhe<strong>de</strong>n<br />
verkondigd, die <strong>van</strong> biezon<strong>de</strong>r gewicht waren voor zijn tijd, om <strong>de</strong> grondbeginselen <strong>van</strong> hot<br />
Protestantisme tegen <strong>de</strong> snol keren<strong>de</strong> vlood <strong>van</strong> hot pausdom to handhaven, on om in <strong>de</strong><br />
hervorm<strong>de</strong> kerken eenvoud en reinheid <strong>van</strong> wan<strong>de</strong>l te bevor<strong>de</strong>ren, in plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> trots on<br />
het be<strong>de</strong>rf, dat aangekweekt word door do Roomse leer. Van Génève gingen geschriften en<br />
leraren uit om <strong>de</strong> hervorm<strong>de</strong> leer te versprei<strong>de</strong>n. De vervolg<strong>de</strong>n uit alle lan<strong>de</strong>n sloegen <strong>de</strong><br />
ogen naar <strong>de</strong>ze plaats om on<strong>de</strong>rricht, raad, en bemoediging te bekomen. De stad <strong>van</strong> Calvijn<br />
162
werd oen schuilplaats voor <strong>de</strong> verjaag<strong>de</strong> hervormers <strong>van</strong> geheel westelik Europa.<br />
Vluchten<strong>de</strong> voor <strong>de</strong> vreselike stormen, die eeuwen duur<strong>de</strong>n, zochten <strong>de</strong> vluchtelingen <strong>de</strong><br />
poorten <strong>van</strong> Génève. Uitgehongord, gewond, <strong>van</strong> huis en bloedverwanten beroofd, wer<strong>de</strong>n<br />
ze warm verwelkomd en te<strong>de</strong>rlik verzorgd: en hier een tehuis vin<strong>de</strong>n<strong>de</strong>, wer<strong>de</strong>n ze tot een<br />
zegen voor <strong>de</strong> stad <strong>van</strong> hun ne<strong>de</strong>rzetting door hun bekwaamheid, hun geleerdheid en hun<br />
vroomheid. Velen, die hier een schuilplaats zochten, koor<strong>de</strong>n naar hun eigen land terug, om<br />
zich te verzetten tegen <strong>de</strong> tirannie <strong>van</strong> Rome.<br />
163
Hoofdstuk 13 — In <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>n en Skandinavië<br />
In <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>n ontmoette <strong>de</strong> pauselike tirannie al zeer vroeg besliste tegenstand.<br />
Zeven hon<strong>de</strong>rd jaren reeds v——r Luthers tijd werd <strong>de</strong> Roomse opperpriester door twee<br />
bisschoppen, die naar Rome afgezon<strong>de</strong>n waren, en daar hot ware karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong> “heilige<br />
stoel’ ont<strong>de</strong>kt had<strong>de</strong>n, aldus onbevreesd beschuldigd: “God heeft Zijn koningin on bruid, <strong>de</strong><br />
kerk, een e<strong>de</strong>le en eeuwigduren<strong>de</strong> voorziening voor haar gezin gemaakt, en haar een<br />
bruidschat gegeven, die verwelken noch vergaan kan, benevens een eeuwige kroon en<br />
septer; . . . al welke weldadighe<strong>de</strong>n gij, als een dief, haar ontrooft. Gij hebt voor uzelf een<br />
opgericht beeld gemaakt in <strong>de</strong> tempel Gods; in plaats <strong>van</strong> een her<strong>de</strong>r, zijt ge voor <strong>de</strong><br />
schapen een wolf gewor<strong>de</strong>n; . . . gij wilt ons doen geloven, dat ge <strong>de</strong> opperste bisschop zijt;<br />
ge zijt veel meer een tiran gelijk. . . . Gij, die een dienstknecht <strong>de</strong>r dienstknechten behoor<strong>de</strong><br />
te zijn, gelijk ge uzelf noemt, gij streeft ernaar een heer <strong>de</strong>r heren te wor<strong>de</strong>n. . . . Gij brengt<br />
<strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods in verachting. ... De Heilige Geest is <strong>de</strong> bouwmeester <strong>van</strong> alle kerken,<br />
zover het aardrijk strekt. ...<br />
De stad <strong>van</strong> onze God, waar<strong>van</strong> wij burgers zijn, reikt tot alle <strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel, en is<br />
groter dan <strong>de</strong> stad, die <strong>de</strong> heilige profeten Babylon noemen, welke voorgeeft god<strong>de</strong>lik te zijn,<br />
zich gelijk stelt met <strong>de</strong> hemelse, er roem op draagt, dat zijn wijsheid onsterfelik is, en<br />
bovendien, hoewel zon<strong>de</strong>r re<strong>de</strong>n, dat hij nimmer gedwaald heeft, noch ook dwalen kan.”<br />
An<strong>de</strong>ren ston<strong>de</strong>n eeuw na eeuw op om dit protest te herhalen. En die leraars <strong>van</strong> <strong>de</strong> vroegere<br />
tij<strong>de</strong>n, welke verschillen<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n doorkruisten,en,on<strong>de</strong>r verschillen<strong>de</strong> namen bekend,het<br />
karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong> Wal<strong>de</strong>nziese zen<strong>de</strong>lingen droegen, en <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie overal<br />
verspreid<strong>de</strong>n, drongen ook <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>n binnen. Hun leer verbreid<strong>de</strong> zich snel. Ze<br />
vertaal<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Wal<strong>de</strong>nziese bijbel op rijm in <strong>de</strong> Hollandse taal. “Daarin,” zei<strong>de</strong>n ze, “is een<br />
groot voor<strong>de</strong>el gelegen; geen grappen, geen fabelen, geen ij<strong>de</strong>le woordspelingen, geen<br />
bedrog, niets dan woor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>r waarheid; is er wel is waar hier en daar een har<strong>de</strong> korst was,<br />
maar het merg en <strong>de</strong> zoetigheid <strong>van</strong> wat goed en heilig is. valk zelfs daaron<strong>de</strong>r gemak- kelik<br />
te ont<strong>de</strong>kken.” Alzo schreven <strong>de</strong> vrien<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het ou<strong>de</strong> geloof in <strong>de</strong> twaalf<strong>de</strong> eeuw.<br />
Nu begonnen <strong>de</strong> Roomse vervolgingen; doch te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> brandstapels en martelingen<br />
groei<strong>de</strong> het aantal <strong>van</strong> <strong>de</strong> gelovigen steeds aan, die standvastig verklaar<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> Bijbel<br />
alleen onfeilbaar gezag heeft in godsdienstzaken, en dat “niemand behoort gedwongen te<br />
wor<strong>de</strong>n om te geloven, maar door <strong>de</strong> prediking moet wor<strong>de</strong>n gewonnen.” Luthers leer vond<br />
toeberei<strong>de</strong> aar<strong>de</strong> in <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>n,en ernstige en getrouwe mannen <strong>de</strong><strong>de</strong>n zich op om het<br />
e<strong>van</strong>gelie te verkondigen. Uit een <strong>van</strong> <strong>de</strong> provincieën <strong>van</strong> Holland kwam Menno Simons.<br />
Rooms Katholiek opgevoed, en tot priester geor<strong>de</strong>nd, wist hij niets <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel en wil<strong>de</strong><br />
hem niet lezen, uit vrees <strong>van</strong> tot ketterij te vervallen. Toen twijfel zich aan zijn geest<br />
opdrong over <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> trans-substantiatie, beschouw<strong>de</strong> hij het als een verleiding <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Satan, en trachtte er zich door gebed en belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> los te maken, doch tevergeefs.<br />
164
Daarna beproef<strong>de</strong> hij door aan uitspattingen <strong>de</strong>el te nemen <strong>de</strong> beschuldigen<strong>de</strong> stem <strong>van</strong> zijn<br />
geweten tot zwijgen te brengen; doch ook dit baatte niet. Na enige tijd werd hij ertoe geleid,<br />
het Nieuwe Testament te on<strong>de</strong>rzoeken, dat, met Luthers geschriften erbij, hem tot aanname<br />
bracht <strong>van</strong> het hervorm<strong>de</strong> geloof. Kort daarna zag hij in een naburig dorp een man<br />
onthoof<strong>de</strong>n, die ter dood gebracht werd, omdat hij zich had laten herdopen. Hierdoor werd<br />
hij tot on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel gebracht in zake het dopen <strong>van</strong> kleine kin<strong>de</strong>ren. Hij kon<br />
daarvoor geen grond in <strong>de</strong> Schriften vin<strong>de</strong>n, maar zag integen<strong>de</strong>el in, dat berouw en geloof<br />
overal geëist wor<strong>de</strong>n als voorwaar<strong>de</strong>n voor het ont-<strong>van</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> doop.<br />
Menno scheid<strong>de</strong> zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse kerk af, en wijd<strong>de</strong> zijn leven aan het verkondigen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n, die hem geopenbaard waren. Zowel in Duitschland als in <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>n<br />
was een klasse dwepers verrezen,welke dwaze en verlei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> leringen voorston<strong>de</strong>n, <strong>de</strong><br />
regelen <strong>van</strong> or<strong>de</strong> en wel- voegelikheid ter zij<strong>de</strong> stel<strong>de</strong>n, en tot geweld en opstand <strong>de</strong><br />
toevlucht namen. Menno zag <strong>de</strong> vreselike gevolgen in, waartoe die beweging noodzakelik<br />
lei<strong>de</strong>n moest, en we<strong>de</strong>rstond met al zijn kracht <strong>de</strong> dwaalleer en dwaashe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
geestdrijvers. Er waren er echter velen, die door <strong>de</strong>ze heethoof<strong>de</strong>n aan het dwalen waren<br />
geraakt, maar hun gevaarlike leer had<strong>de</strong>n verzaakt; en er wer<strong>de</strong>n nog steeds vele<br />
afstammelingen gevon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> Christenen, vruehten <strong>van</strong> het Wal<strong>de</strong>nziese on<strong>de</strong>rwijs.<br />
On<strong>de</strong>r <strong>de</strong>ze klasse arbeid<strong>de</strong> Menno met grote ijver en goed gevolg.<br />
Vijf en twintig jaren lang trok hij met vrouw en kin<strong>de</strong>ren rond, had grote moeite en<br />
ontberingen te verduren, en verkeer<strong>de</strong> dikwels in levensgevaar. Hij doorreis<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>n en het Noor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Duitschland, en arbeid<strong>de</strong> wel hoofdzakelik on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> lagere<br />
klassen, maar oefen<strong>de</strong> toch in een wij<strong>de</strong> kring grote invloed uit. Van nature welsprekend,<br />
ofschoon zijn opvoeding beperkt was geweest, was hij een man <strong>van</strong> onkreukbare<br />
oprechtheid, <strong>van</strong> ne<strong>de</strong>rige geest en zachte manieren, innig en ernstig vroom, persoonlik<br />
beleven<strong>de</strong> wat hij leer<strong>de</strong>, en zich het vertrouwen <strong>van</strong> het volk verwerven<strong>de</strong>. Zijn<br />
volgelingen waren verspreid en wer<strong>de</strong>n verdrukt. Ze had<strong>de</strong>n veel te lij<strong>de</strong>n, omdat men hen<br />
verwar<strong>de</strong> met <strong>de</strong> dweepzieke We<strong>de</strong>rdopers. Toch wer<strong>de</strong>n er velen door zijn arbeid tot<br />
bekering gebracht.<br />
Nergens werd <strong>de</strong> hervorm<strong>de</strong> leer meer algemeen aangenomen dan in <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>n. In<br />
weinig lan<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> aanhangers er<strong>van</strong> schrikkeliker vervolging te verduren. In<br />
Duitschland had Karel <strong>de</strong> Vijf<strong>de</strong> <strong>de</strong> Hervorming verbannen, en zou hij gaarne al <strong>de</strong> belij<strong>de</strong>rs<br />
er<strong>van</strong> op <strong>de</strong> brandstapel gebracht hebben; doch <strong>de</strong> vorsten ston<strong>de</strong>n op als een bolwerk tegen<br />
zijn tirannie. In <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>n had hij grotere macht, en het ene bloedplakkaat volg<strong>de</strong> daar<br />
op het an<strong>de</strong>re. De Bijbel te lezen, hem te horen lezen, over hem te prediken, of zelfs te<br />
spreken, beteken<strong>de</strong> zich <strong>de</strong> doodstraf op <strong>de</strong> brandstapel op <strong>de</strong> hals te halen. In het geheim tot<br />
God te bid<strong>de</strong>n, te weigeren zich voor een beeld te buigen, of een psalm te zingen, was<br />
evenzeer strafbaar met <strong>de</strong> dood. Zelfs <strong>de</strong>genen, die hun dwalingen afzwoeren, wer<strong>de</strong>n<br />
veroor<strong>de</strong>eld,<strong>de</strong> mannen om onthoofd,<strong>de</strong> vrouwen om levend begraven te wor<strong>de</strong>n. Duizen<strong>de</strong>n<br />
kwamen om on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> regering <strong>van</strong> Karel en Filips II.<br />
165
Op zekere tijd werd een geheel gezin voor het inkwisitie- hof gebracht, beschuldigd <strong>van</strong><br />
weg te blijven <strong>van</strong> <strong>de</strong> mis, en tehuis godsdienst te hou<strong>de</strong>n. Bij het verhoor over wat ze in het<br />
verborgen <strong>de</strong><strong>de</strong>n, antwoord<strong>de</strong> <strong>de</strong> jongste zoon: “We vallen op onze knieën, en bid<strong>de</strong>n God,<br />
ons verstand te verlichten, en onze zon<strong>de</strong>n te vergeven. We bid<strong>de</strong>n voor onze vorst, dat zijn<br />
regering voorspoedig, en zijn leven gelukkig moge zijn. We bid<strong>de</strong>n voor onze overhe<strong>de</strong>n,<br />
dat God hen moge bewaren.” Sommige <strong>van</strong> <strong>de</strong> rechters waren diep bewogen; toch wer<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> va<strong>de</strong>r en een <strong>van</strong> zijn zonen naar <strong>de</strong> brandstapel verwezen. De woe<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> vervolgers<br />
stond gelijk aan het geloof <strong>van</strong> <strong>de</strong> martelaren. Niet alleen mannen, maar te<strong>de</strong>re vrouwen en<br />
jonge meisjes toon<strong>de</strong>n onverschrokken moed. “Vrouwen namen dikwels plaats naast <strong>de</strong><br />
brandstapel <strong>van</strong> hun echtgenoot en fluister<strong>de</strong>n hem troostwoor<strong>de</strong>n toe, of zongen psalmen<br />
om hem op te beuren, terwijl het vuur hem verteer<strong>de</strong>.” “Jonge meisjes leg<strong>de</strong>n zich levend in<br />
het graf neer, alsof ze haar slaapvertrek voor <strong>de</strong> nacht binnengingen; of tra<strong>de</strong>n het schavot of<br />
<strong>de</strong> brandstapel tegen in haar beste kledij, alsof zij ten huwelik gingen.” Gelijk in <strong>de</strong> dagen,<br />
toen het hei<strong>de</strong>ndom het e<strong>van</strong>gelie zocht te vernietigen, zo ook was nu “het bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Christenen het zaad <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk.” De vervolging vermeer<strong>de</strong>r<strong>de</strong> het aantal <strong>van</strong> <strong>de</strong> getuigen<br />
voor <strong>de</strong> waarheid. Jaar na jaar zette <strong>de</strong> vorst, die <strong>de</strong> onoverwinnelike standvastigheid <strong>van</strong> het<br />
volk tot dolle woe<strong>de</strong> aandreef, zijn wre<strong>de</strong> werk met kracht voort; doch tevergeefs. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
e<strong>de</strong>le Willem <strong>van</strong> Oranje schonk <strong>de</strong> revolutie Holland ten laatste vrijheid om God te dienen.<br />
In <strong>de</strong> bergen <strong>van</strong> Piedmont, in het laagland <strong>van</strong> Frankrijk en op <strong>de</strong> kusten <strong>van</strong> Holland<br />
werd <strong>de</strong> voortgang <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie door het bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> discipelen gemerkt. Maar in <strong>de</strong><br />
lan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het Noor<strong>de</strong>n vond het een vreedzame ingang. Stu<strong>de</strong>nten <strong>van</strong> Wittenberg, naar<br />
huis terugkeren<strong>de</strong>, brachten het hervorm<strong>de</strong> geloof naar Skandinavië over. Ook verspreid<strong>de</strong><br />
het uitgeven <strong>van</strong> Luthers geschriften het licht, Het eenvoudige, kloeke volk <strong>van</strong> het Noor<strong>de</strong>n<br />
keer<strong>de</strong> zich af <strong>van</strong> het be<strong>de</strong>rf, <strong>de</strong> praal, en <strong>de</strong> bijgelovighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Rome, en verwelkom<strong>de</strong><br />
<strong>de</strong> reinheid, <strong>de</strong> eenvoud en <strong>de</strong> levengeven<strong>de</strong> waar-he<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel. Tausen, “<strong>de</strong><br />
Hervormer <strong>van</strong> Denemarken,” was een boerezoon. Reeds vroegtijdig gaf <strong>de</strong> knaap blijken<br />
<strong>van</strong> krachtige geestesontwikkeling; hij dorstte naar opvoeding, maar <strong>de</strong> omstandighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
zijn ou<strong>de</strong>rs beletten hem, die te verkrijgen, en hij begaf zich in een klooster. Hier won hem<br />
<strong>de</strong> reinheid <strong>van</strong> zijn leven, verbon<strong>de</strong>n aan vlijt en getrouwheid, <strong>de</strong> gunst <strong>van</strong> <strong>de</strong> prior. Bij<br />
on<strong>de</strong>rzoek bleek het, dat hij talenten bezat, die in <strong>de</strong> toekomst goe<strong>de</strong> dienst beloof<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong><br />
kerk. Er werd <strong>de</strong>rhalve besloten, hem te laten opvoe<strong>de</strong>n aan een <strong>van</strong> <strong>de</strong> hogescholen <strong>van</strong><br />
Duitschland of <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>n. De jonge stu<strong>de</strong>nt ontving verlof, zelf zich een school te<br />
kiezen, on<strong>de</strong>r voorwaar<strong>de</strong> alleen, dat hij niet naar Wittenberg ging. De scholier <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk<br />
moest niet door het gift <strong>van</strong> <strong>de</strong> ketterij in gevaar gebracht wor<strong>de</strong>n. Aldus zei<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
kloosterbroe<strong>de</strong>rs.<br />
Tausen ging naar Keulen, dat toen als nu een <strong>van</strong> <strong>de</strong> bolwerken <strong>van</strong> het Katholicisme<br />
was. Spoedig echter begonnen <strong>de</strong> geheimzinnighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> schoolmannen hem tegen te<br />
staan. Omtrent diezelf<strong>de</strong> tijd kreeg hij Luthers geschriften in han<strong>de</strong>n. Hij las ze met<br />
verbazing en verrukking, en begeer<strong>de</strong> zeer om <strong>van</strong> het persoonlik on<strong>de</strong>rwijs <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
166
hervormer te genieten. Om dit echter te kunnen doen, moest hij het erop wagen, het hoofd<br />
<strong>van</strong> zijn klooster ergernis aan te doen. en zijn on<strong>de</strong>rsteuning te verliezen. Zijn besluit was<br />
echter spoedig genomen, en eerlang was hij als stu<strong>de</strong>nt te Wittenberg ingeboekt. Toen hij in<br />
Denemarken terugkwam, voeg<strong>de</strong> hij zich opnieuw bij zijn klooster. Niemand vermoed<strong>de</strong><br />
nog dat hij een Lutheraan was; ook ont<strong>de</strong>kte hij zijn geheim niet, maar trachtte, zon<strong>de</strong>r het<br />
vooroor<strong>de</strong>el <strong>van</strong> zijn metgezellen gaan<strong>de</strong> te maken, hen tot zuiver<strong>de</strong>r geloof en heiliger<br />
leven te lei<strong>de</strong>n. Hij open<strong>de</strong> hun <strong>de</strong> Bijbel, en verklaar<strong>de</strong> <strong>de</strong> ware betekenis er<strong>van</strong>, en<br />
predikte hun ten slotte Christus als <strong>de</strong> gerechtigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> zondaar en zijn enige hoop op<br />
behoud. Groot was <strong>de</strong> woe<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> prior, die veel hoop op hem gebouwd had als een<br />
krachtige ver<strong>de</strong>diger <strong>van</strong> Rome. Hij werd da<strong>de</strong>l ik uit zijn eigen klooster naar een an<strong>de</strong>r<br />
overgebracht, en daar in zijn cel en on<strong>de</strong>r streng toezicht gehou<strong>de</strong>n.<br />
Tot schrik <strong>van</strong> zijn nieuwe bewakers verklaar<strong>de</strong>n zich verschei<strong>de</strong>n monniken al spoedig<br />
voor bekeerlingen tot het Protestantisme. Door <strong>de</strong> tralies <strong>van</strong> zijn cel heen had Tausen aan<br />
zijn makkers <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid me<strong>de</strong>ge<strong>de</strong>eld. Waren die Deense va<strong>de</strong>rs bedreven<br />
geweest in <strong>de</strong> wijze, waarop <strong>de</strong> kerk met ketterij han<strong>de</strong>l<strong>de</strong>, Tausens stem zou nimmermeer<br />
gehoord zijn; maar in plaats <strong>van</strong> hem in <strong>de</strong> ene of an<strong>de</strong>re on<strong>de</strong>raardse kerker een graf te<br />
berei<strong>de</strong>n, joegen ze hem uit het klooster weg. Nu waren ze machteloos. Een koninklik edikt,<br />
pas uitgevaardigd, bood bescherming aan <strong>de</strong> leraars <strong>van</strong> <strong>de</strong> nieuwe stellingen. Tausen begon<br />
te prediken. De kerken wer<strong>de</strong>n hem opengesteld, en het volk kwam bij hopen om naar hem<br />
te luisteren. Ook an<strong>de</strong>ren predikten het woord Gods. Het Nieuwe Testament, in <strong>de</strong> Deense<br />
taal overgezet, werd wijd en zijd verspreid. De pogingen, die <strong>de</strong> Roomsen aanwend<strong>de</strong>n om<br />
het werk te niet te doen, had<strong>de</strong>n uitbreiding er<strong>van</strong> ten gevolge, en eerlang verklaar<strong>de</strong><br />
Denemarken, het hervorm<strong>de</strong> geloof aangenomen te hebben.<br />
Ook in Zwe<strong>de</strong>n waren er jonge mannen, die uit <strong>de</strong> bron te Wittenberg gedronken had<strong>de</strong>n,<br />
en het levend water aan hun landgenoten brachten. Twee <strong>van</strong> <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>rs in <strong>de</strong> Zweedse<br />
Hervorming, Olaf en Laurentius Petri, zoons <strong>van</strong> een grofsmid te Orebro, had<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r<br />
Luther en Melanchton gestu<strong>de</strong>erd, en waren ijverig in het verkondigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n,<br />
die ze daar had<strong>de</strong>n geleerd. Gelijk <strong>de</strong> grote hervor-mer wekte Olaf het volk op door zijn<br />
ijver en welsprekendheid, terwijl Laurentius, als Melanchton, geleerd, na<strong>de</strong>nkend, en kalm<br />
was. Bei<strong>de</strong>n waren innig vrome mannen, <strong>van</strong> grote bekwaamheid in <strong>de</strong> theologie, en <strong>van</strong><br />
onverschrokken moed in het verbrei<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid. Tegenwerking <strong>van</strong> <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Roomsen bleef niet uit. De Katholieke priesters rui<strong>de</strong>n het onweten<strong>de</strong> en bijgelovige volk op.<br />
Olaf Petri werd dikwels door het gepeupel aangevallen, en kwam er bij verschillen<strong>de</strong><br />
gelegenhe<strong>de</strong>n nauweliks met zijn leven af. Deze hervormers echter genoten <strong>de</strong> gunst en<br />
bescherming <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning. On<strong>de</strong>r het beheer <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse Kerk was het volk tot<br />
armoe<strong>de</strong> vervallen, en door verdrukking uitgemergeld. Ze waren zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Schriften; en<br />
daar hun godsdienst alleen in tekenen en ceremonieën bestond, die <strong>de</strong> geest niet verlichten,<br />
waren ze aan het terugvallen tot <strong>de</strong> bijgelovighe<strong>de</strong>n en afgodiese gebruiken <strong>van</strong> hun<br />
hei<strong>de</strong>nse voorou<strong>de</strong>rs. Het volk was in strij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> partijen ver<strong>de</strong>eld, wier onophou<strong>de</strong>lik<br />
167
getwist <strong>de</strong> ellen<strong>de</strong> <strong>van</strong> alle verhoog<strong>de</strong>. De koning besloot tot een hervorming in Staat en<br />
Kerk, en heette <strong>de</strong>ze bekwame helpers in <strong>de</strong> strijd tegen Rome welkom.<br />
In tegenwoordigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> vorst en <strong>de</strong> voornaamste mannen <strong>van</strong> Zwe<strong>de</strong>n ver<strong>de</strong>dig<strong>de</strong><br />
Olaf <strong>de</strong> leerstellingen <strong>van</strong> het hervorm<strong>de</strong> geloof met grote bekwaamheid tegen <strong>de</strong> Roomse<br />
voorvechters. Hij verklaar<strong>de</strong>, dat het on<strong>de</strong>rwijs <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerkva<strong>de</strong>rs alleen moest wor<strong>de</strong>n<br />
aangenomen in zoverre het met <strong>de</strong> Schriften overeenstemt; en dat alle nodige geloofspunten<br />
op klare en dui<strong>de</strong>like wijze in <strong>de</strong> Bijbel wor<strong>de</strong>n uiteengezet, zodat alle mensen die kunnen<br />
verstaan. Christus sprak: “Mijn leer is <strong>de</strong> Mijne niet, maar Desgenen, die Mij gezon<strong>de</strong>n<br />
heeft,“ en Paulus verklaar<strong>de</strong>, dat indien hij een an<strong>de</strong>r e<strong>van</strong>gelie zou prediken, dan hetwelk<br />
hij ont<strong>van</strong>gen had, hij vervloekt zou zijn.” “Hoe zullen,” zei <strong>de</strong> hervormer, “an<strong>de</strong>ren zich<br />
het recht dan aanmatigen, leerstellingen te vormen naar hun eigen goeddunken, en ze <strong>de</strong><br />
mensen op te dringen als dingen, die tot <strong>de</strong> zaligheid nodig zijn?” Hij toon<strong>de</strong> aan, dat <strong>de</strong><br />
hevelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk geen gezag hebben, indien ze tegen Gods gebo<strong>de</strong>n strij<strong>de</strong>n; en<br />
handhaaf<strong>de</strong> het grote Protestantse beginsel, dat “<strong>de</strong> Bijbel, en <strong>de</strong> Bijbel alleen,” <strong>de</strong> regel is<br />
<strong>van</strong> geloof en wan<strong>de</strong>l.<br />
Deze strijd, schoon op een toneel gevoerd, dat in vergelijking met an<strong>de</strong>re verborgen<br />
mocht heten, dient, “om ons <strong>de</strong> soort <strong>van</strong> mannen te tonen, die <strong>de</strong> gele<strong>de</strong>ren samenstel<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> het leger <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormers. Het waren geen ongeletter<strong>de</strong>, sektariese, luidruchtige<br />
re<strong>de</strong>twisters — niets daar<strong>van</strong>; het waren mannen, die het woord Gods had<strong>de</strong>n bestu<strong>de</strong>erd, en<br />
<strong>de</strong> wapenen, die <strong>de</strong> Bijbel hun aan <strong>de</strong> hand <strong>de</strong>ed, wèl wisten te gebruiken. In<br />
boekegeleerdheid waren ze hun tijd voorbij. Wanneer we onze aandacht beperken tot zulke<br />
schitteren<strong>de</strong> mid<strong>de</strong>lpunten als Wittenberg en Zürich, en beroem<strong>de</strong> namen als die <strong>van</strong> Luther<br />
en Melanchton, <strong>van</strong> Zwingli en Oecolampadius, laten we ons gemakkelik wijs maken, dat<br />
dit voormannen <strong>van</strong> <strong>de</strong> beweging waren, en dat men natuurlik in hen buitengewone kracht<br />
en grote talenten zou verwachten, maar <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rgeschrikten hun niet gelijk ston<strong>de</strong>n. Maar<br />
wij wen<strong>de</strong>n <strong>de</strong> blik naar het weinig schitteren<strong>de</strong> toneel in Zwe<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> ne<strong>de</strong>rige namen<br />
<strong>van</strong> Olaf en Laurentius Petri — <strong>van</strong> <strong>de</strong> meesters naar <strong>de</strong> volgelingen — en wat zien wij? . . .<br />
Geleer<strong>de</strong>n en theologen; mannen die het gehele stelsel <strong>van</strong> e<strong>van</strong>geliewaarheid volkomen<br />
meester waren, en aan wie het gemakkelik viel, <strong>de</strong> drogre<strong>de</strong>naars <strong>van</strong> <strong>de</strong> scholen, en <strong>de</strong><br />
waardigheidbekle<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> Rome te verslaan.”<br />
Als gevolg <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze re<strong>de</strong>twist nam <strong>de</strong> koning <strong>van</strong> Zwe<strong>de</strong>n het Protestantse geloof aan,<br />
en niet lang daarna verklaar<strong>de</strong> zich ook <strong>de</strong> volksvertegenwoordiging ten gunste er<strong>van</strong>. Het<br />
Nieuwe Testament was door Olaf Petri in <strong>de</strong> Zweedse taal overgezet, en op verlangen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> koning on<strong>de</strong>rnamen <strong>de</strong> twee gebroe<strong>de</strong>rs <strong>de</strong> vertaling <strong>van</strong> <strong>de</strong> gehele Bijbel. Aldus ontving<br />
het volk <strong>van</strong> Zwe<strong>de</strong>n voor het eerst Gods woord in hun moe<strong>de</strong>rtaal. De Rijksdag<br />
veror<strong>de</strong>n<strong>de</strong>,dat door het gehele koninkrijk heen <strong>de</strong> predikanten <strong>de</strong> Schrift zou<strong>de</strong>n verklaren,<br />
en dat <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren in <strong>de</strong> scholen <strong>de</strong> Bijbel zou<strong>de</strong>n leren lezen. Langzaam en zeker verdreef<br />
het gezegen<strong>de</strong> licht <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie <strong>de</strong> duisternis <strong>van</strong> onkun<strong>de</strong> en bijgeloof. Van Roomse<br />
on<strong>de</strong>rdrukking vrijgesteld, ontwikkel<strong>de</strong> het volk een kracht en grootheid, die het nooit<br />
168
tevoren had bereikt. Zwe<strong>de</strong>n werd een <strong>van</strong> <strong>de</strong> bolwerken <strong>van</strong> het Protestantisme. Een eeuw<br />
later, in een tijd <strong>van</strong> het allergrootste gevaar, kwam <strong>de</strong>ze kleine en tot hiertoe zwakke<br />
natie — <strong>de</strong> enigste in Europa, die <strong>de</strong> helpen<strong>de</strong> hand durf<strong>de</strong> bie<strong>de</strong>n — Duitschland ter hulp<br />
om het te bevrij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> vreselike worsteling <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>rtigjarige oorlog. Geheel<br />
Noor<strong>de</strong>lik Europa scheen op het punt <strong>van</strong> zich opnieuw on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> tirannie <strong>van</strong> Rome te<br />
stellen. Het waren <strong>de</strong> Zweedse legers, die Duitschland in staat stel<strong>de</strong>n, het goed gevolg,<br />
waarme<strong>de</strong> <strong>de</strong> pausgezin<strong>de</strong>n <strong>de</strong> oorlog voer<strong>de</strong>n, te keren, verdraagzaamheid jegens <strong>de</strong><br />
Protestanten — Calvinisten zowel als Lutheranen — te bedingen, en aan die lan<strong>de</strong>n, welke<br />
<strong>de</strong> Hervorming aangenomen had<strong>de</strong>n, vrijheid <strong>van</strong> godsdienst te bezorgen.<br />
169
Hoofdstuk 14 — Latere Engelse Hervormers<br />
Terwijl Luther een gesloten Bijbel voor het Duitse volk open<strong>de</strong>, werd Tyndale door<br />
Gods geest gedreven,om hetzelf<strong>de</strong> voor Engeland te doen. Wycliffe’s Bijbel was een<br />
vertaling <strong>van</strong> <strong>de</strong> Latijnse tekst, waar veel fouten in waren. Hij was niet in druk verschenen,<br />
en <strong>de</strong> kosten <strong>van</strong> geschreven kopieën waren z— groot, dat weinigen behalve <strong>de</strong> rijken of<br />
e<strong>de</strong>llie<strong>de</strong>n ze kon<strong>de</strong>n aanschaffen; daarenboven was hij slechts in enge kring verspreid<br />
gewor<strong>de</strong>n, daar <strong>de</strong> kerk het gebruik er<strong>van</strong> streng verbo<strong>de</strong>n had. In 1516, een jaar v——r <strong>de</strong><br />
verschijning <strong>van</strong> Luthers stellingen, had Erasmus zijn Griekse en Latijnse uitgave <strong>van</strong> het<br />
Nieuwe Testament gepubliceerd. Nu voor <strong>de</strong> eerste maal verscheen Gods woord in <strong>de</strong><br />
oorspronkelike taal in druk. In dit werk waren een groot aantal fouten <strong>van</strong> vorige uitgaven<br />
verbeterd, en was <strong>de</strong> zin dui<strong>de</strong>liker uitge-bracht. Het leid<strong>de</strong> velen on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> opgevoe<strong>de</strong><br />
klasse tot een betere kennis <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid, en gaf aan het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervorming een<br />
nieuwe vlucht. Het lagere volk echter was groten<strong>de</strong>els nog verstoken <strong>van</strong> het woord Gods.<br />
Tyndale zou Wycliffe’s werk ten ein<strong>de</strong> brengen, en <strong>de</strong> Bijbel aan zijn landslie<strong>de</strong>n geven.<br />
Een vlijtig stu<strong>de</strong>nt en ernstig zoeker naar <strong>de</strong> waarheid zijn<strong>de</strong>, had hij het e<strong>van</strong>gelie leren<br />
kennen door Erasmus’ Griekse Testament. Onbevreesd predikte hij zijn overtuiging, erop<br />
aandringen<strong>de</strong>, dat alle leerstellingen aan <strong>de</strong> Schriften moesten wor<strong>de</strong>n getoetst. Op <strong>de</strong><br />
bewering <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomsen, dat <strong>de</strong> kerk <strong>de</strong> Bijbel gegeven had, en <strong>de</strong> kerk alleen hem kon<br />
uitleggen, antwoord<strong>de</strong> Tyndale: “Weet gij, wie <strong>de</strong> aren<strong>de</strong>n hun prooi heeft leren vin<strong>de</strong>n?<br />
Diezelf<strong>de</strong> God leert Zijn hongerige kin<strong>de</strong>ren hun Va<strong>de</strong>r vin<strong>de</strong>n in Zijn woord. Verre <strong>van</strong> ons<br />
<strong>de</strong> Schriften gegeven te hebben, hebt ge ze voor ons verborgen ; gij zijt het, die <strong>de</strong>genen<br />
verbrandt, die ze leren; en kondt ge het, ge zoudt <strong>de</strong> Schriften zelve eveneens verbran<strong>de</strong>n.”<br />
Tyndale’s prediking wekte grote belangstelling op; velen namen <strong>de</strong> waarheid aan. Maar<br />
<strong>de</strong> priesters waren op <strong>de</strong> loer; en niet zodra had hij <strong>de</strong> streek verlaten, of ze trachtten zijn<br />
werk ongedaan te maken door dreigementen en verkeer<strong>de</strong> voorstellingen. Maar al te dikwels<br />
gelukte hun dit. “Wat kan er gedaan wor<strong>de</strong>n?” riep hij uit. “Terwijl ik op <strong>de</strong> ene plaats zaai,<br />
vernielt <strong>de</strong> vijand <strong>de</strong> akker, die ik juist verlaten heb. Ik kan niet overal zijn. O, indien <strong>de</strong><br />
Christenen <strong>de</strong> Heilige Schrift maar in hun eigen taal bezaten, zo kon<strong>de</strong>n ze <strong>de</strong>ze<br />
drogre<strong>de</strong>naars zelven weerstand bie<strong>de</strong>n. Zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Bijbel is het onmogelik, <strong>de</strong> leken vast te<br />
maken in <strong>de</strong> waarheid.”<br />
Hij vatte nu een nieuw plan op. “Het was in <strong>de</strong> taal <strong>van</strong> Israël,” zei hij, “dat <strong>de</strong> psalmen<br />
gezongen wer<strong>de</strong>n in Jehova’s tempel; en zal niet het e<strong>van</strong>gelie in <strong>de</strong> taal <strong>van</strong> Engeland in<br />
ons mid<strong>de</strong>n spreken? . . . Behoort <strong>de</strong> kerk min<strong>de</strong>r licht op <strong>de</strong> middag te hebben, dan bij het<br />
aanbreken <strong>van</strong> <strong>de</strong> dag? ... De Christenen moeten het Nieuwe Testament in hun moe<strong>de</strong>rtaal<br />
lezen.” De geleer<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> leraars <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk verschil<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r elkan<strong>de</strong>r. Door <strong>de</strong> Bijbel<br />
alleen kon<strong>de</strong>n <strong>de</strong> mensen <strong>de</strong> waarheid vin<strong>de</strong>n. “De een houdt zich aan <strong>de</strong>ze doktor, en <strong>de</strong><br />
an<strong>de</strong>r aan die Nu weerspreekt ie<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze schrijvers <strong>de</strong> an<strong>de</strong>r. Hoe kunnen we<br />
170
on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n wie gelijk heeft, en wie ongelijk? . . . Hoe? . . . Wel, door het woord <strong>van</strong><br />
God.” Niet lang daarna riep een geleer<strong>de</strong> Katholieke doktor, die zich met hem in een<br />
twistgesprek begeven had, uit: “Het zou beter voor ons wezen, zon<strong>de</strong>r Gods wetten te zijn,<br />
dan zon<strong>de</strong>r die <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus.” Tyndale antwoord<strong>de</strong>: “Ik verzet mij tegen <strong>de</strong> paus en al zijn<br />
wetten; en als God me het leven spaart, leer ik <strong>de</strong> boerejongen, die <strong>de</strong> ploeg drijft, meer <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Schrift dan gij weet, v——r we veel jaren ver<strong>de</strong>r zijn.”<br />
Het plan, dat hij was beginnen te koesteren, <strong>van</strong> het volk het Nieuwe Testament in hun<br />
eigen taal te geven, stond nu vast, en hij zette zich da<strong>de</strong>lik aan het werk. Door vervolging<br />
<strong>van</strong> huis verdreven, ging hij naar Lon<strong>de</strong>n, en zette daar zijn arbeid enige tijd ongestoord<br />
voort. Opnieuw echter noodzaakte <strong>de</strong> woe<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomsen hem, te vluchten. Geheel<br />
Engeland scheen voor hem gesloten, en hij besloot, in Duitschland een schuilplaats te<br />
zoeken. Daar maakte hij een begin met het drukken <strong>van</strong> het Engelse Nieuwe Testament.<br />
Twee malen werd het werk verhin<strong>de</strong>rd; maar wanneer hem het drukken in <strong>de</strong> ene stad<br />
verbo<strong>de</strong>n werd, ging hij naar een an<strong>de</strong>re. Ein<strong>de</strong>lik kwam hij te Worms, waar Luther een paar<br />
jaren tevoren het e<strong>van</strong>gelie v— —r <strong>de</strong> Rijksdag ver<strong>de</strong>digd had. In die ou<strong>de</strong> stad had <strong>de</strong><br />
Hervorming veel vrien<strong>de</strong>n, en Tyndale zette daar zijn werk zon<strong>de</strong>r ver<strong>de</strong>re hin<strong>de</strong>rnissen<br />
voort. Al spoedig waren er drie duizend eksemplaren <strong>van</strong> het Nieuwe Testament klaar, en<br />
hetzelf<strong>de</strong> jaar volg<strong>de</strong> er een twee<strong>de</strong> oplaag.<br />
Met grote ernst en volharding bleef hij aan het werk. Ofschoon <strong>de</strong> Engelse autoriteiten<br />
hun havens met <strong>de</strong> grootste zorgvuldigheid bewaakten, werd Gods Woord op verschillen<strong>de</strong><br />
wijzen heimelik naar Lon<strong>de</strong>n overgebracht, en <strong>van</strong>daar uit door het land heen verspreid. De<br />
Roomsen trachtten tevergeefs <strong>de</strong> waarheid te on<strong>de</strong>rdrukken. De bisschop <strong>van</strong> Durham kocht<br />
eenmaal <strong>van</strong> een boekverkoper, die een vriend <strong>van</strong> Tyndale was, zijn gehele voorraad<br />
Bijbels, met het doel om ze te vernietigen, veron<strong>de</strong>rstellen<strong>de</strong> dat het werk daardoor zeer<br />
vertraagd wor<strong>de</strong>n zou. Integen<strong>de</strong>el echter werd daardoor het geld gevon<strong>de</strong>n tot aankoop <strong>van</strong><br />
wat er nodig was voor een nieuwe en verbeter<strong>de</strong> uitgave, die an<strong>de</strong>rs niet had kunnen gedrukt<br />
wor<strong>de</strong>n. Toen Tyndale later ge<strong>van</strong>gen genomen werd, werd hem <strong>de</strong> vrijheid gebo<strong>de</strong>n, op<br />
voorwaar<strong>de</strong> dat hij <strong>de</strong> namen zou bekend stellen <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die hem met geld<br />
on<strong>de</strong>rsteund had<strong>de</strong>n om zijn Bijbels te kunnen drukken. Hij antwoord<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> bisschop<br />
<strong>van</strong> Durham meer had bijgedragen dan iemand an<strong>de</strong>rs; want door een hoge prijs te betalen<br />
voor <strong>de</strong> overgebleven boeken, had hij hem in staat gesteld, goedsmoeds voort te gaan.<br />
Tyndale viel door verraad zijn vijan<strong>de</strong>n in han<strong>de</strong>n, en on<strong>de</strong>rging eenmaal<br />
ge<strong>van</strong>genisstraf <strong>van</strong> verschei<strong>de</strong>ne maan<strong>de</strong>n. Ein<strong>de</strong>lik bezegel<strong>de</strong> hij zijn geloof door<br />
martelaarschap; maar <strong>de</strong> wapenen, die hij bereid had, stel<strong>de</strong>n an<strong>de</strong>re krijgslie<strong>de</strong>n in staat,<br />
door al <strong>de</strong> eeuwen heen tot op onze tijd toe <strong>de</strong> strijd ver<strong>de</strong>r te voeren. Latimer verkondig<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> preekstoel, dat <strong>de</strong> Bijbel in <strong>de</strong> volkstaal behoort gelezen te wor<strong>de</strong>n. De Schrijver <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Bijbel, zei hij, “is God-zelf,” en <strong>de</strong>ze Schrift bezit een zelf<strong>de</strong> kracht en eeuwig karakter<br />
als <strong>de</strong> Schrijver. “Er is noch koning, noch keizer, noch overste of heerser, . . . die niet<br />
verplicht is. . . . Zijn heilig woord te gehoorzamen.” “Laat ons niet op zijwegen gaan, maar<br />
171
ons laten richten door Gods woord; laat ons niet . . . onze voorva<strong>de</strong>ren nagaan, noch zoeken<br />
naar wat zij gedaan hebben, maar veeleer wat ze had<strong>de</strong>n behoren te doen.” Barnes en Frith,<br />
Tyndale’s trouwe vrien<strong>de</strong>n, ston<strong>de</strong>n op om <strong>de</strong> waarheid te ver<strong>de</strong>digen. De Ridleys en<br />
Cranmer volg<strong>de</strong>n. Deze leidsmannen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Engelse Hervorming waren geleer<strong>de</strong>n, die voor<br />
het grootste <strong>de</strong>el in hoge achting gestaan had<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Roomsen wegens hun ijver en<br />
gods-vrucht. Hun verzet tegen het pausdom was het gevolg <strong>van</strong> hun kennis <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
dwalingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> “heilige stoel.” Hun bekendheid met <strong>de</strong> verborgenhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Babylon gaf<br />
groter kracht aan hun getuigenis tegen hetzelve.<br />
“Nu wil ik een vreem<strong>de</strong> vraag doen,” sprak Latimer. “Weet gij, wie <strong>de</strong> ijverigste<br />
bisschop en prelaat in geheel Engeland is? . . . Ik zie, dat ge aandachtig luisteren wilt naar<br />
zijn naam. ... Ik zal hem u noemen: Het is <strong>de</strong> duivel. . . . Hij gaat nooit uit zijn<br />
parochie . . .roep hem, wanneer ge maar wilt, hij is altijd tehuis; . . . hij is altijd bij zijn<br />
ploeg. ... Ge zult hem nimmer traag vin<strong>de</strong>n, dat verzeker ik u. . . . Waar <strong>de</strong> duivel verblijf<br />
houdt, . . . daar moeten <strong>de</strong> boeken weg, en komen <strong>de</strong> waskaarsen; daar gaan <strong>de</strong> Bijbels, en<br />
komen <strong>de</strong> rozekransen; daar moet het e<strong>van</strong>gelie wijken, en moeten kaarsen verlichting<br />
geven, zelfs op klaar-lichte dag; . . . daar wordt het kruis <strong>van</strong> Christus neerge- haald, en het<br />
vagevuur, dat <strong>de</strong> zakken ledigt, omhoog geheven; . . . daar weg met het kle<strong>de</strong>n <strong>van</strong> naakten,<br />
armen, en ge- brekkigen. en beel<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n gekleed en stenen en stokken rijk versierd; daar<br />
moeten Gods inzettingen en Zijn allerheiligst woord wijken voor menselike overleveringen<br />
en wetten. . . . Och, of onze prelaten even ijverig het koren <strong>van</strong> <strong>de</strong> ware leer wil<strong>de</strong>n zaaien,<br />
als Satan wil<strong>de</strong> klaprozen zaait!”<br />
Het grootse beginsel, waaraan <strong>de</strong>ze hervormers zich vasthiel<strong>de</strong>n— hetzelf<strong>de</strong>, dat door <strong>de</strong><br />
Wal<strong>de</strong>nzen, door Wycliffe, Johannes Huss, Luther, Zwingli en die zich met hen verbon<strong>de</strong>n,<br />
was gehandhaafd — was het onfeilbare gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Schrift als regel <strong>van</strong> geloof en<br />
wan<strong>de</strong>l. Zij ontken<strong>de</strong>n het recht <strong>van</strong> pausen, koncilieën, kerkva<strong>de</strong>rs en koningen om in<br />
godsdienstzaken het geweten aan ban<strong>de</strong>n te leggen. De Bijbel was hun autoriteit, en aan wat<br />
die zegt, toetsten ze alle leerstellingen en allle eisen. Geloof in God en Zijn woord<br />
on<strong>de</strong>rsteun<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze heilige mannen, als ze hun leven op <strong>de</strong> brandstapel ten offer brachten.<br />
“Weest welgemoed,” riep Latimer zijn me<strong>de</strong>martelaren toe, juist voordat <strong>de</strong> vlammen hun<br />
stemmen verstikten, “we zullen he<strong>de</strong>n een kaars in Engeland ontsteken, die, naar ik<br />
vertrouw, door Gods gena<strong>de</strong> nimmer uitgeblust zal wor<strong>de</strong>n.”<br />
In Schotland was het zaad <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid, dat Columba en zijn me<strong>de</strong>arbei<strong>de</strong>rs<br />
gestrooid had<strong>de</strong>n, nooit geheel en al verloren gegaan. Hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n jaren nadat <strong>de</strong> kerken <strong>van</strong><br />
Engeland zich aan Rome on<strong>de</strong>rwierpen, handhaaf<strong>de</strong>n die <strong>van</strong> Schotland hun vrijheid. In <strong>de</strong><br />
twaalf<strong>de</strong> eeuw echter kreeg <strong>de</strong> pauselike macht aldaar voet, en in geen enkel land oefen<strong>de</strong><br />
hij meer onbepaal<strong>de</strong> heerschappij. Nergens was <strong>de</strong> duisternis dichter. Toch kwamen er nog<br />
lichtstralen het duister doorboren, om <strong>de</strong> na<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> dag aan te kondigen. De Lollar<strong>de</strong>n, die<br />
met <strong>de</strong> Bijbel en het on<strong>de</strong>rwijs <strong>van</strong> Wycliffe uit Engeland kwamen, brachten er veel toe bij,<br />
172
dat <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie bewaard werd, en ie<strong>de</strong>re eeuw bracht zijn getuigen en<br />
martelaren voort.<br />
Bij het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> Grote Hervorming kwamen <strong>de</strong> geschriften <strong>van</strong> Luther, en daarna<br />
Tyndale’s Engelse Nieuwe Testament. Onopgemerkt door <strong>de</strong> priesterschap gingen <strong>de</strong>ze<br />
boodschappers zwijgend <strong>de</strong> bergen over en <strong>de</strong> dalen door, <strong>de</strong> fakkel <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid, die in<br />
Schotland bijna was uitgedoofd, opnieuw in vlam zetten<strong>de</strong>, en het werk te niet doen<strong>de</strong>, dat<br />
Rome geduren<strong>de</strong> vier eeuwen <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rdrukking had verricht. Toen gaf het bloed <strong>van</strong><br />
martelaren een nieuwe spoorslag aan <strong>de</strong> beweging. De Roomse leidslie<strong>de</strong>n, plotseling het<br />
gevaar bevroe<strong>de</strong>nd, dat hun zaak bedreig<strong>de</strong>, brachten enige <strong>van</strong> <strong>de</strong> e<strong>de</strong>lste en meest geëer<strong>de</strong><br />
zonen <strong>van</strong> Schotland op <strong>de</strong> brandstapel. Doch ze richtten daardoor slechts een preekstoel op,<br />
<strong>van</strong>waar <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze sterven<strong>de</strong> getuigen het gehele land door wer<strong>de</strong>n gehoord, <strong>de</strong><br />
harten <strong>van</strong> het volk in trilling zetten<strong>de</strong> met een on verwrikbaar voornemen om Rome’s<br />
boeien af te schud<strong>de</strong>n.<br />
Hamilton en Wishart,prinsen in karakter zowel als door geboorte, offer<strong>de</strong>n, benevens een<br />
lange reeks <strong>van</strong> ne<strong>de</strong>riger discipelen, hun leven op <strong>de</strong> brandstapel op. Doch <strong>de</strong> bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
mutsaard, waarop Wishart stierf, bracht een man te voorschijn, die <strong>de</strong> vlammen niet tot<br />
zwijgen zou<strong>de</strong>n brengen,— een man, die door Gods gena<strong>de</strong> <strong>de</strong> doodsklok voor het pauselik<br />
oppergezag in Schotland lui<strong>de</strong>n zou. John Knox had zich afgewend <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
overleveringen en verborgenhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, om zich te voe<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> waarheid <strong>van</strong> het<br />
woord <strong>van</strong> God; en het on<strong>de</strong>rwijs <strong>van</strong> Wishart had hem in zijn besluit versterkt om <strong>de</strong><br />
gemeenschap <strong>van</strong> Rome vaarwel te zeggen, en zich bij <strong>de</strong> vervolg<strong>de</strong> hervormers te voegen.<br />
Toen zijn vrien<strong>de</strong>n er bij hem op aandrongen, dat hij het predikambt aanvaar<strong>de</strong>n zou,<br />
<strong>de</strong>ins<strong>de</strong> hij bevend voor <strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>likheid daar<strong>van</strong> terug; en het was niet dan na dagen<br />
<strong>van</strong> afzon<strong>de</strong>ring en pijnlike strijd met zichzelf dat hij erin toestem<strong>de</strong>. Doch toen hij <strong>de</strong><br />
betrekking eenmaal op zich had genomen, streef<strong>de</strong> hij voorwaarts met een onveran<strong>de</strong>rlik<br />
besluit en onverschrokken moed, zo lang er leven in hem was. Deze oprechte hervormer<br />
vrees<strong>de</strong> het aangezicht <strong>van</strong> mensen niet. De martelaarsvuren, die rondom hem flikker<strong>de</strong>n,<br />
dien<strong>de</strong>n slechts om hem tot groter ijver aan te zetten. Met <strong>de</strong> bijl <strong>van</strong> <strong>de</strong> gewel<strong>de</strong>naar<br />
dreigend boven het hoofd, stond hij pal, en <strong>de</strong>el<strong>de</strong> krachtige slagen rechts en links toe tot<br />
vernietiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> afgo<strong>de</strong>rij.<br />
Toen hij voor <strong>de</strong> koningin <strong>van</strong> Schotland gesteld werd, in wier tegenwoordigheid <strong>de</strong><br />
ijver <strong>van</strong> menige lei<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> Protestanten was bekoeld, leg<strong>de</strong> Knox een onverholen<br />
getuigenis voor <strong>de</strong> waarheid af. Liefkozingen kon<strong>de</strong>n hem niet overhalen; bedreigingen<br />
joegen hem geen vrees aan. De koningin beschuldig<strong>de</strong> hem <strong>van</strong> ketterij. Ze liet zich uit, dat<br />
hij het volk een godsdienst had geleerd, die <strong>de</strong> Staat had verbo<strong>de</strong>n, en op die wijze het<br />
gebod Gods had overtre<strong>de</strong>n, dat aan on<strong>de</strong>rdanen <strong>de</strong> plicht oplegt om hun vorsten te<br />
gehoorzamen. Knox antwoord<strong>de</strong> standvastig:—<br />
173
“Gelijk ware godsdienst zijn oorsprong of recht nimmer <strong>van</strong> vorsten ont<strong>van</strong>gen heeft,<br />
maar <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuwige God alleen, alzo zijn on<strong>de</strong>rdanen niet verplicht, hun godsdienst naar<br />
<strong>de</strong> smaak <strong>van</strong> hun vorsten in te richten. Want dikwels gebeurt het dat vorsten, boven alle<br />
an<strong>de</strong>re mensen, het minst weten <strong>van</strong> ware godsvrucht. . . . Indien al het zaad <strong>van</strong> Abraham<br />
<strong>de</strong> godsdienst had omhelsd <strong>van</strong> Faraö, wiens on<strong>de</strong>rdanen ze lange tijd waren, ik bid u,<br />
Mevrouw, wat soort <strong>van</strong> godsdienst zou er in <strong>de</strong> wereld geweest zijn? Of indien allen in <strong>de</strong><br />
dagen <strong>van</strong> <strong>de</strong> apostelen tot <strong>de</strong> godsdienst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Romeinse keizers had<strong>de</strong>n behoord, welke<br />
godsdienst zou er dan op aar<strong>de</strong> geweest zijn? ... En dus, Mevrouw, moge het u dui<strong>de</strong>lik zijn,<br />
dat on<strong>de</strong>rdanen niet gehou<strong>de</strong>n zijn, <strong>de</strong> godsdienst <strong>van</strong> hun vorsten te aanvaar<strong>de</strong>n, al wordt<br />
hun gebo<strong>de</strong>n, die vorsten zelven te eren.”<br />
Maria antwoord<strong>de</strong>: “Gij legt <strong>de</strong> Schriften op <strong>de</strong> ene manier uit, en zij (<strong>de</strong> Roomse leraars)<br />
verklaren ze op een an<strong>de</strong>re; wie moet ik geloven, en wie zal rechter zijn?” “Gij moet in God<br />
geloven, die in Zijn Woord dui<strong>de</strong>lik spreekt,” antwoord<strong>de</strong> <strong>de</strong> hervormer; “en ver<strong>de</strong>r dan het<br />
woord u leert, behoort ge noch <strong>de</strong> een noch <strong>de</strong> an<strong>de</strong>r te geloven. Gods woord is dui<strong>de</strong>lik in<br />
zichzelf, en indien er hier of daar ondui<strong>de</strong>likheid bestaat, legt <strong>de</strong> Heilige Geest, die zichzelf<br />
nooit we<strong>de</strong>rspreekt, het op an<strong>de</strong>re plaatsen weer klaar<strong>de</strong>r uit, zodat er geen twijfel kan<br />
overblijven dan bij <strong>de</strong>genen, die door onwilligheid onkundig zijn.” Zodanige waren <strong>de</strong><br />
waarhe<strong>de</strong>n, die <strong>de</strong> onverschrokken hervormer op levensgevaar af zijn vorstin toesprak. Met<br />
<strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> stoute moed bleef hij bij zijn doel, bid<strong>de</strong>n<strong>de</strong> en <strong>de</strong> strijd <strong>de</strong>s Heren strij<strong>de</strong>n<strong>de</strong>,<br />
totdat Schotland vrij was <strong>van</strong> pauselike overheersing.<br />
In Engeland <strong>de</strong>ed <strong>de</strong> vestiging <strong>van</strong> het Protestantisme als staatsgodsdienst <strong>de</strong> vervolging<br />
vermin<strong>de</strong>ren, maar bracht die niet geheel en al ten ein<strong>de</strong>. Terwijl er veel <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse<br />
leerstellingen afgeschaft waren, bleven er niet weinige Roomse vormen bestaan. De<br />
oppermacht <strong>van</strong> <strong>de</strong> paus werd verworpen, maar in zijn plaats werd <strong>de</strong> koning als hoofd <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> kerk gekroond. In <strong>de</strong> kerkdienst was er nog steeds veel, waarin die <strong>van</strong> <strong>de</strong> zuiverheid en<br />
<strong>de</strong> eenvoud <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie afweek. Het grote beginsel <strong>van</strong> godsdienstvrijheid werd nog<br />
niet verstaan. Ofschoon Protestantse heersers slechts zel<strong>de</strong>n <strong>de</strong> toevlucht namen tot <strong>de</strong><br />
gruwelike wreedhe<strong>de</strong>n, welke Rome tegen ketterij te werk stel<strong>de</strong>, werd toch het recht <strong>van</strong><br />
ie<strong>de</strong>re mens om God naar <strong>de</strong> inspraak <strong>van</strong> zijn eigen geweten te dienen, niet erkend. Van<br />
allen werd geëist, dat ze <strong>de</strong> leerstellingen zou<strong>de</strong>n aannemen, en <strong>de</strong> vormen <strong>van</strong> eredienst<br />
waarnemen, welke <strong>de</strong> gevestig<strong>de</strong> kerk voorschreef. Hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n jaren lang wer<strong>de</strong>n diegenen<br />
meer of min<strong>de</strong>r vervolgd, die zich niet daaraan hiel<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong> zestien<strong>de</strong> eeuw wer<strong>de</strong>n er<br />
duizen<strong>de</strong>n predikanten <strong>van</strong> hun ambt ontzet. Aan het volk werd verbo<strong>de</strong>n, op straffe <strong>van</strong><br />
zware boeten, ge<strong>van</strong>genzetting en verbanning, godsdienstige verga<strong>de</strong>ringen bij te wonen,<br />
behalve die, aan welke <strong>de</strong> kerk zijn goedkeuring gaf.<br />
Die getrouwe zielen, welke het niet kon<strong>de</strong>n nalaten, bijeen te komen om God te<br />
aanbid<strong>de</strong>n, waren genoodzaakt, in donkere gangen, duistere dakkamers, en in sommige<br />
jaargetij<strong>de</strong>n te mid<strong>de</strong>rnacht in <strong>de</strong> bossen te verga<strong>de</strong>ren. In <strong>de</strong> schuilen<strong>de</strong> diepten <strong>van</strong> het<br />
woud, een tempel <strong>van</strong> Gods eigen maaksel, verenig<strong>de</strong>n zich die verstrooi<strong>de</strong> en vervolg<strong>de</strong><br />
174
kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>s Heren, om hun zielen uit te storten in gebed en lofgezang. Toch, ondanks al<br />
hun voorzorg, had<strong>de</strong>n er velen om hun geloof te lij<strong>de</strong>n. De ge<strong>van</strong>genissen waren overvol.<br />
Huisgezinnen wer<strong>de</strong>n ontbon<strong>de</strong>n. Velen wer<strong>de</strong>n er naar vreem<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n verbannen. Toch<br />
was God met Zijn volk, en gelukte het <strong>de</strong> vervolging niet, hun getuigenis tot zwijgen te<br />
brengen. Velen wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> oceaan over naar Amerika verdreven, en leg<strong>de</strong>n daar het<br />
fondament <strong>van</strong> burgerlike en godsdienstige vrijheid, die het bolwerk en <strong>de</strong> roem <strong>van</strong> dat<br />
land gewor<strong>de</strong>n is.<br />
Nogmaals, gelijk in <strong>de</strong> apostoliese dagen, bewees zich <strong>de</strong> vervolging het mid<strong>de</strong>l tot<br />
verspreiding <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie. In een afzichtelike kerker, vol laaggezonkenen en<br />
misdadigers, a<strong>de</strong>m<strong>de</strong> Bunyan <strong>de</strong> dampkring <strong>de</strong>s hemels, en schreef aldaar zijn won<strong>de</strong>rvolle<br />
afbeelding <strong>van</strong> <strong>de</strong> pelgrimsreis uit het land <strong>de</strong>r vernietiging naar <strong>de</strong> hemelstad. Twee<br />
hon<strong>de</strong>rd jaren lang heeft die stem uit <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis te Bedford met ingrijpen<strong>de</strong> kracht <strong>de</strong><br />
harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen toegesproken. Bunyans “Pelgrimsreis” en “Gena<strong>de</strong> overvloedig<br />
bewezen aan <strong>de</strong> voornaamste <strong>van</strong> Zondaren” hebben veler gangen naar <strong>de</strong> weg <strong>de</strong>s levens<br />
henen geleid.<br />
Baxter, Flavel, Alleine, en an<strong>de</strong>re mannen <strong>van</strong> talent, opvoeding en diepe, christelike<br />
bevindingen ston<strong>de</strong>n op als wakkere ver<strong>de</strong>digers <strong>van</strong> het geloof, dat eenmaal aan <strong>de</strong> heiligen<br />
overgeleverd was. Het werk, dat die mannen gedaan hebben, verbannen en vogelvrij<br />
verklaard door <strong>de</strong> bevelhebbers <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wereld, kan nooit te niet gedaan wor<strong>de</strong>n. Flavels<br />
“Levensfontein” en “Werking <strong>de</strong>r Gena<strong>de</strong>” hebben duizen<strong>de</strong>n geleerd, hoe ze aan Christus<br />
<strong>de</strong> bewaring <strong>van</strong> hun zielen kon- <strong>de</strong>n toevertrouwen. Baxters “Hervorm<strong>de</strong> Predikant” heeft<br />
zich een zegen bewezen voor velen, die een herlevendiging begeren <strong>van</strong> het werk <strong>van</strong> God,<br />
en zijn “Eeuwige Rust <strong>de</strong>r Heiligen” heeft zijn werk gedaan tot leiding <strong>van</strong> zielen naar die<br />
ruste, “die er overblijft voor het volk <strong>van</strong> God.”<br />
Hon<strong>de</strong>rd jaren daarna, in een tijd <strong>van</strong> grote geestelike duisternis, ston<strong>de</strong>n Whitefield en<br />
<strong>de</strong> Wesleys op als lichtdragers voor God.On<strong>de</strong>r het bestuur <strong>van</strong> <strong>de</strong> gevestig<strong>de</strong> kerk was het<br />
Engelse volk tot een staat <strong>van</strong> godsdienstige achteruitgang vervallen, die zich nauweliks <strong>van</strong><br />
het hei<strong>de</strong>ndom on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n liet. Natuurgodsdienst was <strong>de</strong> gelief<strong>de</strong> studie <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
geesteliken gewor<strong>de</strong>n, en sloot het grootste ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> hun godgeleerdheid in. De hogere<br />
klassen smaal<strong>de</strong>n op vroomheid, en waren er trots op, dat ze ston<strong>de</strong>n boven wat ze dweperij<br />
noem<strong>de</strong>n. De lagere klassen waren schrikkelik onwetend, en overgegeven aan on<strong>de</strong>ugd,<br />
terwijl <strong>de</strong> kerk niet langer moed of geloof had, om <strong>de</strong> vertre<strong>de</strong>n zaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid nog te<br />
stutten.<br />
De grote leerstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> rechtvaardiging door het geloof, die Luther zo dui<strong>de</strong>lik<br />
gepredikt had, was bijna geheel uit het oog verloren; en het Roomse beginsel <strong>van</strong> zich op<br />
goe<strong>de</strong> werken te verlaten om zalig te wor<strong>de</strong>n, had <strong>de</strong> plaats er<strong>van</strong> ingenomen. Whitefield en<br />
<strong>de</strong> Wesleys, die le<strong>de</strong>n waren <strong>van</strong> <strong>de</strong> gevestig<strong>de</strong> kerk, waren ernstig in hun zoeken naar <strong>de</strong><br />
gunst Gods, en die moest, zo had<strong>de</strong>n ze geleerd, verkregen wor<strong>de</strong>n door een rechtvaardige<br />
175
wan<strong>de</strong>l en nakoming <strong>van</strong> godsdienstige instellingen. Toen Charles Wesley op zekere tijd<br />
ziek werd, en meen<strong>de</strong>, dat zijn ein<strong>de</strong> nabij was, werd hem gevraagd, waarop hij zijn hoop op<br />
het eeuwige leven grond<strong>de</strong>. Zijn antwoord was: “Ik heb mijn uiterste best gedaan om God te<br />
dienen.” Daar <strong>de</strong> vriend, die hem <strong>de</strong> vraag gedaan had, niet geheel en al tevre<strong>de</strong>n scheen<br />
met zijn antwoord, dacht Wesley: “Hoe, zijn mijn pogingen geen voldoen<strong>de</strong> grond <strong>van</strong> hoop?<br />
Wil hij mij mijn pogingen ontnemen? Ik heb niets an<strong>de</strong>rs om op te vertrouwen.” Z— dicht<br />
was <strong>de</strong> duisternis, waarin <strong>de</strong> kerk was gehuld, <strong>de</strong> verzoening verbergen<strong>de</strong>, Christus Zijn<br />
glorie ontnemen<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> gedachten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen weglei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> <strong>van</strong> hun enige hoop op <strong>de</strong><br />
zaligheid — het bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> gekruiste Verlosser.<br />
Wesley en zijn tijdgenoten wer<strong>de</strong>n ertoe geleid, in te zien, dat ware godsdienst in het<br />
hart zetelt, en dat Gods wet zich uitstrekt tot <strong>de</strong> gedachten, zowel als tot <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n en<br />
da<strong>de</strong>n. Overtuigd <strong>van</strong> <strong>de</strong> noodzakelikheid <strong>van</strong> reinheid <strong>van</strong> het hart, zowel als <strong>van</strong><br />
vlekkeloosheid <strong>van</strong> wan<strong>de</strong>l, begonnen ze in ernst een nieuw leven. Door <strong>de</strong> ijverigste,<br />
bid<strong>de</strong>n<strong>de</strong> pogingen trachtten ze het boze <strong>van</strong> hun natuurlik hart ten on<strong>de</strong>r te brengen. Ze<br />
leid<strong>de</strong>n een leven <strong>van</strong> zelfverloochening, weldadigheid en verootmoediging, met grote<br />
gestrengheid en zorgvuldigheid alles betrachten<strong>de</strong>, waar<strong>van</strong> ze dachten dat het hen zou<br />
kunnen helpen om te verkrijgen, wat ze verlang<strong>de</strong>n,— die heiligheid, die hun Gods gunst<br />
verzekeren zou. Doch ze bereikten hun oogmerk niet. Hun pogingen om zich <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
veroor<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> te bevrij<strong>de</strong>n, of <strong>de</strong> kracht er<strong>van</strong> te breken, waren vergeefs. Het<br />
was <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> strijd, die Luther in zijn cel te Erfurt doorgemaakt had. Het was <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> vraag,<br />
die zijn ziel gekweld had: “Hoe kan <strong>de</strong> mens voor God rechtvaardig zijn?”<br />
Het vuur <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like waarheid, op <strong>de</strong> altaren <strong>van</strong> het Protestantisme bijna<br />
uitgedoofd, zou we<strong>de</strong>r ontstoken wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> toorts, welke, <strong>van</strong> <strong>de</strong> Boheemse<br />
Christenen af, <strong>de</strong> ene eeuw aan <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> overhandigd had. Na <strong>de</strong> Hervorming was het<br />
Protestantisme in Bohemen door Roomse ben<strong>de</strong>n uitgeroeid. Allen, die weiger<strong>de</strong>n, <strong>de</strong><br />
waarheid op te geven, wer<strong>de</strong>n gedwongen te vluchten. Sommigen <strong>van</strong> hen, die in Saksen<br />
schuilplaats von<strong>de</strong>n, handhaaf<strong>de</strong>n aldaar het ou<strong>de</strong> geloof. Van <strong>de</strong> nakomelingen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
Christenen was het, dat het licht Wesley en zijn tijdgenoten bereikte. John en Charles<br />
Wesley vertrokken, na tot het predikambt geor<strong>de</strong>nd te zijn, op een zendingsreis naar<br />
Amerika. Met hen aan boord was er een gezelschap Moraviërs. Vreselike stormen had<strong>de</strong>n ze<br />
op reis te verduren, en John Wesley, <strong>de</strong> dood in het aangezicht staren<strong>de</strong>, gevoel<strong>de</strong> dat hij <strong>de</strong><br />
verzekering <strong>van</strong> vre<strong>de</strong> met God niet bezat. De Duitsers echter leg<strong>de</strong>n een kalmte en een<br />
vertrouwen aan <strong>de</strong> dag, die hem vreemd waren.<br />
“Ik had reeds lang tevoren,” zegt hij, “<strong>de</strong> grote ernstigheid in hun gedrag opgemerkt.<br />
Van hun ne<strong>de</strong>righeid had<strong>de</strong>n ze gedurig bewijs gegeven door het doen <strong>van</strong> die<br />
on<strong>de</strong>rgeschikte diensten voor <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re passagiers, die geen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Engelsen wil<strong>de</strong>n<br />
on<strong>de</strong>rnemen, en waarvoor ze geen betaling begeer<strong>de</strong>n of wil<strong>de</strong>n aannemen, zeggen<strong>de</strong>, dat<br />
het goed was voor hun trotse harten, en dat hun liefhebben<strong>de</strong> Heiland veel meer voor hen<br />
gedaan had. En ie<strong>de</strong>re dag had hun aanleiding gegeven om een zachtmoedigheid te bewijzen,<br />
176
die geen belediging kon verstoren. Wanneer ze gestoten, geslagen, of neergeworpen wer<strong>de</strong>n,<br />
ston<strong>de</strong>n ze op en gingen weg; maar geen klacht werd uit hun mond gehoord. Nu bood er<br />
zich een gelegenheid aan om te bewijzen, of ze evenzeer vrij waren <strong>van</strong> <strong>de</strong> geest <strong>van</strong><br />
vreesachtigheid, als ze dat waren <strong>van</strong> trots, toorn en wraak. In het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> psalm,<br />
waarme<strong>de</strong> hun godsdienstoefening begon, sloeg <strong>de</strong> zee over het schip, scheur<strong>de</strong> het grote<br />
zeil aan stukken, be<strong>de</strong>kte het vaartuig, en spoel<strong>de</strong> tussen<strong>de</strong>ks, als had <strong>de</strong> grote afgrond ons<br />
reeds verzwolgen. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Engelsen ontstond een vreselik geschreeuw. De Duitsers<br />
zongen kalm voort. Ik vroeg een <strong>van</strong> hen na<strong>de</strong>rhand : ‘Waart ge niet bang?’ Hij antwoord<strong>de</strong>:<br />
‘Goddank, neen.’ Ik vroeg nog eenmaal: ‘Maar waren uw vrouwen en kin<strong>de</strong>ren niet bang?’<br />
Hij antwoord<strong>de</strong> op zachte toon: ‘Neen, onze vrouwen en kin<strong>de</strong>ren zijn niet bang om te<br />
sterven.’ “<br />
Toen ze in Sa<strong>van</strong>na aangekomen waren, bleef Wesley enige tijd bij <strong>de</strong> Moraviërs, en<br />
kwam on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> diepe indruk <strong>van</strong> hun Christelik gedrag. Over een <strong>van</strong> hun<br />
godsdienstoefeningen, een sterke tegenstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> vormelikheid, die in <strong>de</strong> kerk <strong>van</strong><br />
Engeland heerste, schreef hij: ” De grote eenvoud, zowel als <strong>de</strong> plechtigheid <strong>van</strong> het geheel<br />
<strong>de</strong>ed me bijna vergeten, dat er zeventien hon<strong>de</strong>rd jaren tussen lagen, en ik verbeeld<strong>de</strong> me in<br />
en <strong>van</strong> die verga<strong>de</strong>ringen te zijn, waar vorm of staatsie niet beston<strong>de</strong>n; waar Paulus, <strong>de</strong><br />
tentemaker, of Petrus, <strong>de</strong> visser, voorging, maar in <strong>de</strong> betoning <strong>de</strong>s geestes en <strong>de</strong>r kracht. “<br />
Bij zijn terugkomst in Engeland geraakte Wesley door het on<strong>de</strong>rwijs <strong>van</strong> een Moraviese<br />
prediker tot klaar<strong>de</strong>r verstand <strong>van</strong> het Bijbelse geloof. Hij kwam tot <strong>de</strong> overtuiging, dat hij<br />
alle vertrouwen op zijn eigen werken tot verkrijging <strong>van</strong> <strong>de</strong> zaligheid moest laten varen, en<br />
zich algeheel verlaten moest op het “Lam Gods, dat <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> <strong>de</strong>r wereld wegneemt.” Bij<br />
een verga<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> het Moraviese genootschap te Lon<strong>de</strong>n werd er voorgelezen, wat Luther<br />
geschreven had over <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>ring, die <strong>de</strong> Geest <strong>van</strong> God in het hart <strong>van</strong> <strong>de</strong> gelovige werkt.<br />
Terwijl Wesley daarna luister<strong>de</strong>, ontwaakte het geloof in zijn ziel. “Ik voel<strong>de</strong> een vreemd<br />
gevoel <strong>van</strong> warmte in mijn hart,” zei hij. “Ik gevoel<strong>de</strong> dat ik op Christus, Christus alleen,<br />
vertrouw<strong>de</strong> tot zaligheid; en mij werd <strong>de</strong> verzekering gegeven, dat Hij mijn zon<strong>de</strong>n, ja, <strong>de</strong><br />
mijne, had weggenomen, en mij gered had Van <strong>de</strong> wet <strong>de</strong>r zon<strong>de</strong> en <strong>de</strong>s doods.” Door al die<br />
lange jaren heen <strong>van</strong> moeitevol en troosteloos streven — jaren <strong>van</strong> gestrenge<br />
zelfverloochening, <strong>van</strong> verwijt en verootmoediging — had Wesley zich onveran<strong>de</strong>rd bij zijn<br />
éne doel gehou<strong>de</strong>n, namelik God te zoeken. Nu had hij Hem gevon<strong>de</strong>n, en bemerkt dat <strong>de</strong><br />
gena<strong>de</strong>, die hij zich door gebe<strong>de</strong>n en vasten, aalmoezen en zelfverloochening had trachten te<br />
verwerven, een gift was, “zon<strong>de</strong>r geld en zon<strong>de</strong>r prijs.”<br />
Toen hij eenmaal bevestigd was in het geloof <strong>van</strong> Christus, brand<strong>de</strong> zijn ganse ziel <strong>van</strong><br />
verlangen om alom <strong>de</strong> kennis te versprei<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het heerlike e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> Gods vrije<br />
gena<strong>de</strong>. “Ik beschouw <strong>de</strong> gehele wereld als mijn parochie,” zei hij, “en in welk <strong>de</strong>el ik ook<br />
ben, ik reken het recht en billik, en mijn dure plicht, aan allen die willen horen <strong>de</strong> blij<strong>de</strong><br />
boodschap <strong>de</strong>r zaligheid te verkondigen.” Hij zette zijn nauwgezette leven <strong>van</strong><br />
zelfverloochening voort, doch nu niet als <strong>de</strong> grond, maar als het gevolg <strong>van</strong> het geloof; niet<br />
177
als <strong>de</strong> wortel, maar als <strong>de</strong> vrucht <strong>van</strong> <strong>de</strong> heiligmaking. De gena<strong>de</strong> Gods in Christus is het<br />
fondament <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoop <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christen, en die gena<strong>de</strong> bewijst zich in gehoorzaamheid.<br />
Wesley wijd<strong>de</strong> zijn leven aan het prediken <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote waarhe<strong>de</strong>n, die hij had<br />
ont<strong>van</strong>gen,— rechtvaardig- making door het geloof in het zoenbloed <strong>van</strong> Christus, en <strong>de</strong><br />
hernieuwen<strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Geest op het hart, vrucht dragen<strong>de</strong> in een leven, dat<br />
gelijkvormig gemaakt is aan het voorbeeld <strong>van</strong> Christus.<br />
Whitefield en <strong>de</strong> Wesleys waren op hun werk voorbereid door langdurige en diepe<br />
persoonlike overtuiging <strong>van</strong> hun eigen hopeloze toestand; en om hen geschikt te maken om<br />
tegenhe<strong>de</strong>n te verduren als goe<strong>de</strong> krijgsknechten <strong>van</strong> Christus, waren ze blootgesteld<br />
gewor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> vuurproef <strong>van</strong> smaad, hoon en vervolging, zowel aan <strong>de</strong> universiteit, als<br />
toen ze in <strong>de</strong> bediening kwamen. Zij en enige an<strong>de</strong>ren, die hun gevoelens <strong>de</strong>el<strong>de</strong>n, wer<strong>de</strong>n<br />
met verachting Methodisten genoemd door hun god<strong>de</strong>loze me<strong>de</strong>stu<strong>de</strong>nten — een naam, die<br />
tegenwoordig als een erenaam wordt beschouwd door een <strong>van</strong> <strong>de</strong> talrijkste godsdienstige<br />
gezinten in Engeland en Amerika.<br />
Zij waren als le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Engelse staatskerk sterk gehecht aan die vorm <strong>van</strong> eredienst;<br />
maar <strong>de</strong> Heer had hun in Zijn Woord een hogere standaard voor ogen gesteld. De Heilige<br />
Geest spoor<strong>de</strong> hen aan om Christus en die gekruisigd te prediken. De kracht <strong>de</strong>s<br />
Allerhoogsten vergezel<strong>de</strong> hun arbeid. Duizen<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n overtuigd en wezenlik bekeerd.<br />
Het was nodig, die schapen tegen gieren<strong>de</strong> wolven te beschermen. Wesley dacht er niet aan,<br />
een nieuwe godsdienstige ge- zinte te vormen, maar organiseer<strong>de</strong> hen tot wat <strong>de</strong> Methodistiese<br />
Vereniging genoemd werd.<br />
Geheimzinnig en hin<strong>de</strong>rlik was <strong>de</strong> tegenstand, welke <strong>de</strong>ze predikers <strong>van</strong> <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
gevestig<strong>de</strong> kerk on<strong>de</strong>rvon<strong>de</strong>n; doch God had in Zijn wijsheid <strong>de</strong> gebeurtenissen z—<br />
beschikt, dat <strong>de</strong> hervorming in <strong>de</strong> kerk zelf beginnen zou. Was die hervorming geheel en al<br />
<strong>van</strong> buiten af gekomen, hij zou niet doorgedrongen zijn, waar hij zo zeer benodigd was.<br />
Maar daar <strong>de</strong> opwekking <strong>van</strong> predikers <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk uitging, en zij hun arbeid binnen <strong>de</strong><br />
grenzen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk verrichtten, waar zich ook maar een gelegenheid aanbood, vond <strong>de</strong><br />
waarheid ingang, waar <strong>de</strong> <strong>de</strong>uren an<strong>de</strong>rs gesloten zou<strong>de</strong>n gebleven zijn. Enige geesteliken<br />
wer<strong>de</strong>n uit hun ze<strong>de</strong>like versuftheid wakker geschud, en wer<strong>de</strong>n ijverige predikers in hun<br />
eigen paro- chieën. Kerken, die door vormelikheid versteend waren, ontvingen nieuw leven.<br />
Gelijk in alle eeuwen <strong>van</strong> <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, zo ook in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> Wesley,<br />
<strong>de</strong><strong>de</strong>n mensen <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>ne gaven het hun aangewezen werk. Ze kwamen niet op alle<br />
punten <strong>van</strong> <strong>de</strong> leer overeen, maar allen wer<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> Geest Gods gedreven, en waren één<br />
in het grote doel <strong>van</strong> zielen te winnen voor Christus. De geschillen tussen Whitefield en <strong>de</strong><br />
Wesleys dreig<strong>de</strong>n eenmaal verwij<strong>de</strong>ring te doen ontstaan; maar daar ze in <strong>de</strong> school <strong>van</strong><br />
Christus zachtmoedigheid had<strong>de</strong>n geleerd, wer<strong>de</strong>n ze door on<strong>de</strong>rlinge verdraagzaamheid en<br />
broe<strong>de</strong>rlief<strong>de</strong> met elkan<strong>de</strong>r verzoend. Ze had<strong>de</strong>n geen tijd om te twisten, terwijl dwaling en<br />
god<strong>de</strong>loosheid rondom hen heersten, en er zondaren ten ver<strong>de</strong>rve gingen.<br />
178
De dienstknechten Gods betra<strong>de</strong>n een ruw pad. Mannen <strong>van</strong> invloed en geleerdheid<br />
gebruikten hun krachten tegen hen. Na enige tijd vertoon<strong>de</strong>n zich vele geesteliken bepaald<br />
vijandig, en wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> <strong>de</strong>uren <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerken gesloten voor een zuiver geloof, en hen, die<br />
het verkondig<strong>de</strong>n. De weg, die <strong>de</strong> geestelikheid insloeg, <strong>van</strong> hen <strong>van</strong> <strong>de</strong> preekstoel af te<br />
veroor<strong>de</strong>len, <strong>de</strong>ed <strong>de</strong> elementen <strong>van</strong> duisternis, onkun<strong>de</strong> en god<strong>de</strong>loosheid ontwaken.<br />
Herhaal<strong>de</strong> malen ontsnapte John Wesley aan <strong>de</strong> dood door een won<strong>de</strong>r <strong>van</strong> Gods gena<strong>de</strong>.<br />
Toen <strong>de</strong> woe<strong>de</strong> <strong>van</strong> het gepeupel tegen hem gaan<strong>de</strong> was gemaakt, en er geen weg open<br />
scheen om te ontkomen, verscheen er een engel in mensegedaante aan zijn zij<strong>de</strong>, <strong>de</strong>ins<strong>de</strong> het<br />
volk terug, en kwam <strong>de</strong> dienstknecht <strong>van</strong> Christus in veiligheid weg <strong>van</strong> <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> het<br />
gevaar.<br />
Over zijn verlossing <strong>van</strong> het woe<strong>de</strong>n<strong>de</strong> volk bij een <strong>van</strong> die gelegenhe<strong>de</strong>n zei Wesley:<br />
“Velen trachtten me neer te werpen,terwijl we over een glibberig pad <strong>de</strong> heuvel afgingen<br />
naar <strong>de</strong> stad ; daar ze goed verston<strong>de</strong>n, dat, wanneer ik eenmaal op <strong>de</strong> grond lag, ik<br />
ternauwernood weer op zou staan. Maar ik struikel<strong>de</strong> in het geheel niet, <strong>de</strong>ed zelfs geen<br />
verkeer<strong>de</strong> voetstap, totdat ik geheel en al uit hun han<strong>de</strong>n was. . . . Ofschoon er velen me bij<br />
mijn kraag of kle<strong>de</strong>ren trachtten beet te krijgen om me neer te trekken, kon<strong>de</strong>n ze me in het<br />
geheel niet vast krijgen. Eén slechts was er, die <strong>de</strong> flap <strong>van</strong> mijn vest beetkreeg, en die bleef<br />
gauw in zijn hand achter; <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re flap, in <strong>de</strong> zak waar<strong>van</strong> een banknoot zat, werd maar<br />
half afgetrokken. . . . Een krachtige man, die juist achter me liep, sloeg me verschei<strong>de</strong>ne<br />
malen met een grote eikehouten stok, die hem ver<strong>de</strong>re moeite bespaard zou hebben, als hij<br />
me slechts eenmaal op het achterhoofd geraakt had! Maar ie<strong>de</strong>re maal werd <strong>de</strong> slag<br />
afgeweerd, ik weet niet hoe; want ik kon me rechts noch links omdraaien. . . . Een an<strong>de</strong>r<br />
kwam door het gedrang heen geijld, hief zijn arm op om te slaan, liet hem plotseling vallen,<br />
en streek me alleen over het hoofd met <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n: ‘Welk zacht haar heeft hij !’ . . . De<br />
allereerste mannen, die tot inkeer kwamen, waren <strong>de</strong> hel<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> stad, <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het<br />
gepeupel bij alle gelegenhe<strong>de</strong>n, één <strong>van</strong> wie zelfs prijsvechter in <strong>de</strong> diergaar<strong>de</strong> geweest<br />
was. . . .<br />
“Hoe gelei<strong>de</strong>lik bereidt God ons voor op wat Hij met ons <strong>van</strong> plan is! Twee jaren<br />
gele<strong>de</strong>n vloog een stuk baksteen juist langs mijn schou<strong>de</strong>r voorbij. Het was een jaar daarna,<br />
dat een steen me tussen <strong>de</strong> ogen trof. Verle<strong>de</strong>n maand kreeg ik één slag, en he<strong>de</strong>n avond<br />
twee: één v——r we <strong>de</strong> stad inkwamen, en één, nadat we die verlaten had<strong>de</strong>n; bei<strong>de</strong> echter<br />
beteken<strong>de</strong>n niets, want ofschoon een man me met al zijn macht op <strong>de</strong> borst sloeg, en een<br />
an<strong>de</strong>r op <strong>de</strong> mond met zoveel geweld, dat het bloed er onmid<strong>de</strong>llik uitgutste, voel<strong>de</strong> ik <strong>van</strong><br />
geen <strong>van</strong> <strong>de</strong> bei<strong>de</strong> slagen meer pijn, dan als ze me met een strootje had<strong>de</strong>n aangeraakt.”<br />
De Methodisten uit die eerste tijd — het volk zowel als <strong>de</strong> predikers — verdroegen<br />
bespotting en vervolging, zowel <strong>van</strong> le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk als <strong>van</strong> <strong>de</strong> openlik ongodsdienstigen,<br />
die door hun verkeer<strong>de</strong> voorstellingen opgeruid wer<strong>de</strong>n. Ze wer<strong>de</strong>n voor gerechtshoven<br />
gedaagd — en dat slechts gerechts- hoven in naam, want er werd in <strong>de</strong> hoven <strong>van</strong> die dagen<br />
weinig recht gedaan. Dikwels le<strong>de</strong>n ze geweld <strong>van</strong> hun vervolgers. Het gepeupel ging <strong>van</strong><br />
179
huis tot huis, verniel<strong>de</strong> meubels en goe<strong>de</strong>ren, plun<strong>de</strong>r<strong>de</strong> wat ze verkozen, en <strong>de</strong>ed mannen,<br />
vrouwen en kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong> grofste beledigingen aan. Bij sommige gelegenhe<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n er<br />
publieke kennisgevingen aangeplakt, <strong>de</strong>genen, die wensten mee te doen aan het ingooien<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> ruiten en plun<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> huizen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Methodisten, oproepen<strong>de</strong> om op een<br />
gegeven tijd en plaats bij elkan<strong>de</strong>r te komen. Deze openlike schending <strong>van</strong> <strong>de</strong> menselike<br />
zowel als <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet werd zon<strong>de</strong>r enige terechtwijzing toegelaten. Er werd een<br />
stelselmatige vervolging op touw gezet tegen mensen, wier enige feil was, dat ze <strong>de</strong> voeten<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> zondaren <strong>van</strong> het pad <strong>de</strong>s ver<strong>de</strong>rfs af en op het pad <strong>de</strong>r heiligheid zochten te lei<strong>de</strong>n.<br />
John Wesley zei over <strong>de</strong> beschuldigingen tegen hem en zijn me<strong>de</strong>genoten: “Sommigen<br />
beweren, dat <strong>de</strong> leringen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze mannen vals, mislei<strong>de</strong>nd en dweepachtig zijn; dat ze<br />
nieuw zijn, en er tot nu toe nooit <strong>van</strong> gehoord is; dat ze kwakerij, fanatisme, en Roomse<br />
instellingen zijn. Al <strong>de</strong>ze voorwendselen zijn reeds met wortel en al geveld, daar er klaarlik<br />
bewezen is, dat ie<strong>de</strong>re tak <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze leer <strong>de</strong> dui<strong>de</strong>like leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel is, welke door onze<br />
eigen kerk uitgelegd wordt. Derhalve kan hij niet vals of mislei<strong>de</strong>nd wezen, ten minste<br />
wanneer <strong>de</strong> Schrift waarheid is.” “An<strong>de</strong>ren geven voor, dat ‘hun leerstellingen te strikt zijn;<br />
dat ze het pad naar <strong>de</strong> hemel te nauw maken.’ En dat is in <strong>de</strong>r waarheid <strong>de</strong> oorspronkelike<br />
tegenwerping, (gelijk het lang bijna <strong>de</strong> enige was), en ligt heimelik op <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m <strong>van</strong><br />
duizend an<strong>de</strong>re, die zich in verschillen<strong>de</strong> vormen voordoen. Maar maken ze het pad naar <strong>de</strong><br />
hemel enigszins nauwer, dan onze Heer en Zijn apostelen het <strong>de</strong><strong>de</strong>n? Is hun leer strikter dan<br />
die <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel ? Over<strong>de</strong>nkt slechts een paar dui<strong>de</strong>like teksten: ‘Gij zult <strong>de</strong> Heer uw God<br />
liefhebben met geheel uw hart, en met geheel uw ziel, en met geheel uw kracht, en met<br />
geheel uw verstand; en uw naaste als uzelf.’ ‘Van elk ij<strong>de</strong>l woord, hetwelk <strong>de</strong> mensen<br />
zullen gesproken hebben, zullen ze reken- schap geven in <strong>de</strong> dag <strong>van</strong> het oor<strong>de</strong>el.’ ‘Hetzij<br />
dan dat gijlie<strong>de</strong>n eet, hetzij dat gij drinkt, hetzij dat gij iets an<strong>de</strong>rs doet, doet het al ter ere<br />
Gods.’<br />
“Indien hun leer strikter is dan <strong>de</strong>ze, zo hebben ze schuld; maar gij zijt in uw geweten<br />
overtuigd, dat het niet zo is. En wie kan één jota min<strong>de</strong>r strikt wezen zon<strong>de</strong>r het woord Gods<br />
te verdraaien? Kan enige bewaar<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> verborgenhe<strong>de</strong>n Gods getrouw bevon<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n, indien hij enig <strong>de</strong>el <strong>van</strong> die heilige uitspraken veran<strong>de</strong>rt? Neen. Hij kan er niets <strong>van</strong><br />
afdoen; hij kan niets verzachten; hij is on<strong>de</strong>r verplichting <strong>van</strong> aan alle mensen te verklaren:<br />
‘Ik mag <strong>de</strong> Schriften niet verlagen om voor uw smaak te passen. Gij moet u tot <strong>de</strong> Schrift<br />
opheffen, of voor eeuwig vergaan.’ Dit is <strong>de</strong> wezenlike grond <strong>van</strong> dat algemene schreeuwen<br />
over ‘<strong>de</strong> lief<strong>de</strong>loosheid <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze mensen.’ Lief<strong>de</strong>loos, zijn ze dat? In welk opzicht? Voe<strong>de</strong>n<br />
ze <strong>de</strong> hongerigen niet, en kle<strong>de</strong>n ze niet <strong>de</strong> naakten? ‘Neen, dat is het niet; daarin komen ze<br />
niet te kort; maar ze zijn zo lief<strong>de</strong>loos in hun oor<strong>de</strong>el! <strong>de</strong>nken, dat niemand zalig kan<br />
wor<strong>de</strong>n, dan die met hen hetzelf<strong>de</strong> pad bewan<strong>de</strong>lt.’<br />
De geestelike achteruitgang, die juist v——r <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> Wesley aan het licht getre<strong>de</strong>n<br />
was, was in hoge graad het gevolg <strong>van</strong> Antinomiaans on<strong>de</strong>rwijs. Velen hiel<strong>de</strong>n het er voor,<br />
dat Christus <strong>de</strong> ze<strong>de</strong>wet had afgeschaft, en dat <strong>de</strong> Christenen <strong>de</strong>rhalve on<strong>de</strong>r geen<br />
180
verplichting ston<strong>de</strong>n om die te hou<strong>de</strong>n; dat een gelovige vrijgesteld is <strong>van</strong> <strong>de</strong> “slavernij <strong>van</strong><br />
goe<strong>de</strong> werken.” An<strong>de</strong>ren, die dan nog <strong>de</strong> eeuwigdurendheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet toestem<strong>de</strong>n,<br />
verklaar<strong>de</strong>n, dat het voor predikers onnodig was, het volk te vermanen tot gehoorzaamheid<br />
aan <strong>de</strong> voorschriften er<strong>van</strong>, daar <strong>de</strong>genen, die God tot zaligheid verkoren had, “door <strong>de</strong><br />
onweerstaanbare prikkel <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like gena<strong>de</strong> tot beoefening <strong>van</strong> vroomheid en <strong>de</strong>ugd<br />
zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n geleid,” terwijl diegenen, die tot eeuwige straf gedoemd waren, “niet bij<br />
machte waren om aan <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet te gehoorzamen.”<br />
An<strong>de</strong>ren, die zich evenzo aan <strong>de</strong> stelling hiel<strong>de</strong>n, “dat <strong>de</strong> uitverkorenen niet <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
gena<strong>de</strong> kunnen vervallen of <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like gunst verbeuren,” kwamen tot <strong>de</strong> nog<br />
schrikkeliker gevolgtrekking, dat “<strong>de</strong> boze da<strong>de</strong>n, die ze verrichten, niet wezenlik zondig<br />
zijn, noch moeten aangezien wor<strong>de</strong>n als hun schending <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet, en dat er<br />
dientengevolge voor hen geen noodzaak bestaat, òf om hun zon<strong>de</strong>n te. belij<strong>de</strong>n, —f om ze<br />
door berouw af te breken.” Derhalve verklaar<strong>de</strong>n ze, dat zelfs een <strong>van</strong> <strong>de</strong> gruwelikste<br />
zon<strong>de</strong>n, “algemeen beschouwd als een ergerlike schending <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet, in het oog<br />
<strong>van</strong> God geen zon<strong>de</strong> is,” wanneer die door een <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitverkorenen bedreven wordt,<br />
“omdat het een <strong>van</strong> <strong>de</strong> nood- zakelike en on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> karaktertrekken <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitverkorenen<br />
is, dat ze niets doen kunnen, dat òf Go<strong>de</strong> onwelgevallig is, òf door <strong>de</strong> wet wordt<br />
verbo<strong>de</strong>n.”<br />
Deze gruwelike leer is in beginsel <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> als <strong>de</strong> latere leer <strong>van</strong> populaire opvoe<strong>de</strong>rs en<br />
godgeleer<strong>de</strong>n,— dat er name- lik geen onveran<strong>de</strong>rlike God<strong>de</strong>like wet, als standaard <strong>van</strong> wat<br />
recht is, bestaat, maar dat <strong>de</strong> standaard <strong>van</strong> <strong>de</strong> ze<strong>de</strong>leer door <strong>de</strong> maatschappij zelf wordt<br />
aangegeven, en aanhou<strong>de</strong>nd ver-an<strong>de</strong>ring heeft on<strong>de</strong>rgaan. Al zulke <strong>de</strong>nkbeel<strong>de</strong>n openbaren<br />
ingeving <strong>van</strong> <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> grote geest,— <strong>van</strong> hem, die het waag<strong>de</strong>, zelfs on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>loze<br />
bewoners <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel zijn werk te doen <strong>van</strong> te zoeken, <strong>de</strong> rechtvaardige beperkingen <strong>van</strong><br />
Gods wet omver te halen. De leer dat God<strong>de</strong>like bepalingen het karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens<br />
onveran<strong>de</strong>rlik vaststellen, had er velen toe geleid, <strong>de</strong> wet Gods zo goed als te verwerpen.<br />
Wesley stel<strong>de</strong> zich standvastig tegen <strong>de</strong> dwaling <strong>van</strong> <strong>de</strong> Antinomiaanse leraren, en toon<strong>de</strong><br />
aan, dat <strong>de</strong>ze leer, die tot Antinomianisme voer<strong>de</strong>, tegen <strong>de</strong> Schriften was. “De<br />
zaligmaken<strong>de</strong> gena<strong>de</strong> Gods is aan alle mensen verschenen.” “Dit is goed en aangenaam voor<br />
God, onze Zaligmaker, welke wil dat alle mensen zalig wor<strong>de</strong>n, en tot kennis <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
waarheid komen. Want er is één Mid<strong>de</strong>laar Gods en <strong>de</strong>r mensen, <strong>de</strong> mens Christus Jezus,<br />
die zichzelf gegeven heeft tot een rantsoen voor allen.” De Geest Gods wordt vrijelik<br />
geschonken, ten ein<strong>de</strong> ie<strong>de</strong>reen in staat te stellen, <strong>de</strong> gena<strong>de</strong>mid<strong>de</strong>len aan te grijpen. Aldus<br />
“verlicht Christus, het waarachtige Licht, ie<strong>de</strong>re mens, komen<strong>de</strong> in <strong>de</strong> wereld.” De mens<br />
mist <strong>de</strong> zaligheid door eigenwillige weigering <strong>van</strong> <strong>de</strong> gave <strong>de</strong>s levens.<br />
In antwoord op <strong>de</strong> stelling, dat bij <strong>de</strong> dood <strong>van</strong> Christus <strong>de</strong> voorschriften <strong>van</strong> <strong>de</strong> tien<br />
gebo<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> ceremoniële wet waren weggedaan, sprak Wesley: “De ze<strong>de</strong>wet, in <strong>de</strong> tien<br />
gebo<strong>de</strong>n vervat, en door <strong>de</strong> profeten als bin<strong>de</strong>nd voorgeschreven, heeft Hij niet weggedaan.<br />
Het doel <strong>van</strong> Zijn komst was niet, enig ge<strong>de</strong>elte er<strong>van</strong> te herroepen. Dit is een wet, die nooit<br />
181
kan gebroken wor<strong>de</strong>n, die ‘vaststaat als <strong>de</strong> getrouwe getuige in <strong>de</strong> hemel.’ . . . Deze werd<br />
<strong>van</strong> het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld ‘geschreven niet op stenen tafelen,’ maar in <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> alle<br />
mensekin<strong>de</strong>ren, wanneer ze uit <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schepper voortkwamen. En hoezeer ook<br />
<strong>de</strong> letters, eenmaal door <strong>de</strong> vinger Gods geschreven, nu in grote mate door <strong>de</strong> zon<strong>de</strong><br />
onleesbaar zijn gemaakt, toch kunnen ze niet geheel en al uitgewist wor<strong>de</strong>n, zo lang wij<br />
enige wetenschap hebben <strong>van</strong> goed en kwaad. Ie<strong>de</strong>r <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wet moet voor het ganse<br />
mensdom en in alle eeuwen <strong>van</strong> kracht blijven, als niet afhankelik <strong>van</strong> tijd of plaats, of<br />
an<strong>de</strong>re wisselvallige om-standighe<strong>de</strong>n, maar <strong>van</strong> <strong>de</strong> natuur Gods en <strong>de</strong> natuur <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens,<br />
en hun onveran<strong>de</strong>rlike verhouding tot elkan<strong>de</strong>r.<br />
‘Ik ben niet gekomen om te ontbin<strong>de</strong>n, maar te vervullen.’ . Zon<strong>de</strong>r twijfel is, wat Hij<br />
hier bedoelt (in overeenstemming met al wat voorafgaat en al wat volgt) : — Ik ben<br />
gekomen, om <strong>de</strong> wet in zijn volheid vast te stellen, ten spijte <strong>van</strong> al het vernis <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
mensen; Ik ben gekomen, om wat er tevoren duister en verborgen in was, hel<strong>de</strong>r en klaar<br />
aan het licht te brengen; Ik ben gekomen, om <strong>de</strong> ware en volle betekenis <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>r <strong>de</strong>el<br />
er<strong>van</strong> te verklaren; om aan te tonen <strong>de</strong> lengte en breedte, <strong>de</strong> gehele uitgebreidheid <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>r<br />
gebod, dat erin is vervat, en <strong>de</strong> hoogte en diepte, <strong>de</strong> onbegrijpelike reinheid en geestelikheid<br />
<strong>van</strong> al zijn vertakkingen.”<br />
Wesley verklaar<strong>de</strong> dat <strong>de</strong> wet en het e<strong>van</strong>gelie volkomen overeenstemmen. “Er bestaat<br />
<strong>de</strong>rhalve het nauwste verband, ‘ dat men zich kan in<strong>de</strong>nken, tussen <strong>de</strong> wet en het e<strong>van</strong>gelie.<br />
Aan <strong>de</strong> ene kant wijkt <strong>de</strong> wet gedurig terug voor, en wijst ons heen op het e<strong>van</strong>gelie; aan <strong>de</strong><br />
an<strong>de</strong>re kant leidt het e<strong>van</strong>gelie ons gedurig tot een nauwgezetter vervulling <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet. De<br />
wet, bij voorbeeld, eist <strong>van</strong> ons, dat we God zullen beminnen, <strong>de</strong> naaste liefhebben,<br />
zachtmoedig, ne<strong>de</strong>rig, of heilig zijn. We gevoelen ons tot <strong>de</strong>ze dingen onbekwaam; ja, dat<br />
het ‘voor <strong>de</strong> mens onmogelik is;’ maar we zien een belofte Gods, dat Hij ons <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> geven,<br />
en ons ne<strong>de</strong>rig, zachtmoedig en heilig maken zal; we grijpen dit e<strong>van</strong>gelie, die blij<strong>de</strong><br />
boodschap, aan; het geschiedt aan ons naar ons geloof; en ‘<strong>de</strong> rechtvaardigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet<br />
wordt aan ons vervuld’ door het geloof, hetwelk in Christus Jezus is. . . .<br />
“In <strong>de</strong> hoogste rangen <strong>van</strong> <strong>de</strong> vijan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> Christus,” zei Wesley, “zijn<br />
<strong>de</strong>genen, die openlik en onverholen ‘<strong>de</strong> wet zelf oor<strong>de</strong>len,’ en ‘kwaad spreken <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet’;<br />
die <strong>de</strong> mensen leren, niet alleen één, hetzij het grootste of het kleinste gebod, maar al <strong>de</strong><br />
gebo<strong>de</strong>n tegelijk te breken (d. i. te verwateren, los te maken, <strong>de</strong> verplichtingen er<strong>van</strong> te<br />
ontknopen). . . . De meest bevreem<strong>de</strong>n<strong>de</strong> omstandigheid <strong>van</strong> alle, die met <strong>de</strong>ze sterke<br />
verbijstering samengaan, is, dat zij, die er zich door laten overmeesteren, werkelik geloven,<br />
dat ze Christus eren door Zijn wet omver te werpen, en dat ze Zijn ambt verheerliken,<br />
terwijl Zijn leer door hen te niet wordt gedaan! Ja, ze eren Hem juist gelijk Judas het <strong>de</strong>ed,<br />
toen Hij zei: ‘Wees gegroet, Rabbi!’ en Hem kuste. En met evenveel recht kan Hij tot elkeen<br />
<strong>van</strong> hen zeggen: ‘Verraadt gij <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen met een kus?’ Het is niet an<strong>de</strong>rs dan<br />
Hem met een kus verra<strong>de</strong>n, om over Zijn bloed te spreken, en Zijn kroon weg te nemen; een<br />
<strong>de</strong>el <strong>van</strong> Zijn wet in het vuur te werpen, on<strong>de</strong>r voorwendsel <strong>van</strong> Zijn e<strong>van</strong>gelie te<br />
182
evor<strong>de</strong>ren. Noch ook kan iemand <strong>de</strong>ze beschuldiging ontgaan, die het geloof predikt op<br />
zulk een wijze, dat enig ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> <strong>de</strong> plicht <strong>de</strong>r gehoorzaamheid daardoor direkt of<br />
indirekt zou wor<strong>de</strong>n ter zij<strong>de</strong> gesteld; die Christus predikt op zulk een manier, dat het minste<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods daardoor enigszins wordt te niet gedaan of verzwakt.”<br />
Aan hen, die beweer<strong>de</strong>n, “dat <strong>de</strong> prediking <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie aan al <strong>de</strong> doelein<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wet voldoet,” antwoord<strong>de</strong> Wesley: “Dit ontkennen wij ten enenmale. Het beantwoordt niet<br />
aan het allereerste doelein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet, namelik, het overtuigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen <strong>van</strong> zon<strong>de</strong>,<br />
het wakker schud<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die nog aan <strong>de</strong> rand <strong>van</strong> <strong>de</strong> hei liggen te slapen.” De<br />
apostel Paulus verklaart: “Door <strong>de</strong> wet is <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>;” “en niet totdat <strong>de</strong> mens<br />
<strong>van</strong> zon<strong>de</strong> is overtuigd, zal hij waarlik zijn behoefte aan het verzoenend bloed <strong>van</strong> Christus<br />
gevoelen.. ‘Die gezond zijn,’ gelijk onze Heer zelf opmerkte, ‘hebben <strong>de</strong> medicijnmeester<br />
niet <strong>van</strong> no<strong>de</strong>, maar die ziek zijn.’ Het is <strong>de</strong>rhalve dwaasheid, een medicijnmeester aan te<br />
bie<strong>de</strong>n aan hen, die gezond zijn, of die zich inbeel<strong>de</strong>n, dat ze het zijn. Ge moet hen eerst<br />
overtuigen, dat ze ziek zijn ; an<strong>de</strong>rs zullen ze u niet voor uw arbeid danken. Even dwaas is<br />
het, Christus aan te bie<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong>genen, wier hart nooit gebroken is.”<br />
Terwijl hij <strong>de</strong>rhalve het e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> Gods predikte, zocht Wesley, gelijk<br />
zijn Meester gedaan had, “<strong>de</strong> wet te verhogen, en hem te verheerliken. ” In getrouwheid<br />
volbracht hij het werk, dat God hem te doen had gegeven, en heerlik was <strong>de</strong> uitkomst, die<br />
het hem vergund werd te aanschouwen. Bij het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> zijn lange leven <strong>van</strong> meer dan<br />
tachtig jaren — meer dan een halve eeuw waar<strong>van</strong> hij als reizend prediker had<br />
doorgebracht — tel<strong>de</strong>n zijn openbare aanhangers over een half miljoen zielen. Maar <strong>de</strong><br />
menigte, die door zijn arbeid opgeheven was uit het lage slijk <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> tot een hoger en<br />
reiner leven, en het aantal, dat door zijn on<strong>de</strong>rwijs een diepere en rijkere on<strong>de</strong>rvinding had<br />
erlangd, zal nimmer geteld wor<strong>de</strong>n, totdat het ganse huisgezin <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlosten in het<br />
koninkrijk Gods bijeen zal zijn. Zijn leven biedt een les <strong>van</strong> onschatbare waar<strong>de</strong> voor ie<strong>de</strong>re<br />
Christen aan. Mochten het geloof en <strong>de</strong> ne<strong>de</strong>righeid, <strong>de</strong> onvermoei<strong>de</strong> ijver, zelfopoffering<br />
en toewijding <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze dienstknecht <strong>van</strong> Christus in <strong>de</strong> he<strong>de</strong>ndaagse kerken weerspiegeld<br />
wor<strong>de</strong>n!<br />
183
Hoofdstuk 15 — De Franse Revolutie<br />
In <strong>de</strong> zestien<strong>de</strong> eeuw had <strong>de</strong> Hervorming, door het volk een open Bijbel aan te bie<strong>de</strong>n,<br />
toegang trachten te verkrijgen tot al <strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Europa. Sommige volken verwelkom<strong>de</strong>n<br />
hem met blijdschap, als een boodschapper uit <strong>de</strong> hemel. In an<strong>de</strong>re lan<strong>de</strong>n gelukte het <strong>de</strong><br />
pauselike macht bijna volkomen om het invoeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel tegen te gaan, en werd het<br />
licht <strong>van</strong> bijbelkennis, met zijn verheffen<strong>de</strong> invloed, bijna geheel en al buitengesloten. In<br />
één land werd het licht, hoewel het er toegang vond, door <strong>de</strong> heersen<strong>de</strong> duisternis niet<br />
begrepen. Eeuwen lang stre<strong>de</strong>n waarheid en dwaling om <strong>de</strong> voorrang. Ten laatste zegevier<strong>de</strong><br />
het kwaad, en werd <strong>de</strong> waarheid <strong>de</strong>s hemels uitgeworpen. “Dit is het oor<strong>de</strong>el, dat het licht in<br />
<strong>de</strong> wereld gekomen is, en <strong>de</strong> mensen hebben <strong>de</strong> duisternis liever gehad dan het licht. “ De<br />
natie zou <strong>de</strong> gevolgen oogsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> richting, die men zich verkozen had. Gods<br />
weerhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> Geest werd onttrokken aan een volk, dat Zijn gena<strong>de</strong>gift had veracht. Het<br />
kwaad werd toegelaten tot rijpheid te komen, en <strong>de</strong> gehele wereld zag <strong>de</strong> vruchten <strong>van</strong><br />
moedwillige verwerping <strong>van</strong> het licht.<br />
De strijd tegen <strong>de</strong> Bijbel,die zoveel eeuwen lang in Frankrijk was gevoerd, bereikte zijn<br />
hoogste punt in <strong>de</strong> tonelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Revolutie. Die vreselike losbarsting was slechts het wettig<br />
gevolg <strong>van</strong> Rome’s on<strong>de</strong>rdrukking <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften. Hij bood het treffendste beeld aan <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> werking <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike staatkun<strong>de</strong>, waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld ooit getuige is geweest — een<br />
beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> gevolgen, waar <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse Kerk meer dan duizend jaren had<br />
heengeleid.De on<strong>de</strong>rdrukking <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften geduren<strong>de</strong> het tijdperk <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike<br />
overheersing was door <strong>de</strong> profeten voorspeld; en <strong>de</strong> schrijver <strong>van</strong> <strong>de</strong> Openbaring wijst<br />
evenzeer op <strong>de</strong> vreselike gevolgen, die voortkomen zou<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong> heerschappij <strong>van</strong> “<strong>de</strong><br />
mens <strong>de</strong>r zon<strong>de</strong>”, voornamelik in Frankrijk.<br />
De engel <strong>de</strong>s Heren sprak: “Zij zullen <strong>de</strong> heilige stad (<strong>de</strong> ware kerk) vertre<strong>de</strong>n twee en<br />
veertig maan<strong>de</strong>n. En ik zal aan mijn twee getuigen macht geven, en ze zullen profeteren<br />
duizend twee hon<strong>de</strong>rd zestig dagen, met zakken bekleed.. En als ze hun getuigenis zullen<br />
geëindigd hebben, zal het beest, dat uit <strong>de</strong> afgrond opkomt, hun krijg aandoen, en het zal<br />
hen overwinnen, en zal hen do<strong>de</strong>n. En hun do<strong>de</strong> lichamen zullen liggen op <strong>de</strong> straat <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
grote stad, die geestelik genoemd wordt Sodoma en Egypte, alwaar ook onze Heer gekruist<br />
is. . En die op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> wonen, zullen verblijd zijn over hen, en zullen vreug<strong>de</strong> bedrijven,<br />
en zullen elkan<strong>de</strong>r geschenken zen<strong>de</strong>n; omdat <strong>de</strong>ze twee profeten <strong>de</strong>genen, die op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong><br />
wonen, gepijnigd had<strong>de</strong>n. En na drie dagen en een halve, is een Geest <strong>de</strong>s levens uit God in<br />
hen gegaan; en ze ston<strong>de</strong>n op hun voeten; en er is grote vrees ge-vallen op <strong>de</strong>genen, die hen<br />
aanschouw<strong>de</strong>n.”<br />
De tijdperken, die hier genoemd wor<strong>de</strong>n—“twee en veertig maan<strong>de</strong>n,” en “duizend twee<br />
hon<strong>de</strong>rd en zestig dagen,” — zijn <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong>, en stellen bei<strong>de</strong> <strong>de</strong> tijd voor, waarin <strong>de</strong> Kerk <strong>van</strong><br />
Christus door Rome zou on<strong>de</strong>rdrukt wor<strong>de</strong>n. De 1260 jaren <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike overheersing<br />
184
egonnen in 538 n. C., en moesten dus in 1798 eindigen. Op die tijd trok er een Frans leger<br />
Rome binnen, en nam <strong>de</strong> paus ge<strong>van</strong>gen, en hij stierf in ballingschap. Ofschoon er kort<br />
daarna een nieuwe paus gekozen werd, heeft <strong>de</strong> pauselike priesterheerschappij se<strong>de</strong>rt die tijd<br />
nooit meer die macht kunnen uitoefenen, welke hij tevoren bezat. De vervolging <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk<br />
duur<strong>de</strong> niet het gehele tijdvak <strong>van</strong> <strong>de</strong> 1260 jaren door. God verkortte in barmhartigheid over<br />
Zijn volk <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> hun zware beproeving. De “grote verdrukking,” die <strong>de</strong> kerk zou treffen,<br />
voorspellen<strong>de</strong>, sprak <strong>de</strong> Heiland: “En zo die dagen niet verkort wer<strong>de</strong>n, geen vlees zou<br />
behou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n; maar om <strong>de</strong>r uitverkorenen wil zullen die dagen verkort wor<strong>de</strong>n.” Door<br />
<strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming hield <strong>de</strong> vervolging op v——r het jaar 1798.<br />
Betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong> twee getuigen verklaart <strong>de</strong> profeet ver<strong>de</strong>r: “Deze zijn <strong>de</strong> twee olijfbomen,<br />
en <strong>de</strong> twee kan<strong>de</strong>laren, die v——r <strong>de</strong> God <strong>de</strong>r aar<strong>de</strong> staan.” “Uw woord,” zei <strong>de</strong> psalmist,<br />
“is een lamp voor mijn voet, en een licht voor mijn pad.” De twee getuigen stellen <strong>de</strong><br />
Boeken <strong>van</strong> het Ou<strong>de</strong> en het Nieuwe Testament voor. Bei<strong>de</strong> zijn belangrijke getuigen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
oorsprong en <strong>de</strong> eeuwigdurendheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet Gods. Ook getuigen bei<strong>de</strong> <strong>van</strong> het<br />
verlossingsplan. De voorafbeeldingen, offeran<strong>de</strong>n, en profetieën <strong>van</strong> het Ou<strong>de</strong> Testament<br />
dui<strong>de</strong>n heen op een Zaligmaker, die juist op <strong>de</strong> wijze gekomen was, als door voorafbeelding<br />
en profetie was voorzegd.<br />
“Ze zullen profeteren duizend twee hon<strong>de</strong>rd zestig dagen, met zakken bekleed.”<br />
Geduren<strong>de</strong> het grootste <strong>de</strong>el <strong>van</strong> dit tijdperk bleven Gods getuigen in een staat <strong>van</strong><br />
verborgenheid. De pauselike macht trachtte het woord <strong>de</strong>r waarheid <strong>van</strong> het volk weg te<br />
hou<strong>de</strong>n, en hield hun valse getuigen voor, door welke <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> het Woord werd<br />
tegengesproken. Toen <strong>de</strong> Bijbel door <strong>de</strong> geestelike en wereldse overheid werd verbo<strong>de</strong>n;<br />
toen zijn leer verdraaid, en ie<strong>de</strong>re poging, die mensen en duivelen kon<strong>de</strong>n be<strong>de</strong>nken, in het<br />
werk gesteld werd, om <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> het volk er<strong>van</strong> af te keren; toen zij, die zijn heilige<br />
waarhe<strong>de</strong>n durf<strong>de</strong>n verkondigen, wer<strong>de</strong>n verjaagd, verra<strong>de</strong>n, gepijnigd, in ge<strong>van</strong>geniscellen<br />
begraven, <strong>de</strong> marteldood stierven om hun geloof, of gedwongen wer<strong>de</strong>n te vluchten naar <strong>de</strong><br />
spelonken <strong>van</strong> <strong>de</strong> bergen, en <strong>de</strong> holen en grotten <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, — toen profeteer<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
getrouwe getuigen met zakken bekleed. Desniettemin werd hun getuigenis geduren<strong>de</strong> het<br />
gehele tijdperk <strong>van</strong> <strong>de</strong> 1260 jaren vernomen. In <strong>de</strong> donkerste tij<strong>de</strong>n waren er getrouwe<br />
mannen, die Gods woord liefhad<strong>de</strong>n, en ijver<strong>de</strong>n voor Zijn eer. Aan <strong>de</strong>ze getrouwe<br />
dienstknechten werd wijsheid, macht, en gezag geschonken om Zijn waarheid geduren<strong>de</strong> al<br />
die tijd te verkondigen.<br />
“En zo iemand die wil beschadigen, een vuur zal uit hun mond uitgaan, en zal hun<br />
vijan<strong>de</strong>n verslin<strong>de</strong>n; en zo iemand hen wil beschadigen, die moet alzo gedood wor<strong>de</strong>n.” De<br />
mens kan niet ongestraft het woord Gods vertre<strong>de</strong>n. De betekenis <strong>van</strong> dit vreselik vonnis<br />
wordt in het laatste hoofdstuk <strong>van</strong> <strong>de</strong> Openbaring verklaard: “Want ik betuig aan een iegelik,<br />
die <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetie <strong>van</strong> dit boek hoort: indien iemand tot <strong>de</strong>ze dingen<br />
toedoet, God zal over hem toedoen <strong>de</strong> plagen, die in dit boek geschreven zijn; en indien<br />
185
iemand afdoet <strong>van</strong> <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het boek <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze profetie, God zal zijn <strong>de</strong>el afdoen uit<br />
het boek <strong>de</strong>s levens, en uit <strong>de</strong> heilige stad, en uit hetgeen in dit boek geschreven is.”<br />
Zulke waarschuwingen heeft God gegeven, om <strong>de</strong> mensen op hun hoe<strong>de</strong> te stellen tegen<br />
het op enigerlei wijze veran<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> hetgeen Hij geopenbaard of bevolen heeft. Deze<br />
plechtige veroor<strong>de</strong>lingen betreffen allen, die door hun invloed er mensen toe lei<strong>de</strong>n om <strong>de</strong><br />
wet Gods licht te achten. Ze behoor<strong>de</strong>n hen, die lichtvaardig verklaren, dat het een zaak <strong>van</strong><br />
weinig gewicht is, of we Gods wet al dan niet gehoorzamen, te doen vrezen en beven. Allen,<br />
die hun eigen meningen boven <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like openbaring stellen; allen, die <strong>de</strong> dui<strong>de</strong>like<br />
betekenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift veran<strong>de</strong>ren, omdat het hun beter past, of om <strong>de</strong> wereld gelijkvormig<br />
te zijn, la<strong>de</strong>n een vreselike verantwoording op zich. Het geschreven Woord, <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> God,<br />
zal <strong>de</strong> maatstaf blijken <strong>van</strong> het karakter <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>reen, en zal allen veroor<strong>de</strong>len, die door <strong>de</strong>ze<br />
onfeilbare toets te licht zullen wor<strong>de</strong>n bevon<strong>de</strong>n.<br />
“En als ze hun getuigenis zullen geëindigd hebben” (aan het eindigen zijn). Het tijdperk,<br />
waarin <strong>de</strong> twee getuigen moesten profeteren, met zakken bekleed, eindig<strong>de</strong> in 1798.<br />
Wanneer ze het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> hun werk in het verborgen na<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n, zou <strong>de</strong> macht, welke<br />
voorgesteld wordt door “het beest, dat uit <strong>de</strong> afgrond opkomt,” hun <strong>de</strong> oorlog aandoen. Bij<br />
vele <strong>van</strong> <strong>de</strong> volken <strong>van</strong> Europa had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> mach ten, die <strong>de</strong> kerk en staat regeer<strong>de</strong>n, eeuwen<br />
lang on<strong>de</strong>r beheer <strong>van</strong> <strong>de</strong> Satan gestaan door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> het pausdom. Maar hier wordt een<br />
nieuwe openbaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> Satan aan het licht gebracht. Rome’s staatkun<strong>de</strong> was<br />
immer geweest, on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> schijn <strong>van</strong> eerbied voor <strong>de</strong> Bijbel <strong>de</strong>ze in een onbeken<strong>de</strong> taal als<br />
toegesloten te hou<strong>de</strong>n, en voor het volk ontoegankelik te maken. On<strong>de</strong>r zijn regering<br />
profeteer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> getuigen “met zakken bekleed.” Maar een an<strong>de</strong>re macht — het beest, dat uit<br />
<strong>de</strong> afgrond opkomt — zou opstaan, om openlik en rondborstig het woord <strong>van</strong> God <strong>de</strong> oorlog<br />
aan te doen.<br />
De “grote stad,” in <strong>de</strong> straten waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> getuigen gedood wor<strong>de</strong>n, en waar hun do<strong>de</strong><br />
lichamen liggen, “is het geestelik Egypte.” Van alle volken, die in <strong>de</strong> bijbelse geschie<strong>de</strong>nis<br />
wor<strong>de</strong>n genoemd, ontken<strong>de</strong> Egypte het bestaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> leven<strong>de</strong> God, en we<strong>de</strong>rstond Zijn<br />
gebo<strong>de</strong>n het stoutst. Geen vorst waag<strong>de</strong> een meer openlike en hooghartige rebellie tegen het<br />
gezag <strong>de</strong>s hemels dan <strong>de</strong> koning <strong>van</strong> Egypte. Toen <strong>de</strong> boodschap hem in <strong>de</strong> naam <strong>de</strong>s lieren<br />
door Mozes werd gebracht, antwoord<strong>de</strong> Faraö hooghartig: “Wie is <strong>de</strong> Heer, wiens stem ik<br />
gehoorzamen zou, om Israël te laten trekken.” Dat is godloochening; en het volk, dat door<br />
Egypte voorgesteld werd, zou uitdrukking geven aan een gelijklui<strong>de</strong>n<strong>de</strong> ontkenning <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
eisen <strong>van</strong> <strong>de</strong> leven<strong>de</strong> God, en <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> geest <strong>van</strong> ongeloof en trots openbaren. De “grote stad”<br />
wordt ook “geestelik” met Sodom vergeleken. De verdorvenheid <strong>van</strong> Sodom in het<br />
verbreken <strong>van</strong> Gods wet openbaar<strong>de</strong> zich in het biezon<strong>de</strong>r in losbandigheid. En <strong>de</strong>ze zon<strong>de</strong><br />
zou alme<strong>de</strong> een voorname karaktertrek zijn <strong>van</strong> het volk, dat <strong>de</strong> biezon<strong>de</strong>re kenmerken <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>ze tekst zou vervullen.<br />
186
Volgens <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeet zou er dus een weinig v——r het jaar 1798 <strong>de</strong> een of<br />
an<strong>de</strong>re macht <strong>van</strong> sataniese oorsprong en karakter opstaan om tegen <strong>de</strong> Bijbel krijg te<br />
voeren. En in dat land, waar aan het getuigenis <strong>van</strong> Gods bei<strong>de</strong> getuigen op die wijze het<br />
zwijgen zou opgelegd wor<strong>de</strong>n, zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> godloochenarij <strong>van</strong> Faraö en <strong>de</strong> losbandigheid <strong>van</strong><br />
Sodom zich openbaren. Deze profetie is allernauwkeurigst en treffendst vervuld in <strong>de</strong><br />
geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> Frankrijk. Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> Revolutie <strong>van</strong> 1793 “hoor<strong>de</strong> <strong>de</strong> wereld voor <strong>de</strong> eerste<br />
maal een verga<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> mannen, on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> beschaving geboren en<br />
opgevoed, en die zich het recht toeken<strong>de</strong>n <strong>van</strong> een <strong>van</strong> <strong>de</strong> beste Europese volkeren te<br />
beheersen, hun verenig<strong>de</strong> stem verheffen om <strong>de</strong> plechtigste waarheid, welke <strong>de</strong> ziel <strong>van</strong> een<br />
mens ont<strong>van</strong>gen kan, te ontkennen, en eenstemmig het geloof aan en <strong>de</strong> dienst <strong>van</strong> het<br />
Opperwezen af te zweren.” “Frankrijk is het enige land in <strong>de</strong> wereld, waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> officiële<br />
oorkon<strong>de</strong> bestaat, dat zijn volk als een geheel <strong>de</strong> hand heeft opgeheven in openlike opstand<br />
tegen <strong>de</strong> Schepper <strong>van</strong> het heelal. Er zijn veel godslasteraars, veel ongelovigen geweest en<br />
ze zijn er nog, in Engeland, Duitschland, Spanje, en el<strong>de</strong>rs; maar Frankrijk staat alleen in <strong>de</strong><br />
wereldgeschie<strong>de</strong>nis als <strong>de</strong> enige staat, die door zijn Wetgeven<strong>de</strong> Verga<strong>de</strong>ring verklaard<br />
heeft, dat er geen God is; en waar <strong>de</strong> gehele bevolking <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoofdstad, en een grote<br />
meer<strong>de</strong>rheid daarbuiten, vrouwen zowel als mannen, gedanst en gezongen hebben <strong>van</strong><br />
vreug<strong>de</strong> bij het ont<strong>van</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aankondiging.”<br />
Frankrijk bezat tevens <strong>de</strong> karaktertrekken, die Sodom in het biezon<strong>de</strong>r kenmerkten.<br />
Geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> Revolutie openbaar<strong>de</strong> zich een toestand <strong>van</strong> ze<strong>de</strong>lik verval en be<strong>de</strong>rf, gelijk<br />
aan die, tengevolge waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> vlakte verwoest wer<strong>de</strong>n. En <strong>de</strong><br />
geschiedschrijver brengt <strong>de</strong> godloochenarij en <strong>de</strong> losbandigheid <strong>van</strong> Frankrijk samen aan <strong>de</strong><br />
dag, gelijk die in <strong>de</strong> profetie aangegeven wor<strong>de</strong>n: “Nauw verbon<strong>de</strong>n met die wetten, welke<br />
op <strong>de</strong> godsdienst betrekking had<strong>de</strong>n, was <strong>de</strong> wet, die <strong>de</strong> huweliksband — <strong>de</strong> heiligste<br />
verbintenis, welke menselike wezens kunnen aangaan, en <strong>de</strong> duurzaamheid waar<strong>van</strong> het<br />
krachtigst leidt tot instandhouding <strong>van</strong> <strong>de</strong> maat-schappij— z— verlaag<strong>de</strong>, dat het slechts een<br />
burgerlik kontrakt <strong>van</strong> een voorbijgaand karakter was, hetwelk twee personen naar gelieven<br />
kon<strong>de</strong>n aangaan en we<strong>de</strong>r verbreken. . . . Indien duivelen zich had<strong>de</strong>n beijverd om een<br />
manier uit te <strong>de</strong>nken, waarop ze het best kon<strong>de</strong>n vernielen al wat achtens- waardig, liefelik,<br />
of standhou<strong>de</strong>nd is in het huiselik leven, en tegelijkertijd een verzekering had<strong>de</strong>n wensen te<br />
krijgen, dat het kwaad, hetwelk ze voorhad<strong>de</strong>n te stichten, voortgezet zou wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het<br />
ene geslacht op het an<strong>de</strong>re, ze had<strong>de</strong>n geen heter plan kunnen uit<strong>de</strong>nken dan <strong>de</strong> ontering <strong>van</strong><br />
het huwelik. . . . Sophie Arnoult, een toneelspeelster, beroemd om haar geestige gezeg<strong>de</strong>n,<br />
beschreef het republikeinse huwelik als het ‘sakrament <strong>de</strong>r hoererij.’ “1<br />
“Alwaar ook onze Heer gekruist is.” Deze karaktertrek <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetie werd eveneens<br />
door Frankrijk vervuld. In geen land werd <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> vijandschap tegen Christus<br />
treffen<strong>de</strong>r geopenbaard. In geen land had <strong>de</strong> waarheid bitter<strong>de</strong>r en wre<strong>de</strong>r tegenstand te<br />
verduren. Door <strong>de</strong> vervolging, welke Frankrijk over <strong>de</strong> belij<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie bracht,<br />
kruisig<strong>de</strong> het Christus in Zijn volgelingen. Eeuw na eeuw was het bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> heiligen<br />
187
vergoten. Terwijl <strong>de</strong> Wal<strong>de</strong>nzen op <strong>de</strong> bergen <strong>van</strong> Piedmont hun leven offer<strong>de</strong>n “voor het<br />
woord <strong>van</strong> God, en voor het getuigenis <strong>van</strong> Jezus Christus,” had<strong>de</strong>n hun broe<strong>de</strong>ren, <strong>de</strong><br />
Albigenzen <strong>van</strong> Frankrijk, op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> wijze voor <strong>de</strong> waarheid getuigenis af-gelegd. In <strong>de</strong><br />
dagen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming waren <strong>de</strong> aanhangers er<strong>van</strong> ter dood gebracht on<strong>de</strong>r vreselike<br />
martelingen. Koningen en e<strong>de</strong>len, hooggeboren vrouwen en te<strong>de</strong>re maag<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> trots en <strong>de</strong><br />
a<strong>de</strong>l <strong>van</strong> het volk, had<strong>de</strong>n zich verlustigd in het aanschouwen <strong>van</strong> <strong>de</strong> smarten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
martelaren <strong>van</strong> Jezus. De moedige Hugenoten, strij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> voor die rechten, welke het<br />
menselik hart het heiligst houdt, had<strong>de</strong>n hun bloed op menig slagveld in bittere kamp<br />
vergoten. De Protestanten wer<strong>de</strong>n als vogelvrij gerekend; er werd een prijs op hun hoofd<br />
gezet, en ze wer<strong>de</strong>n als wil<strong>de</strong> beesten gejaagd.<br />
De “Kerk in <strong>de</strong> Wil<strong>de</strong>rnis,” <strong>de</strong> weinige nakomelingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> Christenen, die in <strong>de</strong><br />
achttien<strong>de</strong> eeuw in Frankrijk overgebleven waren, en die zich in <strong>de</strong> bergen <strong>van</strong> het zui<strong>de</strong>n<br />
schuil hiel<strong>de</strong>n, klem<strong>de</strong>n zich nog vast aan het geloof <strong>van</strong> hun va<strong>de</strong>ren. Wanneer ze het<br />
waag<strong>de</strong>n, geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> nacht op <strong>de</strong> berghelling of <strong>de</strong> eenzame hei<strong>de</strong> samen te komen,<br />
wer<strong>de</strong>n ze door dragon<strong>de</strong>rs nagezet, en weggesleurd om levenslang als slaven op <strong>de</strong> galeien<br />
te dienen. De reinsten, <strong>de</strong> beschaafd- sten, <strong>de</strong> meest ontwikkel<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het Franse volk<br />
wer<strong>de</strong>n met vreselike foltering tussen rovers en moor<strong>de</strong>naars geketend. An<strong>de</strong>ren, die men<br />
genadiger behan<strong>de</strong>l<strong>de</strong>, wer<strong>de</strong>n in koelen bloe<strong>de</strong> neergeschoten, terwijl ze ongewapend en<br />
hulpeloos in het gebed op <strong>de</strong> knieën vielen. Hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n grijsaards, weerloze vrouwen, en<br />
onschuldige kin<strong>de</strong>ren bleven dood op <strong>de</strong> grond achter ter plaatse <strong>van</strong> <strong>de</strong> bijeenkomst. Langs<br />
<strong>de</strong> berghelling of door het bos, waar ze gewoon waren samen te komen, gaan<strong>de</strong>, was het<br />
niets ongewoons om “bij ie<strong>de</strong>re vier tre<strong>de</strong>n do<strong>de</strong> lichamen op het gras verspreid te zien<br />
liggen en lijken aan <strong>de</strong> bomen te zien hangen.” Hun land, dat verwoest was door het zwaard,<br />
<strong>de</strong> bijl, en <strong>de</strong> brandstapel, “was in één grote, akelige wil<strong>de</strong>rnis herschapen.” “Deze gruwelen<br />
wer<strong>de</strong>n bedreven . . . niet in <strong>de</strong> Mid<strong>de</strong>leeuwen, maar in het schitteren<strong>de</strong> tijdperk <strong>van</strong><br />
Lo<strong>de</strong>wijk XIV. De wetenschap werd toen beoefend, en <strong>de</strong> letteren bloei<strong>de</strong>n, <strong>de</strong><br />
godgeleer<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het hof en <strong>de</strong> hoofdstad waren bestu<strong>de</strong>er<strong>de</strong> en welspre-ken<strong>de</strong> mannen, die<br />
<strong>de</strong> schijn gaven, alsof ze <strong>de</strong> <strong>de</strong>ug<strong>de</strong>n <strong>van</strong> zachtmoedigheid en menslievendheid bezaten.”<br />
Maar het zwartste in <strong>de</strong> zwarte lijst <strong>van</strong> misda<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> schrikkelikste <strong>van</strong> al <strong>de</strong> duivelse<br />
da<strong>de</strong>n <strong>van</strong> die vreselike eeuwen, was het Bloedbad <strong>van</strong> St. Bartholomeüs. De wereld<br />
herinnert zich nog met afschuw <strong>de</strong> tonelen <strong>van</strong> die laagste en wreedste <strong>van</strong> alle slachtingen.<br />
De koning <strong>van</strong> Frankrijk gaf, op aandringen <strong>van</strong> Roomse priesters en prelaten, zijn<br />
toestemming tot dit gruwelike werk. Een klok, te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> nachtelike stilte geluid, was<br />
het teken voor <strong>de</strong> slachting. Duizen<strong>de</strong>n Protestanten, die in vertrouwen op het gegeven<br />
erewoord <strong>van</strong> hun koning rustig in hun woningen sliepen, wer<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r een woord <strong>van</strong><br />
waarschuwing naar buiten gesleept, en in koelen bloe<strong>de</strong> vermoord.<br />
Gelijk Christus <strong>de</strong> onzichtbare lei<strong>de</strong>r was, die Zijn volk uit <strong>de</strong> Egyptiese slavernij<br />
uitvoer<strong>de</strong>, zo was Satan <strong>de</strong> onzichtbare lei<strong>de</strong>r <strong>van</strong> zijn on<strong>de</strong>rdanen bij dit gruwelike werk<br />
<strong>van</strong> vermenigvuldiging <strong>van</strong> martelaren. Zeven dagen lang werd het bloedbad te Parijs<br />
188
voortgezet, <strong>de</strong> eerste drie dagen met onbeschrijflike woe<strong>de</strong>. En het bepaal<strong>de</strong> zich niet tot <strong>de</strong><br />
stad alleen, maar op speciaal bevel <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning strekte het zich uit tot al <strong>de</strong> provincieën en<br />
ste<strong>de</strong>n, waar Protestanten gevon<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n. Ou<strong>de</strong>rdom noch sekse werd in aanmerking<br />
genomen. De onschuldige zuigeling werd evenmin gespaard als <strong>de</strong> grijsaard. E<strong>de</strong>lman en<br />
boer, oud en jong, moe<strong>de</strong>r en kind, wer<strong>de</strong>n tezamen neergehouwen. De slachting’ hield twee<br />
maan<strong>de</strong>n lang door geheel Frankrijk aan. Zeventig duizend <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitgelezensten <strong>van</strong> het<br />
volk kwamen om.<br />
“Toen <strong>de</strong> tijding <strong>van</strong> <strong>de</strong> slachting Rome bereikte, ken<strong>de</strong> <strong>de</strong> zielsverrukking on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
geesteliken geen grenzen. De kardinaal <strong>van</strong> Lorraine beloon<strong>de</strong> <strong>de</strong> bo<strong>de</strong> met duizend kronen;<br />
<strong>de</strong> kanonnen <strong>van</strong> het kasteel <strong>van</strong> St. Angelo gaven een vreug<strong>de</strong>vol saluut; <strong>de</strong> klokken<br />
luid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re toren; vreug<strong>de</strong>vuren keer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> nacht in <strong>de</strong> dag; en Gregorius XIII., <strong>van</strong><br />
zijn kardinalen en an<strong>de</strong>re waardigheidsbekle<strong>de</strong>rs vergezeld, trok met een lange optocht naar<br />
<strong>de</strong> kerk <strong>van</strong> <strong>de</strong> heilige Lo<strong>de</strong>- wijk, waar <strong>de</strong> kardinaal <strong>van</strong> Lorraine een Te Deum zong. ... Er<br />
werd een medalje geslagen ter gedachtenis aan het bloedbad, en in het Vatikaan zijn nog<br />
drie fresko’s <strong>van</strong> Vasari, voorstellen<strong>de</strong> <strong>de</strong> aanval op <strong>de</strong> admiraal, <strong>de</strong> koning met zijn raad<br />
plannen beramen<strong>de</strong> v——r <strong>de</strong> slachting, en het bloedbad zelf. Gregorius zond Karel <strong>de</strong><br />
Gou<strong>de</strong>n Roos; en vier maan<strong>de</strong>n na het bloedbad . . . luister<strong>de</strong> hij met stil genoegen naar <strong>de</strong><br />
preek <strong>van</strong> een Franse priester, . . . die melding maakte <strong>van</strong> ‘die dag zo vol geluk en vreug<strong>de</strong>,<br />
toen <strong>de</strong> heilige va<strong>de</strong>r <strong>de</strong> tijding ontving, en in statige optocht zijn dank ging betuigen aan<br />
God en <strong>de</strong> heilige Lo<strong>de</strong>wijk.’ “<br />
Dezelf<strong>de</strong> machtige geest, die <strong>de</strong> drijfveer in het bloedbad <strong>van</strong> St. Bartholomeüs was,<br />
leid<strong>de</strong> ook <strong>de</strong> tonelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Revolutie. Jezus Christus werd verklaard een leugenaar te zijn,<br />
en het wachtwoord <strong>van</strong> <strong>de</strong> Franse ongelovigen was, “Weg met <strong>de</strong> Ellen<strong>de</strong>ling,” bedoelen<strong>de</strong><br />
Christus. Hemeltergen<strong>de</strong> godslastering en gruwelike god<strong>de</strong>loosheid gingen hand aan hand,<br />
en <strong>de</strong> laagste on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mensen, <strong>de</strong> ellendigste monsters <strong>van</strong> wreedheid en zon<strong>de</strong>,wer<strong>de</strong>n het<br />
hoogst verheven. Door dit alles werd <strong>de</strong> hoogste eer aan Satan bewezen; terwijl Christus, in<br />
Zijn karaktertrekken <strong>van</strong> waarheid, reinheid, en onzelfzuchtige lief<strong>de</strong>, werd gekruist.<br />
“Het beest, dat uit <strong>de</strong> afgrond opkomt, zal hun krijg aandoen, en het zal hen overwinnen,<br />
en zal hen do<strong>de</strong>n.” De godloochenen<strong>de</strong> macht, die Frankrijk tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> Revolutie en het<br />
Schrikbewind beheerste, voer<strong>de</strong> zulk een oorlog tegen God en Zijn heilig woord, als <strong>de</strong><br />
wereld nimmer had aanschouwd. De eredienst <strong>van</strong> het Opperwezen werd door <strong>de</strong> Nationale<br />
Verga<strong>de</strong>ring afgeschaft. Bijbels wer<strong>de</strong>n verzameld en in het publiek verbrand met alle<br />
mogelike blijken <strong>van</strong> verachting. De wet Gods werd met voeten getre<strong>de</strong>n. De voorschriften<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel wer<strong>de</strong>n op zij<strong>de</strong> gezet. De wekelikse rustdag werd weggedaan, en in plaats<br />
er<strong>van</strong> werd ie<strong>de</strong>re tien<strong>de</strong> dag aan uitspatting en godslastering gewijd. Doop en avondmaal<br />
wer<strong>de</strong>n verbo<strong>de</strong>n. En plakkaten, op in het oog vallen<strong>de</strong> plaatsen op <strong>de</strong> kerkhoven aangeplakt,<br />
verklaar<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> dood een eeuwige slaap was.<br />
189
De vreze Gods werd gezegd z— weinig het beginsel <strong>de</strong>r wijsheid te zijn, dat hij eer het<br />
beginsel <strong>de</strong>r dwaasheid kon geheten wor<strong>de</strong>n. Alle godsdienstige eredienst werd verbo<strong>de</strong>n,<br />
behalve die <strong>van</strong> <strong>de</strong> vrijheid en <strong>van</strong> het land. “Aan <strong>de</strong> kon- stitutionele bisschop <strong>van</strong> Parijs<br />
werd <strong>de</strong> voornaamste rol gegeven in het schaamtelooste en schan<strong>de</strong>likste kluchtspel, dat ooit<br />
ten aanschouwen <strong>van</strong> een nationaal gehoor is opgevoerd. Hij werd in volle processie<br />
voortgeleid, om aan <strong>de</strong> Kon- ventie te verklaren, dat <strong>de</strong> godsdienst, die hij zoveel jaren had<br />
gepredikt, in alle opzichten het werk <strong>van</strong> priesterbedrog was, zon<strong>de</strong>r fondament in <strong>de</strong><br />
geschie<strong>de</strong>nis of gewij<strong>de</strong> waarheid. Hij ontken<strong>de</strong> in plechtige en uitdrukkelike bewoordingen<br />
het bestaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> Godheid, tot <strong>de</strong> dienst <strong>van</strong> welke hij was gewijd, en gaf zich voor <strong>de</strong><br />
toekomst over aan <strong>de</strong> dienst <strong>van</strong> vrijheid, gelijkheid, <strong>de</strong>ugd en ze<strong>de</strong>likheid. Daarna leg<strong>de</strong> hij<br />
zijn episkopale versierselen op <strong>de</strong> tafel, en ontving een broe- <strong>de</strong>rlike omhelzing <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
presi<strong>de</strong>nt <strong>van</strong> <strong>de</strong> Konventie. Ver- schei<strong>de</strong>ne afvallige priesters volg<strong>de</strong>n het voorbeeld <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>ze prelaat.”<br />
“En die op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> wonen, die zullen verblijd zijn over hen, en zullen vreug<strong>de</strong> bedrijven,<br />
en zullen elkan<strong>de</strong>r geschen-ken zen<strong>de</strong>n; omdat <strong>de</strong>ze twee profeten <strong>de</strong>genen, die op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong><br />
wonen, gepijnigd had<strong>de</strong>n.” Het ongelovige Frankrijk had <strong>de</strong> bestraffen<strong>de</strong> stem <strong>van</strong> Gods<br />
twee getuigen tot zwijgen gebracht. Het Woord <strong>de</strong>r waarheid lag dood op zijn straten, en zij,<br />
die <strong>de</strong> ban<strong>de</strong>n en vor<strong>de</strong>ringen <strong>van</strong> Gods wet haatten, juichten. De mensen daag<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
Koning <strong>de</strong>s hemels openlik uit. Gelijk <strong>de</strong> zondaren <strong>van</strong> ouds, riepen ze: “Hoe zou God het<br />
weten, en zou er wetenschap zijn bij <strong>de</strong> Allerhoogste?” Met bijna ongelooflik godlasterlike<br />
stoutmoedigheid sprak een <strong>van</strong> <strong>de</strong> priesters <strong>van</strong> <strong>de</strong> nieuwe or<strong>de</strong>: “God, indien Gij bestaat, zo<br />
wreek Uw beledig<strong>de</strong> naam. Ik daag er U toe uit! Gij zwijgt: Gij durft Uw don<strong>de</strong>r niet laten<br />
losbarsten! Wie zal hierna nog in Uw bestaan geloven?” Welk een weergalm is dit <strong>van</strong><br />
Faraö’s vraag: “Wie is <strong>de</strong> Heer, wiens stem ik gehoorzamen zou?” “Ik ken <strong>de</strong> Heer niet.”<br />
“De dwaas zegt in zijn hart: Er is geen God.” En <strong>de</strong> Heer verklaart <strong>van</strong> hen, die <strong>de</strong><br />
waarheid verdraaien: “Hun uitzinnigheid zal allen openbaar wor<strong>de</strong>n.” Nadat Frankrijk <strong>de</strong><br />
dienst <strong>van</strong> <strong>de</strong> leven<strong>de</strong> God, “<strong>de</strong> Hoge en Verhevene, die in <strong>de</strong> eeuwigheid woont,”<br />
afgezworen had, duur<strong>de</strong> het niet lang, alvorens het tot een verlagen<strong>de</strong> afgo<strong>de</strong>dienst verviel,<br />
door <strong>de</strong> Godin <strong>de</strong>r Re<strong>de</strong> te aanbid<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> persoon <strong>van</strong> een ze<strong>de</strong>loze vrouw. En dat nog wel<br />
in <strong>de</strong> vertegenwoordigen<strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> het volk, en door zijn hoogste burgerlike en<br />
wetgeven<strong>de</strong> overhe<strong>de</strong>n! De geschiedschrijver zegt: “Een <strong>van</strong> <strong>de</strong> ceremonieën <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
krankzinnige tijd is ongeëvenaard wat dwaasheid betreft met god<strong>de</strong>loosheid verbon<strong>de</strong>n. De<br />
<strong>de</strong>uren <strong>van</strong> <strong>de</strong> Konventie open<strong>de</strong>n zich voor een troep muzikanten, welke gevolgd wer<strong>de</strong>n<br />
door <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het municipale lichaam, die in plechtige optocht binnentra<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r het<br />
zingen <strong>van</strong> een lofzang ter ere <strong>van</strong> <strong>de</strong> vrijheid, en het voor- werp <strong>van</strong> hun toekomstige<br />
verering, een gesluier<strong>de</strong> vrouw, die ze <strong>de</strong> Godin <strong>de</strong>r Re<strong>de</strong> noem<strong>de</strong>n, begelei<strong>de</strong>n<strong>de</strong>. Nadat ze<br />
binnen <strong>de</strong> balie gebracht was, werd ze met veel staatsie ontsluierd, en haar een plaats aan <strong>de</strong><br />
rechterhand <strong>van</strong> <strong>de</strong> presi<strong>de</strong>nt aangewezen, waarop ze algemeen herkend werd als een<br />
190
danseres uit <strong>de</strong> opera. . . . Aan <strong>de</strong>ze persoon bewees <strong>de</strong> Nationale Kon- ventie <strong>van</strong> Frankrijk<br />
publieke eredienst, als <strong>de</strong> geschikste vertegenwoordigster <strong>van</strong> die Re<strong>de</strong>, welke ze aanba<strong>de</strong>n.<br />
“Dit god<strong>de</strong>loos en bespottelik poppespel bracht een zekere mo<strong>de</strong> in <strong>de</strong> wereld; en het<br />
wij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Godin <strong>de</strong>r Re<strong>de</strong> werd door het volk vernieuwd en nagevolgd op zulke<br />
plaatsen, waar <strong>de</strong> inwoners <strong>de</strong> begeerte had<strong>de</strong>n, te tonen, dat ze <strong>de</strong> Revolutie in zijn vlucht<br />
kon<strong>de</strong>n volgen.” De re<strong>de</strong>naar, die <strong>de</strong> eredienst <strong>de</strong>r Re<strong>de</strong> inleid<strong>de</strong>, sprak: “Wetgevers!<br />
Geestdrijverij heeft plaats gemaakt voor <strong>de</strong> re<strong>de</strong>. Zijn zwakke ogen kon<strong>de</strong>n <strong>de</strong> glans <strong>van</strong> het<br />
licht niet verdragen. He<strong>de</strong>n is er een ontzaglike menigte verzameld on<strong>de</strong>r die gothiese<br />
gewelven, welke voor <strong>de</strong> eerste maal zullen weergalmen <strong>van</strong> <strong>de</strong> stem <strong>de</strong>r waarheid. Daar<br />
hebben <strong>de</strong> Fransen <strong>de</strong> enige ware eredienst, die <strong>van</strong> <strong>de</strong> vrijheid en <strong>de</strong> Re<strong>de</strong>, ingesteld. Daar<br />
hebben we nieuwe geloften gedaan voor <strong>de</strong> welvaart <strong>van</strong> <strong>de</strong> wapenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Republiek.<br />
Daar hebben we levenloze afgo<strong>de</strong>n vaarwel gezegd voor dat beziel<strong>de</strong> beeld, het meesterstuk<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> natuur.”<br />
Toen <strong>de</strong> godin in <strong>de</strong> Konventie gebracht werd, nam <strong>de</strong> re<strong>de</strong>naar haar bij <strong>de</strong> hand, en zich<br />
tot <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring keren<strong>de</strong>, zei hij: “Stervelingen, beeft niet langer voor <strong>de</strong> machteloze<br />
don<strong>de</strong>r <strong>van</strong> een God, die uw angsten geschapen hebben. Erkent <strong>van</strong> nu aan geen godheid<br />
behalve <strong>de</strong> Re<strong>de</strong>. Ik bied u zijn e<strong>de</strong>lste en reinste beeld aan; indien gij afgo<strong>de</strong>n hebben moet,<br />
zo offert dan alleen aan zodanige als <strong>de</strong>ze. . . . Val voor <strong>de</strong> doorluchtige Senaat <strong>de</strong>r Vrijheid,<br />
o Sluier <strong>van</strong> <strong>de</strong> Re<strong>de</strong>! . . .<br />
“De godin werd, na door <strong>de</strong> presi<strong>de</strong>nt omhelsd te zijn, in een prachtige kar geplaatst, en<br />
te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> een ontzaglik grote menigte naar <strong>de</strong> domkerk <strong>van</strong> Nôtre Dame gevoerd, om<br />
<strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> Godheid in te nemen. Daarna werd ze op het hoge altaar geplaatst, en<br />
ontving <strong>de</strong> aanbidding <strong>van</strong> allen, die tegenwoordig waren.” Dit werd niet lang daarna<br />
gevolgd door het publiek verbran<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel. Bij een zekere gelegenheid trad “het<br />
Volksgenootschap <strong>van</strong> het Museum” <strong>de</strong> zaal <strong>van</strong> <strong>de</strong> munici- paliteit binnen, uitroepen<strong>de</strong>:<br />
“Leve <strong>de</strong> Re<strong>de</strong>!” terwijl men boven aan een stok <strong>de</strong> half verbran<strong>de</strong> overblijfselen <strong>van</strong><br />
verschei<strong>de</strong>ne boeken, on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re Katholieke gebe<strong>de</strong>boeken, misboeken, en het Ou<strong>de</strong> en<br />
Nieuwe Testament droeg, die, zoals <strong>de</strong> presi<strong>de</strong>nt zei, “in een groot vuur geboet had<strong>de</strong>n voor<br />
al <strong>de</strong> onzin, die ze het menselik geslacht had<strong>de</strong>n laten be-drijven.” Het was het pausdom,<br />
dat het werk begonnen was, hetwelk <strong>de</strong> godloochenarij voltooi<strong>de</strong>. De Staatkun<strong>de</strong>, door<br />
Rome ge-volgd, had <strong>de</strong>ze toestan<strong>de</strong>n, sociaal, staatkundig en godsdienstig, te voorschijn<br />
geroepen, welke Frankrijk tot zijn on<strong>de</strong>rgang dreven. Schrijvers, over <strong>de</strong> ijselikhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Revolutie spreken<strong>de</strong>, zeggen, dat <strong>de</strong>ze verregaan<strong>de</strong> gruwelen <strong>de</strong> troon en <strong>de</strong> kerk ten laste<br />
gelegd moeten wor<strong>de</strong>n.3 In strikte rechtvaardigheid heeft <strong>de</strong> kerk er <strong>de</strong> schuld <strong>van</strong>. Het<br />
pausdom had het verstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> koningen vergiftigd tegen <strong>de</strong> Hervorming, als zijn<strong>de</strong> een<br />
vijand <strong>van</strong> <strong>de</strong> kroon, een element <strong>van</strong> tweespalt, dat scha<strong>de</strong>lik zou zijn aan <strong>de</strong> vre<strong>de</strong> en<br />
eenheid <strong>van</strong> het volk. Het was <strong>de</strong> slimheid <strong>van</strong> Rome, die door dit mid<strong>de</strong>l <strong>de</strong> gruwelikste<br />
wreedheid en <strong>de</strong> afschuwelikste verdrukking teweegbracht, welke <strong>van</strong> <strong>de</strong> troon uitging.<br />
191
De geest <strong>de</strong>r vrijheid ging met <strong>de</strong> Bijbel hand aan hand. Waar het e<strong>van</strong>gelie ooit<br />
ont<strong>van</strong>gen werd, ontwaakten <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> het volk. Ze begonnen <strong>de</strong> boeien af te schud<strong>de</strong>n,<br />
die hen <strong>de</strong> slaven <strong>van</strong> onwetendheid, zon<strong>de</strong> en bijgeloof had<strong>de</strong>n gemaakt. Ze begonnen te<br />
<strong>de</strong>nken en te han<strong>de</strong>len als mensen. De vorsten aanschouw<strong>de</strong>n dit, en beef<strong>de</strong>n voor hun<br />
alleenheerschappij. Rome liet niet na, hun ijverzuchtige vrees aan te wakkeren. De paus zei<br />
in 1525 tot <strong>de</strong> regent <strong>van</strong> Frankrijk: “Deze waanzin (Protestantisme) zal niet alleen <strong>de</strong><br />
godsdienst in verwarring brengen en te niet doen, maar evenzeer alle heerschappij, alle a<strong>de</strong>l,<br />
alle wetten, rangen, en stan<strong>de</strong>n.” Enige jaren later waarschuw<strong>de</strong> een pauselike gezant <strong>de</strong><br />
koning als volgt: “Sire, laat u niet mislei<strong>de</strong>n. De Protestanten zullen alle burgerlike, zowel<br />
als alle godsdienstige or<strong>de</strong> omkeren. . . . De troon staat in hetzelf<strong>de</strong> gevaar als het altaar. . . .<br />
De invoering <strong>van</strong> een nieuwe godsdienst betekent noodzakelik een nieuw goevernement.”<br />
En godgeleer<strong>de</strong>n beriepen zich op <strong>de</strong> vooroor<strong>de</strong>len <strong>van</strong> het volk door te verklaren, dat <strong>de</strong><br />
Protestantse leer “<strong>de</strong> mensen verleidt tot nieuwighe<strong>de</strong>n en dwaasheid; <strong>de</strong> koning <strong>de</strong><br />
toegewij<strong>de</strong> genegenheid <strong>van</strong> zijn on<strong>de</strong>rdanen ontrooft, en zowel kerk als staat verwoest.” Op<br />
<strong>de</strong>ze wijze gelukte het Rome om Frankrijk tegen <strong>de</strong> Hervorming op te zetten. “Het was om<br />
<strong>de</strong> troon staan<strong>de</strong> te hou<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> a<strong>de</strong>l te beveiligen, en <strong>de</strong> wetten te handhaven, dat het zwaard<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> vervolging in Frankrijk voor het eerst ontbloot werd.”<br />
Weinig voorzagen <strong>de</strong> heersers <strong>van</strong> dat land <strong>de</strong> gevolgen, welke die noodlottige politiek<br />
na zich slepen zou. De leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel zou in <strong>de</strong> verstan<strong>de</strong>n en harten <strong>van</strong> het volk die<br />
beginselen <strong>van</strong> rechtvaardigheid, matigheid, waarheid, gerechtigheid en weldadigheid<br />
ingeplant hebben, welke <strong>de</strong> hoeksteen vormen <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorspoed <strong>van</strong> een natie.<br />
“Gerechtigheid verhoogt een volk.” Daardoor “wordt <strong>de</strong> troon bevestigd.” “Het, werk <strong>de</strong>r<br />
gerechtigheid zal vre<strong>de</strong> zijn;” en <strong>de</strong> uitwerking er<strong>van</strong>, “gerustheid en zekerheid tot in<br />
eeuwigheid.” Wie aan <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet gehoorzaamheid schenkt, zal het allermeest <strong>de</strong><br />
wetten <strong>van</strong> zijn land eerbiedigen en ge-hoorzamen. Wie God vreest, zal <strong>de</strong> koning eren in<br />
zijn uitoefening <strong>van</strong> alle rechtvaardig en rechtmatig gezag. Maar het ongelukkige Frankrijk<br />
verbood het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel, en verban<strong>de</strong> <strong>de</strong> aanhangers <strong>van</strong> <strong>de</strong> leer er<strong>van</strong>. Mannen<br />
<strong>van</strong> beginsel en oprechtheid, mannen <strong>van</strong> scherp verstand en ze<strong>de</strong>like moed, die voor hun<br />
overtuigingen durf<strong>de</strong>n uitkomen, en geloof had<strong>de</strong>n om voor <strong>de</strong> waarheid te lij<strong>de</strong>n,—<br />
zwoeg<strong>de</strong>n eeuw na eeuw als slaven op <strong>de</strong> galeien, stierven op brandstapels, of lagen in<br />
kerkercellen te vergaan. Duizen<strong>de</strong>n en duizen<strong>de</strong>n von<strong>de</strong>n veiligheid in <strong>de</strong> vlucht; en dit<br />
hield twee hon<strong>de</strong>rd en vijftig jaren na het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming aan.<br />
“Geduren<strong>de</strong> dat lange tijdperk was er bijna geen geslacht <strong>van</strong> Fransen, dat er niet getuige<br />
<strong>van</strong> was, dat <strong>de</strong> aanhangers <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie vluchten moesten voor <strong>de</strong> krankzinnige woe<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> vervolger, <strong>de</strong> wetenschap, <strong>de</strong> schone kunsten, <strong>de</strong> industrie, <strong>de</strong> or<strong>de</strong>, waardoor ze in<br />
<strong>de</strong> regel in het biezon<strong>de</strong>r uitblonken, met zich me<strong>de</strong>voeren<strong>de</strong>, om het land. waar ze een<br />
schuilplaats von<strong>de</strong>n, erme<strong>de</strong> te verrijken. En naarmate ze an<strong>de</strong>re lan<strong>de</strong>n met die goe<strong>de</strong><br />
gaven be<strong>de</strong>el<strong>de</strong>n, werd hun eigen land er in evenredigheid <strong>van</strong> beroofd. Indien alles, wat<br />
toen verdreven werd, in Frankrijk was gehou<strong>de</strong>n; indien <strong>de</strong> industriële bedrevenheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
192
annelingen <strong>de</strong> grond geduren<strong>de</strong> die drie hon<strong>de</strong>rd jaren had bewerkt; indien hun aanleg voor<br />
<strong>de</strong> kunst geduren<strong>de</strong> die drie hon<strong>de</strong>rd jaren tot verbetering <strong>van</strong> zijn manufakturen gebruikt<br />
was; indien hun scheppend genie en vindingrijke kracht geduren<strong>de</strong> die drie hon<strong>de</strong>rd jaren<br />
waren aangewend om zijn litteratuur te verrijken, en zijn wetenschap te ontwikkelen; indien<br />
zijn raadsverga<strong>de</strong>ringen door hun wijsheid waren geleid, hun moed zijn oorlogen gevoerd,<br />
hun rechtvaardigheid <strong>van</strong> oor<strong>de</strong>el zijn wetten gemaakt, en <strong>de</strong> godsdienst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel het<br />
verstand <strong>van</strong> zijn volk gesterkt en hun geweten bestuurd had, welk een heerlikheid zou<br />
Frankrijk he<strong>de</strong>n omgeven! Welk een groot, voorspoedig, en gelukkig land — een voorbeeld<br />
voor <strong>de</strong> volkeren — zou het zijn!<br />
“Maar blin<strong>de</strong> en onverbid<strong>de</strong>like dweperij verdreef <strong>van</strong> zijn bo<strong>de</strong>m ie<strong>de</strong>re leraar <strong>de</strong>r<br />
<strong>de</strong>ugd, ie<strong>de</strong>re kampvechter voor or<strong>de</strong>, ie<strong>de</strong>re welmenen<strong>de</strong> ver<strong>de</strong>diger <strong>van</strong> <strong>de</strong> troon; tot <strong>de</strong><br />
mannen, die hun land een ‘naam en roem’ op aar<strong>de</strong> gemaakt zou<strong>de</strong>n hebben, werd gezegd:<br />
Kiest wat ge hebben wilt, <strong>de</strong> brandstapel of verbanning. Ein<strong>de</strong>lik was <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rgang <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
staat voltooid; er was geen geweten meer om wreed te vervolgen; geen godsdienst meer om<br />
naar <strong>de</strong> brandstapel te slepen; geen va<strong>de</strong>rlandslief<strong>de</strong> meer om verbannen te wor<strong>de</strong>n.” En <strong>de</strong><br />
Revolutie, met al zijn verschrikkingen, was het noodlottig gevolg.<br />
“Met <strong>de</strong> vlucht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hugenoten kwam er een algemene achteruitgang over Frankrijk.<br />
Bloeien<strong>de</strong> fabriekste<strong>de</strong>n be-gonnen te kwijnen; vruchtbare distrikten vervielen we<strong>de</strong>r tot<br />
hun natuurlike woestheid; verstan<strong>de</strong>like dofheid en ze<strong>de</strong>lik verval volg<strong>de</strong>n op een tijdperk<br />
<strong>van</strong> ongeken<strong>de</strong> vooruitgang. Parijs werd één groot armehuis, en het aantal behoeftigen, die<br />
bij het uitbreken <strong>van</strong> <strong>de</strong> Revolutie <strong>van</strong> <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning on<strong>de</strong>rsteuning ontvingen,<br />
wordt op twee hon<strong>de</strong>rd duizend geschat. Alleen <strong>de</strong> Jezuïeten waren voorspoedig in liet<br />
kwijnen<strong>de</strong> land, en beheersten met schrikkelike tirannie kerken en scholen, ge<strong>van</strong>genissen<br />
en galeien.”<br />
Het e<strong>van</strong>gelie zou aan Frankrijk <strong>de</strong> oplossing <strong>van</strong> die politieke en sociale vraagstukken<br />
gegeven hebben, welke <strong>de</strong> bekwaamheid <strong>van</strong> zijn geesteliken, <strong>van</strong> zijn koning en <strong>van</strong> zijn<br />
wetgevers niet geven kon, en die het volk ein<strong>de</strong>lik in regeringloosheid en on<strong>de</strong>rgang stortten.<br />
Maar on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> heerschappij <strong>van</strong> Rome had het volk <strong>de</strong> gezegen<strong>de</strong> lessen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland<br />
over zelfopoffering en onzelfzuchtige lief<strong>de</strong> verloren. Ze waren <strong>van</strong> het beoefenen <strong>van</strong><br />
zelfverloochening voor het welzijn <strong>van</strong> an<strong>de</strong>ren afgebracht. De rijken waren niet bestraft<br />
voor hun on<strong>de</strong>rdrukking <strong>van</strong> <strong>de</strong> armen; <strong>de</strong> armen zagen geen uitkomst voor hun slavernij en<br />
ontaarding. De zelfzucht <strong>van</strong> <strong>de</strong> gegoe<strong>de</strong>n en machtigen werd meer en meer openbaar en<br />
drukkend. Eeuwen acfitereen vond <strong>de</strong> schraapzucht en ze<strong>de</strong>loosheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> e<strong>de</strong>lman<br />
voldoening in gewelddadige afpersing <strong>van</strong> <strong>de</strong> boer. De rijken verongelijkten <strong>de</strong> armen, en <strong>de</strong><br />
armen haatten <strong>de</strong> rijken.<br />
In vele provincieën behoor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> landgoe<strong>de</strong>ren aan <strong>de</strong> e<strong>de</strong>len, en waren <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
klassen slechts huur<strong>de</strong>rs; ze hingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> <strong>van</strong> hun heren af, en wer<strong>de</strong>n gedwongen,<br />
zich aan hun zware eisen te on<strong>de</strong>rwerpen. De last <strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rsteunen <strong>van</strong> kerk en staat<br />
193
ustte op <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>l- en lagere klassen, welke zwaar belast wer<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> burgerlike<br />
overhe<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> geestelikheid. “Het welbehagen <strong>van</strong> <strong>de</strong> e<strong>de</strong>len werd als hoogste wet geacht;<br />
<strong>de</strong> boeren en landbewoners kon<strong>de</strong>n verhongeren, zon<strong>de</strong>r dat het hun verdrukkers<br />
aanging. . . . Het volk moest bij alles het uitsluitend belang <strong>van</strong> hun heer in overweging<br />
nemen. Het leven <strong>van</strong> <strong>de</strong> landbouwers was een leven <strong>van</strong> onophou<strong>de</strong>lik zwoegen en ellen<strong>de</strong><br />
zon<strong>de</strong>r verlichting; hun klachten, indien zij ooit durf<strong>de</strong>n klagen, wer<strong>de</strong>n met onbeschaam<strong>de</strong><br />
verachting <strong>van</strong> <strong>de</strong> hand gewezen. De gerechtshoven leen<strong>de</strong>n altijd het oor aan een e<strong>de</strong>lman<br />
tegen een landbouwer; algemeen was bekend, dat <strong>de</strong> rechters geschenken aannamen; en ten<br />
gevolge <strong>van</strong> dit stelsel <strong>van</strong> algemeen be<strong>de</strong>rf, had <strong>de</strong> kleinste gril <strong>van</strong> <strong>de</strong> aristokratie kracht<br />
<strong>van</strong> wet. Van <strong>de</strong> belastingen, die door <strong>de</strong> wereldlike overhe<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> ene kant, en <strong>de</strong><br />
geestelikheid aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re <strong>van</strong> <strong>de</strong> burgers wer<strong>de</strong>n afgeperst, kwam <strong>de</strong> helft niet in <strong>de</strong><br />
konink- like of episkopaalse schatkist; <strong>de</strong> rest werd verkwist in ze<strong>de</strong>loze zelfbevrediging. En<br />
<strong>de</strong> mannen, die op die wijze hun me<strong>de</strong>on<strong>de</strong>rdanen verarm<strong>de</strong>n, waren zelven vrij <strong>van</strong><br />
belasting, en had<strong>de</strong>n volgens <strong>de</strong> wet of het landsgebruik recht op alle staatsbetrekkingen. De<br />
bevoorrechte klassen waren hon<strong>de</strong>rd vijftig duizend in getal, en om hen te bevredigen waren<br />
er miljoenen veroor<strong>de</strong>eld tot een hopeloos en ontaard bestaan.”<br />
Het hof was aan weel<strong>de</strong> en ze<strong>de</strong>loosheid overgegeven. Er bestond weinig vertrouwen<br />
tussen het volk en <strong>de</strong> heersers. Aan al hetgeen <strong>de</strong> regering <strong>de</strong>ed, hechtte zich <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>nking<br />
<strong>van</strong> kwa<strong>de</strong> bedoeling en zelfzucht. Geduren<strong>de</strong> meer dan een halve eeuw v——r <strong>de</strong><br />
Revolutie zat Lo<strong>de</strong>wijk XV. op <strong>de</strong> troon, die zelfs in die god<strong>de</strong>loze tij<strong>de</strong>n als een vadzig,<br />
onbedui<strong>de</strong>nd en zinnelik vorst bekend stond. Er was geen zieners oog nodig, om met een<br />
ontaar<strong>de</strong> en wre<strong>de</strong> aristokratie en een verarm<strong>de</strong> en onweten<strong>de</strong> lagere klasse, met <strong>de</strong> staat in<br />
finantiële moeilikhe<strong>de</strong>n, en het volk in wanhoop, een vreselike opstand te voorzien, die<br />
dreig<strong>de</strong> los te barsten. De koning was gewoon om <strong>de</strong> waarschuwingen <strong>van</strong> zijn raadgevers<br />
te beantwoor<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n: “Tracht <strong>de</strong> zaken aan het lopen te hou<strong>de</strong>n zo lang als ik<br />
verwacht word te zullen leven; na mijn dood kan er gebeuren wat wil.” Het was tevergeefs,<br />
dat er op <strong>de</strong> noodzakelikheid <strong>van</strong> een hervorming aangedrongen werd. Hij zag het kwaad,<br />
maar had <strong>de</strong> moed noch <strong>de</strong> kracht om het tegen te gaan. Het lot, dat Frankrijk wachtte, werd<br />
slechts te dui<strong>de</strong>lik geschil<strong>de</strong>rd in zijn onverschillig en zelfzuchtig antwoord,— “Na mij <strong>de</strong><br />
zondvloed!”<br />
Door op <strong>de</strong> naijver <strong>van</strong> <strong>de</strong> koningen en heersen<strong>de</strong> klassen te werken, had Rome hen ertoe<br />
gebracht om het volk in slavernij te hou<strong>de</strong>n, wel weten<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> staat op die wijze<br />
verzwakken zou, ten ein<strong>de</strong> door dit mid<strong>de</strong>l bei<strong>de</strong> heersers en volk aan zich dienstbaar te<br />
maken. Met scherpzinnig staatsbeleid zag Rome in, dat om met goed gevolg mensen tot<br />
slaven te maken, <strong>de</strong> boeien om hun zielen geslagen moesten wor<strong>de</strong>n; dat <strong>de</strong> zekerste weg<br />
om hen te verhin<strong>de</strong>ren, zich <strong>van</strong> hun slavernij te ontslaan, was, hen ongeschikt te maken<br />
voor vrijheid. Duizendmaal erger dan het lichamelik lij<strong>de</strong>n, dat het gevolg <strong>van</strong> die<br />
staatkun<strong>de</strong> was, was <strong>de</strong> ze<strong>de</strong>like ontaarding. Van <strong>de</strong> Bijbel beroofd, en overgegeven aan <strong>de</strong><br />
194
leringen <strong>van</strong> dweperij en zelfzucht, was het volk in onwetendheid en bijgeloof gehuld, en in<br />
zon<strong>de</strong> verzonken, zodat het geheel en al ongeschikt was om zichzelf te regeren.<br />
Doch <strong>de</strong> uitwerking <strong>van</strong> dit alles was zeer verschillend <strong>van</strong> wat Rome had bedoeld. In<br />
plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> menigte in blin<strong>de</strong> gehoorzaamheid aan zijn leerstellingen te hou<strong>de</strong>n, was <strong>de</strong><br />
uitkomst <strong>van</strong> zijn werk, dat ze ongelovigen en opstan<strong>de</strong>lingen wer<strong>de</strong>n. Het Romanisme<br />
verachtten ze als priesterbedrog. Ze zagen in <strong>de</strong> geestelikheid een oorzaak, die tot hun<br />
verdrukking bijdroeg. De enige god, die ze ken<strong>de</strong>n, was <strong>de</strong> god <strong>van</strong> Rome; zijn leer was hun<br />
enige godsdienst. Ze beschouw<strong>de</strong>n zijn schraapzucht en wreedheid als <strong>de</strong> wettige vrucht <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Bijbel, en wil<strong>de</strong>n er niet me<strong>de</strong> te doen hebben. Rome had het karakter <strong>van</strong> God in een<br />
verkeerd daglicht gesteld, en Zijn eisen verdraaid; en nu verwierpen <strong>de</strong> mensen <strong>de</strong> Bijbel en<br />
Hem, die <strong>de</strong> Bijbel gegeven had. Het had in zijn leerstellingen een blind geloof geëist on<strong>de</strong>r<br />
voorgegeven toelating <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften.<br />
Toen <strong>de</strong> terugslag kwam, verwierpen Voltaire en zijn me<strong>de</strong>genoten Gods woord geheel<br />
en al, en verspreid<strong>de</strong>n het gif <strong>van</strong> het ongeloof alom. Rome had het volk on<strong>de</strong>r zijn ijzeren<br />
hiel vertrapt, en nu wierpen <strong>de</strong> volksmenigten, ontaard en onbeschaamd die tirannie<br />
afschud<strong>de</strong>nd, alle dwang af. Verwoed over het glinsterend bedrog, waaraan ze zo lang eer<br />
betoond had<strong>de</strong>n, verwierpen ze waarheid en leugen tezamen; en losbandigheid voor vrijheid<br />
aanzien<strong>de</strong> verlustig<strong>de</strong>n <strong>de</strong> slaven <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> zich in hun vermeen<strong>de</strong> vrijstelling.<br />
Bij het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> Revolutie werd met toestemming <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning aan het volk een<br />
vertegenwoordiging toegestaan, welke groter was dan die <strong>van</strong> <strong>de</strong> e<strong>de</strong>len en geestelikheid<br />
samen. Aldus berustte <strong>de</strong> grotere macht in hun han<strong>de</strong>n; maar ze waren niet gezind om die<br />
met wijsheid en matigheid te ge-bruiken. Begerig om het onrecht, dat ze gele<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n, te<br />
herstellen, besloten ze <strong>de</strong> herbouw <strong>van</strong> <strong>de</strong> maatschappij zelven in han<strong>de</strong>n te nemen. Een<br />
woe<strong>de</strong>n<strong>de</strong> volksmenigte, met harten vervuld <strong>van</strong> bittere en langgekoester<strong>de</strong> herinneringen<br />
aan onrecht, besloot <strong>de</strong> toestand <strong>van</strong> ellen<strong>de</strong>, die ondragelik gewor<strong>de</strong>n was, te keren, en zich<br />
op <strong>de</strong>genen te wreken, die ze beschouw<strong>de</strong>n als <strong>de</strong> oorzaak <strong>van</strong> hun lij<strong>de</strong>n. De verdrukten<br />
brachten <strong>de</strong> les, die ze on<strong>de</strong>r tirannie geleerd had<strong>de</strong>n, in beoefening, en wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
verdrukkers <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die hen verdrukt had<strong>de</strong>n.<br />
Het ongelukkige Frankrijk oogstte, wat het gezaaid had, in bloed. Vreselik waren <strong>de</strong><br />
gevolgen <strong>van</strong> het buigen voor <strong>de</strong> overheersen<strong>de</strong> macht <strong>van</strong> Rome. Waar Frankrijk on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
invloed <strong>van</strong> het Romanisme, bij het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming, zijn eerste brandstapel had<br />
opgericht, daar plaatste <strong>de</strong> Revolutie zijn eerste guillotine. Op <strong>de</strong> eigen plek, waar in <strong>de</strong><br />
zestien<strong>de</strong> eeuw <strong>de</strong> eerste martelaren <strong>van</strong> het Protestantse geloof verbrand waren, vielen <strong>de</strong><br />
eerste slachtoffers <strong>van</strong> <strong>de</strong> guillotine in <strong>de</strong> achttien<strong>de</strong> eeuw. Door het verwerpen <strong>van</strong> het<br />
e<strong>van</strong>gelie, dat het land genezing zou aangebracht hebben, had Frankrijk <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur voor<br />
ongeloof en on<strong>de</strong>rgang opengezet. Waar <strong>de</strong> beteugelen<strong>de</strong> macht <strong>van</strong> Gods wet niet geacht<br />
werd, daar bevond men, dat <strong>de</strong> wetten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens niet in staat waren, <strong>de</strong> machtige vloed<br />
<strong>van</strong> menselike hartstochten te be- dwingen, en werd het volk tot opstand en regeringloosheid<br />
195
aangedreven. De krijg tegen <strong>de</strong> Bijbel schiep een tijdperk, dat in <strong>de</strong> wereldgeschie<strong>de</strong>nis<br />
bekend staat als “Het Schrikbewind.” Vre<strong>de</strong> en geluk wer<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong> woningen en harten <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> mensen gebannen. Niemand was veilig. Wie he<strong>de</strong>n zegevier<strong>de</strong>, werd morgen verdacht en<br />
veroor<strong>de</strong>eld. Geweld en begeerlikheid zwaai<strong>de</strong>n onbetwist <strong>de</strong> septer.<br />
Koning, geestelikheid en e<strong>de</strong>len waren verplicht zich te on<strong>de</strong>rwerpen aan <strong>de</strong> wreedhe<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> een opgewon<strong>de</strong>n en tot razernij gedreven volk. Hun wraakzucht werd door <strong>de</strong><br />
terechtstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning slechts aangewakkerd; en <strong>de</strong>genen, die zijn doodvonnis<br />
uitgesproken had<strong>de</strong>n, volg<strong>de</strong>n hem spoedig naar het schavot. Er werd besloten tot een<br />
algemene slachting <strong>van</strong> allen, die verdacht wer<strong>de</strong>n, vijan<strong>de</strong>lik tegen <strong>de</strong> Revolutie gezind te<br />
zijn. De ge<strong>van</strong>genissen waren overvol, en bevatten op een zeker tijdstip meer dan twee<br />
hon<strong>de</strong>rd duizend ge<strong>van</strong>genen. De ste<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het rijk waren vol af- grijselike tonelen. De ene<br />
partij <strong>van</strong> <strong>de</strong> opstan<strong>de</strong>lingen stel<strong>de</strong> zich tegen een an<strong>de</strong>re, en Frankrijk werd een uitgestrekt<br />
veld voor strij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> menigten, die heen en weer geslingerd wer<strong>de</strong>n door het woe<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
hun hartstochten. “In Parijs volg<strong>de</strong> <strong>de</strong> ene volksoploop op <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re, en waren <strong>de</strong> burgers in<br />
allerlei partijen ver<strong>de</strong>eld, die hun zinnen op niets an<strong>de</strong>rs gezet schenen te hebben, dan op<br />
we<strong>de</strong>rkerige uit- roeing.” En om <strong>de</strong> algemene ellen<strong>de</strong> nog te verhogen, werd het volk in een<br />
langdurige en vernielen<strong>de</strong> oorlog gewikkeld tegen <strong>de</strong> grote machten <strong>van</strong> Europa. “Het land<br />
was zo goed als bankroet, en <strong>de</strong> legerben<strong>de</strong>n eisten achterstallige betaling, <strong>de</strong> Parijzenaars<br />
le<strong>de</strong>n honger, <strong>de</strong> provincieën wer<strong>de</strong>n door struikrovers platgelopen, en <strong>de</strong> beschaving ging<br />
in regeringloosheid en losbandigheid bijna ten on<strong>de</strong>r.”<br />
Maar al te goed had het volk <strong>de</strong> lessen <strong>van</strong> wreedheid en marteling geleerd, waarin<br />
Rome hen zo ijverig on<strong>de</strong>rwezen had. Een dag <strong>van</strong> we<strong>de</strong>rvergelding was ten laatste<br />
aangebroken. Het waren nu niet <strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong> Jezus, die in <strong>de</strong> kerkers geworpen en<br />
naar <strong>de</strong> brandstapel gesleurd wer<strong>de</strong>n. Die waren reeds lang tevoren omgekomen, of in<br />
ballingschap gedreven. Het wre<strong>de</strong> Rome gevoel<strong>de</strong> nu <strong>de</strong> do<strong>de</strong>like macht <strong>van</strong> hen, die het<br />
had opgeleid om zich te verheugen in da<strong>de</strong>n <strong>van</strong> bloedstorting. “Het voorbeeld <strong>van</strong><br />
vervolging, dat <strong>de</strong> geestelikheid <strong>van</strong> Frankrijk zoveel eeuwen lang gegeven had, werkte nu<br />
met buitengewone kracht op henzelven terug. De schavotten waren rood <strong>van</strong> het bloed <strong>van</strong><br />
priesters. De galeien en ge<strong>van</strong>genissen, eens overvol <strong>van</strong> Hugenoten, wer<strong>de</strong>n nu met hun<br />
vervolgers gevuld. Aan <strong>de</strong> bank geketend en aan <strong>de</strong> roeiriem zwoegend, moest <strong>de</strong><br />
Katholieke geestelikheid al <strong>de</strong> ellen<strong>de</strong> verduren, die hun kerk <strong>de</strong> zachtmoedige ketters zo<br />
ruimschoots had aangedaan.”<br />
“Toen kwamen die dagen, waarin <strong>de</strong> gruwelikste <strong>van</strong> alle wetten door <strong>de</strong> gruwelikste<br />
<strong>van</strong> alle rechtbanken wer<strong>de</strong>n toegepast; toen geen man zijn buren kon groeten, of zijn gebed<br />
kon doen . . . zon<strong>de</strong>r gevaar te lopen een misdaad te begaan, waarvoor hij kon gedood<br />
wor<strong>de</strong>n; toen er spionnen in ie<strong>de</strong>re hoek op <strong>de</strong> loer lagen; toen <strong>de</strong> guillotine ie<strong>de</strong>re morgen<br />
lange en zware arbeid <strong>de</strong>ed; toen <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genissen even vol waren als het ruim <strong>van</strong> een<br />
slaveschip; toen <strong>de</strong> goten schuimend <strong>van</strong> bloed in <strong>de</strong> Seine afliepen. . . . Terwijl <strong>de</strong> dagelikse<br />
karrevrachten <strong>van</strong> slachtoffers door <strong>de</strong> straten <strong>van</strong> Parijs naar <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> hun<br />
196
terechtstelling wer<strong>de</strong>n gevoerd, gaven <strong>de</strong> pro-konsuls, die door het hoofdkomitee naar hun<br />
<strong>de</strong>partementen gezon<strong>de</strong>n waren, zich over aan buitensporige wreedhe<strong>de</strong>n, welke zelfs in <strong>de</strong><br />
hoofdstad onbekend waren. Het mes <strong>van</strong> <strong>de</strong> do<strong>de</strong>like machine bewoog zich te langzaam op<br />
en neer voor hun slachtingswerk. Lange rijen ge<strong>van</strong>genen wer<strong>de</strong>n neergemaaid met kruit en<br />
lood. Er wer<strong>de</strong>n gaten gemaakt in <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m <strong>van</strong> boten, met mensen opgehoopt. Lyons werd<br />
in een woestenij veran<strong>de</strong>rd.<br />
Te Arras werd zelfs <strong>de</strong> wre<strong>de</strong> gena<strong>de</strong> <strong>van</strong> een vlugge dood aan <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genen ontzegd.<br />
Langs <strong>de</strong> Loire, <strong>van</strong> Saumur tot aan <strong>de</strong> zee, voed<strong>de</strong>n grote vluchten kraaien en gieren zich<br />
met <strong>de</strong> naakte lijken, die in afschuwelike omhelzingen samengestrengeld lagen. Geen<br />
gena<strong>de</strong> werd aan sekse of ou<strong>de</strong>rdom bewezen. Het aantal jonge knapen en meisjes <strong>van</strong><br />
zeventien jaren, door die ver- foeilike regering omgebracht, kon bij hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n geteld<br />
wor<strong>de</strong>n. Zuigelingen, <strong>van</strong> <strong>de</strong> borst getrokken, wer<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> ene piek op <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re gegooid<br />
langs <strong>de</strong> rijen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Jako- bijnen.” In het korte tijdsverloop <strong>van</strong> tien jaren kwamen er<br />
menigten <strong>van</strong> menselike wezens om. Dit was alles, zoals Satan het wenste. Dit was het,<br />
waar hij eeuwen lang naar had uitgezien en voor had gewerkt. Zijn staatkun<strong>de</strong> is bedrog <strong>van</strong><br />
begin tot eind, en zijn standvastig doel, ongeluk en ellen<strong>de</strong> over <strong>de</strong> mensen te brengen, en<br />
Gods han<strong>de</strong>werk onkenbaar te maken en te bezoe<strong>de</strong>len, ten ein<strong>de</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like doelein<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> barmhartigheid en lief<strong>de</strong> te verij<strong>de</strong>len, en op die wijze droefenis in <strong>de</strong> hemel te<br />
veroorzaken.<br />
Dan verblindt hij door zijn bedriegelike kunstgrepen het verstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen, en<br />
brengt er hen toe, God <strong>de</strong> schuld te geven <strong>van</strong> zijn werk,als ware al <strong>de</strong>ze ellen<strong>de</strong> <strong>de</strong> uitkomst<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> plannen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schepper. Op gelijke wijze, wanneer <strong>de</strong>genen, die door zijn wre<strong>de</strong><br />
m,acht verlaagd en ver- dierlikt zijn, hun vrijheid herwinnen, zet hij hen aan tot uitspatting<br />
en gruwelda<strong>de</strong>n. En dit beeld <strong>van</strong> ongebrei<strong>de</strong>l<strong>de</strong> lust wordt dan door tirannen en verdrukkers<br />
omhoog gehou<strong>de</strong>n als een voorbeeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> vrijheid. Wanneer dwaling in het<br />
ene kleed herkend is, hult Satan hem slechts in een an<strong>de</strong>re vermomming, en <strong>de</strong> menigten<br />
ont<strong>van</strong>gen die even gretig als <strong>de</strong> eerste. Toen het volk bemerkte, dat Romanisme bedrog was,<br />
en Satan hen niet door dat mid<strong>de</strong>l tot overtreding <strong>van</strong> Gods wet kon brengen, hield hij er bij<br />
hen op aan, dat ze alle godsdienst voor misleiding, en <strong>de</strong> Bijbel voor een fabel zou<strong>de</strong>n<br />
hou<strong>de</strong>n; en al <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like voorschriften ter zij<strong>de</strong> werpen<strong>de</strong>, gaven ze zich over aan<br />
teugelloze on-gerechtigheid.<br />
De noodlottige dwaling, die zoveel ellen<strong>de</strong> over <strong>de</strong> inwoners <strong>van</strong> Frankrijk bracht, was<br />
het ontkennen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze ene grote waarheid, dat ware vrijheid in <strong>de</strong> voorschriften <strong>van</strong> Gods<br />
wet gelegen is. “Och, dat gij naar Mijn gebo<strong>de</strong>n geluisterd hadt! zo zou uw vre<strong>de</strong> geweest<br />
zijn als een rivier, en uw gerechtigheid als <strong>de</strong> golven <strong>van</strong> <strong>de</strong> zee.”<br />
“Maar <strong>de</strong> god- <strong>de</strong>lozen hebben geen vre<strong>de</strong>, zegt <strong>de</strong> Heer.” “Maar die naar Mij hoort, zal<br />
zeker wonen, en hij zal gerust zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> vreze <strong>van</strong> het kwaad. “ Godloochenaars,<br />
ongelovigen en afvalligen verzetten zich en brengen beschuldigingen in tegen Gods wet;<br />
197
maar <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> hun invloed bewijzen, dat het welzijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens gelegen is in zijn<br />
gehoorzaamheid aan <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like voorschriften. Wie <strong>de</strong>ze les niet in <strong>de</strong> Heilige Schrift<br />
willen lezen, moeten hem in <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> volkeren geschreven zien. Toen Satan<br />
door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse Kerk werkte om <strong>de</strong> mensen <strong>van</strong> hun gehoorzaamheid af te<br />
trekken, bleef zijn me<strong>de</strong>hulp be<strong>de</strong>kt, en was zijn werk z— vermomd, dat <strong>de</strong> ontaarding en<br />
ellen<strong>de</strong>, die er het gevolg <strong>van</strong> waren, niet <strong>de</strong> vruchten <strong>van</strong> <strong>de</strong> overtreding schenen te zijn. En<br />
zijn macht werd in zo verre tegengewerkt door <strong>de</strong> Geest <strong>van</strong> God, dat zijn plannen niet tot<br />
volle rijpheid kon<strong>de</strong>n komen. Het volk verbond het gevolg niet met <strong>de</strong> oorzaak, en ont<strong>de</strong>kte<br />
<strong>de</strong> bron <strong>van</strong> zijn ellen<strong>de</strong> niet. Maar in <strong>de</strong> Revolutie werd Gods wet openlik te niet gedaan<br />
door <strong>de</strong> Nationale Raad. En in het Schrikbewind, dat daarna volg<strong>de</strong>, werd <strong>de</strong> uitwerking <strong>van</strong><br />
oorzaak en gevolg voor allen zichtbaar.<br />
Toen Frankrijk openlik God verwierp en <strong>de</strong> Bijbel op zij<strong>de</strong> zette, juichten <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze<br />
mensen en <strong>de</strong> geesten <strong>de</strong>r duisternis over <strong>de</strong> bereiking <strong>van</strong> het doel, waarop ze zo lang<br />
had<strong>de</strong>n gehoopt,— een koninkrijk, vrij <strong>van</strong> <strong>de</strong> ban<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> God. Omdat het<br />
oor<strong>de</strong>el over een boos werk niet spoedig voltrokken werd, was “het hart <strong>van</strong> <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>r<br />
mensen in hen vol om kwaad te doen.” Doch <strong>de</strong> overtreding <strong>van</strong> een goe<strong>de</strong> en rechtvaardige<br />
wet moet onvermij<strong>de</strong>lik uitlopen op ellen<strong>de</strong> en verwoesting. Ofschoon <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loosheid<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>ze mensen niet da<strong>de</strong>lik met oor<strong>de</strong>len bezocht werd, veroorzaakte hij <strong>de</strong>sniettemin hun<br />
zekere on<strong>de</strong>rgang. Eeuwen <strong>van</strong> afval en misda<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n toorn opgegaard tegen <strong>de</strong> dag <strong>van</strong><br />
vergelding; en toen hun ongerechtigheid volkomen was, leer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> verachters <strong>van</strong> God<br />
te laat, dat het vreselik is, het God<strong>de</strong>lik geduld te hebben uitgeput. De weerhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> Geest<br />
<strong>van</strong> God, die <strong>de</strong> wre<strong>de</strong> macht <strong>van</strong><br />
Satan betoomt, werd groten<strong>de</strong>els ingetrokken, en aan hem, wiens enige verlustiging ligt<br />
in <strong>de</strong> ellen<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen, werd toegestaan om zijn wil ten uitvoer te brengen. Aan hen,<br />
die <strong>de</strong> dienst <strong>van</strong> <strong>de</strong> rebellie verkozen had<strong>de</strong>n, werd het plukken <strong>van</strong> <strong>de</strong> vruchten er<strong>van</strong><br />
overgelaten, totdat het land met gruwelen was vervuld, te vreselik dan dat een pen ze zou<br />
kunnen beschrijven. Uit verwoeste provincieën en verniel<strong>de</strong> ste<strong>de</strong>n werd er een schrikkelike<br />
kreet gehoord — een kreet <strong>van</strong> <strong>de</strong> bitterste zielsangst. Frankrijk werd als door een<br />
aardbeving geschokt. Godsdienst, wet, maatschappelike or<strong>de</strong>, het huisgezin, <strong>de</strong> staat, en <strong>de</strong><br />
kerk,— alle wer<strong>de</strong>n terne<strong>de</strong>r geworpen door <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze hand, die zich tegen Gods wet<br />
had opgeheven. Het is in<strong>de</strong>rdaad zoals <strong>de</strong> Prediker zegt: “De god<strong>de</strong>loze valt door zijn<br />
god<strong>de</strong>loosheid.” “Hoewel een zondaar hon<strong>de</strong>rmaal kwaad doet, en God hem <strong>de</strong> dagen<br />
verlengt; zo weet ik toch, dat het die zal welgaan, die God vrezen, die voor Zijn aangezicht<br />
vrezen; maar <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze zal het niet welgaan.” “Daarom dat ze <strong>de</strong> wetenschap gehaat<br />
hebben, en <strong>de</strong> vreze dès Heren niet hebben verkoren, zo zullen ze eten <strong>van</strong> <strong>de</strong> vrucht <strong>van</strong><br />
hun weg, en zich verzadigen met hun raadslagen.”<br />
Gods getrouwe getuigen, gedood door <strong>de</strong> godslasterlike macht, “die uit <strong>de</strong> afgrond<br />
opkomt,” zou<strong>de</strong>n niet lang stil zijn. “En na drie dagen en een halve, is een geest <strong>de</strong>s levens<br />
uit God in hen gegaan, en ze ston<strong>de</strong>n op hun voeten; en er is grote vrees gevallen op<br />
198
<strong>de</strong>genen, die hen aanschouw<strong>de</strong>n.” In 1793 wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> <strong>de</strong>kreten, waarbij <strong>de</strong> Christelike<br />
godsdienst afgeschaft, en <strong>de</strong> Bijbel verbo<strong>de</strong>n werd, door <strong>de</strong> Franse Verga<strong>de</strong>ring gepasseerd.<br />
Drie en een half jaar later werd er door hetzelf<strong>de</strong> lichaam een resolutie aangenomen, welke<br />
die <strong>de</strong>kreten herriep, en dus <strong>de</strong> Schriften we<strong>de</strong>r toeliet. De wereld stond verstomd over <strong>de</strong><br />
om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het kwaad, dat op het verwerpen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Oorkon<strong>de</strong>n gevolgd was, en <strong>de</strong><br />
mensen erken<strong>de</strong>n <strong>de</strong> noodzakelikheid <strong>van</strong> het geloof in God en Zijn Woord als het<br />
fondament <strong>van</strong> <strong>de</strong>ugd en ze<strong>de</strong>likheid. De Heer zegt: “Wie hebt gij gehoond en gelasterd? en<br />
tegen wie hebt gij <strong>de</strong> stem verheven, en uw ogen omhoog opgeheven ? Tegen <strong>de</strong> Heilige<br />
Israels.” “Daarom, ziet, Ik zal hun bekend maken, op ditmaal; Ik zal hun bekend maken<br />
Mijn hand en Mijn macht; en ze zullen weten, dat Mijn naam is Heer.”<br />
Aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> twee getuigen verklaart <strong>de</strong> profeet ver<strong>de</strong>r: “En ze hoor<strong>de</strong>n een grote stem<br />
uit <strong>de</strong> hemel, die tot hen zei: Komt herwaarts op. En ze voeren op naar <strong>de</strong> hemel in <strong>de</strong> wolk;<br />
en hun vijan<strong>de</strong>n aanschouw<strong>de</strong>n hen.” Se<strong>de</strong>rt Frankrijk krijg gevoerd heeft tegen Gods twee<br />
getuigen, zijn ze geëerd gewor<strong>de</strong>n gelijk nooit tevoren. In 1804 werd het Britse en<br />
Buitenlandse Bijbelgenootschap opgericht. Dit werd gevolgd door gelijksoortige<br />
genootschappen, met talrijke vertakkingen, op het vasteland <strong>van</strong> Europa. In 1816 werd het<br />
Amerikaanse Bijbelgenootschap gesticht. Toen het Britse Genootschap gevormd werd, werd<br />
<strong>de</strong> Bijbel gedrukt en verspreid in vijftig talen. Se<strong>de</strong>rt die tijd is hij in meer dan vier hon<strong>de</strong>rd<br />
talen en dialekten overgezet.<br />
Geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> vijftig jaren, die aan het jaar 1792 voorafgingen, werd er weinig aandacht<br />
geschonken aan buitenlandse zending. Er wer<strong>de</strong>n geen nieuwe genootschappen gevormd, en<br />
er waren maar enkele kerken, die enige pogingen in het werk stel<strong>de</strong>n om het Christendom in<br />
hei<strong>de</strong>nlan<strong>de</strong>n te versprei<strong>de</strong>n. Maar tegen het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> achttien<strong>de</strong> eeuw greep er een<br />
grote veran<strong>de</strong>ring plaats. De mensen voel<strong>de</strong>n zich onbevredigd met <strong>de</strong> uitkomsten <strong>van</strong> het<br />
rationalisme, en beseften <strong>de</strong> noodzakelikheid <strong>van</strong> God<strong>de</strong>like openbaring en<br />
proefon<strong>de</strong>rvin<strong>de</strong>like godsdienst. Van die tijd aan ontving het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> buitenlandse<br />
zending een ongeken<strong>de</strong> stoot.<br />
De verbeteringen in <strong>de</strong> boekdrukkunst zijn een prikkel gewor<strong>de</strong>n tot bijbelverspreiding.<br />
De verbeter<strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len <strong>van</strong> kommunikatie tussen verschillen<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n, het wegvallen <strong>van</strong><br />
ou<strong>de</strong> hin<strong>de</strong>rpalen <strong>van</strong> vooroor<strong>de</strong>el en nationale afzon<strong>de</strong>ring, en het verlies <strong>van</strong> wereldlike<br />
macht door <strong>de</strong> paus <strong>van</strong> Rome, hebben <strong>de</strong> weg voor het woord Gods gebaand. Se<strong>de</strong>rt enige<br />
jaren wordt <strong>de</strong> Bijbel zon<strong>de</strong>r hin<strong>de</strong>r in <strong>de</strong> straten <strong>van</strong> Rome verkocht, en is nu reeds naar<br />
ie<strong>de</strong>r bewoond <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> aardbol gebracht. De godloochenaar Voltaire zei eens pochend:<br />
“Ik ben er moe<strong>de</strong> <strong>van</strong> te horen, dat <strong>de</strong> Christelike godsdienst door twaalf mannen is gesticht.<br />
Ik zal bewijzen, dat er maar één man nodig is, om hem te niet te doen.” Een eeuw is se<strong>de</strong>rt<br />
zijn dood verlopen. Miljoenen hebben <strong>de</strong>el genomen aan <strong>de</strong> krijg tegen <strong>de</strong> Bijbel. Maar<br />
verre <strong>van</strong> vernietigd te zijn, zijn er, waar er in Voltaire’s tijd hon<strong>de</strong>rd waren, nu tien duizend,<br />
ja hon<strong>de</strong>rd duizend eksemplaren <strong>van</strong> het Boek <strong>van</strong> God. Een vroege hervormer zei,<br />
spreken<strong>de</strong> over <strong>de</strong> Christelike Kerk: “De Bijbel is een aanbeeld, dat al veel hamers versleten<br />
199
heeft.” De Heer zegt: “Alle instrument, dat tegen u bereid wordt, zal niet gelukken, en alle<br />
tong, die in het gericht tegen u opstaat, zult gij verdoemen. “Het Woord onzes Gods bestaat<br />
in <strong>de</strong>r eeuwigheid.” “Al Zijn bevelen zijn getrouw. Ze zijn on<strong>de</strong>rsteund voor altoos en in<br />
eeuwigheid.” Al wat op het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens gebouwd wordt, wordt te niet gedaan; maar<br />
wat gegrond is op <strong>de</strong> rots <strong>van</strong> Gods onveran<strong>de</strong>rlik Woord, zal in eeuwigheid bestaan.<br />
Hoofdstuk 16 — Land <strong>van</strong> Vrijheid<br />
Terwijl <strong>de</strong> Engelse hervormers <strong>de</strong> leerstellingen <strong>van</strong> Rome verwierpen, behiel<strong>de</strong>n ze<br />
<strong>de</strong>sniettemin verschei<strong>de</strong>ne <strong>van</strong> <strong>de</strong> vormen er<strong>van</strong>. Dientengevolge wer<strong>de</strong>n er, ofschoon<br />
Rooms gezag en Roomse geloofsleer verworpen wer<strong>de</strong>n, niet weinige <strong>van</strong> <strong>de</strong> gebruiken en<br />
ceremonieën <strong>van</strong> die kerk in <strong>de</strong> eredienst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Kerk <strong>van</strong> Engeland overgenomen. Men<br />
beweer<strong>de</strong>, dat die dingen geen gewetenszaken waren; dat, ofschoon ze in <strong>de</strong> Schrift niet<br />
bevolen wer<strong>de</strong>n, en daarom niet noodzakelik, ze toch niet wezenlik slecht waren, daar er<br />
geen verbod tegen gegeven was. Het nakomen er<strong>van</strong> strekte ertoe om <strong>de</strong> klove, welke <strong>de</strong><br />
hervorm<strong>de</strong> kerken <strong>van</strong> Rome scheid<strong>de</strong>, toe te halen, en men beweer<strong>de</strong>, dat ze <strong>de</strong> aanname<br />
<strong>van</strong> het Protestantse geloof door Roomsen in <strong>de</strong> hand zou<strong>de</strong>n werken.<br />
Voor <strong>de</strong> konservatieven en inschikkeliken schenen <strong>de</strong>ze argumenten voldoen<strong>de</strong>. Doch er<br />
was een an<strong>de</strong>re klasse, die er niet zo over oor<strong>de</strong>el<strong>de</strong>. Het feit, dat die gebruiken “strekten tot<br />
<strong>de</strong>mping <strong>van</strong> <strong>de</strong> klove tussen Rome en <strong>de</strong> Hervorming”, was in hun oog een beslissen<strong>de</strong><br />
beweegre<strong>de</strong>n tegen het aanhou<strong>de</strong>n er<strong>van</strong>. Zij beschouw<strong>de</strong>n ze als kentekenen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
slavernij, waaruit ze verlost waren, en waartoe ze zich niet geneigd voel<strong>de</strong>n terug te keren.<br />
Ze overleg<strong>de</strong>n, dat God in Zijn Woord <strong>de</strong> bepalingen had aangegeven, volgens welke Zijn<br />
eredienst moest wor<strong>de</strong>n ingericht, en dat het aan mensen niet vrijstond, daar iets aan af of<br />
toe te doen. Het eigenlike be- gin <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote afval lag in het streven om het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
kerk in <strong>de</strong> plaats te stellen <strong>van</strong> het gezag <strong>van</strong> God. Rome was begonnen voor te schrijven,<br />
wat God niet verbo<strong>de</strong>n had, en eindig<strong>de</strong> met te verbie<strong>de</strong>n, wat Hij uitdrukkelik had gelast.<br />
Velen wensten ernstig, terug te keren tot <strong>de</strong> reinheid en eenvoudigheid, welke <strong>de</strong> eerste<br />
kerk had gekenmerkt. Ze be-schouw<strong>de</strong>n vele <strong>van</strong> <strong>de</strong> gevestig<strong>de</strong> gebruiken in <strong>de</strong> Engelse<br />
Kerk als ge<strong>de</strong>nktekenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> afgo<strong>de</strong>dienst, en kon<strong>de</strong>n zich gewetenshalve niet met zijn<br />
eredienst verenigen. Maar <strong>de</strong> kerk, on<strong>de</strong>rsteund door <strong>de</strong> burgerlike overheid, wil<strong>de</strong> geen<br />
afwijking <strong>van</strong> zijn vormen gedogen. Het bijwonen <strong>van</strong> zijn godsdienstoefeningen werd door<br />
<strong>de</strong> wet geëist, en bijeenkomsten voor godsdienstige doelein<strong>de</strong>n, buiten <strong>de</strong> bij <strong>de</strong> wet<br />
bepaal<strong>de</strong>, wer<strong>de</strong>n verbo<strong>de</strong>n op straffe <strong>van</strong> inhechtenisneming, verbanning, en dood.<br />
Bij het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> zeventien<strong>de</strong> eeuw verklaar<strong>de</strong> <strong>de</strong> vorst, die juist <strong>de</strong> troon <strong>van</strong><br />
Engeland beklommen had, dat hij besloten was, <strong>de</strong> Puriteinen “te laten gehoorzamen, of . . .<br />
hen te plagen, tot ze het land verlieten, of an<strong>de</strong>rs nog wat ergers.” Verjaagd, vervolgd, en in<br />
<strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis geworpen, kon<strong>de</strong>n ze in <strong>de</strong> toekomst geen hoop op betere dagen zien, en<br />
200
velen hiel<strong>de</strong>n er zich <strong>van</strong> overtuigd, dat voor hen, die God wensten te dienen volgens <strong>de</strong><br />
inspraak <strong>van</strong> hun geweten, “Engeland voor altijd had opgehou<strong>de</strong>n een bewoonbare streek te<br />
zijn.” Sommigen besloten ten laatste om een schuilplaats in Holland te zoeken.<br />
Moeilikhe<strong>de</strong>n, verliezen, en ge<strong>van</strong>genzetting wer<strong>de</strong>n hun <strong>de</strong>el. Hun plannen wer<strong>de</strong>n<br />
verij<strong>de</strong>ld, en ze wer<strong>de</strong>n overgeleverd in <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hun vijan<strong>de</strong>n. Doch standvastige<br />
volharding behaal<strong>de</strong> ein<strong>de</strong>lik <strong>de</strong> overwinning, en ze von<strong>de</strong>n een schuilplaats op <strong>de</strong><br />
vrien<strong>de</strong>like kusten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hollandse Republiek.<br />
In hun vlucht had<strong>de</strong>n ze hun huizen, goe<strong>de</strong>ren, en mid<strong>de</strong>len <strong>van</strong> bestaan achtergelaten.<br />
Ze waren vreem<strong>de</strong>lingen in een vreemd land, on<strong>de</strong>r een volk, dat een an<strong>de</strong>re taal sprak, en<br />
an<strong>de</strong>re gebruiken had. Ze waren verplicht om <strong>de</strong> toevlucht te nemen tot nieuwe en<br />
onbeproef<strong>de</strong> hanteringen om hun brood te verdienen. Mannen<strong>van</strong> mid<strong>de</strong>lbare leeftijd, die<br />
hun leven had<strong>de</strong>n doorgebracht met het bewerken <strong>van</strong> <strong>de</strong> grond, moesten nu ambachten<br />
leren. Maar ze schikten zich blijmoedig in hun lot, en verloren geen tijd door luiheid of<br />
ontevre-<strong>de</strong>nheid. Ofschoon armoe<strong>de</strong> hen menigmaal kwel<strong>de</strong>, dankten ze God voor <strong>de</strong><br />
zegeningen, die Hij hun nog schonk, en von<strong>de</strong>n hun genot in het oefenen <strong>van</strong> ongehin<strong>de</strong>r<strong>de</strong><br />
geestelike gemeen-schap. “Ze wisten, dat ze pelgrims waren, en letten niet veel op die<br />
dingen, maar hieven hun ogen op naar <strong>de</strong> hemel, hun liefste land, en brachten hun gemoed<br />
tot stilte.” 1Bancroft, George, “History of the United States of America,” Deel I, Kap. 12,<br />
par. 6. 2Palfrey, J. G., “History of New England,” Kap. 3, par. 43. 1Bancroft, Deel I, Kap.<br />
12, par. 15.<br />
Te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> verbanning en moeite wiesen hun lief<strong>de</strong> en geloof aan. Ze vertrouw<strong>de</strong>n<br />
op <strong>de</strong> beloften <strong>de</strong>s Heren, en Hij beschaam<strong>de</strong> hen niet in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> nood. Zijn engelen<br />
ston<strong>de</strong>n hun ter zij<strong>de</strong>, om hen te bemoedigen en te steunen. En toen Gods hand hen naar <strong>de</strong><br />
overkant <strong>van</strong> <strong>de</strong> zee scheen te wijzen, naar een land, waar ze zich een staat kon<strong>de</strong>n stichten,<br />
en aan hun kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong> kostbare erfenis <strong>van</strong> godsdienstvrijheid zou<strong>de</strong>n kunnen nalaten,<br />
sloegen ze zon<strong>de</strong>r aarzeling het pad <strong>van</strong> <strong>de</strong> Voorzienigheid in. God had toegelaten dat<br />
beproevingen Zijn volk troffen, om hen voor te berei<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> vervulling <strong>van</strong> Zijn genadige<br />
plannen met hen. De kerk werd verne<strong>de</strong>rd, opdat hij verhoogd zou wor<strong>de</strong>n. God stond op<br />
het punt om Zijn macht ten behoeve er<strong>van</strong> ten toon te sprei<strong>de</strong>n, ten ein<strong>de</strong> <strong>de</strong> wereld nog een<br />
ver<strong>de</strong>r bewijs te geven, dat Hij <strong>de</strong>zulken, die hun vertrouwen op Hem stellen, niet verlaten<br />
zal. Hij had <strong>de</strong> loop <strong>van</strong> <strong>de</strong> gebeurtenissen z— beschikt, dat <strong>de</strong> woe<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Satan en <strong>de</strong><br />
overleggingen <strong>van</strong> boze mensen samenwerkten om Zijn eer te verhogen, en Zijn volk naar<br />
een veilige plaats te brengen. Vervolging en verbanning open<strong>de</strong>n <strong>de</strong> weg tot vrijheid. Toen<br />
ze zich in het eerst verplicht zagen, om zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> Engelse Kerk af te schei<strong>de</strong>n, verbon<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> Puriteinen zich door een plechtig verbond, dat zij als Gods vrije volk “in al Zijn wegen,<br />
die ze ken<strong>de</strong>n, of die hun geopenbaard zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n, wan<strong>de</strong>len zou<strong>de</strong>n.”<br />
Dat was <strong>de</strong> ware hervormings- geest, het hoofdbeginsel <strong>van</strong> het Protestantisme. Het was<br />
met dit doel, dat <strong>de</strong> Pelgrims uit Holland vertrokken, om een tehuis in <strong>de</strong> Nieuwe Wereld te<br />
zoeken. John Robinson, hun leraar, die door omstandighe<strong>de</strong>n verhin<strong>de</strong>rd werd hen te<br />
201
vergezellen, sprak in zijn afscheidsre<strong>de</strong> <strong>de</strong> uitgewekenen aldus toe: “Broe<strong>de</strong>rs, binnen kort<br />
zullen we geschei<strong>de</strong>n zijn, en <strong>de</strong> Heer weet, of ik lang genoeg zal leven, om uw<br />
aangezichten weer te zien. Maar hetzij <strong>de</strong> Heer dit alzo beschikt heeft of niet, ik gelast u<br />
voor God en Zijn heilige engelen, dat ge mij niet ver<strong>de</strong>r zult volgen dan ik Christus<br />
nagevolgd ben. Zo God u door een an<strong>de</strong>r werktuig <strong>van</strong> Zijn hand iets zou openbaren, weest<br />
dan even gereed om dit te ont<strong>van</strong>gen, als ge altijd geweest zijt om <strong>de</strong> waarheid door mijn<br />
bediening aan te nemen; want ik houd er mij <strong>van</strong> verzekerd, dat <strong>de</strong> Heer in Zijn heilig<br />
Woord nog meer waarheid en licht heeft, die Hij wil laten doorbreken.”<br />
“Wat mijzelf betreft, ik kan <strong>de</strong> toestand <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervorm<strong>de</strong> kerken niet genoeg betreuren,<br />
die op godsdienstig gebied tot een punt gekomen zijn, en voor het tegenwoordige niet ver<strong>de</strong>r<br />
willen gaan dan <strong>de</strong> bewerkers <strong>van</strong> hun hervorming. De Lutheranen kunnen er niet toe<br />
gebracht wor<strong>de</strong>n om ver<strong>de</strong>r te gaan dan hetgeen Luther ken<strong>de</strong>; ... en <strong>de</strong> Calvinisten blijven<br />
steken, gelijk gij ziet, waar ze gelaten zijn door die grote man Gods, die echter nog niet alle<br />
dingen inzag. Dit is een betreurenswaardige toestand; want ofschoon ze in hun tijd<br />
bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> en schijnen<strong>de</strong> lichten waren, zijn ze toch niet in <strong>de</strong> gehele raad Gods ingedrongen;<br />
maar, leef<strong>de</strong>n ze nu, ze zou<strong>de</strong>n even gewillig zijn om ver<strong>de</strong>r licht aan te nemen, als ze het<br />
waren om dat te ont<strong>van</strong>gen, hetwelk hun in het eerst geschonken werd.”<br />
“Ge<strong>de</strong>nkt aan het verbond <strong>van</strong> uw kerk, waarbij gij zijt overeen gekomen om te<br />
wan<strong>de</strong>len in al <strong>de</strong> wegen <strong>de</strong>s Heren, die u bekend zijn gemaakt, of bekend gemaakt zullen<br />
wor<strong>de</strong>n. Ge<strong>de</strong>nkt aan uw belofte en uw verbond met God en met elkan<strong>de</strong>r, om aan te nemen<br />
alle licht en waarheid, die u geopenbaard zullen wor<strong>de</strong>n uit Zijn geschreven Woord; maar ik<br />
smeek u, neemt u tevens in acht, wat ge als waarheid ont<strong>van</strong>gt, en bepeinst het en vergelijkt<br />
het met an<strong>de</strong>re teksten, v——r ge het aanneemt; want het is niet mogelik, dat <strong>de</strong> Christelike<br />
wereld zo kortelings uit zulk een dichte antichristelike duisternis komen, en er onmid<strong>de</strong>llik<br />
volmaakte kennis voortbreken zou. “1<br />
Het was het verlangen naar vrijheid <strong>van</strong> geweten, dat <strong>de</strong> Pelgrims aanspoor<strong>de</strong> om <strong>de</strong><br />
gevaren <strong>van</strong> <strong>de</strong> lange zeereis te trotseren, <strong>de</strong> moeilikhe<strong>de</strong>n en gevaren <strong>van</strong> <strong>de</strong> wil<strong>de</strong>rnis te<br />
verdragen, en on<strong>de</strong>r Gods zegen op <strong>de</strong> kusten <strong>van</strong> Amerika het fondament voor een machtig<br />
volk te leggen. Toch, eerlik en godvrezend schoon ze waren, verston<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Pelgrims het<br />
grote grondbeginsel <strong>van</strong> godsdienstige verdraagzaamheid nog niet. De vrijheid, waar ze<br />
zoveel voor opoffer<strong>de</strong>n, om die voor zichzelven te verzekeren, waren ze niet in gelijk mate<br />
bereid ook aan an<strong>de</strong>ren toe te staan. “Zeer weinigen, zelfs <strong>van</strong> <strong>de</strong> voornaamste <strong>de</strong>nkers en<br />
ze<strong>de</strong>meesters <strong>van</strong> <strong>de</strong> zeventien<strong>de</strong> eeuw, had<strong>de</strong>n een juiste opvatting <strong>van</strong> dat grootse beginsel,<br />
uitvloeisel <strong>van</strong> het Nieuwe Testament, dat God erkent als <strong>de</strong> enige rechter <strong>van</strong> het geloof<br />
<strong>van</strong> mensem” De leer, dat God aan <strong>de</strong> kerk het recht heeft toevertrouwd om over het<br />
geweten te heersen, en ketterij te omschrijven en te straffen, is een <strong>van</strong> <strong>de</strong> diepst gewortel<strong>de</strong><br />
pauselike dwalingen. Terwijl <strong>de</strong> hervormers <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> Rome verwierpen, waren ze niet<br />
volkomen vrij <strong>van</strong> zijn onverdraagzame geest. De grote duisternis, waarin het pausdom<br />
geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> lange eeuwen <strong>van</strong> zijn regering <strong>de</strong> gehele Christenheid had gehuld, was zelfs<br />
202
nu nog niet geheel en al verdwenen. Een <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste predikanten in <strong>de</strong> kolonie aan <strong>de</strong><br />
Massachusetts Haai sprak: “Het was verdraagzaamheid, die <strong>de</strong> wereld antichristelik maakte;<br />
en <strong>de</strong> kerk heeft nooit scha<strong>de</strong> gele<strong>de</strong>n door het bestraffen <strong>van</strong> ketters.” De kolonisten<br />
namen <strong>de</strong> regel aan, dat alleen <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk stem zou<strong>de</strong>n hebben in <strong>de</strong> burgerlike<br />
regering. Er werd een soort <strong>van</strong> staatskerk gevormd ; <strong>van</strong> al het volk werd een bijdrage tot<br />
on<strong>de</strong>rhoud <strong>van</strong> <strong>de</strong> geestelikheid geëist, en <strong>de</strong> magistraten kregen last om ketterij te<br />
on<strong>de</strong>rdrukken. Aldus kwam <strong>de</strong> burgerlike macht in han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk. Het duur<strong>de</strong> niet<br />
lang, voordat <strong>de</strong>ze maatregelen tot het onvermij<strong>de</strong>lik gevolg er<strong>van</strong> leid<strong>de</strong>n,— namelik<br />
vervolging.<br />
Elf jaren na het vestigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste kolonie kwam Roger Williams naar <strong>de</strong> Nieuwe<br />
Wereld over. Evenals <strong>de</strong> eerste pelgrims kwam hij om godsdienstige vrijheid te genieten;<br />
maar ongelijk aan hen, zag hij in,— wat zo weinigen in zijn tijd nog gezien had<strong>de</strong>n — dat<br />
<strong>de</strong>ze vrijheid het onvervreemdbare recht <strong>van</strong> allen was, wat hun geloof ook zijn mocht. Hij<br />
was een ernstige zoeker naar waarheid, en hield het met Robinson voor onmogelik, dat al<br />
het licht uit Gods woord reeds ont<strong>van</strong>gen was. Williams “was <strong>de</strong> eerste persoon in <strong>de</strong><br />
mo<strong>de</strong>rne Christenheid, die <strong>de</strong> burgerlike regering op <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> gewetensvrijheid en <strong>de</strong><br />
gelijkheid <strong>van</strong> <strong>de</strong>nkbeel<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> wet wil<strong>de</strong> doen berusten.” Hij verklaar<strong>de</strong>, dat het <strong>de</strong><br />
plicht <strong>van</strong> <strong>de</strong> magistraat was, om misda<strong>de</strong>n tegen te gaan, maar geenszins om het geweten<br />
aan ban<strong>de</strong>n te leggen. “Het publiek of <strong>de</strong> magistraten mogen beslissen,” zei hij, “wat <strong>de</strong><br />
mens aan zijn evenmens verschuldigd is; maar wanneer ze trachten <strong>de</strong> plichten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens<br />
jegens God voor te schrijven, gaan ze hun roeping te buiten, en kan er geen veiligheid zijn;<br />
want het is dui<strong>de</strong>lik, dat indien <strong>de</strong> magistraat die macht bezit, hij he<strong>de</strong>n het ene stel<br />
meningen of geloofspunten kan voorschrijven, en morgen een an<strong>de</strong>r, gelijk in Engeland<br />
gedaan is door on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>ne koningen en koninginnen, en dooi<strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> pausen en<br />
raadsverga<strong>de</strong>ringen in <strong>de</strong> Roomse Kerk; waardoor het geloof een grote verwarring zou<br />
wor<strong>de</strong>n.”<br />
Het bijwonen <strong>van</strong> <strong>de</strong> diensten <strong>van</strong> <strong>de</strong> erken<strong>de</strong> kerk werd cp straffe <strong>van</strong> boete of<br />
ge<strong>van</strong>genschap verplichtend gemaakt. “Williams keur<strong>de</strong> <strong>de</strong> wet af; <strong>de</strong> slechtste bepaling in<br />
het Engelse wetboek was die, welke slechts het bij wonen <strong>van</strong> <strong>de</strong> parochie-kerk verplichtend<br />
maakte. Mensen te dwingen, zich met diegenen te verenigen, die een an<strong>de</strong>r geloof waren<br />
toegedaan, beschouw<strong>de</strong> hij als een openlike verkrachting <strong>van</strong> hun natuurlike rechten; <strong>de</strong><br />
ongodsdienstigen en onwilligen naar <strong>de</strong> publieke eredienst te drijven, scheen huichelarij<br />
eisen te zijn. . . . ‘Niemand,’ zei hij, ‘behoor<strong>de</strong> tegen zijn eigen toestemming in gedwongen<br />
te wor<strong>de</strong>n om aan eredienst <strong>de</strong>el te nemen, of enige eredienst te handhaven.’ ‘Hoe!’ riepen<br />
zijn tegenstan<strong>de</strong>rs, verbaasd over zijn stellingen, uit, ‘is <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>r zijn loon niet waardig?’<br />
‘Ja,’ antwoord<strong>de</strong> hij, ‘<strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die hem huren.’ “<br />
Roger Williams was geëerd en bemind als een getrouw prediker, een man <strong>van</strong><br />
buitengewone begaafdheid, <strong>van</strong> onwankelbare rechtschapenheid en ware milddadigheid;<br />
toch kon men zijn standvastige weigering om het recht <strong>van</strong> <strong>de</strong> burgerlike magistraten op<br />
203
gezag over <strong>de</strong> kerk te erkennen, en zijn eis om godsdienstvrijheid te hebben, niet dul<strong>de</strong>n.<br />
Men zei, dat <strong>de</strong> toepassing <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze nieuwe leer “<strong>de</strong> grondslagen <strong>van</strong> <strong>de</strong> staat en het bestuur<br />
<strong>van</strong> het land omverwerpen zou.” Hij werd veroor<strong>de</strong>eld tot verbanning uit <strong>de</strong> kolonieën, en<br />
moest ein<strong>de</strong>lik, om ge<strong>van</strong>genneming te voorkomen, in <strong>de</strong> kou<strong>de</strong> en <strong>de</strong> stormen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
winter naar <strong>de</strong> wil<strong>de</strong> wou<strong>de</strong>n vluchten.<br />
“Veertien weken achtereen,” zei hij, “werd ik in een guur jaargetij<strong>de</strong> heen en weer<br />
gejaagd, en wist niet wat brood of een bed beteken<strong>de</strong>.” “Maar <strong>de</strong> raven voed<strong>de</strong>n me in <strong>de</strong><br />
wil<strong>de</strong>rnis;” en een holle boom dien<strong>de</strong> hem dikwels tot schuilplaats. Aldus zette hij zijn<br />
pijnlike vlucht voort door <strong>de</strong> sneeuw en <strong>de</strong> ongebaan<strong>de</strong> bossen, totdat hij een schuilplaats<br />
vond bij een Indiaanse stam, wier vertrouwen en genegenheid hij won, terwijl hij hen <strong>de</strong><br />
waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie trachtte te leren. Na maan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> afwisseling en ronddolen,<br />
geraakte hij ein<strong>de</strong>lik aan <strong>de</strong> kusten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Narragansett Baai, waar hij <strong>de</strong> grond leg<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
eerste staat <strong>van</strong> <strong>de</strong> nieuwere tijd, die in <strong>de</strong> volste zin <strong>van</strong> het woord het recht <strong>van</strong><br />
godsdienstvrij- heid erken<strong>de</strong>. Het grondbeginsel <strong>van</strong> Roger Williams’ kolonie was “dat<br />
ie<strong>de</strong>reen het recht zou hebben om God te dienen volgens het licht <strong>van</strong> zijn eigen geweten.”<br />
Zijn kleine staat, Rho<strong>de</strong> Island, werd het toevluchtsoord voor on<strong>de</strong>rdrukten, en groei<strong>de</strong> aan<br />
en bloei<strong>de</strong>, totdat <strong>de</strong> grondbeginselen er<strong>van</strong> — burgerlike en godsdienstige vrijheid — <strong>de</strong><br />
hoekstenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Amerikaanse Republiek wer<strong>de</strong>n.<br />
In dat uisteken<strong>de</strong>, ou<strong>de</strong> dokument, hetwelk <strong>de</strong> voorva<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> het Amerikaanse volk als<br />
<strong>de</strong> uiteenzetting <strong>van</strong> hun rechten erken<strong>de</strong>n — <strong>de</strong> Onafhankelikheidsverklaring — zei<strong>de</strong>n ze:<br />
“Wij hou<strong>de</strong>n het ervoor, dat <strong>de</strong>ze waarhe<strong>de</strong>n zichzelve bewijzen, dat alle mensen gelijk<br />
geschapen zijn, dat ze door hun Schepper met zekere onvervreemdbare rechten zijn<br />
toegerust, dat daaron<strong>de</strong>r begrepen zijn het leven, <strong>de</strong> vrijheid, en het zoeken naar geluk.” En<br />
<strong>de</strong> Konstitutie waarborgt in <strong>de</strong> dui<strong>de</strong>likste bewoordingen <strong>de</strong> onschendbaarheid <strong>van</strong> het<br />
geweten: “Er zal nimmer enige proeve <strong>van</strong> godsdienstige overtuiging verlangd wor<strong>de</strong>n als<br />
bewijs <strong>van</strong> bevoegdheid voor enige publieke betrekking on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten.” “Het<br />
Kongres zal geen wet maken, waarbij godsdienst wordt vastgesteld, of <strong>de</strong> vrije uitoefening<br />
daar<strong>van</strong> verbo<strong>de</strong>n.”<br />
“Zij,die <strong>de</strong> Konstitutie opstel<strong>de</strong>n,erken<strong>de</strong>n het eeuwige grondbeginsel, dat <strong>de</strong> betrekking<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> mens tot zijn God boven menselike wetgeving staat, en dat zijn vrijheid <strong>van</strong> geweten<br />
hem niet ontzegd kan wor<strong>de</strong>n. Er was geen re<strong>de</strong>nering toe n—dig om <strong>de</strong>ze waarheid vast te<br />
stellen; wij zijn er ons in ons eigen gemoed <strong>van</strong> bewust. Het is dit bewustzijn, dat zoveel<br />
martelaren te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> folteringen en vlammen heeft staan<strong>de</strong> gehou<strong>de</strong>n, ten spijte <strong>van</strong><br />
menselike wetten. Ze gevoel<strong>de</strong>n, dat hun plicht jegens God boven menselike vor<strong>de</strong>ringen<br />
stond, en dat geen mens het recht had om macht uit te oefenen over hun geweten. Het is een<br />
ingeboren beginsel, dat door niets kan vernietigd wor<strong>de</strong>n.” Toen <strong>de</strong> tijding zich door <strong>de</strong><br />
lan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Europa verspreid<strong>de</strong>, dat er een land was, waar ie<strong>de</strong>reen <strong>de</strong> vruchten <strong>van</strong> zijn<br />
eigen arbeid kon genieten, en <strong>de</strong> overtuiging <strong>van</strong> zijn geweten volgen mocht, stroom<strong>de</strong>n er<br />
duizen<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> kusten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Nieuwe Wereld. De kolonieën vermeer<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n zich snel.<br />
204
“Massachusetts bood in een biezon<strong>de</strong>re wet, op kosten <strong>van</strong> het publiek, welkom en hulp aan<br />
Christenen <strong>van</strong> alle nationaliteiten, die over <strong>de</strong> Atlantiese Oceaan wensten te vluchten ‘om<br />
te ontkomen aan oorlogen, of hongersnood, of on<strong>de</strong>rdrukking <strong>van</strong> hun vervolgers.’ Aldus<br />
wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> vluchtelingen en verstotelingen door <strong>de</strong> wet <strong>de</strong> gasten <strong>van</strong> het gemenebest<br />
gemaakt.” Binnen twintig jaren na het eerste lan<strong>de</strong>n te Plymouth, had<strong>de</strong>n zich even zoveel<br />
duizen<strong>de</strong>n Pelgrims in Nieuw-Engeland ne<strong>de</strong>rgezet.<br />
Om het doel, dat ze zich voorstel<strong>de</strong>n, te bereiken, “waren ze tevre<strong>de</strong>n met slechts het<br />
allernodigste te verdienen door een leven <strong>van</strong> spaarzaamheid en vlijt. Ze eisten niets <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
grond, dan hetgeen ze re<strong>de</strong>likerwijze als loon voor hun werk kon<strong>de</strong>n verwachten. Geen<br />
gul<strong>de</strong>n visioen wierp een bedriege- like stralekrans over hun pad. ... Ze waren tevre<strong>de</strong>n met<br />
<strong>de</strong> langzame doch zekere vooruitgang <strong>van</strong> hun sociale staatkun<strong>de</strong>. Ze verduur<strong>de</strong>n geduldig<br />
<strong>de</strong> ontberingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wil-<strong>de</strong>rnis, en bevochtig<strong>de</strong>n <strong>de</strong> vrijheidsboom met hun tranen en het<br />
zweet <strong>van</strong> hun aanschijn, totdat hij diep wortel schoot in het land.”De Bijbel werd voor het<br />
fondament <strong>van</strong> geloof, <strong>de</strong> bron <strong>van</strong> wijsheid, en <strong>de</strong> grondwet <strong>van</strong> vrijheid gehou<strong>de</strong>n. De beginselen<br />
er<strong>van</strong> wer<strong>de</strong>n ijverig on<strong>de</strong>rwezen in <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rlike woning, in <strong>de</strong> school en in <strong>de</strong><br />
kerk, en <strong>de</strong> vruchten daar<strong>van</strong> openbaar<strong>de</strong>n zich in nijverheid, goed verstand, reinheid en<br />
matigheid. Men kon jaren lang in <strong>de</strong> Puriteinse ne<strong>de</strong>rzettingen doorbrengen “zon<strong>de</strong>r een<br />
dronkaard te zien, een vloek te horen, of een be<strong>de</strong>laar te ontmoeten.” Alles toon<strong>de</strong> aan, dat<br />
<strong>de</strong> grondbeginselen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel <strong>de</strong> zekerste waarborgen <strong>van</strong> nationale grootheid zijn. De<br />
zwakke en afgezon<strong>de</strong>r<strong>de</strong> kolonieën groei<strong>de</strong>n aan tot een Unie <strong>van</strong> machtige Staten; en <strong>de</strong><br />
wereld aanschouw<strong>de</strong> met verwon<strong>de</strong>ring <strong>de</strong> vre<strong>de</strong> en voorspoed <strong>van</strong> “een kerk zon<strong>de</strong>r paus,<br />
en een staat zon<strong>de</strong>r koning.”<br />
Doch voortdurend groei<strong>de</strong> het aantal aan <strong>van</strong> hen, die zich tot <strong>de</strong> kusten <strong>van</strong> Amerika<br />
aangetrokken gevoel<strong>de</strong>n, aangespoord door beweegre<strong>de</strong>nen, die zeer verschillend waren <strong>van</strong><br />
die <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste Pelgrims. Ofschoon primitief geloof en reinheid een grote en vormen<strong>de</strong><br />
kracht uitoefen<strong>de</strong>n, toch werd <strong>de</strong> invloed hier<strong>van</strong> kleiner en kleiner, naarmate het aantal<br />
aanwies <strong>van</strong> hen, die slechts naar werelds voor<strong>de</strong>el zochten. Het reglement, dat door <strong>de</strong><br />
eerste kolonisten aangenomen was, om alleen le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk stemrecht te geven, of toe<br />
te staan, een ambt te bekle<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> burgerlike regering, leid<strong>de</strong> tot uiterst ver<strong>de</strong>rfelike<br />
gevolgen. Deze maatregel was genomen als een mid<strong>de</strong>l om voor <strong>de</strong> reinheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> staat te<br />
waken; maar het gevolg er<strong>van</strong> was het be<strong>de</strong>rf <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk.<br />
Daar godsdienstige belij<strong>de</strong>nis <strong>de</strong> voorwaar<strong>de</strong> was <strong>van</strong> stemrecht en ambtsbekleding,<br />
sloten velen, wier enige beweegre<strong>de</strong>n een wereldse gedragslijn tot drijfveer had, zich aan <strong>de</strong><br />
kerk aan, zon<strong>de</strong>r dat hun hart veran<strong>de</strong>rd was. Aldus was het, dat <strong>de</strong> kerken voor een groot<br />
<strong>de</strong>el uit onbekeer<strong>de</strong> personen beston<strong>de</strong>n; en zelfs on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> geesteliken waren er, die niet<br />
alleen dwaalleringen geloof<strong>de</strong>n, maar <strong>de</strong> vernieuwen<strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Geest niet<br />
ken<strong>de</strong>n. Op die wijze tra<strong>de</strong>n opnieuw <strong>de</strong> slechte gevolgen aan het licht, die zo menigmaal in<br />
<strong>de</strong> kerkgeschie<strong>de</strong>nis zijn opgemerkt se<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> Kon- stantijn tot op <strong>de</strong><br />
tegenwoordige tijd, <strong>van</strong> pogingen om <strong>de</strong> kerk op te bouwen met behulp <strong>van</strong> <strong>de</strong> staat, of <strong>de</strong><br />
205
hulp <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereldlike macht in te roepen tot steun <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> Hem, Die<br />
verklaar<strong>de</strong>: “Mijn koninkrijk is niet <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wereld.” Vereniging <strong>van</strong> kerk met staat, in wat<br />
geringe mate ook, brengt in werkelikheid <strong>de</strong> kerk slechts na<strong>de</strong>r tot <strong>de</strong> wereld, al schijnt het<br />
ook, of <strong>de</strong> wereld er na<strong>de</strong>r tot <strong>de</strong> kerk door wordt gebracht.<br />
Het grote beginsel, dat door Robinson en Roger Williams op zo waardige wijze werd<br />
bepleit, dat <strong>de</strong> waarheid zich ont-wikkelen moet, en dat <strong>de</strong> Christen klaar behoort te staan<br />
om al het licht aan te nemen, dat uit Gods heilig woord hem toe- sehijnt, werd door hun<br />
nakomelingen uit het oog verloren. De Protestantse kerken <strong>van</strong> Amerika — en die <strong>van</strong><br />
Europa evenmin,— welke zo hogelik bevoorrecht waren door het ont<strong>van</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
zegeningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Reformatie, maakten geen vor<strong>de</strong>ringen op het pad <strong>van</strong> hervorming.<br />
Ofschoon er <strong>van</strong> tijd tot tijd wel enkele getrouwe mannen opston<strong>de</strong>n, die nieuwe waarhe<strong>de</strong>n<br />
verkondig<strong>de</strong>n, en langgekoester<strong>de</strong> dwalingen blootleg<strong>de</strong>n, stel<strong>de</strong> zich <strong>de</strong> meer<strong>de</strong>rheid, gelijk<br />
<strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n in Christus’ tijd, of <strong>de</strong> pausgezin<strong>de</strong>n in Luthers dagen, tevre<strong>de</strong>n met te geloven wat<br />
hun va<strong>de</strong>rs geloofd, en te leven, zoals die geleefd had<strong>de</strong>n. Daarom ontaard<strong>de</strong> <strong>de</strong> godsdienst<br />
weer in vormelikheid; en dwalingen en bijgelovighe<strong>de</strong>n, welke men afgelegd zou hebben,<br />
indien <strong>de</strong> kerk voort was gegaan te wan<strong>de</strong>len in het licht <strong>van</strong> Gods Woord, wer<strong>de</strong>n<br />
aangehou<strong>de</strong>n en gekoesterd. Aldus stierf <strong>de</strong> geest, die door <strong>de</strong> Hervorming was<br />
aangewakkerd, langzamerhand uit, totdat er bijna evenveel behoefte aan hervorming in <strong>de</strong><br />
Protestantse kerken bestond, als in <strong>de</strong> Roomse kerk in Luthers tijd. Er bestond <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong><br />
wereldsgezindheid en geestelike doodsheid, een gelijk ontzag voor <strong>de</strong> meningen <strong>van</strong> mensen,<br />
en in <strong>de</strong> plaats stelling <strong>van</strong> menselike theorieën voor hetgeen Gods Woord leert.<br />
De grote verspreiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel in het eerste <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> negentien<strong>de</strong> eeuw, en het<br />
hel<strong>de</strong>re licht, dat dientengevolge <strong>de</strong> wereld bescheen, werd niet gevolgd door een<br />
gelijkstandige voortuitgang in kennis <strong>van</strong> <strong>de</strong> geopenbaar<strong>de</strong> waarheid, of in godsdienst, uit<br />
on<strong>de</strong>rvinding verkregen. Satan kon niet, als in vroegere eeuwen, Gods woord <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens<br />
weghou<strong>de</strong>n; het was binnen ie<strong>de</strong>rs bereik gebracht; maar om <strong>de</strong>sniettemin zijn doel te<br />
bereiken, leid<strong>de</strong> hij er velen toe, er slechts weinig op te letten. De mensen verwaarloos<strong>de</strong>n<br />
het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift, en gingen daarom voort met valse verklaringen aan te nemen<br />
en leerstellingen te omhelzen, die geen grond in <strong>de</strong> Bijbel had<strong>de</strong>n.<br />
De mislukking <strong>van</strong> zijn pogingen om <strong>de</strong> waarheid door vervolging uit te roeien zien<strong>de</strong>,<br />
had Satan an<strong>de</strong>rmaal toevlucht genomen tot het plan <strong>van</strong> minnelike schikking, dat tot <strong>de</strong><br />
grote afval en <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> <strong>de</strong> Kerk <strong>van</strong> Rome aanleiding gegeven had. Hij had er<br />
Christenen toe gebracht om zich nu wel niet met hei<strong>de</strong>nen, maar met <strong>de</strong>zulken te verbin<strong>de</strong>n,<br />
die zich door hun toewijding aan <strong>de</strong> dingen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wereld even wezenlik afgo<strong>de</strong>dienaars<br />
had<strong>de</strong>n bewezen, als zij, die gegoten beel<strong>de</strong>n aanba<strong>de</strong>n. En <strong>de</strong> uitslag <strong>van</strong> die vereniging<br />
was nu niet min<strong>de</strong>r ver<strong>de</strong>rfelik dan in vorige eeuwen; trots en overdaad wer<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
schijn <strong>van</strong> godsdienst toegelaten, en be<strong>de</strong>rf sloop <strong>de</strong> kerken binnen. Satan ging voort met <strong>de</strong><br />
leringen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel te verdraaien, en overleveringen, die berekend waren om miljoenen<br />
ten ver<strong>de</strong>rve te lei<strong>de</strong>n, schoten diepe wortel. De kerk on<strong>de</strong>rsteun<strong>de</strong> en ver<strong>de</strong>dig<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
206
overleveringen, in plaats <strong>van</strong> te strij<strong>de</strong>n voor “het geloof, dat eenmaal aan <strong>de</strong> heiligen<br />
overgeleverd is.” Aldus wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> beginselen verlaagd, voor welke <strong>de</strong> hervormers zoveel<br />
gedaan en gele<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n.<br />
Hoofdstuk 17 — Voorlopers <strong>van</strong> <strong>de</strong> Morgen<br />
Een <strong>van</strong> <strong>de</strong> ernstigste en toch ook heerlikste waarhe<strong>de</strong>n, die in <strong>de</strong> Bijbel geopenbaard<br />
wor<strong>de</strong>n, is die <strong>van</strong> Christus’ we<strong>de</strong>rkomst, om het grote werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlossing te voltooien.<br />
In Gods pelgrimsvolk, dat zo lange tijd “het land en <strong>de</strong> schaduw <strong>de</strong>s doods” tot woonplaats<br />
heeft gehad, wordt een kostbare, vreug<strong>de</strong>volle hoop opgewekt door <strong>de</strong> belofte <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
verschijning <strong>van</strong> Hem, die is “<strong>de</strong> opstanding en het leven,” om “Zijn verbannenen we<strong>de</strong>r te<br />
huis te brengen. ” De leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst is <strong>de</strong> ware sleutel tot <strong>de</strong> Heilige Schriften.<br />
Se<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> dag, toen het eerste mensepaar zich met droevige tred <strong>van</strong> E<strong>de</strong>n afkeer<strong>de</strong>, hebben<br />
<strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>s geloofs gewacht op het komen <strong>van</strong> Hem, Die beloofd was, om <strong>de</strong> macht <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> ver<strong>de</strong>lger te verbreken, en hen terug te voeren tot het verloren Paradijs. De heiligen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> ou<strong>de</strong> dag zagen uit naar <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Messias in heerlikheid, als <strong>de</strong> vervulling <strong>van</strong> al<br />
hun verwachting. Aan Henoch, pas <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> in <strong>de</strong> lijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> nakomelingen <strong>van</strong> hen, die<br />
in E<strong>de</strong>n gewoond had<strong>de</strong>n, hem, die drie eeuwen lang met God op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> wan<strong>de</strong>l<strong>de</strong>, werd<br />
het vergund om <strong>van</strong> verre <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Verlosser te aanschouwen. “Ziet,” zo verklaar<strong>de</strong><br />
hij, “<strong>de</strong> Heer is gekomen met Zijn vele duizen<strong>de</strong>n heiligen, om gericht te hou<strong>de</strong>n tegen<br />
allen.” De aartsva<strong>de</strong>r Job riep in <strong>de</strong> nacht <strong>van</strong> zijn beproeving met ongeschokt vertrouwen<br />
uit: “Want ik weet, dat mijn Verlosser leeft, en Hij zal <strong>de</strong> laatste (in het ein<strong>de</strong>) over het stof<br />
opstaan; ... uit mijn vlees zal ik God aanschouwen, <strong>de</strong>welke ik voor mij aanschouwen zal, en<br />
mijn ogen zien zullen, en niet een vreem<strong>de</strong>.”<br />
Christus’ komst, met welke <strong>de</strong> heerschappij <strong>de</strong>r gerechtigheid een aan<strong>van</strong>g nemen zal,<br />
heeft <strong>de</strong> gewij<strong>de</strong> schrijvers <strong>de</strong> verhevenste en meest beziel<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n doen uiten. De<br />
dichters en profeten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel hebben die komst beschreven in woor<strong>de</strong>n, gloeiend <strong>van</strong><br />
hemels vuur. De psalmist bezong <strong>de</strong> macht en majesteit <strong>van</strong> Israels Koning: “Uit Zion, <strong>de</strong><br />
volkomenheid <strong>de</strong>r schoonheid, verschijnt God blinken<strong>de</strong>. Onze God zal komen, en zal niet<br />
zwijgen. . . . Hij zal roepen tot <strong>de</strong> hemel <strong>van</strong> boven, en tot <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, om Zijn volk te richten.”<br />
“Dat <strong>de</strong> hemelen zich verblij<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> zich verheuge, . . . voor het aangezicht <strong>de</strong>s<br />
Heren; want Hij komt, want Hij komt, om <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> te richten; Hij zal <strong>de</strong> wereld richten met<br />
gerechtigheid, en <strong>de</strong> volken met Zijn waarheid.”<br />
De profeet Jesaja sprak: “Waakt op en juicht, gij, die in het stof woont! want uw dauw<br />
zal zijn als een dauw <strong>de</strong>r moeskrui<strong>de</strong>n, en het land zal <strong>de</strong> overle<strong>de</strong>nen uitwerpen.” “Uw<br />
do<strong>de</strong>n zullen leven, ook mijn dood lichaam, ze zullen opstaan.” “Hij zal <strong>de</strong> dood verslin<strong>de</strong>n<br />
tot overwinning, en <strong>de</strong> Here Here zal <strong>de</strong> tranen <strong>van</strong> alle aangezichten afwissen; en Hij zal <strong>de</strong><br />
smaadheid <strong>van</strong> Zijn volk <strong>van</strong> <strong>de</strong> ganse aar<strong>de</strong> wegnemen; want <strong>de</strong> Heer heeft het gesproken.<br />
En men zal te dien dage zeggen: Ziet, <strong>de</strong>ze is onze God; we hebben Hem verwacht, en Hij<br />
207
zal ons zalig maken. Deze is <strong>de</strong> Heer; we hebben Hem verwacht; we zullen ons verheugen<br />
en verblij<strong>de</strong>n in Zijn zaligheid.”<br />
En Habakuk, in een heilig visioen verzonken, aanschouw<strong>de</strong> Zijn verschijning. “God<br />
kwam <strong>van</strong> Theman, en <strong>de</strong> Heilige <strong>van</strong> <strong>de</strong> berg Paran. Sela. Zijn heerlikheid be<strong>de</strong>kte <strong>de</strong><br />
hemelen, en het aardrijk was vol <strong>van</strong> Zijn lof. En er was een glans als <strong>van</strong> het licht.” “Hij<br />
stond, en mat <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>; Hij zag toe, en maakte <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nen los, en <strong>de</strong> gedurige bergen zijn<br />
verstrooid gewor<strong>de</strong>n; <strong>de</strong> heuvelen <strong>de</strong>r eeuwigheid hebben zich gebogen; <strong>de</strong> gangen <strong>de</strong>r<br />
eeuw zijn Zijne.” “Gij reedt op Uw paar<strong>de</strong>n, Uw wagens waren heil.” “De bergen zagen U,<br />
en le<strong>de</strong>n smart; ... <strong>de</strong> afgrond gaf zijn stem; hij hief zijn zij<strong>de</strong>n op in <strong>de</strong> hoogte. De zon en <strong>de</strong><br />
maan ston<strong>de</strong>n stil in hun woning; met het licht gingen Uw pijlen daarhenen, met glans Uw<br />
bliksemen<strong>de</strong> spies.” “Gij toogt uit tot verlossing <strong>van</strong> Uw volk, tot verlossing met Uw<br />
gezalf<strong>de</strong>.”<br />
Toen <strong>de</strong> Heiland op het punt stond om <strong>van</strong> Zijn discipelen geschei<strong>de</strong>n te wor<strong>de</strong>n, troostte<br />
Hij hen in hun droefheid met <strong>de</strong> verzekering, dat Hij we<strong>de</strong>r zou komen: “Uw hart wor<strong>de</strong> niet<br />
ontroerd.” “In het huis Mijns Va<strong>de</strong>rs zijn vele woningen.” “Ik ga heen om u plaats te<br />
berei<strong>de</strong>n. En zo wanneer Ik heen zal gegaan zijn, en u plaats zal bereid hebben, zo kome Ik<br />
we<strong>de</strong>r, en zal u tot Mij nemen.” “De Zoon <strong>de</strong>s mensen zal komen in Zijn heerlikheid, en al<br />
<strong>de</strong> heilige engelen met Hem. Dan zal Hij zitten op <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> Zijn heerlikheid, en v——r<br />
Hem zullen al <strong>de</strong> volken verga<strong>de</strong>rd wor<strong>de</strong>n.” De engelen, die na Christus’ hemelvaart op <strong>de</strong><br />
Olijfberg achterbleven,herhaal<strong>de</strong>n <strong>de</strong> belofte <strong>van</strong> Zijn we<strong>de</strong>rkomst aan <strong>de</strong> discipelen: “Deze<br />
Jezus, die <strong>van</strong> u opgenomen is in <strong>de</strong> hemel, zal alzo komen, gelijkerwijs gij Hem naar <strong>de</strong><br />
hemel hebt zien heenvaren. “ En <strong>de</strong> apostel Paulus, spreken<strong>de</strong> door <strong>de</strong> ingeving <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Geest, getuig<strong>de</strong>: “Want <strong>de</strong> Heer zelf zal met een geroep, met <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> <strong>de</strong> archangel, en<br />
met <strong>de</strong> bazuin Gods ne<strong>de</strong>rdalen <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel.” De ziener <strong>van</strong> Patmos zegt: “Ziet, Hij komt<br />
met <strong>de</strong> wolken, en alle oog zal Hem zien.”<br />
Aan Zijn we<strong>de</strong>rkomst verbindt zich <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> die “we<strong>de</strong>roprichting <strong>van</strong> alle<br />
dingen, die God gesproken heeft door <strong>de</strong> mond <strong>van</strong> al Zijn heilige profeten <strong>van</strong> alle eeuw.”<br />
Dan zal <strong>de</strong> langgerekte heerschappij <strong>van</strong> het kwaad verbroken wor<strong>de</strong>n; “<strong>de</strong> koninkrijken <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> wereld zijn gewor<strong>de</strong>n onzes Heren en <strong>van</strong> Zijn Christus; en Hij zal als Koning heersen in<br />
alle eeuwigeheid.” “De heerlikheid <strong>de</strong>s Heren zal geopenbaard wor<strong>de</strong>n, en alle vlees<br />
tegelijk zal het zien.” “De Here Here zal gerechtigheid en lof doen uitspruiten voor al <strong>de</strong><br />
volken.” “Hij zal zijn een heerlike kroon en tot een sierlike krans voor <strong>de</strong> overgeblevenen<br />
<strong>van</strong> Zijn volk.” Het is in die tijd, dat het langverwachte koninkrijk <strong>de</strong>s vre<strong>de</strong>s on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
ganse hemel zal opgericht wor<strong>de</strong>n. “De Heer zal Zion troosten; Hij zal troosten al haar<br />
woeste plaatsen, en Hij zal haar woestijn maken als E<strong>de</strong>n, en haar wil<strong>de</strong>rnis als <strong>de</strong> hof <strong>de</strong>s<br />
Heren.” “De heerlikheid <strong>van</strong> Libanon is haar gegeven, het sieraad <strong>van</strong> Karmel en Saron.”<br />
“Tot u zal niet meer gezegd wor<strong>de</strong>n: De verlatene; en tot uw land zal niet meer gezegd<br />
wor<strong>de</strong>n: Het verwoeste; maar gij zult genoemd wor<strong>de</strong>n: Mijn lust is aan haar! en uw land:<br />
208
Het getrouw<strong>de</strong>.” “Gelijk <strong>de</strong> brui<strong>de</strong>gom vrolik is over <strong>de</strong> bruid, alzo zal uw God over u<br />
vrolik zijn.”<br />
De komst <strong>de</strong>s Heren is te allen tij<strong>de</strong> <strong>de</strong> verwachting <strong>van</strong> Zijn getrouwe volgelingen<br />
geweest. De belofte <strong>van</strong>. <strong>de</strong> Heiland, dat Hij we<strong>de</strong>rkomen zou, bij het schei<strong>de</strong>n op <strong>de</strong><br />
Olijfberg gedaan, verlichtte <strong>de</strong> toekomst <strong>van</strong> Zijn volgelingen, vervul<strong>de</strong> hun harten met een<br />
vreug<strong>de</strong> en hoop, die door verdriet niet uitgedoofd, en door beproevingen niet verflauwd<br />
kon wor<strong>de</strong>n. Te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> lij<strong>de</strong>n en vervolging was “<strong>de</strong> verschijning <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote God en<br />
onze Zaligmaker Jezus Chris-tus” “<strong>de</strong> zalige hoop.” Toen <strong>de</strong> Christenen te Thessalonica met<br />
droefheid vervuld waren bij het begraven <strong>van</strong> hun gelief<strong>de</strong>n, die ze gehoopt had<strong>de</strong>n dat<br />
leven zou<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer te aanschouwen, wees Paulus, hun leraar, hen<br />
op <strong>de</strong> opstanding, die plaats hebben zou bij <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland. Dan zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
do<strong>de</strong>n in Christus opstaan, en tezamen met <strong>de</strong> leven<strong>de</strong>n opgenomen wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> wolken,<br />
<strong>de</strong> Heer te gemoet in <strong>de</strong> lucht. “En alzo,” zei hij, “zullen we altijd met <strong>de</strong> Heer wezen. Zo<br />
dan, vertroost elkan<strong>de</strong>r met <strong>de</strong>ze woor<strong>de</strong>n.”<br />
Op het rotsachtige Patmos hoort <strong>de</strong> gelief<strong>de</strong> discipel <strong>de</strong> belofte, “Ja, Ik kom haastiglik,”<br />
en zijn antwoord vol verlangen geeft uiting aan <strong>de</strong> be<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk geduren<strong>de</strong> zijn<br />
pelgrimstocht: “Ja kom, Heer Jezus.” Uit <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis, <strong>van</strong> <strong>de</strong> brandstapel, <strong>van</strong> het<br />
schavot, waar heiligen en martelaren getuigenis hebben afgelegd voor <strong>de</strong> waarheid, klinken<br />
door <strong>de</strong> eeuwen heen <strong>de</strong> uitingen <strong>van</strong> hun geloof en hoop. Een <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze Christenen zegt:<br />
“Verzekerd zijn<strong>de</strong> <strong>van</strong> Christus’ persoonlike opstanding, en dientengevolge <strong>van</strong> hun eigen<br />
bij Zijn komst, verachtten ze om die re<strong>de</strong>n <strong>de</strong> dood, en wer<strong>de</strong>n bevon<strong>de</strong>n er boven verheven<br />
te zijn.” Ze waren gewillig, <strong>de</strong> groeve in te gaan, opdat ze er “vrijgemaakt uit zou<strong>de</strong>n<br />
opstaan.” Ze zagen uit naar <strong>de</strong> “komst <strong>de</strong>s Heren op <strong>de</strong> wolken <strong>de</strong>s hemels met <strong>de</strong><br />
heerlikheid <strong>van</strong> Zijn Va<strong>de</strong>r,” “<strong>de</strong> rechtvaardigen <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het koninkrijk toebrengen<strong>de</strong>.”<br />
De Wal<strong>de</strong>nzen hiel<strong>de</strong>n zich aan hetzelf<strong>de</strong> geloof. Wycliffe zag uit naar <strong>de</strong> verschijning<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Verlosser als <strong>de</strong> hoop <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk. Luther verklaar<strong>de</strong>: “Ik houd er mij in<strong>de</strong>rdaad <strong>van</strong><br />
overtuigd, dat <strong>de</strong> Oor<strong>de</strong>elsdag geen volle drie hon<strong>de</strong>rd jaren meer in <strong>de</strong> toekomst is. God wil<br />
en kan <strong>de</strong>ze zondige wereld niet veel langer verdragen.” “De grote dag na<strong>de</strong>rt, waarin het<br />
koninkrijk <strong>de</strong>r gruwelen zal omvergeworpen wor<strong>de</strong>n.” “Deze ou<strong>de</strong> wereld is niet ver meer<br />
<strong>van</strong> zijn ein<strong>de</strong> af,” zei Melanchton. Calvijn nodigt <strong>de</strong> Christenen uit om “niet te aarzelen,<br />
maar naar <strong>de</strong> dag <strong>van</strong> Christus’ toekomst te verlangen als naar <strong>de</strong> heerlikste <strong>van</strong> alle<br />
gebeurtenissen,” en verklaart dat “het ganse geslacht <strong>van</strong> <strong>de</strong> getrouwen die dag in het oog<br />
zal hou<strong>de</strong>n.” “We moeten naar Christus hongeren,” zegt hij, “we moeten zoeken en<br />
overleggen, tot het aanbreken <strong>van</strong> die grote dag, in welke onze Heer <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> Zijn<br />
koninkrijk ten volle openbaren zal.” “Heeft onze Heer Jezus ons vlees niet met zich in <strong>de</strong><br />
hemel opgenomen?” zei Knox, <strong>de</strong> Schotse hervormer, “en zal Hij niet we<strong>de</strong>rkomen? We<br />
weten, dat Hij we<strong>de</strong>rkomen zal, en dat met spoed.” Ridley en Latimer, die hun leven gaven<br />
voor <strong>de</strong> waarheid, zagen in het geloof naar <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer uit. Ridley schreef:<br />
“Zon<strong>de</strong>r twijfel komt <strong>de</strong> wereld spoedig — dit geloof ik, en daarom zeg ik het — tot zijn<br />
209
ein<strong>de</strong>. Laat ons met Johannes, <strong>de</strong> knecht <strong>de</strong>s Heren, in onze harten roepen tot onze Heiland<br />
Jezus Christus: Kom, Heer Jezus, kom.” “De gedachte <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren,” zei<br />
Baxter, “is mij zeer zoet en vreug<strong>de</strong>vol.”<br />
“Het werk <strong>de</strong>s geloofs en het karakter <strong>van</strong> Zijn heiligen is, naar Zijn verschijning te<br />
verlangen, en naar <strong>de</strong> zalige hoop uit te zien.” “Indien <strong>de</strong> dood <strong>de</strong> laatste vijand is, die bij <strong>de</strong><br />
opstanding te niet gedaan zal wor<strong>de</strong>n, kunnen we daaruit leren, hoe ernstig <strong>de</strong> gelovigen<br />
behoor<strong>de</strong>n te verlangen naar en bid<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus, wanneer <strong>de</strong>ze<br />
algehele en laatste overwinning zal wor<strong>de</strong>n behaald.” Dit is <strong>de</strong> dag, waarnaar alle gelovigen<br />
behoor<strong>de</strong>n te verlangen, waarop ze behoor<strong>de</strong>n te hopen en te wachten, als zijn<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
vervulling <strong>van</strong> het werk <strong>van</strong> hun verlossing, en <strong>van</strong> al hun wensen en het streven <strong>van</strong> hun<br />
zielen. “Verhaast, O Heer, <strong>de</strong>ze zalige dag!” Zodanig was <strong>de</strong> hoop <strong>van</strong> <strong>de</strong> apos- toliese kerk,<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> “kerk in <strong>de</strong> woestijn,” en <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormers.<br />
De profetieën voorzeggen niet alleen <strong>de</strong> wijze en het doel <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong><br />
Christus, maar geven tekenen aan, waaraan <strong>de</strong> mensen kunnen weten, dat die nabij is. Jezus<br />
zegt: ” Er zullen tekenen zijn in <strong>de</strong> zon, en maan, en sterren.” “De zon zal verduisterd<br />
wor<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> maan zal haar schijnsel niet geven, en <strong>de</strong> sterren <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel zullen daaruit<br />
vallen, en <strong>de</strong> krachten <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemelen zullen bewogen wor<strong>de</strong>n. En alsdan zullen zij <strong>de</strong> Zoon<br />
<strong>de</strong>s mensen zien, komen<strong>de</strong> in <strong>de</strong> wolken, met grote kracht en heerlikheid.” De Ziener beschrijft<br />
op <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> wijze <strong>de</strong> eerste tekenen, die aan <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst voorafgaan: “Er<br />
werd een grote aardbeving; en <strong>de</strong> zon werd zwart als een haren zak, en <strong>de</strong> maan werd als<br />
bloed.”<br />
Deze tekenen wer<strong>de</strong>n gezien v——r het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> negentien<strong>de</strong> eeuw. Deze profetie<br />
vervullend, had er in het jaar 1755 <strong>de</strong> vreselikste aardbeving plaats, die ooit te boek gesteld<br />
is. Ofschoon gewoonlik bekend als <strong>de</strong> aardbeving <strong>van</strong> Lissabon, strekte hij zich uit over het<br />
grootste <strong>de</strong>el <strong>van</strong> Europa, Afrika, en Amerika. Hij werd gevoeld in Groenland, in West-<br />
Indië, op het eiland Ma<strong>de</strong>ira, in Noorwegen en Zwe<strong>de</strong>n, Groot-Britannië en Ierland. Hij<br />
strekte zich uit over een afstand <strong>van</strong> niet min<strong>de</strong>r dan vier miljoen vierkante mijlen. In Afrika<br />
was <strong>de</strong> schok bijna even hevig als in Europa. Een groot ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> Algiers werd verwoest;<br />
en op een kleine afstand <strong>van</strong> Marocco werd een dorp, acht tot tien duizend bewoners<br />
bevatten<strong>de</strong>, bedolven. Een hoge vloedgolf sloeg over <strong>de</strong> kust <strong>van</strong> Spanje en Afrika,<br />
verzwolg er een aantal ste<strong>de</strong>n, en richtte grote verwoesting aan.<br />
Het was in Spanje en Portugal, dat <strong>de</strong> schok zich in zijn grootste hevigheid <strong>de</strong>ed<br />
gevoelen. Te Cadiz werd <strong>de</strong> inko-men<strong>de</strong> vloedgolf gezegd zestig voet hoog geweest te zijn.<br />
Bergen, “sommige <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoogste in Portugal, wer<strong>de</strong>n heftig geschud, als het ware op hun<br />
grondslagen; enkele er<strong>van</strong> open-<strong>de</strong>n zich in hun kruinen, die op won<strong>de</strong>rvolle wijze<br />
gespleten en gescheurd wer<strong>de</strong>n, terwijl grote blokken er<strong>van</strong> in <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rliggen<strong>de</strong> valleien<br />
wer<strong>de</strong>n geslingerd. Ook verhaalt men, dat <strong>de</strong>ze bergen vlammen braakten.”<br />
210
Te Lissabon “werd een geluid als <strong>van</strong> on<strong>de</strong>raardse don<strong>de</strong>r vernomen, en onmid<strong>de</strong>llik<br />
daarop wierp een geweldige schok het grootste <strong>de</strong>el <strong>van</strong> die stad omver. In omtrent zes<br />
minuten kwamen er zestig duizend personen om. De zee eb<strong>de</strong> eerst, en leg<strong>de</strong> <strong>de</strong> zandbank<br />
droog, maar vloei<strong>de</strong> daarna weer terug, en steeg vijftig voeten of meer boven <strong>de</strong> gewone<br />
waterlijn.” “On<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re merkwaardige gebeurtenissen die te Lissabon geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> ramp<br />
plaats von<strong>de</strong>n, was het inzakken <strong>van</strong> <strong>de</strong> nieuwe ka<strong>de</strong>, die geheel en al <strong>van</strong> marmer gebouwd<br />
was, en een ontzetten<strong>de</strong> som gelds gekost had. Een grote menigte mensen had zich daar<br />
verzameld om er veilig te zijn, als zijn<strong>de</strong> een plaats, waar het vallen<strong>de</strong> puin hen niet<br />
bereiken kon; doch plotseling zakte <strong>de</strong> ka<strong>de</strong> met al <strong>de</strong> mensen erop weg, en geen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
lijken kwam ooit weer boven.”<br />
“De schok” <strong>van</strong> <strong>de</strong> aardbeving “werd onmid<strong>de</strong>llik gevolgd door het invallen <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re<br />
kerk en ie<strong>de</strong>r klooster, bijna al <strong>de</strong> grote en publieke gebouwen, en meer dan een vier<strong>de</strong> <strong>de</strong>el<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> huizen. Ongeveer twee uren later brak er in verschillen<strong>de</strong> wijken brand uit, die bijna<br />
drie dagen lang met zulk een hevigheid woed<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> stad volkomen vernield werd. De<br />
aardbeving vond plaats op een heilige dag, toen <strong>de</strong> kerken en kloosters vol mensen waren,<br />
<strong>van</strong> welke er slechts weinigen ontkwamen.” “De angst <strong>van</strong> het volk ging alle beschrijving te<br />
boven. Niemand ween<strong>de</strong>; het was te erg om er tranen bij te storten. Ze liepen heen en weer<br />
buiten zich- zelven <strong>van</strong> ontzetting en verwon<strong>de</strong>ring, en sloegen op hun aangezichten en<br />
borsten, uitroepen<strong>de</strong>, ‘Misericordia! het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld is gekomen!’ Moe<strong>de</strong>rs<br />
vergaten hun kin<strong>de</strong>ren, en liepen rond, met kruisbeel<strong>de</strong>n bela<strong>de</strong>n. Ongelukkig vlo<strong>de</strong>n er<br />
velen naar <strong>de</strong> kerken om bescherming te zoeken; maar tevergeefs werd het sakrament ten<br />
toon gesteld; tevergeefs omvatten <strong>de</strong> arme mensen <strong>de</strong> altaren; beel<strong>de</strong>n, priesters en volk<br />
wer<strong>de</strong>n samen in <strong>de</strong> algemene on<strong>de</strong>rgang bedolven.” Men veron<strong>de</strong>rstelt, dat er op die<br />
noodlottige dag negentig duizend mensen zijn omgekomen.<br />
Vijf en twintig jaren later verscheen het volgen<strong>de</strong> teken, dat in <strong>de</strong> profetie genoemd<br />
wordt — het verduisteren <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon en <strong>de</strong> maan. Wat dit meer opvallend maakte, was het<br />
feit, dat <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> verschijning er<strong>van</strong> met zekerheid was aangeduid. In het gesprek, dat<br />
<strong>de</strong> Heiland met Zijn discipelen op <strong>de</strong> Olijfberg had, noem<strong>de</strong> Hij, na het lange tijdperk <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> verdrukking <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk beschreven te hebben — <strong>de</strong> 1260 jaren <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike<br />
vervolging, aangaan<strong>de</strong> welke Hij beloofd had, dat <strong>de</strong> verdrukking verkort zou wor<strong>de</strong>n — op<br />
<strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> wijze zekere gebeurtenissen op, welke aan Zijn komst vooraf zou<strong>de</strong>n gaan, <strong>de</strong><br />
tijd vaststellen<strong>de</strong>, waarop <strong>de</strong> eerste er<strong>van</strong> gezien zou wor<strong>de</strong>n: “In die dagen, na <strong>de</strong><br />
verdrukking, zal <strong>de</strong> zon verduisterd wor<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> maan zal haar schijnsel niet geven.” De<br />
1260 dagen, of jaren, eindig<strong>de</strong>n in 1798. Een kwart eeuw tevoren had <strong>de</strong> vervolging bijna<br />
geheel en al opgehou<strong>de</strong>n. Da<strong>de</strong>lik na die vervolging moest, volgens <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
Christus, <strong>de</strong> zon verduisterd wor<strong>de</strong>n. Op <strong>de</strong> 19<strong>de</strong> Mei 1780 werd <strong>de</strong>ze profetie vervuld.<br />
“Bijna, indien niet volstrekt alleen, als het geheimzinnigste en tot he<strong>de</strong>n toe niet<br />
uitgeleg<strong>de</strong> natuurverschijnsel in zijn soort, . . . staat <strong>de</strong> donkere dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> 19<strong>de</strong> Mei<br />
1780,— een geheel onverklaarbare verduistering <strong>van</strong> <strong>de</strong> gehele zichtbare hemel en<br />
211
dampkring in NieuwEngeland.” Een ooggetuige, die in Massachusetts woon<strong>de</strong>, beschrijft<br />
<strong>de</strong> gebeurtenis in <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n;“In <strong>de</strong> morgen ging <strong>de</strong> zon hel<strong>de</strong>r op, maar werd al<br />
spoedig door wolken be<strong>de</strong>kt. De wolken wer<strong>de</strong>n donker, en niet lang daarna zwart en<br />
onheilspellend, er begon weerlicht te schieten, don<strong>de</strong>rslagen wer<strong>de</strong>n gehoord, en er viel een<br />
weinig regen. Tegen negen uur wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> wolken dunner, en schenen koperkleurig, en <strong>de</strong><br />
grond, <strong>de</strong> rotsen, bomen, gebouwen, het water en <strong>de</strong> mensen, alles veran<strong>de</strong>r<strong>de</strong> door dit<br />
vreem<strong>de</strong>, nare licht. Een paar minuten later spreid<strong>de</strong> zich een zware, donkere wolk over <strong>de</strong><br />
gehele lucht met uitzon<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> een smalle zoom aan <strong>de</strong> horizon uit, en werd het z—<br />
donker als gewoonlik tegen negen uur op een zomeravond. . . .<br />
“Vrees, angst en ontzetting begon <strong>de</strong> gemoe<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen te vervullen. Vrouwen<br />
ston<strong>de</strong>n aan hun <strong>de</strong>ur het donkere landschap aan te staren; mannen kwamen terug <strong>van</strong> hun<br />
veldarbeid; <strong>de</strong> timmerman verliet zijn gereedschap, <strong>de</strong> smid zijn fornuis, <strong>de</strong> winkelier zijn<br />
toonbank. Men liet <strong>de</strong> scholen uitgaan, en bevend vluchtten <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren naar huis. Reizigers<br />
hiel<strong>de</strong>n stil aan <strong>de</strong> eerste boerewoning. ‘Wat gaat er gebeuren?’ was <strong>de</strong> vraag op ie<strong>de</strong>rs<br />
lippen en in ie<strong>de</strong>rs hart. Het scheen of er een orkaan over het land zou gaan, of dat <strong>de</strong> dag<br />
<strong>van</strong> het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> alle dingen gekomen was.<br />
“Er wer<strong>de</strong>n kaarsen aangestoken, en haardvuren brand<strong>de</strong>n hel<strong>de</strong>r als op avon<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r<br />
maan in <strong>de</strong> herfst. . . . Het pluimvee ging op stok, en ging slapen, het grootvee verzamel<strong>de</strong><br />
zich bij het hek <strong>van</strong> <strong>de</strong> wei<strong>de</strong> en loei<strong>de</strong>, <strong>de</strong> kikvorsen kwaakten, <strong>de</strong> vogels zongen hun<br />
avondlied, en <strong>de</strong> vleermuizen begonnen rond te vliegen. De mens echter wist dat het geen<br />
wezenlike nacht was. . . .“Dr. Nathanael Whittaker, <strong>de</strong> predikant <strong>van</strong> <strong>de</strong> Tabernakel kerk te<br />
Salem, hield godsdienstige bijeenkomsten in zijn zaal, en hield een predikatie, waarin hij <strong>de</strong><br />
duisternis bovennatuurlik verklaar<strong>de</strong> te zijn. Er kwamen op nog an<strong>de</strong>re plaatsen<br />
verga<strong>de</strong>ringen bijeen. De teksten voor <strong>de</strong> onvoorberei<strong>de</strong> preken waren zon<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rscheid<br />
die, waarin aangegeven werd dat <strong>de</strong> duisternis in verband stond met schriftuurlike<br />
voorzeggingen. . . .<br />
“De donkerheid was het ergst kort na elf uur.” “In <strong>de</strong> meeste <strong>de</strong>len <strong>van</strong> het land was het<br />
overdag z— duister, dat <strong>de</strong> mensen <strong>de</strong> tijd noch op hun horloges, noch op hun klokken zien<br />
kon<strong>de</strong>n, noch ook hun huiswerk verrichten, zon<strong>de</strong>r kaarsen aan te steken. . . .“De<br />
verdonker<strong>de</strong> uitgestrektheid was buitengewoon groot. Men merkte het duister oostwaarts op<br />
tot Falmouth toe. Naar het westen strekte het zich uit tot <strong>de</strong> verste <strong>de</strong>len <strong>van</strong> Connecticut, en<br />
tot Albanië. Zuidwaarts werd <strong>de</strong> donkerheid langs <strong>de</strong> zeekust waargenomen, en noordwaarts<br />
zo ver als <strong>de</strong> Amerikaanse ne<strong>de</strong>rzettingen zich uitstrekken.”<br />
De dichte duisternis <strong>van</strong> <strong>de</strong> dag werd een uur of twee v——r het vallen <strong>van</strong> <strong>de</strong> avond<br />
gevolgd door een ge<strong>de</strong>eltelik hel<strong>de</strong>re lucht, en <strong>de</strong> zon vertoon<strong>de</strong> zich, hoewel nog door een<br />
zwarte, zware mist heen. “Nadat <strong>de</strong> zon on<strong>de</strong>rgegaan was, trok <strong>de</strong> lucht we<strong>de</strong>r toe, en werd<br />
het zeer snel donker.” “Ook was <strong>de</strong> duisternis <strong>van</strong> <strong>de</strong> nacht niets min<strong>de</strong>r ongewoon en<br />
schrikaanjagend dan die <strong>van</strong> <strong>de</strong> dag; ofschoon <strong>de</strong> maan bijna vol was, kon geen enkel<br />
212
voorwerp on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n dan bij het een of an<strong>de</strong>r kunstlicht, hetgeen, <strong>van</strong> uit <strong>de</strong><br />
naburige huizen of an<strong>de</strong>re plaatsen gezien, door een soort <strong>van</strong> Egyptiese duisternis scheen<br />
heen te komen, waardoor <strong>de</strong> stralen nauwe- liks heendringen kon<strong>de</strong>n.” Een ooggetuige <strong>van</strong><br />
het toneel zei: “Ik kon op het ogen- blik niet an<strong>de</strong>rs <strong>de</strong>nken, dan dat, als ie<strong>de</strong>r lichtgevend<br />
lichaam in het heelal in ondoordringbare duisternis gehuld, of vernietigd was geweest, <strong>de</strong><br />
donkerheid niet groter had kunnen zijn.” Ofschoon <strong>de</strong> maan die nacht om 9 uur vol was,<br />
“had dit niet <strong>de</strong> minste invloed om <strong>de</strong> doodse schaduwen te doen wijken.” Na mid<strong>de</strong>rnacht<br />
verdween <strong>de</strong> duisternis, en geleek <strong>de</strong> maan, toen die in het eerst zichtbaar werd, op bloed.<br />
De 19<strong>de</strong> Mei 1780 staat in <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis bekend als “De Donkere Dag.” Se<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> tijd<br />
<strong>van</strong> Mozes is er <strong>van</strong> geen duisternis gehoord, welke in dichtheid, uitgestrektheid en duur<br />
met <strong>de</strong>ze gelijk staat. De beschrijving <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze gebeurtenis, ons door ooggetuigen<br />
opgetekend, is slechts een weerklank <strong>van</strong> <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>s Heren, vijf en twintig hon<strong>de</strong>rd<br />
jaren v——r hun vervulling door <strong>de</strong> profeet Joël te boek gesteld: “De zon zal veran<strong>de</strong>rd<br />
wor<strong>de</strong>n in duisternis, en <strong>de</strong> maan in bloed, eer dat die grote en vreselike dag <strong>de</strong>s Heren<br />
komt.” Christus had Zijn volk gebo<strong>de</strong>n, uit te zien naar <strong>de</strong> voortekenen <strong>van</strong> Zijn komst, en<br />
zich te verheugen, wanneer ze <strong>de</strong> tekenen <strong>van</strong> hun komen<strong>de</strong> Koning zou<strong>de</strong>n aanschouwen.<br />
“Als nu <strong>de</strong>ze dingen beginnen te geschie<strong>de</strong>n,” zei Hij, “zo ziet omhoog, en heft uw ogen<br />
opwaarts, omdat uw verlossing nabij is.” Hij wees Zijn volgelingen op het botten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
bomen in <strong>de</strong> lente, en sprak: “Wanneer ze nu uitspruiten, en gij ziet dat, zo weet ge uit<br />
uzelven, dat <strong>de</strong> zomer nabij is. Alzo ook gij, wanneer ge <strong>de</strong>ze dingen zult zien geschie<strong>de</strong>n,<br />
zo weet, dat het koninkrijk Gods nabij is.”<br />
Maar naarmate <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> eenvoud en toewijding in <strong>de</strong> kerk plaats had gemaakt voor<br />
trots en vormelikheid, verkoel<strong>de</strong>n <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> voor Christus en het geloof in Zijn we<strong>de</strong>rkomst.<br />
Verdiept in wereldsgezindheid en het jagen naar genot, werd het volk, dat God beleed, blind<br />
voor <strong>de</strong> aanwijzingen, die <strong>de</strong> Heiland betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong> tekenen <strong>van</strong> Zijn verschijning had<br />
gegeven. De leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> We<strong>de</strong>rkomst was verwaarloosd ge- wor<strong>de</strong>n; <strong>de</strong> bewijsplaatsen,<br />
daarop betrekking hebben<strong>de</strong>, wer<strong>de</strong>n onverstaanbaar gemaakt door verkeer<strong>de</strong> uitlegging,<br />
totdat het on<strong>de</strong>rwerp zo goed als ontkend werd en vergeten. Voornaraelik was dit het geval<br />
in <strong>de</strong> kerken <strong>van</strong> Amerika. De vrijheid en <strong>de</strong> gemakken, door alle klassen <strong>van</strong> <strong>de</strong> maatschappij<br />
genoten, het eerzuchtige haken naar weel<strong>de</strong> en overdaad, het toenemen <strong>van</strong> een<br />
ingespannen toewijding aan geldschrapen, het begerig streven naar populariteit en macht,<br />
die binnen ie<strong>de</strong>reens bereik schenen te liggen, leid<strong>de</strong>n er <strong>de</strong> mensen toe om <strong>de</strong> dingn <strong>van</strong> dit<br />
leven tot het mid<strong>de</strong>lpunt <strong>van</strong> hun belangen en verwachtingen te maken, en die plechtige dag,<br />
waarop <strong>de</strong> tegenwoordige loop <strong>van</strong> zaken voorbij zou gaan, ver in <strong>de</strong> toekomst te plaatsen.<br />
Toen <strong>de</strong> Heiland Zijn volgelingen op <strong>de</strong> tekenen <strong>van</strong> Zijn we<strong>de</strong>rkomst wees, voorspel<strong>de</strong><br />
Hij <strong>de</strong> afval, die juist v——r Zijn twee<strong>de</strong> komst heersen zou. Er zou<strong>de</strong>n, evenals in <strong>de</strong><br />
dagen <strong>van</strong> Noach, <strong>de</strong> bedrijvigheid en drukte <strong>van</strong> wereldse bezighe<strong>de</strong>n en het haken naar<br />
genot bestaan — kopen, verkopen, planten, bouwen, trouwen en ten huwelik uitgeven —<br />
gepaard aan het vergeten <strong>van</strong> God en het toekomen<strong>de</strong> leven. Voor hen, die in <strong>de</strong>ze tijd leven,<br />
213
is Christus’ vermaning bedoeld: “Wacht uzelven, dat uw harten niet te eniger tijd bezwaard<br />
wor<strong>de</strong>n met brasserij en dronkenschap, en zorgvuldighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> dit leven, en dat u die dag<br />
niet onvoorziens overkome.” “Waakt dan te aller tijd, bid<strong>de</strong>n<strong>de</strong>, dat gij moogt waardig<br />
geacht wor<strong>de</strong>n te ontvlie<strong>de</strong>n al <strong>de</strong>ze dingen, die geschie<strong>de</strong>n zullen, en te staan v——r <strong>de</strong><br />
Zoon <strong>de</strong>s mensen.” De toestand <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk in die tijd wordt omschreven in <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Heiland in <strong>de</strong> Openbaring: “Gij hebt <strong>de</strong> naam, dat ge leeft, en ge zijt dood.” En tot hen,<br />
die niet verkiezen, uit hun zorgeloze zekerheid te wor<strong>de</strong>n wakker geschud, wordt <strong>de</strong><br />
plechtige waarschuwing gericht: “Indien gij dan niet waakt, zo zal Ik over u komen als een<br />
dief, en ge zult niet weten, op wat ure Ik over u komen zal.”<br />
Het is nodig, dat <strong>de</strong> mensen hun gevaar inzien; dat ze opgewekt wor<strong>de</strong>n om zich voor te<br />
berei<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> plechtige gebeurtenissen in verband met het sluiten <strong>van</strong> <strong>de</strong> gena<strong>de</strong>tijd. De<br />
profeet Gods verklaart: “De dag <strong>de</strong>s Heren is groot en zeer vreselik, en wie zal hem<br />
verdragen?” Wie zal kunnen bestaan, wanneer Hij verschijnt, Die “te rein is <strong>van</strong> ogen, dan<br />
dat Hij het kwa<strong>de</strong> zou zien, en <strong>de</strong> kwelling niet kan aanschouwen?” Voor hen, die uitroepen:<br />
“Mijn God, wij kennen U,” en die toch Zijn verbond hebben overtre<strong>de</strong>n, en zich gehaast<br />
hebben achter een an<strong>de</strong>re god; die zon<strong>de</strong>n in hun harten verbergen, en <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n <strong>de</strong>r<br />
ongerechtigheid liefhebben, — voor hen is <strong>de</strong> dag <strong>de</strong>s Heren “duisternis, en geen licht, en<br />
donkerheid, zodat er geen glans aan zij.” “En het zal ge-schie<strong>de</strong>n te dien tij<strong>de</strong>,” zegt <strong>de</strong><br />
Heer, “Ik zal Jeruzalem met lantaarnen doorzoeken; en Ik zal bezoeking doen over <strong>de</strong><br />
mannen, die stijf gewor<strong>de</strong>n zijn op hun droesem; die in hun hart zeggen: De Heer doet geen<br />
goed, en Hij doet geen kwaad.” “Want Ik zal over <strong>de</strong> wereld <strong>de</strong> boosheid bezoeken, en over<br />
<strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen hun ongerechtigheid; en Ik zal <strong>de</strong> hoogmoed <strong>van</strong> <strong>de</strong> stouten doen ophou<strong>de</strong>n,<br />
en <strong>de</strong> hovaardij <strong>van</strong> <strong>de</strong> tirannen zal Ik verne<strong>de</strong>ren.” “Noch hun zilver, noch hun goud zal<br />
hen kunnen red<strong>de</strong>n,” “hun vermogen zal ten roof wor<strong>de</strong>n, en hun huizen tot verwoesting.”<br />
De profeet Jeremia roept uit met het oog op <strong>de</strong>ze vreselike tijd: “Ik heb barenswee.” “Ik kan<br />
niet zwijgen, want gij, mijn ziel! hoort het geluid <strong>van</strong> <strong>de</strong> bazuin en het krijgsgeschrei. Breuk<br />
op breuk wordt er uitgeroepen.”<br />
“Die dag zal een dag <strong>van</strong> verbolgenheid zijn; een dag vau benauwdheid en angst, een<br />
dag <strong>van</strong> woestheid en verwoesting, een dag <strong>van</strong> duisternis en donkerheid, een dag <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wolk en dikke donkerheid, een dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> bazuin en het geklank.” “Ziet, <strong>de</strong> dag <strong>de</strong>s Heren<br />
komt, ... om het land te stellen tot verwoesting, en <strong>de</strong> zondaars daaruit te ver<strong>de</strong>lgen.”<br />
Zien<strong>de</strong> op die grote dag roept Gods Woord in <strong>de</strong> plechtigste en indrukwekkendste taal Zijn<br />
volk op om te ontwaken uit hun geestelike onverschilligheid, en Zijn aangezicht met berouw<br />
en verootmoediging te zoeken: “Blaast <strong>de</strong> bazuin te Zion, en roept lui<strong>de</strong> op <strong>de</strong> berg <strong>van</strong><br />
Mijn heiligheid; laat alle inwoners <strong>van</strong> het land beroerd zijn; want <strong>de</strong> dag <strong>de</strong>s Heren komt,<br />
want hij is nabij.” “Heiligt een vasten; roept een verbodsdag uit. Verzamelt het volk; heiligt<br />
<strong>de</strong> gemeente, verga<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> oudsten ; verzamelt <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>rkens. . . . De brui<strong>de</strong>gom ga uit zijn<br />
binnenkamer, en <strong>de</strong> bruid uit haar slaapkamer. Laat <strong>de</strong> priesters, <strong>de</strong>s Heren dienaars, wenen<br />
tussen het voorhuis en het altaar.” “Bekeert u tot Mij met uw ganse hart, en dat met vasten<br />
214
en geween, en met rouwklage. En scheurt uw hart en niet uw kle<strong>de</strong>ren, en bekeert u tot <strong>de</strong><br />
Heer, uw God; want Hij is genadig en barmhartig, lankmoedig en groot <strong>van</strong><br />
goe<strong>de</strong>rtierenheid.”<br />
Om een volk te berei<strong>de</strong>n, dat staan<strong>de</strong> zou kunnen blijven in <strong>de</strong> dag <strong>de</strong>s Heren, moest er<br />
een groot hervormingswerk plaats vin<strong>de</strong>n. God zag dat velen on<strong>de</strong>r het volk, dat hem beleed,<br />
niet bouw<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> eeuwigheid, en in Zijn gena<strong>de</strong> wil<strong>de</strong> Hij een waarschuwen<strong>de</strong><br />
boodschap zen<strong>de</strong>n om hen op te wekken uit hun gevoelloosheid, en hen te brengen tot<br />
voorbereiding op <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> hun Heer. Van die waarschuwing wordt in Openbaring 14<br />
melding gemaakt. Hier wordt een drievoudige boodschap voorgesteld als door hemelse<br />
wezens verkondigd, en onmid<strong>de</strong>llik gevolgd door <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen om <strong>de</strong><br />
“oogst <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> te maaien.” De eerste <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze waarschuwen<strong>de</strong> bood-schappen kondigt<br />
het na<strong>de</strong>rend oor<strong>de</strong>el aan. De profeet zag “een engel, vliegen<strong>de</strong> in het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel,<br />
en hij had het eeuwige e<strong>van</strong>gelie, om te verkondigen aan <strong>de</strong>genen, die op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> wonen,<br />
en aan alle natie en geslacht, en taal en volk, zeggen<strong>de</strong> met een grote stem: Vreest God, en<br />
geeft Hem heer- likheid, want <strong>de</strong> ure <strong>van</strong> Zijn oor<strong>de</strong>el is gekomen; en aanbidt Hem, die <strong>de</strong><br />
hemel, en <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> zee, en <strong>de</strong> fonteinen <strong>de</strong>r wateren gemaakt heeft.”<br />
Deze boodschap wordt verklaard een <strong>de</strong>el <strong>van</strong> het “eeuwige e<strong>van</strong>gelie” te zijn. Het werk<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> e<strong>van</strong>gelieverkondiging is niet aan engelen opgedragen, maar aan mensen<br />
toevertrouwd, Heilige engelen wor<strong>de</strong>n gebruikt om in dit werk <strong>de</strong> weg aan te geven, en<br />
hou<strong>de</strong>n toezicht over <strong>de</strong> grote bewegingen tot redding <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen; maar <strong>de</strong> wezenlike<br />
verkondiging <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie wordt door <strong>de</strong> dienstknechten <strong>van</strong> Christus op aar<strong>de</strong> gedaan.<br />
Getrouwe mannen, gehoorzaam aan <strong>de</strong> ingevingen <strong>van</strong> Gods Geest en <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> Zijn<br />
Woord, moesten <strong>de</strong>ze waar-schuwing aan <strong>de</strong> wereld verkondigen. Zij waren het, die acht<br />
gegeven had<strong>de</strong>n op het “vaste woord <strong>de</strong>r profetie,” “het licht, schijnen<strong>de</strong> in een duistere<br />
plaats, totdat <strong>de</strong> dag aanlichte, en <strong>de</strong> morgenster opga in uw harten.” Ze had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> kennis<br />
<strong>van</strong> God meer gezocht dan alle verborgen schatten, die “beter achten<strong>de</strong> dan <strong>de</strong> koophan<strong>de</strong>l<br />
<strong>van</strong> zilver, en haar inkomst dan het uitgegraven goud.” En <strong>de</strong> Heer openbaar<strong>de</strong> aan hen <strong>de</strong><br />
grote dingen <strong>van</strong> Zijn Koninkrijk. “De verborgenheid <strong>de</strong>s Heren is voor <strong>de</strong>genen, die Hem<br />
vrezen; en Zijn verbond om hun die bekend te maken.”<br />
Het waren niet <strong>de</strong> schoolse godgeleer<strong>de</strong>n, die <strong>de</strong>ze waarheid verston<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong>el namen<br />
aan <strong>de</strong> verkondiging er<strong>van</strong>. Waren ze getrouwe wachters geweest, die ijverig en bid<strong>de</strong>nd <strong>de</strong><br />
Schriften had<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rzocht, ze zou<strong>de</strong>n het uur <strong>van</strong> <strong>de</strong> nacht geweten hebben: <strong>de</strong> profetieën<br />
zou<strong>de</strong>n hun <strong>de</strong> gebeurtenissen hebben geopenbaard, die v——r <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur staan. Maar ze<br />
namen die stelling niet in, en <strong>de</strong> boodschap werd door eenvoudiger mannen gegeven. Jezus<br />
zei: “Wan<strong>de</strong>lt, terwijl ge het licht hebt, opdat <strong>de</strong> duisternis u niet be<strong>van</strong>ge.” Wie zich <strong>van</strong><br />
het licht, dat God gegeven heeft, afkeren, en nalaten het te zoeken, terwijl het binnen hun<br />
bereik ligt, wor<strong>de</strong>n in duisternis gelaten. Maar <strong>de</strong> Heiland verklaart: “Die Mij volgt, zal in<br />
<strong>de</strong> duisternis niet wan<strong>de</strong>len, maar zal het licht <strong>de</strong>s levens hebben.” Wie met een bepaald<br />
voornemen tracht, Gods wil te doen, ernstig acht geven<strong>de</strong> op het licht, dat reeds gegeven is,<br />
215
zal groter licht ont<strong>van</strong>gen; tot die ziel zal <strong>de</strong> een of an<strong>de</strong>re ster <strong>van</strong> hemelse glans gezon<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n, om hem in alle waarheid te lei<strong>de</strong>n.<br />
Ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong> Christus’ eerste komst had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> priesters en [schriftgeleer<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
heilige stad, aan wie <strong>de</strong> Godspraken waren toevertrouwd, <strong>de</strong> tekenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n kunnen<br />
on<strong>de</strong>rschei- <strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Beloof<strong>de</strong> kunnen verkondigen. Micha’s profetie<br />
bepaal<strong>de</strong> Zijn geboorteplaats; Daniël gaf <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> Zijn komst aan. God had <strong>de</strong>ze<br />
profetieën aan <strong>de</strong> Joodse lei<strong>de</strong>rs gegeven; er was geen verontschuldiging voor hen, indien ze<br />
niet wisten en aan het volk niet verkondig<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Messias op han<strong>de</strong>n was.<br />
Hun onwetendheid was het gevolg <strong>van</strong> schuldige veronachtzaming. De Jo<strong>de</strong>n bouw<strong>de</strong>n<br />
ge<strong>de</strong>nktekenen voor <strong>de</strong> profeten Gods, die gedood waren gewor<strong>de</strong>n, terwijl ze door hun<br />
ontzag voor <strong>de</strong> groten <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> eer bewezen aan <strong>de</strong> dienstknechten <strong>van</strong> Satan. In hun<br />
eerznchtig streven naar een plaats en macht on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mensen verzonken, verloren ze <strong>de</strong><br />
God<strong>de</strong>like eerbe- toningen uit het oog, die hun door <strong>de</strong> Koning <strong>de</strong>s hemels wer<strong>de</strong>n<br />
aangebo<strong>de</strong>n.<br />
Met diepe en eerbiedige belangstelling behoor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> oudsten <strong>van</strong> Israël <strong>de</strong> plaats, <strong>de</strong> tijd,<br />
<strong>de</strong> omstandighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> grootste gebeurtenis in <strong>de</strong> wereldgeschie<strong>de</strong>nis,— <strong>de</strong> komst <strong>van</strong><br />
Gods Zoon om ‘s mensen verlossing te bewerkstelligen — on<strong>de</strong>rzocht te hebben. Het gehele<br />
volk behoor<strong>de</strong> gewaakt en gewacht te hebben, om on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> eersten te mogen zijn die <strong>de</strong><br />
Verlosser <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld zou<strong>de</strong>n verwelkomen. Maar ziet, te Bethlehem gaan twee moe<strong>de</strong><br />
reizigers <strong>van</strong> <strong>de</strong> heuvels <strong>van</strong> Nazareth <strong>de</strong> gehele lange, nauwe straat door tot aan het<br />
oostelike ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> stad, tevergeefs een plaats zoeken<strong>de</strong> om voor <strong>de</strong> nacht rust en<br />
beschutting te vin<strong>de</strong>n. Geen <strong>de</strong>ur opent zich om hen te ont<strong>van</strong>gen. In een ellendig krot, voor<br />
vee ingericht, vin<strong>de</strong>n ze ein<strong>de</strong>lik schuilplaats, en daar wordt <strong>de</strong> Zaligmaker <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld<br />
geboren.<br />
Engelen in <strong>de</strong> hemel had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> heerlikheid gezien, die Gods Zoon met <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r <strong>de</strong>el<strong>de</strong>,<br />
eer <strong>de</strong> wereld was, en met diepe belangstelling uitgezien naar Zijn verschijning op aar<strong>de</strong>, als<br />
een gebeurtenis, vol <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoogste blijdschap voor alle mensen. Er waren engelen<br />
aangesteld om <strong>de</strong> blij<strong>de</strong> tijding te brengen aan hen, die gereed waren om die te ont<strong>van</strong>gen,<br />
en met vreug<strong>de</strong> bekend te maken aan <strong>de</strong> aardbewoners Christus had zich verne<strong>de</strong>rd om <strong>de</strong><br />
natuur <strong>van</strong> een mens aan te nemen; Hij moest een ein<strong>de</strong>loze last <strong>van</strong> ellen<strong>de</strong> dragen, daar<br />
Hij Zijn ziel tot een schuldoffer zou stellen; <strong>de</strong>sniettemin wensten <strong>de</strong> engelen, dat <strong>de</strong> Zoon<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Allerhoogste zelfs in Zijn verne<strong>de</strong>ring voor <strong>de</strong> mensen zou verschijnen met een<br />
waardigheid en heerlikheid, die Zijn karakter pasten. Zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> groten <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> zich in<br />
Israels hoofdstad verenigen om Zijn komst te begroeten? Zou<strong>de</strong>n legioenen <strong>van</strong> engelen<br />
Hem aan het wachten<strong>de</strong> gezelschap voorstellen?<br />
Een engel daalt op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> ne<strong>de</strong>r om te zien, wie gereed is om Jezus te verwelkomen.<br />
Maar hij kan geen tekenen <strong>van</strong> afwachting bespeuren. Hij hoort geen juich- en triomfkreten,<br />
dat het tijdperk voor <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Messias op han<strong>de</strong>n is. De engel zweeft enige tijd over<br />
216
<strong>de</strong> uitverkoren stad en <strong>de</strong> tempel, waar <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like tegenwoordigheid eeuwen lang was<br />
geopenbaard geweest: maar zelfs hier heerst <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> onverschilligheid. De priesters, in hun<br />
praal en trots, offeren verontreinig<strong>de</strong> offeran<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> tempel. De Farizeën spreken met<br />
lui<strong>de</strong>r stem het volk toe, of zeggen zelfverheffen<strong>de</strong> ge-be<strong>de</strong>n op aan <strong>de</strong> hoeken <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
straten. In <strong>de</strong> paleizen <strong>van</strong> <strong>de</strong> koningen, in <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ringen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wijsgeren, in <strong>de</strong> scholen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> rabbijnen, slaat ie<strong>de</strong>reen al even weinig acht op het won<strong>de</strong>rvolle feit, dat <strong>de</strong> hemel<br />
geheel met vreug<strong>de</strong> en lof heeft vervuld,— namelik, dat <strong>de</strong> Verlosser <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen op het<br />
punt staat <strong>van</strong> op aar<strong>de</strong> te verschijnen.<br />
Er is geen bewijs, dat Christus verwacht wordt; geen voorbereiding op <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Vorst <strong>de</strong>s levens. In verbazing staat <strong>de</strong> hemelse boodschapper op het punt <strong>van</strong> naar <strong>de</strong> hemel<br />
terug te keren met <strong>de</strong> schan<strong>de</strong>like tijding, wanneer hij een groep her<strong>de</strong>rs ont<strong>de</strong>kt, die <strong>de</strong><br />
nachtwacht hou<strong>de</strong>n bij hun kud<strong>de</strong>n, en, opblikkend naar <strong>de</strong> met sterren bezaai<strong>de</strong> hemel, <strong>de</strong><br />
profetie <strong>van</strong> een Messias, die naar <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> komen zou, over<strong>de</strong>nken, verlangen<strong>de</strong> naar <strong>de</strong><br />
komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Verlosser <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld. Hier is een gezelschap, dat gereed is om <strong>de</strong> hemelse<br />
boodschap te ont<strong>van</strong>gen. En plotseling verschijnt <strong>de</strong> engel <strong>de</strong>s Heren, en verkondigt <strong>de</strong><br />
tijding <strong>van</strong> grote blijdschap.<br />
Hemelse heerlikheid omschijnt <strong>de</strong> gehele vlakte, een ontelbare menigte engelen vertoont<br />
zich, en als ware <strong>de</strong> vreug<strong>de</strong> te groot voor één boodschapper om <strong>de</strong> tijding uit <strong>de</strong> hemel te<br />
brengen, breken er een menigte stemmen uit in het lied, dat alle geslachten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
gezalig<strong>de</strong>n eenmaal zingen zullen: “Ere zij God in <strong>de</strong> hoogste hemelen, en vre<strong>de</strong> op aar<strong>de</strong>,<br />
in <strong>de</strong> mensen een welbehagen.” O, welk een les ligt er in <strong>de</strong>ze won<strong>de</strong>rvolle geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong><br />
Bethlehem! Hoe bestraft hij ons ongeloof, onze trots, en onze zelfgenoegzaamheid. Hoe<br />
waarschuwt hij ons om voorzichtig te zijn, opdat we niet door onze misdadige<br />
onverschilligheid eveneens verzuimen, <strong>de</strong> tekenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n te on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n, en<br />
daardoor <strong>de</strong> dag <strong>van</strong> onze bezoeking niet zou<strong>de</strong>n weten. Het was niet alleen op <strong>de</strong> heuvelen<br />
<strong>van</strong> Ju<strong>de</strong>a, niet alleen on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> ne<strong>de</strong>rige her<strong>de</strong>rs, dat <strong>de</strong> engelen <strong>de</strong>zulken von<strong>de</strong>n, die<br />
wachtten op <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Messias. Er waren er ook in het hei<strong>de</strong>nland, die naar Hem<br />
uitzagen: geleer<strong>de</strong> mannen waren het, rijk en hooggeboren, <strong>de</strong> wijsgeren <strong>van</strong> het Oosten.<br />
Natuurvorsers zijn<strong>de</strong>, had<strong>de</strong>n die wijze mannen God in Zijn han<strong>de</strong>werk gezien. Uit <strong>de</strong><br />
Hebreeuwse Schriften had<strong>de</strong>n ze geleerd <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ster, die uit Jakob zou opgaan; en met innig<br />
verlangen verwachtten ze <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> Hem, Die niet alleen <strong>de</strong> “Vertroosting Israëls,” maar<br />
“een licht tot verlichting <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hei<strong>de</strong>nen” en “tot zaligheid tot aan het uiterste <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>”<br />
zijn zou. Ze zochten naar licht, en licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> God bescheen het pad v——r hun<br />
voeten. Terwijl <strong>de</strong> priesters en rabbijnen <strong>van</strong> Jeruzalem, <strong>de</strong> aangewezen bewaar<strong>de</strong>rs en<br />
verklaar<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid, in duisternis gehuld waren, leid<strong>de</strong> <strong>de</strong> uit <strong>de</strong> Hemel gezon<strong>de</strong>n<br />
ster <strong>de</strong>ze hei<strong>de</strong>nse vreem<strong>de</strong>lingen naar <strong>de</strong> geboorteplaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> nieuwgeboren Koning. Het<br />
is “door <strong>de</strong>genen, die Hem verwachten,” dat Christus “ten an<strong>de</strong>ren male zon<strong>de</strong>r zon<strong>de</strong><br />
gezien zal wor<strong>de</strong>n tot zaligheid.”<br />
217
Gelijk <strong>de</strong> tijding <strong>van</strong> <strong>de</strong> geboorte <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland, werd ook <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rkomst niet aan <strong>de</strong> godsdienstlei<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het volk gegeven. Ze waren niet met God in<br />
verbintenis gebleven, en had<strong>de</strong>n het licht uit <strong>de</strong> hemel ge- weigerd aan te nemen; ze<br />
behoor<strong>de</strong>n dus niet tot het getal, dat door <strong>de</strong> apostel Paulus beschreven wordt: “Maar Gij,<br />
broe<strong>de</strong>rs! gij zijt niet in duisternis, dat u die dag als een dief zou be<strong>van</strong>gen. Gij zijt allen<br />
kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>s lichts, en kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>s daags; wij zijn niet <strong>de</strong>s nachts, noch <strong>de</strong>r duisternis.” De<br />
wachters op Zions muren behoor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> eersten geweest te zijn om <strong>de</strong> tijding <strong>van</strong> <strong>de</strong> komst<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland op te <strong>van</strong>gen; <strong>de</strong> eersten om hun stemmen te verheffen en te verkondigen,<br />
dat Hij nabij was; <strong>de</strong> eersten om het volk op Zijn komst voor te berei<strong>de</strong>n. Maar ze waren<br />
gerust, en droom<strong>de</strong>n <strong>van</strong> vre<strong>de</strong> en veiligheid, terwijl het volk geheel onverschillig was<br />
aangaan<strong>de</strong> hun zon<strong>de</strong>n. Jezus zag Zijn kerk, als <strong>de</strong> on-vruchtbare vijgeboom, met bla<strong>de</strong>ren<br />
be<strong>de</strong>kt, wel veel vertoning maken<strong>de</strong>, maar waaraan <strong>de</strong> kostbare vruchten ontbraken. Er was<br />
een eigengerechtig nakomen <strong>van</strong> <strong>de</strong> vormen <strong>van</strong> <strong>de</strong> godsdienst, terwijl <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> ware<br />
ne<strong>de</strong>righeid, berouw, en geloof — welke <strong>de</strong> dienst <strong>van</strong> God Hem alleen wel- behagelik<br />
kunnen maken — ontbrak. In plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> gaven <strong>van</strong> <strong>de</strong> Geest openbaar<strong>de</strong>n zich trots,<br />
vormelikheid, zelfverheffing, zelfzucht, verdrukking. Een afvallige kerk sloot zijn ogen voor<br />
<strong>de</strong> tekenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n. God verliet hen niet, en Zijn trouw schoot niet te kort; maar zij<br />
keer<strong>de</strong>n zich <strong>van</strong> Hem af, en scheid<strong>de</strong>n zich <strong>van</strong> Zijn lief<strong>de</strong>. Daar ze weiger<strong>de</strong>n om aan <strong>de</strong><br />
voorwaar<strong>de</strong>n te voldoen, wer<strong>de</strong>n Zijn beloften niet aan hen vervuld.<br />
Dat is het zekere gevolg <strong>van</strong> te verzuimen, het licht en <strong>de</strong> voorrechten, die God schenkt,<br />
op prijs te stellen, en er ons voor<strong>de</strong>el me<strong>de</strong> te doen. Tenzij <strong>de</strong> kerk volgen wil in Gods<br />
openbaren<strong>de</strong> voorzienigheid, ie<strong>de</strong>re straal <strong>van</strong> licht aannemen<strong>de</strong>, en ie<strong>de</strong>re plicht, die<br />
geopenbaard wordt, vervullen<strong>de</strong>, moet <strong>de</strong> godsdienst onvermij<strong>de</strong>lik ontaar<strong>de</strong>n in het<br />
nakomen <strong>van</strong> vormen, en moet <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> het leven <strong>van</strong> godzaligheid verdwijnen. Deze<br />
waarheid is herhaal<strong>de</strong>lik in <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk bewezen. God verwacht <strong>van</strong> Zijn<br />
volk werken <strong>van</strong> geloof en gehoorzaamheid, overeenstemmend met <strong>de</strong> zegeningen en<br />
voorrechten, die geschonken wor<strong>de</strong>n. Gehoorzaamheid vereist opoffering en sluit<br />
kruisdragen in; en dat is het, 11 Thess. 5:4, 5. waarom zo velen <strong>van</strong> <strong>de</strong> belij<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
volgelingen <strong>van</strong> Christus weiger<strong>de</strong>n, het licht uit <strong>de</strong> hemel te ont<strong>van</strong>gen; en gelijk <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> ouds, beken<strong>de</strong>n ze <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> hun bezoeking niet. Om hun trots en ongeloof ging <strong>de</strong><br />
Heer hun voorbij, en openbaar<strong>de</strong> Zijn waarheid aan hen, die gelijk <strong>de</strong> her<strong>de</strong>rs <strong>van</strong><br />
Bethlehem en <strong>de</strong> wijzen uit het Oosten acht had<strong>de</strong>n gegeven op al het licht, dat ze had<strong>de</strong>n<br />
ont<strong>van</strong>gen.<br />
218
Hoofdstuk 18 — Een Amerikaanse Hervormer<br />
Een eerlike, oprechtgezin<strong>de</strong> landbouwer, die er toe gebracht was om aan het God<strong>de</strong>lik<br />
gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften te twijfelen, en die toch innige begeerte had om <strong>de</strong> waarheid te<br />
kennen, was <strong>de</strong> man, die God in het biezon<strong>de</strong>r had verkoren om een begin te maken met <strong>de</strong><br />
verkondiging <strong>van</strong> Christus’ we<strong>de</strong>rkomst. Gelijk veel an<strong>de</strong>re hervormers had William Miller<br />
in zijn jeugd met armoe<strong>de</strong> te kampen gehad, en had daardoor <strong>de</strong> grote lessen <strong>van</strong><br />
werkzaamheid en zelfverloochening geleerd. De le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het gezin, waartoe hij behoor<strong>de</strong>,<br />
on<strong>de</strong>rscheid<strong>de</strong>n zich door een onafhankelike, vrijheidslieven<strong>de</strong> geest, door<br />
weerstandsvermogen en vurige va<strong>de</strong>rlandslief<strong>de</strong>,— welke trekken ook in zijn karakter sterk<br />
uitkwamen. Zijn va<strong>de</strong>r was kapitein bij het Revolutie leger, en aan <strong>de</strong> opoffe-ringen, die hij<br />
zich in <strong>de</strong> strijd en het lij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> dat stormachtig tijdperk getroostte, moeten <strong>de</strong> benar<strong>de</strong><br />
omstandighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Millers jeugd wellicht toegeschreven wor<strong>de</strong>n.<br />
Hij was <strong>de</strong>gelik gezond <strong>van</strong> gestel, en gaf reeds in zijn kin<strong>de</strong>rjaren blijken <strong>van</strong> een meer<br />
dan gewoon verstand. Toen hij ou<strong>de</strong>r werd, toon<strong>de</strong> zich dit dui<strong>de</strong>liker. Zijn geest was<br />
werkzaam en goed ontwikkeld, en hij had een grote dorst naar kennis. Ofschoon hij niet <strong>de</strong><br />
voorrechten <strong>van</strong> een aka<strong>de</strong>miese opvoeding genoot, maakte zijn lief<strong>de</strong> tot <strong>de</strong> studie en zijn<br />
gewoonte <strong>van</strong> ernstig te overwegen en fijn te kritiseren hem tot een man met een hel<strong>de</strong>r<br />
oor<strong>de</strong>el en ruime blik. Hij had een onberispelik karakter en benij<strong>de</strong>nswaardige goe<strong>de</strong> naam,<br />
en werd algemeen geacht om zijn rechtschapenheid, voorspoedigheid en milddadigheid.<br />
Door werkzaamheid en in-spanning verkreeg hij al spoedig het nodige tot levenson<strong>de</strong>rhoud,<br />
doch bleef nog steeds aan zijn gewoonte <strong>van</strong> stu<strong>de</strong>ren vasthou<strong>de</strong>n. Hij bekleed<strong>de</strong><br />
verschillen<strong>de</strong> burgerlike en mili- taire posten met lof, en <strong>de</strong> weg tot rijkdom en eer scheen<br />
zich wijd voor hem open te stellen.<br />
Zijn moe<strong>de</strong>r was een <strong>de</strong>gelik godvruchtige vrouw, en in zijn kin<strong>de</strong>rjaren was hij on<strong>de</strong>r<br />
godsdienstige indrukken geweest. Toen hij echter <strong>de</strong> mannelike leeftijd bereikte, kwam hij<br />
in aanraking met een genootschap <strong>van</strong> <strong>de</strong>ïsten, wier invloed <strong>de</strong>s te sterker was, omdat ze<br />
voor het meren<strong>de</strong>el goe<strong>de</strong> burgers, en mannen <strong>van</strong> een menslieven<strong>de</strong> en liefdadige aanleg<br />
waren. Te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Christelike inrichtingen leven<strong>de</strong>, waren hun karakters tot op zekere<br />
hoogte door hun omgeving gevormd. De goe<strong>de</strong> hoedanighe<strong>de</strong>n, waardoor ze zich <strong>de</strong> achting<br />
en het vertrouwen verwierven, had<strong>de</strong>n ze aan <strong>de</strong> Bijbel te danken; toch wer<strong>de</strong>n die goe<strong>de</strong><br />
gaven z— verdraaid, dat ze een invloed tegen Gods woord uitoefen<strong>de</strong>n. Omgang met <strong>de</strong>ze<br />
mannen bracht Miller tot het omhelzen <strong>van</strong> hun gevoelens. De heersen<strong>de</strong><br />
Schriftverklaringen bo<strong>de</strong>n moeilikhe<strong>de</strong>n aan, die hem onoverkomelik toeschenen; echter gaf<br />
zijn nieuwe geloof, dat <strong>de</strong> Bijbel op zij<strong>de</strong> stel<strong>de</strong>, hem niets beters in <strong>de</strong> plaats er<strong>van</strong>, en bleef<br />
hij onbevredigd. Toch hield hij zich ongeveer twaalf jaren lang aan <strong>de</strong>ze inzichten vast.<br />
Maar toen hij vier en <strong>de</strong>rtig jaren oud was, vervul<strong>de</strong> <strong>de</strong> Heilige Geest zijn hart met een<br />
gevoel <strong>van</strong> zijn toestand als zondaar.<br />
219
Hij vond in zijn vroeger geloof geen verzekering <strong>van</strong> geluk-zaligheid na <strong>de</strong> dood. De<br />
toekomst was donker en somber. Later zei hij, doelen<strong>de</strong> op zijn gevoelens in die tijd:<br />
“Vernietiging was een kou<strong>de</strong> en kille gedachte, en verant- woor<strong>de</strong>lik gesteld te wor<strong>de</strong>n,<br />
beteken<strong>de</strong> zekere on<strong>de</strong>rgang voor allen. De hemelen waren als koper boven mijn hoofd, en<br />
<strong>de</strong> aar<strong>de</strong> als ijzer on<strong>de</strong>r mijn voeten. Eeuwigheid — wat was dat? En dood — waarom<br />
bestond die? Hoe meer ik re<strong>de</strong>neer<strong>de</strong>, <strong>de</strong>s te min<strong>de</strong>r bewijs vond ik; hoe meer ik dacht, <strong>de</strong>s<br />
to meer verward waren mijn gevolgtrek kingen. Ik trachtte niet meer te <strong>de</strong>nken, maar kon<br />
mijn gedachten niet aan ban<strong>de</strong>n leggen. Ik was wezenlik ellendig, maar kon er <strong>de</strong> oorzaak<br />
niet <strong>van</strong> verstaan. Ik mor<strong>de</strong> en klaag<strong>de</strong>, maar wist niet over wie. Ik begreep, dat er iets<br />
verkeerd was, maar zag niet in, waar of hoe het rechte te vin<strong>de</strong>n. Ik treur<strong>de</strong>, doch zon<strong>de</strong>r<br />
hoop.”<br />
Enige maan<strong>de</strong>n lang verkeer<strong>de</strong> hij in die toestand. “Plotseling,” zegt hij, “werd het<br />
karakter <strong>van</strong> een Heiland mij levendig voor <strong>de</strong> geest gesteld. Het kwam me voor, dat er een<br />
wezen zou kunnen zijn, z— goed en me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>nd, dat het zelf voor onze overtredingen zou<br />
kunnen boeten, en ons daardoor red<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> straf op <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>. Ik gevoel<strong>de</strong> onmid- <strong>de</strong>llik,<br />
hoe liefelik zulk een wezen zijn moest, en stel<strong>de</strong> mij voor, dat ik me in <strong>de</strong> armen <strong>van</strong> zulk<br />
Eén zou kunnen werpen, en op Zijn gena<strong>de</strong> vertrouwen. Maar <strong>de</strong> vraag <strong>de</strong>ed zich op: Hoe<br />
kan er bewezen wor<strong>de</strong>n, dat er zulk een wezen bestaat? Behalve in <strong>de</strong> Bijbel bevond ik, dat<br />
ik geen bewijs kon krijgen voor het bestaan <strong>van</strong> zulk een Heiland, of zelfs <strong>van</strong> een<br />
toekomstige staat. . . .<br />
“Ik zag, dat <strong>de</strong> Bijbel juist zulk een Heiland, als ik nodig had, openbaar<strong>de</strong>; en <strong>de</strong> vraag<br />
rees in me op, hoe een boek, dat- niet door ingeving geschreven was, beginselen kon<br />
uitwerken, die zo volkomen geschikt waren voor <strong>de</strong> behoeften <strong>van</strong> een gevallen wereld. Ik<br />
was gedwongen toe te geven, dat <strong>de</strong> Schriften een openbaring Gods moesten zijn. Ze<br />
wer<strong>de</strong>n mijn verlustiging; en in Jezus vond ik een vriend. De Heiland droeg voor mij <strong>de</strong><br />
banier boven tien duizend; en <strong>de</strong> Schrift, die me eerst donker en vol tegenstrijdigheid<br />
geweest was, werd nu een lamp voor mijn voet, en een licht op mijn pad. Mijn hart kwam<br />
tot stilte en was bevredigd. Ik bevond, dat <strong>de</strong> Here God een Rots is in het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
oceaan <strong>van</strong> het leven. De Bijbel werd nu mijn voornaamste studie, en ik kan met waarheid<br />
getuigen, dat ik hem met groot genot on<strong>de</strong>rzocht. Ik bevond, dat <strong>de</strong> helft me nooit was<br />
aangezegd. Ik verwon<strong>de</strong>r<strong>de</strong> me, waarom ik zijn schoonheid en heerlikheid niet vroeger had<br />
gezien, en was verbaasd, dat ik hem ooit had kunnen verwerpen. Ik vond er alles in, wat<br />
mijn hart be- geren kon, en een geneesmid<strong>de</strong>l voor ie<strong>de</strong>re ziekte <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziel. Ik verloor alle<br />
smaak voor an<strong>de</strong>re lektuur, en schikte mijn hart, om wijsheid <strong>van</strong> God te verkrijgen.”<br />
Miller beleed nu in het openbaar zijn geloof in <strong>de</strong> godsdienst, die hij veracht had. Maar<br />
het duur<strong>de</strong> niet lang, eer zijn ongelovige vrien<strong>de</strong>n al die bewijsgron<strong>de</strong>n opbrachten, welke<br />
hijzelf zo menigmaal had aangevoerd tegen het God<strong>de</strong>lik gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift. Hij was toen<br />
niet gereed om ze te beantwoor<strong>de</strong>n: maar hij re<strong>de</strong>neer<strong>de</strong> dat, indien <strong>de</strong> Bijbel een<br />
openbaring <strong>van</strong> God was, hij met zichzelf moest overeenstemmen ; en dat, daar hij tot lering<br />
220
<strong>van</strong> <strong>de</strong> mens was gegeven, hij bevattelik moest zijn voor zijn verstand. Hij besloot, <strong>de</strong><br />
Schrift voor zichzelf te on<strong>de</strong>rzoeken, en er zich <strong>van</strong> te verzekeren, of schijnbare tegenspraak<br />
niet tot overeenstemming gebracht kon wor<strong>de</strong>n.<br />
Trachten<strong>de</strong> alle tevoren opgevatte meningen terzij<strong>de</strong> te stellen, en zon<strong>de</strong>r<br />
bijbelverklaringen te gebruiken, vergeleek hij tekst met tekst, met behulp <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
kanttekeningen en <strong>de</strong> konkordanties. Hij zette zijn studie op geregel<strong>de</strong> en stelselmatige<br />
wijze voort; met Genesis beginnen<strong>de</strong>, en vers na vers lezen<strong>de</strong>, ging hij niet ver<strong>de</strong>r, voordat<br />
<strong>de</strong> betekenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> teksten zich z— voor hem ontvouw<strong>de</strong>, dat alle<br />
verwardheid voor hem wegviel. Wanneer hij iets duister vond, was het zijn gewoonte om<br />
het te vergelijken met ie<strong>de</strong>re an<strong>de</strong>re tekst, die enigszins op <strong>de</strong> zaak on<strong>de</strong>r overweging<br />
scheen te doelen. Elk woord liet hij zijn eigenlike betrekking tot het on<strong>de</strong>rwerp <strong>van</strong> <strong>de</strong> tekst<br />
innemen, en wanneer zijn beschouwing er<strong>van</strong> met ie<strong>de</strong>re gelijklui<strong>de</strong>n<strong>de</strong> tekst overeenkwam,<br />
was dat punt langer geen moeilikheid. Wanneer hij dus een tekst had, die moeilik te verstaan<br />
was, vond hij er een uitleg voor in een an<strong>de</strong>r <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift,’ Terwijl hij on<strong>de</strong>rzocht,<br />
ernstig bid<strong>de</strong>nd om God<strong>de</strong>lik licht, werd wat tevoren donker scheen, voor zijn verstand<br />
verdui<strong>de</strong>likt. Hij on<strong>de</strong>rvond <strong>de</strong> waarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Psalmist: “De opening <strong>van</strong><br />
Uw woor<strong>de</strong>n geeft licht, <strong>de</strong> eenvoudigen verstandig maken<strong>de</strong>.”<br />
Met diepe belangstelling on<strong>de</strong>rzocht hij het boek <strong>van</strong> Daniël en <strong>de</strong> Openbaring, hetzelf<strong>de</strong><br />
plan <strong>van</strong> verklaring volgen<strong>de</strong> als in <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re geschriften, en bevond tot zijn grote vreug<strong>de</strong>,<br />
dat <strong>de</strong> profetiese beel<strong>de</strong>n verstaan kon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n. Hij zag, dat <strong>de</strong> profetieën, voor zoverre<br />
ze vervuld waren, letterlik waren vervuld; dat al <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> beel<strong>de</strong>n, toepassingen,<br />
gelijkenissen, en vergelijkingen, enz. of in hun onmid<strong>de</strong>llik verband wer<strong>de</strong>n verklaard, of<br />
dat <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n, waarin ze uitgedrukt wer<strong>de</strong>n, hun verklaring von<strong>de</strong>n in an<strong>de</strong>re teksten, en<br />
letterlik verstaan moesten wor<strong>de</strong>n, wanneer ze op die manier waren uitgelegd. “Op <strong>de</strong>ze<br />
wijze werd ik er<strong>van</strong> overtuigd,” zegt hij, “dat <strong>de</strong> Bijbel een stelsel is <strong>van</strong> geopenbaar<strong>de</strong><br />
waarheid, z— dui<strong>de</strong>lik en eenvoudig gegeven, dat die <strong>de</strong>ze weg bewan<strong>de</strong>len, zelfs al zijn ze<br />
dwazen, niet dwalen zullen.” De ont<strong>de</strong>kking <strong>van</strong> schakel na schakel in <strong>de</strong> keten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
waarheid beloon<strong>de</strong> zijn pogingen, terwijl hij <strong>van</strong> stap tot stap <strong>de</strong> grote serieën <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
profetieën naging. Engelen uit <strong>de</strong> hemel leid<strong>de</strong>n zijn geest, en ontvouw<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Schriften voor<br />
zijn verstand.<br />
De wijze waarop <strong>de</strong> profetieën in het verle<strong>de</strong>n vervuld waren, als voorbeeld nemen<strong>de</strong>,<br />
waarnaar <strong>de</strong> vervulling <strong>van</strong> die nog in <strong>de</strong> toekomst liggen, beoor<strong>de</strong>eld moet wor<strong>de</strong>n, kwam<br />
hij tot <strong>de</strong> overtuiging, dat <strong>de</strong> algemene mening <strong>van</strong> <strong>de</strong> geeste- like regering <strong>van</strong> Christus—<br />
een duizendjarig rijk v——r het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld — niet door Gods woord geleerd<br />
wordt. Deze leer plaatst <strong>de</strong> verschrikkingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> dag <strong>de</strong>s Heren verre in <strong>de</strong> toekomst, door<br />
duizend jaren <strong>van</strong> gerechtigheid en vre<strong>de</strong> vast te stellen, v——rdat <strong>de</strong> Heer persoonlik komt.<br />
Maar hoe aangenaam hij ook zijn moge, hij stelt zich tegen <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> Christus en Zijn<br />
apostelen, die verklaar<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> tarwe en het onkruid tezamen moesten opwassen tot <strong>de</strong><br />
oogst, het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld;2 dat “<strong>de</strong> boze mensen en bedriegers tot erger zullen<br />
221
voortgaan,“3 dat er, “in <strong>de</strong> laatste dagen ontstaan zullen zware tij<strong>de</strong>n;”3 en dat het<br />
koninkrijk <strong>de</strong>r duisternis zal voortbestaan tot <strong>de</strong> komst <strong>de</strong>s Heren, en verdaan zal wor<strong>de</strong>n<br />
door <strong>de</strong> Geest <strong>van</strong> Zijn mond, en teniet gemaakt door <strong>de</strong> verschijning <strong>van</strong> Zijn toekomst.<br />
De leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> bekering <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld, en <strong>de</strong> geestelike regering <strong>van</strong> Christus werd niet<br />
door <strong>de</strong> apostoliese kerk geloofd. Ook werd hij niet algemeen door <strong>de</strong> Christenen<br />
aangenomen tot omtrent het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> achttien<strong>de</strong> eeuw. Evenals <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re an<strong>de</strong>re<br />
dwaling, waren <strong>de</strong> resultaten er<strong>van</strong> slecht. Het leer<strong>de</strong> <strong>de</strong> mensen, ver in <strong>de</strong> toekomst naar <strong>de</strong><br />
komst <strong>de</strong>s Heren uit te zien, en weerhield hen <strong>van</strong> op <strong>de</strong> tekenen te letten, die <strong>de</strong> voorlopers<br />
<strong>van</strong> Zijn komst waren. Het gaf aanleiding tot een gevoel <strong>van</strong> rust en zekerheid, die op geen<br />
goe<strong>de</strong> grond rustte, en leid<strong>de</strong> er velen toe om <strong>de</strong> voorbereiding te verwaarlozen, die nodig<br />
was om hun Heer te ontmoeten.<br />
Miller bevond, dat <strong>de</strong> letterlike, persoonlike komst <strong>van</strong> Christus dui<strong>de</strong>lik in <strong>de</strong> Schriften<br />
geleerd wordt. Paulus zegt: “De Heer zelf zal met een geroep, met <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> <strong>de</strong> archangel,<br />
en met <strong>de</strong> bazuin <strong>van</strong> God ne<strong>de</strong>rdalen <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel.” En <strong>de</strong> Heiland verklaart: “Zij zullen<br />
<strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen zien, komen<strong>de</strong> op <strong>de</strong> wolken <strong>de</strong>s hemels, met grote kracht en<br />
heerlikheid.” “Want gelijk <strong>de</strong> bliksem uitgaat <strong>van</strong> het Oosten en schijnt tot het Westen, alzo<br />
zal ook <strong>de</strong> toekomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen wezen.” Hij zal vergezeld zijn <strong>van</strong> het gehele<br />
heir <strong>de</strong>s hemels. “De Zoon <strong>de</strong>s mensen zal komen in Zijn heerlikheid, en al <strong>de</strong> heilige<br />
engelen met Hem.” “En Hij zal Zijn engelen uitzen<strong>de</strong>n met een bazuin <strong>van</strong> groot ge-luid, en<br />
ze zullen Zijn uitverkorenen bijeenverga<strong>de</strong>ren.”<br />
Bij Zijn komst zullen <strong>de</strong> rechtvaardige do<strong>de</strong>n opgewekt en <strong>de</strong> leven<strong>de</strong> rechtvaardigen<br />
veran<strong>de</strong>rd wor<strong>de</strong>n. “Wij zullen wel niet allen ontslapen,” zegt Paulus, “maar we zullen allen<br />
veran<strong>de</strong>rd wor<strong>de</strong>n. In een punt <strong>de</strong>s tijds, in een ogenblik, met <strong>de</strong> laatste bazuin: want <strong>de</strong><br />
bazuin zal slaan, en <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n zullen onver<strong>de</strong>rfelik opgewekt wor<strong>de</strong>n, en wij zullen<br />
veran<strong>de</strong>rd wor<strong>de</strong>n. Want dit ver<strong>de</strong>rfelike moet onver<strong>de</strong>rfelikheid aandoen, en dit sterfelike<br />
moet onsterfelikheid aandoen.” En in zijn brief aan <strong>de</strong> Thessalonicensen zegt hij, na <strong>de</strong><br />
komst <strong>de</strong>s Heren beschreven te hebben: “Die in Christus gestorven zijn, zullen eerst opstaan;<br />
daarna wij, die levend overgebleven zijn, zullen tezamen met hen opgenomen wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong><br />
wolken, <strong>de</strong> Heer tegemoet in <strong>de</strong> lucht; en alzo zullen we altijd met <strong>de</strong> Heer wezen.”<br />
Niet voordat <strong>de</strong> persoonlike komst <strong>van</strong> Christus plaats vindt, kan Zijn volk het<br />
koninkrijk ont<strong>van</strong>gen. De Heiland zegt: “En wanneer <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen komen zal in Zijn<br />
heerlikheid, en al <strong>de</strong> heilige engelen met Hem, dan zal Hij zitten op <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> Zijn<br />
heerlikheid. En v——r Hem zullen al <strong>de</strong> volken verga<strong>de</strong>rd wor<strong>de</strong>n, en Hij zal ze <strong>van</strong><br />
elkan<strong>de</strong>r schei<strong>de</strong>n, gelijk <strong>de</strong> her<strong>de</strong>r <strong>de</strong> schapen <strong>van</strong> <strong>de</strong> bokken scheidt. En Hij zal <strong>de</strong> schapen<br />
tot Zijn rechterhand zetten, maar <strong>de</strong> bokken tot Zijn linkerhand. Alsdan zal da Koning<br />
zeggen tot <strong>de</strong>genen, die tot Zijn rechterhand zijn: Komt, gij gezegen<strong>de</strong>n Mijn Va<strong>de</strong>rs! beërft<br />
dat koninkrijk, hetwelk u bereid is <strong>van</strong> <strong>de</strong> grondlegging <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld.” We hebben uit <strong>de</strong><br />
hierboven aangehaal<strong>de</strong> teksten gezien, dat wanneer <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen komt, <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n<br />
222
onver<strong>de</strong>rfelik opgewekt, en <strong>de</strong> leven<strong>de</strong>n veran<strong>de</strong>rd zullen wor<strong>de</strong>n. Door <strong>de</strong>ze grote<br />
veran<strong>de</strong>ring wor<strong>de</strong>n ze voorbereid om het koninkrijk te ont<strong>van</strong>gen; want Paulus zegt: “Vlees<br />
en bloed kunnen het koninkrijk Gods niet beërven; en <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>rfelkheid beërft <strong>de</strong><br />
onver<strong>de</strong>rfelik- heid niet.” De mens in zijn tegenwoordige staat is sterfelik, ver<strong>de</strong>rfelik; maar<br />
het koninkrijk Gods zal onver<strong>de</strong>rfelik zijn, en voor eeuwig bestaan. Daarom kan <strong>de</strong> mens in<br />
zijn tegenwoordige staat het koninkrijk Gods niet binnengaan. Maar wanneer Jezus komt,<br />
geeft Hij aan Zijn volk <strong>de</strong> onsterfelik- heid; en dan roept Hij hen om het koninkrijk te<br />
beërven, waar<strong>van</strong> ze tot hiertoe slechts toekomstige erfgenamen zijn geweest.<br />
Deze en an<strong>de</strong>re teksten waren een dui<strong>de</strong>lik bewijs voor Miller, dat <strong>de</strong> gebeurtenissen, die<br />
over het algemeen verwacht wer<strong>de</strong>n, plaats te zullen vin<strong>de</strong>n v——r <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> Christus,<br />
zoals een algemeen vre<strong>de</strong>rijk en het oprichten <strong>van</strong> Gods koninkrijk op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, op <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rkomst moesten volgen. Ver<strong>de</strong>r beantwoord<strong>de</strong>n al <strong>de</strong> tekenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n en <strong>de</strong><br />
toestand <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld aan <strong>de</strong> profetiese beschrijving <strong>van</strong> <strong>de</strong> laatste dagen. Hij werd door<br />
het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift alleen tot het besluit gedwongen, dat het tijdperk, waarin <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong> in zijn tegenwoordige staat zou blijven bestaan, bijna ten ein<strong>de</strong> was.<br />
“Een an<strong>de</strong>r bewijs, dat levendige invloed op me had,” zegt hij, “was <strong>de</strong> tijdrekening <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Schrift. ... Ik bevond dat voorzeg<strong>de</strong> gebeurtenissen, in het verle<strong>de</strong>n vervuld, dikwels<br />
binnen een gestel<strong>de</strong> tijd plaats had<strong>de</strong>n gevon<strong>de</strong>n. De hon<strong>de</strong>rd en twintig jaren tot aan <strong>de</strong><br />
vloed (Gen. 6:3); <strong>de</strong> zeven dagen, die eraan vooraf zou<strong>de</strong>n gaan, met veertig dagen <strong>van</strong><br />
voorspel<strong>de</strong> regen (Gen. 7:4); <strong>de</strong> vier hon<strong>de</strong>rd jaren <strong>van</strong> het oponthoud <strong>van</strong> Abrahams<br />
geslacht in Egypte (Gen. 15: 13) ; <strong>de</strong> drie dagen <strong>van</strong> <strong>de</strong> dromen <strong>van</strong> <strong>de</strong> schenker en <strong>de</strong><br />
bakker (Gen. 40: 12-20) ; <strong>de</strong> zeven jaren <strong>van</strong> Faraö’s droom (Gen. 41:28-54); <strong>de</strong> veertig<br />
jaren in <strong>de</strong> woestijn (Num. 14: 34) ; <strong>de</strong> drie en een half jaar <strong>van</strong> hongersnood (1 Kon.<br />
17:1); . . . <strong>de</strong> zeventig jaren <strong>van</strong> <strong>de</strong> ballingschap (Jer. 25:11); <strong>de</strong> zeven tij<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
Nebukadnezar (Dan. 4:13-16); en <strong>de</strong> zeven weken, twee en zestig weken, en <strong>de</strong> éne week,<br />
die zeventig weken maken, welke over <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n bestemd waren (Dan. 9:24-27)—<strong>de</strong><br />
gebeurtenissen, door <strong>de</strong>ze tij<strong>de</strong>n vastgesteld, waren alle eenmaal slechts profetiese<br />
voorspellingen geweest, en waren volgens die vervuld.”<br />
Toen hij <strong>de</strong>rhalve door zijn on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel verschillen<strong>de</strong> chronologiese<br />
tijdperken vond, die zich naar zijn opvatting tot <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus uitstrekten, kon<br />
hij niet nalaten, die te beschouwen als <strong>de</strong> “tij<strong>de</strong>n tevoren veror<strong>de</strong>nd,” welke God aan Zijn<br />
dienstknechten had geopenbaard. “De verborgen dingen,” zegtMozes, “zijn voor <strong>de</strong> Heer,<br />
onze God; maar <strong>de</strong> geopenbaar<strong>de</strong> zijn voor ons en voor onze kin<strong>de</strong>ren, tot in eeuwigheid;”3<br />
en <strong>de</strong> Heer verklaart bij mon<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeet Amos, dat Hij “geen ding zal doen, tenzij Hij<br />
Zijn verborgenheid aan Zijp knechten, <strong>de</strong> profeten, geopenbaard hebbe.” Zij, die Gods<br />
Woord on<strong>de</strong>rzoeken, mogen dus met vertrouwen verwachten, dat ze <strong>de</strong> gewichtigste<br />
gebeurtenis, welke in <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensheid zal plaats grijpen, dui<strong>de</strong>lik in <strong>de</strong><br />
Schrift <strong>de</strong>r waarheid zullen vin<strong>de</strong>n aangetoond.24 God heeft een perio<strong>de</strong> <strong>van</strong> zeven maal<br />
zeventig jaar vastgesteld en pas daarna zal er een ein<strong>de</strong> komen aan <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loosheid en<br />
223
zullen <strong>de</strong> overtredingen vergeven zijn ... Luister goed! Vanaf het moment waarop het bevel<br />
tot herbouw <strong>van</strong> Jeruzalem wordt gegeven, tot het moment waarop een gezalf<strong>de</strong>, een vorst,<br />
komt, zal een perio<strong>de</strong> <strong>van</strong> zeven maal zeven jaar verstrijken! Jeruzalems straten en<br />
stadsmuren zullen geduren<strong>de</strong> een perio<strong>de</strong> <strong>van</strong> tweeënzestig maal zeven jaar intact blijven<br />
ondanks <strong>de</strong> rumoerige tij<strong>de</strong>n. 26 Na <strong>de</strong>ze totale perio<strong>de</strong> zal een gezalf<strong>de</strong> onschuldig wor<strong>de</strong>n<br />
vermoord ... 27 Deze koning zal een verbond <strong>van</strong> zeven jaar sluiten, maar halverwege zal hij<br />
<strong>de</strong> mensen dwingen te stoppen met het brengen <strong>van</strong> slachtoffers en spijsoffers. (Daniël<br />
9:24-27).<br />
PROFETIE VAN 2300 DAGEN/ JAREN<br />
En profetisk dag = Et bogstaveligt år<br />
35 Omdat <strong>de</strong> spionnen veertig dagen in het land waren, moet u veertig jaar in <strong>de</strong> woestijn<br />
rondzwerven. Voor elke dag één jaar met op uw schou<strong>de</strong>rs <strong>de</strong> last <strong>van</strong> uw zon<strong>de</strong>n. Dan zult<br />
u zien wat het betekent dat Ik ú <strong>de</strong> rug toekeer.” Ik, <strong>de</strong> Here, heb gesproken. Ie<strong>de</strong>r die tegen<br />
Mij heeft samengezworen, zal in <strong>de</strong>ze woestijn <strong>de</strong> dood vin<strong>de</strong>n.’ [Numeri 14:34-35]. 6 Draai<br />
u daarna om en ga veertig dagen op uw rechterzij liggen. Dit keer draagt u <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
Juda. Elke dag telt voor één jaar. [Ezechiël 4:6]<br />
457 v. Chr. - 1844 AD – 2300 dagen / jaar 14 De an<strong>de</strong>r antwoord<strong>de</strong>: ‘Pas over<br />
drieëntwintighon<strong>de</strong>rd dagen zal het heiligdom in ere wor<strong>de</strong>n hersteld.’ [Daniël 8:14]. 24 God<br />
heeft een perio<strong>de</strong> <strong>van</strong> zeven maal zeventig jaar vastgesteld en pas daarna zal er een ein<strong>de</strong><br />
224
komen aan <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loosheid en zullen <strong>de</strong> overtredingen vergeven zijn. Het koninkrijk <strong>van</strong><br />
eeuwige rechtvaardigheid zal dan wor<strong>de</strong>n uitgeroepen en een zeer heilige plaats zal opnieuw<br />
wor<strong>de</strong>n ingewijd, zoals in visioenen en door profeten was aangekondigd. 490 dagen/ jaar<br />
[Daniël 9:24].<br />
457 v. Chr. Decreet voor <strong>de</strong> herstelling <strong>van</strong> Jeruzalem (Or<strong>de</strong> <strong>van</strong> Artajeres). Vanaf het<br />
moment waarop het bevel tot herbouw <strong>van</strong> Jeruzalem wordt gegeven, tot het moment<br />
waarop een gezalf<strong>de</strong>, een vorst, komt, zal een perio<strong>de</strong> <strong>van</strong> zeven maal zeven jaar verstrijken!<br />
[Daniël 9: 25].<br />
408 v. Chr. – De We<strong>de</strong>ropbouw of Verbouwing <strong>van</strong> Jeruzalem<br />
27 AD – het doopsel en <strong>de</strong> zalving <strong>van</strong> Jezus (o Messias). 27 Deze koning zal een verbond<br />
<strong>van</strong> zeven jaar sluiten, maar halverwege zal hij <strong>de</strong> mensen dwingen te stoppen met het<br />
brengen <strong>van</strong> slachtoffers en spijsoffers. En ten slotte zal <strong>de</strong> vijand in het heiligdom <strong>van</strong> God<br />
een ontzetten<strong>de</strong> gruwel plaatsen. [Daniël 9:27]<br />
31 AD – De kruisiging en dood <strong>van</strong> Jezus Christus. 26 Na <strong>de</strong>ze totale perio<strong>de</strong> zal een<br />
gezalf<strong>de</strong> onschuldig wor<strong>de</strong>n vermoord. Er zal een koning komen die <strong>de</strong> stad en <strong>de</strong> tempel<br />
zal verwoesten. Deze zal zijn ein<strong>de</strong> vin<strong>de</strong>n in een vloed <strong>van</strong> ellen<strong>de</strong>, en oorlog en<br />
verwoestingen zullen <strong>van</strong>af dat moment tot het ein<strong>de</strong> heersen, dat staat nu al vast. 27 Maar<br />
halverwege zal hij <strong>de</strong> mensen dwingen te stoppen met het brengen <strong>van</strong> slachtoffers en<br />
spijsoffers [Daniël 9:26-27]<br />
34 AD – De steniging <strong>van</strong> Stefanus [ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> proeftijd voor <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n en het e<strong>van</strong>gelie<br />
aan <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nen gegeven] 14 Het goe<strong>de</strong> nieuws over het Koninkrijk <strong>van</strong> God zal overal ter<br />
wereld wor<strong>de</strong>n gebracht, zodat alle lan<strong>de</strong>n het zullen horen. En dan zal het ein<strong>de</strong> komen<br />
[Mattheüs 24:14]. 46 Paulus en Barnabas lieten zich niet <strong>van</strong> hun stuk brengen en zei<strong>de</strong>n:<br />
‘Vanzelfsprekend moest u het eerst horen wat God te zeggen heeft. Maar nu u er niets <strong>van</strong><br />
moet hebben en daarmee bewijst het eeuwige leven niet waard te zijn, gaan wij het <strong>de</strong> niet-<br />
Joodse mensen vertelle. [Han<strong>de</strong>lingen 13:46]<br />
70 AD – De verwoesting <strong>van</strong> Jeruzalem. 1 Terwijl Jezus het tempelterrein verliet, kwamen<br />
zijn leerlingen naar Hem toe en wezen Hem op <strong>de</strong> tempelgebouwen. 2 Jezus zei tegen hen:<br />
‘Al <strong>de</strong>ze gebouwen zullen wor<strong>de</strong>n verwoest. Er zal geen steen op <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re blijven.’<br />
[Mattheüs 24:1-2]<br />
15<br />
Als jullie dan <strong>de</strong> ontzetten<strong>de</strong> gruwel in <strong>de</strong> heilige plaats zien staan, waar <strong>de</strong> profeet Daniël<br />
het over had—wie dit leest, moet dit proberen te begrijpen—... 21 Want er zal een<br />
on<strong>de</strong>rdrukking zijn zoals <strong>de</strong> wereld nog nooit heeft gekend en zoals ook nooit meer zal<br />
terugkomen [Mattheüs 24:15, 21]<br />
1844 AD – Zuivering <strong>van</strong> het hemelse heiligdom en het hemelse oor<strong>de</strong>el.<br />
225
1810 Dagen / Jaren – Het werk <strong>van</strong> Jezus Christus als onze Hogepriester in het hemelse<br />
heiligdom. 14 Dit betekent dat Jezus, <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God, onze grote hogepriester is, die naar<br />
<strong>de</strong> hemel is gegaan om ons te helpen. Daarom moeten wij geen ogenblik aan Hem<br />
twijfelen. 15 Deze hogepriester begrijpt onze zwakhe<strong>de</strong>n, omdat Hij <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> verleidingen<br />
heeft gekend als wij, maar Hij heeft er geen ogenblik aan toegegeven, Hij heeft nooit<br />
gezondigd. 16 Laten wij daarom vrijmoedig naar <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> God gaan om <strong>van</strong> Hem gena<strong>de</strong><br />
te ont<strong>van</strong>gen, om hulp te krijgen, juist in die ogenblikken dat wij het moeilijk hebben<br />
[Hebreeën 4:14-16].<br />
“Daar ik er ten volle <strong>van</strong> overtuigd was,” zegt Miller, “dat al <strong>de</strong> Schrift <strong>van</strong> God<br />
ingegeven en nuttig is,“ en hij geenszins voortgebracht was door <strong>de</strong> wil <strong>de</strong>s mensen, maar<br />
gesproken, naardat <strong>de</strong> heilige mannen Gods <strong>van</strong> <strong>de</strong> heilige Geest gedreven wer<strong>de</strong>n,2 en<br />
geschreven was ‘tot onze lering, opdat wij door lijdzaamheid en vertroosting <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Schriften hoop hebben zou<strong>de</strong>n,’ kon ik niet an<strong>de</strong>rs dan aannemen, dat <strong>de</strong> tijdrekenkundige<br />
ge<strong>de</strong>elten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel evenzeer een <strong>de</strong>el uitmaken <strong>van</strong> het woord Gods, en evenveel recht<br />
hebben op onze ernstige over<strong>de</strong>nking, als enig an<strong>de</strong>r ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift. Ik gevoel<strong>de</strong><br />
dus dat, als ik wil<strong>de</strong> trachten te verstaan, wat het Go<strong>de</strong> goedgedacht had, ons in Zijn<br />
barmhartigheid te openbaren, ik geen recht had om <strong>de</strong> profetiese tijdperken over te slaan.”<br />
De profetie, die <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst het dui<strong>de</strong>likst scheen te openbaren, was die in<br />
Dan. 8: 14: “Tot twee duizend en drie hon<strong>de</strong>rd avon<strong>de</strong>n en morgens; dan zal het heiligdom<br />
gerechtvaardigd wor<strong>de</strong>n.” De regel volgen<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift tot zijn eigen uitlegger te maken,<br />
ont<strong>de</strong>kte Miller, dat een dag in symboliese profetie een jaar voorstelt;5 hij zag, dat het<br />
tijdperk <strong>van</strong> 2300 profetiese dagen, of letterlike jaren, zich tot lang na <strong>de</strong> Joodse be<strong>de</strong>ling<br />
moest uitstrekken; <strong>van</strong>daar dat het niet kon doelen op het heiligdom <strong>van</strong> die be<strong>de</strong>ling. Miller<br />
nam het algemeen heersen<strong>de</strong> <strong>de</strong>nkbeeld aan, dat in <strong>de</strong> Christelike eeuwen <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> het<br />
heiligdom is, en hij verstond dus, dat <strong>de</strong> reiniging <strong>van</strong> het heiligdom, waar Dan. 8: 14 over<br />
spreekt, <strong>de</strong> loutering <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> door vuur bij <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus moest<br />
betekenen. Indien daarom het juiste punt gevon<strong>de</strong>n kon wor<strong>de</strong>n, <strong>van</strong> waar men beginnen<br />
moest <strong>de</strong> 2300 dagen te tellen, kwam hij tot het besluit, dat men gemakkelik <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rkomst zou te weten kun- nen komen. Aldus zou <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> voleinding <strong>van</strong> alle<br />
dingen geopenbaard wor<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> tijd, wanneer <strong>de</strong> tegenwoordige staat met “al zijn trots en<br />
macht, praal ij<strong>de</strong>lheid, en verdrukking, een ein<strong>de</strong> zou nemen;” wanneer <strong>de</strong> vloek “<strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong> weggenomen, <strong>de</strong> dood te niet gedaan, en er loon gegeven zou wor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong><br />
dienstknechten Gods, aan <strong>de</strong> profeten en heiligen, en allen, die Zijn naam vrezen, en te niet<br />
gedaan zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> verwoesten. “<br />
Met nieuwe en grotere ernst begon Miller <strong>de</strong> profetieën te on<strong>de</strong>rzoeken; gehele nachten<br />
zowel als dagen wijd<strong>de</strong> hij aan <strong>de</strong> studie <strong>van</strong> wat hem nu <strong>van</strong> zulk een ontzettend gewicht en<br />
alles te boven gaand belang toescheen. In het achtste hoofstuk <strong>van</strong> Daniël kon hij geen<br />
sleutel vin<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> tijd, <strong>van</strong> waar af <strong>de</strong> 2300 dagen gerekend moesten wor<strong>de</strong>n; <strong>de</strong> engel<br />
Gabriël, ofschoon gelast aan Daniël het visioen te doen verstaan, gaf er hem slechts een<br />
226
ge<strong>de</strong>eltelike uitleg <strong>van</strong>. Toen <strong>de</strong> vreselike vervolging, die <strong>de</strong> kerk zou treffen, aan het oog<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> ziener geopenbaard werd, bezweek zijn lichamelike kracht. Hij kon niet meer<br />
verdragen, en <strong>de</strong> engel yerliet hem voor een tijd. Daniël werd “zwak, en was enige dagen<br />
krank.” “En ik was ontzet over dit gezicht,” zegt hij, “maar niemand merkte het.”<br />
Toch had God Zijn boodschapper bevolen: “Geef <strong>de</strong>ze het gezicht te verstaan.” Die<br />
opdracht moest vervuld wor<strong>de</strong>n. Om eraan te voldoen, keer<strong>de</strong> <strong>de</strong> engel enige tijd later naar<br />
Daniël terug, zeggen<strong>de</strong>: “Nu ben ik uitgegaan, om u <strong>de</strong> zin te doen verstaan;” “versta dan dit<br />
woord en merk op dit gezicht.” Er was één voornaam punt in het gezicht <strong>van</strong> hoofdstuk acht,<br />
dat niet uitgelegd was, namelik dat, hetwelk betrekking had op <strong>de</strong> tijd,— het tijdperk <strong>van</strong><br />
2300 dagen; daarom han<strong>de</strong>lt <strong>de</strong> engel bij het hervatten <strong>van</strong> zijn verklaring hoofdzakelik over<br />
het punt <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd: “Zeventig weken zijn bestemd over uw volk en over uw heilige stad. . . .<br />
Weet dan, en versta: <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitgang <strong>van</strong> het woord, om te doen we<strong>de</strong>rkeren, en om<br />
Jeruzalem te bouwen, tot op Messias, <strong>de</strong> vorst, zijn zeven weken en twee en zestig weken;<br />
<strong>de</strong> straten en <strong>de</strong> grachten zullen we<strong>de</strong>rom gebouwd wor<strong>de</strong>n, doch in benauwdheid <strong>de</strong>r tij<strong>de</strong>n.<br />
En na die twee en zestig weken zal <strong>de</strong> Messias uitgeroeid wor<strong>de</strong>n, maar het zal niet voor<br />
hemzelf zijn. . . .En Hij zal aan velen het verbond versterken één week; en in <strong>de</strong> helft <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
week zal hij het slachtoffer en het spijsoffer doen ophou<strong>de</strong>n.”<br />
De engel was naar Daniël gezon<strong>de</strong>n met het uitdrukkelike doel om hem het punt uit te<br />
leggen, dat hij in het gezicht <strong>van</strong> het achtste hoofdstuk niet had verstaan: <strong>de</strong> berekening <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> tijd,— “Tot twee duizend en drie hon<strong>de</strong>rd avon<strong>de</strong>n en morgens; dan zal het heiligdom<br />
gerechtvaardigd wor<strong>de</strong>n.” Na Daniël gelast te hebben “het woord te verstaan, en te merken<br />
op het gezicht,” zijn <strong>de</strong> eerste woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> engel: “Zeventig weken zijn bestemd voor<br />
uw volk en over uw heilige stad.” Het woord, dat hier als “bestemd” is vertaald, betekent<br />
letterlik “afgesne<strong>de</strong>n.” Zeventig weken, 490 jaren voorstellen<strong>de</strong>, wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> engel<br />
verklaard als afgesne<strong>de</strong>n te zijn, omdat ze in het biezon<strong>de</strong>r aan <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n behoren. Maar<br />
waar zijn ze <strong>van</strong> afgesne<strong>de</strong>n? Daar <strong>de</strong> 2300 dagen het enige tijdperk was, dat in hoofdstuk<br />
acht genoemd wordt, moet dat <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> wezen, waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> zeventig weken afgesne<strong>de</strong>n<br />
zijn; <strong>de</strong> zeventig weken moeten dus een <strong>de</strong>el uitmaken <strong>van</strong> <strong>de</strong> 2300 dagen, en <strong>de</strong> twee<br />
tijdperken moeten tegelijkertijd beginnen. De engel verklaar<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> zeventig weken<br />
begonnen met <strong>de</strong> uitgang <strong>van</strong> het woord om te doen we<strong>de</strong>rkeren, en om Jeruzalem te<br />
bouwen. Indien <strong>de</strong> datum <strong>van</strong> dit bevel gevon<strong>de</strong>n kon wor<strong>de</strong>n, dan zou het grote tijdperk<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> 2300 dagen met zekerheid gevon<strong>de</strong>n zijn.<br />
In het zeven<strong>de</strong> hoofdstuk <strong>van</strong> Ezra wordt het bevel gevon<strong>de</strong>n.2 Het werd door<br />
Arthaxerxes, koning <strong>van</strong> Perzië, in 457 v. C. in zijn volkomenste vorm gegeven. Maar in<br />
Ezra 6:14 wordt er gezegd, dat het huis <strong>de</strong>s Heren te Jeruzalem gebouwd werd “naar het<br />
bevel (kant. <strong>de</strong>kreet) <strong>van</strong> Kores, en Darius, en Arthaxerxes, koning <strong>van</strong> Perzië.” Deze drie<br />
koningen brachten het bevel, door het uit te vaardigen, te bevestigen, en volledig te maken,<br />
tot <strong>de</strong> volmaaktheid, die <strong>de</strong> profetie vereiste, om het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> 2300 jaren te kenmerken.<br />
Het jaar 457 v. C., <strong>de</strong> tijd waarop het <strong>de</strong>kreet volle- dig werd gegeven, als datum <strong>van</strong> het<br />
227
evel aannemen<strong>de</strong>, ziet men, dat ie<strong>de</strong>r biezon<strong>de</strong>r aangegeven punt in <strong>de</strong> voorzegging<br />
betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong> zeventig weken vervuld was gewor<strong>de</strong>n.<br />
“Van <strong>de</strong> uitgang <strong>van</strong> het woord, om te doen we<strong>de</strong>rkeren, en om Jeruzalem te bouwen, tot<br />
op Messias, <strong>de</strong> Vorst, zullen zijn zeven weken, en twee en zestig weken,“—namelik negen<br />
en zestig weken, of 483 jaren. Het <strong>de</strong>kreet <strong>van</strong> Arthaxerxes werd in <strong>de</strong> herfst <strong>van</strong> 457 v. C.<br />
<strong>van</strong> kracht. Van die datum af zijn er 483 jaren tot <strong>de</strong> herfst <strong>van</strong> 27 n. C. Op die tijd werd<br />
<strong>de</strong>ze profetie vervuld. Het woord “Messias” betekent “<strong>de</strong> Gezalf<strong>de</strong>”. In <strong>de</strong> herfst <strong>van</strong> 27 n. C.<br />
werd Christus door Johannes gedoopt, en ontving <strong>de</strong> zalving <strong>van</strong> <strong>de</strong> Geest. De apostel Petrus<br />
getuigt, dat “God Jezus <strong>van</strong> Nazareth gezalfd heeft met <strong>de</strong> Heilige Geest en met kracht.” En<br />
<strong>de</strong> Heiland zelf verklaart: “De Geest <strong>de</strong>s Heren is op Mij, daarom heeft Hij Mij gezalfd; Hij<br />
heeft Me gezon<strong>de</strong>n om aan <strong>de</strong> armen het e<strong>van</strong>gelie te verkondigen.” Na Zijn doop kwam Hij<br />
in Gali- lea “prediken<strong>de</strong> het E<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> het Koninkrijk Gods, en zeggen<strong>de</strong>: De tijd is<br />
vervuld.”<br />
“En Hij zal aan velen het verbond versterken één week.” “De week,” waar<strong>van</strong> hier<br />
gesproken wordt, is <strong>de</strong> laatste <strong>van</strong> <strong>de</strong> zeventig; het zijn <strong>de</strong> laatste zeven jaren <strong>van</strong> het<br />
tijdperk, dat in het biezon<strong>de</strong>r aan <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n is toegekend. Geduren<strong>de</strong> dit tijdperk, <strong>van</strong> 27 n. C.<br />
tot 34 n. C. werd <strong>de</strong> uitnodiging <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie eerst door Christus persoonlik, en later<br />
door Zijn discipelen, voornamelik aan <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n gegeven. Toen <strong>de</strong> apostelen uitgingen met<br />
<strong>de</strong> blij<strong>de</strong> tijding <strong>van</strong> het koninkrijk, luid<strong>de</strong> <strong>de</strong> opdracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland aan hen: “Gij zult<br />
niet heengaan op <strong>de</strong> weg <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hei<strong>de</strong>nen, en gij zult niet ingaan in enige stad <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Samaritanen; maar gaat veel meer heen tot <strong>de</strong> verloren schapen <strong>van</strong> het huis Israëls.”<br />
“En in <strong>de</strong> helft <strong>van</strong> <strong>de</strong> week zal Hij het slachtoffer en het spijsoffer doen ophou<strong>de</strong>n.” In<br />
31 n. C., drie en een half jaar na Zijn doop, werd onze Heer gekruisigd. Met het grote offer,<br />
op Golgotha gebracht, eindig<strong>de</strong> dat stelsel <strong>van</strong> offeran<strong>de</strong>n, dat geduren<strong>de</strong> vier duizend jaren<br />
had heengewezen op het Lam Gods. Het beeld was door het tegenbeeld ver<strong>van</strong>gen, en al <strong>de</strong><br />
slachtoffers en spijsoffers <strong>van</strong> het ceremoniële stelsel von<strong>de</strong>n daar een ein<strong>de</strong>. De zeventig<br />
weken, of 490 jaren, die in het biezon<strong>de</strong>r aan <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n toegerekend waren, eindig<strong>de</strong>n, gelijk<br />
we gezien hebben, in 34 n. C. Door <strong>de</strong> han<strong>de</strong>lwijze <strong>van</strong> het Joodse Sanhedrin kwam het volk<br />
in dat jaar openlik uit voor zijn verwerping <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie door het martelaarschap <strong>van</strong><br />
Stefanus en <strong>de</strong> vervolging <strong>van</strong> <strong>de</strong> discipelen <strong>van</strong> Christus. Toen werd <strong>de</strong> boodschap <strong>de</strong>s<br />
heils, nu niet langer voor het uitverkoren volk alleen bestemd, aan <strong>de</strong> wereld gegeven. De<br />
discipelen, door <strong>de</strong> vervolging gedwongen om uit Jeruzalem te vluchten, “gingen het land<br />
door, en verkondig<strong>de</strong>n het Woord.” “En Filippus kwam af in <strong>de</strong> stad <strong>van</strong> Samaria, en<br />
predikte hun Christus.” Petrus verklaar<strong>de</strong> on<strong>de</strong>r God<strong>de</strong>like leiding het e<strong>van</strong>gelie aan <strong>de</strong><br />
hoofdman over hon<strong>de</strong>rd te Cesarea, <strong>de</strong> godvrezen<strong>de</strong> Cornelius; en aan <strong>de</strong> ijverige Paulus,<br />
voor het geloof <strong>van</strong> Christus gewonnen, werd opgedragen om <strong>de</strong> blij<strong>de</strong> boodschap “ver tot<br />
<strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nen” te brengen.<br />
228
Tot dusverre is ie<strong>de</strong>re bepaling <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetie treffend vervuld; en het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
zeventig weken wordt zon<strong>de</strong>r bezwaar in het jaar 457 v. C., het ein<strong>de</strong> er<strong>van</strong> in 34 n. C.<br />
vastgesteld. Van die datum af rekenen<strong>de</strong>, bestaat er geen moeilikheid om het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
2300 dagen te vin<strong>de</strong>n. Als <strong>de</strong> zeventig weken — 490 dagen — afgesne<strong>de</strong>n moesten wor<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> 2300, dan bleven er 1810 dagen over. Aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> 490 dagen moesten <strong>de</strong><br />
1810 dagen nog vervuld wor<strong>de</strong>n. Van 34 n. C. af rekenen<strong>de</strong> brengen 1810 jaren ons tot het<br />
jaar 1844. Bijgevolg eindig<strong>de</strong> <strong>de</strong> 2300 dagen <strong>van</strong> Dan. 8:14 in 1844. Bij het sluiten <strong>van</strong> dit<br />
grote profetiese tijdperk zal, volgens <strong>de</strong> uitspraak <strong>van</strong> <strong>de</strong> engel Gods, “het heiligdom<br />
gerechtvaardigd wor<strong>de</strong>n.” Aldus werd <strong>de</strong> tijd voor <strong>de</strong> rechtvaardiging (d. i. reiniging) <strong>van</strong><br />
het heiligdom — waar<strong>van</strong> men bijna algemeen geloof<strong>de</strong>, dat het plaats zou hebben bij <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rkomst — beslist aangewezen.<br />
Miller en zijn metgezellen geloof<strong>de</strong>n in het begin, dat <strong>de</strong> 2300 dagen eindigen zou<strong>de</strong>n in<br />
<strong>de</strong> lente <strong>van</strong> 1844, terwijl <strong>de</strong> profetie op <strong>de</strong> herfst <strong>van</strong> dat jaar wijst. De verkeer<strong>de</strong> opvatting<br />
<strong>van</strong> dit punt veroorzaakte teleurstelling en verslagenheid aan <strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong><br />
vroegere datum had<strong>de</strong>n vastgesteld als zijn<strong>de</strong> <strong>de</strong> tijd voor <strong>de</strong> komst <strong>de</strong>s Heren. Toch <strong>de</strong>ed<br />
dit niets af <strong>van</strong> <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> re<strong>de</strong>nering, volgens welke aangetoond werd, dat <strong>de</strong> 2300<br />
dagen in het jaar 1844 eindig<strong>de</strong>n, en dat <strong>de</strong> grote gebeurtenis, door <strong>de</strong> reiniging <strong>van</strong> het<br />
heiligdom voorgesteld, dan moest plaats vin<strong>de</strong>n. Miller had, toen hij met het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Schriften begon, met het doel om te bewijzen, dat ze een openbaring <strong>van</strong> God waren,<br />
eerst in het minst niet verwacht dat hij tot het besluit zou komen, waartoe hij nu was geraakt.<br />
Hij kon zelf <strong>de</strong> uitkomsten <strong>van</strong> zijn on<strong>de</strong>rzoek bijna niet geloven. Maar het bewijs in <strong>de</strong><br />
Schrift was te dui<strong>de</strong>lik en te krachtig om ontkend te kunnen wor<strong>de</strong>n.<br />
Hij had twee jaren aan <strong>de</strong> studie <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel gewijd, toen hij in 1818 tot <strong>de</strong> ernstige<br />
overtuiging kwam,dat Christus in omtrent vijf en twintig jaren zou verschijnen om Zijn volk<br />
te verlossen. “Ik behoef niet te spreken,” zegt Miller, “<strong>van</strong> <strong>de</strong> vreug<strong>de</strong>, die mijn hart<br />
vervul<strong>de</strong> over dat heerlike vooruitzicht, noch ook <strong>van</strong> het vurig verlangen <strong>van</strong> mijn ziel, om<br />
<strong>de</strong>el te hebben aan <strong>de</strong> gelukzaligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlosten. De Bijbel was me nu een nieuw boek.<br />
Hij was in<strong>de</strong>rdaad een genot voor mijn geest; alles wat me donker, geheimzinnig, of<br />
verborgen was geweest in zijn leer, was voor mijn geestesoog verdreven door <strong>de</strong> hel<strong>de</strong>re<br />
glans, die me nu uit zijn heilige bla<strong>de</strong>n tegenblonk; en o, hoe liefelik en heerlik <strong>de</strong>ed <strong>de</strong><br />
waarheid zich voor! Al <strong>de</strong> tegenstellingen en onbestaanbaarhe<strong>de</strong>n, die ik tevoren in het<br />
Woord gevon<strong>de</strong>n had, waren verdwenen; en ofschoon er veel ge<strong>de</strong>elten waren, waar<strong>van</strong> ik<br />
niet wist, of ik ze wel volkomen verstond, toch was er zoveel licht uit opgegaan tot<br />
verhel<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> mijn tevoren verduisterd ver- stand, dat ik een vreug<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvond bij het<br />
bestu<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften, als ik vroeger niet had kunnen <strong>de</strong>nken, dat uit hun leer kon<br />
wor<strong>de</strong>n geput.”<br />
“In <strong>de</strong> heilige overtuiging, dat <strong>de</strong> Schriften <strong>de</strong> vervulling <strong>van</strong> zulke gewichtige<br />
gebeurtenissen binnen zulk een korte tijd voorspel<strong>de</strong>n, drong <strong>de</strong> vraag zich met kracht en<br />
geweld aan me op, wat mijn plicht was tegenover <strong>de</strong> wereld betreffen<strong>de</strong> het getuigenis, dat<br />
229
mijn eigen gemoed zo zeer had aan-gedaan.” Hij kon niet nalaten te gevoelen, dat het zijn<br />
plicht was om aan an<strong>de</strong>ren het licht te brengen, dat hij ont<strong>van</strong>gen had. Hij verwachtte,<br />
tegenstand te zullen on<strong>de</strong>rvin<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen, maar hield er zich <strong>van</strong> overtuigd, dat<br />
alle Christenen zich verheugen zou<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> hoop <strong>van</strong> hun Heiland, die ze bele<strong>de</strong>n lief te<br />
hebben, spoedig te ontmoeten. Zijn enige vrees was, dat in hun grote vreug<strong>de</strong> over het<br />
vooruitzicht op een heerlike verlossing, die zo spoedig te komen stond, velen <strong>de</strong> leer zou<strong>de</strong>n<br />
omhelzen zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Schrift genoegzaam te on<strong>de</strong>rzoeken, ten ein<strong>de</strong> <strong>de</strong> waarheid er<strong>van</strong> te<br />
bewijzen. Hij aarzel<strong>de</strong> daarom er openlik me<strong>de</strong> voor <strong>de</strong> dag te komen, uit vrees dat hij<br />
misschien mocht dwalen, en het mid<strong>de</strong>l zou zijn om an<strong>de</strong>ren te mislei<strong>de</strong>n. Aldus werd hij er<br />
toe gebracht om <strong>de</strong> bewijzen, op welke <strong>de</strong> overtuiging berustte, waartoe hij gekomen was,<br />
nog eenmaal na te gaan, en elk bezwaar, dat zich aan zijn geest voor<strong>de</strong>ed, zorgvuldig te<br />
overwegen. Hij bevond, dat alle bezwaren voor het licht <strong>van</strong> Gods woord verdwenen als<br />
nevelen voor <strong>de</strong> stralen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon. Vijf jaren op die wijze doorgebracht, gaven hem <strong>de</strong><br />
volle overtuiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> juistheid <strong>van</strong> zijn stelling.<br />
En nu drong zich <strong>de</strong> verplichting <strong>van</strong> aan an<strong>de</strong>ren bekend te maken wat hij geloof<strong>de</strong>, en<br />
zo dui<strong>de</strong>lik in <strong>de</strong> Schrift geleerd werd, met vernieuw<strong>de</strong> kracht aan hem op. “Terwijl ik mijn<br />
werk <strong>de</strong>ed,” zei hij, “klonk het me onophou<strong>de</strong>lik in <strong>de</strong> oren: ‘Ga, maak aan <strong>de</strong> wereld het<br />
gevaar bekend, waarin hij verkeert.’ Deze tekst kwam me gedurig voor <strong>de</strong> geest: ‘Als ik tot<br />
<strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze zeg: O god<strong>de</strong>loze, gij zult <strong>de</strong> dood sterven! en gij spreekt niet, om <strong>de</strong><br />
god<strong>de</strong>loze <strong>van</strong> zijn weg af te manen: die god<strong>de</strong>loze zal in zijn ongerechtigheid sterven, maar<br />
zijn bloed zal ik <strong>van</strong> uw hand eisen. Maar als ge <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze <strong>van</strong> zijn weg afmaant, dat hij<br />
zich <strong>van</strong> die bekere, en hij zich <strong>van</strong> zijn weg niet bekeert: zo zal hij in zijn ongerechtigheid<br />
sterven, maar gij hebt uw ziel bevrijd.’ Ik gevoel<strong>de</strong>, dat wanneer <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen krachtdadig<br />
kon<strong>de</strong>n ge-waarschuwd wor<strong>de</strong>n, menigten <strong>van</strong> hen berouw zou<strong>de</strong>n hebben; en dat, indien ze<br />
niet gewaarschuwd wer<strong>de</strong>n, hun bloed <strong>van</strong> mijn hand zou kunnen wor<strong>de</strong>n geëist.”<br />
Hij begon in eigen kring over zijn inzichten te spreken, wanneer <strong>de</strong> gelegenheid zich<br />
aanbood, bid<strong>de</strong>n<strong>de</strong> dat er een predikant mocht zijn, die <strong>de</strong> kracht er<strong>van</strong> gevoelen, en zich<br />
aan <strong>de</strong> verspreiding er<strong>van</strong> wij<strong>de</strong>n zou. Maar hij kon <strong>de</strong> overtuiging niet <strong>van</strong> zich afzetten,<br />
dat hij persoonlik een plicht te vervullen had in verband met <strong>de</strong> waarschuwing. De woor<strong>de</strong>n<br />
herhaal<strong>de</strong>n zich immer weer in zijn hart: “Ga, maak het aan <strong>de</strong> wereld bekend; hun bloed zal<br />
Ik <strong>van</strong> uw hand eisen.” Negen jaren wachtte hij, <strong>de</strong> last immer op zijn ziel drukken<strong>de</strong>, totdat<br />
hij in 1831 voor <strong>de</strong> eerste maal in het pu-bliek rekenschap gaf <strong>van</strong> <strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen <strong>van</strong> zijn<br />
geloof.<br />
Gelijk Eliza <strong>van</strong> achter zijn ossen op het land geroepen werd, om <strong>de</strong> mantel <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
or<strong>de</strong>ning tot het ambt <strong>van</strong> profeet te ont<strong>van</strong>gen, werd ook William Miller geroepen om zijn<br />
ploeg te verlaten, en <strong>de</strong> verborgenhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het koninkrijk Gods aan het volk te openbaren.<br />
Beven<strong>de</strong> begon hij zijn werk, zijn hoor<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> stap tot stap door <strong>de</strong> profetiese perio<strong>de</strong>n<br />
heen tot op <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus lei<strong>de</strong>n<strong>de</strong>. Met ie<strong>de</strong>re nieuwe poging kreeg hij meer<br />
kracht en moed, zien<strong>de</strong> <strong>de</strong> grote belangstelling, die zijn woor<strong>de</strong>n wekten. Het was alleen op<br />
230
aandringen <strong>van</strong> zijn broe<strong>de</strong>ren, uit wier woor<strong>de</strong>n hij <strong>de</strong> roepstem Gods vernam, dat Miller<br />
erin toestem<strong>de</strong> om zijn inzichten in het publiek voor te dragen. Hij was nu vijftig jaren oud,<br />
was ongewoon aan spreken m het openbaar, en ging gebukt on<strong>de</strong>r een gevoel <strong>van</strong><br />
ongeschiktheid voor het werk, dat v——r hem lag. Maar <strong>van</strong> het begin aan werd zijn arbeid<br />
op merkwaardige wijze gezegend tot redverschijnsel heeft zich ooit in Amerika, se<strong>de</strong>rt <strong>de</strong><br />
stichting <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste ne<strong>de</strong>rzetting aldaar, aan <strong>de</strong> hemel voorgedaan, dat door <strong>de</strong> ene klasse<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> maatschappij met zulk een diepe bewon<strong>de</strong>ring, en door <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re met zoveel angst<br />
en vrees werd aanschouwd.” “De verhevenheid en ontzaglike schoon-heid er<strong>van</strong> wordt nog<br />
door velen herdacht. . . . Nooit viel er regen veel dichter, dan <strong>de</strong> meteoren naar <strong>de</strong> aar<strong>de</strong><br />
vielen; het was oost-, west-, noord- en zuidwaarts, overal hetzelf<strong>de</strong>. Met één woord, <strong>de</strong><br />
gehele hemel scheen in beweging te zijn. . . . Het schouwspel werd, gelijk Professor<br />
Silliman in zijn Joernaal beschrijft, over geheel Noord-Amerika gezien. . . . Van twee uur af,<br />
totdat het hel<strong>de</strong>r daglicht was, bij een volkomen stille en onbewolkte hemel, had er een<br />
onophou<strong>de</strong>lik verschieten <strong>van</strong> verblin<strong>de</strong>nd schitteren<strong>de</strong> lichtbollen door het gehele<br />
luchtruim plaats.”<br />
“In<strong>de</strong>rdaad kunnen er geen woor<strong>de</strong>n gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> pracht <strong>van</strong> dat grootse<br />
toneel te beschrijven; . . . niemand, die het niet aanschouwd heeft, kan zich enig <strong>de</strong>nkbeeld<br />
vormen <strong>van</strong> <strong>de</strong> heerlikheid er<strong>van</strong>. Het scheen of <strong>de</strong> gehele sterrehemel zich op één punt in<br />
het zenith samengetrokken had, en gelijktijdig met bliksemsnelheid naar ie<strong>de</strong>r <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
gezichtsein<strong>de</strong>r uitschoot; en toch werd het getal niet kleiner — duizen<strong>de</strong>n volg<strong>de</strong>n snel op<br />
<strong>de</strong> baan <strong>van</strong> an<strong>de</strong>re duizendtallen, als waren ze voor die gelegenheid geschapen.” “Een<br />
juister beeld te aanschouwen <strong>van</strong> een vijgeboom, die zijn vijgen afwerpt, wanneer hij door<br />
een machtige wind geschud wordt, zou niet mogelik geweest zijn.”<br />
In <strong>de</strong> Nieuwe-Yorkse Journal of Commerce <strong>van</strong> <strong>de</strong> 14<strong>de</strong> Nov. 1833 verscheen er een<br />
lang artikel over dit verwon<strong>de</strong>r- like luchtverschijnsel, waarin het volgen<strong>de</strong> gezegd werd:<br />
“Ik geloof dat geen wijsgeer of geleer<strong>de</strong> ooit een gebeurtenis besproken of opgetekend heeft,<br />
als die <strong>van</strong> gisteren morgen. Een profeet heeft het achttien hon<strong>de</strong>rd jaren gele<strong>de</strong>n<br />
nauwkeurig voorspeld, indien we ten minste toegeven willen, dat sterren, die vallen,<br />
vallen<strong>de</strong> sterren bedoelen, ... in <strong>de</strong> enige zin, waarin dit met mogelikheid letterlik waar kan<br />
zijn.”<br />
Aldus vertoon<strong>de</strong> zich het laatste <strong>van</strong> die voortekenen <strong>van</strong> Zijn we<strong>de</strong>rkomst, aangaan<strong>de</strong><br />
welke Jezus Zijn discipelen ge-lastte: “Wanneer gij al <strong>de</strong>ze dingen zult zien, zo weet, dat het<br />
nabij is, v——r <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur.” Na <strong>de</strong>ze tekenen zag Johannes als <strong>de</strong> grote gebeurtenis, die<br />
daarop volgen zou, <strong>de</strong> hemel wegwijken als een boek, dat toegerold wordt, terwijl <strong>de</strong> aar<strong>de</strong><br />
beef<strong>de</strong>, bergen en eilan<strong>de</strong>n uit hun plaatsen bewogen wer<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen vol<br />
ontzetting <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen trachtten te ontvluchten. Velen, die<br />
<strong>van</strong> het vallen <strong>van</strong> <strong>de</strong> sterren getuigen waren, beschouw<strong>de</strong>n het als een voorloper <strong>van</strong> het<br />
na<strong>de</strong>rend oor-<strong>de</strong>el,—“een schrikkelik beeld, een zekere voorloper, een genadig voorteken<br />
<strong>van</strong> die grote en vreselike dag.” Op <strong>de</strong>ze wijze werd <strong>de</strong> aandacht <strong>van</strong> het volk op <strong>de</strong><br />
231
vervulling <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetie gericht, en wer<strong>de</strong>n er velen toe gebracht om acht te slaan op <strong>de</strong><br />
waarschuwing <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst.<br />
In het jaar 1840 wekte een ver<strong>de</strong>re merkwaardige vervulling <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetieën <strong>de</strong><br />
algemene belangstelling op. Twee jaren vroeger gaf Josia Litch, een <strong>van</strong> <strong>de</strong> voornaamste<br />
predikanten, die <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst predikten, een verklaring <strong>van</strong> Openbaring 9 uit, waarin <strong>de</strong><br />
val <strong>van</strong> het Ottomaanse rijk voorspeld werd. Volgens zijn berekening zou <strong>de</strong>ze macht tot<br />
zijn on<strong>de</strong>rgang komen “in 1840 n. C., ergens in <strong>de</strong> maand Augustus;” en slechts enkele<br />
dagen v——r <strong>de</strong> in vervulling treding schreef hij: “Toegeven<strong>de</strong> dat het eerste tijdperk <strong>van</strong><br />
150 jaren met juistheid vervuld is gewor<strong>de</strong>n, aleer Deacozes met verlof <strong>van</strong> <strong>de</strong> Turken <strong>de</strong><br />
troon beklom, en dat <strong>de</strong> 391 jaren en vijftien dagen een aan<strong>van</strong>g genomen hebben aan het<br />
ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> het eerste tijdperk, moeten ze <strong>de</strong> 11<strong>de</strong> Augustus 1840 eindigen, als wanneer <strong>de</strong><br />
Ottomaanse macht te Kon- stantinopel verwacht mag wor<strong>de</strong>n te wor<strong>de</strong>n verbroken. En ik<br />
geloof, dat dit bevon<strong>de</strong>n zal wor<strong>de</strong>n het geval te zijn.”<br />
Juist op <strong>de</strong> aangegeven tijd nam Turkije door zijn afgezanten <strong>de</strong> bescherming <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
verbon<strong>de</strong>n machten <strong>van</strong> Europa aan, en stel<strong>de</strong> zich op die wijze on<strong>de</strong>r het beheer <strong>van</strong><br />
Christelike volken. De gebeurtenis was een nauwkeurige vervulling <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorspelling.1<br />
Toen het bekend werd, kwamen er scharen tot overtuiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> juistheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
grondregels <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetiese verklaring, die door Miller en zijn metgezellen aangenomen<br />
was, en ontving <strong>de</strong> Adventbeweging een krachtige stoot. Geleer<strong>de</strong> en hooggeplaatste<br />
mannen verenig<strong>de</strong>n zich met Miller tot het prediken en publiceren <strong>van</strong> zijn inzichten, en <strong>van</strong><br />
1840 tot 1844 breid<strong>de</strong> het werk zich met snelheid uit.<br />
William Miller had een sterk verstand, door zich met <strong>de</strong> Bron <strong>de</strong>r wijsheid te verbin<strong>de</strong>n.<br />
Hij was een man <strong>van</strong> grote rechtschapenheid, die overal eerbied en hoogachting moest<br />
inboezemen, waar karaktera<strong>de</strong>l en ze<strong>de</strong>like voortreffelikheid op prijs wer<strong>de</strong>n gesteld. De<br />
ware vrien<strong>de</strong>likheid <strong>van</strong> hart aan Christelike eenvoud en zelfbeheersing paren<strong>de</strong>, was hij<br />
voorkomend en minzaam jegens allen, gereed om naar <strong>de</strong> meningen <strong>van</strong> an<strong>de</strong>ren te luisteren,<br />
en hun bewijsgron<strong>de</strong>n te overwegen. Zon<strong>de</strong>r hartstocht of opwinding toetste hij alle<br />
theorieën en leerstellingen aan Gods woord; en zijn gezon<strong>de</strong> re<strong>de</strong>nering en <strong>de</strong>gelike kennis<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift stel<strong>de</strong>n hem in staat om dwaling te we<strong>de</strong>rleggen en <strong>de</strong> leugen aan het licht te<br />
brengen.<br />
Toch kon hij zijn werk niet voortzetten zon<strong>de</strong>r bittere tegenstand. Evenals het geval was<br />
met <strong>de</strong> vroegere hervormers, wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n, die hij aan het licht bracht, door <strong>de</strong><br />
volkspredikers niet gunstig ont<strong>van</strong>gen. Daar <strong>de</strong>ze hun stelling niet kon<strong>de</strong>n handhaven<br />
volgens <strong>de</strong> Schrift, wer<strong>de</strong>n ze ertoe gedreven, hun toevlucht te nemen tot gezeg<strong>de</strong>n en<br />
leerstellingen <strong>van</strong> mensen, en <strong>de</strong> overleveringen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerkva<strong>de</strong>rs. Maar het woord Gods<br />
was het enige getuigenis, dat door <strong>de</strong> predikers <strong>van</strong> <strong>de</strong> Advent-waarheid werd aanvaard. “De<br />
Bijbel, en <strong>de</strong> Bijbel alleen,” was hun wachtwoord. Het gemis aan bewijs uit <strong>de</strong> Schrift aan<br />
<strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> tegenstan<strong>de</strong>rs werd door spot en hoon goed gemaakt. Tijd, mid<strong>de</strong>len en<br />
232
talenten wer<strong>de</strong>n gebruikt om diegenen te beklad<strong>de</strong>n, wier enige zon<strong>de</strong> was, dat ze met<br />
vreug<strong>de</strong> uitzagen naar <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> hun Heer, heilig trachtten te leven, en an<strong>de</strong>ren<br />
vermaan<strong>de</strong>n om zich voor te berei<strong>de</strong>n op Zijn verschijning.<br />
Ernstig waren <strong>de</strong> pogingen, die aangewend wer<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> het volk <strong>van</strong> het<br />
punt <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst af te trekken. Het bestu<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetieën betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus en het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld werd voorgesteld als een zon<strong>de</strong>, iets<br />
waarover <strong>de</strong> mensen zich behoor<strong>de</strong>n te schamen. Aldus on<strong>de</strong>rmijn<strong>de</strong>n <strong>de</strong> populaire<br />
geesteliken het geloof in Gods woord. Hun leer bracht <strong>de</strong> mensen tot ongeloof, en velen<br />
voel<strong>de</strong>n zich vrij om in hun eigen god<strong>de</strong>loze wellust te wan<strong>de</strong>len. En dit kwaad werd dan<br />
door hen, die het gesticht had<strong>de</strong>n, aan <strong>de</strong> Adventisten ten laste gelegd.<br />
Terwijl hij volle zalen <strong>van</strong> verstandige en aandachtige hoor<strong>de</strong>rs trok, werd Millers naam<br />
zel<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> godsdienstige pers genoemd, dan bij wijze <strong>van</strong> spot of hoon. De<br />
onverschilligen en god<strong>de</strong>lozen, aangemoedigd door <strong>de</strong> houding <strong>van</strong> <strong>de</strong> predikanten, namen<br />
<strong>de</strong> toevlucht tot ergerlike scheldnamen, en tot lage en lasterlike scherts, en trachtten op die<br />
wijze hem en zijn werk in verachting te brengen. De grijsaard, die een tehuis vol gemakken<br />
vaarwel gezegd had om op eigen kosten <strong>van</strong> stad tot stad, <strong>van</strong> dorp tot dorp te reizen, zon<strong>de</strong>r<br />
ophou<strong>de</strong>n zwoegen<strong>de</strong> om <strong>de</strong> ernstige waarschuwing aan <strong>de</strong> wereld te brengen, dat het<br />
oor<strong>de</strong>el nabij was, werd spottend beschuldigd <strong>van</strong> een dweper, een leugenaar, een<br />
bedriegelike schurk te zijn.<br />
De spot, leugen en beschuldigingen, die men hem naar het hoofd slinger<strong>de</strong>, lokten<br />
verontwaardiging en tegenwerpingen uit, zelfs <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereldlike pers. “Een on<strong>de</strong>rwerp <strong>van</strong><br />
zulk een overweldigen<strong>de</strong> majesteit en zulke vreselike gevolgen” met lichtvaardigheid of<br />
spot te behan<strong>de</strong>len, werd door wereld- lingen verklaard, “niet alleen spelen te zijn met <strong>de</strong><br />
gevoelens <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorstan<strong>de</strong>rs er<strong>van</strong>,” maar te “spotten met <strong>de</strong> oor<strong>de</strong>elsdag, Godzelf te<br />
honen, en <strong>de</strong> verschrikkingen <strong>van</strong> het gericht klein te achten.”<br />
De aanhitser tot alle kwaad trachtte niet alleen, <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> Adventboodschap<br />
tegen te werken, maar ook <strong>de</strong> bood-schapper zelf te verdoen. Miller paste <strong>de</strong> waarheid <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Schrift op praktiese wijze toe op <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> zijn hoor<strong>de</strong>rs, berispte hen over hun<br />
zon<strong>de</strong>n, en verontrustte hen in hun zelfgenoegzaamheid; en zijn eenvoudige en snij<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
woor<strong>de</strong>n wekten hun vijandschap op. De tegenstand, die le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerken tegen zijn<br />
boodschap aan <strong>de</strong> dag leg<strong>de</strong>n, gaf aan <strong>de</strong> lagere klassen moed om met meer driestheid te<br />
han<strong>de</strong>len: en vijan<strong>de</strong>n beraam<strong>de</strong>n een plan, om hem <strong>van</strong> het leven te beroven bij het verlaten<br />
<strong>van</strong> een zekere plaats <strong>van</strong> samenkomst. Maar er waren heilige engelen in het gedrang, en<br />
een <strong>van</strong> hen, in <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> een jonge man, nam <strong>de</strong>ze dienstknecht <strong>de</strong>s Heren bij <strong>de</strong> arm, en<br />
voer<strong>de</strong> hem in veiligheid buiten het bereik <strong>van</strong> het verwoe<strong>de</strong> gepeupel. Zijn werk was nog<br />
niet voltooid, en Satan en zijn bondgenoten wer<strong>de</strong>n in hun aanslag teleurgesteld.<br />
Niettegenstaan<strong>de</strong> alle tegenstand groei<strong>de</strong> <strong>de</strong> belangstelling in <strong>de</strong> Adventbeweging aan.<br />
Van twintigtallen en hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n waren <strong>de</strong> gemeenten opgegaan tot even zoveel duizen<strong>de</strong>n.<br />
233
De verschillen<strong>de</strong> kerken breid<strong>de</strong>n zich ver uit, maar na enige tijd openbaar<strong>de</strong> <strong>de</strong> geest <strong>van</strong><br />
tegenstand zich zelfs tegen <strong>de</strong>ze bekeerlingen, en namen <strong>de</strong> kerken stappen om hen, die<br />
Millers inzichten had<strong>de</strong>n aangenomen, aan <strong>de</strong> kerkelike tucht te on<strong>de</strong>rwerpen. Deze<br />
han<strong>de</strong>lwijze lokte een antwoord <strong>van</strong> zijn pen uit, waarin hij in een aanspraak tot <strong>de</strong><br />
Christenen <strong>van</strong> alle kerkgenootschappen erop aandrong, dat, indien zijn leer vals was, men<br />
hem zijn dwaling uit <strong>de</strong> Schrift zou aantonen. “Wat hebben we geloofd,” zei hij, “dat ons<br />
niet bevolen is te geloven door het woord <strong>van</strong> God, hetwelk gijzelven toegeeft, <strong>de</strong> regel en<br />
<strong>de</strong> enige regel te zijn <strong>van</strong> ons geloof en onze wan<strong>de</strong>l? Wat hebben we gedaan, dat zulke<br />
heftige beschuldigingen ons treffen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> kansel en pers, en waardoor gij het<br />
recht zoudt hebben om ons (Adventisten) <strong>van</strong> uw kerken en gemeenschap uit te sluiten?”<br />
“Indien we het mis hebben, weest dan zo goed, en wijst ons aan, waar <strong>de</strong> fout ligt. Toont ons<br />
uit Gods woord onze dwaling; we hebben spot genoeg gele<strong>de</strong>n; dat kan ons nimmer<br />
overtuigen, dat we ongelijk hebben; Gods woord alleen kan onze inzichten veran<strong>de</strong>ren.<br />
Onze besluiten zijn omzichtig en bid<strong>de</strong>nd genomen, volgens het bewijs, dat we er in <strong>de</strong><br />
Schriften voor von<strong>de</strong>n.”<br />
De waarschuwingen,die God <strong>van</strong> eeuw tot eeuw door Zijn dienstknechten aan <strong>de</strong> wereld<br />
gezon<strong>de</strong>n heeft, zijn te allen tij<strong>de</strong> met <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> ver<strong>de</strong>nking en ongeloof ont<strong>van</strong>gen. Toen <strong>de</strong><br />
ongerechtigheid <strong>van</strong> hen, die v——r <strong>de</strong> zondvloed leef<strong>de</strong>n, Hem bewoog om een vloed <strong>de</strong>r<br />
wateren over <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> te brengen, maakte Hij eerst Zijn voornemen aan hen bekend, opdat<br />
ze gelegenheid zou<strong>de</strong>n hebben om zich af te keren <strong>van</strong> hun boze wegen. Hon<strong>de</strong>rd en twintig<br />
jaren lang klonk <strong>de</strong> waarschuwing tot bekering hun in <strong>de</strong> oren, opdat Gods toorn zich niet<br />
zou behoeven te openbaren in hun verwoesting. Maar <strong>de</strong> boodschap scheen hun ij<strong>de</strong>le taal<br />
toe, en ze geloof<strong>de</strong>n hem niet. Overmoedig gewor<strong>de</strong>n in hun god<strong>de</strong>loosheid, bespotten ze <strong>de</strong><br />
boodschapper Gods, achtten niet op zijn smeken, en beschuldig<strong>de</strong>n hem zelfs <strong>van</strong> dwaze<br />
inbeelding. Hoe durf<strong>de</strong> één man opstaan tegen al <strong>de</strong> groten <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>? Indien Noachs<br />
boodschap waar was, waarom zag en geloof<strong>de</strong> <strong>de</strong> gehele wereld hem dan niet? De bewering<br />
<strong>van</strong> één man tegenover <strong>de</strong> wijsheid <strong>van</strong> duizen<strong>de</strong>n! Ze wil<strong>de</strong>n geen geloof slaan aan <strong>de</strong><br />
waarschuwing, noch ook <strong>de</strong> toevlucht nemen tot <strong>de</strong> ark.<br />
Spotters wezen op <strong>de</strong> gang <strong>van</strong> <strong>de</strong> natuur,— <strong>de</strong> onveran<strong>de</strong>r<strong>de</strong> opvolging <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
jaargetij<strong>de</strong>n, op <strong>de</strong> blauwe hemel waaruit nog nooit regen gevallen was, op <strong>de</strong> groene vel<strong>de</strong>n,<br />
verfrist door <strong>de</strong> dauw <strong>van</strong> <strong>de</strong> nacht,— en ze riepen uit: “Spreekt hij niet door gelijkenissen?”<br />
In verachting verklaar<strong>de</strong>n ze, dat <strong>de</strong> prediker <strong>de</strong>r gerechtigheid een onbezonnen geestdrijver<br />
was en ze hol<strong>de</strong>n voort, nog meer verdiept in hun genotzucht, nog meer verslaafd aan hun<br />
boze wegen, dan ooit tevoren. Toch hield hun ongeloof <strong>de</strong> voorspel<strong>de</strong> gebeurtenis niet tegen.<br />
God verdroeg hun boosheid lang, en gaf hun overvloedig gelegenheid tot berouw; maar op<br />
<strong>de</strong> vastgestel<strong>de</strong> tijd bezocht Hij hen, die Zijn gena<strong>de</strong> verworpen had<strong>de</strong>n, met Zijn oor<strong>de</strong>len.<br />
Christus verklaart, dat er een gelijksoortig ongeloof bestaan zal aangaan<strong>de</strong> Zijn<br />
We<strong>de</strong>rkomst. Evenals <strong>de</strong> mensen in Noachs tijd “het niet beken<strong>de</strong>n, totdat <strong>de</strong> zondvloed<br />
kwam, en hen allen wegnam; evenzo,” in <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> onze Zaligmaker, “zal ook <strong>de</strong><br />
234
toekomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen zijn.” Wanneer Gods volk, dat Hem belijdt, zich met <strong>de</strong><br />
wereld verenigt, leeft gelijk <strong>de</strong> wereld leeft, en met hen <strong>de</strong>elneemt aan verbo<strong>de</strong>n genoegens;<br />
wanneer <strong>de</strong> weel<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld <strong>de</strong> weel<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk wordt; wanneer <strong>de</strong><br />
huweliksklokken vrolik lui<strong>de</strong>n, en allen rekenen op lange jaren <strong>van</strong> aardse voorspoed,— dan<br />
zal, met <strong>de</strong> snelheid waarme<strong>de</strong> het weerlicht aan <strong>de</strong> hemel verschiet, het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> hun<br />
schitteren<strong>de</strong> visioenen en bedriegelike verwachtingen daar zijn.<br />
Evenals God Zijn dienstknecht zond om <strong>de</strong> wereld te waarschuwen voor <strong>de</strong> komen<strong>de</strong><br />
vloed, zo zond Hij uitverkoren boodschappers om <strong>de</strong> aanna<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> het laatste oor<strong>de</strong>el<br />
bekend te maken. En evenals Noachs tijdgenoten spotten over <strong>de</strong> voorspellingen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
prediker <strong>de</strong>r gerechtigheid, zo spotten velen in Millers tijd, zelfs on<strong>de</strong>r hen, die bele<strong>de</strong>n tot<br />
Gods volk te behoren, met <strong>de</strong> waarschuwen<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n.<br />
En waarom waren <strong>de</strong> leer en <strong>de</strong> prediking <strong>van</strong> Christus’ we<strong>de</strong>rkomst zo weinig welkom<br />
aan <strong>de</strong> kerken? Terwijl <strong>de</strong> komst <strong>de</strong>s Heren ellen<strong>de</strong> en verwoesting betekent voor <strong>de</strong><br />
god<strong>de</strong>lozen, brengt die aan <strong>de</strong> rechtvaardigen volle vreug<strong>de</strong> en hoop. Deze grote waarheid is<br />
door alle tij<strong>de</strong>n heen <strong>de</strong> vertroosting <strong>van</strong> Gods getrouwen geweest; waarom is hij dan<br />
evenals <strong>de</strong> Bron er<strong>van</strong>, “een steen <strong>de</strong>s aanstoots en een rots <strong>de</strong>r ergernis” gewor<strong>de</strong>n voor het<br />
volk, dat Hem belijdt? Het was onze Heer zelf, die Zijn discipelen beloof<strong>de</strong>: “Wanneer Ik<br />
zal heengegaan zijn, en u plaats zal bereid hebben, zo kome Ik we<strong>de</strong>r, en zal u tot Mij<br />
nemen.” Het was <strong>de</strong> me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> Heiland, die, <strong>de</strong> verlatenheid en het verdriet <strong>van</strong> Zijn<br />
volgelingen vooruit aanschouwen<strong>de</strong>, engelen afzond om hen te troosten met <strong>de</strong> verzekering,<br />
dat Hij in persoon we<strong>de</strong>r zou komen, gelijk Hij naar <strong>de</strong> hemel opgevaren was. Terwijl <strong>de</strong><br />
discipelen naar <strong>de</strong> hemel opzagen om een laatste blik te werpen op Hem, die ze liefhad<strong>de</strong>n,<br />
werd hun aandacht getrokken door <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n: “Gij, Galilese mannen! wat staat ge en ziet<br />
op naar <strong>de</strong> hemel? Deze Jezus, die <strong>van</strong> u opgenomen is in <strong>de</strong> hemel, zal alzo komen,<br />
gelijkerwijs ge Hem naar <strong>de</strong> hemel hebt zien heenvaren.” Hun hoop werd verlevendigd<br />
door <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> engel. De discipelen “keer<strong>de</strong>n we<strong>de</strong>r naar Jeruzalem met grote<br />
blijdschap, en waren allen tijd in <strong>de</strong> tempel loven<strong>de</strong> en danken<strong>de</strong> God.” Ze verheug<strong>de</strong>n zich,<br />
niet omdat Jezus <strong>van</strong> hen geschei<strong>de</strong>n was, en zij achtergelaten waren om te kampen tegen <strong>de</strong><br />
beproevingen en verleidingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld, maar over <strong>de</strong> verzekering <strong>van</strong> <strong>de</strong> engel, dat Hij<br />
we<strong>de</strong>rkomen zou.<br />
De verkondiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus behoor<strong>de</strong> nu, evenals toen het bericht<br />
door <strong>de</strong> engelen aan <strong>de</strong> her<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> Bethlehem gebracht werd, een tijding <strong>van</strong> grote<br />
blijdschap te zijn. Zij, die <strong>de</strong> Heiland waarlik liefhebben, kunnen niet an<strong>de</strong>rs dan met<br />
vreug<strong>de</strong> <strong>de</strong> aankondiging begroeten, op het woord <strong>van</strong> God gegrond, dat Hij, Die het<br />
mid<strong>de</strong>lpunt is <strong>van</strong> hun hoop op het eeuwige leven, we<strong>de</strong>rkomen zal, niet om beledigd,<br />
veracht, en verworpen te wor<strong>de</strong>n, gelijk bij Zijn eerste komst, maar met macht en<br />
heerlikheid, om Zijn volk te verlossen. Zij, die <strong>de</strong> Heiland niet liefhebben, wensen, dat Hij<br />
wegblijven zal; en er kan geen beslissen<strong>de</strong>r bewijs zijn, dat <strong>de</strong> kerken zich <strong>van</strong> God hebben<br />
235
afgekeerd, dan <strong>de</strong> verbittering en vijandschap, opgewekt door <strong>de</strong>ze boodschap, welke hun<br />
uit <strong>de</strong> hemel toegezon<strong>de</strong>n werd.<br />
Zij, die <strong>de</strong> Advent-leer aannamen, ontwaakten tot het besef <strong>van</strong> <strong>de</strong> noodzakelikheid <strong>van</strong><br />
berouw en verootmoediging voor God. Velen had<strong>de</strong>n lange tijd gewankeld tussen Christus<br />
en <strong>de</strong> wereld; nu gevoel<strong>de</strong>n ze, dat het tijd was om tot een beslissing te komen. “De zaken<br />
<strong>de</strong>r eeuwigheid namen voor hen een ongewoon werkelike gestalte aan. Ze gevoel<strong>de</strong>n zich<br />
dichter bij <strong>de</strong> Hemel, en zagen, dat ze schuldig ston<strong>de</strong>n voor God.” Christenen wer<strong>de</strong>n<br />
opgewekt tot een nieuw geestelik leven. Ze kwamen tot het bewustzijn, dat <strong>de</strong> tijd kort was,<br />
en dat, wat ze voor hun me<strong>de</strong>mensen wensten te doen, spoedig gedaan moest wor<strong>de</strong>n. De<br />
aar<strong>de</strong> trad op <strong>de</strong> achtergrond, <strong>de</strong> eeuwigheid scheen zich voor hen te openen; en men<br />
gevoel<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> ziel, met al wat betrekking heeft op het eeuwig wel of wee, boven al het<br />
tij<strong>de</strong>like stond. Gods Geest rustte op hen, en gaf kracht aan het ernstige beroep, dat ze op<br />
hun broe<strong>de</strong>ren zowel als op zondaren <strong>de</strong><strong>de</strong>n, om zich voor te berei<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> dag Gods. Het<br />
stille getuigenis <strong>van</strong> hun dageliks leven was een gedurige bestraffing voor vormelike en<br />
ontoegewij<strong>de</strong> le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk. Die wil<strong>de</strong>n niet gehin<strong>de</strong>rd wor<strong>de</strong>n in hun jagen naar genot,<br />
hun haken naar winstbejag, en hun zucht naar wereldse eer. Vandaar <strong>de</strong> vijandschap en <strong>de</strong><br />
tegenstand, die er tegen het Adventgeloof en hen, die het verkondig<strong>de</strong>n, ontstond.<br />
Toen men bevond, dat <strong>de</strong> bewijsgron<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetiese tijdperken niet omver te<br />
werpen waren, trachtten <strong>de</strong> tegen-stan<strong>de</strong>rs het on<strong>de</strong>rzoeken <strong>van</strong> het punt tegen te gaan door<br />
te leren, dat <strong>de</strong> profetieën verzegeld zijn. Aldus volg<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Protestanten in <strong>de</strong> voetstappen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomsen. Terwijl <strong>de</strong> Pauselike kerk <strong>de</strong> Bijbel <strong>van</strong> het volk weghoudt, beweer<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
Protestantse kerken, dat een belangrijk <strong>de</strong>el <strong>van</strong> het heilige woord — en wel het <strong>de</strong>el,<br />
hetwelk waarhe<strong>de</strong>n aan het licht brengt, die in het biezon<strong>de</strong>r <strong>van</strong> toepassing zijn op onze<br />
tijd — niet verstaan kon wor<strong>de</strong>n. Predikers en gemeente verklaar<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> profetieën <strong>van</strong><br />
Daniël en <strong>de</strong> Openbaring onbegrijpelike verborgenhe<strong>de</strong>n waren. Maar Christus verwees Zijn<br />
discipelen naar <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Profeet Daniël met betrekking tot gebeurtenissen, die in<br />
hun tijd zou<strong>de</strong>n plaats vin<strong>de</strong>n, en sprak: “Die het leest, die merke daarop!” En <strong>de</strong> bewering,<br />
dat <strong>de</strong> Openbaring een verborgenheid is, die niet verstaan kan wor<strong>de</strong>n, wordt<br />
tegengesproken door <strong>de</strong> titel <strong>van</strong> het boek zelf: “De Openbaring <strong>van</strong> Jezus Christus, die God<br />
Hem gegeven heeft, om aan Zijn dienstknechten te tonen <strong>de</strong> dingen, die haast geschie<strong>de</strong>n<br />
moeten. . . . Zalig is hij, die leest, en zijn zij, die horen <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze profetie, en die<br />
bewaren, hetgeen daarin geschreven is; want <strong>de</strong> tijd is nabij.”<br />
De profeet zegt: “Zalig is hij, die leest”—er zijn <strong>de</strong>zulken, die niet willen lezen; <strong>de</strong><br />
zegen is niet voor hen. “En zij, die horen”—er zijn er ook sommigen, die weigeren iets<br />
aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> profetieën te horen; <strong>de</strong> zegen is voor die klasse niet. “En bewaren, hetgeen<br />
daarin geschreven is”—velen weigeren, om acht te slaan op <strong>de</strong> waarschuwingen en het<br />
on<strong>de</strong>rwijs, dat <strong>de</strong> Openbaring bevat; geen <strong>van</strong> <strong>de</strong>zen kannen aanspraak maken op <strong>de</strong><br />
beloof<strong>de</strong> zegen. Allen, die <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwerpen <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetie belachelik maken, en spotten met<br />
<strong>de</strong> beel<strong>de</strong>n, die hier op plechtige wijze wor<strong>de</strong>n aangegeven; allen, die weigeren om hun<br />
236
leven te hervormen, en zich voor te berei<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen, zullen<br />
ongezegend blijven. Hoe durven <strong>de</strong> mensen leren, dat <strong>de</strong> Openbaring een verborgenheid is,<br />
die niet door menselik verstand kan wor<strong>de</strong>n begrepen, met het oog op het getuigenis, dat<br />
on<strong>de</strong>r Ingeving dienaangaan<strong>de</strong> is uitgesproken? Het is een geopenbaar<strong>de</strong> verborgenheid, een<br />
geopend boek. Het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Openbaring vestigt <strong>de</strong> aandacht op <strong>de</strong> profetieën <strong>van</strong><br />
Daniël, en bei<strong>de</strong> bie<strong>de</strong>n uiterst gewichtige lering aan, door God aan <strong>de</strong> mensen gegeven,<br />
aangaan<strong>de</strong> gebeurtenissen, welke plaats zullen vin<strong>de</strong>n bij <strong>de</strong> sluiting <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wereldgeschie<strong>de</strong>nis.<br />
Aan Johannes wer<strong>de</strong>n tonelen <strong>van</strong> het allergrootste belang in <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvinding <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
kerk geopenbaard. Hij aan-schouw<strong>de</strong> <strong>de</strong> toestand, <strong>de</strong> gevaren, <strong>de</strong> strijd, en <strong>de</strong> ein<strong>de</strong>like<br />
verlossing <strong>van</strong> Gods volk. Hij teken<strong>de</strong> <strong>de</strong> laatste boodschappen op, waardoor <strong>de</strong> oogst <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> aar<strong>de</strong> gerijpt moet wor<strong>de</strong>n, hetzij als schoven voor <strong>de</strong> hemelse korenschuur, of als<br />
brandhout voor het vuur <strong>de</strong>r vernieling. On<strong>de</strong>rwerpen <strong>van</strong> ontzaglik belang wer<strong>de</strong>n aan hem<br />
geopenbaard, voornamelik ter wille <strong>van</strong> <strong>de</strong> laatste kerk, opdat zij, die zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> dwaling<br />
tot <strong>de</strong> waarheid zou<strong>de</strong>n keren, on<strong>de</strong>rricht mochten wor<strong>de</strong>n aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> gevaren en <strong>de</strong> strijd,<br />
die hun te wachten ston<strong>de</strong>n. Niemand behoeft in duisternis te verkeren omtrent hetgeen op<br />
<strong>de</strong> aar<strong>de</strong> plaats zal vin<strong>de</strong>n.<br />
Waarom dan <strong>de</strong>ze algemene onwetendheid omtrent een belangrijk ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Heilige Schrift? Waarom <strong>de</strong>ze algemene weerzin om te on<strong>de</strong>rzoeken, wat erin geleerd<br />
wordt ? Het is het gevolg <strong>van</strong> een bestu<strong>de</strong>er<strong>de</strong> poging <strong>van</strong> <strong>de</strong> vorst <strong>de</strong>r duisternis om voor <strong>de</strong><br />
mensen te verbergen hetgeen zijn bedrog zou openbaren. Om <strong>de</strong>ze re<strong>de</strong>n spreekt Christus,<br />
die <strong>de</strong> Openbaring gegeven heeft, <strong>de</strong> strijd voorzien<strong>de</strong>, die er gevoerd zou wor<strong>de</strong>n tegen het<br />
on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> dit Boek, een zegen uit over allen, die <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetie zou<strong>de</strong>n<br />
lezen, horen en bewaren.<br />
237
Hoofdstuk 19 — Licht in <strong>de</strong> Duisternis<br />
Gods werk op aar<strong>de</strong> vertoont door alle eeuwen heen een treffen<strong>de</strong> gelijkvormigheid in<br />
ie<strong>de</strong>re grote hervorming of godsdienstige beweging. De grondregels, waarnaar God met <strong>de</strong><br />
mensen han<strong>de</strong>lt, zijn altijd <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong>. De belangrijke bewegingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> tegenwoordige tijd<br />
zijn een weerga <strong>van</strong> die <strong>van</strong> vroegere eeuwen en <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvinding <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk in vervlogen<br />
tij<strong>de</strong>n bevat lessen <strong>van</strong> grote waar<strong>de</strong> voor onze eigen tijd.<br />
Er is geen waarheid, die <strong>de</strong> Bijbel dui<strong>de</strong>liker leert, dan dat God door Zijn heilige Geest<br />
Zijn dienstknechten op aar<strong>de</strong> biezon<strong>de</strong>re leiding schenkt in <strong>de</strong> grote bewegingen, waardoor<br />
het verlossingswerk voortgezet wordt. De mensen zijn werktuigen in Gods hand, die door<br />
Hem gebruikt wor<strong>de</strong>n om Zijn doelein<strong>de</strong>n <strong>van</strong> gena<strong>de</strong> en barmhartigheid te bereiken.<br />
Ie<strong>de</strong>reen heeft een <strong>de</strong>el, waarvoor hij te zorgen heeft; aan ie<strong>de</strong>reen wordt een zekere mate<br />
<strong>van</strong> licht geschonken, passend voor <strong>de</strong> vereisten <strong>van</strong> zijn tijd, en voldoen<strong>de</strong> om hem in staat<br />
te stellen, het werk te verrichten, dat God hem te doen gegeven heeft. Maar geen mens,<br />
hoezeer ook door <strong>de</strong> Hemel begunstigd, heeft het grote verlossingsplan ooit volkomen<br />
begrepen, of zelfs meer dan ten <strong>de</strong>le beseft, wat <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like bedoeling is met het werk<br />
voor zijn eigen tijd. De mensen begrijpen niet ten volle wat God wenst te weeg te brengen<br />
door het werk, dat Hij hun te doen gegeven heeft; ze beseffen niet volkomen het gewicht<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> boodschap, die ze in Zijn naam overbrengen.<br />
“Zult gij <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeking Gods vin<strong>de</strong>n? Zult gij tot <strong>de</strong> volmaaktheid toe <strong>de</strong> Almachtige<br />
vin<strong>de</strong>n?” “Mijn gedachten zijn niet ulie<strong>de</strong>r gedachten, en uw wegen zijn niet Mijn wegen,<br />
spreekt <strong>de</strong> Heer. Want gelijk <strong>de</strong> hemelen hoger zijn dan <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, alzo zijn Mijn wegen<br />
hoger dan uw wegen, en Mijn gedachten dan ulie<strong>de</strong>r gedachten.” “Ik ben God, en er is geen<br />
God meer, en er is niet gelijk Ik; Die <strong>van</strong> <strong>de</strong>n beginne aan verkondig het ein<strong>de</strong>, en <strong>van</strong>ouds<br />
af die dingen, die nog niet geschied zijn.”<br />
Zelfs <strong>de</strong> profeten, begaafd met een biezon<strong>de</strong>re verlichting <strong>van</strong> <strong>de</strong> Geest, begrepen niet<br />
volkomen <strong>de</strong> betekenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> openbaringen, die hun toevertrouwd wer<strong>de</strong>n. De betekenis<br />
er<strong>van</strong> zou <strong>van</strong> eeuw tot eeuw geopenbaard wor<strong>de</strong>n, naarmate het volk Gods <strong>de</strong> lering, die<br />
erin vervat was, zou behoeven. Petrus, over <strong>de</strong> zaligheid schrijven<strong>de</strong>, die door het e<strong>van</strong>gelie<br />
aan het licht gebracht wordt, zegt : Van welke zaligheid “<strong>de</strong> profeten on<strong>de</strong>rvraagd en<br />
on<strong>de</strong>rzocht hebben, die geprofeteerd hebben <strong>van</strong> <strong>de</strong> gena<strong>de</strong>, aan u geschied; on<strong>de</strong>rzoeken<strong>de</strong>,<br />
op welke, of hoedanige tijd <strong>de</strong> Geest <strong>van</strong> Christus, die in hen was, beduid<strong>de</strong> en tevoren<br />
getuig<strong>de</strong> het lij<strong>de</strong>n, dat op Christus komen zou, en <strong>de</strong> heerlikheid daarna volgen<strong>de</strong>. Aan<br />
<strong>de</strong>welken geopenbaard is, dat ze niet zichzelven, maar ons bedien<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze dingen.”<br />
Maar hoewel het niet aan <strong>de</strong> profeten gegeven was, <strong>de</strong> dingen, die hun geopenbaard<br />
wer<strong>de</strong>n, volkomen te verstaan, trachtten ze ernstig al het licht te verkrijgen, dat het Go<strong>de</strong><br />
behaagd had te laten schijnen. Ze “on<strong>de</strong>rvraag<strong>de</strong>n en on<strong>de</strong>rzochten,” “on<strong>de</strong>rzoeken<strong>de</strong>, op<br />
238
welke of hoedanige tijd <strong>de</strong> Geest <strong>van</strong> Christus, die in hen was, beduid<strong>de</strong> en tevoren<br />
getuig<strong>de</strong>.” Welk een les voor Gods volk in <strong>de</strong> Christelike be<strong>de</strong>ling, te wier behoeve <strong>de</strong>ze<br />
profetieën aan Zijn dienstknechten gegeven wer<strong>de</strong>n! “Aan <strong>de</strong>welken geopenbaard is, dat ze<br />
niet zichzelven, maar ons bedien<strong>de</strong>n.” Laat ons nagaan, hoe <strong>de</strong>ze heilige mannen Gods<br />
“on<strong>de</strong>rvraag<strong>de</strong>n en on<strong>de</strong>rzochten” aangaan<strong>de</strong> openbaringen, die hun gegeven waren voor<br />
nog ongeboren geslachten.<br />
Vergelijkt hun heilige ijver met <strong>de</strong> trage onachtzaamheid, waarme<strong>de</strong> <strong>de</strong> begunstig<strong>de</strong>n uit<br />
latere tij<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze hemelse gave beschouwen. Welk een terechtwijzing voor <strong>de</strong><br />
gemakzuchtige, wereldlieven<strong>de</strong> onverschilligheid, die er zich me<strong>de</strong> tevre<strong>de</strong>n stelt, te<br />
verklaren dat <strong>de</strong> profetieën niet verstaan kunnen wor<strong>de</strong>n. Ofschoon het eindige verstand <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> mensen niet bevoegd is, om <strong>de</strong> raadslagen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Oneindige binnen te dringen, of <strong>de</strong><br />
uitwerking <strong>van</strong> Zijn voornemens volkomen te begrijpen, toch is het menigmaal ten gevolge<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> een of an<strong>de</strong>re dwaling of nalatigheid aan hun zij<strong>de</strong>, dat ze <strong>de</strong> boodschappen <strong>de</strong>s<br />
Hemels zo ondui<strong>de</strong>lik verstaan. Niet zel<strong>de</strong>n is het verstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen, en zelfs <strong>van</strong><br />
Gods diensknechten, z— verblind door menselike beschouwingen, 2 Petrus 1:10-12. Door<br />
overleveringen en valse leer <strong>van</strong> mensen, dat ze slechts ten <strong>de</strong>le in staat zijn om <strong>de</strong> grote<br />
dingen te vatten, die Hij in Zijn woord geopenbaard heeft. Zulks was het geval met <strong>de</strong><br />
discipelen <strong>van</strong> Christus, zelfs toen <strong>de</strong> Heiland in persoon met hen verkeer<strong>de</strong>. De algemene<br />
opvatting <strong>van</strong> <strong>de</strong> Messias, als een aards vorst, die Israël verheffen zou tot <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> een<br />
wereldrijk, had hun hart vervuld, en ze kon<strong>de</strong>n <strong>de</strong> betekenis <strong>van</strong> Zijn woor<strong>de</strong>n, waarin Hij<br />
Zijn lij<strong>de</strong>n en sterven voorspel<strong>de</strong>, niet verstaan.<br />
Ze <strong>de</strong><strong>de</strong>n hun plicht door het Joodse volk het aanbod <strong>de</strong>r gena<strong>de</strong> te doen, en op <strong>de</strong> eigen<br />
tijd, toen ze verwachtten hun Heer <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> David te zien bestijgen, moesten ze het<br />
aanschouwen, dat Hij als een boosdoener gegrepen, gegeseld, bespot, veroor<strong>de</strong>eld, en aan<br />
het kruis <strong>van</strong> Golgotha verhoogd werd. Welk een wanhoop en zielsangst verscheur<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
harten <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze discipelen geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> dagen, die hun Heer in <strong>de</strong> groeve doorbracht!<br />
Christus zelf had hen uitgezon<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> boodschap: “De tijd is vervuld, en het koninkrijk<br />
Gods nabij gekomen; bekeert u, en gelooft het e<strong>van</strong>gelie.” Die boodschap grond<strong>de</strong> zich op<br />
<strong>de</strong> profetie <strong>van</strong> Daniël 9. De negen en zestig weken wer<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> engel verklaard als<br />
reiken<strong>de</strong> tot aan <strong>de</strong> “Messias, <strong>de</strong> Vorst,” en met hooggespannen hoop en blij<strong>de</strong><br />
verwachtingen zagen <strong>de</strong> discipelen uit naar <strong>de</strong> oprichting <strong>van</strong> het koninkrijk <strong>van</strong> <strong>de</strong> Messias<br />
te Jeruzalem, om over <strong>de</strong> gehele aar<strong>de</strong> te heersen.<br />
Ze verkondig<strong>de</strong>n <strong>de</strong> boodschap, die Christus hun had toevertrouwd, ofschoon zijzelven<br />
<strong>de</strong> betekenis er<strong>van</strong> verkeerd begrepen. Terwijl hun aankondiging zich op Dan. 9:25 grond<strong>de</strong>,<br />
zagen ze in het volgen<strong>de</strong> vers <strong>van</strong> hetzelf<strong>de</strong> hoofdstuk niet, dat <strong>de</strong> Messias uitgeroeid zou<br />
wor<strong>de</strong>n. Van hun geboorte af aan had<strong>de</strong>n ze het hart gezet op <strong>de</strong> heerlikheid, die <strong>van</strong> een<br />
aards koninkrijk te verwachten was, en dit verblind<strong>de</strong> hun verstand voor <strong>de</strong> biezon<strong>de</strong>re<br />
punten in <strong>de</strong> voorzegging, zowel als voor <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Christus. Christus was op <strong>de</strong><br />
juiste tijd en wijze gekomen, die in <strong>de</strong> profetie voorspeld was. Het getuigenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift<br />
239
was in ie<strong>de</strong>re biezon<strong>de</strong>rheid <strong>van</strong> Zijn bediening vervuld. Hij had <strong>de</strong> boodschap <strong>de</strong>r zaligheid<br />
gepredikt, en “Zijn woord was met macht.” De harten <strong>van</strong> Zijn hoor<strong>de</strong>rs had<strong>de</strong>n getuigd, dat<br />
het uit <strong>de</strong> Hemel was. Het Woord en <strong>de</strong> Geest Gods staaf<strong>de</strong>n <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like opdracht <strong>van</strong><br />
Zijn Zoon. De discipelen hingen nog met onverflauw<strong>de</strong> genegenheid aan hun gelief<strong>de</strong><br />
Meester. En toch waren hun harten in onzekerheid en twijfel gehuld. In hun zielsangst<br />
herinner<strong>de</strong>n ze zich toen niet <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Christus, die heenwezen op Zijn lij<strong>de</strong>n en<br />
sterven. Indien Jezus <strong>van</strong> Nazareth <strong>de</strong> ware Messias geweest was, zou<strong>de</strong>n zijn dan aldus in<br />
droefheid en teleurstelling gedompeld zijn? Dit was <strong>de</strong> vraag, die hun zielen teister<strong>de</strong>,<br />
terwijl <strong>de</strong> Heiland in het graf lag, al <strong>de</strong> hopeloze uren <strong>van</strong> die Sabbat, die er verliepen tussen<br />
Zijn dood en Zijn opstanding.<br />
Ofschoon <strong>de</strong>ze volgelingen <strong>van</strong> Jezus in een donkere nacht <strong>van</strong> droefenis gehuld lagen,<br />
waren ze toch niet verlaten. De profeet zegt: “Wanneer ik in duisternis zal gezeten zijn, zal<br />
<strong>de</strong> Heer me een licht zijn. . . . Hij zal me uitbrengen aan het licht, ik zal mijn lust zien aan<br />
Zijn gerechtigheid.„ “Ook verduistert <strong>de</strong> duisternis voor U niet; maar <strong>de</strong> nacht licht als <strong>de</strong><br />
dag, <strong>de</strong> duisternis is als het licht.” God heeft gesproken: “Voor <strong>de</strong> oprechten gaat het licht<br />
op in <strong>de</strong> duister-nis.” “Ik zal <strong>de</strong> blin<strong>de</strong>n lei<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> weg, die ze niet geweten hebben; Ik<br />
zal ze doen tre<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n, die ze niet geweten hebben. Ik zal <strong>de</strong> duisternis voor hun<br />
aangezicht tot licht maken, en het kromme tot recht. Deze dingen zal Ik hun doen, en Ik zal<br />
hen niet verlaten.”<br />
De aankondiging, die door <strong>de</strong> discipelen in <strong>de</strong> naam <strong>de</strong>s Heren was geschied, was in alle<br />
biezon<strong>de</strong>rhe<strong>de</strong>n juist, en <strong>de</strong> gebeurtenissen, waarop hij heen wees, grepen toen juist plaats.<br />
“De tijd is vervuld, het koninkrijk Gods in nabij gekomen,” was hun boodschap geweest.<br />
Aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> “<strong>de</strong> tijd”— <strong>de</strong> negen en zestig weken <strong>van</strong> Daniël 9, die zich zou<strong>de</strong>n uitstrekken<br />
tot <strong>de</strong> Messias, “<strong>de</strong> Gezalf<strong>de</strong>”—had Christus <strong>de</strong> zalving <strong>van</strong> <strong>de</strong> Geest ont<strong>van</strong>gen na<br />
Zijn doop door Johannes in <strong>de</strong> Jordaan. En het “koninkrijk Gods”, hetwelk ze verklaard<br />
had<strong>de</strong>n nabij te zijn, werd door <strong>de</strong> dood <strong>van</strong> Christus opgericht. Dit rijk was niet, zoals ze<br />
geleerd had<strong>de</strong>n te geloven, een aards koninkrijk. Ook was het niet dat toekomstige,<br />
onver<strong>de</strong>rfelike koninkrijk, dat gesticht zal wor<strong>de</strong>n, wanneer “het rijk en <strong>de</strong> heerschappij, en<br />
<strong>de</strong> grootheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> koninkrijken on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> ganse hemel zal gegeven wor<strong>de</strong>n aan bet volk<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> heiligen <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoge plaatsen;” dat eeuwige koninkrijk, waarin “alle heerschappijen<br />
Hem zullen eren en gehoorzamen.”<br />
De uitdrukking “koninkrijk Gods,” zoals die in <strong>de</strong> Bijbel gebezigd wordt, wordt gebruikt<br />
om zowel het koninkrijk <strong>de</strong>r gena<strong>de</strong> als het koninkrijk <strong>de</strong>r heerlikheid aan te dui<strong>de</strong>n. Het<br />
koninkrijk <strong>de</strong>r gena<strong>de</strong> wordt door Paulus in <strong>de</strong> brief aan <strong>de</strong> Hebreeën beschreven. Na op<br />
Christus, <strong>de</strong> barmhartige Mid<strong>de</strong>laar, gewezen te hebben, “die me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n heeft met onze<br />
zwakhe<strong>de</strong>n,” zegt <strong>de</strong> apostel: “Laat ons dan met vrijmoedigheid toegaan tot <strong>de</strong> troon <strong>de</strong>r<br />
gena<strong>de</strong>, opdat we barmhartigheid mogen verkrijgen en gena<strong>de</strong> vin<strong>de</strong>n.” De troon <strong>de</strong>r<br />
gena<strong>de</strong> stelt het koninkrijk <strong>de</strong>r gena<strong>de</strong> voor; want het bestaan <strong>van</strong> een troon veron<strong>de</strong>rstelt<br />
ook het bestaan <strong>van</strong> een koninkrijk. In vele <strong>van</strong> Zijn gelijkenissen gebruikt Christus <strong>de</strong><br />
240
uitdrukking “het koninkrijk <strong>de</strong>r hemelen,” om het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like gena<strong>de</strong> op <strong>de</strong><br />
harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen aan te dui<strong>de</strong>n.<br />
Alzo ook betekent <strong>de</strong> troon <strong>de</strong>r heerlikheid het koninkrijk <strong>de</strong>r heerlikheid, en op dit<br />
koninkrijk wordt gedoeld in <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland: “Wanneer <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen<br />
komen zal in Zijn heerlikheid, en al <strong>de</strong> heilige engelen met Hem, dan zal Hij zitten op <strong>de</strong><br />
troon <strong>van</strong> Zijn heerlikheid; en v——r Hem zullen al <strong>de</strong> volken verga<strong>de</strong>rd wor<strong>de</strong>n.” Dit<br />
koninkrijk is nog in <strong>de</strong> toekomst. Het zal niet gesticht wor<strong>de</strong>n v——r <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong><br />
Christus.<br />
Het koninkrijk <strong>de</strong>r gena<strong>de</strong> werd onmid<strong>de</strong>llik na <strong>de</strong> val <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens opgericht, toen er<br />
een plan werd beraamd voor <strong>de</strong> verlossing <strong>van</strong> het zondige geslacht. Het bestond toen in het<br />
voornemen en door <strong>de</strong> belofte Gods; en door het geloof kon <strong>de</strong> mens er on<strong>de</strong>rdaan <strong>van</strong><br />
wor<strong>de</strong>n. Toch werd het niet wezenlik bevestigd, voordat Christus gestorven was. Zelfs nadat<br />
Hij Zijn aardse bediening op zich genomen had, zou <strong>de</strong> Heiland, uitgeput door <strong>de</strong><br />
hardnekkigheid en ondankbaarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen, zich <strong>van</strong> het offer op Golgotha terug<br />
hebben kunnen trekken. In Gethsemané tril<strong>de</strong> <strong>de</strong> bittere beker in Zijn hand. Zelfs toen nog<br />
had Hij zich het bloedzweet <strong>van</strong> het voorhoofd kunnen wissen, en het schuldig<br />
mensegeslacht kunnen laten omkomen in zijn god<strong>de</strong>loosheid. Had Hij dit gedaan, er had<br />
geen verlossing kunnen zijn voor <strong>de</strong> gevallen mensheid. Maar toen <strong>de</strong> Heiland Zijn leven<br />
afleg<strong>de</strong>, en met Zijn laatste a<strong>de</strong>mtocht uitriep: “Het is volbracht,” toen was <strong>de</strong> uitvoering<br />
<strong>van</strong> het verlossingsplan verzekerd. De belofte <strong>van</strong> <strong>de</strong> zaligheid, aan het zondige paar in<br />
E<strong>de</strong>n gegeven, was bekrachtigd. Het koninkrijk <strong>de</strong>r gena<strong>de</strong>, dat tevoren bestaan had door <strong>de</strong><br />
belofte Gods, werd toen bevestigd.<br />
Aldus gaf <strong>de</strong> dood <strong>van</strong> Christus — juist die gebeurtenis, welke <strong>de</strong> discipelen had<strong>de</strong>n<br />
beschouwd als <strong>de</strong> ein<strong>de</strong>like vernietiging <strong>van</strong> hun hoop — hun voor eeuwig <strong>de</strong> verzekering<br />
er<strong>van</strong>. Terwijl hij hun een wre<strong>de</strong> teleurstelling berokken<strong>de</strong>, was hij het grootste bewijs, dat<br />
hun geloof zich niet had vergist. De gebeurtenis, die hen met rouw en wanhoop had vervuld,<br />
was <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong>, die een <strong>de</strong>ur <strong>de</strong>r hope open<strong>de</strong> voor ie<strong>de</strong>r kind <strong>van</strong> Adam, en die het<br />
mid<strong>de</strong>lpunt vorm<strong>de</strong> <strong>van</strong> het toekomstige leven en <strong>de</strong> eeuwige gelukzaligheid <strong>van</strong> al Gods<br />
getrouwen in alle eeuwen.<br />
Voornemens <strong>van</strong> oneindige barmhartigheid bereikten hun vervulling door <strong>de</strong><br />
teleurstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> discipelen. Terwijl hun harten zich gewonnen gaven voor <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like<br />
gena<strong>de</strong> en <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> Hem, Die “sprak, gelijk nooit een mens gesproken had,”<br />
was toch nog met het reine goud <strong>van</strong> hun lief<strong>de</strong> tot Jezus, het lage allooi <strong>van</strong> wereldse trots<br />
en zelfzuchtige eerzucht vermengd. Zelfs in <strong>de</strong> zaal, waar het pascha genuttigd werd, in die<br />
plechtige ure, toen hun Meester reeds <strong>de</strong> schaduwen <strong>van</strong> Gethsemané binnentrad, was er<br />
“twisting on<strong>de</strong>r hen, wie <strong>van</strong> hen <strong>de</strong> meeste zou zijn.” Hun visioen was vol <strong>van</strong> <strong>de</strong> troon, <strong>de</strong><br />
kroon, en <strong>de</strong> heerlikheid, terwijl onmid<strong>de</strong>llik v——r hen lagen <strong>de</strong> verne<strong>de</strong>ring en zielsangst<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> hof, <strong>de</strong> gerichtszaal, het kruis <strong>van</strong> Golgotha. Het was <strong>de</strong> trots <strong>van</strong> hun hart, hun dorst<br />
241
naar wereldse heerlikheid, welke er hen toe gebracht had, zo hardnekkig te hangen aan <strong>de</strong><br />
valse leer <strong>van</strong> hun tijd, en <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland over het hoffd te zien, die zo dui<strong>de</strong>lik<br />
<strong>de</strong> ware aard <strong>van</strong> Zijn koninkrijk aantoon<strong>de</strong>n, en op Zijn zielsangst en dood wezen.<br />
En <strong>de</strong>ze dwalingen had<strong>de</strong>n tot gevolg <strong>de</strong> beproeving — zwaar, maar nodig — die God<br />
over hen toeliet, om hen terecht te brengen. Ofschoon <strong>de</strong> discipelen <strong>de</strong> betekenis <strong>van</strong> hun<br />
boodschap misverstaan had<strong>de</strong>n, en tekort waren geschoten in <strong>de</strong> verwezenliking <strong>van</strong> hun<br />
verwachtingen, had<strong>de</strong>n ze toch <strong>de</strong> waarschuwing gepredikt, die God hun gegeven had, en <strong>de</strong><br />
Heer wil<strong>de</strong> hun geloof belonen, en hun gehoorzaamheid eren. Aan hen zou het werk<br />
toevertrouwd wor<strong>de</strong>n om aan alle volken <strong>de</strong> eerste tijding te brengen <strong>van</strong> het heerlike<br />
e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> hun verrezen Heer. En om hen op dit werk voor te berei<strong>de</strong>n, werd <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rvinding, die hun zo bitter toescheen, over hen beschikt.<br />
Na Zijn opstanding verscheen Jezus aan Zijn discipelen op weg naar Emmaus, en<br />
“begonnen hebben<strong>de</strong> met Mozes en <strong>van</strong> al <strong>de</strong> profeten, leg<strong>de</strong> Hij hun uit in al <strong>de</strong> Schriften,<br />
hetgeen <strong>van</strong> Hemgeschreven was.” De harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> discipelen wer<strong>de</strong>n bewogen. Hun<br />
geloof werd we<strong>de</strong>r aangewakkerd. Ze wer<strong>de</strong>n “we<strong>de</strong>rgeboren tot een leven<strong>de</strong> hoop,” zelfs<br />
voordat Jezus zich aan hen geopenbaard had. Zijn doel was, hun verstand te verlichten, en<br />
hun geloof te vestigen op het “vaste woord <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetie.” Hij wil<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> waarheid<br />
vaste wortel zou schieten in hun harten, niet alleen omdat die door Zijn persoonlik<br />
getuigenis werd gestaafd, maar om het ongetwijfeld bewijs, dat door <strong>de</strong> beel<strong>de</strong>n en<br />
voorafschaduwingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> typiese wet, en door <strong>de</strong> profetieën <strong>van</strong> het Ou<strong>de</strong> Testament<br />
gegeven werd. Het was nodig voor <strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong> Christus, een geloof te hebben, waar<br />
ze rekenschap <strong>van</strong> geven kon<strong>de</strong>n, niet alleen in hun eigen belang, maar opdat ze <strong>de</strong> kennis<br />
<strong>van</strong> Christus aan <strong>de</strong> wereld zou<strong>de</strong>n kunnen brengen. En als <strong>de</strong> allereerste schre<strong>de</strong> in het<br />
me<strong>de</strong><strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze kennis, wees Jezus Zijn discipelen op “Mozes en <strong>de</strong> profeten.” Dit was<br />
het getuigenis, dat door <strong>de</strong> verrezen Heiland over <strong>de</strong> waar<strong>de</strong> en belangrijkheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
geschriften <strong>van</strong> het Ou<strong>de</strong> Testament gegeven werd.<br />
Welk een veran<strong>de</strong>ring werd er in <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> discipelen gewrocht, toen ze hun<br />
Meester we<strong>de</strong>rom in het gelief<strong>de</strong> aangezicht blikten! In vollere en hogere zin dan ooit<br />
tevoren had<strong>de</strong>n ze “Die gevon<strong>de</strong>n, <strong>van</strong> welke Mozes in <strong>de</strong> wet geschreven heeft, en <strong>de</strong><br />
profeten.” De onzekerheid, <strong>de</strong> zielsangst, <strong>de</strong> wanhoop maakten plaats voor volkomen<br />
zekerheid, en een onbewolkt geloof. Was het een won<strong>de</strong>r dat ze na Zijn hemelvaart “alle tijd<br />
in <strong>de</strong> tempel waren, loven<strong>de</strong> en danken<strong>de</strong> God?” Het volk, dat slechts kennis droeg <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
sma<strong>de</strong>like dood <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland, verwachtte, op hun gelaat <strong>de</strong> uitdrukking <strong>van</strong> verdriet,<br />
ontsteltenis en ne<strong>de</strong>rlaag te bespeuren; maar ze lazen er blijdschap en triomf. Welk een<br />
voorbereiding had<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze discipelen ont<strong>van</strong>gen voor het werk, dat v——r hen lag! Ze<br />
waren door <strong>de</strong> bitterste beproeving heengegaan, die hun met mogelikheid had kunnen<br />
treffen, en had<strong>de</strong>n gezien, hoe Gods woord, toen alles voor het menselik oog geheel en al<br />
verloren had geschenen, zegevierend bewaarheid was gewor<strong>de</strong>n.<br />
242
Wat kon <strong>van</strong> nu aan hun geloof schokken, of <strong>de</strong> gloed <strong>van</strong> hun lief<strong>de</strong> verkoelen? In het<br />
grievendst verdriet had<strong>de</strong>n ze “een sterke vertroosting,” en een hoop, als “een anker <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
ziel, hetwelk zeker en vast is.” Ze waren getuigen geweest <strong>van</strong> <strong>de</strong> wijsheid en <strong>de</strong> kracht<br />
Gods, en waren “verzekerd, dat noch dood, noch leven, noch engelen, noch overhe<strong>de</strong>n, noch<br />
machten, noch tegenwoordige, noch toekomen<strong>de</strong> dingen, noch hoogte, noch diepte, noch<br />
enig an<strong>de</strong>r schepsel” hen zou kunnen schei<strong>de</strong>n <strong>van</strong> “<strong>de</strong> lief<strong>de</strong> Gods, welke is in Christus<br />
Jezus, onze Heer.” “In dit alles,” zei<strong>de</strong>n ze, “zijn we meer dan overwinnaars, door Hem, Die<br />
ons heeft liefgehad.” “Het woord <strong>de</strong>s Heren bestaat in eeuwigheid.” En “wie is het, die<br />
verdoemt? Christus is het, Die gestorven is: ja, wat meer is, Die ook opgewekt is, Die ook<br />
ter rechterhand Gods is, Die ook voor ons bidt.”<br />
De Heer zegt: “Mijn volk zal niet beschaamd wor<strong>de</strong>n tot in eeuwigheid.” “Des avonds<br />
vernacht het geween, maar <strong>de</strong>s morgens is er gejuich.” Toen <strong>de</strong>ze discipelen <strong>de</strong> Heiland op<br />
Zijn opstandingsdag ontmoetten, en hun harten in hen brand<strong>de</strong>n; toen ze naar Zijn woor<strong>de</strong>n<br />
luister<strong>de</strong>n; toen ze Zijn hoofd, Zijn han<strong>de</strong>n en voeten aanschouw<strong>de</strong>n, die voor hen verwond<br />
waren; toen Jezus hen v——r Zijn hemelvaart buiten leid<strong>de</strong> tot aan Bethanië, en Zijn<br />
han<strong>de</strong>n opheffen<strong>de</strong> hen zegen<strong>de</strong>, en hun gelastte: “Gaat heen in <strong>de</strong> gehele wereld, predikt<br />
het e<strong>van</strong>gelie,” erbij voegen<strong>de</strong>: “Ziet, Ik ben met ulie<strong>de</strong>n al <strong>de</strong> dagen;” toen op <strong>de</strong><br />
Pinksterdag <strong>de</strong> beloof<strong>de</strong> Trooster ne<strong>de</strong>rdaal<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> kracht uit <strong>de</strong> hoge gegeven werd, en <strong>de</strong><br />
zielen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gelovigen tril<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> bewuste tegenwoordigheid <strong>van</strong> hun opgevaren<br />
Heer,— zou<strong>de</strong>n ze toen, zelfs toen, schoon hun pad als het Zijne door opofferingen en<br />
martelaarschap heen voer<strong>de</strong>, <strong>de</strong> bediening <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> Zijn gena<strong>de</strong>, met <strong>de</strong> “kroon<br />
<strong>de</strong>r gerechtigheid,” die ze ont<strong>van</strong>gen zullen bij Zijn we<strong>de</strong>rkomst, hebben willen ruilen voor<br />
<strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> een aardse troon, welke hun hoop uitmaakte, toen ze in het eerst Zijn<br />
volgelingen wer<strong>de</strong>n? Hij, Die “machtig is meer dan overvloediglik te doen boven al wat we<br />
bid<strong>de</strong>n of <strong>de</strong>nken,” had hun met <strong>de</strong> gemeenschap aan Zijn lij<strong>de</strong>n <strong>de</strong>elname aan Zijn vreug<strong>de</strong><br />
geschonken,— <strong>de</strong> blijdschap <strong>van</strong> “vele kin<strong>de</strong>ren tot <strong>de</strong> heerlikheid te lei<strong>de</strong>n,” een<br />
onuitsprekelik genot, “een zeer uitnemend gewicht <strong>de</strong>r heerlikheid,” waartegen, zegt Paulus,<br />
“onze lichte verdrukking, die zeer haast voorbijgaat,” “niet te waar<strong>de</strong>ren is.”<br />
De on<strong>de</strong>rvinding <strong>van</strong> <strong>de</strong> discipelen, die het “e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> het koninkrijk predikten” bij<br />
<strong>de</strong> eerste komst <strong>van</strong> Christus, vindt zijn tegenbeeld in <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvinding <strong>van</strong> hen, die Zijn<br />
we<strong>de</strong>rkomst verkondig<strong>de</strong>n. Evenals <strong>de</strong> discipelen uitgingen om te prediken: “De tijd is<br />
vervuld, het koninkrijk Gods is nabij gekomen,” evenzo verkondig<strong>de</strong> Miller en zijn<br />
me<strong>de</strong>genoten, dat het langste en laatste profetiese tijdperk, waar<strong>van</strong> in <strong>de</strong> Bijbel gesproken<br />
wordt, bijna verstreken was, dat het oor<strong>de</strong>el na<strong>de</strong>r<strong>de</strong>, en het eeuwige koninkrijk op het punt<br />
stond <strong>van</strong> opgericht te wor<strong>de</strong>n. De prediking <strong>van</strong> <strong>de</strong> discipelen was, wat <strong>de</strong> tijd betrof,<br />
gegrond op <strong>de</strong> zeventig weken <strong>van</strong> Daniël 9. De boodschap, door Miller en zijn<br />
me<strong>de</strong>genoten gegeven, kondig<strong>de</strong> het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> 2300 dagen <strong>van</strong> Dan. 8: 14 aan, waar<strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> zeventig weken een <strong>de</strong>el uitmaken. De prediking <strong>van</strong> bei<strong>de</strong> die en <strong>de</strong>zen grond<strong>de</strong> zich op<br />
<strong>de</strong> vervulling <strong>van</strong> een verschillend ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> hetzelf<strong>de</strong> profetiese tijdperk.<br />
243
Evenals <strong>de</strong> eerste discipelen verston<strong>de</strong>n William Miller en <strong>de</strong> zijnen zelven niet<br />
volkomen <strong>de</strong> betekenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> boodschap, die ze overbrachten. Dwalingen, die lange tijd in<br />
<strong>de</strong> kerk bestaan had<strong>de</strong>n, verhin<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n hen, tot een juiste uitleg <strong>van</strong> een belangrijk punt in <strong>de</strong><br />
profetie te geraken. Daarom moesten ze, wegens een verkeer<strong>de</strong> opvatting <strong>van</strong> <strong>de</strong> betekenis<br />
er<strong>van</strong>, een teleurstelling on<strong>de</strong>rgaan, ofschoon ze <strong>de</strong> boodschap verkondig<strong>de</strong>n, die God hun<br />
had toevertrouwd om aan <strong>de</strong> wereld te geven. Bij het verklaren <strong>van</strong> Dan. 8:14, “Tot twee<br />
duizend en drie hon<strong>de</strong>rd avon<strong>de</strong>n en morgens; dan zal het heiligdom ge-rechtvaardigd<br />
wor<strong>de</strong>n,” was Miller, zoals reeds gezegd is, <strong>van</strong> het algemeen aangenomen i<strong>de</strong>e uitgegaan,<br />
dat <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> het heiligdom was, en hij geloof<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> reiniging <strong>van</strong> het heiligdom <strong>de</strong><br />
loutering <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> door vuur bij <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren voorstel<strong>de</strong>. Toen hij daarom<br />
zag, dat het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> 2300 dagen op bepaal<strong>de</strong> wijze voorspeld was, kwam hij tot het<br />
besluit, dat dit <strong>de</strong> tijd voor <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren aangaf. Zijn dwaling was het gevolg<br />
<strong>van</strong> het aan-nemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> algemene beschouwing <strong>van</strong> wat het heiligdom is.<br />
In het typiese stelsel,— dat een voorafschaduwing was <strong>van</strong> het offer en het priesterschap<br />
<strong>van</strong> Christus,— was het reinigen <strong>van</strong> het heiligdom <strong>de</strong> laatste dienst, die <strong>de</strong> hogepriester in<br />
zijn jaarlikse bediening volbracht. Het was het sluitingswerk <strong>van</strong> <strong>de</strong> verzoening,— een<br />
verwij<strong>de</strong>ren of wegdoen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> <strong>van</strong> Israël. Het was een beeld <strong>van</strong> het sluitingswerk in<br />
<strong>de</strong> bediening <strong>van</strong> onze Hogepriester in <strong>de</strong> hemel, <strong>van</strong> het wegdoen of uitwissen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Zijn volk, die in <strong>de</strong> hemelse registers opgetekend staan. Deze dienst sluit een<br />
werk <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoek, <strong>van</strong> oor<strong>de</strong>len in, en gaat onmid<strong>de</strong>llik vooraf aan <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> Christus<br />
op <strong>de</strong> wolken <strong>de</strong>s hemels met macht en grote heerlikheid; want, wanneer Hij komt, zal ie<strong>de</strong>r<br />
geval beslist zijn. Jezus zegt: “Mijn loon is met Mij, om een iegelik te vergel<strong>de</strong>n, gelijk zijn<br />
werk zal zijn.” Het is dit oor<strong>de</strong>elswerk, onmid<strong>de</strong>llik aan <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren<br />
voorafgaan<strong>de</strong>, dat aangekondigd wordt in <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste engel <strong>van</strong> Openb.<br />
14:7: “Vreest God, en geeft Hem heerlikheid, want <strong>de</strong> ure <strong>van</strong> Zijn oor<strong>de</strong>el is gekomen.”<br />
Zij, die <strong>de</strong>ze waarschuwing verkondig<strong>de</strong>n, brachten <strong>de</strong> rechte boodschap op <strong>de</strong> rechte<br />
tijd. Maar evenals <strong>de</strong> eerste discipelen verklaar<strong>de</strong>n: “De tijd is vervuld, en het koninkrijk<br />
Gods is gekomen,” gegrond op <strong>de</strong> profetie <strong>van</strong> Daniël 9, en ze toch niet opmerkten, dat <strong>de</strong><br />
dood <strong>van</strong> <strong>de</strong> Messias in <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> schriftuurplaats voorspeld was; evenzo predikten Miller en<br />
zijn genoten <strong>de</strong> boodschap, gegrond op Dan. 8:14 en Openb. 14:7, en zagen niet, dat er in<br />
Openb. 14 nog an<strong>de</strong>re boodschappen aan het licht wor<strong>de</strong>n gebracht, die ook nog moesten<br />
afgegeven wor<strong>de</strong>n v——r <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren.<br />
Gelijk te discipelen zich vergisten aangaan<strong>de</strong> het koninkrijk, dat opgericht zou wor<strong>de</strong>n<br />
aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> zeventig weken, evenzo vergisten <strong>de</strong> Adventisten zich aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
gebeurtenis, die plaats zou hebben aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> 2300 dagen. In bei<strong>de</strong> gevallen was<br />
het een aannemen <strong>van</strong>, of liever een zich vasthou<strong>de</strong>n aan algemeen versprei<strong>de</strong> dwalingen,<br />
die het verstand voor <strong>de</strong> waarheid verblind<strong>de</strong>n. Bei<strong>de</strong> klassen vervul<strong>de</strong>n Gods wil door <strong>de</strong><br />
verkondiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> boodschap, welke Hij wenste, dat gegeven zou wor<strong>de</strong>n, en bei<strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rvon<strong>de</strong>n teleurstelling door hun eigen verkeer<strong>de</strong> begrip <strong>van</strong> <strong>de</strong> boodschap. Toch<br />
244
ereikte God Zijn eigen genadige bedoeling door toe te laten, dat <strong>de</strong> waarschuwing voor het<br />
oor<strong>de</strong>el gegeven werd juist op <strong>de</strong> wijze, waarop dit geschied<strong>de</strong>. De grote dag was nabij, en<br />
in Zijn voorzienigheid wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> mensen getoetst door het stellen <strong>van</strong> een bepaal<strong>de</strong> tijd, ten<br />
ein<strong>de</strong> hun te openbaren, wat in hun harten sluimer<strong>de</strong>. De boodschap was bedoeld om <strong>de</strong><br />
kerken te toetsen en te reinigen. Ze moesten leren inzien, of hun genegenheid zich hechtte<br />
aan <strong>de</strong>ze wereld, of aan Christus en <strong>de</strong> hemel. Ze gaven voor, <strong>de</strong> Heiland lief te hebben; nu<br />
moesten ze hun lief<strong>de</strong> tonen. Waren ze bereid om hun wereldse verwachtingen en eerzucht<br />
op te geven, en met blijdschap <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> hun Heer te verwelkomen ? De<br />
boodschap was bedoeld om hen in staat te stellen, hun ware geestelike toestand in te zien;<br />
hij werd in gena<strong>de</strong> gezon<strong>de</strong>n om hen op te wekken, <strong>de</strong> Heer met boetvaardigheid en<br />
ne<strong>de</strong>righeid te zoeken.<br />
Ook <strong>de</strong> teleurstelling, hoewel het gevolg <strong>van</strong> hun eigen verkeerd begrip <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
boodschap, die ze gaven, zou ten goe<strong>de</strong> beschikt wor<strong>de</strong>n. Het zou <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> hen, die<br />
voorgaven, dat ze <strong>de</strong> waarschuwing aangenomen had<strong>de</strong>n, op <strong>de</strong> proef stellen. Zou<strong>de</strong>n zij,<br />
wanneer <strong>de</strong> teleurstelling hen trof, hun on<strong>de</strong>rvinding roekeloos verzaken, en hun geloof in<br />
Gods woord laten varen? Of zou<strong>de</strong>n ze trachten om met gebed en in ootmoedigheid te<br />
ont<strong>de</strong>kken, waar ze <strong>de</strong> betekenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetie had<strong>de</strong>n misverstaan? Hoe velen had<strong>de</strong>n uit<br />
vrees, of in een eerste opwelling en opwinding gehan<strong>de</strong>ld? Hoe velen waren niet ten volle<br />
toegewijd en ongelovig? Grote scharen gaven voor, <strong>de</strong> verschijning <strong>de</strong>s Heren lief te hebben.<br />
Wanneer ze geroepen wer<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> spot en hoon <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld, en <strong>de</strong> toets <strong>van</strong> uitstel en<br />
teleurstelling te doorstaan, zou<strong>de</strong>n ze dan het geloof opgeven? Wijl ze niet da<strong>de</strong>lik<br />
verston<strong>de</strong>n, waarom God aldus met hen han<strong>de</strong>l<strong>de</strong>, zou<strong>de</strong>n ze daarom waar-he<strong>de</strong>n verwerpen,<br />
die gestaafd wer<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> dui<strong>de</strong>likste uitspraken <strong>van</strong> Zijn Woord?<br />
Deze toets zou <strong>de</strong> kracht openbaren <strong>van</strong> hen, die met waarachtig geloof gehoorzaam<br />
waren geweest aan hetgeen ze hiel<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> het Woord en <strong>de</strong> Geest Gods te zijn. Het<br />
zou hun het gevaar doen inzien, gelijk alleen zulk een on<strong>de</strong>rvinding dat kon, <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
theorieën en uitleggingen <strong>van</strong> mensen aan te nemen, in plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel tot zijn eigen<br />
uitlegger te maken. De kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>s geloofs zou<strong>de</strong>n door verslagenheid en smart, uit hun<br />
dwaling ontstaan<strong>de</strong>, <strong>de</strong> vereiste terechtwijzing ont<strong>van</strong>gen. Ze zou<strong>de</strong>n erdoor tot een<br />
ernstiger on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> het profetiese woord geleid wor<strong>de</strong>n. Ze zou<strong>de</strong>n erdoor leren, het<br />
fondament, waarop hun geloof rustte, nauwkeuriger te on<strong>de</strong>rzoeken, en alles te verwerpen,<br />
hoe algemeen het ook door <strong>de</strong> Christelike wereld aangenomen werd, wat niet gegrond was<br />
op <strong>de</strong> Schriften <strong>de</strong>r waarheid.<br />
Aan <strong>de</strong>ze gelovigen zou, evenals aan <strong>de</strong> eerste discipelen, na<strong>de</strong>rhand dui<strong>de</strong>lik gemaakt<br />
wor<strong>de</strong>n, wat aan hun verstand in <strong>de</strong> ure <strong>van</strong> beproeving duister had toegeschenen. Wanneer<br />
ze “het ein<strong>de</strong> <strong>de</strong>s Heren” zou<strong>de</strong>n zien, zou<strong>de</strong>n ze weten, dat het plan <strong>de</strong>r lief<strong>de</strong>, hetwelk Hij<br />
voor hen beraamd had, geregeld uitgewerkt was, niettegenstaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> beproeving, die liet<br />
gevolg was <strong>van</strong> hun dwaling. Ze zou<strong>de</strong>n door een zalige on<strong>de</strong>rvinding leren, dat Hij “zeer<br />
245
armhartig is en een Ont- fermer;” en dat al Zijn pa<strong>de</strong>n “goe<strong>de</strong>rtierenheid en waarheid zijn<br />
voor <strong>de</strong>genen die Zijn gebod en Zijn getuigeniss en bewaren.<br />
246
Hoofdstuk 20 — Een Grote Godsdienstige Opwekking<br />
In <strong>de</strong> profetie <strong>van</strong> <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste engel <strong>van</strong> Openbaring 14 wordt een grote<br />
godsdienstige opwekking voorspeld tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> verkondiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> spoedige we<strong>de</strong>rkomst<br />
<strong>van</strong> Christus. Er wordt een engel gezien, vliegen<strong>de</strong> “in het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel, en hij had<br />
het eeuwige e<strong>van</strong>gelie, om te verkondigen aan <strong>de</strong>genen, die op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> wonen, en aan alle<br />
natie en geslacht, en taal, en volk.” “Met een grote stem,” geeft hij zijn boodschap: “Vreest<br />
God, en geeft Hem heerlikheid, want <strong>de</strong> ure <strong>van</strong> Zijn oor<strong>de</strong>el is gekomen; en aanbidt Hem,<br />
Die <strong>de</strong> hemel, en <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> zee, en <strong>de</strong> fonteinen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wateren gemaakt heeft.”<br />
Het feit, dat een engel gezegd wordt <strong>de</strong> heraut <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze waarschuwing te zijn, is<br />
betekenisvol. Door <strong>de</strong> reinheid, <strong>de</strong> heerlikheid en <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemelse boodschapper<br />
heeft <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wijsheid het verheven karakter <strong>van</strong> het werk, dat door zijn boodschap tot<br />
stand komen zou, willen voorstellen, alsook <strong>de</strong> macht en heerlikheid, die erme<strong>de</strong> gepaard<br />
zou<strong>de</strong>n gaan. En het vliegen <strong>van</strong> <strong>de</strong> engel “in het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel,” <strong>de</strong> “grote stem,”<br />
waarme<strong>de</strong> <strong>de</strong> waarschuwing gegeven wordt, en <strong>de</strong> verkondiging er<strong>van</strong> aan allen, “die op <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong> wonen,“—“aan alle natie en geslacht, en taal en volk,” — getuigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> snelheid,<br />
die <strong>de</strong> beweging kenmerkt, en hoe die zich over <strong>de</strong> gehele wereld uitbreidt.<br />
De boodschap zelf geeft ophel<strong>de</strong>ring aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> tijd, waarop <strong>de</strong>ze beweging zal plaats<br />
vin<strong>de</strong>n. Hij wordt verklaard een <strong>de</strong>el uit te maken <strong>van</strong> het “eeuwig e<strong>van</strong>gelie”, en kondigt<br />
het begin <strong>van</strong> het oor<strong>de</strong>el aan. De heilsboodschap is in alle eeuwen gepredikt gewor<strong>de</strong>n;<br />
maar <strong>de</strong>ze boodschap is een <strong>de</strong>el <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie, dat alleen in <strong>de</strong> laatste dagen kon<br />
verkondigd wor<strong>de</strong>n ; want alleen dan zou het waar zijn, dat <strong>de</strong> ure <strong>van</strong> het oor<strong>de</strong>el gekomen<br />
was. De porfetieën geven een opeenvolging <strong>van</strong> gebeurtenissen, die ons tot <strong>de</strong> aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong><br />
het oor<strong>de</strong>el lei<strong>de</strong>n. Dit is in het biezon<strong>de</strong>r waar <strong>van</strong> het Boek <strong>van</strong> Daniël. Maar dat ge<strong>de</strong>elte<br />
<strong>van</strong> zijn profetie, hetwelk betrekking had op <strong>de</strong> laatste dagen, werd Daniël gelast toe te<br />
sluiten en te verzegelen “tot <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> het ein<strong>de</strong>.” Niet voordat we die tijd bereiken, kon er<br />
een boodschap aangaan<strong>de</strong> het oor<strong>de</strong>el bekend gemaakt wor<strong>de</strong>n, op <strong>de</strong> vervulling <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
profetieën gegrond. Maar in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> het ein<strong>de</strong>, zegt <strong>de</strong> profeet, “zullen velen het<br />
naspeuren, en <strong>de</strong> wetenschap zal vermenig-vuldigd wor<strong>de</strong>n.”<br />
De apostel Paulus waarschuw<strong>de</strong> <strong>de</strong> kerk om niet in zijn tijd naar <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> Christus<br />
uit te zien. “Die komt niet,” zegt hij, “tenzij dat eerst <strong>de</strong> afval gekomen zij, en dat<br />
geopenbaard zal zijn <strong>de</strong> mens <strong>de</strong>r zon<strong>de</strong>.” Eerst na <strong>de</strong> grote afval, en het lange tijdperk <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> regering <strong>van</strong> <strong>de</strong> “mens <strong>de</strong>r zon<strong>de</strong>,” kunnen we uitzien naar <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> onze Heer.<br />
De “mens <strong>de</strong>r zon<strong>de</strong>,” die ook <strong>de</strong> “verborgenheid <strong>de</strong>r onge-rechtigheid,” “<strong>de</strong> zoon <strong>de</strong>s<br />
ver<strong>de</strong>rfs,” en “<strong>de</strong> ongerechtige” genoemd wordt, stelt het pausdom voor, dat, naar hetgeen in<br />
<strong>de</strong> profetie voorspeld wordt, zijn oppergezag 1260 jaren lang zou handhaven. Dit tijdperk<br />
eindig<strong>de</strong> in 1798. De we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus kon niet v——r die tijd plaats vin<strong>de</strong>n.<br />
247
Paulus besluit in zijn waarschuwing <strong>de</strong> gehele Christelike be<strong>de</strong>ling tot op het jaar 1798. Het<br />
is na die tijd, dat <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> Christus’ we<strong>de</strong>rkomst verkondigd moest wor<strong>de</strong>n.<br />
Zulk een boodschap is in <strong>de</strong> vervlogen tij<strong>de</strong>n nooit gepredikt. Paulus, zoals we gezien<br />
hebben, predikte hem niet; hij wees zijn broe<strong>de</strong>ren op <strong>de</strong> toekomst, die toen nog ver in het<br />
verschiet lag, als <strong>de</strong> tijd voor <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren. De Hervormers verkondig<strong>de</strong>n hem<br />
niet. Martijn Luther plaatste het oor<strong>de</strong>el ongeveer drie hon<strong>de</strong>rd jaren in <strong>de</strong> toekomst, <strong>van</strong><br />
zijn tijd af gerekend. Maar sinds 1798 zijn <strong>de</strong> zegelen <strong>van</strong> het boek <strong>van</strong> Daniël afgenomen,<br />
<strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetieën is toegenomen, en velen hebben <strong>de</strong> plechtige boodschap<br />
verkondigd, dat het oor<strong>de</strong>el nabij is.<br />
Gelijk <strong>de</strong> grote Hervorming <strong>van</strong> <strong>de</strong> zestien<strong>de</strong> eeuw, zo werd ook <strong>de</strong> Adventbeweging in<br />
verschillen<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenwereld op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> tijd waargenomen. Zowel in Europa<br />
als in Amerika wer<strong>de</strong>n er mannen <strong>van</strong> geloof en gebed toe geleid om <strong>de</strong> profetieën te<br />
bestu<strong>de</strong>ren, en, wat in het beziel<strong>de</strong> woord opgetekend staat naspeuren<strong>de</strong>, von<strong>de</strong>n ze<br />
overtuigend bewijs, dat het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> alle dingen (1Dan. 12:4. ; 2 Thess. 2:3). op han<strong>de</strong>n<br />
was. In verschillen<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n waren er afgezon<strong>de</strong>r<strong>de</strong> groepen Christenen, die er geheel en al<br />
door on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften alleen toe gekomen waren om te geloven, dat <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland nabij was.<br />
In 1821, drie jaren nadat Miller tot zijn verklaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetieën gekomen was,<br />
welke op <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> het oor<strong>de</strong>el heen- wijzen, begon Dr. Joseph Wolff,“<strong>de</strong> zen<strong>de</strong>ling voor<br />
<strong>de</strong> wereld,” <strong>de</strong> na<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren te verkondigen. Wolff was in Duitschland<br />
geboren en <strong>van</strong> Joodse afkomst, daar zijn va<strong>de</strong>r een Joods rabbijn was. Op zeer jeugdige<br />
leeftijd werd hij <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christelike godsdienst overtuigd. Bezield met een<br />
werkzame en on<strong>de</strong>rzoeken<strong>de</strong> geest, had hij altijd gretig geluisterd naar <strong>de</strong> gesprekken, die er<br />
in het huis <strong>van</strong> zijn va<strong>de</strong>r gevoerd wer<strong>de</strong>n, wanneer vrome Jo<strong>de</strong>n zich daar dagelijks<br />
verzamel<strong>de</strong>n om te spreken over <strong>de</strong> hoop en verwachting <strong>van</strong> hun volk, <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Messias, die te komen stond, en <strong>de</strong> herstelling <strong>van</strong> Israël. De knaap vroeg eens, toen hij<br />
Jezus <strong>van</strong> Nazareth hoor<strong>de</strong> noemen, wie die persoon was. “Een Jood <strong>van</strong> zeer grote talenten,”<br />
was het antwoord; “maar omdat hij voorgaf <strong>de</strong> Messias te zijn, veroor<strong>de</strong>el<strong>de</strong> <strong>de</strong> Joodse<br />
rechtbank Hem ter dood.” “Waarom dan,” antwoord<strong>de</strong> <strong>de</strong> vrager, “werd Jeruzalem verwoest?<br />
en waarom zijn wij in ballingschap?” “Helaas, helaas!” antwoord<strong>de</strong> <strong>de</strong> va<strong>de</strong>r, “omdat <strong>de</strong><br />
Jo<strong>de</strong>n <strong>de</strong> profeten vermoord hebben.” De ge dachte kwam onmid<strong>de</strong>llik bij het kind op:<br />
“Misschien was Jezus <strong>van</strong> Nazareth ook een profeet, en hebben <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n Hem gedood,<br />
ofschoon Hij onschuldig was.” Dit gevoel was z— sterk, dat hoewel hem verbo<strong>de</strong>n was,<br />
ooit een Christelike kerk binnen te gaan, hij er dikwels buiten bleef staan om naar <strong>de</strong><br />
prediking te luisteren.<br />
Toen hij pas zeven jaar oud was, pochte hij eens tegen een ou<strong>de</strong> Christelike buurman<br />
over <strong>de</strong> toekomstige zegepraal <strong>van</strong> Israël bij <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Messias; waarop <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> man<br />
vrien<strong>de</strong>lik zei: “Lieve jongen, ik zal u zeggen, wie <strong>de</strong> ware Messias was: Hij was Jezus <strong>van</strong><br />
248
Nazareth, . . . die uw voorva<strong>de</strong>ren gekruist hebben, gelijk ze <strong>de</strong> profeten in <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> tijd<br />
hebben gedood. Ga naar huis en lees het drie en vijftigste hoofdstuk <strong>van</strong> Jesaja, en ge zult er<br />
<strong>van</strong> overtuigd wor<strong>de</strong>n, dat Jezus Christus <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God is.” De overtuiging hier<strong>van</strong><br />
maakte zich onmid<strong>de</strong>llik <strong>van</strong> hem meester. Hij ging naar huis en las het hoofdstuk na, zich<br />
verwon<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> toen hij zag, hoe volmaakt hetgeen daar geschreven stond in Jezus <strong>van</strong><br />
Nazareth was vervuld. Waren <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christen <strong>de</strong> waarheid? De knaap vroeg<br />
zijn va<strong>de</strong>r om uitleg <strong>van</strong> <strong>de</strong> protetie, maar ontving als antwoord zulk een streng stilzwijgen,<br />
dat hij nooit meer op het on<strong>de</strong>rwerp durf<strong>de</strong> terugkomen. Dit verhoog<strong>de</strong> echter slechts zijn<br />
begeerte om meer <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christelike godsdienst te weten.<br />
De kennis, die hij zocht, werd stelselmatig <strong>van</strong> hem weggehou<strong>de</strong>n in zijn Joods tehuis;<br />
maar toen hij nog pas elf jaren oud was, verliet hij zijn ou<strong>de</strong>rlik huis, en ging <strong>de</strong> wereld in<br />
om zich een opvoeding te verwerven, en zijn godsdienst en levenswerk te kiezen. Hij vond<br />
enige tijd een tehuis bij familiebetrekkingen, maar werd spoedig door hen als een afvallige<br />
weggejaagd, en moest zich alleen en zon<strong>de</strong>r een enkele penning een weg banen on<strong>de</strong>r<br />
vreem<strong>de</strong>lingen. Hij trok <strong>van</strong> plaats tot plaats, ijverig stu<strong>de</strong>ren<strong>de</strong>, en zichzelf on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
met Hebreeuws te on<strong>de</strong>rwijzen. Door <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> een Katholieke on<strong>de</strong>rwijzer kwam hij<br />
ertoe, het Roomse geloof aan te nemen, en vorm<strong>de</strong> het plan om zen<strong>de</strong>ling on<strong>de</strong>r zijn eigen<br />
volk te wor<strong>de</strong>n. Met dit doel voor ogen vertrok hij enige jaren later, om zijn studieën in het<br />
Kollege <strong>van</strong> <strong>de</strong> Propaganda te Rome voort te zetten. Hier werd hij wegens zijn gewoonte<br />
<strong>van</strong> onaf- hankelik <strong>de</strong>nken en vrijuit spreken <strong>van</strong> ketterij beschuldigd. Hij viel <strong>de</strong><br />
misbruiken <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk openlik aan, en drong aan op <strong>de</strong> noodzakelikheid <strong>van</strong> een<br />
hervorming. Hoewel hij in het eerst door <strong>de</strong> hoge pauselike geesteliken met biezon<strong>de</strong>re<br />
gunst behan<strong>de</strong>ld was, verwij<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n die hem na enige tijd uit Rome. On<strong>de</strong>r toezicht <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
kerk ging hij <strong>van</strong> plaats tot plaats, totdat het dui<strong>de</strong>lik bleek, dat hij er nooit toe gebracht zou<br />
kunnen wor<strong>de</strong>n om zich on<strong>de</strong>r het juk <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse kerk te buigen. Hij werd<br />
onverbeterlik verklaard, en men liet hem vrij om te gaan waar hij wil<strong>de</strong>. Toen ging hij naar<br />
Engeland, en, het Protestantse geloof omhelzen<strong>de</strong>, sloot hij zich bij <strong>de</strong> Engelse Kerk aan. Na<br />
twee jaren <strong>van</strong> studie begon hij in 1821 zijn zendingswerk.<br />
Terwijl Wolff <strong>de</strong> grote waarheid <strong>van</strong> Christus’ eerste komst als “een man <strong>van</strong> smarten,<br />
en verzocht in krankheid” aannam, zag hij, dat <strong>de</strong> profetieën even dui<strong>de</strong>lik Zijn we<strong>de</strong>rkomst<br />
met macht en heerlikheid aan het licht brengen. En terwijl hij zijn volk tot Jezus <strong>van</strong><br />
Nazareth trachtte te lei<strong>de</strong>n als tot <strong>de</strong> beloof<strong>de</strong> Messias, en hen te wijzen op Zijn eerste komst<br />
in verne<strong>de</strong>ring en als offeran<strong>de</strong> voor <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen, leer<strong>de</strong> hij hen evenzo<br />
aangaan<strong>de</strong> Zijn we<strong>de</strong>rkomst als Koning en Verlosser. “Jezus <strong>van</strong> Nazareth, <strong>de</strong> ware<br />
Messias,” zei hij, “wiens han<strong>de</strong>n en voeten doorboord wer<strong>de</strong>n, die als een lam ter slachting<br />
werd geleid, die een man <strong>van</strong> smarten was en verzocht in krankheid, die, nadat <strong>de</strong> septer <strong>van</strong><br />
Juda was geweken, en <strong>de</strong> wetgever <strong>van</strong> tussen zijn voeten, voor <strong>de</strong> eerste maal kwam, zal<br />
ten twee<strong>de</strong>n male komen op <strong>de</strong> wolken <strong>de</strong>s hemels, en met <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> <strong>de</strong> Archangel,“ en<br />
“staan op <strong>de</strong> Olijfberg; en <strong>de</strong> heerschappij over <strong>de</strong> schepping, die eenmaal aan Adam<br />
249
gegeven werd, en door hem werd verbeurd (Gen. 1: 26; 3:17), zal aan Jezus gegeven wor<strong>de</strong>n.<br />
Hij zal koning zijn over <strong>de</strong> gehele aar<strong>de</strong>. Het kermen en klagen <strong>van</strong> <strong>de</strong> schepping zal<br />
ophou<strong>de</strong>n, maar lof- en danklie<strong>de</strong>ren zullen gehoord wor<strong>de</strong>n.. Wanneer<br />
Jezus komt in <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> Zijn Va<strong>de</strong>r met <strong>de</strong> heilige engelen, . . . zullen <strong>de</strong><br />
ontslapen gelovigen het eerst opstaan. 1 Thess. 4:16; 1 Kor. 15:23. Dit is wat wij Christenen<br />
<strong>de</strong> eerste opstanding noemen.Dan zal het diererijk <strong>van</strong> aard veran<strong>de</strong>ren (Jes. 11: 6-9) en zich<br />
aan Jezus on<strong>de</strong>rwerpen. Ps. 8. Algemene vre<strong>de</strong> zal dan heersen.” “De Heer zal we<strong>de</strong>r op <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong> ne<strong>de</strong>rzien, en zeggen, ‘Ziet, het is zeer goed.’ “ Wolft’ geloof<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst<br />
<strong>de</strong>s Heren op han<strong>de</strong>n was, en zijn verklaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetiese tijdperken plaatste het ein<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld binnen een zeer klein aantal jaren <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd, die door Miller was aangegeven.<br />
Tot hen, die om <strong>de</strong> tekst: “Van die dag en die ure weet niemand,” beweer<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> mensen<br />
niets zullen weten betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong> nabijheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst, sprak Wolff: “Heeft onze<br />
Heer gezegd, dat <strong>de</strong> dag en het uur nooit bekend zou<strong>de</strong>n zijn? Heeft Hij ons geen tekenen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n gegeven, opdat we ten minste <strong>de</strong> na<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> Zijn komst zou<strong>de</strong>n weten, zoals<br />
men <strong>de</strong> na<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> <strong>de</strong> zomer bemerkt, doordat <strong>de</strong> bla<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> vijgeboom uitspruiten ?<br />
Matth. 24: 32.<br />
Zullen we die tijd nimmer weten, terwijl Hijzelf ons vermaant om Daniël, <strong>de</strong> profeet,<br />
niet alleen te lezen, maar hem ook te verstaan? En dat wel datzelf<strong>de</strong> boek, waarin gezegd<br />
wordt, dat <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n toegesloten waren tot <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> het ein<strong>de</strong> (hetwelk het geval was in<br />
zijn tijd), en dat ‘velen het zullen naspeuren’ (een Hebreeuwse uitdrukking voor ‘letten op<br />
en <strong>de</strong>nken over <strong>de</strong> tijd’), en <strong>de</strong> ‘wetenschap’ (aangaan<strong>de</strong> die tijd) zal ‘vermenigvuldigd<br />
wor<strong>de</strong>n.’ Dan. 12:4. Behalve dat, onze Heer bedoelt daarme<strong>de</strong> niet, dat <strong>de</strong> na<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
tijd niet bekend zal zijn, maar dat niemand <strong>de</strong> juiste dag en het juiste uur weet. Hij zegt, dat<br />
er door <strong>de</strong> tekenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n genoeg zal bekend wor<strong>de</strong>n, om er ons toe te bewegen, ons<br />
voor te berei<strong>de</strong>n op Zijn komst, gelijk Noach <strong>de</strong> ark toebereid<strong>de</strong>.”<br />
Aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> algemeen gebruikelike wijze <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften uit te leggen, of liever er<br />
een verkeer<strong>de</strong> uitleg aan te geven, schreef Wolff: “Het meren<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christelike kerk is<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> eenvoudige zin <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift afgedwaald, en heeft zich gekeerd tot het geestestelsel<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Boeddhisten, die geloven, dat <strong>de</strong> toekomstige gelukzaligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensheid<br />
bestaan zal in het zweven door <strong>de</strong> lucht, en veron<strong>de</strong>rstellen, dat wanneer ze Jo<strong>de</strong>n lezen, ze<br />
Hei<strong>de</strong>nen moeten verstaan, en wanneer ze Jeruzalem lezen, ze <strong>de</strong> Kerk moeten verstaan; en<br />
als er staat aar<strong>de</strong>, het lucht betekent; en dat voor <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren ze verstaan<br />
moeten <strong>de</strong> toename <strong>van</strong> <strong>de</strong> zendinggenootschappen; en dat gaan naar <strong>de</strong> berg <strong>van</strong> het huis<br />
<strong>de</strong>s Heren een grote gemeenteverga<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> Methodisten betekent.” Geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> vier en<br />
twintig jaren <strong>van</strong> 1821 tot 1845 reis<strong>de</strong> Wolff overal rond; in Afrika bezocht hij Egypte en<br />
Abyssinië; in Azië trok hij Palestina, Syrië, Perzië, Bokhara, en Indië door.<br />
Hij bezocht ook <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten, en predikte op zijn reis daarheen op het eiland St.<br />
Helena. Hij kwam in Augustus 1837 te Nieuw-York aan, en, na in die stad gesproken te<br />
250
hebben, predikte hij te Phila<strong>de</strong>lphia en Balti-more, en ging ein<strong>de</strong>lik naar Washington. “Daar,”<br />
zegt hij, “op een voorstel <strong>van</strong> <strong>de</strong> gewezen Presi<strong>de</strong>nt, John Quincy Adams, in een <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
huizen <strong>van</strong> het Kongres, stond <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring me eenstemmig het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> Kongres<br />
Zaai af om een lezing te hou<strong>de</strong>n ; <strong>de</strong>ze hield ik op een Zaterdag, vereerd door <strong>de</strong><br />
tegenwoordigheid <strong>van</strong> al <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het Kongres, alsook <strong>van</strong> <strong>de</strong> bisschop <strong>van</strong> Virginië, en<br />
<strong>de</strong> geestelikheid en burgers <strong>van</strong> Washington. Dezelf<strong>de</strong> eer werd me bewezen door <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Goevernementen <strong>van</strong> Nieuw-Jersey en Penn- syl<strong>van</strong>ië, in wier tegenwoordigheid ik<br />
lezingen hield over mijn on<strong>de</strong>rzoekingen in Azië, alsme<strong>de</strong> over <strong>de</strong> persoonlike regering <strong>van</strong><br />
Jezus Christus.”<br />
Dr. Wolff doorreis<strong>de</strong> <strong>de</strong> barbaarste lan<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r bescherming <strong>van</strong> enige Europese<br />
overheid, grote ontbering verduren<strong>de</strong>, en omringd door talloze gevaren. Hij werd met<br />
stokken geslagen, uitgehongerd, als slaaf verkocht, en drie malen ter dood veroor<strong>de</strong>eld. Hij<br />
werd door rovers aange- vallen, en kwam somtijds bijna om <strong>van</strong> dorst. Eens werd hem alles,<br />
wat hij bezat, ontstolen, en moest hij hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n mijlen te voet afleggen door <strong>de</strong> bergen,<br />
terwijl <strong>de</strong> sneeuw hem in het aangezicht woei, en zijn naakte voeten verkleumd waren door<br />
aanraking met <strong>de</strong> bevroren grond.<br />
Toen hij gewaarschuwd werd om niet ongewapend on<strong>de</strong>r wil<strong>de</strong> en vijan<strong>de</strong>like stammen<br />
te gaan, verklaar<strong>de</strong> hij, dat hij “<strong>van</strong> wapenen voorzien” was,—“gebed, ijver voor Christus,<br />
en vertrouwen op Zijn bijstand.” “Ook ben ik,” zei hij, “voorzien <strong>van</strong> <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> tot God en<br />
mijn naaste in mijn hart, en <strong>de</strong> Bijbel is in mijn hand.” De Hebreeuwse en Engelse Bijbel<br />
nam hij met zich, waar hij ook heenging. Van een <strong>van</strong> zijn latere reizen zegt hij: “Ik . . .<br />
hield <strong>de</strong> Bijbel open in mijn hand. Ik gevoel<strong>de</strong>, dat mijn kracht in dat boek lag, en dat zijn<br />
macht me on<strong>de</strong>rsteunen zou.”<br />
Aldus volhard<strong>de</strong> hij in zijn arbeid, totdat <strong>de</strong> tijding <strong>van</strong> het oor<strong>de</strong>el aan een groot<br />
ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> <strong>de</strong> bewoon<strong>de</strong> aardbol gebracht was. On<strong>de</strong>r Jo<strong>de</strong>n, Turken, Parsen, Hindoes en<br />
vele an<strong>de</strong>re nationaliteiten en rassen verspreid<strong>de</strong> hij Gods woord in hun verschillen<strong>de</strong> talen,<br />
en overal kondig<strong>de</strong> hij <strong>de</strong> na<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> regering <strong>van</strong> <strong>de</strong> Messias aan. Toen hij door Bokhara<br />
reis<strong>de</strong>, vond hij dat <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> spoedige we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren door een afgelegen en<br />
afgezon<strong>de</strong>rd volk geloofd werd. De Arabieren <strong>van</strong> Yemen, zegt hij, “hebben een boek,<br />
‘Seera’ genoemd, waarin <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus en Zijn heerschappij in heerlikheid<br />
wordt aange- kondigd, en ze verwachten, dat er grote gebeurtenissen zullen plaats hebben in<br />
het jaar 1840.” “In Yemen . . . bracht ik zes dagen bij <strong>de</strong> Rechabieten door. Ze drinken geen<br />
wijn, planten geen wijngaar<strong>de</strong>n, zaaien geen zaad, wonen in tenten, en ge<strong>de</strong>nken aan <strong>de</strong><br />
woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Jonadab, <strong>de</strong> zoon <strong>van</strong> Rcoliab; en bij hen vond ik kin<strong>de</strong>ren Israëls, <strong>van</strong> <strong>de</strong> stam<br />
<strong>van</strong> Dan . . . die, tezamen met <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> Rechab, <strong>de</strong> spoedige komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Messias<br />
op <strong>de</strong> wolken <strong>de</strong>s hemels ver-wachten.”<br />
Een an<strong>de</strong>re zen<strong>de</strong>ling bevond, dat er een gelijksoortig geloof bestond in Tartarije. Een<br />
Tartaars priester vroeg aan <strong>de</strong> zen<strong>de</strong>ling, wanneer Christus voor <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> maal komen zou.<br />
251
Toen <strong>de</strong> zen<strong>de</strong>ling zei, dat hij daar niets <strong>van</strong> wist, scheen <strong>de</strong> priester zeer verwon<strong>de</strong>rd over<br />
zulk een onwetendheid <strong>van</strong> iemand, die voorgaf, <strong>de</strong> Bijbel te on<strong>de</strong>rwijzen, en zei, dat hij op<br />
grond <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetieën geloof<strong>de</strong>, dat Christus ongeveer in 1844 zou komen.<br />
Reeds in 1826 begon men <strong>de</strong> Advent-boodschap in Engeland te prediken. De beweging<br />
nam hier niet zulk een bepaal<strong>de</strong> vorm aan als in Amerika; <strong>de</strong> juiste tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst<br />
werd niet zo algemeen verkondigd, maar <strong>de</strong> grote waarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> spoedige we<strong>de</strong>rkomst<br />
<strong>van</strong> Christus in macht en heerlikheid werd wijd en zijd bekend gemaakt. En dat niet alleen<br />
on<strong>de</strong>r afgeschei<strong>de</strong>nen en nonkonformisten. Mou- rant Broek, een Engels schrijver, zegt, dat<br />
ongeveer zeven hon<strong>de</strong>rd predikanten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Engelse kerk dit “e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> het koninkrijk”<br />
predikten. De boodschap, die op 1844 wees als <strong>de</strong> tijd voor <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren, werd<br />
ook in Groot- Britannië gehoord. Advent-geschriften uit <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten wer<strong>de</strong>n overal<br />
verspreid. Boeken en, tijdschriften wer<strong>de</strong>n in Engeland overgedrukt. En in 1842 keer<strong>de</strong><br />
Robert Winter, een Engelsman <strong>van</strong> geboorte, die het Advent-geloof in Amerika<br />
aangenomen had, naar zijn va<strong>de</strong>rland terug om <strong>de</strong> komst <strong>de</strong>s Heren aan te kondigen. Velen<br />
hielpen hem bij dat werk, en <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> het oor<strong>de</strong>el werd in verschillen<strong>de</strong> <strong>de</strong>len <strong>van</strong><br />
Engeland verkondigd.<br />
In Zuid-Amerika baan<strong>de</strong> zich Lucunza, een Spanjaard en Jezuïet, temid<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
barbaarsheid en priesterbedrog een weg tot <strong>de</strong> Schriften, en nam op die wijze <strong>de</strong> waarheid<br />
aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> spoedige we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren aan. Gedrongen om <strong>de</strong> waarschuwing te<br />
geven, en toch begerig om aan <strong>de</strong> veroor<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> Rome te ontsnappen, gaf hij zijn<br />
inzichten in het licht on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> aangenomen naam <strong>van</strong> “Rabbi Ben- Israel,” en <strong>de</strong>ed zich voor<br />
als een bekeer<strong>de</strong> Jood. Lucunza leef<strong>de</strong> in <strong>de</strong> achttien<strong>de</strong> eeuw, maar het was ongeveer in<br />
1825 dat zijn boek, dat op <strong>de</strong> een of an<strong>de</strong>re wijze naar Lon<strong>de</strong>n gedwaald was, in <strong>de</strong> Engelse<br />
taal werd overgezet. De uitgave er<strong>van</strong> vermeer<strong>de</strong>r<strong>de</strong> <strong>de</strong> belangstelling, die reeds in Engeland<br />
was opgewekt aangaan<strong>de</strong> het on<strong>de</strong>rwerp <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst.<br />
In Duitschland was <strong>de</strong> leer in <strong>de</strong> achttien<strong>de</strong> eeuw door Bengel, predikant <strong>van</strong> <strong>de</strong> Lutherse<br />
Kerk, een beroemd geleer<strong>de</strong> en bijbeluitlegger, gepredikt. Na zijn opvoeding voltooid te<br />
hebben, wijd<strong>de</strong> Bengel zich aan <strong>de</strong> studie <strong>van</strong> <strong>de</strong> godgeleerdheid, waartoe hij <strong>van</strong> nature<br />
zich aangetrokken gevoel<strong>de</strong> wegens <strong>de</strong> ernstige en godsdienstige aanleg <strong>van</strong> zijn geest,<br />
welke nog vermeer<strong>de</strong>rd en versterkt was door zijn eerste opleiding en tucht. Gelijk an<strong>de</strong>re<br />
na<strong>de</strong>nken<strong>de</strong> jongelie<strong>de</strong>n, v——r en na hem, had hij te strij<strong>de</strong>n met twijfel en moeilikhe<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> godsdienstige aard; en hij spreekt met veel gevoel over <strong>de</strong> ‘vele pijlen, die zijn arm hart<br />
doorboor<strong>de</strong>n, en zijn jeugd moeilik te dragen maakten.’”1 Toen hij lid <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerkeraad <strong>van</strong><br />
Wurtenberg werd, bepleitte hij <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> godsdienstvrijheid. “Terwijl hij <strong>de</strong> rechten en<br />
privilegieën <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk handhaaf<strong>de</strong>, was hij ervoor, dat alle re<strong>de</strong>like vrijheid toegestaan<br />
zou wor<strong>de</strong>n aan hen, die zich gedrongen gevoel<strong>de</strong>n, op grond <strong>van</strong> hun geweten, zich uit <strong>de</strong><br />
bestaan<strong>de</strong> kerk terug te trekken.” De goe<strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze han<strong>de</strong>l- wijze wor<strong>de</strong>n nog<br />
gevoeld in <strong>de</strong> provincie, waarin hij tehuis behoor<strong>de</strong>.<br />
252
Terwijl hij zich voorbereid<strong>de</strong> om op “Advent Zondag” uit Openbaring 21 te prediken,<br />
ging het licht <strong>van</strong> Christus’ we<strong>de</strong>rkomst voor Bengel op. De profetieën <strong>van</strong> <strong>de</strong> Openbaring<br />
ontvouw<strong>de</strong>n zich voor zijn verstand gelijk nooit tevoren. Overweldigd door een besef <strong>van</strong><br />
het verbazen<strong>de</strong> gewicht en <strong>de</strong> overstelpen<strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> tonelen, die <strong>de</strong> profeet<br />
schil<strong>de</strong>r<strong>de</strong>, werd hij gedwongen, voor een tijd <strong>de</strong> beschouwing <strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rwerp te staken.<br />
Toen hij op <strong>de</strong> kansel stond, kwam het we<strong>de</strong>r met <strong>de</strong> eigen levendigheid en kracht bij hem<br />
op. Van die tijd af wijd<strong>de</strong> hij zich aan <strong>de</strong> studie <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetieën, voornamelik die <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Openbaring, en kwam spoedig tot <strong>de</strong> overtuiging, dat zij erop heenwezen, dat <strong>de</strong> komst <strong>van</strong><br />
Christus nabij was. De datum, die hij vaststel<strong>de</strong> 1 Encyclopædia Britannica, art. Bengel<br />
(9<strong>de</strong> ed.). voor <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst, verschil<strong>de</strong> slechts een paar jaren <strong>van</strong> die Miller<br />
later aangaf.<br />
Bengels geschriften zijn door <strong>de</strong> gehele Christelike wereld verspreid. Zijn inzichten over<br />
<strong>de</strong> profetieën wer<strong>de</strong>n algemeen aangenomen in zijn eigen staat Wurtemburg, en tot op<br />
zekere hoogte in an<strong>de</strong>re <strong>de</strong>len <strong>van</strong> Duitschland. De beweging duur<strong>de</strong> voort tot na zijn dood,<br />
en <strong>de</strong> Advent-boodschap werd in Duitschland gehoord op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> tijd, dat die in an<strong>de</strong>re<br />
lan<strong>de</strong>n <strong>de</strong> aandacht trok. Al spoedig trokken sommigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gelovigen naar Rusland, en<br />
vorm<strong>de</strong>n daar kolonieën; en het geloof in <strong>de</strong> spoedige we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus heerst nog<br />
in <strong>de</strong> Duitse kerken <strong>van</strong> dat land.<br />
Het licht scheen ook in Frankrijk en Zwitserland. Te Génève, waar Farel en Calvijn <strong>de</strong><br />
waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming had<strong>de</strong>n verspreid, predikte Gaussen <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rkomst. Terwijl hij nog stu<strong>de</strong>nt was, had Gaussen kennis gemaakt met die<br />
rationalistiese geest, die geduren<strong>de</strong> het laatste <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> achttien<strong>de</strong> en het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
negentien<strong>de</strong> eeuw geheel Europa doortrok; en toen hij zijn werk als prediker begon, was hij<br />
niet alleen onkundig aan het ware geloof, maar geneigd tot twijfelzucht. In zijn jeugd was<br />
zijn belangstelling opgewekt in <strong>de</strong> studie <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetieën. Na Rollins “Ou<strong>de</strong> Geschie<strong>de</strong>nis”<br />
gelezen te hebben, werd zijn aandacht bepaald bij het twee<strong>de</strong> hoofdstuk <strong>van</strong> Daniël, en trof<br />
hem <strong>de</strong> won<strong>de</strong>rvolle juistheid, waarme<strong>de</strong> <strong>de</strong> profetie vervuld was, gelijk uit <strong>de</strong> oorkon<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> geschiedschrijver bleek. Hier was een bewijs, dat <strong>de</strong> Schriften door ingeving<br />
geschreven zijn, hetgeen hem tot een anker verstrekte te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> gevaren <strong>van</strong> latere<br />
jaren. Hij kon zich niet tevre<strong>de</strong>n stellen met <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> het rationalisme, en door het<br />
bestu<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel en het zoeken naar dui<strong>de</strong>liker licht, kwam hij na enige tijd tot een<br />
beslist geloof.<br />
Terwijl hij bezig was, <strong>de</strong> profetieën te on<strong>de</strong>rzoeken, geraaktë hij tot <strong>de</strong> overtuiging, dat<br />
<strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren op han<strong>de</strong>n was. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong> indruk <strong>van</strong> <strong>de</strong> ernst en het gewicht <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>ze grote waarheid wenste hij die voor het volk te brengen ; maar het algemene geloof, dat<br />
<strong>de</strong> profetieën <strong>van</strong> Daniël verborgenhe<strong>de</strong>n zijn, en niet verstaan kunnen wor<strong>de</strong>n, was hem<br />
een ernstig struikelblok. Hij besloot ein<strong>de</strong>lik — evenals Farel v——r hem gedaan had bij<br />
het e<strong>van</strong>geliseren <strong>van</strong> Génève — om met <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren te beginnen, door wie hij hoopte <strong>de</strong><br />
belangstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs op te wekken.<br />
253
“Ik wens het verstaan te hebben,” zei hij later, spreken<strong>de</strong> over het doel, waarme<strong>de</strong> hij dit<br />
gedaan had, “dat het niet is om het weinige gewicht, maar integen<strong>de</strong>el om <strong>de</strong> grote waar<strong>de</strong><br />
er<strong>van</strong>, dat ik het op <strong>de</strong>ze gewone wijze inkleed<strong>de</strong>, en het aan <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren voorstel<strong>de</strong>. Ik<br />
wenste een gehoor te krijgen, en vrees<strong>de</strong>, dat me dit niet gelukken zou, indien ik me eerst tot<br />
<strong>de</strong> volwassenen richtte.” “Derhalve besloot ik om tot <strong>de</strong> jongsten te gaan. Ik breng een<br />
gehoor <strong>van</strong> kin<strong>de</strong>ren bijeen; indien <strong>de</strong> groep aangroeit, indien het blijkt dat ze luisteren, dat<br />
het hun bevalt, en ze er belang in stellen, dat ze het on<strong>de</strong>rwerp verstaan en uitleggen, ben ik<br />
er zeker <strong>van</strong>, spoedig een twee<strong>de</strong> kringetje te krijgen; en op hun beurt zullen <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>re<br />
mensen inzien, dat het <strong>de</strong> moeite waard is om ne<strong>de</strong>r te zitten en te on<strong>de</strong>rzoeken. Wanneer ik<br />
het zo ver krijg, dan is <strong>de</strong> zaak gewonnen.”<br />
De poging gelukte. Terwijl hij <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren toesprak, kwamen ou<strong>de</strong>re mensen luisteren.<br />
De galerijen <strong>van</strong> zijn kerk waren vol aandachtige hoor<strong>de</strong>rs. On<strong>de</strong>r hen waren mannen <strong>van</strong><br />
rang en geleerdheid, alsook vreem<strong>de</strong>lingen en uitlan<strong>de</strong>rs, die Génève bezochten; en op die<br />
wijze werd <strong>de</strong> boodschap naar an<strong>de</strong>re streken gebracht.<br />
Aangemoedigd door dit sukses gaf Gaussen zijn toespraken uit, in <strong>de</strong> hoop <strong>van</strong> <strong>de</strong> studie<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> profetiese boeken in <strong>de</strong> kerken <strong>van</strong> het Frans spreken<strong>de</strong> volk te bevor<strong>de</strong>ren.<br />
“On<strong>de</strong>rricht aan kin<strong>de</strong>ren gegeven,” zegt Gaussen, “betekent tot volwassenen te zeggen, die<br />
maar al te dikwels geen acht slaan op zulke boeken, on<strong>de</strong>r het valse voorwendsel, dat ze te<br />
onverstaanbaar zijn: ‘Hoe kunnen ze verborgen zijn, wanneer uw kin<strong>de</strong>ren ze verstaan?’ ”<br />
“Ik gevoel<strong>de</strong> een sterke begeerte,” voegt hij erbij, “om <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetieën<br />
algemeen te maken in onze gemeenten, indien dat mogelik is.” “Er is in<strong>de</strong>rdaad geen studie,<br />
die volgens mijn mening beter aan <strong>de</strong> behoeften <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd beantwoordt.” “Het is hierdoor,<br />
dat we ons voorberei<strong>de</strong>n moeten op <strong>de</strong> tijd <strong>de</strong>r benauwdheid, die op han<strong>de</strong>n is, en moeten<br />
waken en wachten op <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> Jezus Christus.”<br />
Ofschoon hij een <strong>van</strong> <strong>de</strong> geëerdste en geliefdste predikers in <strong>de</strong> Franse taal was, werd<br />
Gaussen na een tijd uit het pre-dikambt ontzet, zijn voornaamste overtreding zijn<strong>de</strong>, dat hij<br />
in plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> katechismus <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, een droog en ra- tionalisties handboek, waar<br />
nauweliks een bepaald geloof in geleerd werd, <strong>de</strong> Bijbel gebruikt had om <strong>de</strong> jeugd te<br />
on<strong>de</strong>rrichten. Later werd hij leraar aan een theologiese school, terwijl hij ‘s Zondags zijn<br />
werk als katechiseermeester voortzette, <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren toesprak, en hen in <strong>de</strong> Schrift<br />
on<strong>de</strong>rwees. Zijn boeken over <strong>de</strong> profetieën wekten ook veel belangstelling op. Uit het<br />
hoogleraarsgestoelte, door <strong>de</strong> pers, en in zijn liefste betrekking, als on<strong>de</strong>rwijzer <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
kin<strong>de</strong>ren, oefen<strong>de</strong> hij geduren<strong>de</strong> vele jaren een grote invloed uit, en werd het mid<strong>de</strong>l om <strong>de</strong><br />
aandacht <strong>van</strong> velen te trekken tot <strong>de</strong> studie <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetieën, welke aantoon<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren nabij was.<br />
Ook in Skandinavië werd <strong>de</strong> Advent-boodscliap verkondigd, en wijd en zijd<br />
belangstelling opgewekt. Velen ontwaakten uit hun zorgeloze zekerheid om hun zon<strong>de</strong>n te<br />
belij<strong>de</strong>n en vaarwel te zeggen, en vergeving te zoeken in <strong>de</strong> naam <strong>van</strong> Christus. Maar <strong>de</strong><br />
254
geesteliken in <strong>de</strong> staatskerk we<strong>de</strong>rston<strong>de</strong>n <strong>de</strong> beweging, en door hun invloed wer<strong>de</strong>n er<br />
sommigen, die <strong>de</strong> boodschap predikten, in <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis geworpen. Op vele plaatsen, waar<br />
aan <strong>de</strong> predikers <strong>van</strong> <strong>de</strong> spoedige komst <strong>de</strong>s Heren aldus het zwijgen werd opgelegd,<br />
behaag<strong>de</strong> het God, <strong>de</strong> boodschap op een won<strong>de</strong>rdadige wijze door jonge kin<strong>de</strong>ren te laten<br />
brengen. Daar ze on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> leeftijd waren, kon <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> het land hen niet keren, en werd<br />
het hun toegelaten ongehin<strong>de</strong>rd te spreken.<br />
De beweging was hoofdzakelik on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> lagere klasse; en het was in <strong>de</strong> ne<strong>de</strong>rige<br />
woningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs, dat <strong>de</strong> mensen samenkwamen om naar <strong>de</strong> waarschuwing te<br />
luisteren. De kin<strong>de</strong>r-predikers waren zelven meren<strong>de</strong>els arme hutbewoners. Sommigen <strong>van</strong><br />
hen waren niet meer dan zes of acht jaren oud; en terwijl hun leven getuig<strong>de</strong>, dat ze <strong>de</strong><br />
Heiland liefhad<strong>de</strong>n, en trachtten om in gehoorzaamheid aan Gods heilige eisen te leven,<br />
openbaar<strong>de</strong>n ze overigens slechts het verstand en <strong>de</strong> bekwaamheid, welke in kin<strong>de</strong>ren <strong>van</strong><br />
die leeftijd in <strong>de</strong> regel opgemerkt wordt. Wanneer ze echter voor het volk ston<strong>de</strong>n, was het<br />
dui<strong>de</strong>lik, dat er een invloed in hen werkte, die meer was hun eigen natuurlike begaafdheid.<br />
Toon en manieren veran<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n, en met ernst en kracht waarschuw<strong>de</strong>n ze tegen het oor<strong>de</strong>el,<br />
gebruik maken<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> eigen woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift: “Vreest God, en geeft Hem<br />
heerlikheid, want <strong>de</strong> ure <strong>van</strong> Zijn oor<strong>de</strong>el is gekomen.” Ze bestraften <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het volk,<br />
en veroor<strong>de</strong>el<strong>de</strong>n niet alleen onze<strong>de</strong>likheid en ontucht, maar berispten wereldsgezindheid en<br />
afval, en waarschuw<strong>de</strong>n hun hoor<strong>de</strong>rs om zich te haasten, aan <strong>de</strong> toekomen<strong>de</strong> toorn te<br />
ontvlie<strong>de</strong>n.<br />
Het volk luister<strong>de</strong> bevend naar hun woor<strong>de</strong>n. De overtuigen<strong>de</strong> Geest Gods sprak tot hun<br />
harten. Velen wer<strong>de</strong>n er toe geleid, <strong>de</strong> Schriften met vernieuw<strong>de</strong> en grotere belangstelling te<br />
on<strong>de</strong>rzoeken; <strong>de</strong> onmatigen en ze<strong>de</strong>lozen kwamen tot hervorming; an<strong>de</strong>ren gaven hun<br />
oneerlike praktijken op; en z— dui<strong>de</strong>lik was <strong>de</strong> beweging, dat zelfs predikanten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
staatskerk gedwongen waren, te erkennen, dat Gods hand er zichtbaar in was. Het was Gods<br />
wil, dat <strong>de</strong> tijding <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland in <strong>de</strong> Skandinaviese lan<strong>de</strong>n<br />
verkondigd zou wor<strong>de</strong>n; en toen <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> Zijn dienstknechten tot zwijgen werd gebracht,<br />
goot Hij Zijn Geest over <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren uit, opdat het werk zou wor<strong>de</strong>n gedaan.<br />
Toen Jezus Jeruzalem na<strong>de</strong>r<strong>de</strong>, omringd door <strong>de</strong> juichen<strong>de</strong> menigte, die Hem met<br />
triomfkreten en het wuiven <strong>van</strong> palmtakken als <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> David binnenleid<strong>de</strong>, beriepen<br />
<strong>de</strong> naijverige Farizeën zich op Hem om hun het stilzwijgen op te leggen; maar Jezus<br />
antwoord<strong>de</strong>, dat dit alles tot vervulling <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetieën geschied<strong>de</strong>; en dat, indien zij<br />
zou<strong>de</strong>n zwijgen, <strong>de</strong> stenen haast roepen zou<strong>de</strong>n. Het volk staakte hun vreug<strong>de</strong>volle aankondiging,<br />
toen ze <strong>de</strong> poorten <strong>van</strong> Jeruzalem binnentrokken, uit angst voor <strong>de</strong> bedreigingen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> priesters en overhe<strong>de</strong>n; maar <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren in <strong>de</strong> voorhoven <strong>van</strong> <strong>de</strong> tempel herhaal<strong>de</strong>n het<br />
referein, en hun palmtakken wuiven<strong>de</strong>, riepen ze, “Hosanna aan <strong>de</strong> Zone Davids!” Toen <strong>de</strong><br />
Farizeën, die dit zeer kwalik namen, tot Hem zei<strong>de</strong>n: “Hoort ge wel, wat <strong>de</strong>zen zeggen?”<br />
antwoord<strong>de</strong> Jezus, “Ja, hebt ge nooit gelezen: Uit <strong>de</strong> mond <strong>van</strong> <strong>de</strong> jonge kin<strong>de</strong>ren en <strong>de</strong><br />
zuigelingen hebt ge U lof toebereid?” Evenals God ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong> Christus’ eerste komst door<br />
255
mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> kin<strong>de</strong>ren werkte, zo werkte Hij ook door hen bij het verkondigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijding<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst. Gods woord moest vervuld wor<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> aankondiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> komst<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland aan alle volken, talen, en natieën zou wor<strong>de</strong>n gedaan.<br />
Aan William Miller en hen, die met hem werkten, was het gegeven om <strong>de</strong> waarschuwing<br />
in Amerika te prediken. Dit land werd het mid<strong>de</strong>lpunt <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote Adventbeweging. Hier<br />
was het, dat <strong>de</strong> voorzegging, in <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste engel vervat, het meest direkt<br />
vervuld werd. De geschriften <strong>van</strong> Miller en zijn metgezellen wer<strong>de</strong>n naar verafgelegen<br />
lan<strong>de</strong>n verzon<strong>de</strong>n. In welk <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> er ooit zen<strong>de</strong>lingen waren doorgedrongen,<br />
daarheen ging ook <strong>de</strong> blij<strong>de</strong> tijding <strong>van</strong> Christus’ spoedige we<strong>de</strong>rkomst. Wijd en zijd<br />
verspreid<strong>de</strong> zich <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> het eeuwige e<strong>van</strong>gelie: “Vreest God, en geeft Hem<br />
heerlikheid, want <strong>de</strong> ure <strong>van</strong> Zijn oor<strong>de</strong>el is gekomen.”<br />
Het bewijs uit <strong>de</strong> profetieën, dat <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> Christus scheen vast te stellen in <strong>de</strong> lente<br />
<strong>van</strong> 1844, maakte een diepe indruk op <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen. Terwijl <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong><br />
Staat tot Staat gebracht werd, ontstond er overal grote belangstelling. Velen waren er<strong>van</strong><br />
overtuigd, dat <strong>de</strong> beweringen, gegrond op <strong>de</strong> profetiese perio<strong>de</strong>n, juist waren; en, <strong>de</strong> trots<br />
<strong>van</strong> hun mening opgeven<strong>de</strong>, namen ze met vreug<strong>de</strong> <strong>de</strong> waarheid aan. Sommige predikanten<br />
gaven hun sektariese inzichten en gevoelens op, <strong>de</strong><strong>de</strong>n afstand <strong>van</strong> hun salarissen, verlieten<br />
hun kerken, en sloten zich aan bij hen, die <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> Jezus verkondig<strong>de</strong>n. Er waren<br />
echter betrekkelik weinig predikanten, die <strong>de</strong>ze tijding wil<strong>de</strong>n aannemen; om welke re<strong>de</strong>n<br />
hij groten<strong>de</strong>els aan eenvoudige leken werd toevertrouwd. Boeren verlieten hun boer<strong>de</strong>rijen,<br />
ambachtslie<strong>de</strong>n hun gereedschap, kooplie<strong>de</strong>n hun koopwaren, zij, die ambten bekleed<strong>de</strong>n,<br />
hun betrekkingen; en toch was het aantal arbei<strong>de</strong>rs klein in vergelijking <strong>van</strong> het werk, dat er<br />
gedaan moest wor<strong>de</strong>n. De toestand <strong>van</strong> een god<strong>de</strong>loze kerk en <strong>van</strong> een wereld, die in het<br />
boze ligt, drukte zwaar op <strong>de</strong> zielen <strong>van</strong> <strong>de</strong> trouwe wachters, en ze verduur<strong>de</strong>n vrijwillig<br />
zware arbeid, ontbering en lij<strong>de</strong>n, om <strong>de</strong> mensen te kunnen oproepen tot berouw ter<br />
zaligheid. Hoewel door Satan tegengewerkt, ging <strong>de</strong> arbeid geregeld voort, en werd <strong>de</strong><br />
Advent-waarheid door vele duizen<strong>de</strong>n aangenomen.<br />
Overal werd het dringen<strong>de</strong> getuigenis vernomen, waardoor zondaren, zowel<br />
wereldlingen als le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, ge-waarschuwd wer<strong>de</strong>n, om te ontvlie<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong><br />
toekomen<strong>de</strong> toorn. Evenals Johannes <strong>de</strong> Doper, <strong>de</strong> voorloper <strong>van</strong> Christus, leg<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
predikers <strong>de</strong> bijl aan <strong>de</strong> wortel <strong>van</strong> <strong>de</strong> boom, en drongen er bij allen op aan, vruchten voort<br />
te brengen, <strong>de</strong> bekering waardig. Hun onrustwekken<strong>de</strong> oproeping stond in merkelike<br />
tegenstelling tot <strong>de</strong> verzekeringen <strong>van</strong> vre<strong>de</strong> en veiligheid, die <strong>van</strong> <strong>de</strong> populaire kansels<br />
wer<strong>de</strong>n gehoord; en waar <strong>de</strong> boodschap ook gegeven werd, werd het volk erdoor getroffen.<br />
Het eenvoudige, direkte bewijs uit <strong>de</strong> Schrift, door <strong>de</strong> Heilige Geest bekrachtigd, had een<br />
overtuigen<strong>de</strong> kracht, waaraan slechts zeer weinigen volkomen weerstand kon<strong>de</strong>n bie<strong>de</strong>n.<br />
Belij<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> godsdienst wer<strong>de</strong>n uit hun valse gerustheid opgewekt. Ze zagen hun afval,<br />
hun wereldsgezindheid en hun ongeloof, hun trots en hun zelfzucht in. Velen zochten <strong>de</strong><br />
Heer met berouw en verootmoediging. De genegenheid tot aardse dingen, die ze zo lang<br />
256
had<strong>de</strong>n gevoed, werd nu op <strong>de</strong> hemel overgedragen. De Geest Gods rustte op hen, en met<br />
verzachte en verootmoedig<strong>de</strong> harten sloten ze zich aan bij hen, die <strong>de</strong> kreet <strong>de</strong><strong>de</strong>n<br />
weerklinken: “Vreest God, en geeft Hem heerlikheid, want <strong>de</strong> ure <strong>van</strong> Zijn oor<strong>de</strong>el is<br />
gekomen.”<br />
Zondaren vroegen met tranen: “Wat moet ik doen om zalig te wor<strong>de</strong>n?” Zij, wier leven<br />
zich door oneerlikheid had gekenmerkt, waren verlangend om vergoeding te doen. Allen,<br />
die vre<strong>de</strong> in Christus gevon<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n, verlang<strong>de</strong>n, dat an<strong>de</strong>ren in <strong>de</strong> zegen zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong>len.<br />
De harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs keer<strong>de</strong>n zich tot <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren, en <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren tot hun<br />
ou<strong>de</strong>rs. De scheidsmuren <strong>van</strong> trots en terughou<strong>de</strong>ndheid wer<strong>de</strong>n omgeworpen. Hartgrondige<br />
belij<strong>de</strong>nis werd er gedaan, en <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het huisgezin werkten voor <strong>de</strong> redding <strong>van</strong> hen,<br />
die hun het naast ston<strong>de</strong>n, en het liefst waren. Menigmaal hoor<strong>de</strong> men ernstige gebe<strong>de</strong>n<br />
opzen<strong>de</strong>n. Overal wer<strong>de</strong>n er gevon<strong>de</strong>n, die in grote zielsangst met God pleitten. Velen<br />
worstel<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gehele nacht in het gebed om <strong>de</strong> verzekering te erlangen, dat hun eigen<br />
zon<strong>de</strong>n vergeven waren, of om <strong>de</strong> bekering <strong>van</strong> hun betrekkingen of buren.<br />
Alle klassen stroom<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> bijeenkomsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Adventisten. Rijken en armen,<br />
hogen en lagen, waren om verschillen<strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen begerig, om voor zichzelven <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rkomst te horen. De Heer hield <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> tegenstand in toom, terwijl Zijn<br />
dienstknechten <strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen voor hun geloof verklaar<strong>de</strong>n. Somtijds was het werktuig zwak;<br />
maar Gods Geest gaf kracht aan Zijn waarheid. De tegenwoordigheid <strong>van</strong> heilige engelen<br />
werd in <strong>de</strong>ze verga<strong>de</strong>ringen gevoeld, en er wer<strong>de</strong>n er dageliks velen aan <strong>de</strong> gelovigen<br />
toegevoegd. Terwijl <strong>de</strong> bewijzen voor <strong>de</strong> spoedige we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus wer<strong>de</strong>n<br />
herhaald,luister<strong>de</strong>n grote menigten in a<strong>de</strong>mloze stilte naar <strong>de</strong> plechtige woor<strong>de</strong>n. Hemel en<br />
aar<strong>de</strong> schenen elkan<strong>de</strong>r na<strong>de</strong>r te komen. De kracht Gods werd gevoeld door ou<strong>de</strong>n zowel als<br />
door jongen en personen <strong>van</strong> mid<strong>de</strong>lbare leeftijd. De mannen gingen naar hun woningen<br />
terug met een loflied op <strong>de</strong> lippen, en <strong>de</strong> blij<strong>de</strong> tonen klonken door <strong>de</strong> stille avondlucht.<br />
Niemand, die <strong>de</strong>ze bijeenkomsten bijgewoond heeft, kan ooit die tonelen <strong>van</strong> die<br />
allerdiepste belangstelling vergeten.<br />
De verkondiging <strong>van</strong> een bepaal<strong>de</strong> tijd voor <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> Christus lokte grote<br />
tegenstand <strong>van</strong> velen on<strong>de</strong>r alle klassen uit, <strong>van</strong> <strong>de</strong> predikant op <strong>de</strong> kansel tot op <strong>de</strong> roekelooste,<br />
hemeltergen<strong>de</strong> zon- daar. De woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetie wer<strong>de</strong>n vervuld: “In het<br />
laatste <strong>de</strong>r dagen zullen er spotters komen, die naar hun eigen begeerlikhe<strong>de</strong>n zullen<br />
wan<strong>de</strong>len, en zeggen: Waar is <strong>de</strong> belofte <strong>van</strong> Zijn toekomst? Want <strong>van</strong> die dag, dat <strong>de</strong><br />
va<strong>de</strong>rs ontslapen zijn, blijven alle dingen alzo, gelijk <strong>van</strong> het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> schepping,“1<br />
Velen, die voorgaven, <strong>de</strong> Heiland lief te hebben, verklaar<strong>de</strong>n, dat ze niet tegen <strong>de</strong> leer <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst waren; ze had<strong>de</strong>n alleen het bezwaar tegen <strong>de</strong> vastgestel<strong>de</strong> tijd. Maar Gods<br />
alziend oog doorzag hun harten. Ze wil<strong>de</strong>n er niet <strong>van</strong> weten, dat Christus zou komen om <strong>de</strong><br />
wereld in gerechtigheid te oor<strong>de</strong>len. Ze waren ontrouwe dienstknechten geweest; hun werk<br />
kon het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> God, Die <strong>de</strong> harten proeft, niet lij<strong>de</strong>n, en ze vrees<strong>de</strong>n, hun Heer te<br />
ontmoeten. Evenals <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste komst <strong>van</strong> Christus, waren ze niet<br />
257
gereed om Jezus te verwelkomen. Ze weiger<strong>de</strong>n niet alleen om naar <strong>de</strong> eenvoudige leringen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel te luisteren, maar bespotten hen, die naar <strong>de</strong> Heer uitzagen. Satan en zijn<br />
engelen juichten, en wezen er. Christus en Zijn heilige engelen honend op, dat het volk, dat<br />
voorgaf Hem te belij<strong>de</strong>n, zo weinig lief<strong>de</strong> tot Hem had, dat ze niet naar Zijn verschijning<br />
verlang<strong>de</strong>n.<br />
“Niemand weet <strong>de</strong> dag of het uur,” was <strong>de</strong> bewijsgrond, welke zij, die het Advent-geloof<br />
verwierpen, het meest aanvoer<strong>de</strong>n. De tekst luidt: “Doch <strong>van</strong> die dag en die ure weet<br />
niemand, ook niet <strong>de</strong> engelen <strong>de</strong>r hemelen, dan Mijn Va<strong>de</strong>r alleen.” Een dui<strong>de</strong>like en<br />
steekhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> verklaring <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze tekst werd gegeven door hen, die naar <strong>de</strong> Heer uitzagen,<br />
en het verkeer<strong>de</strong> gebruik, dat hun tegenstan<strong>de</strong>rs er<strong>van</strong> maakten, werd hel<strong>de</strong>r aangetoond. De<br />
woor<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n door Christus gebruikt in dat ge<strong>de</strong>nkwaardige gesprek met Zijn discipelen<br />
op <strong>de</strong> Olijfberg, nadat Hij voor <strong>de</strong> laatste maal <strong>de</strong> tempel verlaten had. De discipelen had<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> vraag gesteld: “Welk zal het teken zijn <strong>van</strong> Uw toekomst, en <strong>van</strong> <strong>de</strong> voleinding <strong>van</strong> <strong>de</strong> (2<br />
Petrus 3:3, 4. ; Matth. 24:36) wereld?” Jezus gaf hun tekenen, en zei: “Wanneer gij al <strong>de</strong>ze<br />
dingen zult zien, zo weet, dat het nabij is, voor <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur.”<br />
Men moet het ene gezeg<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland het an<strong>de</strong>re niet te niet laten doen. Ofschoon<br />
niemand <strong>de</strong> dag of het uur <strong>van</strong> Zijn komst weet, wordt ons geleerd en wordt er verwacht, dat<br />
we weten zullen, wanneer die nabij is. We leren ver<strong>de</strong>r, dat het voor ons even noodlottig zal<br />
wezen, wanneer wij op Zijn waarschuwing geen acht slaan, en weigeren of verzuimen op te<br />
letten, wanneer Zijn we<strong>de</strong>rkomst nabij is, als het voor hen, die in <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> Noach<br />
leef<strong>de</strong>n, was om niet te weten, wanneer <strong>de</strong> vloed zou komen. En <strong>de</strong> gelijkenis in hetzelf<strong>de</strong><br />
hoofdstuk, waarin <strong>de</strong> getrouwe dienstknecht met <strong>de</strong> ontrouwe vergeleken wordt, en waarin<br />
wordt gesproken <strong>van</strong> het oor<strong>de</strong>el over hem, die in zijn hart zei: “Mijn heer vertoeft te<br />
komen,” toont aan, in welk licht Christus <strong>de</strong>genen zal beschouwen en belonen, die Hij<br />
vin<strong>de</strong>n zal waken<strong>de</strong>, en <strong>van</strong> Zijn komst getuigen<strong>de</strong>, en hen, die het ontkennen. “Waakt dan,”<br />
zegt Hij, “zalig is die dienstknecht, welke Zijn heer, komen<strong>de</strong>, zal vin<strong>de</strong>n alzo doen<strong>de</strong>.”<br />
“Indien gij dan niet waakt, zo zal Ik over u komen als een dief, en ge zult niet weten, op wat<br />
ure Ik over u komen zal.”<br />
Paulus spreekt <strong>van</strong> een klasse <strong>van</strong> mensen, voor welke <strong>de</strong> verschijning <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer<br />
onverwacht wezen zal. “De dag <strong>de</strong>s Heren zal alzo komen, gelijk een dief in <strong>de</strong> nacht. Want<br />
wanneer ze zullen zeggen: Het is vre<strong>de</strong> en zon<strong>de</strong>r gevaar; dan zal een haastig ver<strong>de</strong>rf hun<br />
overkomen, ... en ze zullen het geenszins ontvlie<strong>de</strong>n.” Maar Hij voegt er bij voor hen, die<br />
acht hebben geslagen op <strong>de</strong> waarschuwing <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland: “Maar gij, broe<strong>de</strong>rs! gij zijt niet<br />
in duisternis, dat u die dag als een dief zou be<strong>van</strong>gen. Gij zijt allen kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>s lichts, en<br />
kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>s daags; wij zijn niet <strong>de</strong>s nachts, noch <strong>de</strong>r duisternis.”<br />
Aldus werd aangetoond, dat <strong>de</strong> Schrift <strong>de</strong> mensen geen re<strong>de</strong>n geeft om in onwetendheid<br />
te blijven aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> nabijheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus. Maar zij, die slechts een<br />
verontschuldiging verlang<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> waarheid te kunnen verwerpen, sloten hun oren voor<br />
258
<strong>de</strong>ze verklaring; en <strong>de</strong> stoutmoedige spotter, evenals <strong>de</strong> predikant, die Christus beleed, bleef<br />
<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n herhalen: “Niemand weet <strong>de</strong> dag of het uur.” Als <strong>de</strong> mensen opgewekt wer<strong>de</strong>n,<br />
en naar <strong>de</strong> weg <strong>de</strong>r zaligheid begonnen te vragen, stel<strong>de</strong>n godsdienston<strong>de</strong>rwijzers zich<br />
tassen hen en <strong>de</strong> waarheid in, en trachtten hun vrees tot bedaren te brengen door het woord<br />
<strong>van</strong> God verkeerd uit te leggen. Ontrouwe wachters namen <strong>de</strong>el aan het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote<br />
verlei<strong>de</strong>r en riepen: “Vre<strong>de</strong>, vre<strong>de</strong>!” terwijl God <strong>van</strong> geen vre<strong>de</strong> gesproken had. Gelijk <strong>de</strong><br />
Farizeën in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> Christus, weiger<strong>de</strong>n velen om zelven het koninkrijk <strong>de</strong>s hemels in te<br />
gaan, en verhin<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n hen, die ingingen. Het bloed <strong>van</strong> die zielen zal <strong>van</strong> hun han<strong>de</strong>n geëist<br />
wor<strong>de</strong>n.<br />
De eenvoudigsten en <strong>de</strong> meest toegewij<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> kerken waren gewoonlik <strong>de</strong> eersten, die<br />
<strong>de</strong> boodschap aannamen. Zij, die <strong>de</strong> Bijbel voor zichzelven on<strong>de</strong>rzochten, kon<strong>de</strong>n niet<br />
an<strong>de</strong>rs dan het onschriftuurlik karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong> gewone beschouwingen over <strong>de</strong> profetieën<br />
inzien; en waar <strong>de</strong> mensen niet door <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> geestelikheid beheerst wer<strong>de</strong>n, waar<br />
ze Gods woord voor zichzelven wil<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rzoeken, daar behoef<strong>de</strong> <strong>de</strong> Advent-leer slechts<br />
met <strong>de</strong> Schriften vergeleken te wor<strong>de</strong>n, om het God<strong>de</strong>lik gezag er<strong>van</strong> aan het licht te<br />
brengen.<br />
Velen wer<strong>de</strong>n door hun ongelovige broe<strong>de</strong>ren vervolgd. Om hun plaats in <strong>de</strong> kerk te<br />
behou<strong>de</strong>n, stem<strong>de</strong>n sommigen er in toe, over hun verwachtingen te zwijgen; maar an<strong>de</strong>ren<br />
gevoel<strong>de</strong>n, dat hun trouw aan God hen verhin<strong>de</strong>r<strong>de</strong> om <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n, die Hij hun in pand<br />
had gegeven, aldus te verbergen. Niet weinigen wer<strong>de</strong>n om geen an<strong>de</strong>re re<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
gemeenschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk afgesne<strong>de</strong>n, dan dat ze hun geloof in <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus<br />
had<strong>de</strong>n te kennen gegeven. De woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeet waren zeer kostbaar voor hen, die<br />
<strong>de</strong>ze beproeving <strong>van</strong> hun geloof moesten verduren: “Uw broe<strong>de</strong>ren, die u haten, die u verre<br />
afzon<strong>de</strong>ren, om Mijns Naams wil, zeggen: Dat <strong>de</strong> Heer heerlik wor<strong>de</strong>! Doch Hij zal<br />
verschijnen tot ulie<strong>de</strong>r vreug<strong>de</strong>, zij daarentegen zullen beschaamd wor<strong>de</strong>n. “<br />
Gods engelen zagen met <strong>de</strong> diepste belangstelling uit naar het gevolg, dat <strong>de</strong><br />
waarschuwing hebben zou. Wanneer er in een kerk een algehele verwerping <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
boodschap plaats vond, keer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> [engelen zich in droefheid af. Toch waren er velen, die<br />
nog niet op <strong>de</strong> proef waren gesteld betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong> Advent-waarheid. Velen wer<strong>de</strong>n bedrogen<br />
door echtgenoten, ou<strong>de</strong>rs, of kin<strong>de</strong>ren, en men maakte hun wijs, dat zelfs naar zulke<br />
ketterijen, als <strong>de</strong> Adventisten leer<strong>de</strong>n, te luisteren, reeds zon<strong>de</strong> was. De engelen wer<strong>de</strong>n<br />
gelast om zorgvuldig over <strong>de</strong>ze zielen te waken; want er zou <strong>van</strong> <strong>de</strong> troon Gods nog een<br />
an<strong>de</strong>r licht over hen schijnen.<br />
Met onuitsprekelik verlangen zagen zij, die <strong>de</strong> boodschap ont<strong>van</strong>gen had<strong>de</strong>n, naar <strong>de</strong><br />
komst <strong>van</strong> hun Heiland uit. De tijd, waarop ze verwachtten Hem te ontmoeten, kwam<br />
na<strong>de</strong>rbij. Met kalme ernst na<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n ze die ure. Ze rustten in liefelike gemeenschap met God,<br />
een voorsmaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> vre<strong>de</strong>, die hun <strong>de</strong>el zou wor<strong>de</strong>n in het gelukzalig hiernamaals.<br />
Niemand, die <strong>de</strong>ze hoop en dat vertrouwen on<strong>de</strong>rvon<strong>de</strong>n heeft, kan die heerlike uren <strong>van</strong><br />
259
afwachting vergeten. Enige weken v——r <strong>de</strong>ze tijd wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> wereldse zaken groten<strong>de</strong>els<br />
ter zij<strong>de</strong> gesteld. De oprecht gelovigen gingen zorgvuldig ie<strong>de</strong>re gedachte en opwelling <strong>van</strong><br />
hun hart na, als lagen ze op hun sterfbed, en zou<strong>de</strong>n ze binnen enkele uren hun ogen sluiten<br />
voor <strong>de</strong> tonelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>. Er wer<strong>de</strong>n geen “hemelvaartskle<strong>de</strong>ren” gemaakt, maar allen<br />
gevoel<strong>de</strong>n <strong>de</strong> behoefte aan innerlik getuigenis, dat ze gereed waren om hun Heiland te<br />
ontmoeten; hun witte kle<strong>de</strong>ren waren reinheid <strong>van</strong> ziel,— karakters <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> gereinigd<br />
door het zoenbloed <strong>van</strong> Christus. Was er nog maar on<strong>de</strong>r het volk, dat God belijdt, diezelf<strong>de</strong><br />
geest <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoek <strong>de</strong>s harten, hetzelf<strong>de</strong> ernstige, vastgegron<strong>de</strong> geloof! Had<strong>de</strong>n zij<br />
aangehou<strong>de</strong>n, zich aldus voor <strong>de</strong> Heer te verontmoe- digen, en hun smeekgebe<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong><br />
troon <strong>de</strong>r gena<strong>de</strong> neer te leggen, ze zou<strong>de</strong>n een veel rijkere bevinding hebben gehad, dan nu<br />
het geval is. Er wordt te weinig gebe<strong>de</strong>n; er is te weinig ware overtuiging <strong>van</strong> zon<strong>de</strong>; en het<br />
gemis <strong>van</strong> een levend geloof rooft velen <strong>de</strong> gena<strong>de</strong>, die onze Verlosser zo rijkelik<br />
aangebracht heeft.<br />
Het was Gods bedoeling, Zijn volk te toetsen. Zijn hand be<strong>de</strong>kte een fout in <strong>de</strong><br />
berekening <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetiese tijdperken. De Adventisten merkten <strong>de</strong> dwaling niet op,<br />
evenmin als die door <strong>de</strong> geleerdsten on<strong>de</strong>r hun tegenstan<strong>de</strong>rs werd ont<strong>de</strong>kt. De<br />
laatstgenoem<strong>de</strong>n zei<strong>de</strong>n: “Uw berekening <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetiese tijdperken is juist. Er zal een<br />
grote gebeurtenis plaats vin<strong>de</strong>n, maar het is niet, wat <strong>de</strong> heer Miller voorspelt; het is <strong>de</strong><br />
bekering <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld, en niet <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus.” De tijd <strong>van</strong> afwachting ging<br />
voorbij, en Christus verscheen niet om Zijn volk te verlossen. Zij, die met oprecht geloof en<br />
lief<strong>de</strong> naar hun Heiland uitgezien had<strong>de</strong>n, on<strong>de</strong>rvon<strong>de</strong>n bittere teleurstelling. Toch wer<strong>de</strong>n<br />
Gods plannen uitgevoerd: Hij beproef<strong>de</strong> <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> hen, die voorgaven, op Zijn komst te<br />
wachten. Er waren er velen on<strong>de</strong>r <strong>de</strong>zen, die door geen hogere drijfveer gedrongen wer<strong>de</strong>n<br />
dan vrees. Hun geloofsbelij<strong>de</strong>nis had noch hun hart, noch hun leven veran<strong>de</strong>rd. Toen <strong>de</strong><br />
verwachte gebeurtenis niet plaats vond, verklaar<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze personen, dat ze niet teleurgesteld<br />
waren; ze had<strong>de</strong>n nooit geloofd, dat Christus komen zou. Ze waren on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> eersten, die met<br />
<strong>de</strong> droefheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> ware gelovigen <strong>de</strong> spot dreven. Maar Jezus en het gehele hemelheir zag<br />
met lief<strong>de</strong> en me<strong>de</strong>gevoel op <strong>de</strong> beproef<strong>de</strong>n en getrouwen en toch teleurge- stel<strong>de</strong>n neer.<br />
Indien <strong>de</strong> sluier, die <strong>de</strong> zichtbare wereld <strong>van</strong> <strong>de</strong> onzichtbare scheidt, had kunnen<br />
weggeschoven wor<strong>de</strong>n, zou<strong>de</strong>n er engelen gezien zijn, die <strong>de</strong>ze standvastige zielen nabij<br />
kwamen, en hen behoed<strong>de</strong>n tegen <strong>de</strong> pijlen <strong>van</strong> Satan.<br />
260
Hoofdstuk 21 — Een Waarschuwing Verworpen<br />
Met hot prediken <strong>van</strong> <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren had<strong>de</strong>n William Miller en<br />
zijn me<strong>de</strong>genoten als enig doel voor ogen gehad, <strong>de</strong> mensen op te wekken om zich voor te<br />
berei<strong>de</strong>n op het oor<strong>de</strong>el. Ze had<strong>de</strong>n getracht <strong>de</strong>genen, die voorgaven godsdienstig te zijn, te<br />
doen ontwaken tot het besef <strong>van</strong> <strong>de</strong> ware hoop <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, en <strong>van</strong> hun behoefte aan een<br />
diepere Christelike on<strong>de</strong>rvinding; en had<strong>de</strong>n eveneens gepoogd, <strong>de</strong> onbekeer<strong>de</strong>n hun plicht<br />
te doen beseffen <strong>van</strong> onmid<strong>de</strong>llik berouw en bekering tot God. “Ze <strong>de</strong><strong>de</strong>n geen pogingen om<br />
<strong>de</strong> mensen over te halen, zich aan een zekere sekte of godsdienstige partij aan te sluiten.<br />
Vandaar dat ze on<strong>de</strong>r alle partijen en sekten werkten, zon<strong>de</strong>r zich in te laten met hun<br />
organisatie of kerkelike tucht.”<br />
“Bij al hetgeen ik gedaan heb,” zegt Miller, “heb ik nooit <strong>de</strong> begeerte of gedachte gehad<br />
om enig belang in het leven te roepen, afgeschei<strong>de</strong>n <strong>van</strong> dat <strong>van</strong> <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong><br />
kerkgenootschappen, of om het ene te bevoor<strong>de</strong>len ten koste <strong>van</strong> het an<strong>de</strong>re. Ik dacht allen<br />
<strong>van</strong> nut te zullen zijn. Aan-nemen<strong>de</strong>, dat alle Christenen zich zou<strong>de</strong>n verheugen in het<br />
vooruitzicht <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus, en dat <strong>de</strong>genen, die het niet met mij eens<br />
waren, hen, die <strong>de</strong>ze leer omhels<strong>de</strong>n, niet min<strong>de</strong>r zou<strong>de</strong>n liefhebben, kon ik niet inzien, dat<br />
er ooit enige noodzakelikheid bestaan zou voor afzon<strong>de</strong>r- like bijeenkomsten. Mijn enige<br />
doel was, zielen tot God te bekeren; het <strong>de</strong> wereld aan te zeggen, dat het oor<strong>de</strong>el na- <strong>de</strong>rt; en<br />
er mijn me<strong>de</strong>mensen toe te bewegen, hun hart z— voor te berei<strong>de</strong>n, dat ze in staat zou<strong>de</strong>n<br />
zijn om hun God in vre<strong>de</strong> te ontmoeten. De grote meer<strong>de</strong>rheid <strong>van</strong> hen, die door mijn arbeid<br />
tot bekering kwamen, verenig<strong>de</strong>n zich met <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> kerken.”<br />
Daar zijn werk ertoe strekte om <strong>de</strong> kerken op te bouwen, werd het een tijd lang gunstig<br />
aangezien. Maar toen predikanten en godsdienstlei<strong>de</strong>rs zich tegen <strong>de</strong> Advent-leer<br />
verklaar<strong>de</strong>n, en ie<strong>de</strong>re beweging over het on<strong>de</strong>rwerp wensten te on<strong>de</strong>rdrukken, verzetten ze<br />
zich er niet alleen tegen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kansel, maar ontzeg<strong>de</strong>n aan hun le<strong>de</strong>n het voorrecht om predikatieën<br />
over <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst bij te wonen, of zelfs over hun hoop te spreken op <strong>de</strong><br />
gezellige bijeenkomsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk. Dientengevolge verkeer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gelovigen in een staat<br />
<strong>van</strong> grote moeite en onzekerheid. Ze had<strong>de</strong>n hun kerken lief, en wil<strong>de</strong>n zich er niet gaarne<br />
<strong>van</strong> afschei<strong>de</strong>n; maar daar ze zagen, dat het getuigenis <strong>van</strong> Gods woord on<strong>de</strong>rdrukt werd, en<br />
hun het recht werd ontzegd om <strong>de</strong> profetieën te on<strong>de</strong>rzoeken, gevoel<strong>de</strong>n ze, dat hun trouw<br />
aan God hen verbood, zich te on<strong>de</strong>rwerpen. Zij kon<strong>de</strong>n hen, die het getuigenis <strong>van</strong> Gods<br />
woord trachtten buiten te sluiten, niet beschouwen als <strong>de</strong> kerk <strong>van</strong> Christus, “<strong>de</strong> steunpilaar<br />
en het fondament <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid.” Vandaar dat ze zich gerechtvaardigd achtten om met<br />
hun vroegre betrekking te breken. In <strong>de</strong> zomer <strong>van</strong> 1844 trokken er zich ongeveer vijftig<br />
duizend uit <strong>de</strong> kerken terug.<br />
Omtrent <strong>de</strong>ze tijd werd er een merkbare veran<strong>de</strong>ring in <strong>de</strong> meeste kerken in <strong>de</strong><br />
Verenig<strong>de</strong> Staten waargenomen. Jaren lang reeds was er een trapsgewijs, doch gestadig<br />
261
toenemen in gelijkvormigheid aan wereldse gebruiken en gewoonten, en een daarme<strong>de</strong><br />
overeenstemmen<strong>de</strong> vermin<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> werkelik geestelik leven opgemerkt; maar in dit jaar<br />
verschenen er tekenen <strong>van</strong> een plotselinge en opmerkelike afval in bijna al <strong>de</strong> kerken <strong>van</strong><br />
het land. Terwijl niemand in staat scheen te zijn om <strong>de</strong> oorzaak hier<strong>van</strong> aan te geven, werd<br />
het feit zelf overal opgemerkt en besproken, zowel door <strong>de</strong> pers als <strong>van</strong> <strong>de</strong> kansel.<br />
Op een verga<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerkeraad <strong>van</strong> Phila<strong>de</strong>lphia zei <strong>de</strong> heer Barnes, schrijver <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> bijbelverklaring, die zo algemeen gebruikt wordt, en predikant <strong>van</strong> een <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
voornaamste kerken in die stad: “dat hij twintig jaren lang het ambt bediend had, en nog<br />
nooit tot op <strong>de</strong> laatste avonds- maaltijd dat sakrament had uitge<strong>de</strong>eld, zon<strong>de</strong>r dat <strong>de</strong> opname<br />
<strong>van</strong> een groter of kleiner aantal nieuwe le<strong>de</strong>n daarme<strong>de</strong> gepaard was gegaan. Maar nu waren<br />
er geen opwekkingen, geen bekeringen; nu was er weinig blijkbare groei in gena<strong>de</strong> on<strong>de</strong>r<br />
lien die belij<strong>de</strong>n, en niemand zocht hem in zijn stu<strong>de</strong>erkamer op om over <strong>de</strong> redding <strong>van</strong><br />
zijn ziel te spreken. Met <strong>de</strong> vooruitgang in zaken, en <strong>de</strong> betere vooruitzichten <strong>van</strong> han<strong>de</strong>l en<br />
fabriekswezen, was er een toename <strong>van</strong> wereldsgezindheid gekomen. Dat was <strong>de</strong> toestand<br />
<strong>van</strong> alle kerkgenootschappen.”<br />
In <strong>de</strong> maand Februarie <strong>van</strong> hetzelf<strong>de</strong> jaar zei Professor Finney <strong>van</strong> het Oberlin College:<br />
“Wij hebben het feit on<strong>de</strong>r onze aandacht gehad, dat <strong>de</strong> Protestantse kerken <strong>van</strong> ons land als<br />
zodanig over het algemeen òf onverschillig òf vijandig gezind zijn tegen al <strong>de</strong> ze<strong>de</strong>like<br />
hervormingen <strong>van</strong> onze eeuw. Er zijn ge<strong>de</strong>eltelike uitzon<strong>de</strong>ringen, doch niet genoeg om het<br />
feit an<strong>de</strong>rs dan algemeen te doen zijn. We hebben ook een an<strong>de</strong>r bevestigend feit,— <strong>de</strong> bijna<br />
algemene afwezigheid <strong>van</strong> een opwekken<strong>de</strong> invloed in <strong>de</strong> kerken. Geestelike<br />
onverschilligheid heerst bijna overal, en is ont-zettend diep geworteld; hier getuigt <strong>de</strong><br />
godsdienstige pers <strong>van</strong> het gehele land <strong>van</strong>. ... De le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk beginnen voor een groot<br />
<strong>de</strong>el aan <strong>de</strong> mo<strong>de</strong> verslaafd te geraken, —gaan hand aan hand met <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen door<br />
<strong>de</strong>elname aan partijen, dansen en feestelikhe<strong>de</strong>n, enz. . . . Maar we behoeven over dit<br />
pijnlike on<strong>de</strong>rwerp niet ver<strong>de</strong>r uit te wei<strong>de</strong>n. Het zij genoeg, dat er altijd meer en<br />
gewichtiger bewijzen komen, die aantonen, dat <strong>de</strong> kerken over het alge- meen treurig aan<br />
het ontaar<strong>de</strong>n zijn. Ze zijn zeer ver <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer afgedwaald, en Hij heeft zich aan hen<br />
onttrokken.”<br />
En een schrijver in <strong>de</strong> Religious Telescope getuigt: “We zijn nooit <strong>van</strong> zulk een<br />
algemene achteruitgang in <strong>de</strong> godsdienst getuige geweest, als die op het ogenblik bestaat.<br />
Waarlik, <strong>de</strong> kerk behoor<strong>de</strong> te ontwaken, en naar <strong>de</strong> oorzaak <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze droevige toestand te<br />
zoeken; want ie<strong>de</strong>reen, die Zion liefheeft, moet het met leedwezen aanzien. Wanneer we ons<br />
herinneren, hoe weinig gevallen er zijn <strong>van</strong> ware bekering, en hoe zel<strong>de</strong>n die voorkomen, en<br />
<strong>de</strong> schier onverge- lijkelike onboetvaardigheid en hardheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> zondaren, roepen we<br />
bijna onwillekeurig uit: ‘Heeft God vergeten genadig te zijn? of, Is <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur <strong>van</strong> <strong>de</strong> gena<strong>de</strong><br />
gesloten?’” Er bestaat nimmer zulk een toestand, zon<strong>de</strong>r dat <strong>de</strong> oorzaak er<strong>van</strong> in <strong>de</strong> kerk zelf<br />
ligt. De geestelike duisternis, die volken, kerken en personen omhult, is niet te wijten aan<br />
een willekeurig terugtrekken <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulp <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like gena<strong>de</strong> aan Gods kant, maar aan<br />
262
verontachtzaming of verwerping <strong>van</strong> God<strong>de</strong>lik licht aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen. Een<br />
treffend voorbeeld hier<strong>van</strong> vindt men in <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> het Joodse volk ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong><br />
Christus.<br />
Door hun toewijding aan <strong>de</strong> wereld en het vergeten <strong>van</strong> God en Zijn Woord was hun<br />
verstand verduisterd, en waren hun harten aards en zinnelik gewor<strong>de</strong>n. Aldus verkeer<strong>de</strong>n ze<br />
in onwetendheid aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Messias, en in hun trots en ongeloof<br />
verwierpen ze <strong>de</strong> Verlosser. Zelfs toen sneed God het Joodse volk niet af <strong>van</strong> een kennis <strong>van</strong>,<br />
of <strong>de</strong>elname aan <strong>de</strong> zegeningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlossing. Maar zij, die <strong>de</strong> waarheid verwierpen,<br />
verloren alle verlangen naar <strong>de</strong> gave <strong>de</strong>s Hemels. Ze had<strong>de</strong>n “duisternis in <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> het<br />
licht, en licht in <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> duisternis gesteld,” totdat het licht in hen duisternis gewor<strong>de</strong>n<br />
was; en hoe groot was die duisternis!<br />
Het past Satans toeleg, dat <strong>de</strong> mensen <strong>de</strong> vormen <strong>van</strong> <strong>de</strong> godsdienst behou<strong>de</strong>n, zo lang<br />
maar <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> ware godzaligheid ontbreekt. Na hun verwerping <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie<br />
gingen <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n ijverig voort met het handhaven <strong>van</strong> hun ou<strong>de</strong> ceremonieën, en hiel<strong>de</strong>n zich<br />
strikt aan hun nationale afzon<strong>de</strong>ring, terwijl zijzelven niet nalaten kon<strong>de</strong>n, toe te geven, dat<br />
Gods tegenwoordigheid zich niet langer on<strong>de</strong>r hen openbaar<strong>de</strong>. De profetie <strong>van</strong> Daniël wees<br />
z— dui<strong>de</strong>lik op <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Messias, en voorspel<strong>de</strong> Zijn dood z— bepaald,<br />
dat ze het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> die voorzegging tegengingen, en <strong>de</strong> rabbijnen ein<strong>de</strong>lik een vloek<br />
uitspraken over allen, die zich aan een berekening <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd zou<strong>de</strong>n wagen. Het volk <strong>van</strong><br />
Israël heeft negentien hon<strong>de</strong>rd jaren in verblindheid en onboetvaardigheid geleefd,<br />
onverschillig voor het genadige aanbod <strong>van</strong> <strong>de</strong> zaligheid, en zon<strong>de</strong>r acht te geven op <strong>de</strong><br />
zegeningen <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie, als een ernstige en vrese- like waarschuwing tegen het gevaar<br />
<strong>van</strong> licht te verwerpen, dat <strong>van</strong> Boven komt.<br />
Waar <strong>de</strong> oorzaak er<strong>van</strong> bestaat, zal zich <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> uitkomst tonen. Wie koelbloedig zijn<br />
plichtsgevoel on<strong>de</strong>rdrukt, omdat het niet met zijn neigingen overeenkomt, zal ein<strong>de</strong>lik <strong>de</strong><br />
macht verliezen om tussen waarheid en dwaling te on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n. Het verstand wordt<br />
verduisterd, het geweten ongevoelig, het hart verhard, en <strong>de</strong> ziel wordt <strong>van</strong> God vervreemd.<br />
Waar <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like waarheid verworpen of geminacht wordt, daar wordt<br />
<strong>de</strong> kerk in duisternis gehuld; geloof en lief<strong>de</strong> verkoelen; vervreemding en onenigheid<br />
sluipen binnen. De le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk schenken hun belangstelling en kracht aan wereldse<br />
zaken, en zondaren wor<strong>de</strong>n verhard in hun onboetvaardigheid.<br />
De boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste engel <strong>van</strong> Openbaring 14, waarin het uur <strong>van</strong> Gods oor<strong>de</strong>el<br />
aangekondigd wordt, en <strong>de</strong> mensen wor<strong>de</strong>n opgeroepen om Hem te vrezen en heerlikheid te<br />
geven, was bedoeld om het volk, dat God belijdt, <strong>van</strong> <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>rfelike invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld<br />
af te schei<strong>de</strong>n, en hen op te wekken tot een besef <strong>van</strong> hun ware toestand <strong>van</strong><br />
wereldsgezindheid en afvalligheid. In <strong>de</strong>ze boodschap had God een waarschuwing aan <strong>de</strong><br />
kerk gezon<strong>de</strong>n, welke, indien die aangenomen was, het kwaad verholpen zou hebben, dat<br />
tussen God en <strong>de</strong> kerk scheiding maakte. Had<strong>de</strong>n ze <strong>de</strong> boodschap uit <strong>de</strong> hemel aangenomen,<br />
263
hun harten voor <strong>de</strong> Heer verootmoedigd, en in oprechtheid getracht zich voor te berei<strong>de</strong>n<br />
om in Zijn tegenwoordigheid te staan, zo zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Geest en <strong>de</strong> kracht Gods zich on<strong>de</strong>r hen<br />
hebben geopenbaard. De kerk zou opnieuw die gezegen<strong>de</strong> staat <strong>van</strong> eenheid, geloof en<br />
lief<strong>de</strong> bereikt hebben, welke er ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> apostelen bestond, toen <strong>de</strong> gelovigen “één<br />
hart en één ziel” waren, en “spraken het Woord Gods met vrijmoedigheid,” en toen “<strong>de</strong><br />
Heer dageliks toe<strong>de</strong>ed tot <strong>de</strong> gemeente, die zalig wer<strong>de</strong>n.” Indien het volk, dat God belijdt,<br />
het licht wil<strong>de</strong> ont<strong>van</strong>gen, zoals het op hen schijnt uit Zijn Woord, zou<strong>de</strong>n zij tot die eenheid<br />
geraken, waarom Christus bad, en die door <strong>de</strong> apostel beschreven wordt, als <strong>de</strong> “enigheid<br />
<strong>de</strong>s Geestes door <strong>de</strong> band <strong>de</strong>s vre<strong>de</strong>s.” Hij zegt: “Eén lichaam is het, en één Geest,<br />
gelijkerwijs gij ook geroepen zijt tot één, hoop <strong>van</strong> uw beroeping; één Heer, één geloof, één<br />
doop.”<br />
De gezegen<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvindingen, welke zij had<strong>de</strong>n, die <strong>de</strong> Adventboodschap aannamen,<br />
waren <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze aard. Ze kwamen uit verschillen<strong>de</strong> kerkgenootschappen, en hun kerke- like<br />
scheidsmuren wer<strong>de</strong>n terne<strong>de</strong>r geworpen; tegenstrijdige geloofspunten wer<strong>de</strong>n weggedaan;<br />
<strong>de</strong> onschriftuurlike hoop op een duizendjarig rijk v——r het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd werd<br />
opgegeven ; valse <strong>de</strong>nkbeel<strong>de</strong>n aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer wer<strong>de</strong>n verbeterd;<br />
trots en gelijkvormigheid aan <strong>de</strong> wereld wer<strong>de</strong>n weggevaagd; verkeer<strong>de</strong> verstandhoudingen<br />
wer<strong>de</strong>n goed gemaakt; harten wer<strong>de</strong>n verenigd in <strong>de</strong> zoetste gemeenschap, en lief<strong>de</strong> en<br />
vreug<strong>de</strong> had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> overhand. Indien <strong>de</strong>ze leer dit <strong>de</strong>ed voor <strong>de</strong> weinigen, die hem aanamen,<br />
zou hij voor alle hetzelf<strong>de</strong> gedaan hebben, indien allen hem had<strong>de</strong>n ont<strong>van</strong>gen!<br />
Maar <strong>de</strong> kerken *amen over het algemeen <strong>de</strong> waarschuwing niet aan. Hun predikanten,<br />
die als “wachters over het huis Israels” <strong>de</strong> eersten behoor<strong>de</strong>n geweest te zijn, om <strong>de</strong> tekenen<br />
<strong>van</strong> Jezus’ we<strong>de</strong>rkomst te on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n, had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> waarheid niet leren kennen door mid<strong>de</strong>l<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> geschriften <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeten, of <strong>de</strong> tekenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n. Terwijl wereldse<br />
verwachtingen en eerzucht <strong>de</strong> harten vervul<strong>de</strong>n, was <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> tot God en het vertrouwen op<br />
Zijn Woord ver- koeld; en toen <strong>de</strong> Advent-leer verkondigd werd, wekte die slechts<br />
vooroor<strong>de</strong>el en ongeloof op. Dat <strong>de</strong> boodschap voor het meren<strong>de</strong>el door leken gepredikt<br />
werd, werd als een bewijsgrond ertegen aangevoerd. Gelijk <strong>van</strong> ouds werd aan het<br />
eenvoudige getuigenis <strong>van</strong> Gods woord <strong>de</strong> vraag tegenovergesteld : “Heeft iemand uit <strong>de</strong><br />
oversten in Hem geloofd, of uit <strong>de</strong> Farizeën?” En zien<strong>de</strong> welk een moeilike taak het was om<br />
<strong>de</strong> argumenten te we<strong>de</strong>rleggen, die uit <strong>de</strong> profetiese tijdperken geput wer<strong>de</strong>n, stel<strong>de</strong>n zich<br />
velen tegen het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetieën, en leer<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> profetiese boeken verzegeld<br />
waren, en niet verstaan kon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n.<br />
Scharen <strong>van</strong> mensen weiger<strong>de</strong>n, in onbepaald vertrouwen op hun leraren, om naar <strong>de</strong><br />
waarschuwing te luisteren; en an<strong>de</strong>ren, ofschoon <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid overtuigd, durf<strong>de</strong>n die<br />
niet belij<strong>de</strong>n, opdat ze niet “uit <strong>de</strong> synagoge geworpen” zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n. De boodschap,<br />
welke God gezon<strong>de</strong>n had om <strong>de</strong> kerk te toetsen en te reinigen, openbaar<strong>de</strong> maar al te<br />
dui<strong>de</strong>lik, hoe groot het aantal was <strong>van</strong> hen, die hun harten had<strong>de</strong>n gesteld op <strong>de</strong>ze wereld in<br />
plaats <strong>van</strong> op Christus. De ban<strong>de</strong>n, die hen aan <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> kluister<strong>de</strong>n, waren sterker, dan<br />
264
hetgeen hen tot <strong>de</strong> hemel aantrok. Ze verkozen te luisteren naar <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereldse<br />
wijsheid, en keer<strong>de</strong>n zich af <strong>van</strong> <strong>de</strong> boodschap <strong>de</strong>r waarheid, die het hart doorzoekt.<br />
Door <strong>de</strong> waarschuwing <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste engel niet aan te nemen, verwierpen ze <strong>de</strong><br />
mid<strong>de</strong>len, door <strong>de</strong> Hemel tot hun herstel beraamd. Ze verachtten <strong>de</strong> genadige boodschapper,<br />
die het kwaad, dat hen <strong>van</strong> God scheid<strong>de</strong>, uit <strong>de</strong> weg geruimd zou hebben, en wend<strong>de</strong>n zich<br />
om met groter verlangen <strong>de</strong> vriendschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld te zoeken Hier lag <strong>de</strong> oorzaak <strong>van</strong><br />
die vreselike toestand <strong>van</strong> wereldsgezindheid, afval en geestelike dood, die in 1844 in <strong>de</strong><br />
kerken heerste. In Openbaring 14 wordt <strong>de</strong> eerste engel door een twee<strong>de</strong> gevolgd, die uitriep:<br />
“Zij is gevallen, zij is gevallen, Baby-lon, die grote stad, omdat zij uit <strong>de</strong> wijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> toorn<br />
<strong>van</strong> haar hoererij alle volken heeft gedrenkt.” De naam “Babylon ” is <strong>van</strong> “Babel” afgeleid,<br />
en betekent “verwarring.” Hij wordt in <strong>de</strong> Schrift gebruikt om <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> vormen <strong>van</strong><br />
valse of afvallige godsdienst uit te drukken. In Openbaring 17 wordt Babylon voorgesteld<br />
als een vrouw, een beeld, dat in <strong>de</strong> Bijbel gebezigd wordt als het symbool <strong>van</strong> een kerk, een<br />
<strong>de</strong>ugdzame vrouw een reine kerk, en een slechte, een afvallige kerk voorstellen<strong>de</strong>.<br />
In <strong>de</strong> Bijbel wordt het heilige en duurzame karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong> verhouding, die er tussen<br />
Christus en Zijn kerk bestaat, voorgesteld door <strong>de</strong> huweliksband. De Heer heeft Zijn volk<br />
verbon<strong>de</strong>n door een plechtig verbond, waarin Hij belooft hun God te zullen zijn, en zij zich<br />
verbin<strong>de</strong>n Hem, en Hem alleen te zullen toebehoren. Hij verklaart: “Ik zal u Mij<br />
on<strong>de</strong>rtrouwen in eeuwigheid, ja, Ik zal u Mij on<strong>de</strong>rtrouwen in gerechtigheid en in gericht, en<br />
in goe<strong>de</strong>rtierenheid en in barmhartighe<strong>de</strong>n.” En we<strong>de</strong>rom: “Ik heb u getrouwd.” En Paulus<br />
gebruikt hetzelf<strong>de</strong> beeld in het Nieuwe Testament, wanneer hij zegt: “Ik heb ulie<strong>de</strong>n<br />
toebereid, om u als een reine maagd aan een man voor te stellen, namelik aan Christus.”<br />
De ontrouw <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk <strong>van</strong> Christus, betoond door het vertrouwen en <strong>de</strong> genegenheid<br />
<strong>van</strong> Hem af te trekken, en lief<strong>de</strong> tot wereldse zaken <strong>de</strong> ziel te laten vervullen, wordt<br />
vergeleken met het verbreken <strong>van</strong> <strong>de</strong> huweliksbelofte. De zon<strong>de</strong> <strong>van</strong> Israël in het zich<br />
afkeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer, wordt on<strong>de</strong>r dit beeld voorgesteld; en <strong>de</strong> won<strong>de</strong>rvolle lief<strong>de</strong> Gods, die<br />
aldus geminacht wordt, is treffend afgebeeld: “Ik zwoer u, en kwam met u in een verbond,<br />
spreekt <strong>de</strong> Heer, Heer, en gij werdt <strong>de</strong> Mijne.” “Gij waart gans zeer schoon, en waart<br />
voorspoedig, dat ge een koninkrijk werdt. Daartoe ging <strong>van</strong> u een naam uit on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
hei<strong>de</strong>nen om uw schoonheid; want die was volmaakt door Mijn heerlikheid, die Ik op u<br />
gelegd had. . . . Maar gij hebt vertrouwd op uw schoonheid, en hebt gehoereerd <strong>van</strong> wege<br />
uw naam.” “Gelijk een vrouw trouwelooslik scheidt <strong>van</strong> haar vriend, alzo hebt gijlie<strong>de</strong>n<br />
trouwelooslik tegen Mij gehan<strong>de</strong>ld, gij huis Israëls, spreekt <strong>de</strong> Heer;” “O die overspelige<br />
vrouw! ze neemt in plaats <strong>van</strong> haar man <strong>de</strong> vreem<strong>de</strong> man.”<br />
In het Nieuwe Testament wor<strong>de</strong>n gelijklui<strong>de</strong>n<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n gericht tot belij<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
Christenen, die <strong>de</strong> vriendschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld verkiezen boven <strong>de</strong> gunst <strong>van</strong> God. De apostel<br />
Jakobus zegt: “Overspelers en overspeleressen! weet ge niet, dat <strong>de</strong> vriendschap <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wereld een vijandschap Gods is? Zo wie dan een vriend <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld wil zijn, die wordt<br />
265
een vijand <strong>van</strong> God gesteld.”De vrouw (Babylon) <strong>van</strong> Openbaring 17 wordt beschreven als<br />
“bekleed met purper en scharlaken,en versierd met — goud,en kostelik gesteente, en paarlen,<br />
en had in haar hand een gou<strong>de</strong>n drinkbeker, vol <strong>van</strong> gruwelen en <strong>van</strong> onreinigheid. . . . En<br />
op haar voorhoofd was een naam geschreven, name- lik Verborgenheid, het grote Babylon,<br />
<strong>de</strong> moe<strong>de</strong>r <strong>van</strong> hoererijen.” De profeet zegt: “Ik zag dat <strong>de</strong> vrouw dronken was <strong>van</strong> het<br />
bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> heiligen, en <strong>van</strong> het bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> getuigen <strong>van</strong> Jezus.”<br />
Babylon wordt ver<strong>de</strong>r gezegd te zijn: “De grote stad, die het koninkrijk heeft over <strong>de</strong><br />
konin- gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>.” De macht, die zoveel eeuwen achtereen <strong>de</strong>spoties geheerst heeft<br />
over <strong>de</strong> vorsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenheid, is Rome. De purperen en scharlaken kleur, het goud en<br />
<strong>de</strong> kostelike stenen en paarlen, geven een dui<strong>de</strong>lik beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> pracht en meer dan<br />
koninklike praal, die <strong>de</strong> trotse paus <strong>van</strong> Rome ten toont spreidt. En <strong>van</strong> geen an<strong>de</strong>re macht<br />
kon het met zoveel waarheid gezegd wor<strong>de</strong>n, dat hij “dronken was <strong>van</strong> het bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
heiligen,” als <strong>van</strong> die kerk, die <strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong> Christus zo wreed vervolgd heeft.<br />
Babylon wordt ook beschuldigd <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> <strong>van</strong> in onwettige verhouding gestaan te<br />
hebben tot “<strong>de</strong> koningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>.” Het was door zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer af te keren, en zich<br />
met <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nen te vergezelschappen, dat <strong>de</strong> Joodse kerk een hoer werd; en over Rome<br />
wordt een zelf<strong>de</strong> oor<strong>de</strong>el uitgesproken, omdat het zich op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> wijze besmet heeft door<br />
bij wereldlike machten steun te zoeken.<br />
Babylon wordt gezegd “<strong>de</strong> moe<strong>de</strong>r <strong>van</strong> hoererijen” (of “<strong>van</strong> <strong>de</strong> hoeren”) te zijn. Door<br />
haar dochters moeten kerken zinnebeeldig voorgesteld wor<strong>de</strong>n, die zich vasthou<strong>de</strong>n aan haar<br />
leer en overleveringen, en haar voorbeeld volgen <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid en goedkeuring Gods op<br />
te offeren om een onwettige verbintenis met <strong>de</strong> wereld aan te knopen. De boodschap <strong>van</strong><br />
Openbaring 14, welke <strong>de</strong> val <strong>van</strong> Babylon aankondigt, moet <strong>van</strong> toepassing zijn op<br />
godsdienstige lichamen, die eenmaal rein geweest, en nu bedorven gewor<strong>de</strong>n zijn. Daar<br />
<strong>de</strong>ze boodschap op <strong>de</strong> waarschuwing tegen het oor<strong>de</strong>el volgt, moet hij in <strong>de</strong> laatste dagen<br />
gegeven wor<strong>de</strong>n, en kan daarom niet op <strong>de</strong> Roomse Kerk alleen doelen, want die kerk heeft<br />
se<strong>de</strong>rt vele eeuwen in een gevallen toestand verkeerd. Daarenboven wordt Gods volk in het<br />
achttien<strong>de</strong> hoofdstuk <strong>van</strong> <strong>de</strong> Openbaring opgeroepen om uit Babylon te gaan. Volgens <strong>de</strong>ze<br />
tekst moeten er velen <strong>van</strong> Gods volk nog in Babylon zijn. En bij welke godsdienstige<br />
lichamen kan men het grootste <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong> Christus tans vin<strong>de</strong>n?<br />
Zon<strong>de</strong>r twijfel in <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> kerken, die het Protestantse geloof belij<strong>de</strong>n. Ten tij<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> hun stichting verklaar<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze kerken zich op e<strong>de</strong>le wijze voor God en <strong>de</strong> waarheid, en<br />
Zijn zegen was over hen. Zelfs <strong>de</strong> ongelovige wereld was gedwongen om <strong>de</strong> weldadige<br />
uitkomsten te erkennen, die <strong>de</strong> aanname <strong>van</strong> <strong>de</strong> grondbeginselen <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie ten<br />
gevolge had. De profeet zegt tot Israël: “Daarom ging <strong>van</strong> u een naam uit on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nen<br />
om uw schoonheid: want die was volmaakt door Mijn heerlik- heid, die Ik op u gelegd had,<br />
spreekt <strong>de</strong> Heer, Heer.” Maar ze vielen door <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> begeerte, die <strong>de</strong> vloek en het ver<strong>de</strong>rf<br />
266
<strong>van</strong> Israël werd,— <strong>de</strong> wens namelik om <strong>de</strong> gebruiken <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen na te volgen en<br />
hun vriendschap te verwerven. “Gij hebt vertrouwd op uw schoonheid, en hebt gehoereerd<br />
<strong>van</strong> wege uw naam.”<br />
Vele Protestantse kerken volgen Rome’s voorbeeld <strong>van</strong> zich op schuldige wijze met <strong>de</strong><br />
“koningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>” te verbin<strong>de</strong>n;— <strong>de</strong> staatskerken, door hun betrekking tot wereldlike<br />
goevernementen; en an<strong>de</strong>re gezinten door te zoeken, bij <strong>de</strong> wereld in <strong>de</strong> gunst te<br />
staan. En <strong>de</strong> benaming “Ba- bylon”—verwarring — kan met recht op <strong>de</strong>ze lichamen<br />
toegepast wor<strong>de</strong>n, die alle voorgeven hun leer uit <strong>de</strong> Bijbel te putten, en die toch in bijna<br />
ontelbare sekten zijn ver<strong>de</strong>eld met zeer uiteenlopen<strong>de</strong> en strijdige geloofspunten en<br />
theorieën.<br />
Behalve een schuldige verbinding met <strong>de</strong> wereld, vertonen <strong>de</strong> kerken, die zich <strong>van</strong> Rome<br />
afgeschei<strong>de</strong>n hebben, nog an<strong>de</strong>re <strong>van</strong> zijn karaktertrekken. Een Rooms Katholiek beweert<br />
dat, “indien <strong>de</strong> Kerk <strong>van</strong> Rome zich ooit schuldig gemaakt heeft aan afgo<strong>de</strong>dienst, wat <strong>de</strong><br />
heiligen betreft, zo is <strong>de</strong> dochter, <strong>de</strong> Engelse Kerk, daar even schuldig aan, daar die tien<br />
kerkgebouwen heeft, die aan Maria gewijd zijn, tegen één, dat aan Christus gewijd is.” En<br />
Dr. Hopkins verklaart in “Een verhan<strong>de</strong>ling over het Millennium”: “Er bestaat geen re<strong>de</strong>n<br />
om aan te nemen,dat <strong>de</strong> antichristelike geest en gebruiken zich bepalen tot wat nu <strong>de</strong> Kerk<br />
<strong>van</strong> Rome genoemd wordt. De Protestantse kerken hebben veel <strong>van</strong> <strong>de</strong> antichrist in zich, en<br />
zijn op verre na niet geheel en al hervormd <strong>van</strong> . . . be<strong>de</strong>rf en ongerechtigheid.”<br />
Wat <strong>de</strong> scheiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> Presbyteriaanse Kerk <strong>van</strong> Rome betreft, schrijft Dr. Guthrie:<br />
“Drie hon<strong>de</strong>rd jaren gele<strong>de</strong>n trad onze kerk met een open Bijbel op zijn banier, en <strong>de</strong> spreuk,<br />
‘On<strong>de</strong>rzoekt <strong>de</strong> Schriften’, als zijn leus, uit <strong>de</strong> poorten <strong>van</strong> Rome.” En dan doet hij <strong>de</strong><br />
betekenisvolle vraag: “Zijn we Babylon geheel en al uitgetre<strong>de</strong>n?”<br />
“De Engelse Kerk,” zegt Spurgeon, “schijnt doorkan- kerd te zijn <strong>van</strong> het<br />
sakramentarianisme; maar <strong>de</strong> afgeschei<strong>de</strong>n kerken schijnen bijna evenzeer doortrokken <strong>van</strong><br />
filosofies ongeloof. Die, <strong>van</strong> welke we betere dingen verwachtten, keren zich een voor een<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> grondbeginselen <strong>van</strong> het geloof af. Ik geloof, dat het wezenlike hart <strong>van</strong> Engeland<br />
doorweven is <strong>van</strong> een vervloekt ongeloof, dat nog op <strong>de</strong> kansel durft staan en zichzelf<br />
Christen noemen.”<br />
Wat is <strong>de</strong> oorsprong <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote afval geweest? Hoe is <strong>de</strong> kerk in het eerst afgeweken<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> eenvoudigheid <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie ?— Door <strong>de</strong> gebruiken <strong>van</strong> het hei<strong>de</strong>ndom over te<br />
nemen, ten ein<strong>de</strong> <strong>de</strong> aanname <strong>van</strong> het Christendom voor <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>n gemakkelik te maken. De<br />
apostel Paulus verklaar<strong>de</strong>, zelfs in zijn tijd: “De verborgenheid <strong>de</strong>r ongerechtigheid wordt<br />
alreeds gewrocht.” Geduren<strong>de</strong> het leven <strong>van</strong> <strong>de</strong> apostelen bleef <strong>de</strong> kerk betrekkelik rein.<br />
“Maar tegen het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> eeuw namen <strong>de</strong> meeste kerken een nieuwe gedaante<br />
aan; <strong>de</strong> oorspronkelike eenvoudigheid verdween; en ongemerkt, terwijl <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> discipelen<br />
in hun graven gelegd wer<strong>de</strong>n, ston<strong>de</strong>n hun kin<strong>de</strong>ren, tezamen met nieuwe bekeerlingen op ...<br />
en gaven aan <strong>de</strong> zaak een nieuwe vorm.” Om bekeerlingen te krijgen werd <strong>de</strong> verheven<br />
267
standaard <strong>van</strong> het Christelik geloof verlaagd, en als gevolg hier<strong>van</strong> “voer<strong>de</strong> een hei<strong>de</strong>nse<br />
stroom, die <strong>de</strong> kerk binnenvloei<strong>de</strong>, <strong>de</strong> gewoonten, gebruiken, en afgo<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het hei<strong>de</strong>ndom<br />
met zich me<strong>de</strong>.” Daar <strong>de</strong> Christelike godsdienst zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunst en on<strong>de</strong>rsteuning <strong>van</strong><br />
wereldse heersers had verzekerd, namen grote menigten hem in naam aan; maar terwijl ze in<br />
schijn Christenen waren, “bleven velen in werkelikheid hei<strong>de</strong>nen, die in het geheim<br />
voorname- lik hun afgo<strong>de</strong>n aanba<strong>de</strong>n.”<br />
Is <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> gedragslijn niet gevolgd in bijna ie<strong>de</strong>re kerk, die zich Protestant noemt?<br />
Naarmate <strong>de</strong> stichters er<strong>van</strong>, die <strong>de</strong> ware hervormingsgeest had<strong>de</strong>n, wegsterven, staan hun<br />
nakomelingen op en “geven aan <strong>de</strong> zaak een nieuwe vorm.” Terwijl ze zich blin<strong>de</strong>lings<br />
vastklemmen aan <strong>de</strong> geloofsleer <strong>van</strong> hun va<strong>de</strong>ren, en weigeren om ie<strong>de</strong>re waarheid aan te<br />
nemen, die <strong>de</strong>zen niet gezien hébben, wijken <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormers groteliks af <strong>van</strong><br />
het voorbeeld <strong>van</strong> ne<strong>de</strong>righeid, zelfopoffering, en onthouding <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld, dat hun gesteld<br />
was. Aldus “verdwijnt <strong>de</strong> oorspronkelike eenvoud.” Een wereldse stroom vloeit <strong>de</strong> kerken<br />
binnen, en “voert <strong>de</strong> gewoonten, gebruiken en afgo<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld met zich me<strong>de</strong>.”<br />
Helaas, hoezeer wordt die vriendschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld, welke “vijandschap Gods is,” tans<br />
op prijs gesteld on<strong>de</strong>r hen, die voorgeven volgelingen <strong>van</strong> Christus te zijn! Hoe ver zijn <strong>de</strong><br />
gevestig<strong>de</strong> kerken door <strong>de</strong> gehele Christenheid heen afgeweken <strong>van</strong> <strong>de</strong> bijbelse standaard<br />
<strong>van</strong> ne<strong>de</strong>righeid, zelfopoffering, eenvoud, en godzaligheid! John Wesley zei, over het rechte<br />
gebruik <strong>van</strong> geld spreken<strong>de</strong>: “Verkwist geen <strong>de</strong>el <strong>van</strong> zulk een kostbaar talent aan<br />
overdadige of kostbare kledij, of aan nutteloze versierselen, eenvoudig om het oog te<br />
bevredigen. Besteedt geen <strong>de</strong>el er<strong>van</strong> aan eigenaardige versieringen <strong>van</strong> uw huizen; aan<br />
overdadig of kostbaar meublement; aan dure schil<strong>de</strong>rijen, aan schil<strong>de</strong>ren of vergul<strong>de</strong>n. . . .<br />
Geeft niets uit om <strong>de</strong> grootsheid <strong>van</strong> het leven te bevredigen, of <strong>de</strong> bewon<strong>de</strong>ring of lof <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> mensen te winnen. ... ‘Zo lang ge uzelven goed doet, zullen <strong>de</strong> mensen goed <strong>van</strong> u<br />
spreken.’ Zo lang ge ‘in purper en fijn linnen gekleed gaat, en ie<strong>de</strong>re dag overdadig leeft,’<br />
zullen velen zon<strong>de</strong>r twijfel uw goe<strong>de</strong> smaak, uw mildheid en gastvrijheid roemen. Maar<br />
koopt hun lof niet tegen zulk een dure prijs. Stelt u liever tevre<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> eer, die <strong>van</strong> God<br />
komt.” In vele kerken <strong>van</strong> onze tijd echter wordt zulk een leer niet op prijs gesteld.<br />
Een schijn <strong>van</strong> godsdienst te hebben is een algemeenheid gewor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> wereld.<br />
Heersers, staatslie<strong>de</strong>n, wetgeleer<strong>de</strong>n, dokters, kooplie<strong>de</strong>n, sluiten zich bij <strong>de</strong> kerk aan, als<br />
een mid<strong>de</strong>l om zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> achting en het vertrouwen <strong>van</strong> <strong>de</strong> maatschappij te verzekeren, en<br />
hun eigen wereldse belangen te bevor<strong>de</strong>ren. Aldus trachten ze al hun onrechtvaardige<br />
han<strong>de</strong>lingen te be<strong>de</strong>kken on<strong>de</strong>r een voorgewend Christendom. De verschillen<strong>de</strong><br />
godsdienstige lichamen, versterkt door <strong>de</strong> rijkdom en invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze gedoopte<br />
wereldlingen, doen nog een hoger bod op volksgunst en bescherming. Prachtige kerken, op<br />
<strong>de</strong> allerkostbaarste wijze versierd, wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> drukste straten <strong>van</strong> verkeer opgericht. Zij,<br />
die <strong>de</strong> godsdienstoefening bijwonen, zijn rijk en naar <strong>de</strong> laatste mo<strong>de</strong> gekleed. Er wordt een<br />
hoog salaris betaald aan een begaaf<strong>de</strong> prediker om <strong>de</strong> mensen on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>nd toe te spreken<br />
en aan te lokken. Zijn preken moeten niet aan <strong>de</strong> volkszon<strong>de</strong>n raken, maar zacht en<br />
268
aangenaam gemaakt wor<strong>de</strong>n voor beschaaf<strong>de</strong> oren. Aldus wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> namen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ftige<br />
zondaren op <strong>de</strong> kerkregisters geplaatst, en zon<strong>de</strong>n, die in <strong>de</strong> mo<strong>de</strong> zijn, be<strong>de</strong>kt on<strong>de</strong>r een<br />
schijn <strong>van</strong> godzaligheid.<br />
Een <strong>van</strong> <strong>de</strong> voornaamste wereldse tijdschriften zegt, doelen<strong>de</strong> op <strong>de</strong> tegenwoordige<br />
verhouding, waarin <strong>de</strong>genen, die voorgeven Christenen te zijn; tot <strong>de</strong> wereld staan:<br />
“Ongemerkt heeft <strong>de</strong> kerk toegegeven aan <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuw, en <strong>de</strong> vormen <strong>van</strong><br />
godsdienstoefening ingericht naar <strong>de</strong> nieuwerwetse behoeften.” “De kerk bedient zich nu<br />
in<strong>de</strong>rdaad <strong>van</strong> alles, wat helpen kan om <strong>de</strong> godsdienst aantrekkelik te maken.” Een schrijver<br />
in <strong>de</strong> Nieuw-York In<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>nt spreekt over het Methodisme, zoals het tans is, als volgt:<br />
“De scheidslijn tussen het God<strong>de</strong>like en ongodsdienstige is overgegaan in een soort <strong>van</strong><br />
halfschaduw, en ijverige mannen aan bei<strong>de</strong> kanten trachten alle on<strong>de</strong>rscheid tussen hun<br />
han<strong>de</strong>lwijzen en genotzucht uit te wissen.” “De populariteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> godsdienst leidt er zeer<br />
sterk toe om het aantal te doen aangroeien <strong>van</strong> hen, die zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> voor<strong>de</strong>len er<strong>van</strong> wensen<br />
te verzekeren, zon<strong>de</strong>r zijn verplichtingen eerlik op zich te nemen.”<br />
Howard Crosby zegt: “Het is een zaak, die <strong>de</strong> allergrootste bezorgdheid verwekt, dat <strong>de</strong><br />
kerk <strong>van</strong> Christus, zo als wij die aanschouwen, zo weinig beantwoordt aan wat <strong>de</strong> Heer met<br />
<strong>de</strong> kerk voorgehad heeft. Juist zoals <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n <strong>van</strong>ouds door gemeenzame omgang met <strong>de</strong><br />
afgodiese volken hun harten <strong>van</strong> God lieten afkeren, ... zo laat Jezus’ kerk, door een<br />
bedriegelike verstandhouding met <strong>de</strong> ongelovige wereld, tans <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like regelen <strong>van</strong> zijn<br />
innerlik leven varen, geeft zich over aan <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>rfelike gewoonten <strong>van</strong> een Christelike<br />
maatschappij, en maakt gebruik <strong>van</strong> argumenten en komt tot besluiten, welke aan <strong>de</strong><br />
openbaring Gods vreemd zijn, en alle wasdom in gena<strong>de</strong> bepaald tegenhou<strong>de</strong>n.”<br />
In <strong>de</strong>ze vloed <strong>van</strong> wereldsgezindheid en genotzucht zijn zelfverloochening en<br />
zelfopoffering bijna geheel en al ver-loren gegaan. “Sommigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> mannen en vrouwen,<br />
die tans in <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> hun leven zijn in onze kerken, hebben als kin<strong>de</strong>ren geleerd,<br />
opofferingen te maken, ten ein<strong>de</strong> in staat te zijn om iets voor Christus te geven of te doen.”<br />
Maar “als er nu gel<strong>de</strong>n nodig zijn, . . . moet niemand opgeroepen wor<strong>de</strong>n om te geven. O<br />
neen! houdt een bazaar, tableaux,- een nagemaakte gerechtshofzitting, maakt een<br />
oudheidkundig soepee, of geeft iets te eten,— zolang het maar iets is om <strong>de</strong> mensen<br />
genoegen te verschaffen.”<br />
Gouverneur Washburn <strong>van</strong> Wisconsin verklaar<strong>de</strong> in zijn jaarlikse boodschap, 9 Jan.<br />
1873: “Er schijnen bepaald wetten nodig te zijn om <strong>de</strong> scholen uit te roeien, waar dobbelaars<br />
gemaakt wor<strong>de</strong>n. Die scholen bestaan overal. De kerk zelfs (ongetwijfeld zon<strong>de</strong>r het te<br />
weten) helpt somtijds het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> duivel aan. Prijskonserten, prijson<strong>de</strong>r- nemingen, en<br />
dobbel partijtjes, somtijds ten behoeve <strong>van</strong> godsdienstige of liefdadige, maar dikwels ook<br />
voor min<strong>de</strong>r prijzenswaardige doelein<strong>de</strong>n, loterijen, prijspaketten, en zo ver<strong>de</strong>r, zijn zo vele<br />
manieren om geld te krijgen, waar geen waar<strong>de</strong> voor gegeven wordt. Er is niets zo<br />
ze<strong>de</strong>be<strong>de</strong>rvend of opwin<strong>de</strong>nd, in het biezon<strong>de</strong>r voor jongelie<strong>de</strong>n, als het verkrijgen <strong>van</strong> geld<br />
269
of goed zon<strong>de</strong>r arbeid. Daar mensen <strong>van</strong> fatsoen aan <strong>de</strong>rgelijke kanson<strong>de</strong>rnemingen<br />
meedoen, en hun geweten geruststellen met <strong>de</strong> gedachte, dat het geld voor een goed doel<br />
aangewend wordt, is het niet bevreem<strong>de</strong>nd dat <strong>de</strong> jonge mensen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Staat zo dikwels in<br />
<strong>de</strong> gewoonten vervallen, welke <strong>de</strong> opwinding <strong>van</strong> hazardspelen zo goed als zeker moet<br />
veroorzaken.”<br />
De geest <strong>van</strong> gelijkheid aan <strong>de</strong> wereld doortrekt <strong>de</strong> kerken door <strong>de</strong> gehele Christenheid<br />
heen. Robert Atkins hangt in een preek, te Lon<strong>de</strong>n gehou<strong>de</strong>n, een donkere schil- <strong>de</strong>rij op<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> geestelike achteruitgang, die er in Engeland heerst: “De ware rechtvaardigen zijn<br />
vermin<strong>de</strong>rd op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, en niemand neemt het ter harte. De belij<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> godsdienst <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> tegenwoordige tijd, in ie<strong>de</strong>re kerk, hebben <strong>de</strong> wereld lief, maken zich aan <strong>de</strong> wereld<br />
gelijk, zijn gemakzuchtig, en haken ernaar, geacht te wor<strong>de</strong>n. Ze zijn geroepen om met<br />
Christus te lij<strong>de</strong>n, maar beven zelfs voor hoon terug. . . . Afval, afval, afval, staat op <strong>de</strong><br />
voorgevel <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re kerk gegraveerd; en indien ze het maar wisten, en indien ze het maar<br />
gevoel<strong>de</strong>n, dan zou er hoop zijn; maar helaas! ze roepen: ‘We zijn rijk, en verrijkt gewor<strong>de</strong>n,<br />
en hebben geens dings gebrek.’ “<br />
De grote zon<strong>de</strong>, welke Babylon ten laste wordt gelegd, is, dat het “alle volken heeft doen<br />
drinken uit <strong>de</strong> wijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> toorn <strong>van</strong> haar hoererij.” Deze bedwelmen<strong>de</strong> beker, welke het<br />
aan <strong>de</strong> wereld aanbiedt, stelt <strong>de</strong> valse leer voor, die het aangenomen heeft ten gevolge <strong>van</strong><br />
een onwettige betrekking tot <strong>de</strong> groten <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>. Vrienschap met <strong>de</strong> wereld be<strong>de</strong>rft het<br />
geloof <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, en oefent op zijn beurt ver<strong>de</strong>rfelike invloed op <strong>de</strong> wereld uit door<br />
leerstellingen te on<strong>de</strong>rwijzen, die zich tegen <strong>de</strong> eenvoudigste verklaringen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige<br />
Schrift aankanten.<br />
Rome hield <strong>de</strong> Bijbel <strong>van</strong> het volk weg, en eiste, dat alle mensen zijn kerkleer in <strong>de</strong><br />
plaats er<strong>van</strong> zou<strong>de</strong>n aannemen. Het was het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming om <strong>de</strong> mensen Gods<br />
woord terug te geven; doch is het niet maar al te waar, dat aan <strong>de</strong> mensen in <strong>de</strong> kerken <strong>van</strong><br />
onze tijd geleerd wordt, hun geloof op <strong>de</strong> geloofsleer en <strong>de</strong> leerstellingen <strong>van</strong> hun kerk, in<br />
plaats <strong>van</strong> op <strong>de</strong> Schriften te bouwen? Charles Beecher, over <strong>de</strong> Protestantse kerken<br />
spreken<strong>de</strong>, heeft gezegd: “Ze schrikken met <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> gevoeligheid terug voor een hard<br />
woord tegen hun geloofsleer, als <strong>de</strong>ze heilige va<strong>de</strong>rs teruggebeefd zou<strong>de</strong>n hebben voor een<br />
hard woord tegen <strong>de</strong> aangroeien<strong>de</strong> verering, die zij koester<strong>de</strong>n, voor heiligen en<br />
martelaren. ... De Protestantse e<strong>van</strong>geliese gezinten hebben elkan<strong>de</strong>rs en hun eigen han<strong>de</strong>n<br />
z— gebon<strong>de</strong>n, dat on<strong>de</strong>r hen niemand ergens prediker kan wor<strong>de</strong>n, zon<strong>de</strong>r het een of an<strong>de</strong>r<br />
boek behalve <strong>de</strong> Bijbel aan te nemen. ... Er is geen verbeelding in <strong>de</strong> bewering, dat <strong>de</strong> macht<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> geloofsleer tans <strong>de</strong> Bijbel even wezenlik begint te verbie<strong>de</strong>n, als Rome dat gedaan<br />
heeft, ofschoon op sluwere wijze.”<br />
Wanneer getrouwe leraars Gods woord verklaren, staan er geleer<strong>de</strong> mannen op,<br />
predikanten, die voorgeven, <strong>de</strong> Schriften te verstaan, welke gezon<strong>de</strong> leer voor ketterij<br />
uitmaken, en op die wijze <strong>de</strong>genen, die naar waarheid zoeken, weglei<strong>de</strong>n. Was het niet, dat<br />
270
<strong>de</strong> wereld hopeloos dronken is <strong>van</strong> <strong>de</strong> wijn <strong>van</strong> Babylon, er zou<strong>de</strong>n scharen overtuigd en<br />
bekeerd wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> eenvoudige, scherpsnij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het woord <strong>van</strong> God.<br />
Maar godsdienstig geloof schijnt z— verward en in tegenspraak met zichzelf, dat <strong>de</strong> mensen<br />
niet weten wat als waarheid aan te nemen. De zon<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> onboetvaardigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wereld ligt aan <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk.<br />
De boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> engel <strong>van</strong> Openbaring 14 werd het eerst in <strong>de</strong> zomer <strong>van</strong><br />
1844 gepredikt, en was toen meer onmid<strong>de</strong>llik <strong>van</strong> toepassing op <strong>de</strong> kerken <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Verenig<strong>de</strong> Staten, waar <strong>de</strong> waarschuwing <strong>van</strong> het oor<strong>de</strong>el het luidst verkondigd en het meest<br />
algemeen verworpen was, en waar <strong>de</strong> afval in <strong>de</strong> kerken het snelst had plaats gevon<strong>de</strong>n.<br />
Toch bereikte <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> engel zijn algehele vervulling niet in 1844. De<br />
kerken kwamen toen tot een ze<strong>de</strong>like val ten gevolge <strong>van</strong> hun weigering om het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst aan te nemen; maar die afval was niet volkomen. Ver<strong>de</strong>r<br />
gaan<strong>de</strong> met hun verwerping <strong>van</strong> <strong>de</strong> biezon<strong>de</strong>re boodschappen voor <strong>de</strong>ze tijd, zonken ze al<br />
lager en lager. Toch kan er nog niet gezegd wor<strong>de</strong>n, dat Babylon gevallen is, . . . <strong>de</strong>wijl uit<br />
<strong>de</strong> wijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> toorn <strong>van</strong> haar hoererij alle volken gedronken hebben.” Dit is nog niet met<br />
alle volken gebeurd. De geest <strong>van</strong> gelijkheid aan <strong>de</strong> wereld en onverschilligheid voor <strong>de</strong><br />
toetsen<strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> onze tijd, bestaat, en heeft wortel ge- schoten in <strong>de</strong> kerken <strong>van</strong> het<br />
Protestantse geloof in al <strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenheid; en <strong>de</strong>ze kerken zijn besloten on<strong>de</strong>r<br />
het plechtige en vreselike oor<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> engel. Maar <strong>de</strong> afval heeft zijn toppunt nog<br />
niet bereikt.<br />
De Bijbel verklaart, dat <strong>de</strong> Satan v——r <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer zal werken “in alle<br />
kracht, en tekenen, en won<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>r leugen, en alle verleiding <strong>de</strong>r onrechtvaardigheid;” en<br />
zij, die “<strong>de</strong> lief<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid niet aangenomen hebben, om zalig te wor<strong>de</strong>n,” zullen<br />
overgegeven wor<strong>de</strong>n aan “een kracht <strong>de</strong>r dwaling, dat ze <strong>de</strong> leugen zou<strong>de</strong>n geloven.” Niet<br />
voordat <strong>de</strong>ze toestand zal bereikt, en <strong>de</strong> vereniging <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk met <strong>de</strong> wereld volmaakt zijn<br />
zal door <strong>de</strong> gehele Christenheid heen, zal <strong>de</strong> val <strong>van</strong> Babylon volkomen wezen. De<br />
veran<strong>de</strong>ring gaat steeds ver<strong>de</strong>r, en <strong>de</strong> volkomen vervulling <strong>van</strong> Openb. 14:8 ligt nog in <strong>de</strong><br />
toekomst.<br />
Niettegenstaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> geestelike duisternis en <strong>de</strong> vervreemding <strong>van</strong> God, die er in <strong>de</strong><br />
kerken, uit welke Babylon is samengesteld, bestaat,wordt <strong>de</strong> grote menigte <strong>van</strong> <strong>de</strong> ware<br />
volgelingen <strong>van</strong> Christus nog in <strong>de</strong> schoot <strong>van</strong> die kerken gevon<strong>de</strong>n. Er zijn er velen on<strong>de</strong>r<br />
hen, die <strong>de</strong> biezon<strong>de</strong>re waarhe<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong>ze tijd nimmer ingezien hebben. Niet weinigen<br />
zijn ontevre<strong>de</strong>n met hun tegenwoordige toestand, en verlangen naar hel<strong>de</strong>r<strong>de</strong>r licht. Ze<br />
zoeken tevergeefs naar het beeld <strong>van</strong> Christus in <strong>de</strong> kerken, waar ze le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> zijn. Terwijl<br />
<strong>de</strong>ze lichamen ver<strong>de</strong>r en ver<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid afdwalen, en zich nauwer aan <strong>de</strong> wereld<br />
aansluiten, zal het verschil tussen <strong>de</strong> twee klassen groter wor<strong>de</strong>n, en ein<strong>de</strong>lik op scheiding<br />
uitlopen. De tijd zal komen, dat zij, die God boven alles liefhebben, niet langer in<br />
gemeenschap kunnen staan met <strong>de</strong>genen, die “meer liefhebbers <strong>de</strong>r wellusten dan<br />
271
liefhebbers Gods zijn; hebben<strong>de</strong> een gedaante <strong>van</strong> godzaligheid, maar die <strong>de</strong> kracht er<strong>van</strong><br />
verloochend hebben.<br />
Openbaring 18 duidt op <strong>de</strong> tijd, wanneer <strong>de</strong> kerk, als gevolg <strong>van</strong> het verwerpen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
drievoudige waarschuwing <strong>van</strong> Openbaring14: 6-12, zich geheel en al in <strong>de</strong> toestand zal<br />
bevin<strong>de</strong>n, welke door <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> engel voorspeld is; en wanneer het volk Gods, dat nog in<br />
Babylon verkeert, opgeroe- zal wor<strong>de</strong>n om hun gemeenschap erme<strong>de</strong> af te breken. Dit is <strong>de</strong><br />
laatste boodschap, die ooit aan <strong>de</strong> wereld zal wor<strong>de</strong>n gegeven, en zal zijn werk voltooien.<br />
Wanneer zi 12 Thess. 2:9-11. “die <strong>de</strong> waarheid niet geloofd hebben, maar een welbehagen<br />
hebben gehad in <strong>de</strong> ongerechtigheid, “1 zullen overgegeven wor<strong>de</strong>n aan een kracht <strong>de</strong>r<br />
dwaling, om <strong>de</strong> leugen te geloven, dan zal het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid schijnen op allen, wier<br />
harten open staan om het te ont<strong>van</strong>gen, en al <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>s Heren, die nog in Babylon zijn,<br />
zullen acht geven op <strong>de</strong> roepstem: “Gaat uit <strong>van</strong> haar, Mijn volk.” 2 Thess. 2:12. 2Openb.<br />
18:4.<br />
272
Hoofdstuk 22 — Profetieen Vervuld<br />
Toen <strong>de</strong> tijd verstreek, waarop <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer het eerst werd verwacht,— in<br />
<strong>de</strong> lente <strong>van</strong> 1844 — verkeer<strong>de</strong>n <strong>de</strong>genen, die in het geloof op Zijn verschijning gewacht<br />
had<strong>de</strong>n, enige tijd lang in twijfel en onzekerheid. Terwijl <strong>de</strong> wereld <strong>van</strong> oor<strong>de</strong>el was, dat zij<br />
een volkomen ne<strong>de</strong>rlaag gele<strong>de</strong>n en bewezen had<strong>de</strong>n, dat ze een dwaling had<strong>de</strong>n gekoesterd,<br />
bleef <strong>de</strong> bron, waaruit ze troost putten, nog steeds het woord <strong>van</strong> God. Velen zetten hun<br />
on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift voort, gingen nog eenmaal <strong>de</strong> gron<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hun geloof na, en<br />
bestu<strong>de</strong>er<strong>de</strong>n nauwlettend <strong>de</strong> profetieën om ver<strong>de</strong>r licht te krijgen. De uitspraak <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Bijbel, waarop hun stelling berustte, scheen dui<strong>de</strong>lik en beslist te zijn. Tekenen, waarin men<br />
zich niet vergissen kon, toon<strong>de</strong>n aan, dat <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> Christus nabij was. De biezon<strong>de</strong>re<br />
zegen <strong>de</strong>s Heren, zowel in <strong>de</strong> bekering <strong>van</strong> zon-daren als <strong>de</strong> opwekking <strong>van</strong> het geestelik<br />
leven on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Christenen, had er<strong>van</strong> getuigd, dat <strong>de</strong> boodschap een hemelse was. En<br />
ofschoon <strong>de</strong> gelovigen hun teleurstelling niet kon<strong>de</strong>n verklaren, gevoel<strong>de</strong>n ze er zich <strong>van</strong><br />
overtuigd, dat God hen in hun on<strong>de</strong>rvinding tot dusverre geleid had.<br />
In <strong>de</strong> profetieën, welke ze beschouw<strong>de</strong>n als betrekking hebben<strong>de</strong> op <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer, was lering vervat, die in het biezon<strong>de</strong>r betrekking had op <strong>de</strong><br />
toestand <strong>van</strong> onzekerheid en spanning, waarin ze verkeer<strong>de</strong>n, en door welke ze<br />
aangemoedigd wer<strong>de</strong>n om geduldig in het geloof te verwachten, dat hetgeen nu<br />
onverstaanbaar was, hun dui<strong>de</strong>lik gemaakt zou wor<strong>de</strong>n, wanneer <strong>de</strong> tijd ervoor gekomen zou<br />
zijn.<br />
On<strong>de</strong>r <strong>de</strong>ze profetieën was die <strong>van</strong> Hab. 2:1-4: “Ik stond op mijn wacht, en ik stel<strong>de</strong> me<br />
op <strong>de</strong> sterkte, en ik hield wacht om te zien, wat Hij in mij spreken zou, en wat ik<br />
antwoor<strong>de</strong>n zou op mijn bestraffing. Toen antwoord<strong>de</strong> me <strong>de</strong> Heer, en zei: Schrijf het<br />
gezicht en stel het dui<strong>de</strong>lik op tafelen, opdat daarin leze, die voorbijloopt. Want het gezicht<br />
zal nog tot een bestem<strong>de</strong> tijd zijn, dan zal Hij het op het ein<strong>de</strong> voortbrengen, en niet liegen;<br />
zo Hij vertoeft, verbeidt Hem, want Hij zal gewisselik komen, Hij zal niet achterblijven.<br />
Ziet, zizn ziel verheft zich, ze is niet recht in hem, maar <strong>de</strong> rechtvaardige zal door zijn<br />
geloof leven.”<br />
Reeds in 1842 had het bevel, dat in <strong>de</strong>ze profetie gegeven werd, om “het gezicht op te<br />
schrijven, en het dui<strong>de</strong>lik op tafelen te stellen, opdat daarin zou lezen, die voorbijloopt,” bij<br />
Charles Fitch het plan doen ontstaan om een profetiese kaart te maken, waarop <strong>de</strong> gezichten<br />
<strong>van</strong> Daniël en <strong>de</strong> Openbaring afgebeeld ston<strong>de</strong>n. Het uitgeven <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze kaart werd<br />
beschouwd als een vervulling <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht, door Habakuk gegeven. Niemand bemerkte<br />
toen echter, dat er een schijnbare vertraging <strong>van</strong> <strong>de</strong> vervulling <strong>van</strong> het gezicht— een tijd <strong>van</strong><br />
uitstel — in <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> profetie werd aangeduid. Na <strong>de</strong> teleurstelling scheen <strong>de</strong>ze tekst hun<br />
zeer betekenisvol toe: “Het gezicht zal nog tot een bestem<strong>de</strong> tijd zijn, dan zal Hij het op het<br />
273
ein<strong>de</strong> voortbrengen, en niet liegen; zo Hij vertoeft, verbeidt Hem, want Hij zal gewisselik<br />
komen, Hij zal niet achterblijven. . . . De rechtvaardige zal door zijn geloof leven.<br />
Een ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetie <strong>van</strong> Ezechiël was alme<strong>de</strong> een bron <strong>van</strong> kracht en troost voor<br />
<strong>de</strong> gelovigen: “We<strong>de</strong>rom geschied<strong>de</strong> het woord <strong>de</strong>s Heeren tot mij, zeggen<strong>de</strong>: Mense- kind!<br />
wat is dit voor een spreekwoord, dat gijlie<strong>de</strong>n hebt in het land Israëls, zeggen<strong>de</strong>: De dagen<br />
zullen verlengd wor<strong>de</strong>n, en al het gezicht zal vergaan? Daarom zeg tot hen, Alzo zegt <strong>de</strong><br />
Heer Heer: ... De dagen zijn nabij gekomen, en het woord <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>r gezicht. . . . Ik zal<br />
spreken; het woord, dat Ik zal spreken, zal gedaan wor<strong>de</strong>n! <strong>de</strong> tijd zal niet meer uitgesteld<br />
wor<strong>de</strong>n.” “Die <strong>van</strong> het huis Israëls zeggen: Het gezicht, dat hij ziet, is voor vele dagen, en<br />
hij profeteert <strong>van</strong> tij<strong>de</strong>n, die verre zijn. Daarom zeg tot hen: Alzo zegt <strong>de</strong> Here Here: Geen<br />
<strong>van</strong> Mijn woor<strong>de</strong>n zullen meer uitgesteld wor<strong>de</strong>n; het woord, hetwelk Ik gesproken heb, dat<br />
zal gedaan wor<strong>de</strong>n.”<br />
Zij, die in afwachting waren, verheug<strong>de</strong>n zich, geloven<strong>de</strong>, dat Hij, die het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> het<br />
begin weet, <strong>de</strong> eeuwen overzien<strong>de</strong>, en hun teleurstelling <strong>van</strong> te voren aanschouwen<strong>de</strong>, hun<br />
woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> bemoediging en hoop gegeven had. Was het niet geweest, dat zulke ge<strong>de</strong>elten<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift hun waren voorgekomen, waarin ze vermaand wer<strong>de</strong>n om met lijdzaamheid<br />
te wachten, en standvastig te zijn in hun vertrouwen op Gods woord, hun geloof zou hun in<br />
die moelike ure begeven hebben.<br />
De gelijkenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> tien maag<strong>de</strong>n in Mattheüs 25 geeft eveneens <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvinding <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Adventisten aan. In Mattheüs 24 had Christus, in antwoord op <strong>de</strong> vraag <strong>van</strong> Zijn<br />
discipelen aangaan<strong>de</strong> het teken <strong>van</strong> Zijn toekomst en <strong>van</strong> <strong>de</strong> voleinding <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld,<br />
gewezen op enige <strong>van</strong> <strong>de</strong> belangrijkste gebeurtenissen in <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld en<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> tijd, die er verlopen zou tussen Zijn eerste en twee<strong>de</strong> komst;<br />
namelik, <strong>de</strong> verwoesting <strong>van</strong> Jeruzalem, <strong>de</strong> grote verdrukking <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nse<br />
en pauselike vervolgingen, <strong>de</strong> verduistering <strong>van</strong> zon en maan, en het vallen <strong>van</strong> <strong>de</strong> sterren.<br />
Daarna sprak Hij <strong>van</strong> Zijn komst in Zijn koninkrijk, en gaf <strong>de</strong> gelijkenis, waarin <strong>de</strong> twee<br />
klassen <strong>van</strong> dienstknechten, die naar Zijn verschijning uitzien, beschreven wor<strong>de</strong>n.<br />
Hoofdstuk 25 begint met <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n: “Alsdan zal het koninkrijk <strong>de</strong>r hemelen gelijk zijn aan<br />
tien maag<strong>de</strong>n.” Hier wordt <strong>de</strong> kerk <strong>van</strong> <strong>de</strong> laatste dagen beschreven, <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> waar<strong>van</strong> aan<br />
het slot <strong>van</strong> hoofdstuk 24 gesproken wordt. In <strong>de</strong>ze gelijkenis wordt <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvinding <strong>van</strong><br />
die kerk voorgesteld door hetgeen er bij een Oosterse bruiloft plaats vindt.<br />
“Alsdan zal het koninkrijk <strong>de</strong>r hemelen gelijk zijn aan tien maag<strong>de</strong>n, welke haar lampen<br />
namen en gingen uit, <strong>de</strong> brui<strong>de</strong>gom tegemoet. En vijf <strong>van</strong> haar waren wijzen, en vijf waren<br />
dwazen. Die dwaas waren, haar lampen nemen<strong>de</strong>, namen geen olie met zich. Maar <strong>de</strong><br />
wijzen namen olie in haar vaten, met haar lampen. Als nu <strong>de</strong> brui<strong>de</strong>gom vertoef<strong>de</strong>, wer<strong>de</strong>n<br />
ze allen sluimerig, en vielen in slaap. En te mid<strong>de</strong>rnacht geschied<strong>de</strong> een geroep: Ziet, <strong>de</strong><br />
brui<strong>de</strong>gom komt, gaat uit hem tegemoet.”<br />
274
Men verstond, dat <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> Christus, door <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste engel<br />
aangekondigd, voorgesteld werd door <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> brui<strong>de</strong>gom. De wijd versprei<strong>de</strong><br />
hervorming on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> aankondiging <strong>van</strong> Zijn spoedige we<strong>de</strong>rkomst stem<strong>de</strong> overeen met het<br />
uitgaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> maag<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong>ze gelijkenis wor<strong>de</strong>n er, evenals in die <strong>van</strong> Mattheüs 24, twee<br />
klassen voorgesteld. Allen had<strong>de</strong>n hun lampen, <strong>de</strong> Bijbel, genomen, en waren bij het licht<br />
daar<strong>van</strong> uitgegaan om <strong>de</strong> Brui<strong>de</strong>gom te ontmoeten. Maar terwijl “zij, die dwaas waren, haar<br />
lampen nemen<strong>de</strong>, geen olie met zich namen,” “namen <strong>de</strong> wijzen olie in haar vaten, met haar<br />
lampen.” Laatstgenoem<strong>de</strong> klasse had <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> Gods ont<strong>van</strong>gen, <strong>de</strong> herscheppen<strong>de</strong>,<br />
verlichten<strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Geest, welke Zijn Woord tot een lamp voor <strong>de</strong> voet en<br />
een licht op het pad maakt. In <strong>de</strong> vreze Gods had<strong>de</strong>n ze <strong>de</strong> Schriften on<strong>de</strong>rzocht om <strong>de</strong><br />
waarheid te leren kennen, en had<strong>de</strong>n ernstig getracht naar reinheid <strong>van</strong> hart en leven.<br />
Dezen had<strong>de</strong>n een persoonlike on<strong>de</strong>rvinding, een geloof in God en Zijn Woord, dat niet<br />
kon vernietigd wor<strong>de</strong>n door teleurstelling en oponthoud. An<strong>de</strong>ren “haar lampen nemen<strong>de</strong>,<br />
namen geen olie met zich.” Ze had<strong>de</strong>n gehan<strong>de</strong>ld, door een eerste opwelling gedreven. Ze<br />
waren bevreesd gewor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> plechtige boodschap, maar had<strong>de</strong>n gebouwd op het<br />
geloof <strong>van</strong> hun broe<strong>de</strong>ren, tevre<strong>de</strong>n met het flik-keren<strong>de</strong> licht <strong>van</strong> goe<strong>de</strong> opwellingen,<br />
zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> waarheid <strong>de</strong>gelik te verstaan, of het echte werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> in het hart<br />
on<strong>de</strong>rvon<strong>de</strong>n te hebben. Dezen waren uitgegaan om <strong>de</strong> Heer te ontmoeten, vol hoop in het<br />
vooruitzicht <strong>van</strong> een onmid<strong>de</strong>llike beloning; maar ze waren niet voorbereid op uitstel en<br />
teleurstelling. Toen er beproevingen kwamen, schoot hun geloof tekort, en brand<strong>de</strong>n hun<br />
lichten flauw.<br />
“Als nu <strong>de</strong> brui<strong>de</strong>gom vertoef<strong>de</strong>, wer<strong>de</strong>n ze allen sluimerig, en vielen in slaap.” Door het<br />
vertoeven <strong>van</strong> <strong>de</strong> brui<strong>de</strong>gom wordt het voorbijgaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd, waarop <strong>de</strong> Heer verwacht<br />
werd, <strong>de</strong> teleurstelling, en het schijnbare oponthoud, aangeduid. In <strong>de</strong>ze tijd <strong>van</strong><br />
onzekerheid begon <strong>de</strong> belangstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> oppervlakkigen en halfhartigen al spoedig te<br />
wankelen, en hun pogingen om staan<strong>de</strong> te blijven namen af; maar zij, wier geloof gegrond<br />
was op een persoonlike kennis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel, had<strong>de</strong>n een rots on<strong>de</strong>r hun voeten, die niet<br />
weggespoeld kon wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> golven <strong>van</strong> teleurstelling. “Ze wer<strong>de</strong>n allen sluimerig en<br />
vielen in slaap;” <strong>de</strong> ene klasse in onverschilligheid, en verzaking <strong>van</strong> hun geloof; <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re<br />
klasse geduldig wachten<strong>de</strong>, totdat er dui<strong>de</strong>liker licht zou opgaan. Toch schenen <strong>de</strong><br />
laatstgenoem<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> nacht <strong>van</strong> beproeving hun ijver en toewijding tot op zekere hoogte te<br />
verliezen. De halfhartigen en oppervlakkigen kon<strong>de</strong>n niet langer op het geloof <strong>van</strong> hun<br />
broe<strong>de</strong>ren steunen; ie<strong>de</strong>reen moest voor zichzelf staan of vallen.<br />
Omstreeks <strong>de</strong>ze tijd begon zich dweperij te vertonen. Sommigen, die voorgegeven<br />
had<strong>de</strong>n, hartelik in <strong>de</strong> doodschap te geloven, verwierpen Gods woord als <strong>de</strong> enige,<br />
onfeilbare gids, en, voorgeven<strong>de</strong> door <strong>de</strong> Geest geleid te wor<strong>de</strong>n, gaven ze zich over aan<br />
hun eigen gevoelens, indrukken en verbeelding. Er waren er sommigen, die een blin<strong>de</strong> en<br />
dweepzieke ijver aan <strong>de</strong> dag leg<strong>de</strong>n, en zich <strong>van</strong> elkeen afkeer<strong>de</strong>n, die hun han<strong>de</strong>lwijze niet<br />
wil<strong>de</strong> goedkeuren. Hun fanatieke <strong>de</strong>nkbeel<strong>de</strong>n en han<strong>de</strong>lingen von<strong>de</strong>n bij het meren<strong>de</strong>el <strong>van</strong><br />
275
<strong>de</strong> Adventisten geen weerklank; toch leid<strong>de</strong> hun gedrag tot smaad over <strong>de</strong> zaak <strong>de</strong>r waarheid.<br />
Satan trachtte door dit mid<strong>de</strong>l het werk Gods tegen te hou<strong>de</strong>n en te vernietigen. De mensen<br />
waren wakker geschud door <strong>de</strong> Adventbeweging; duizen<strong>de</strong>n zondaren waren bekeerd; en<br />
trouwe mannen gaven zich aan <strong>de</strong> verkondiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid, zelfs in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong><br />
verbeiding. De vorst <strong>de</strong>s kwaads verloor zijn on<strong>de</strong>rdanen; en om <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> God<br />
smaadheid aan te doen, trachtte hij enigen <strong>van</strong> hen, die het geloof bele<strong>de</strong>n, te mislei<strong>de</strong>n, en<br />
hen tot uitersten te drijven. En dan ston<strong>de</strong>n zijn me<strong>de</strong>arbei<strong>de</strong>rs gereed om ie<strong>de</strong>re fout, ie<strong>de</strong>re<br />
mislukking, ie<strong>de</strong>re onbehoorlike daad aan te grijpen en in het overdrevenste licht aan <strong>de</strong><br />
mensen voor te hou<strong>de</strong>n, ten ein<strong>de</strong> Adventisten en hun geloof gehaat te maken. Hoe groter<br />
dus het aantal was, dat hij er toe krijgen kon om het geloof in <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst te belij<strong>de</strong>n,<br />
terwijl zijn macht intussen hun harten bleef beheersen, <strong>de</strong>s te groter voor<strong>de</strong>el kon hij er uit<br />
trekken door <strong>de</strong> aandacht op hen te vestigen als vertegenwoordigers <strong>van</strong> het gehele lichaam<br />
<strong>de</strong>r gelovigen.<br />
Satan is “<strong>de</strong> aanklager <strong>van</strong> <strong>de</strong> broe<strong>de</strong>ren,” en het is zijn geest, die er <strong>de</strong> mensen toe drijft<br />
om op <strong>de</strong> fouten en gebreken <strong>van</strong> het volk <strong>de</strong>s Heren te letten, en er <strong>de</strong> aandacht <strong>van</strong><br />
an<strong>de</strong>ren bij te bepalen, terwijl hun goe<strong>de</strong> da<strong>de</strong>n onopgemerkt voorbij wor<strong>de</strong>n gegaan. Hij is<br />
altijd bezig, wanneer God aan het werk is om zielen te red<strong>de</strong>n. Wanneer <strong>de</strong> zonen Gods<br />
komen om zich v——r Hem te stellen, verschijnt <strong>de</strong> Satan ook on<strong>de</strong>r hen. Bij ie<strong>de</strong>re<br />
opwekking staat hij gereed om diegenen binnen te brengen, die in hun hart niet geheiligd<br />
zijn, en wier gemoed onvast is. Wanneer <strong>de</strong>zulken enige punten <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid<br />
aangenomen hebben, en zich een plaats on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> gelovigen hebben verworven, werkt hij<br />
door hen om theorieën in te voeren, die <strong>de</strong> onbehoedzamen <strong>van</strong> het rechte pad brengen.<br />
Niemand heeft ooit bewezen een goed Christen te zijn, omdat hij in gezelschap met <strong>de</strong><br />
kin<strong>de</strong>ren Gods gevon<strong>de</strong>n wordt, zelfs in het be<strong>de</strong>huis, of aan <strong>de</strong> tafel <strong>de</strong>s Heren. Satan is<br />
menigmaal bij <strong>de</strong> plechtigste gelegenhe<strong>de</strong>n tegenwoordig in <strong>de</strong> gedaante <strong>van</strong> hen, die hij als<br />
zijn werktuigen gebruiken kan.<br />
De vorst <strong>de</strong>s kwaads bestrijdt ie<strong>de</strong>re duim grond, waarover Gods volk voortschrijdt op<br />
hun reis naar <strong>de</strong> hemelstad. In <strong>de</strong> gehele kerkgeschie<strong>de</strong>nis heeft er geen hervorming plaats<br />
gehad zon<strong>de</strong>r ernstige hin<strong>de</strong>rpalen te ontmoeten. Aldus was het in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> Paulus. Waar<br />
<strong>de</strong> apostel ook oen kerk stichtte, waren er sommigen, die bele<strong>de</strong>n <strong>de</strong> waarheid aan te nemen,<br />
maar die ketterijen inbrachten, <strong>de</strong> aanname waar<strong>van</strong> ten slotte <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> voor <strong>de</strong> waarheid<br />
zou verdringen. Ook aan Luther werd veel verslagenheid en zielesmart berokkend door het<br />
gedrag <strong>van</strong> dweepzieke mensen, die beweer<strong>de</strong>n, dat God direkt tot hen gesproken had, en<br />
die dus hun eigen meningen en <strong>de</strong>nkbeel<strong>de</strong>n boven het getuigenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift stel<strong>de</strong>n.<br />
Veleu, die tekortschoten aan geloof en on<strong>de</strong>rvinding, maar die veel zelfgenoegzaamheid<br />
bezaten, en gaarne iets nieuws hoor<strong>de</strong>n of vertel<strong>de</strong>n, wer<strong>de</strong>n verleid door hetgeen waarop <strong>de</strong><br />
nieuwe leraars zich lieten voorstaan, on sloten zich aan bij <strong>de</strong> handlangers <strong>van</strong> Satan in hun<br />
bemoeiingen om af te breken, wat God door Luther had laten opbouwen. En ook <strong>de</strong> Wesleys<br />
en andoren, die <strong>de</strong> wereld tot zegen waren door hun invloed en geloof, ontmoetten bij ie<strong>de</strong>re<br />
276
stap <strong>de</strong> strikken, die Satan span<strong>de</strong>, door doldriftigen, onbestendigen en ongeheilig<strong>de</strong>n tot<br />
ie<strong>de</strong>re graad <strong>van</strong> dweperij te drijven.<br />
William Miller had geen hart voor invloe<strong>de</strong>n, die tot dweperij leid<strong>de</strong>n. Hij verklaar<strong>de</strong><br />
met Luther, dat ie<strong>de</strong>re geest aan Gods woord getoetst moet wor<strong>de</strong>n. “De duivel”, zei Miller,<br />
“heeft in <strong>de</strong>ze tijd veel macht over <strong>de</strong> gemoe<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> sommigen. En hoe zullen we te<br />
weten komen, door welke geest ze gedreven wor<strong>de</strong>n? De Bijbel antwoordt: ‘Aan hun<br />
vruchten zult ge hen kennen.’ . . “Er zijn veel geesten uitgegaan in <strong>de</strong> wereld; en ons wordt<br />
gelast, <strong>de</strong> geesten te beproeven. De geest, die er ons niet toe leidt om matig, rechtvaardig en<br />
godzalig te leven in <strong>de</strong>ze tegenwoordige wereld, is niet <strong>de</strong> Geest <strong>van</strong> Christus. Ik houd er me<br />
meer en meer <strong>van</strong> overtuigd, dat Satan veel te doen heeft met <strong>de</strong>ze wil<strong>de</strong> bewegingen. . . .<br />
Velen on<strong>de</strong>r ons, die voorgeven, geheel en al geheiligd te zijn, volgen overleveringen <strong>van</strong><br />
mensen, en zijn klaarblijkelik even onwetend aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> waarheid, als an<strong>de</strong>ren, die op<br />
niets <strong>de</strong>rgelijks aanspraak maken.”<br />
“De geest <strong>de</strong>r dwaling zal ons <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid aflei<strong>de</strong>n; en <strong>de</strong> Geest <strong>van</strong> God zal ons in<br />
<strong>de</strong> waarheid inlei<strong>de</strong>n. Maar, zegt gij, iemand kan dwalen en geloven dat hij <strong>de</strong> waarheid<br />
heeft. Hoe dan? Wij antwoor<strong>de</strong>n: <strong>de</strong> Geest en het Woord stemmen met elkan<strong>de</strong>r overeen.<br />
Indien iemand zichzelf oor<strong>de</strong>elt volgens Gods woord, en door het gehele woord heen<br />
volkomen overeenstemming vindt, dan moet hij geloven, dat hij <strong>de</strong> waarheid heeft; maar<br />
indien hij bemerkt, dat <strong>de</strong> geest, waardoor hij geleid wordt, niet overeenkomt met <strong>de</strong> gehele<br />
strekking <strong>van</strong> Gods wet of boek, laat hem dan voorzichtig wan<strong>de</strong>len, opdat hij niet in <strong>de</strong><br />
strikken <strong>van</strong> <strong>de</strong> duivel ge<strong>van</strong>gen wordt.” “Ik heb menigmaal meer bewijs <strong>van</strong> inwendige<br />
vroomheid ont<strong>van</strong>gen <strong>van</strong> een oog vol gloed, een vochtige wang, en een woord, dat in <strong>de</strong><br />
keel bleef steken, dan <strong>van</strong> al het geraas <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenheid.”<br />
In <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming leg<strong>de</strong>n <strong>de</strong> vijan<strong>de</strong>n er<strong>van</strong> al het kwaad <strong>van</strong> <strong>de</strong> dweperij ten<br />
laste <strong>van</strong> hen, die het ‘t ernstigst trachtten tegen te gaan. De tegenstan<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> Adventbeweging<br />
han<strong>de</strong>l<strong>de</strong>n op gelijke wijze. En, niet tevre<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> dwalingen <strong>van</strong> hen, die tot<br />
uitersten vervielen, en dwepers in een verkeerd daglicht te stellen en te overdrijven,<br />
verspreid<strong>de</strong>n ze ongunstige geruchten, die niet <strong>de</strong> minste schijn <strong>van</strong> waarheid had<strong>de</strong>n. Deze<br />
mensen wer<strong>de</strong>n gedreven door vooroor<strong>de</strong>el en haat. Hun vre<strong>de</strong> werd verstoord door <strong>de</strong><br />
verkondiging <strong>van</strong> Christus, die te komen stond. Ze vrees<strong>de</strong>n, dat het waar zou kunnen zijn,<br />
en hoop- ten toch dat zulks niet het geval was; en dit was het geheim <strong>van</strong> hun strijd tegen <strong>de</strong><br />
Adventisten en hun geloof.<br />
Het feit, dat een paar dwepers zich on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Adventisten meng<strong>de</strong>n, geeft niet meer recht<br />
om te besluiten, dat <strong>de</strong> be-weging niet <strong>van</strong> God was, dan dat <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong><br />
dwepers en bedriegers in <strong>de</strong> kerk in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> Paulus of Luther genoegzame<br />
verontschuldiging zou zijn voor het veroor<strong>de</strong>len <strong>van</strong> hun werk. Laat Gods volk uit <strong>de</strong> slaap<br />
opwaken, en met ernst het werk <strong>van</strong> bekering en hervorming aanvatten; laat hen <strong>de</strong><br />
Schriften on<strong>de</strong>rzoeken om <strong>de</strong> waar- heid te leren kennen, zoals die in Jezus is; laat hen zich<br />
277
geheel en al aan God toewij<strong>de</strong>n, en het bewijs, dat <strong>de</strong> Satan nog werkzaam is en waakt, zal<br />
niet achterwege blijven. Door alle mogelike bedriegerij zal hij zijn macht openbaren, al <strong>de</strong><br />
gevallen engelen in zijn gebied te hulp roepen<strong>de</strong>. Het was niet <strong>de</strong> aankondiging <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer, die dweperij en scheiding veroorzaakte. Deze <strong>de</strong><strong>de</strong>n zich voor in<br />
<strong>de</strong> zomer <strong>van</strong> 1844, toen <strong>de</strong> Adventisten in een toestand <strong>van</strong> twijfel en onzekerheid<br />
verkeer<strong>de</strong>n aangaan<strong>de</strong> hun eigenlike stelling. De verkondiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
eerste engel en <strong>van</strong> <strong>de</strong> “mid<strong>de</strong>rnachtskreet” had <strong>de</strong> on- mid<strong>de</strong>llike uitwerking, dat dweperij<br />
en onenigheid wer<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rdrukt. Zij, die aan <strong>de</strong>ze plechtige bewegingen <strong>de</strong>elnamen,<br />
leef<strong>de</strong>n in vre<strong>de</strong> met elkan<strong>de</strong>r; hun harten waren vol lief<strong>de</strong> tot elkan<strong>de</strong>r, en tot Jezus, die ze<br />
spoedig hoopten te zien. Eénzelf<strong>de</strong> geloof, éénzelf<strong>de</strong> zalige hoop verhief hen boven <strong>de</strong><br />
macht <strong>van</strong> alle menselike invloed, en bleek een schild te zijn tegen <strong>de</strong> aanvallen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Satan.<br />
“Als nu <strong>de</strong> brui<strong>de</strong>gom vertoef<strong>de</strong>, wer<strong>de</strong>n ze allen sluimerig, en vielen in slaap. En te<br />
mid<strong>de</strong>rnacht geschied<strong>de</strong> een geroep: Ziet, <strong>de</strong> brui<strong>de</strong>gom komt, gaat uit hem tegemoet. Toen<br />
ston<strong>de</strong>n al die maag<strong>de</strong>n op, en bereid<strong>de</strong>n haar lampen.” In <strong>de</strong> zomer <strong>van</strong> 1844, mid<strong>de</strong>n<br />
tussen <strong>de</strong> tijd, waarop men eerst dacht, dat <strong>de</strong> 2300 dagen zou<strong>de</strong>n eindigen, en <strong>de</strong> herfst <strong>van</strong><br />
datzelf<strong>de</strong> jaar, waartoe men later bevond, dat ze zich uitstrekten, werd <strong>de</strong> boodschap<br />
verkondigd in <strong>de</strong> eigen woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift: “Ziet, <strong>de</strong> brui<strong>de</strong>gom komt!” Wat tot <strong>de</strong>ze<br />
bewering leid<strong>de</strong>, was <strong>de</strong> ont<strong>de</strong>kking, dat het <strong>de</strong>kreet <strong>van</strong> Arthaxerxes tot <strong>de</strong> herbouwing <strong>van</strong><br />
Jeruzalem, <strong>van</strong> welk punt men het tijdperk <strong>van</strong> 2300 dagen reken<strong>de</strong>, <strong>van</strong> kracht was<br />
gewor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> herfst <strong>van</strong> het jaar 457 v. C., en niet in het begin <strong>van</strong> het jaar, zoals vroeger<br />
geloofd was. Van <strong>de</strong> herfst <strong>van</strong> 457 af rekenen<strong>de</strong>, eindig<strong>de</strong>n <strong>de</strong> 2300 jaren in <strong>de</strong> herfst <strong>van</strong><br />
1844.<br />
278
PROFETIE VAN 2300 DAGEN/ JAREN<br />
En profetisk dag = Et bogstaveligt år<br />
35 Omdat <strong>de</strong> spionnen veertig dagen in het land waren, moet u veertig jaar in <strong>de</strong><br />
woestijn rondzwerven. Voor elke dag één jaar met op uw schou<strong>de</strong>rs <strong>de</strong> last <strong>van</strong> uw zon<strong>de</strong>n.<br />
Dan zult u zien wat het betekent dat Ik ú <strong>de</strong> rug toekeer.” Ik, <strong>de</strong> Here, heb gesproken. Ie<strong>de</strong>r<br />
die tegen Mij heeft samengezworen, zal in <strong>de</strong>ze woestijn <strong>de</strong> dood vin<strong>de</strong>n.’ [Numeri 14:34-<br />
35]. 6 Draai u daarna om en ga veertig dagen op uw rechterzij liggen. Dit keer draagt u <strong>de</strong><br />
zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Juda. Elke dag telt voor één jaar. [Ezechiël 4:6]<br />
457 v. Chr. - 1844 AD – 2300 dagen / jaar 14 De an<strong>de</strong>r antwoord<strong>de</strong>: ‘Pas over<br />
drieëntwintighon<strong>de</strong>rd dagen zal het heiligdom in ere wor<strong>de</strong>n hersteld.’ [Daniël 8:14]. 24<br />
God heeft een perio<strong>de</strong> <strong>van</strong> zeven maal zeventig jaar vastgesteld en pas daarna zal er een<br />
ein<strong>de</strong> komen aan <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loosheid en zullen <strong>de</strong> overtredingen vergeven zijn. Het koninkrijk<br />
<strong>van</strong> eeuwige rechtvaardigheid zal dan wor<strong>de</strong>n uitgeroepen en een zeer heilige plaats zal<br />
opnieuw wor<strong>de</strong>n ingewijd, zoals in visioenen en door profeten was aangekondigd. 490<br />
dagen/ jaar [Daniël 9:24].<br />
457 v. Chr. Decreet voor <strong>de</strong> herstelling <strong>van</strong> Jeruzalem (Or<strong>de</strong> <strong>van</strong> Artajeres). Vanaf het<br />
moment waarop het bevel tot herbouw <strong>van</strong> Jeruzalem wordt gegeven, tot het moment<br />
279
waarop een gezalf<strong>de</strong>, een vorst, komt, zal een perio<strong>de</strong> <strong>van</strong> zeven maal zeven jaar verstrijken!<br />
[Daniël 9: 25].<br />
408 v. Chr. – De We<strong>de</strong>ropbouw of Verbouwing <strong>van</strong> Jeruzalem<br />
27 AD – het doopsel en <strong>de</strong> zalving <strong>van</strong> Jezus (o Messias). 27 Deze koning zal een<br />
verbond <strong>van</strong> zeven jaar sluiten, maar halverwege zal hij <strong>de</strong> mensen dwingen te stoppen met<br />
het brengen <strong>van</strong> slachtoffers en spijsoffers. En ten slotte zal <strong>de</strong> vijand in het heiligdom <strong>van</strong><br />
God een ontzetten<strong>de</strong> gruwel plaatsen. [Daniël 9:27]<br />
31 AD – De kruisiging en dood <strong>van</strong> Jezus Christus. 26 Na <strong>de</strong>ze totale perio<strong>de</strong> zal een<br />
gezalf<strong>de</strong> onschuldig wor<strong>de</strong>n vermoord. Er zal een koning komen die <strong>de</strong> stad en <strong>de</strong> tempel<br />
zal verwoesten. Deze zal zijn ein<strong>de</strong> vin<strong>de</strong>n in een vloed <strong>van</strong> ellen<strong>de</strong>, en oorlog en<br />
verwoestingen zullen <strong>van</strong>af dat moment tot het ein<strong>de</strong> heersen, dat staat nu al vast. 27 Maar<br />
halverwege zal hij <strong>de</strong> mensen dwingen te stoppen met het brengen <strong>van</strong> slachtoffers en<br />
spijsoffers [Daniël 9:26-27]<br />
34 AD – De steniging <strong>van</strong> Stefanus [ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> proeftijd voor <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n en het<br />
e<strong>van</strong>gelie aan <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nen gegeven] 14 Het goe<strong>de</strong> nieuws over het Koninkrijk <strong>van</strong> God zal<br />
overal ter wereld wor<strong>de</strong>n gebracht, zodat alle lan<strong>de</strong>n het zullen horen. En dan zal het ein<strong>de</strong><br />
komen [Mattheüs 24:14]. 46 Paulus en Barnabas lieten zich niet <strong>van</strong> hun stuk brengen en<br />
zei<strong>de</strong>n: ‘Vanzelfsprekend moest u het eerst horen wat God te zeggen heeft. Maar nu u er<br />
niets <strong>van</strong> moet hebben en daarmee bewijst het eeuwige leven niet waard te zijn, gaan wij het<br />
<strong>de</strong> niet-Joodse mensen vertelle. [Han<strong>de</strong>lingen 13:46]<br />
70 AD – De verwoesting <strong>van</strong> Jeruzalem. 1 Terwijl Jezus het tempelterrein verliet,<br />
kwamen zijn leerlingen naar Hem toe en wezen Hem op <strong>de</strong> tempelgebouwen. 2 Jezus zei<br />
tegen hen: ‘Al <strong>de</strong>ze gebouwen zullen wor<strong>de</strong>n verwoest. Er zal geen steen op <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re<br />
blijven.’ [Mattheüs 24:1-2]<br />
15 Als jullie dan <strong>de</strong> ontzetten<strong>de</strong> gruwel in <strong>de</strong> heilige plaats zien staan, waar <strong>de</strong> profeet<br />
Daniël het over had—wie dit leest, moet dit proberen te begrijpen—... 21 Want er zal een<br />
on<strong>de</strong>rdrukking zijn zoals <strong>de</strong> wereld nog nooit heeft gekend en zoals ook nooit meer zal<br />
terugkomen [Mattheüs 24:15, 21]<br />
1844 AD – Zuivering <strong>van</strong> het hemelse heiligdom en het hemelse oor<strong>de</strong>el.<br />
1810 Dagen / Jaren – Het werk <strong>van</strong> Jezus Christus als onze Hogepriester in het hemelse<br />
heiligdom. 14 Dit betekent dat Jezus, <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God, onze grote hogepriester is, die naar<br />
<strong>de</strong> hemel is gegaan om ons te helpen. Daarom moeten wij geen ogenblik aan Hem twijfelen.<br />
15 Deze hogepriester begrijpt onze zwakhe<strong>de</strong>n, omdat Hij <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> verleidingen heeft<br />
gekend als wij, maar Hij heeft er geen ogenblik aan toegegeven, Hij heeft nooit gezondigd.<br />
16 Laten wij daarom vrijmoedig naar <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> God gaan om <strong>van</strong> Hem gena<strong>de</strong> te<br />
280
ont<strong>van</strong>gen, om hulp te krijgen, juist in die ogenblikken dat wij het moeilijk hebben<br />
[Hebreeën 4:14-16].<br />
Bewijsgron<strong>de</strong>n, uit <strong>de</strong> beel<strong>de</strong>n in het Ou<strong>de</strong> Testament geput, duid<strong>de</strong>n evenzeer heen op<br />
<strong>de</strong> herfst als <strong>de</strong> tijd, wanneer <strong>de</strong> gebeurtenis, als <strong>de</strong> “rechtvaardiging <strong>van</strong> het heiligdom”<br />
voorgesteld, moest plaats vin<strong>de</strong>n. Dit punt werd zeer dui<strong>de</strong>lik gemaakt, toen er aandacht<br />
werd geschonken aan <strong>de</strong> wijze, waarop <strong>de</strong> beel<strong>de</strong>n vervuld waren, welke betrekking hebben<br />
op <strong>de</strong> eerste komst <strong>van</strong> Christus.<br />
Het slachten <strong>van</strong> het Paaslam was een voorafschaduwing <strong>van</strong> <strong>de</strong> dood <strong>van</strong> Christus.<br />
Paulus zegt: “Want ook ons Pascha is voor ons geslacht, namelik Christus.” De schoof <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> eerste vruchten, die op <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> het Pascha voor het aangezicht <strong>de</strong>s Heren bewogen<br />
werd, was een beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> opstanding <strong>van</strong> Christus. Paulus zegt. <strong>van</strong> <strong>de</strong> opstanding <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Heer en <strong>van</strong> die <strong>van</strong> al Zijn volk spreken<strong>de</strong>: “De eersteling Christus, daarna die <strong>van</strong> Christus<br />
zijn, in Zijn toekomst.” Evenals <strong>de</strong> schoof <strong>van</strong> het beweegoffer het eerste rijpe graan was,<br />
dat v——r <strong>de</strong> oogst verzameld werd, is Christus <strong>de</strong> eersteling <strong>van</strong> die onsterfelike oogst <strong>van</strong><br />
verlosten, welke bij <strong>de</strong> toekomstige opstanding verzameld zal wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> schuur <strong>van</strong> onze<br />
God.<br />
Deze beel<strong>de</strong>n waren in vervulling getre<strong>de</strong>n, niet alleen wat <strong>de</strong> gebeurtenis aanging, maar<br />
ook wat <strong>de</strong> tijd betrof. Op <strong>de</strong> veertien<strong>de</strong> dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste Joodse maand, <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> dag en<br />
maand, waarop geduren<strong>de</strong> vijftien lange eeuwen het Paaslam was geslacht gewor<strong>de</strong>n, stel<strong>de</strong><br />
Christus, nadat Hij het Pascha met Zijn discipelen gebruikt had, dat feest in, door hetwelk<br />
Zijn eigen dood als “het Lam Gods, dat <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld wegneemt,” herdacht zou<br />
wor<strong>de</strong>n. Diezelf<strong>de</strong> nacht werd Hij door <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> onrecht- vaardigen genomen en<br />
aan het kruis gehecht en gedood. En als een tegenbeeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> schoof <strong>van</strong> het beweegoffer<br />
werd onze Heer <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> dag opgewekt uit <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n, “<strong>de</strong> eersteling <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die<br />
ontslapen zijn,“3 in gelijkenis <strong>van</strong> al <strong>de</strong> opgewekte rechtvaardigen, wier “verne<strong>de</strong>rd lichaam”<br />
veran<strong>de</strong>rd, en “gelijkvormig gemaakt zal wor<strong>de</strong>n aan Zijn heerlik lichaam.”<br />
Op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> wijze moeten <strong>de</strong> beel<strong>de</strong>n, die betrekking hebben op <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Heer, vervuld wor<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> tijd, die in <strong>de</strong> symboliese dienst is aangegeven. On<strong>de</strong>r het<br />
Mozaïese stelsel had <strong>de</strong> reiniging <strong>van</strong> het heiligdom, of <strong>de</strong> grote verzoendag, op <strong>de</strong> tien<strong>de</strong><br />
dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> Joodse maand plaats,1 wanneer <strong>de</strong> hogepriester, na verzoening voor al<br />
het volk <strong>van</strong> Israël gedaan, en aldus hun zon<strong>de</strong>n uit het heiligdom verwij<strong>de</strong>rd te hebben,<br />
naar buiten trad en het volk zegen<strong>de</strong>. Evenzo, geloof<strong>de</strong> men, zou Christus, onze grote<br />
Hogepriester, verschijnen om <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> te reinigen door <strong>de</strong> vernietiging <strong>van</strong> zon<strong>de</strong> en<br />
zondaren, en om Zijn wachtend volk met onsterfelikheid te zegenen. De tien<strong>de</strong> dag <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
zeven<strong>de</strong> maand, 1 Kor. 15:23. 1 Kor. 15:20. Fil. 3:21.Lev. 16:29-34. <strong>de</strong> grote verzoendag,<br />
<strong>de</strong> tijd voor <strong>de</strong> reiniging <strong>van</strong> het heiligdom, die in het jaar 1844 op <strong>de</strong> 22ste Oktober viel,<br />
werd voor <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> komst <strong>de</strong>s Heren gehou<strong>de</strong>n. Dit stem<strong>de</strong> overeen met <strong>de</strong> reeds<br />
281
aangevoer<strong>de</strong> bewijzen, dat <strong>de</strong> 2300 dagen in <strong>de</strong> herfst zou<strong>de</strong>n eindigen, en <strong>de</strong><br />
gevolgtrekking scheen onomstotelik te zijn.<br />
In <strong>de</strong> gelijkenis <strong>van</strong> Mattheüs 25 wordt <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> wachten en sluimeren door <strong>de</strong> komst<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> brui<strong>de</strong>gom gevolgd. Dit was in overeenstemming met <strong>de</strong> beweeggron<strong>de</strong>n, zowel uit<br />
<strong>de</strong> profetieën als uit <strong>de</strong> typen, die juist zijn aangevoerd. Die gron<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n een sterke<br />
schijn <strong>van</strong> waarheid; en <strong>de</strong> “mid<strong>de</strong>rnachtskreet” werd door duizen<strong>de</strong>n gelovigen verkondigd.<br />
De beweging overstroom<strong>de</strong> het land als een vloedgolf. Van stad tot stad, <strong>van</strong> dorp tot dorp,<br />
en tot in <strong>de</strong> afgele- genste plaatsen op het platteland drong hij door, totdat het volk <strong>van</strong> God,<br />
dat in afwachting leef<strong>de</strong>, volkomen wakker geschud was. De dweperij verdween ten gevolge<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>ze verkondiging, verjaagd als <strong>de</strong> rijp voor <strong>de</strong> opkomen<strong>de</strong> zon. De gelovigen zagen<br />
hun twijfel en ontsteltenis verdwijnen, en hoop en moed verlevendig<strong>de</strong>n hun harten. Het<br />
werk bleef vrij <strong>van</strong> die uitersten, die zich altijd openbaren, wanneer er menselike opwinding<br />
bestaat zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> beperken<strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> het woord en <strong>de</strong> Geest <strong>van</strong> God.<br />
Het stond in aard gelijk aan die tij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> verootmoediging en bekering tot <strong>de</strong> Heer,<br />
welke on<strong>de</strong>r oud-Israël op boodschappen <strong>van</strong> bestraffing door Zijn dienstknechten volg<strong>de</strong>n.<br />
Het droeg <strong>de</strong> tekenen, die Gods werk door alle tij<strong>de</strong>n heen hebben gekenmerkt. Er was<br />
weinig uitbundige vreug<strong>de</strong>, maar meer een ernstig on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> het hart, belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong><br />
zon<strong>de</strong>, en verzaking <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld. Voorbereiding om <strong>de</strong> Heer te ontmoeten was alles, waar<br />
beangstig<strong>de</strong> zielen zich me<strong>de</strong> bezig hiel<strong>de</strong>n. Er werd met volharding gebe<strong>de</strong>n, en men<br />
wijd<strong>de</strong> zich onvoorwaar<strong>de</strong>lik Go<strong>de</strong> toe. Miller zei, dat werk beschrijven<strong>de</strong>: “Er wordt geen<br />
grote vreug<strong>de</strong> aan <strong>de</strong> dag gelegd; die wordt als het ware on<strong>de</strong>rdrukt voor een toekomstige<br />
gelegenheid, wanneer <strong>de</strong> gehele hemel en <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> zich samen zullen verheugen met onuitsprekelike<br />
blijdschap en vol heerlikheid. Er wordt niet gejuicht; ook dat wordt bewaard voor<br />
<strong>de</strong> tijd, wanneer het geroep <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel geschie<strong>de</strong>n zal. De zangers zwijgen; ze zijn in<br />
afwachting <strong>van</strong> zich te voegen bij <strong>de</strong> engelescharen, het hemelkoor. . . . Er is geen verschil<br />
<strong>van</strong> gevoelen; allen zijn één hart en één ziel.”<br />
Een an<strong>de</strong>r, die aan <strong>de</strong> beweging <strong>de</strong>elnam, getuig<strong>de</strong>: “Het <strong>de</strong>ed alom het grondigste<br />
on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> het hart en verootmoediging <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziel voor God in <strong>de</strong> hoge hemel ontstaan.<br />
Het heeft een losmaken <strong>van</strong> <strong>de</strong> genegenhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> dingen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wereld veroorzaakt,<br />
en een bijleggen <strong>van</strong> twisten en vijandschappen, een belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> zon<strong>de</strong>n, een zich buigen<br />
voor God, en een boetvaardig smeken door gebroken harten tot Hem om vergiffenis en<br />
aanneming. Het heeft zelfverne<strong>de</strong>ring en verslagenheid <strong>van</strong> hart teweeggebracht, gelijk we<br />
nooit tevoren hebben bijgewoond. Gelijk <strong>de</strong> Heer door <strong>de</strong> profeet Joël bevolen heeft, dat<br />
geschie<strong>de</strong>n moet, wanneer <strong>de</strong> grote dag Gods op han<strong>de</strong>n zou zijn, ontstond er een scheuren<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> harten en niet <strong>van</strong> <strong>de</strong> kle<strong>de</strong>ren, en een zich keren tot <strong>de</strong> Heer met vasten, en geween,<br />
en rouwbe- drijven. Gelijk God door Zacharia sprak, werd er een geest <strong>de</strong>r gena<strong>de</strong> en <strong>de</strong>r<br />
gebe<strong>de</strong>n uitgestort over Zijn kin<strong>de</strong>ren; ze aanschouw<strong>de</strong>n Hem, die ze doorstoken had<strong>de</strong>n, en<br />
<strong>de</strong> rouw- klage was groot in het land . . . en, die naar <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer uitzagen,<br />
kwel<strong>de</strong>n hun zielen v——r Zijn aangezicht.”<br />
282
Van al <strong>de</strong> grote godsdienstige bewegingen se<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> <strong>de</strong> apostelen is er niet één<br />
meer vrij geweest <strong>van</strong> menselike onvolmaaktheid en <strong>de</strong> listen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Satan, dan die <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
herfst <strong>van</strong> 1844. Zelfs nu nog, na verloop <strong>van</strong> vele jaren, gevoelen allen, die <strong>de</strong>elgenomen<br />
hebben aan die beweging, en die standvastig zijn blijven staan op <strong>de</strong> waarheid, <strong>de</strong> heilige<br />
invloed <strong>van</strong> dat gezegen<strong>de</strong> werk, en getuigen, dat het <strong>van</strong> God is geweest. Bij het geroep<br />
<strong>van</strong>: “Ziet, <strong>de</strong> Brui<strong>de</strong>gom komt; gaat uit hem te gemoet,” ston<strong>de</strong>n zij, die wachten<strong>de</strong> waren,<br />
op “en bereid<strong>de</strong>n hun lampen;” ze on<strong>de</strong>rzochten Gods woord met zulk een diepe<br />
belangstelling als tevoren nooit gekend was. Engelen wer<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong> hemel gezon<strong>de</strong>n om hen,<br />
die ontmoedigd waren gewor<strong>de</strong>n, we<strong>de</strong>r op te wekken, en hen te berei<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> aanname<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> boodschap. Het werk stond niet gegrond op <strong>de</strong> wijsheid en geleerdheid <strong>van</strong> mensen,<br />
maar op <strong>de</strong> kracht Gods. Het waren niet <strong>de</strong> meest begaaf<strong>de</strong>n, maar <strong>de</strong> eenvoudigsten en<br />
meest toegewij<strong>de</strong>n, die het eerst <strong>de</strong> roepstem hoor<strong>de</strong>n en gehoorzaam<strong>de</strong>n.<br />
Boeren lieten hun oogst op het veld staan, ambachtslie<strong>de</strong>n leg<strong>de</strong>n hun gereedschap neer,<br />
en gingen on<strong>de</strong>r tranen en toch met blijdschap uit om <strong>de</strong> waarschuwing over te brengen. Zij,<br />
die in het eerst een lei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> hand in <strong>de</strong> zaak gehad had<strong>de</strong>n, waren on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> laatsten om zich<br />
aan <strong>de</strong>ze beweging aan te sluiten. Over het algemeen sloten <strong>de</strong> kerken hun <strong>de</strong>uren voor <strong>de</strong>ze<br />
boodschap, en een groot aantal <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die hem aannamen, maakte zich <strong>van</strong> hun<br />
gemeenschap los. In <strong>de</strong> voorzienigheid Gods verbond <strong>de</strong>ze aankondiging zich met <strong>de</strong><br />
boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> engel, en gaf kracht aan dat werk. De boodschap: “Ziet, <strong>de</strong><br />
Brui<strong>de</strong>gom komt!” was niet zozeer een zaak om over te re<strong>de</strong>neren, ofschoon het bewijs in<br />
<strong>de</strong> Schrift dui<strong>de</strong>lik en afdoend was. Er ging een drijfkracht me<strong>de</strong> gepaard, die <strong>de</strong> zielen in<br />
beweging zette. Er bestond geen twijfel; er was geen opwerpen <strong>van</strong> vragen. Bij gelegenheid<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> zegevieren<strong>de</strong> intocht <strong>van</strong> Christus in Jeruzalem stroom<strong>de</strong> al het volk,dat <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>r<br />
<strong>de</strong>el <strong>van</strong> het land samengekomen was om het feest te vieren, naar <strong>de</strong> Olijfberg; en terwijl ze<br />
zich bij <strong>de</strong> menigte aansloten, die Jezus begeleid<strong>de</strong>, geraakten ze on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> indruk <strong>van</strong> het<br />
ogenblik, en hielpen om <strong>de</strong> kreet te doen zwellen: “Gezegend is Hij, die komt in <strong>de</strong> naam<br />
<strong>de</strong>s Heren!”<br />
Evenzo gevoel<strong>de</strong>n <strong>de</strong> ongelovigen, die <strong>de</strong> bijeenkomsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Adventisten<br />
bezochten — sommigen uit nieuwsgierigheid, an<strong>de</strong>ren alleen om te spotten — <strong>de</strong><br />
overtuigen<strong>de</strong> kracht, die zich aan <strong>de</strong> boodschap paar<strong>de</strong>: “Ziet, <strong>de</strong> Brui<strong>de</strong>gom komt.” In die<br />
tijd was er geloof, dat antwoord op het gebed bracht; geloof, dat zag op <strong>de</strong> vergelding <strong>de</strong>s<br />
loons. De Geest <strong>de</strong>r gena<strong>de</strong> daal<strong>de</strong> neer op hen, die ernstig zochten, gelijk regenbuien op <strong>de</strong><br />
dorstige aar<strong>de</strong>. Zij, die verwachtten om spoedig hun Verlosser <strong>van</strong> aangezicht tot aangezicht<br />
te aanschouwen, gevoel<strong>de</strong>n een plechtige vreug<strong>de</strong>, die niet uit te spreken was. De<br />
verzachten<strong>de</strong>, overweldigen<strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Geest <strong>de</strong>ed <strong>de</strong> harten versmelten,<br />
terwijl Zijn zegeningen in rijke mate over <strong>de</strong> getrouwe gelovigen wer<strong>de</strong>n uitgestort.<br />
Omzichtig en ernstig na<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n zij, die <strong>de</strong> boodschap aangenomen had<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> tijd,<br />
waarop ze hoopten hun Heer te zullen ontmoeten. Ie<strong>de</strong>re morgen gevoel<strong>de</strong>n ze, dat het hun<br />
eerste plicht was om zich te verzekeren <strong>van</strong> het bewijs, dat God hen aangenomen had. Hun<br />
283
harten waren innig aan elkan<strong>de</strong>r verbon<strong>de</strong>n, en ze ba<strong>de</strong>n veel voor en met elkan<strong>de</strong>r. Ze<br />
kwamen menigmaal op afgelegen plaatsen tezamen om met God gemeenschap te oefenen;<br />
en <strong>de</strong> stem <strong>de</strong>s gebeds steeg op naar <strong>de</strong> hemel uit veld en bos. De verzekering <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
goedkeuring <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland achtten ze noodzakeliker dan hun dageliks voedsel; en, indien<br />
een wolk hun ziel verduister<strong>de</strong>, rustten ze niet, totdat die was weggevaagd. Terwijl ze <strong>de</strong><br />
blijken <strong>van</strong> Zijn vergeven<strong>de</strong> gena<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvon<strong>de</strong>n, verlang<strong>de</strong>n ze Hem te aanschouwen, die<br />
hun zielen liefhad<strong>de</strong>n.<br />
Maar we<strong>de</strong>rom waren ze bestemd om teleurgesteld te wor<strong>de</strong>n. De tijd <strong>van</strong> afwachting<br />
verstreek, en hun Heiland verscheen nietf. Met onwankelbaar vertrouwen had<strong>de</strong>n ze naar<br />
Zijn komst uitgezien; en nu on<strong>de</strong>rgingen ze <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> gewaarwording als Maria, toen zij, bij<br />
het graf <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland komen<strong>de</strong>, en dit ledig vin<strong>de</strong>n<strong>de</strong>, uitriep: “Ze hebben mijn Heer<br />
weggenomen, en ik weet niet, waar ze Hem gelegd hebben.” Een gevoel <strong>van</strong> angst, een<br />
vrees, dat <strong>de</strong> boodschap waar zou kunnen zijn, had enige tijd lang <strong>de</strong> ongelovige wereld in<br />
bedwang gehou<strong>de</strong>n. Nadat <strong>de</strong> tijd verstreken was, verdween <strong>de</strong>ze invloed niet onmid<strong>de</strong>llik;<br />
in het eerst durf<strong>de</strong>n <strong>de</strong> mensen niet over <strong>de</strong> teleurgestel<strong>de</strong>n triomferen; maar daar er geen<br />
blijken <strong>van</strong> Gods toorn gezien wer<strong>de</strong>n, kwamen ze hun angst te boven, en begonnen hun<br />
honen en spotten opnieuw. Een groot ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> hen, die voorgegeven had<strong>de</strong>n, in <strong>de</strong><br />
spoedige we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer te geloven, gaven hun geloof op.<br />
Sommigen, die vol vertrouwen geweest waren, gevoel<strong>de</strong>n zich z— diep in hun trots<br />
gewond, dat ze aan <strong>de</strong> wereld wensten te ontvluchten. Evenals Jona beklaag<strong>de</strong>n ze zich over<br />
God, en verkozen <strong>de</strong> dood boven het leven. Degenen, die hun geloof op <strong>de</strong> meningen <strong>van</strong><br />
an<strong>de</strong>ren, en niet op Gods woord had<strong>de</strong>n gegrond, waren nu we<strong>de</strong>r even be- reid om hun<br />
inzichten te wijzigen. De spotters haal<strong>de</strong>n <strong>de</strong> zwakken en lafhartigen naar hun gele<strong>de</strong>ren<br />
over, en <strong>de</strong>ze allen verbon<strong>de</strong>n zich om te verklaren, dat er nu ver<strong>de</strong>r geen vrees of<br />
verwachting meer kon zijn. De tijd was verstreken, <strong>de</strong> Heer was niet gekomen, en <strong>de</strong> wereld<br />
kon misschien nog duizen<strong>de</strong>n jaren hetzelf<strong>de</strong> blijven. De ernstige, oprechte gelovigen<br />
had<strong>de</strong>n alles voor Christus opgegeven, en op een wijze als nooit tevoren in Zijn<br />
tegenwoordigheid verkeerd. Zij had<strong>de</strong>n, naar ze geloof<strong>de</strong>n, hun laatste waarschuwing aan <strong>de</strong><br />
wereld gegeven; en verwachten<strong>de</strong> spoedig overgezet te wor<strong>de</strong>n in het gezelschap <strong>van</strong> hun<br />
God<strong>de</strong>like Meester en <strong>de</strong> engelen <strong>de</strong>s hemels, had<strong>de</strong>n ze zich groten<strong>de</strong>els <strong>van</strong> hen, die <strong>de</strong><br />
boodschap niet aannamen, teruggetrokken. Met innig verlangen had<strong>de</strong>n ze gebe<strong>de</strong>n: “Kom,<br />
Heer Jezus, ja kom haastiglik.” Maar Hij was niet gekomen. En nu <strong>de</strong> zware last <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
zorgen en <strong>de</strong> moeiten <strong>van</strong> het leven weer op te nemen, en <strong>de</strong> hoon en scherts <strong>van</strong> een<br />
spotten<strong>de</strong> wereld te verdragen, was een zware geloofs- en geduldsbeproeving.<br />
Toch was <strong>de</strong>ze teleurstelling niet zo groot als die, welke <strong>de</strong> discipelen on<strong>de</strong>rvon<strong>de</strong>n ten<br />
tij<strong>de</strong> <strong>van</strong> Christus’ eerste komst. Toen Jezus zegevierend Jeruzalem binnenreed, geloof<strong>de</strong>n<br />
Zijn volgelingen, dat Hij op het punt stond om <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> David te bestijgen, en Israël <strong>van</strong><br />
zijn verdrukkers te verlossen. Vol hoop en blij<strong>de</strong> verwachting trachtten ze elkan<strong>de</strong>r voorbij<br />
te streven in hul<strong>de</strong>betoon aan hun Koning. Velen spreid<strong>de</strong>n hun kle<strong>de</strong>ren als een tapijt op<br />
284
Zijn pad, of strooi<strong>de</strong>n <strong>de</strong> bla<strong>de</strong>rrijke takken <strong>van</strong> palmen v——r Hem uit. In hun uitbundige<br />
vreug<strong>de</strong> stem<strong>de</strong>n ze in met het blij<strong>de</strong> gejuich: “Hosanna aan <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> David.” Toen <strong>de</strong><br />
Fari- zeën, verontrust en verwoed door dit vreug<strong>de</strong>betoon, <strong>van</strong> Jezus verlang<strong>de</strong>n, dat Hij<br />
Zijn discipelen zou bestraffen, antwoord<strong>de</strong> Hij: “Indien <strong>de</strong>zen zwijgen, zullen <strong>de</strong> stenen<br />
haast roepen.” De profetie moest vervuld wor<strong>de</strong>n. De discipelen voer<strong>de</strong>n Gods plan uit;<br />
toch zou een bittere teleurstelling hun ten <strong>de</strong>el vallen. Slechts een paar dagen verstreken, en<br />
ze waren getuigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> smartelike dood <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland, en leg<strong>de</strong>n Hem in het graf. Hun<br />
verwachtingen waren in geen enkel opzicht verwezenlikt gewor<strong>de</strong>n, en hun hoop stierf met<br />
Jezus. Niet voordat hun Heer zegevierend uit het graf te voorschijn trad, bemerkten ze, dat<br />
alles in <strong>de</strong> profetieën was voorspeld gewor<strong>de</strong>n, en “dat Christus moest lij<strong>de</strong>n en opstaan uit<br />
<strong>de</strong> do<strong>de</strong>n.”<br />
Vijf hon<strong>de</strong>rd jaren vroeger had <strong>de</strong> Heer bij mon<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeet Zacharia verklaard:<br />
“Verheug u zeer, gij dochter Zions! juich, gij dochter Jeruzalems! Ziet, uw koning zal<br />
komen, rechtvaardig, en Hij is een Heiland; arm en rij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> op een ezel, en op een veulen,<br />
een jong <strong>van</strong> een ezelin.” Indien <strong>de</strong> discipelen had<strong>de</strong>n beseft, dat Christus zich op weg<br />
naar Zijn terechtstelling en dood bevond, ze zou<strong>de</strong>n die profetie niet hebben kunnen<br />
vervullen. Op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> wijze vervul<strong>de</strong> Miller en zijn metgezellen een profetie, en gaven een<br />
boodschap, waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift voorspeld had, dat hij aan <strong>de</strong> wereld moest gegeven wor<strong>de</strong>n,<br />
maar die ze niet zou<strong>de</strong>n hebben kunnen geven, indien ze <strong>de</strong> profetieën volkomen had<strong>de</strong>n<br />
verstaan, hun teleurstelling aangeven<strong>de</strong>, en daarbij nog een ver<strong>de</strong>re boodschap bevatten<strong>de</strong>,<br />
die aan al <strong>de</strong> volken gepredikt moest wor<strong>de</strong>n, voordat <strong>de</strong> Heer zou komen. De<br />
boodschappen <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste en <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> engel wer<strong>de</strong>n ter rechter tijd gegeven en<br />
volbrachten het werk, dat God er me<strong>de</strong> voor had.<br />
De wereld had toegezien, verwachten<strong>de</strong>, dat het gehele Adventisten stelsel ineen zou<br />
vallen, indien <strong>de</strong> tijd verstrijken, en Christus niet verschijnen zou. Maar terwijl er velen<br />
on<strong>de</strong>r sterke verleiding hun geloof opgaven, waren er sommigen, die standvastig bleven. De<br />
vruchten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ad- vent-beweging: <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> ne<strong>de</strong>righeid en on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> het hart,<br />
<strong>van</strong> onttrekking aan <strong>de</strong> wereld, en hervorming <strong>van</strong> het leven, die zich aan het werk gepaard<br />
had<strong>de</strong>n,— getuig<strong>de</strong>n, dat het uit God was. Ze durf<strong>de</strong>n niet ontkennen, dat <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Heilige Geest zich in <strong>de</strong> prediking <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren had betuigd, en ze kon<strong>de</strong>n<br />
geen fout ont<strong>de</strong>kken in <strong>de</strong> berekening <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetiese tijdperken. De kundigsten on<strong>de</strong>r hun<br />
tegenstan<strong>de</strong>rs waren er niet in geslaagd om hun stelsel <strong>van</strong> uitlegging <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetieën<br />
omver te werpen. Ze kon<strong>de</strong>n er niet in toe stemmen, om zon<strong>de</strong>r bijbelse grond een stelling te<br />
laten varen, welke mensen, die door Gods Geest verlicht waren, en harten, die in gloed gezet<br />
waren door Zijn leven<strong>de</strong> kracht, na ernstig en bid<strong>de</strong>nd on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift had<strong>de</strong>n<br />
ingenomen; een steiling, die <strong>de</strong> strengste kritiek, en <strong>de</strong> bitterste tegenstand <strong>van</strong><br />
godsdienstige leraars en wereldwijzen had doorstaan, en tegen <strong>de</strong> verenig<strong>de</strong> macht <strong>van</strong><br />
geleerdheid en welsprekendheid, en spot en smaad <strong>van</strong> hogen zowel als lagen, opgewogen<br />
was gebleken.<br />
285
Er was, wel is waar, een vergissing geweest wat <strong>de</strong> verwachte gebeurtenis betrof, maar<br />
zelfs dit kon hun geloof in het woord Gods niet schokken. Toen Jona in <strong>de</strong> straten <strong>van</strong><br />
Ninevé verkondig<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> stad binnen veertig dagen verwoest zou wor<strong>de</strong>n, nam <strong>de</strong> Heer<br />
<strong>de</strong> verootmoediging <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ninevieten aan, en verleng<strong>de</strong> hun gena<strong>de</strong>tijd; toch werd Jona’s<br />
boodschap door God gezon<strong>de</strong>n, en Ninevé volgens Zijn wil op <strong>de</strong> proef gesteld. De<br />
Adventisten geloof<strong>de</strong>n, dat God er hen op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> wijze toe geleid had, om <strong>de</strong><br />
waarschuwing <strong>van</strong> het oor<strong>de</strong>el te geven. “Het heeft,” zo spraken ze, “<strong>de</strong> harten getoetst <strong>van</strong><br />
allen, die hem hebben gehoord, en een lief<strong>de</strong> voor <strong>de</strong> verschijning <strong>de</strong>s Heren opgewekt, of<br />
heeft een afkeer <strong>van</strong> Zijn komst doen ontstaan, die meer of min merkbaar, maar Go<strong>de</strong><br />
bekend is. Het heeft een lijn getrokken, . zodat <strong>de</strong>genen, die hun eigen harten willen<br />
on<strong>de</strong>rzoeken, kunnen weten, aan welke kant ze zou<strong>de</strong>n gewenst hebben gevon<strong>de</strong>n te wor<strong>de</strong>n,<br />
indien <strong>de</strong> Heer toen gekomen was,— of ze zou<strong>de</strong>n hebben uitgeroepen: ‘Ziet! <strong>de</strong>ze is onze<br />
God, we hebben Hem verwacht, en Hij zal ons zalig maken;’ dan of ze tot <strong>de</strong> rotsen en<br />
bergen geroepen zou<strong>de</strong>n hebben om op hen te vallen en hen te verbergen <strong>van</strong> het aangezicht<br />
Desgenen, Die op <strong>de</strong> troon zit, en <strong>van</strong> <strong>de</strong> toorn <strong>van</strong> het Lam. We geloven, dat God op<br />
<strong>de</strong>ze wijze Zijn volk getoetst, hun geloof op <strong>de</strong> proef gesteld, en hen gelouterd heeft, om te<br />
zien of ze in <strong>de</strong> ure <strong>van</strong> beproeving zou<strong>de</strong>n terugschrikken <strong>van</strong> <strong>de</strong> plaats, die het Hem mocht<br />
goeddunken, hun aan te wijzen, en of ze gewillig zou<strong>de</strong>n zijn om <strong>de</strong>ze wereld op te geven,<br />
en zich met onvoorwaar<strong>de</strong>lik vertrouwen op Gods werk te verlaten.” De gevoelens <strong>van</strong> hen,<br />
die nog steeds geloof<strong>de</strong>n, dat God <strong>de</strong> hand had gehad in hun vorige on<strong>de</strong>rvinding, zijn uit<br />
gedrukt in <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> William Miller: “Indien ik mijn leven we<strong>de</strong>r over moest leven,<br />
zou ik met <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> bewijsgron<strong>de</strong>n, die ik toen had, om eerlik voor God en mensen te staan,<br />
moeten han<strong>de</strong>len, gelijk ik gehan<strong>de</strong>ld heb.” “Ik hoop, dat ik mijn kle<strong>de</strong>ren gereinigd heb <strong>van</strong><br />
het bloed <strong>van</strong> zielen; ik gevoel, dat ik me voor zoverre dit mogelik is, heb vrijgemaakt <strong>van</strong><br />
alle schuld aan hun veroor<strong>de</strong>ling.” “Ofschoon ik tweemaal teleurgesteld ben,” schreef <strong>de</strong>ze<br />
Gods- man, “gevoel ik me nog niet terne<strong>de</strong>rgeslagen of ontmoedigd. . . . Mijn hoop op <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus is even sterk als altijd. Ik heb slechts gedaan, wat ik na jaren <strong>van</strong><br />
ernstige overweging gevoel<strong>de</strong>, mijn heilige plicht te zijn. Indien ik gedwaald heb, is het<br />
geweest aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>de</strong>r lief<strong>de</strong> tot mijn me<strong>de</strong>mens, en <strong>de</strong> overtuiging <strong>van</strong> mijn plicht jegens<br />
God.”<br />
“Eén ding weet ik, ik heb alleen gepredikt wat ik geloof<strong>de</strong>: en God is met mij geweest;<br />
Zijn kracht heeft zich in het werk betoond, en er is veel goeds tot stand gebracht.” “Voor<br />
zover <strong>de</strong> mens kan oor<strong>de</strong>len, zijn er veel duizen<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> prediking <strong>van</strong> die tijd toe geleid,<br />
<strong>de</strong> Schrift te on-<strong>de</strong>rzoeken; en hebben zich dientengevolge, door het geloof en <strong>de</strong><br />
besprenging <strong>van</strong> het bloed <strong>van</strong> Jezus Christus, met God verzoend.” “Ik heb nooit <strong>de</strong> gunst<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> hovaardigen gezocht, noch ook teruggebeefd, wanneer <strong>de</strong> wereld <strong>de</strong> wenkbrauwen<br />
fronste. Ik zal me hun welgevallen nu niet verwerven, en evenmin mijn plicht te buiten gaan<br />
om hun haat uit te lokken. Ik zal nooit trachten om door hun gunst mijn leven te behou<strong>de</strong>n,<br />
286
en, naar ik hoop, niet terugschrikken <strong>van</strong> het te verliezen, indien God in Zijn voorzienigheid<br />
het aldus beschikken zou.”<br />
God verliet Zijn volk niet; Zijn Geest bleef wonen in <strong>de</strong>genen, die niet voorbarig het<br />
licht verwierpen, dat ze ont<strong>van</strong>gen had<strong>de</strong>n, en zich aan <strong>de</strong> Advent-beweging onttrokken. In<br />
<strong>de</strong> Brief aan <strong>de</strong> Hebreën staan er woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> bemoediging en waarschuwing opgetekend<br />
voor <strong>de</strong> beproef<strong>de</strong>n en wachten<strong>de</strong>n in <strong>de</strong>ze krisis: “Werpt dan uw vrijmoedigheid niet weg,<br />
welke een grote vergelding <strong>de</strong>s loons heeft. Want gij hebt lijdzaamheid <strong>van</strong> no<strong>de</strong>; opdat ge,<br />
<strong>de</strong> wil <strong>van</strong> God gedaan hebben<strong>de</strong>, <strong>de</strong> beloftenis moogt wegdragen. Want: Nog een zeer<br />
weinig tijds en Hij, die te komen staat zal komen, en niet vertoeven; maar <strong>de</strong> rechtvaardige<br />
zal uit het geloof leven; en zo iemand zich onttrekt, Mijn ziel heeft in hem geen behagen.<br />
Maar wij zijn niet <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die zich onttrekken ten ver<strong>de</strong>rve, maar <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die<br />
geloven tot behouding <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziel.”<br />
Dat <strong>de</strong>ze vermaning gericht wordt tot <strong>de</strong> kerk in <strong>de</strong> laatste dagen, blijkt klaarlik uit <strong>de</strong><br />
woor<strong>de</strong>n die <strong>de</strong> na<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> <strong>de</strong> komst <strong>de</strong>s Heren aandui<strong>de</strong>n: “Want: Nog een zeer weinig<br />
tijds, en Hij, die te komen staat, zal komen, en niet vertoeven.” En hier ligt dui<strong>de</strong>lik in<br />
opgesloten, dat er een schijnbaar uitstellen zou zijn, en het zich zou laten aanzien, alsof <strong>de</strong><br />
Heer vertoef<strong>de</strong>. Hetgeen ons hier geleerd wordt, is in het biezon<strong>de</strong>r <strong>van</strong> toepassing op<br />
hetgeen <strong>de</strong> Adventisten in <strong>de</strong>ze tijd on<strong>de</strong>rvon<strong>de</strong>n. De mensen, die hier toegesproken wor<strong>de</strong>n,<br />
waren in gevaar <strong>van</strong> hun geloof te laten schipbreuk lij<strong>de</strong>n. Ze had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> wil <strong>van</strong> God<br />
gedaan door <strong>de</strong> leiding <strong>van</strong> Zijn Geest en Zijn woord te volgen; toch kon<strong>de</strong>n ze Zijn<br />
bedoeling met hetgeen ze had<strong>de</strong>n doorleefd, niet verstaan, en evenmin het pad<br />
on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n, dat v— —r hen lag; en ze kwamen in <strong>de</strong> verzoeking <strong>van</strong> te twijfelen of God<br />
hen wezenlik had geleid. Op die tijd waren <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> toepassing: “maar <strong>de</strong><br />
rechtvaardige zal uit het geloof leven.”<br />
Toen het hel<strong>de</strong>re licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> “mid<strong>de</strong>rnachtskreet” op hun pad had geschenen, en ze <strong>de</strong><br />
zegelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetieën had<strong>de</strong>n zien afnemen, en acht gegeven had<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> zich snel<br />
vervullen<strong>de</strong> tekenen, die het na<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus vermeld<strong>de</strong>n, had<strong>de</strong>n<br />
ze als het ware als zien<strong>de</strong>n gewan<strong>de</strong>ld. Maar nu, terne<strong>de</strong>rgedrukt door teleurgestel<strong>de</strong><br />
verwachtingen, kon<strong>de</strong>n ze alleen blijven staan door het geloof in God en Zijn woord. De<br />
spotten<strong>de</strong> wereld zei: “Ge zijt bedrogen gewor<strong>de</strong>n. Geeft uw geloof op, en zegt, dat <strong>de</strong><br />
Advent-beweging uit <strong>de</strong> duivel was.” Maar Gods woord verklaar<strong>de</strong>: “Indien iemand zich<br />
onttrekt, Mijn ziel heeft in hem geen behagen.” Hun geloof nu op te geven, en <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Heilige Geest, die in <strong>de</strong> boodschap werkzaam was geweest, te ontkennen, zou betekend<br />
hebben, terug te keren tot het ver<strong>de</strong>rf. Ze wer<strong>de</strong>n bemoedigd om standvastig te zijn door <strong>de</strong><br />
woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Paulus: “Werpt dan uw vrijmoedigheid niet weg.” “Want ge hebt lijdzaamheid<br />
<strong>van</strong> no<strong>de</strong>.” “Want nog een zeer weinig tijds en Hij, die te komen staat zal komen, en niet<br />
vertoeven.” Het enige veilige pad was voor hen, het licht, dat ze reeds <strong>van</strong> God ont<strong>van</strong>gen<br />
had<strong>de</strong>n, op prijs te stellen, zich vast te klemmen aan Zijn beloften, voort te gaan met <strong>de</strong><br />
Schriften te on<strong>de</strong>rzoeken, en geduldig te wachten op en uit te zien naar ver<strong>de</strong>r licht.<br />
287
Hoofdstuk 23 — Wat is het Heiligdom?<br />
De tekst, die boven alle an<strong>de</strong>re <strong>de</strong> hoeksteen en voor- naamste steunpilaar <strong>van</strong> het<br />
Advent-geloof had uitgemaakt, was <strong>de</strong> verklaring: “Tot twee duizend en drie hon<strong>de</strong>rd<br />
avon<strong>de</strong>n en morgens, dan zal het heiligdom gerechtvaardigd wor<strong>de</strong>n.” Dit waren woor<strong>de</strong>n,<br />
waarme<strong>de</strong> alle gelovigen in <strong>de</strong> spoedige we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer zeer vertrouwd waren. Op<br />
duizen<strong>de</strong>n lippen leef<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze voorzegging als het wachtwoord <strong>van</strong> hun geloof. Allen gev—<br />
el<strong>de</strong>n, dat hun heerlikste verwachtingen en best gekoester<strong>de</strong> hoop afhingen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
gebeurtenissen, die daarin voorspeld wer<strong>de</strong>n. Er was aangetoond, dat <strong>de</strong>ze profetiese dagen<br />
in <strong>de</strong> herfst <strong>van</strong> 1844 zou<strong>de</strong>n eindigen. Tezamen met <strong>de</strong> rest <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenwereld<br />
geloof<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Adventisten toen, dat <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, of een <strong>de</strong>el er<strong>van</strong>, het heiligdom was. Ze<br />
verston<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> rechtvaardiging <strong>van</strong> het heiligdom <strong>de</strong> loutering <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> door het<br />
vuur <strong>van</strong> <strong>de</strong> laatste, grote dag was, en dat die gebeurtenis bij <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer<br />
zou plaats vin<strong>de</strong>n. Vandaar dat ze tot het besluit kwamen, dat Christus in 1844 naar <strong>de</strong> aar<strong>de</strong><br />
zou terugkeren.<br />
Maar <strong>de</strong> vastgestel<strong>de</strong> tijd was verstreken, en <strong>de</strong> Heer was niet verschenen. De gelovigen<br />
wisten, dat Gods woord niet kon feilen; er moest een vergissing zijn in hun verklaring <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> profetie; maar waar lag <strong>de</strong> fout ? Velen hakten ijlings <strong>de</strong> knoop door door te ontkennen,<br />
dat <strong>de</strong> 2300 dagen in 1844 eindig<strong>de</strong>n. Hiervoor kon geen re<strong>de</strong>n aangegeven wor<strong>de</strong>n,<br />
behalve dat Christus niet gekomen was op <strong>de</strong> tijd, waarop ze Hem verwacht had<strong>de</strong>n. Ze<br />
beweer<strong>de</strong>n, dat, indien <strong>de</strong> profetiese dagen in 1844 geëindigd waren, Christus op die tijd<br />
teruggekeerd zou zijn om het heiligdom te rechtvaardigen door <strong>de</strong> loutering <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong><br />
door vuur; en dat <strong>de</strong> dagen dus niet geëindigd kon<strong>de</strong>n zijn, omdat Hij niet gekomen was.<br />
Deze gevolgtrekking aan te nemen, beteken<strong>de</strong>, <strong>van</strong> <strong>de</strong> vorige berekening <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
profetiese tijdperken af te zien. Er was bevon<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> 2300 dagen begonnen waren, toen<br />
het bevel <strong>van</strong> Arthaxerxes om Jeruzalem te herstellen en op te bouwen, in <strong>de</strong> herfst <strong>van</strong> 457<br />
v. C., <strong>van</strong> kracht werd. Dit tot uitgangspunt nemen<strong>de</strong>, was er volkomen overeenstemming in<br />
<strong>de</strong> toepassing <strong>van</strong> al <strong>de</strong> gebeurtenissen, in <strong>de</strong> verklaring <strong>van</strong> dat tijdperk <strong>van</strong> Dan. 9:25-27<br />
voorspeld. Negen en zestig weken, <strong>de</strong> eerste 483 <strong>van</strong> <strong>de</strong> 2300 jaren, moesten tot aan <strong>de</strong><br />
Messias, <strong>de</strong> Gezalf<strong>de</strong>, reiken; en <strong>de</strong> doop <strong>van</strong> Christus en Zijn zalving door <strong>de</strong> Heilige Geest<br />
in 27 n. C. klopten volkomen met die berekening. In het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> zeventigste week<br />
zou <strong>de</strong> Messias uitgeroeid wor<strong>de</strong>n. Drie en een half jaar na Zijn doop werd Christus gekruist,<br />
in <strong>de</strong> lente <strong>van</strong> 31 n. C. De zeventig weken, of 490 jaren, behoor<strong>de</strong>n in het biezon<strong>de</strong>r aan <strong>de</strong><br />
Jo<strong>de</strong>n. Aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> dat tijdperk verzegel<strong>de</strong> het volk Zijn verwerping <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christus<br />
door <strong>de</strong> vervolging <strong>van</strong> Zijn discipelen, en keer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> apostelen zich tot <strong>de</strong> Hei<strong>de</strong>nen, 34<br />
jaren n. C. Daar <strong>de</strong> eerste 490 jaren <strong>van</strong> <strong>de</strong> 2300 toen geëindigd waren, bleven er 1810 jaren<br />
over. Van 34 n. C. strekken 1810 jaren tot 1844. “Dan,” zei <strong>de</strong> engel, “zal het heiligdom<br />
288
gerechtvaardigd wor<strong>de</strong>n.” Al <strong>de</strong> voorafgaan<strong>de</strong> kenmerken <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetie waren<br />
onbetwistbaar vervuld gewor<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> vastgestel<strong>de</strong> tijd.<br />
Met <strong>de</strong>ze berekening was alles dui<strong>de</strong>lik in overeenstemming, behalve dat men niet inzag,<br />
dat er in 1844 een gebeurtenis, die met <strong>de</strong> reiniging <strong>van</strong> het heiligdom overeenkwam, had<br />
plaats gehad. Te ontkennen, dat <strong>de</strong> dagen op die tijd eindig<strong>de</strong>n, beteken<strong>de</strong> <strong>de</strong> gehele zaak te<br />
verwarren, en stellingen op te geven, die bevestigd gewor<strong>de</strong>n waren door onmiskenbare<br />
vervulling <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetie. Maar God had Zijn volk geleid in <strong>de</strong> grote Advent-be- weging;<br />
Zijn macht en heerlikheid had<strong>de</strong>n zich in het werk geopenbaard, en Hij zou niet toelaten, dat<br />
het in duisternis en teleurstelling on<strong>de</strong>rging, of <strong>de</strong> blaam zou dragen <strong>van</strong> een valse en<br />
dweepachtige opwinding te zijn geweest. Hij zou Zijn woord niet in twijfel en onzekerheid<br />
gehuld laten. Hoewel er velen <strong>van</strong> hun vroegere berekening <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetiese tijdperken<br />
afzagen, en <strong>de</strong> juistheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> beweging, daarop gegrond, ontken<strong>de</strong>n, waren an<strong>de</strong>ren<br />
onwillig om geloofspunten en on<strong>de</strong>rvinding op te geven, die op <strong>de</strong> Schrift en het getuigenis<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Geest <strong>van</strong> God berustten. Ze geloof<strong>de</strong>n, dat ze <strong>de</strong> juiste beginselen <strong>van</strong> uitlegging<br />
had<strong>de</strong>n aangenomen in hun on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetieën, en dat het hun plicht was, vast te<br />
hou<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n, welke ze reeds gevon<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n, en voort te gaan met <strong>de</strong> Bijbel<br />
op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> wijze te on<strong>de</strong>rzoeken.<br />
Met ernstig gebed gingen ze <strong>de</strong> stelling na, die ze had<strong>de</strong>n ingenomen, en on<strong>de</strong>rzochten<br />
<strong>de</strong> Schriften om hun vergissing te ont<strong>de</strong>kken. Geen fout vin<strong>de</strong>n<strong>de</strong> in hun berekening <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
profetiese tijdperken, wer<strong>de</strong>n ze ertoe geleid om het on<strong>de</strong>rwerp <strong>van</strong> het heiligdom<br />
nauwkeuriger te on<strong>de</strong>rzoeken. Door hun on<strong>de</strong>rzoek bemerkten ze, dat er geen bewijs in <strong>de</strong><br />
Schrift is, waarop het algemene <strong>de</strong>nkbeeld, dat <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> het heiligdom is, gegrond kan<br />
wor<strong>de</strong>n; maar ze von<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> Bijbel een volledige verklaring <strong>van</strong> het punt omtrent het<br />
heiligdom, zijn aard, zijn plaats en bediening; <strong>de</strong> uitspraken <strong>van</strong> <strong>de</strong> heilige schrijvers wer<strong>de</strong>n<br />
zo dui<strong>de</strong>lik en volledig bevon<strong>de</strong>n, dat ze <strong>de</strong> zaak boven alle twijfel verhieven. De apostel<br />
Paulus zegt in <strong>de</strong> Brief aan <strong>de</strong> Hebreën: “Zo had dan ook wei het eerste verbond rechten <strong>van</strong><br />
godsdienst, en het wereldlik heiligdom. Want <strong>de</strong> tabernakel was toebereid, namelik <strong>de</strong> eerste,<br />
in welke was <strong>de</strong> kan<strong>de</strong>laar, en <strong>de</strong> tafel, en <strong>de</strong> toonbro<strong>de</strong>n, welke genaamd wordt het heilige.<br />
Maar achter het twee<strong>de</strong> voorhangsel was <strong>de</strong> tabernakel, genaamd het heilige <strong>de</strong>r heiligen;<br />
hebben<strong>de</strong> een gou<strong>de</strong>n wierookvat, en <strong>de</strong> ark <strong>de</strong>s verbonds, alom met goud over<strong>de</strong>kt, in<br />
welke was <strong>de</strong> gou<strong>de</strong>n kruik, waarin het manna was, en <strong>de</strong> staf <strong>van</strong> Aaron, die gebloeid had,<br />
en <strong>de</strong> tafelen <strong>de</strong>s verbonds; en boven over <strong>de</strong>ze ark waren <strong>de</strong> cherubijnen <strong>de</strong>r heerlikheid,<br />
die het verzoen<strong>de</strong>ksel beschaduw<strong>de</strong>n.”<br />
Het heiligdom, waarop Paulus hier doelt, was <strong>de</strong> tabernakel, die op Gods bevel door<br />
Mozes gebouwd was als aardse woonplaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> Allerhoogste. “En ze zullen Mij een<br />
heiligdom maken, dat Ik in het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hen wone,“2 was <strong>de</strong> opdracht,die aan Mozes<br />
gegeven werd,toen hij zich met God op <strong>de</strong> berg bevond. De Israëlieten reis<strong>de</strong>n door <strong>de</strong><br />
woestijn, en <strong>de</strong> tabernakel werd z— gebouwd, dat hij <strong>van</strong> plaats tot plaats vervoerd kon<br />
wor<strong>de</strong>n; toch was het een gebouw <strong>van</strong> grote pracht. De wan<strong>de</strong>n er<strong>van</strong> waren vervaardigd uit<br />
289
opstaan<strong>de</strong> planken, zwaar met goud belegd, en in zilveren groeven rustend, terwijl het dak<br />
uit een reeks gor- dijlien of be<strong>de</strong>kkingen bestond, <strong>de</strong> buitenste <strong>van</strong> vellen, en <strong>de</strong> binnenste<br />
<strong>van</strong> fijn linnen, prachtig geweven met figuren <strong>van</strong> cherubijnen. Behalve het voorhof,<br />
hetwelk het brandofferaltaar bevatte, bestond <strong>de</strong> tabernakel zelf uit twee vertrekken, het<br />
heilige en het heilige <strong>de</strong>r heiligen genaamd, door een rijk en prachtig gordijn of voorhang<br />
geschei<strong>de</strong>n; een gelijksoortige voorhang sloot <strong>de</strong> ingang tot het eerste vertrek af.<br />
In het heilige bevond zich, naar het zui<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> kan<strong>de</strong>laar met zijn zeven lampen, die dag<br />
en nacht het heiligdom verlichtten ; noordwaarts stond <strong>de</strong> tafel met <strong>de</strong> toonbro<strong>de</strong>n; en v——<br />
r <strong>de</strong> voorhang, die het heilige <strong>van</strong> het heilige <strong>de</strong>r heiligen scheid<strong>de</strong>, bevond zich het gou<strong>de</strong>n<br />
reukaltaar, <strong>van</strong>waar <strong>de</strong> wierookwolk met <strong>de</strong> gebe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Israël dageliks voor God opsteeg.<br />
In het heilige <strong>de</strong>r heiligen stond <strong>de</strong> ark, een kist <strong>van</strong> kostbaar hout met goud belegd, <strong>de</strong><br />
bergplaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> twee stenen tafelen, waarop God <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> <strong>de</strong> tien gebo<strong>de</strong>n had<br />
geschreven. Op <strong>de</strong> ark, het <strong>de</strong>ksel <strong>van</strong> <strong>de</strong> heilige kist uit- maken<strong>de</strong>, lag het verzoen<strong>de</strong>ksel,<br />
een prachtig stuk werk, over<strong>de</strong>kt door twee cherubijnen, aan ie<strong>de</strong>r ein<strong>de</strong> één, geheel uit<br />
massief goud vervaardigd. In dit vertrek openbaar<strong>de</strong> zich <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like tegenwoordigheid in<br />
<strong>de</strong> wolk <strong>de</strong>r heerlikheid tussen <strong>de</strong> cherubijnen. Nadat <strong>de</strong> Hebreën zich in Kanaän had<strong>de</strong>n<br />
ne<strong>de</strong>rgezet, werd <strong>de</strong> tabernakel ver<strong>van</strong>gen door <strong>de</strong> tempel <strong>van</strong> Salomo, bij welke men,<br />
hoewel het een blijvend en groter gebouw was, toch <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> verhoudingen behield, en die<br />
men op gelijke wijze inrichtte. Het heiligdom bestond in <strong>de</strong>ze vorm — behalve zolang het<br />
een puinhoop was in Daniëls tijd — tot op <strong>de</strong> verwoesting er<strong>van</strong> door <strong>de</strong> Romeinen, in 70 n.<br />
C.<br />
Dit is het enige heiligdom, dat er ooit op aar<strong>de</strong> bestaan heeft, waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel melding<br />
maakt. Het werd door Paulus verklaard het heiligdom <strong>van</strong> het eerste verbond te zijn. Maar<br />
heeft het nieuwe verbond geen heiligdom? Zich we<strong>de</strong>rom tot <strong>de</strong> zendbrief aan <strong>de</strong> Hebreën<br />
keren<strong>de</strong>, zagen zij, die naar <strong>de</strong> waarheid zochten, in, dat het bestaan <strong>van</strong> een twee<strong>de</strong><br />
heiligdom, of dat <strong>van</strong> het nieuwe, opgesloten lag in <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Paulus, die reeds zijn<br />
aangehaald: “Zo had dan het eerste verbond wel ook rechten <strong>van</strong> godsdienst, en het<br />
wereldlike heiligdom.” En het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n “wel ook” duidt aan, dat Paulus<br />
reeds vroeger melding gemaakt had <strong>van</strong> dit heiligdom. Teruggaan<strong>de</strong> naar het begin <strong>van</strong> het<br />
voorgaan<strong>de</strong> hoofdstuk, lazen ze: “De hoofdsom nu <strong>van</strong> <strong>de</strong> dingen, waar<strong>van</strong> we spreken, is,<br />
dat we hebben een zodanige Hogepriester, die gezeten is aan <strong>de</strong> rechterhand <strong>van</strong> <strong>de</strong> troon<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Majesteit in <strong>de</strong> hemelen; een bedienaar <strong>van</strong> het heiligdom, en <strong>van</strong> <strong>de</strong> ware tabernakel,<br />
welke <strong>de</strong> Heer heeft opgericht, en geen mens.”<br />
Hier treedt het heiligdom <strong>van</strong> het nieuwe verbond aan het licht. Het heiligdom <strong>van</strong> het<br />
eerste verbond werd door <strong>de</strong> mens opgericht, en door Mozes gebouwd; dit is door <strong>de</strong> Heer<br />
opgericht, en door geen mens. In eerstgenoemd heiligdom <strong>de</strong><strong>de</strong>n <strong>de</strong> aardse priesters dienst;<br />
in dit vervult Christus, onze grote Hogepriester, <strong>de</strong> bediening aan <strong>de</strong> rechter- hand Gods.<br />
Het ene heiligdom was op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, het an<strong>de</strong>re is in <strong>de</strong> hemel. Ver<strong>de</strong>r was <strong>de</strong> tabernakel, die<br />
Mozes bouw<strong>de</strong>, naar een voorbeeld gemaakt. De Heer gelastte hem: “Naar al wat Ik u tot<br />
290
een voorbeeld <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze tabernakel, en een voorbeeld <strong>van</strong> al zijn gereedschap wijzen zal,<br />
even alzo zult gijlie<strong>de</strong>n dat maken.” En we<strong>de</strong>rom werd het bevel gegeven: “Zie dan toe, dat<br />
gij het maakt naar hun voorbeeld, hetwelk u op <strong>de</strong> berg getoond is.” En Paulus zegt, dat <strong>de</strong><br />
eerste tabernakel “een afbeelding was voor die tegenwoordige tijd, in welke gaven en<br />
slachtofferen geofferd wer<strong>de</strong>n;” dat zijn heilige plaatsen waren “voorbeeldingen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
dingen, die in <strong>de</strong> hemelen zijn;” dat <strong>de</strong> priesters, die gaven offer<strong>de</strong>n volgens <strong>de</strong> wet, “het<br />
voorbeeld en <strong>de</strong> schaduw <strong>van</strong> <strong>de</strong> he-melse dingen” dien<strong>de</strong>n, en dat “Christus niet is<br />
ingegaan in het heiligdom, dat met han<strong>de</strong>n gemaakt is, hetwelk is een tegenbeeld <strong>van</strong> het<br />
ware, maar in <strong>de</strong> hemel zelf, om nu te verschijnen voor het aangezicht <strong>van</strong> God voor ons.”<br />
Het heiligdom in <strong>de</strong> hemel, waarin Jezus ten behoeve <strong>van</strong> ons <strong>de</strong> bediening vervult, is<br />
het oorspronkelike, dat tot voorbeeld strekte <strong>van</strong> het heiligdom, dat Mozes bouw<strong>de</strong>. God gaf<br />
Zijn Geest aan <strong>de</strong> bouwmeesters <strong>van</strong> het aardse heiligdom. De kunstvaardigheid, die bij het<br />
bouwen er<strong>van</strong> aan <strong>de</strong> dag werd gelegd, was een openbaring <strong>van</strong> God<strong>de</strong>like wijsheid. De<br />
wan<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n het aanzien <strong>van</strong> uit massief goud te bestaan, en weerkaatsten het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
zeven lampen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gou<strong>de</strong>n kan<strong>de</strong>laar in alle richtingen. De tafel <strong>van</strong> <strong>de</strong> toonbro<strong>de</strong>n en het<br />
reukaltaar blonken als gepolijst goud. Het prachtige gordijn, waaruit <strong>de</strong> zol<strong>de</strong>ring bestond,<br />
en waarin <strong>de</strong> figuren <strong>van</strong> engelen geweven waren in blauw en purper en scharlaken,<br />
verhoog<strong>de</strong> <strong>de</strong> schoonheid <strong>van</strong> het toneel. En achter <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> voorhang was <strong>de</strong> heilige<br />
schechina, <strong>de</strong> zichtbare openbaring <strong>van</strong> Gods heerlikheid, v——r <strong>de</strong>welke niemand kon<br />
tre<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r gedood te wor<strong>de</strong>n, behalve <strong>de</strong> hogepriester.<br />
De onvergelijkelike pracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> aardse tabernakel weerkaatste voor het menselik oog<br />
<strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> die hemelse tempel, waar Christus, Die ons is voorgegaan, te onzen<br />
behoeve <strong>de</strong> bediening vervult v——r <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> God. De woonplaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> Koning <strong>de</strong>r<br />
koningen, waar duizendmaal duizen<strong>de</strong>n Hem dienen, en tienduizendmaal tien duizen<strong>de</strong>n<br />
v——r Hem staan; die tempel, vervuld <strong>van</strong> <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuwige troon, waar<br />
serafs, zijn blinken<strong>de</strong> wachters, hun aangezichten in aanbidding be<strong>de</strong>kken, kon in het<br />
prachtigste gebouw, dat ooit door mensehan<strong>de</strong>n opgetrokken was, slechts een flauwe<br />
weerkaatsing <strong>van</strong> zijn grootsheid en heerlikheid vin<strong>de</strong>n. Toch wer<strong>de</strong>n er belangrijke<br />
waarhe<strong>de</strong>n aangaan<strong>de</strong> het hemelse heiligdom en het grote werk, daar verricht tot verlossing<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> mens, door het aardse heiligdom en zijn bediening geleerd.<br />
De heilige plaatsen <strong>van</strong> het heiligdom in <strong>de</strong> hemel wor<strong>de</strong>n voorgesteld door <strong>de</strong> twee<br />
vertrekken in het heiligdom op aar<strong>de</strong>. Toen aan Johannes vergund werd, in een visioen <strong>de</strong><br />
tempel Gods in <strong>de</strong> hemel te aanschouwen, zag hij daar “zeven vurige lampen bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> v—<br />
—r <strong>de</strong> troon.” Hij zag een engel “hebben<strong>de</strong> een gou<strong>de</strong>n wierookvat; en hem werd veel<br />
reukwerks gegeven, opdat hij het met <strong>de</strong> gebe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> alle heiligen zou leggen op het<br />
gou<strong>de</strong>n altaar, dat v——r <strong>de</strong> troon is.” Hier werd het <strong>de</strong> profeet vergund, het eerste vertrek<br />
<strong>van</strong> het heiligdom in <strong>de</strong> hemel te aanschouwen, en aldaar zag hij <strong>de</strong> “zeven vurige lampen”<br />
en het “gou<strong>de</strong>n altaar,” die afgebeeld wer<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> gou<strong>de</strong>n kan<strong>de</strong>laar en het reukaltaar in<br />
het heiligdom op aar<strong>de</strong>. We<strong>de</strong>rom “was <strong>de</strong> tempel Gods geopend,“ en zag hij door <strong>de</strong><br />
291
innenste voorhang in het heilige <strong>de</strong>r heiligen. Hier aanschouw<strong>de</strong> hij “<strong>de</strong> arke Zijns<br />
verbonds,” die vertegenwoordigd werd door <strong>de</strong> heilige kist, welke Mozes vervaardig<strong>de</strong> om<br />
er <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> God in te bewaren.<br />
Aldus von<strong>de</strong>n zij, die het on<strong>de</strong>rwerp bestu<strong>de</strong>er<strong>de</strong>n, on- we<strong>de</strong>rlegbaar bewijs voor het<br />
bestaan <strong>van</strong> een heiligdom in <strong>de</strong> hemel. Mozes maakte het aardse heiligdom naar een voorbeeld,<br />
dat hem getoond was. Paulus verklaart, dat dat voorbeeld het ware heiligdom is, dat<br />
in <strong>de</strong> hemel is. En Johannes getuigt, dat hij het in <strong>de</strong> hemel zag. In <strong>de</strong> tempel in <strong>de</strong> hemel, <strong>de</strong><br />
woonplaats <strong>van</strong> God, is Zijn troon gevestigd op gerechtigheid en oor<strong>de</strong>el. In het heilige <strong>de</strong>r<br />
heiligen is Zijn wet, <strong>de</strong> grote regel <strong>van</strong> rechtvaardigheid, waaraan <strong>de</strong> gehele mensheid<br />
getoetst wordt. De ark, die <strong>de</strong> tafelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet bevat, is met het verzoen<strong>de</strong>ksel be<strong>de</strong>kt, v—<br />
—r hetwelk Christus op Zijn bloed pleit ten behoeve <strong>van</strong> zondaren. Aldus wordt <strong>de</strong><br />
verbinding <strong>van</strong> rechtvaardigheid en barmhartigheid in het plan <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlossing <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
mensheid voorgesteld.<br />
Deze vereniging kon alleen <strong>de</strong> oneindige wijsheid beramen, en oneindige macht ten<br />
uitvoer brengen; het is een verbinding, die <strong>de</strong> gehele hemel met verwon<strong>de</strong>ring en aanbidding<br />
vervult. De cherubijnen <strong>van</strong> het aardse heiligdom, die eerbiedig op het verzoen<strong>de</strong>ksel<br />
ne<strong>de</strong>rblikken, stellen <strong>de</strong> belangstelling voor, waarme<strong>de</strong> <strong>de</strong> hemelse heirscharen het werk <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> verlossing beschouwen. Dit is <strong>de</strong> verborgenheid <strong>de</strong>r gena<strong>de</strong>, waarin <strong>de</strong> engelen begerig<br />
zijn in te zien,— dat God rechtvaardig zijn kan, terwijl Hij <strong>de</strong> boetvaardige zondaar<br />
vergiffenis schenkt, en Zijn gemeenschap met het gevallen mensegeslacht we<strong>de</strong>r vernieuwt;<br />
dat Christus zich kon ne<strong>de</strong>rbuigen om ontelbare scharen uit <strong>de</strong> afgrond <strong>van</strong> het ver<strong>de</strong>rf op te<br />
beuren, en hen te bekle<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> vlekkeloze kle<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> Zijn eigen gerechtigheid, om<br />
met engelen gemeenschap te hebben, die nooit gevallen zijn, en voor eeuwig in <strong>de</strong><br />
tegenwoordigheid Gods te wonen. Het werk <strong>van</strong> Christus als mid<strong>de</strong>laar <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens wordt<br />
in die heerlike profetie <strong>van</strong> Zacharia aangaan<strong>de</strong> Hem “Wiens naam is Spruit,” voorgesteld.<br />
De profeet zegt: “Hij zal <strong>de</strong> tempel <strong>de</strong>s Heren bouwen, en Hij zal het sieraad dragen, en Hij<br />
zal zitten op Zijn (<strong>de</strong>s Va<strong>de</strong>rs) troon; en Hij zal priester zijn op Zijn troon; en <strong>de</strong> raad <strong>de</strong>s<br />
vre<strong>de</strong>s zal tussen die bei<strong>de</strong>n wezen.”<br />
“Hij zal <strong>de</strong> tempel <strong>de</strong>s Heren bouwen.” Door Zijn offer en Zijn bemid<strong>de</strong>ling is Christus<br />
zowel het fondament als <strong>de</strong> bouwmeester <strong>van</strong> Gods kerk. De apostel Paulus wijst op Hem<br />
als “<strong>de</strong> uiterste oeksteen, op welke het gehele gebouw, bekwamelik samengevoegd zijn<strong>de</strong>,<br />
opwast tot een hei-lige tempel in <strong>de</strong> Heer; op welke ook gij”, zegt hij, “me<strong>de</strong> gebouwd<br />
wordt tot een woonste<strong>de</strong> Gods in <strong>de</strong> Geest.”<br />
“Hij zal het sieraad dragen.” Aan Christus komt <strong>de</strong> eer toe <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlossing <strong>van</strong> het<br />
gevallen geslacht. In alle eeuwigheid zal het lied <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlosten zijn: “Hem, die ons heeft<br />
liefgehad, en ons <strong>van</strong> onze zon<strong>de</strong>n gewassen heeft is Zijn bloed. . Hem, zeg ik, zij <strong>de</strong><br />
heerlikheid en <strong>de</strong> kracht in alle eeuwigheid.”<br />
292
Hij “zal zitten op Zijn troon, en Hij zal priester zijn op Zijn troon.” Tans niet “op <strong>de</strong><br />
troon <strong>van</strong> Zijn heerlikheid;” het koninkrijk <strong>de</strong>r heerlikheid is nog niet opgericht. Niet<br />
voordat Zijn werk als mid<strong>de</strong>laar voltooid zal zijn, zal God Hem “<strong>de</strong> troon <strong>van</strong> Zijn va<strong>de</strong>r<br />
David geven,” een koninkrijk, dat “geen ein<strong>de</strong> zal hebben.” Christus zit tans als priester met<br />
<strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r in Zijn troon. Op <strong>de</strong> troon met <strong>de</strong> Eeuwige, in Zichzelf bestaan<strong>de</strong>, zit Hij, Die<br />
“onze krankhe<strong>de</strong>n op Zich genomen, en onze smarten gedragen heeft;” Die “in alle dingen,<br />
gelijk als wij, is verzocht geweest, doch zon<strong>de</strong>r zon<strong>de</strong>,“ opdat Hij “<strong>de</strong>genen, die verzocht<br />
wor<strong>de</strong>n, te hulp zou kunnen komen.” “Indien iemand gezondigd heeft, wij hebben een<br />
voorspraak bij <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r.” Zijn tussenkomst is die <strong>van</strong> een doorstoken en gebroken lichaam,<br />
een vlekkeloos leven. De verwon<strong>de</strong> han<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> doorstoken zij<strong>de</strong>, <strong>de</strong> geschon<strong>de</strong>n voeten<br />
pleiten voor <strong>de</strong> gevallen mens, wiens verlossing gekocht is tegen zulk een oneindige prijs.<br />
“En <strong>de</strong> raad <strong>de</strong>s vre<strong>de</strong>s zal tussen die bei<strong>de</strong>n wezen.” De lief<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r, niet<br />
min<strong>de</strong>r dan die <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zoon, is <strong>de</strong> welbron <strong>van</strong> <strong>de</strong> zaligheid voor het verloren geslacht.<br />
Jezus sprak tot Zijn discipelen, voordat Hij <strong>van</strong> hen scheid<strong>de</strong>: “Ik zeg u niet, dat Ik <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r<br />
voor u bid<strong>de</strong>n zal, want <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r zelf heeft u lief” God was “in Christus <strong>de</strong> wereld met<br />
Zichzelf verzoenen<strong>de</strong>.” En in <strong>de</strong> bediening <strong>van</strong> het hemelse heiligdom zal “<strong>de</strong> raad <strong>de</strong>s<br />
vre<strong>de</strong>s tussen die bei<strong>de</strong>n wezen.”<br />
“Alzo lief heeft God <strong>de</strong> wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft,<br />
opdat een iegelik, die in Hem gelooft, niet ver<strong>de</strong>rve, maar het eeuwige leven hebbe.” De<br />
vraag: Wat is het Heiligdom? wordt in <strong>de</strong> Schrift dui<strong>de</strong>lik beantwoord. De uitdrukking<br />
“heiligdom”, zoals die in <strong>de</strong> Bijbel gebruikt wordt, doelt allereerst op <strong>de</strong> taber-nakel, die<br />
door Mozes gebouwd werd als een voorbeeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemelse dingen; en ten twee<strong>de</strong> op <strong>de</strong><br />
“ware tabernakel” in <strong>de</strong> hemel, waar het aardse heiligdom op heenwees. Bij <strong>de</strong> dood <strong>van</strong><br />
Christus eindig<strong>de</strong> <strong>de</strong> dienst <strong>van</strong> <strong>de</strong> schaduwen. De “ware tabernakel” in <strong>de</strong> hemel is het<br />
heiligdom <strong>van</strong> het nieuwe verbond. En daar <strong>de</strong> profetie <strong>van</strong> Dan. 8:14 in <strong>de</strong>ze be<strong>de</strong>ling<br />
vervuld wordt, moet het heiligdom, waarop het doelt, het heiligdom <strong>van</strong> het nieuwe verbond<br />
zijn. Bij het eindigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> 2300 dagen, in 1844, was er se<strong>de</strong>rt vele eeuwen geen heiligdom<br />
op aar<strong>de</strong> geweest. Dus wijst <strong>de</strong> voorzegging, “Tot twee duizend en driehon<strong>de</strong>rd avon<strong>de</strong>n en<br />
morgens; dan zal het heiligdom gerechtvaardigd wor<strong>de</strong>n,” ontwijfelbaar op het heiligdom in<br />
<strong>de</strong> hemel.<br />
Maar <strong>de</strong> belangrijkste vraag moet nog beantwoord wor<strong>de</strong>n : Wat is <strong>de</strong> rechtvaardiging of<br />
reiniging <strong>van</strong> het heiligdom ? Dat er zulk een dienst was in verband met het aardse<br />
heiligdom, wordt in <strong>de</strong> geschriften <strong>van</strong> het Ou<strong>de</strong> Testament gemeld. Maar kan er iets in <strong>de</strong><br />
hemel zijn, dat gereinigd moet wor<strong>de</strong>n? In Hebreën 9 wordt <strong>de</strong> rechtvaardiging <strong>van</strong> het<br />
aardse zowel als <strong>van</strong> die <strong>van</strong> het hemelse heiligdom dui<strong>de</strong>lik geleerd. “En alle dingen<br />
wor<strong>de</strong>n bijna door bloed gereinigd naar <strong>de</strong> Wet, en zon<strong>de</strong>r bloedstorting geschiedt geen<br />
vergeving. Zo was het dan noodzaak,dat wel <strong>de</strong> voor- beeldingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> dingen, die in <strong>de</strong><br />
hemelen zijn, door <strong>de</strong>ze dingen [het bloed <strong>van</strong> dieren] gereinigd wer<strong>de</strong>n, maar <strong>de</strong> hemelse<br />
dingen zelf door betere offeran<strong>de</strong>n dan <strong>de</strong>ze,“ te weten het kostbare bloed <strong>van</strong> Christus.<br />
293
De reiniging moest in <strong>de</strong> ware eredienst, zowel als in die, welke uit schaduwen bestond,<br />
door bloed geschie<strong>de</strong>n; in <strong>de</strong> eerste met het bloed <strong>van</strong> dieren; in <strong>de</strong> laatste, met het bloed<br />
<strong>van</strong> Christus. Paulus geeft als re<strong>de</strong>n aan, waarom <strong>de</strong> rechtvaardiging door bloed geschie<strong>de</strong>n<br />
moet, dat er zon<strong>de</strong>r bloedstorting geen vergeving bestaat. Vergeving, of het wegdoen <strong>van</strong><br />
zon<strong>de</strong>, is het werk, dat volbracht moet wor<strong>de</strong>n. Maar hoe kon er zon<strong>de</strong> verbon<strong>de</strong>n zijn met<br />
het heiligdom, hetzij in <strong>de</strong> hemel of op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>? Dit ont<strong>de</strong>kt men door <strong>de</strong> verwijzing naar<br />
<strong>de</strong> zinnebeeldige eredienst; want <strong>de</strong> priesters, die op aar<strong>de</strong> dienst <strong>de</strong><strong>de</strong>n, dien<strong>de</strong>n “het<br />
voorbeeld en <strong>de</strong> schaduw <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemelse dingen.”<br />
De bediening <strong>van</strong> het aardse heiligdom was tweeërlei: <strong>de</strong> priesters dien<strong>de</strong>n dageliks in<br />
het heilige, terwijl <strong>de</strong> hogepriester eenmaal per jaar een biezon<strong>de</strong>r verzoeningswerk <strong>de</strong>ed in<br />
het heilige <strong>de</strong>r Heiligen, tot reiniging <strong>van</strong> het heiligdom. Dag na dag bracht <strong>de</strong> berouwvolle<br />
zondaar zijn offer naar <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur <strong>van</strong> <strong>de</strong> tabernakel, en, zijn hand op het hoofd <strong>van</strong> het<br />
slachtoffer leggen<strong>de</strong>, <strong>de</strong>ed hij belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> zijn zon<strong>de</strong>n, en droeg die aldus, in een beeld,<br />
<strong>van</strong> zichzelf op het onschuldige dier over. Daarna werd het dier geslacht. “Zon<strong>de</strong>r<br />
bloedstorting,” zegt <strong>de</strong> apostel, “geschiedt er geen vergeving.” “Want <strong>de</strong> ziel <strong>van</strong> het vlees<br />
is in het bloed.” De wet Gods, waartegen overtre<strong>de</strong>n is, eist het leven <strong>van</strong> hem, die die wet<br />
geschon<strong>de</strong>n heeft. Het bloed, het verbeur<strong>de</strong> leven <strong>van</strong> <strong>de</strong> zondaar voorstellen<strong>de</strong>, wiens<br />
schuld door het slachtoffer gedragen werd, werd door <strong>de</strong> priester in het heilige gebracht en<br />
gesprengd v——r het voorhangsel, waarachter <strong>de</strong> ark stond, die <strong>de</strong> wet bevatte, tegen welke<br />
<strong>de</strong> zondaar overtre<strong>de</strong>n had. Door <strong>de</strong>ze ceremonie werd <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> door het bloed in een beeld<br />
op het heiligdom overgebracht. In sommige gevallen werd het bloed niet in het heilige<br />
gebracht; maar dan moest het vlees door <strong>de</strong> priester gegeten wor<strong>de</strong>n, gelijk Mozes beval<br />
aan <strong>de</strong> zonen <strong>van</strong> Aäron, zeggen<strong>de</strong>: “God heeft u dat gegeven, opdat ge <strong>de</strong> ongerechtigheid<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring zoudt dragen.” Bei<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze ceremonieën stellen <strong>de</strong> overdracht <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
zon<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> boeteling op het heiligdom voor.<br />
Dit was het werk, dat het gehele jaar door dag na dag voortgezet werd. Aldus wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Israël op het heiligdom overgedragen, en het was nodig, dat er iets bie- zon<strong>de</strong>rs<br />
geschied<strong>de</strong> voor het wegdoen er<strong>van</strong>. God beval, dat er verzoening gedaan zou wor<strong>de</strong>n voor<br />
elk <strong>van</strong> <strong>de</strong> heilige vertrekken. “Zo zal hij voor het heilige, <strong>van</strong> wege <strong>de</strong> on- reinighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren Israëls, en <strong>van</strong> wege hun overtredingen, naar al hun zon<strong>de</strong>n, verzoening doen,<br />
en alzo zal hij doen aan <strong>de</strong> tent <strong>de</strong>r samenkomst, welke met hen woont in het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
hun onreinighe<strong>de</strong>n.” Er moest ook verzoening gedaan wor<strong>de</strong>n voor het altaar, om “dat te<br />
reinigen en te heiligen <strong>van</strong> <strong>de</strong> onreinighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren Israëls.”<br />
Eenmaal in het jaar, op <strong>de</strong> grote verzoendag, trad <strong>de</strong> priester het heilige <strong>de</strong>r heiligen<br />
binnen, om het heiligdom te reinigen. Het werk daar gedaan, besloot <strong>de</strong> jaarlikse bediening.<br />
Op <strong>de</strong> verzoendag wer<strong>de</strong>n er twee lammeren <strong>van</strong> geitebokken aan <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur <strong>van</strong> <strong>de</strong> tabernakel<br />
gebracht, en werd het lot over ze geworpen, “één lot voor <strong>de</strong> Heer, en één lot voor <strong>de</strong><br />
weggaan<strong>de</strong> bok.” De bok, waarop het lot voor <strong>de</strong> Heer viel, moest geslacht wor<strong>de</strong>n als een<br />
zondoffer voor het volk. En <strong>de</strong> priester moest zijn bloed binnen het voorhangsel brengen, en<br />
294
het op en v——r het verzoen<strong>de</strong>ksel sprengen. Het bloed moest ook op het reukaltaar, dat<br />
v——r het voorhangsel stond, gesprengd wor<strong>de</strong>n.<br />
“En Aaron zal bei<strong>de</strong> zijn han<strong>de</strong>n op het hoofd <strong>van</strong> <strong>de</strong> leven<strong>de</strong> bok leggen, en zal daarop<br />
al <strong>de</strong> ongerechtighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren Israëls en al hun overtredingen, naar al hun zon<strong>de</strong>n,<br />
belij<strong>de</strong>n, en hij zal die op het hoofd <strong>van</strong> <strong>de</strong> bok leggen, en zal hem door <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> een<br />
man, die voorhan<strong>de</strong>n is, naar <strong>de</strong> woestijn uitlaten; alzo zal die bok op zich al hun<br />
ongerechtighe<strong>de</strong>n in een afgezon<strong>de</strong>rd land wegdragen.” De zon<strong>de</strong>bok kwam niet meer in<br />
het kamp <strong>van</strong> Israël; en <strong>de</strong> man, die hem weggeleid had, moest zichzelf en zijn kle<strong>de</strong>ren met<br />
water wassen, alvorens hij naar het kamp terug mocht keren.<br />
De gehele ceremonie was bestemd om <strong>de</strong> Israëlieten on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> indruk te brengen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
heiligheid <strong>van</strong> God en Zijn afkeer <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>, en hun ver<strong>de</strong>r aan te tonen, dat ze niet met<br />
zon<strong>de</strong> in aanraking kon<strong>de</strong>n komen zon<strong>de</strong>r verontreinigd te wor<strong>de</strong>n. Van ie<strong>de</strong>reen werd<br />
geëist, dat hij zijn ziel zou kwellen, terwijl dit verzoeningswerk plaats vond. Alle werk<br />
moest op zij<strong>de</strong> gezet wor<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> gehele ver-ga<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> Israël moest <strong>de</strong> dag<br />
doorbrengen in plechtige verootmoediging voor God met gebed, vasten, en ernstig<br />
on<strong>de</strong>rzoek <strong>de</strong>s harten. Er wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> zinnebeeldige eredienst belangrijke waarhe<strong>de</strong>n<br />
aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> verzoening geleerd. Er werd een plaatsver<strong>van</strong>ger aangenomen in <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> zondaar; maar <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> werd niet door het bloed <strong>van</strong> het slachtoffer uitge<strong>de</strong>lgd. Een<br />
mid<strong>de</strong>l werd op <strong>de</strong>ze wijze verschaft, waardoor die op het heiligdom overgedragen werd.<br />
Door het offeren <strong>van</strong> bloed erken<strong>de</strong> <strong>de</strong> zondaar het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet, <strong>de</strong>ed belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
schuld <strong>van</strong> zijn overtreding, en drukte zijn begeerte uit om vergiffenis te ont<strong>van</strong>gen door het<br />
geloof in een Verlosser, die te komen stond; maar hij werd nog niet volkomen vrijgesteld<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> veroor<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet.<br />
Op <strong>de</strong> grote verzoendag ging <strong>de</strong> hogepriester, na een offeran<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring<br />
ont<strong>van</strong>gen te hebben, in het heilige <strong>de</strong>r heiligen met het bloed <strong>van</strong> dat offer, en sprenkel<strong>de</strong><br />
het op het verzoen<strong>de</strong>ksel, onmid<strong>de</strong>llik over <strong>de</strong> wet, ten ein<strong>de</strong> <strong>de</strong> eisen er<strong>van</strong> te bevredigen.<br />
Daarna nam hij in zijn hoedanigheid <strong>van</strong> mid<strong>de</strong>laar <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n op zichzelf, en droeg ze uit<br />
het heiligdom. Zijn han<strong>de</strong>n op het hoofd <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>bok leggen<strong>de</strong>, beleed hij al die zon<strong>de</strong>n<br />
over hem, en droeg ze aldus <strong>van</strong> zichzelf op <strong>de</strong> bok over. Daarna droeg <strong>de</strong> bok ze weg, en<br />
wer<strong>de</strong>n ze beschouwd, als voor altijd <strong>van</strong> het volk weggenomen te zijn. Zodanig was <strong>de</strong><br />
dienst, die gedaan werd als “een voorbeeld en schaduw <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemelse dingen. ” En<br />
hetgeen zinnebeeldig geschied<strong>de</strong> in <strong>de</strong> bediening <strong>van</strong> het aardse heiligdom, gebeurt in<br />
werkelikheid in <strong>de</strong> bediening <strong>van</strong> het hemelse. Na Zijn hemelvaart begon onze Heiland Zijn<br />
werk als onze hogepriester. Paulus zegt: “Christus is niet ingegaan in het heiligdom, dat met<br />
han<strong>de</strong>n gemaakt is, hetwelk is een tegenbeeld <strong>van</strong> het ware; maar in <strong>de</strong> hemel zelf, om nu te<br />
verschijnen v——r het aangezicht <strong>van</strong> God voor ons. “<br />
De bediening <strong>van</strong> <strong>de</strong> priester het gehele jaar door in het eerste ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> het<br />
heiligdom, “binnen het voorhangsel,” dat <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur vorm<strong>de</strong>, en het heilige <strong>van</strong> het voorhof<br />
295
scheid<strong>de</strong>, stelt het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> bediening voor, dat Christus op Zich genomen heeft na Zijn<br />
hemelvaart. Het was het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> priester, om in <strong>de</strong> dagelikse bediening het bloed <strong>van</strong><br />
het zondoffer voor God te brengen, alsook het reukwerk, dat opsteeg met <strong>de</strong> gebe<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
Israël. Evenzo heeft Christus op Zijn bloed v——r <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r gepleit ten behoeve <strong>van</strong><br />
zondaren,en Hem met <strong>de</strong> kostelike geur <strong>van</strong> Zijn eigen gerechtigheid <strong>de</strong> gebe<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
boetvaardige gelovigen aangebo<strong>de</strong>n. Dit was het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> bediening in het eerste vertrek<br />
<strong>van</strong> het heiligdom in <strong>de</strong> hemel. Het geloof <strong>van</strong> Christus’ discipelen volg<strong>de</strong> Hem daarheen,<br />
toen Hij uit hun gezicht werd opgenomen. Hier von<strong>de</strong>n hun verwachtingen hun steunpunt,<br />
hetwelk “wij hebben,” zegt Paulus, “als een anker <strong>de</strong>r ziel, hetwelk zeker en vast is, en<br />
ingaat in het binnenste <strong>van</strong> het voorhangsel, daar <strong>de</strong> voorloper v——r ons is ingegaan,<br />
namelik Jezus . . . een hogepriester gewor<strong>de</strong>n zijn<strong>de</strong> in <strong>de</strong>r eeuwigheid.” “Noch door het<br />
bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> bokken en kalveren, maar door Zijn eigen bloed, eenmaal ingegaan in het<br />
heiligdom, een eeuwige verlossing teweeggebracht hebben<strong>de</strong>.”<br />
Achttien eeuwen lang is dit werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> bediening in het eerste <strong>de</strong>el <strong>van</strong> het heiligdom<br />
voortgezet. Het bloed <strong>van</strong> Christus heeft gepleit ten behoeve <strong>van</strong> boetvaardige ge- lovigen,<br />
en bun vergiffenis en aanname bij <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r verworven; toch zijn hun zon<strong>de</strong>n nog op <strong>de</strong><br />
boeken gebleven, waarin die opgetekend staan. Evenals er in <strong>de</strong> zinnebeeldige eredienst een<br />
verzoeningswerk gedaan werd bij het sluiten <strong>van</strong> het jaar, zo heeft er ook, v——r Christus’<br />
werk tot verlossing <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen volbracht wordt, een verzoeningswerk plaats tot<br />
wegneming <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> <strong>van</strong> het heiligdom. Dit is <strong>de</strong> dienst, welke begon, toen <strong>de</strong> 2300<br />
dagen eindig<strong>de</strong>n. Op die tijd, als door Daniël <strong>de</strong> profeet voorzegd, is onze Hogepriester het<br />
heilige <strong>de</strong>r heiligen binnengegaan, om het laatste ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> Zijn plechtige taak te<br />
volbrengen,— <strong>de</strong> reiniging <strong>van</strong> het heiligdom.<br />
Gelijk <strong>van</strong> ouds <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het volk in het geloof op het zondoffer gelegd wer<strong>de</strong>n, en<br />
door het bloed daar<strong>van</strong> als in een beeld op het aardse heiligdom overgedragen, alzo wor<strong>de</strong>n<br />
on<strong>de</strong>r het nieuwe verbond <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> berouw- hebben<strong>de</strong>n in het geloof op Christus<br />
gelegd, en in <strong>de</strong>r daad en waarheid op het hemelse heiligdom overgedragen. En evenals <strong>de</strong><br />
zinnebeeldige reiniging <strong>van</strong> het aardse volbracht werd door het wegnemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n,<br />
door welke het bezoe<strong>de</strong>ld was gewor<strong>de</strong>n, zo ook zal <strong>de</strong> wezenlike reiniging <strong>van</strong> het hemelse<br />
volbracht wor<strong>de</strong>n door het wegnemen of uitwissen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n, die daar staan<br />
opgetekend. Maar voordat dit kan geschie<strong>de</strong>n, moeten <strong>de</strong> boeken, waarin <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n<br />
opgetekend staan, wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rzocht, ten ein<strong>de</strong> te beslissen, wie door berouw over zijn<br />
zon<strong>de</strong> en geloof in Christus recht heeft op <strong>de</strong> voorrechten <strong>van</strong> Zijn verzoening. De reiniging<br />
<strong>van</strong> het heiligdom sluit daarom een werk <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoek,— een oor<strong>de</strong>el, in. Dit werk moet<br />
gedaan wor<strong>de</strong>n, v——rdat Christus komt om Zijn volk te verlossen; want, wanneer Hij<br />
komt, zal Zijn loon met Hem zijn, om een iegelik te vergel<strong>de</strong>n, gelijk zijn werk zal zijn.<br />
Aldus beseften zij, die het licht <strong>van</strong> het profetiese woord volg<strong>de</strong>n, dat Christus in plaats<br />
<strong>van</strong> in 1844, aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> 2300 dagen, naar <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> te komen, dan het heilige <strong>de</strong>r<br />
heiligen in het hemelse heiligdom zou binnengaan, om het sluitingswerk <strong>van</strong> <strong>de</strong> verzoening<br />
296
te volbrengen, als voorbereiding op Zijn we<strong>de</strong>rkomst. Er werd ook ingezien, dat terwijl het<br />
zondoffer op Christus als een offeran<strong>de</strong> heenwees, en <strong>de</strong> hogepriester Christus als mid<strong>de</strong>laar<br />
voorstel<strong>de</strong>, <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>bok een beeld <strong>van</strong> Satan, <strong>de</strong> oorsprong <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> was, op wie <strong>de</strong><br />
zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> ware boetvaardige ten slotte gelegd zullen wor<strong>de</strong>n. Wanneer <strong>de</strong> hogepriester<br />
krachtens het bloed <strong>van</strong> het zondoffer <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n uit het heiligdom weg<strong>de</strong>ed, plaatste hij ze<br />
op <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>bok. Wanneer Christus bij het sluiten <strong>van</strong> Zijn bediening <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Zijn<br />
volk door <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> Zijn eigen bloed wegdoet uit het hemelse heiligdom, zal Hij ze op<br />
Satan leggen, die, in <strong>de</strong> voltrekking <strong>van</strong> het oor<strong>de</strong>el, ten laatste <strong>de</strong> straf moet dragen. De<br />
zon<strong>de</strong>bok werd naar een onbewoond land weggezon<strong>de</strong>n, en mocht nooit weer in <strong>de</strong><br />
verga<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> Israël komen. Zo zal Satan voor altijd uit <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> God en<br />
Zijn volk gebannen en zijn bestaan uitgeroeid wor<strong>de</strong>n, wanneer zon<strong>de</strong> en zondaren ein<strong>de</strong>lik<br />
zullen wor<strong>de</strong>n te niet gedaan.<br />
297
Hoofdstuk 24 — In het Heilige <strong>de</strong>r Heiligen<br />
Het on<strong>de</strong>rwerp <strong>van</strong> het heiligdom was <strong>de</strong> sleutel, die het geheim ontsloot <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
teleurstelling <strong>van</strong> 1844. Het bracht een volkomen stelsel <strong>van</strong> waarhe<strong>de</strong>n, die met elkaar<br />
verbon<strong>de</strong>n waren en overeenstem<strong>de</strong>n, aan het licht, aantonen<strong>de</strong>, dat Gods hand <strong>de</strong> grote<br />
Advent-beweging geleid had, en <strong>de</strong> plicht <strong>van</strong> het ogenblik openbaren<strong>de</strong>, door <strong>de</strong><br />
standplaats en het werk <strong>van</strong> Gods volk dui<strong>de</strong>lik te maken. Gelijk <strong>de</strong> discipelen <strong>van</strong> Jezus na<br />
<strong>de</strong> vreselike nacht <strong>van</strong> zielsangst en teleurstelling “blij<strong>de</strong> waren, toen zij <strong>de</strong> Heer zagen,” zo<br />
ook verheug<strong>de</strong>n diegenen zich nu, die in het geloof had<strong>de</strong>n uitgezien naar Zijn we<strong>de</strong>rkomst.<br />
Ze had<strong>de</strong>n verwacht, dat Hij zou verschijnen in heerlikheid om Zijn dienstknechten te<br />
belonen. Toen ze in hun verwachtingen wer<strong>de</strong>n teleur-gesteld, had<strong>de</strong>n ze Jezus uit het oog<br />
verloren, en met Maria aan het graf geroepen: “Ze hebben mijn Heer weggenomen, en ik<br />
weet niet, waar ze Hem gelegd hebben.” Nu zagen ze Hem terug in het heilige <strong>de</strong>r heiligen,<br />
hun me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> hogepriester, die weldra verschijnen zou als hun Koning en Verlosser.<br />
Licht uit het heiligdom bescheen het verle<strong>de</strong>ne, het tegenwoordige en <strong>de</strong> toekomst. Ze<br />
wisten, dat God hen geleid had door Zijn onfeilbare voorzienigheid. Ofschoon zij, evenals<br />
<strong>de</strong> eerste discipelen, zelven <strong>de</strong> boodschap, die ze overbrachten, niet had<strong>de</strong>n verstaan, toch<br />
was die in alle opzichten juist geweest. Door <strong>de</strong> verkondiging er<strong>van</strong> had<strong>de</strong>n ze Gods plan<br />
vervuld, en hun arbeid was niet ij<strong>de</strong>l geweest in <strong>de</strong> Heer. “We<strong>de</strong>rgeboren tot een leven<strong>de</strong><br />
hoop,” ver- heug<strong>de</strong>n ze zich “met een onuitsprekelike en heerlike vreug<strong>de</strong>.”<br />
Zowel <strong>de</strong> profetie <strong>van</strong> Dan. 8:14: “Tot twee duizend drie hon<strong>de</strong>rd avon<strong>de</strong>n en morgens,<br />
dan zal het heiligdom gerechtvaardigd wor<strong>de</strong>n,” als <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste engel:<br />
“Vreest God en geeft Hem heerlikheid, want <strong>de</strong> ure <strong>van</strong> Zijn oor<strong>de</strong>el is gekomen,” wees op<br />
<strong>de</strong> bediening <strong>van</strong> Christus in het heilige <strong>de</strong>r heiligen, op het on<strong>de</strong>rzoekend oor<strong>de</strong>el, en niet<br />
op <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> Christus tot verlossing <strong>van</strong> Zijn volk en <strong>de</strong> uitroeiing <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen.<br />
De fout had niet gelegen in <strong>de</strong> berekening <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetiese tijdperken, maar in <strong>de</strong><br />
gebeurtenis, die aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> 2300 dagen zou plaats vin<strong>de</strong>n. Deze dwaling had aan<br />
<strong>de</strong> gelovigen teleurstelling berokkend; toch was alles, wat door <strong>de</strong> profetie was voorzegd, en<br />
alles, wat ze volgens <strong>de</strong> Schrift kon<strong>de</strong>n verwachten, vervuld gewor<strong>de</strong>n. Op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> tijd, dat<br />
ze <strong>de</strong> verij<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> hun verwachtingen betreur<strong>de</strong>n, greep <strong>de</strong> gebeurtenis plaats, welke in<br />
<strong>de</strong> boodschap voorspeld was, en die vervuld moest wor<strong>de</strong>n, v——r dat <strong>de</strong> Heer verschijnen<br />
kon om Zijn dienstknechten hun loon te geven.<br />
Christus was niet, zoals ze verwacht had<strong>de</strong>n, naar <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> gekomen, maar was, gelijk<br />
zinnebeeldig was voorafgeschaduwd, het heilige <strong>de</strong>r heiligen <strong>van</strong> Gods tempel in <strong>de</strong> hemel<br />
binnengetre<strong>de</strong>n. Hij wordt door <strong>de</strong> profeet Daniël voorgesteld als op die tijd komen<strong>de</strong> tot <strong>de</strong><br />
Ou<strong>de</strong> <strong>van</strong> dagen: “Ver<strong>de</strong>r zag ik in <strong>de</strong> nachtgezichten en ziet, er kwam Eén met <strong>de</strong> wolken<br />
<strong>de</strong>s hemels, als eens mensen Zoon”— niet op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, maar—“tot <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> <strong>van</strong> dagen, en<br />
ze <strong>de</strong><strong>de</strong>n Hem voor Dezelve na<strong>de</strong>ren.” Dit komen wordt ook door <strong>de</strong> profeet Maleachi<br />
298
voorspeld. “Die Heer, die gijlie<strong>de</strong>n zoekt, te weten, <strong>de</strong> Engel <strong>de</strong>s ver- bonds, aan welke gij<br />
lust hebt; ziet,Hij komt,zegt <strong>de</strong> Heer <strong>de</strong>r heirscharen. “ De komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer tot Zijn<br />
tempel was plotseling, en voor Zijn volk onverwacht. Ze zagen niet dáár naar Hem uit. Ze<br />
verwachtten, dat Hij naar <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> komen zou, “met vlammend vuur wraak doen<strong>de</strong> over <strong>de</strong>genen,<br />
die God niet kennen, en over <strong>de</strong>genen, die bet e<strong>van</strong>gelie niet gehoorzaam zijn.”<br />
Maar <strong>de</strong> mensen waren nog niet gereed om hun Heer te ontmoeten. Er moest nog een<br />
werk <strong>van</strong> voorbereiding aan hen geschie<strong>de</strong>n. Er moest licht gegeven wor<strong>de</strong>n, waardoor hun<br />
ogen op <strong>de</strong> tempel Gods in <strong>de</strong> hemel gevestigd wer<strong>de</strong>n; en wanneer ze in het geloof hun<br />
hogepriester aldaar in Zijn bediening zou<strong>de</strong>n nagaan, zou<strong>de</strong>n hun nieuwe plichten<br />
geopenbaard wor<strong>de</strong>n. Er moest nog een ver<strong>de</strong>re boodschap <strong>van</strong> waarschuwing en on<strong>de</strong>rricht<br />
aan <strong>de</strong> kerk wor<strong>de</strong>n gebracht.<br />
De profeet zegt: “Maar wie zal <strong>de</strong> dag <strong>van</strong> Zijn toekomst verdragen? en wie zal bestaan,<br />
als Hij verschijnt? want Hij zal zijn als het vuur <strong>van</strong> een goudsmid, en als zeep <strong>van</strong> <strong>de</strong> voller;<br />
en Hij zal zitten, louteren<strong>de</strong>, en het zilver reinigen<strong>de</strong>, en Hij zal <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> Levi<br />
reinigen, en Hij zal ze doorlouteren als goud, en als zilver; dan zullen ze <strong>de</strong> Heer spijsoffer<br />
toebrengen in gerechtigheid.” Zij, die op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> leven, wanneer het intre<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Christus<br />
een ein<strong>de</strong> zal nemen in het hemelse heiligdom, moeten zon<strong>de</strong>r mid<strong>de</strong>laar voor het<br />
aangezicht <strong>van</strong> een heilige God staan. Hun kle<strong>de</strong>ren moeten vlekkeloos zijn, hun karakters<br />
<strong>van</strong> zon<strong>de</strong> gereinigd door het bloed <strong>de</strong>r sprenkeling. Door <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> Gods en hun eigen<br />
ijverige pogingen moeten ze over-winnaars zijn in <strong>de</strong> kamp tegen het kwaad. Terwijl het<br />
on<strong>de</strong>rzoekend oor<strong>de</strong>el in <strong>de</strong> hemel plaats vindt; terwijl <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> boetvaardige<br />
gelovigen uit het heiligdom wor<strong>de</strong>n verwij<strong>de</strong>rd, moet er een biezon<strong>de</strong>r reinigingswerk, een<br />
aflegging <strong>van</strong> zon<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r Gods volk op aar<strong>de</strong> plaats vin-<strong>de</strong>n. Dit werk wordt in <strong>de</strong><br />
boodschappen <strong>van</strong> Openbaring 14 dui<strong>de</strong>liker omschreven.<br />
Wanneer dit werk volbracht zal zijn, zullen <strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong> Christus gereed wezen<br />
voor Zijn verschijning. “Dan zal het spijsoffer <strong>van</strong> Juda en Jeruzalem aan <strong>de</strong> Heer zoet<br />
wezen, als in <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> dagen, en als in <strong>de</strong> vorige jaren.” Dan zal <strong>de</strong> kerk, die onze Heer bij<br />
Zijn komst aan Zichzelf zal voorstellen, “een gemeente zijn, die geen vlek of rimpel heeft,<br />
of iets <strong>de</strong>rgelijks.” Dan zal die kerk het aanzien hebben “als <strong>de</strong> dageraad, schoon als <strong>de</strong><br />
maan, zuiver als <strong>de</strong> zon, schrikkelik als slagor<strong>de</strong>n met banieren.” Maleachi spreekt behalve<br />
over het komen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer tot Zijn tempel, ook over Zijn we<strong>de</strong>rkomst, Zijn komst om het<br />
oor<strong>de</strong>el te voltrekken, en dat wel in <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> bewoordingen: “En Ik zal tot ulie<strong>de</strong>n ten<br />
oor<strong>de</strong>el na<strong>de</strong>ren; en Ik zal een snel getuige zijn tegen <strong>de</strong> tovenaars, en tegen <strong>de</strong> overspelers,<br />
en tegen <strong>de</strong>genen, die valselik zweren, en tegen <strong>de</strong>genen, die het loon <strong>van</strong> <strong>de</strong> dagloner met<br />
geweld inhou<strong>de</strong>n; die <strong>de</strong> weduwe, en <strong>de</strong> wees, en <strong>de</strong> vreem<strong>de</strong>ling het recht verkeren, en Mij<br />
niet vrezen, zegt <strong>de</strong> Heer <strong>de</strong>r heirscharen.” Judas verwijst naar <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> gebeurtenis,<br />
wanneer hij zegt: “Ziet, <strong>de</strong> Heer is gekomen met Zijn vele duizen<strong>de</strong>n heiligen, om gericht te<br />
hou<strong>de</strong>n tegen allen, en te straffen alle god<strong>de</strong>loze werken.” Deze komst en <strong>de</strong> komst <strong>de</strong>s<br />
Heren tot Zijn tempel zijn biezon<strong>de</strong>re en afzon<strong>de</strong>rlike gebeurtenissen.<br />
299
De komst <strong>van</strong> Christus als onze hogepriester tot het heilige <strong>de</strong>r heiligen, om het<br />
heiligdom te reinigen, in Dan. 8:14 aan het licht gebracht; <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s<br />
mensen tot <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> <strong>van</strong> dagen, waar<strong>van</strong> in Dan. 7:13 gesproken wordt; en <strong>de</strong> komst <strong>de</strong>s<br />
Heren tot Zijn tempel, door Maleachi voorspeld, zijn beschrijvingen <strong>van</strong> <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong><br />
gebeurtenis; ook wordt <strong>de</strong>ze voorgesteld on<strong>de</strong>r het beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> brui<strong>de</strong>gom tot<br />
<strong>de</strong> bruiloft, door Christus beschreven in <strong>de</strong> gelijkenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> tien maag<strong>de</strong>n, <strong>van</strong> Mat- theüs<br />
25. In <strong>de</strong> zomer en <strong>de</strong> herfst <strong>van</strong> 1844 werd er verkondigd: “Ziet, <strong>de</strong> Brui<strong>de</strong>gom komt.” De<br />
twee klassen, welke door<strong>de</strong> wijze en dwaze maag<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n voorgesteld, ontston<strong>de</strong>n<br />
toen,— <strong>de</strong> ene klasse, die met blijdschap uitzag naar <strong>de</strong> verschijning <strong>de</strong>s Heren, en die zich<br />
ijverig toebereid had om Hem te ontmoeten; en een an<strong>de</strong>re klasse, die, door angst gedreven,<br />
en uit opwelling han<strong>de</strong>len<strong>de</strong>, zich tevre<strong>de</strong>n had gesteld met een theorie <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid,<br />
maar bij wie <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> Gods ontbrak. Toen <strong>de</strong> brui<strong>de</strong>gom kwam, gelijk het in <strong>de</strong> gelijkenis<br />
heet, “gingen zij, die gereed waren, met hem in tot <strong>de</strong> bruiloft.”<br />
De komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> brui<strong>de</strong>gom, waarover hier gesproken wordt, vindt v——r <strong>de</strong> bruiloft<br />
plaats. De bruiloft stelt het aanvaar<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het koninkrijk door Christus voor. De heilige<br />
stad, het Nieuwe Jeruzalem, <strong>de</strong> hoofdstad, waardoor het koninkrijk vertegenwoordigd wordt,<br />
wordt “<strong>de</strong> bruid, <strong>de</strong> vrouw <strong>van</strong> het Lam” genoemd. De engel sprak tot Johannes: “Kom<br />
herwaarts, ik zal u tonen <strong>de</strong> bruid, <strong>de</strong> vrouw <strong>van</strong> het Lam.” “En hij voer<strong>de</strong> mij weg in <strong>de</strong><br />
geest,” zegt <strong>de</strong> profeet, “en hij toon<strong>de</strong> me <strong>de</strong> grote stad, het heilige Jeruzalem, ne<strong>de</strong>rdalen<strong>de</strong><br />
uit <strong>de</strong> hemel <strong>van</strong> God.” Het is dus dui<strong>de</strong>lik, dat <strong>de</strong> bruid <strong>de</strong> heilige stad voorstelt, en dat <strong>de</strong><br />
maag<strong>de</strong>n, die uitgaan om <strong>de</strong> brui<strong>de</strong>gom te ontmoeten, een beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk zijn. In <strong>de</strong><br />
Openbaring wordt er gezegd, dat Gods volk <strong>de</strong> gasten zijn aan het avondmaal <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
bruiloft <strong>van</strong> het Lam.2 Indien ze gasten zijn, kunnen ze niet terzelf<strong>de</strong>r tijd <strong>de</strong> bruid<br />
voorstellen. Christus zal, gelijk <strong>de</strong> profeet Daniël zegt, <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> <strong>van</strong> dagen in <strong>de</strong> hemel<br />
“heerschappij, en eer en het koninkrijk” bekomen; Hij zal het Nieuwe Jeruzalem, <strong>de</strong><br />
hoofdstad <strong>van</strong> Zijn koninkrijk, ont<strong>van</strong>gen, “toebereid als een bruid, die voor haar man<br />
versierd is.” En als Hij het koninkrijk aanvaard heeft, zal Hij komen in Zijn heerlikheid, als<br />
Koning <strong>de</strong>r koningen, en Heer <strong>de</strong>r heren, om Zijn volk te verlossen, die zullen “aanzitten<br />
met Abraham, en Izaäk, en Jakob” aan Zijn tafel in Zijn koninkrijk, om <strong>de</strong>el te hebben aan<br />
het avondmaal <strong>van</strong> het Lam.<br />
De aankondiging: “Ziet, <strong>de</strong> Brui<strong>de</strong>gom komt,” in <strong>de</strong> zomer <strong>van</strong> 1844, leid<strong>de</strong> er<br />
duizen<strong>de</strong>n toe om <strong>de</strong> onmid<strong>de</strong>llike we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren te verwachten. Op <strong>de</strong><br />
vastgestel<strong>de</strong> tijd kwam <strong>de</strong> Brui<strong>de</strong>gom niet, gelijk het volk verwachtte, naar <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, maar<br />
tot <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> <strong>van</strong> dagen in <strong>de</strong> hemel, tot <strong>de</strong> bruiloft, <strong>de</strong> aanvaarding <strong>van</strong> Zijn koninkrijk. “Die<br />
gereed waren, gingen met hem in tot <strong>de</strong> bruiloft, en <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur werd gesloten.” Ze zou<strong>de</strong>n niet<br />
persoonlik tegenwoordig zijn op <strong>de</strong> bruiloft; want die heeft in <strong>de</strong> hemel plaats, terwijl zij op<br />
<strong>de</strong> aar<strong>de</strong> zijn. De volgelingen <strong>van</strong> Christus moeten “wachten op hun Heer, wanneer Hij<br />
we<strong>de</strong>rkomen zal <strong>van</strong> <strong>de</strong> bruiloft.” Maar ze moeten Zijn werk verstaan, en moeten Hem in<br />
het geloof volgen, wanneer Hij ingaat tot God. In die zin wordt er gezegd, dat ze tot <strong>de</strong><br />
300
uiloft ingaan. In <strong>de</strong> gelijkenis waren zij het, die olie in hun vaten had<strong>de</strong>n genomen met<br />
hun lampen, die tot <strong>de</strong> bruiloft ingingen. Degenen, die bij een kennis <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Schrift ook <strong>de</strong> Geest en <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> Gods had<strong>de</strong>n, en die in <strong>de</strong> nacht <strong>van</strong> hun bittere<br />
beproeving geduldig wachtten, en <strong>de</strong> Bijbel on<strong>de</strong>rzochten om dui<strong>de</strong>liker licht te<br />
ont<strong>van</strong>gen,— die waren het, welke <strong>de</strong> waarheid aangaan<strong>de</strong> het heiligdom in <strong>de</strong> hemel en <strong>de</strong><br />
veran<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> <strong>de</strong> bediening <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland inzagen, en in het geloof volg<strong>de</strong>n ze Hem in<br />
Zijn werk in het hemelse heiligdom. En allen, die door het getuigenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften<br />
<strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n aannemen, en Christus door het geloof volgen, wanneer Hij voor God<br />
intreedt om het laatste werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> tussenkomst te volbrengen en aan het ein<strong>de</strong> daar<strong>van</strong> Zijn<br />
koninkrijk te ont<strong>van</strong>gen,— die wor<strong>de</strong>n allen voorgesteld als ingaan<strong>de</strong> tot <strong>de</strong> bruiloft.<br />
In <strong>de</strong> gelijkenis <strong>van</strong> Mattheüs 22 wordt hetzelf<strong>de</strong> beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> bruiloft gebruikt, en<br />
wordt het on<strong>de</strong>rzoekend oor<strong>de</strong>el dui<strong>de</strong>lik voorgesteld als v——r <strong>de</strong> bruiloft plaats grijpen<strong>de</strong>.<br />
V——r <strong>de</strong> bruiloft komt <strong>de</strong> koning binnen om <strong>de</strong> gasten te overzien, —om te zien, of allen<br />
het bruiloftskleed dragen, het vlekkeloos karakterkleed, dat gewassen en wit gemaakt is in<br />
het bloed <strong>van</strong> het Lam. Wie te licht bevon<strong>de</strong>n wordt, wordt uitgeworpen; maar allen, <strong>van</strong><br />
wie bij het on<strong>de</strong>rzoek blijkt dat ze het bruiloftskleed dragen, wor<strong>de</strong>n door God aangenomen<br />
en waardig geacht, om <strong>de</strong>el te hebben aan Zijn koninkrijk en in Zijn troon te zitten. Dit<br />
karakteron<strong>de</strong>r- zoek, dit bepalen <strong>van</strong> wie bereid zijn voor het koninkrijk Gods, is het werk<br />
<strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rzoekend oor<strong>de</strong>el, het slui- tingswerk in het hemelse heiligdom.<br />
Wanneer het on<strong>de</strong>rzoekingswerk geëindigd, en <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> hen, die in alle eeuwen<br />
bele<strong>de</strong>n hebben volgelingen <strong>van</strong> Christus te zijn, on<strong>de</strong>rzocht en beslist is, dan en niet eer<strong>de</strong>r<br />
zal <strong>de</strong> gena<strong>de</strong>tijd eindigen, en <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur <strong>de</strong>r barmhartigheid gesloten wor<strong>de</strong>n. Aldus wor<strong>de</strong>n<br />
we in <strong>de</strong> éne korte zinsne<strong>de</strong>, “Die gereed waren, gingen met Hem in tot <strong>de</strong> bruiloft, en <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>ur werd gesloten,” door het laatste <strong>van</strong> <strong>de</strong> bediening <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland heengevoerd tot op<br />
<strong>de</strong> tijd, wanneer het grote werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlossing <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens voltooid zal wezen. Bij <strong>de</strong><br />
eredienst in het aardse heiligdom, welke, naar we gezien hebben, een afbeelding is <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
dienst in het hemelse, eindig<strong>de</strong> <strong>de</strong> bediening in het eerste vertrek, wanneer <strong>de</strong> hogepriester<br />
op <strong>de</strong> grote verzoendag het heilige <strong>de</strong>r heiligen binnentrad. Gods bevel was: “En geen mens<br />
zal in <strong>de</strong> tent <strong>de</strong>r samenkomst zijn, als hij zal ingaan, om in het heilige verzoening te doen,<br />
totdat hij zal uitkomen.” Evenzo eindig<strong>de</strong> Christus’ bediening in het eerste vertrek, toen Hij<br />
het heilige <strong>de</strong>r heiligen binnentrad om het sluitingswerk <strong>van</strong> <strong>de</strong> verzoening te volbrengen.<br />
Maar met het eindigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> bediening in het eerste vertrek begon <strong>de</strong> bediening in het<br />
twee<strong>de</strong>. Wanneer <strong>de</strong> hogepriester in <strong>de</strong> zinnebeeldige eredienst op <strong>de</strong> grote verzoendag het<br />
heilige verliet, trad hij v——r God, om Hem het bloed <strong>van</strong> het zondoffer aan te bie<strong>de</strong>n ten<br />
behoeve <strong>van</strong> diegenen on<strong>de</strong>r al het volk <strong>van</strong> Israël, die waarlik berouw had<strong>de</strong>n over hun<br />
zon<strong>de</strong>n. Evenzo had Christus het ene <strong>de</strong>el <strong>van</strong> Zijn werk als onze mid<strong>de</strong>laar slechts<br />
volbracht, om een an<strong>de</strong>r <strong>de</strong>el <strong>van</strong> Zijn werk op Zich te nemen, en pleitte Hij nog v——r <strong>de</strong><br />
Va<strong>de</strong>r op Zijn bloed ten behoeve <strong>van</strong> zondaren.<br />
301
Dit on<strong>de</strong>rwerp werd door <strong>de</strong> Adventisten in 1844 niet verstaan. Nadat <strong>de</strong> tijd, waarop zij<br />
<strong>de</strong> Heiland verwachtten, was verstreken, geloof<strong>de</strong>n ze nog steeds, dat Zijn komst nabij was;<br />
ze beweer<strong>de</strong>n, een gewichtig keerpunt bereikt te hebben, en dat het werk <strong>van</strong> Christus als<br />
mid<strong>de</strong>laar <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens voor God geëindigd was. Het scheen hun toe, dat <strong>de</strong> Bijbel leert, dat<br />
<strong>de</strong> gena<strong>de</strong>tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens, kort voordat <strong>de</strong> Heer waarlik op <strong>de</strong> wolken <strong>de</strong>s hemels<br />
verschijnt, zou eindigen. Dit scheen te blijken uit die teksten, welke op een tijd heenwijzen,<br />
wanneer <strong>de</strong> mensen zullen zoeken naar, en kloppen en roepen aan <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur <strong>de</strong>r gena<strong>de</strong>, en die<br />
niet open gedaan zal wor<strong>de</strong>n. En ze vroegen zich af, of <strong>de</strong> datum, waarop ze had<strong>de</strong>n<br />
gestaard als die voor <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus, niet misschien het begin <strong>van</strong> dit tijdperk<br />
aangaf, dat onmid<strong>de</strong>llik aan Zijn komst voorafging. Daar ze <strong>de</strong> waarschuwing gegeven<br />
had<strong>de</strong>n, dat het oor<strong>de</strong>el nabij was, gevoel<strong>de</strong>n ze, dat hun werk voor <strong>de</strong> wereld was afgedaan,<br />
en verloren ze <strong>de</strong> zieledrang om zondaren <strong>van</strong> het ver<strong>de</strong>rf te red<strong>de</strong>n, terwijl het<br />
stoutmoedige en lasterlike spotten <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen hun een ver<strong>de</strong>r bewijs toescheen, dat<br />
Gods Geest was weggenomen <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die Zijn gena<strong>de</strong> had<strong>de</strong>n verworpen. Dit alles<br />
bevestig<strong>de</strong> hen in het geloof, dat <strong>de</strong> gena<strong>de</strong>tijd verstreken was, of, zoals ze het toen<br />
uitdrukten, “<strong>de</strong> <strong>de</strong>ur <strong>de</strong>r barmhartigheid was gesloten.”<br />
Maar hel<strong>de</strong>r<strong>de</strong>r licht kwam door het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> zaak aangaan<strong>de</strong> het heiligdom. Ze<br />
zagen nu in, dat ze gelijk had<strong>de</strong>n gehad met te geloven, dat het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> 2300 dagen in<br />
1844 een belangrijk keerpunt kenmerkte. Maar terwijl het waar was, dat die <strong>de</strong>ur <strong>van</strong> hoop<br />
en gena<strong>de</strong>, waardoor <strong>de</strong> mensen achttien hon<strong>de</strong>rd jaren lang toegang tot God gevon<strong>de</strong>n<br />
had<strong>de</strong>n, gesloten was, was er een an<strong>de</strong>re <strong>de</strong>ur geopend, en werd aan <strong>de</strong> mensen vergiffenis<br />
<strong>van</strong> zon<strong>de</strong>n aangebo<strong>de</strong>n door tussenkomst <strong>van</strong> Christus in het heilige <strong>de</strong>r heiligen. Het ene<br />
<strong>de</strong>el <strong>van</strong> Zijn bediening was afgesloten, slechts om voor een an<strong>de</strong>r plaats te maken. Er was<br />
nog altijd een “open <strong>de</strong>ur” naar het hemelse heiligdom, waar Christus dienst <strong>de</strong>ed ten<br />
behoeve <strong>van</strong> <strong>de</strong> zondaar. Nu werd <strong>de</strong> toepassing <strong>van</strong> die woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Christus in <strong>de</strong><br />
Openbaring aanschouwd, welke op die eigen tijd aan <strong>de</strong> kerk gericht wer<strong>de</strong>n: “Dit zegt <strong>de</strong><br />
Heilige, <strong>de</strong> Waarachtige, die <strong>de</strong> sleutel Davids heeft, die opent, en niemand sluit, en Hij sluit<br />
en niemand opent: Ik weet uw werken; ziet! Ik heb een geopen<strong>de</strong> <strong>de</strong>ur voor u gegeven, en<br />
niemand kan die sluiten.”<br />
Degenen, die in het geloof Jezus volgen in het grote werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> verzoening, zijn het,<br />
die <strong>de</strong> voorrechten <strong>van</strong> Zijn voorspraak voor hen smaken; terwijl <strong>de</strong>genen, die het licht<br />
verwerpen, hetwelk dit <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> bediening aan <strong>de</strong> dag brengt, er geen voor<strong>de</strong>el bij<br />
hebben. De Jo<strong>de</strong>n, die het licht verwierpen, dat bij Christus’ eerste komst geschonken werd,<br />
en die in Hem weiger<strong>de</strong>n te geloven als <strong>de</strong> Heiland <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld, kon<strong>de</strong>n geen vergiffenis<br />
door Hem erlangen. Toen Jezus bij Zijn hemelvaart door Zijn eigen bloed in het hemelse<br />
heiligdom binnentrad om <strong>de</strong> zegeningen <strong>van</strong> Zijn tussenkomst op Zijn discipelen uit te<br />
gieten, wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n in volslagen duisternis gelaten, om daarin voort te gaan met hun<br />
nutteloze offeran<strong>de</strong>n en gaven. De bediening <strong>van</strong> <strong>de</strong> beel<strong>de</strong>n en voorafschaduwingen had<br />
opgehou<strong>de</strong>n te bestaan. Die <strong>de</strong>ur, waardoor <strong>de</strong> mensen eertijds toegang tot God erlang<strong>de</strong>n,<br />
302
stond niet langer open. De Jo<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n geweigerd, Hem te zoeken in <strong>de</strong> enige weg,<br />
waarop Hij gevon<strong>de</strong>n kon wor<strong>de</strong>n, door <strong>de</strong> bediening in het heiligdom in <strong>de</strong> hemel.<br />
Dientengevolge von<strong>de</strong>n ze geen gemeenschap met God. De <strong>de</strong>ur was voor hen gesloten. Ze<br />
had<strong>de</strong>n geen kennis aan Christus als het ware offer en <strong>de</strong> enige mid<strong>de</strong>laar v——r God;<br />
<strong>van</strong>daar, dat ze <strong>de</strong> voor<strong>de</strong>len <strong>van</strong> Zijn bediening niet kon<strong>de</strong>n ont<strong>van</strong>gen.<br />
De toestand <strong>van</strong> <strong>de</strong> ongelovige Jo<strong>de</strong>n stelt <strong>de</strong> toestand <strong>van</strong> <strong>de</strong> zorgelozen en ongelovigen<br />
on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> naamchristenen voor, die eigenwillig onbekend zijn met het werk <strong>van</strong> onze<br />
barmhartige Hogepriester. In <strong>de</strong> zinnebeeldige eredienst moest al het volk <strong>van</strong> Israël zich<br />
om het heiligdom scharen, wanneer <strong>de</strong> hogepriester het heilige <strong>de</strong>r heiligen binnenging, en<br />
ze moesten op <strong>de</strong> plechtigste wijze hun zielen voor God verootmoedigen, opdat ze<br />
vergiffenis <strong>van</strong> hun zon<strong>de</strong>n mochten erlangen, en niet <strong>van</strong> <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring afgesne<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n. Van hoeveel meer gewicht is het dan niet in <strong>de</strong>ze tijd <strong>van</strong> het tegenbeeld <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
grote verzoendag, dat wij het werk <strong>van</strong> onze Hogepriester verstaan, en weten, welke<br />
plichten er <strong>van</strong> ons gevraagd wor<strong>de</strong>n.<br />
De waarschuwingen, die God in barmhartigheid zendt, kunnen niet ongestraft verworpen<br />
wor<strong>de</strong>n. In Noachs tijd werd er een boodschap uit <strong>de</strong> hemel aan <strong>de</strong> wereld gezon<strong>de</strong>n, en<br />
hing <strong>de</strong> zaligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen af <strong>van</strong> <strong>de</strong> wijze, waarop ze met die boodschap han<strong>de</strong>l<strong>de</strong>n.<br />
Daar ze <strong>de</strong> waarschuwing verwierpen, werd Gods Geest aan het zondige geslacht onttrokken,<br />
en kwamen ze om in <strong>de</strong> wateren <strong>van</strong> <strong>de</strong> vloed. In Abrahams tijd hield <strong>de</strong> barmhartigheid op<br />
te pleiten met <strong>de</strong> schuldige inwoners <strong>van</strong> Sodom, en wer<strong>de</strong>n allen, behalve Lot met zijn<br />
vrouw en twee dochters, verteerd door het vuur, dat <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel ne<strong>de</strong>rdaal<strong>de</strong>. Evenzo was<br />
het in <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> Christus. Gods Zoon sprak tot <strong>de</strong> ongelovige Jo<strong>de</strong>n <strong>van</strong> dat geslacht:<br />
“Ziet, uw huis wordt u woest gelaten.” Zien<strong>de</strong> op <strong>de</strong> laatste dagen, verklaart <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong><br />
Oneindige Macht om-trent hen, die “<strong>de</strong> lief<strong>de</strong> <strong>de</strong>r waarheid niet aangenomen hebben, om<br />
zalig te wor<strong>de</strong>n:“—“Daarom zal God hun zen<strong>de</strong>n een kracht <strong>de</strong>r dwaling, dat ze <strong>de</strong> leugen<br />
zou<strong>de</strong>n geloven; opdat ze allen veroor<strong>de</strong>eld wor<strong>de</strong>n, die <strong>de</strong> waarheid niet geloofd hebben,<br />
maar een welbehagen hebben gehad in <strong>de</strong> ongerechtigheid.” Wanneer ze <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> Zijn<br />
Woord verwerpen, trekt God Zijn Geest terug, en geeft hen over aan <strong>de</strong> dwalingen, die ze<br />
liefhebben.<br />
Maar Christus treedt nog steeds tussenbei<strong>de</strong> voor <strong>de</strong> mens, en licht wordt gegeven aan<br />
hen, die het zoeken. Ofschoon dit in het eerst niet door <strong>de</strong> Adventisten werd verstaan, werd<br />
het hun later dui<strong>de</strong>lik, toen <strong>de</strong> teksten, die hun ware toestand bepalen, zich voor hen<br />
begonnen te ontvouwen. Het verstrijken <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd in 1844 werd gevolgd door een tijdperk<br />
<strong>van</strong> grote beproeving voor hen, die zich nog aan het Advent-geloof vastklem<strong>de</strong>n. Hun enige<br />
uitkomst, wat betreft het tot zekerheid komen <strong>van</strong> hun ware toestand, was het licht, dat hun<br />
aandacht bij het hemelse heiligdom bepaal<strong>de</strong>. Sommigen verzaakten hun geloof in hun<br />
vroegere berekening <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetiese tijdperken, en schreven <strong>de</strong> machtige invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Heilige Geest, die met <strong>de</strong> Advent- beweging was gepaard gegaan, aan menselike of<br />
sataniese werkingen toe. Een an<strong>de</strong>re klasse hield zich standvastig aan <strong>de</strong> overtuiging, dat <strong>de</strong><br />
303
Heer hen in hun vroegere on<strong>de</strong>rvinding geleid had; en terwijl ze wachtten en waakten en<br />
ba<strong>de</strong>n, om Gods wil te leren kennen, zagen Matth. 23:38. 2 Thess. 2:10-12. ze, dat hun grote<br />
Hogepriester een an<strong>de</strong>r werk <strong>de</strong>r bediening op zich genomen had; en Hem in het geloof<br />
volgen<strong>de</strong>, begonnen ze zich een begrip te vormen <strong>van</strong> het sluitingswerk <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk. Ze<br />
had<strong>de</strong>n een hel<strong>de</strong>r<strong>de</strong>r inzicht in <strong>de</strong> boodschappen <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste en <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> engel, en<br />
waren bereid om <strong>de</strong> plechtige waarschuwing <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> engel <strong>van</strong> Openbaring 14 zelven<br />
te ont<strong>van</strong>gen, en die aan <strong>de</strong> wereld af te geven<br />
304
Hoofdstuk 25 — Gods Wet Onveran<strong>de</strong>rlik<br />
“En <strong>de</strong> tempel Gods in <strong>de</strong> hemel is geopend gewor<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> ark <strong>van</strong> Zijn verbond is<br />
gezien in Zijn tempel.” De ark <strong>van</strong> Gods verbond is in het heilige <strong>de</strong>r heiligen, het twee<strong>de</strong><br />
vertrek <strong>van</strong> het heiligdom. In <strong>de</strong> bediening <strong>van</strong> <strong>de</strong> aardse tabernakel, welke strekte “als het<br />
voorbeeld en <strong>de</strong> schaduw <strong>van</strong> hemelse dingen,” werd dit vertrek alleen op <strong>de</strong> grote<br />
verzoendag geopend, om het heiligdom te reinigen. Derhalve verwijst <strong>de</strong> aankondiging, dat<br />
<strong>de</strong> tempel Gods in <strong>de</strong> hemel is geopend gewor<strong>de</strong>n, en dat <strong>de</strong> ark <strong>van</strong> Zijn verbond gezien is,<br />
op <strong>de</strong> opening <strong>van</strong> het heilige <strong>de</strong>r heiligen in het hemelse heiligdom in 1844, toen Christus<br />
daar bin-nentrad om het sluitingswerk <strong>van</strong> <strong>de</strong> verzoening te volbrengen. Degenen, die in het<br />
geloof hun grote Hogepriester volg<strong>de</strong>n, toen Hij Zijn bediening in het heilige <strong>de</strong>r heiligen<br />
begon, aanschouw<strong>de</strong>n <strong>de</strong> ark <strong>van</strong> Zijn verbond. Nadat ze het punt <strong>van</strong> het heiligdom<br />
on<strong>de</strong>rzocht had<strong>de</strong>n, begrepen ze <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>ring in <strong>de</strong> bediening <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland, en zagen,<br />
dat Hij nu dienst <strong>de</strong>ed v——r <strong>de</strong> arke Gods, pleiten<strong>de</strong> op Zijn bloed ten behoeve <strong>van</strong><br />
zondaren.<br />
De ark in <strong>de</strong> tabernakel op aar<strong>de</strong> bevatte <strong>de</strong> twee stenen tafelen, waarop <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
Gods wet geschreven ston<strong>de</strong>n. De ark dien<strong>de</strong> alleen als bewaarplaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> tafelen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wet, en <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze God<strong>de</strong>like voorschriften gaf er waar<strong>de</strong> en heiligheid<br />
aan. Toen <strong>de</strong> tempel Gods in <strong>de</strong> hemel geopend werd, werd <strong>de</strong> ark <strong>van</strong> Zijn verbond gezien.<br />
Binnen in het heilige <strong>de</strong>r heili- gen, in het heiligdom in <strong>de</strong> hemel, wordt Gods wet heilig<br />
bewaard, — die wet, welke God zelf on<strong>de</strong>r don<strong>de</strong>ren en bliksemen op Sinaï had verkondigd,<br />
en met Zijn eigen vinger op <strong>de</strong> stenen tafelen had gegrift.<br />
De wet Gods in het heiligdom in <strong>de</strong> hemel is het grote origineel, waar<strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
voorschriften, op <strong>de</strong> stenen tafelen ge-schreven, en door Mozes in zijn vijf boeken<br />
opgenomen, een volmaakt afschrift vorm<strong>de</strong>n. Zij, die tot een begrip <strong>van</strong> dit belangrijke punt<br />
kwamen, wer<strong>de</strong>n op die wijze tot inzicht gebracht <strong>van</strong> het heilige, onveran<strong>de</strong>rlike karakter<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet. Ze verston<strong>de</strong>n, gelijk nooit tevoren, <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Heiland: “Totdat <strong>de</strong> hemel en <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> voorbijgaan, zal er niet één jota, noch één tittel <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> wet voorbijgaan.” Daar <strong>de</strong> wet Gods een openbaring is <strong>van</strong> Zijn wil, een uitdrukking <strong>van</strong><br />
Zijn karakter, moet hij eeuwig blijven bestaan “als een getrouw getuige in <strong>de</strong> hemel.” Geen<br />
enkel gebod is te niet gedaan; geen jota of tittel is veran<strong>de</strong>rd. De psalmist zegt: “O Heer!<br />
Uw woord bestaat in <strong>de</strong>r eeuwigheid in <strong>de</strong> hemelen.” “Al Zijn bevelen zijn getrouw. Ze zijn<br />
on<strong>de</strong>rsteund voor altoos en in eeuwigheid. “<br />
In het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> tien gebo<strong>de</strong>n staat het vier<strong>de</strong> gebod, gelijk dat <strong>de</strong> eerste maal werd<br />
afgekondigd: “Ge<strong>de</strong>nkt aan <strong>de</strong> sabbatdag, dat gij die heiligt. Zes dagen zult ge arbei<strong>de</strong>n en<br />
al uw werk doen, maar <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> dag is <strong>de</strong> sabbat <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer uw God; dan zult ge geen<br />
werk doen, gij, noch uw zoon, noch uw dochter, noch uw dienstknecht, noch uw<br />
dienstmaagd, noch uw vee, noch uw vreem<strong>de</strong>ling, die in uw poorten is; want in zes dagen<br />
305
heeft <strong>de</strong> Heer <strong>de</strong> hemel en <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> gemaakt, <strong>de</strong> zee en al wat daarin is, en Hij rustte ten<br />
zeven<strong>de</strong>n dage; daarom zegen<strong>de</strong> <strong>de</strong> Heer <strong>de</strong> sabbatdag, en heilig<strong>de</strong> <strong>de</strong>zelve.”<br />
De Geest Gods werkte op <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die Zijn Woord on<strong>de</strong>rzochten. De<br />
overtuiging drong zich aan hen op, dat ze on wetend dit voorschrift overtre<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n door<br />
<strong>de</strong> rustdag <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schepper niet te achten. Ze begonnen <strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen na te gaan voor het<br />
hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> week in plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> dag, welke God geheiligd had. Ze<br />
kon<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> Schriften geen bewijs vin<strong>de</strong>n, dat het vier<strong>de</strong> gebod was afgeschaft, of dat <strong>de</strong><br />
Sabbat was veran<strong>de</strong>rd gewor<strong>de</strong>n; <strong>de</strong> zegen, die bij <strong>de</strong> aan<strong>van</strong>g <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> dag had geheiligd,<br />
was nimmer teruggetrokken. Ze had<strong>de</strong>n eerlik getracht, Gods wil te verstaan en te doen;<br />
droefheid vervul<strong>de</strong> daarom hun harten, nu ze zagen, dat ze overtre<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> Zijn wet waren,<br />
en ze bewezen hun trouw aan God door Zijn Sabbat te heiligen.<br />
Er wer<strong>de</strong>n vele en ernstige pogingen in het werk gesteld om hun geloof omver te werpen.<br />
Ie<strong>de</strong>reen zag natuurlik in, dat indien het aardse heiligdom een beeld of afschaduwing <strong>van</strong><br />
het hemelse was, <strong>de</strong> wet, in <strong>de</strong> ark op aar<strong>de</strong> bewaard, dan ook een getrouw afschrift moest<br />
zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet in <strong>de</strong> ark in <strong>de</strong> hemel; en dat het aannemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid betreffen<strong>de</strong> het<br />
aardse heiligdom <strong>de</strong> erkentenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> eisen <strong>van</strong> Gods wet en <strong>de</strong> verplichting <strong>van</strong> <strong>de</strong> Sabbat<br />
<strong>van</strong> het vier<strong>de</strong> gebod insloot. Hierin lag het geheim <strong>van</strong> het bittere en vastbera<strong>de</strong>n verzet<br />
tegen <strong>de</strong> harmoniese verklaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften, welke <strong>de</strong> bediening <strong>van</strong> Christus in het<br />
hemelse heiligdom openbaar<strong>de</strong>. De mens trachtte <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur te sluiten, die God geopend, en <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>ur te openen, die Hij gesloten had. Maar “Hij, die opent, en niemand sluit, en Hij sluit, en<br />
niemand opent,” had gezegd: “Zie, Ik heb een geopen<strong>de</strong> <strong>de</strong>ur voor u gegeven, en niemand<br />
kan die sluiten.” Christus had <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur, of <strong>de</strong> bediening <strong>van</strong> het heilige <strong>de</strong>r heiligen, geopend;<br />
er scheen licht door die geopen<strong>de</strong> <strong>de</strong>ur <strong>van</strong> het heiligdom in <strong>de</strong> hemel, en het vier<strong>de</strong> gebod<br />
werd aangetoond als tot <strong>de</strong> wet behoren<strong>de</strong>, die daar bewaard werd; hetgeen God vastgesteld<br />
had, kon geen mens te niet doen.<br />
Zij, die het licht aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> tussenkomst <strong>van</strong> Christus en <strong>de</strong> onveran<strong>de</strong>rlikheid <strong>van</strong><br />
Gods wet had<strong>de</strong>n aangenomen, zagen, dat dit waarhe<strong>de</strong>n waren, die in Openbaring 14 aan<br />
het licht wer<strong>de</strong>n gebracht. De boodschappen <strong>van</strong> dit hoofd- stuk bevatten een drie- voudige<br />
waarschuwing, welke <strong>de</strong> inwoners <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> moet voorberei<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Heer. De bekendmaking, “De ure <strong>van</strong> Zijn oor<strong>de</strong>el is gekomen,” wijst op het<br />
sluitingswerk <strong>van</strong> Christus’ bediening tot redding <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens. Het kondigt een waarheid<br />
aan, die gepredikt moet wor<strong>de</strong>n, totdat <strong>de</strong> bemid<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland ophoudt, en Hij naar<br />
<strong>de</strong> aar<strong>de</strong> terug- keren zal om Zijn volk tot Zich te nemen. Het werk <strong>van</strong> het oor<strong>de</strong>el, dat in<br />
1844 begonnen is, moet voortgezet wor<strong>de</strong>n, totdat het lot <strong>van</strong> allen, leven<strong>de</strong>n zowel als<br />
do<strong>de</strong>n, beslist is; <strong>van</strong>daar dat het zich zal uitstrekken tot het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> gena<strong>de</strong>tijd voor <strong>de</strong><br />
mensheid. Opdat <strong>de</strong> mensen gereed mogen zijn om te staan in het oor<strong>de</strong>el, gelast <strong>de</strong><br />
boodschap hun om “God te vrezen, en Hem heerlikheid te geven,” “en Hem te aanbid<strong>de</strong>n,<br />
die <strong>de</strong> hemel, en <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> zee, en <strong>de</strong> fonteinen <strong>de</strong>r wateren gemaakt heeft.” Het<br />
gevolg <strong>van</strong> het aanenemen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze boodschappen wordt uitgedrukt in <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n: “Hier<br />
306
zijn ze, die <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods bewaren en het geloof <strong>van</strong> Jezus.” Om gereed te zijn voor het<br />
oor<strong>de</strong>el, is het noodzakelik, dat <strong>de</strong> mensen Gods wet on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n. Die wet zal <strong>de</strong> standaard<br />
<strong>van</strong> het karakter zijn in het oor-<strong>de</strong>el. De apostel Paulus zegt: “Zo velen, als er on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> wet<br />
gezondigd hebben, zullen door <strong>de</strong> wet geoor<strong>de</strong>eld wor<strong>de</strong>n; ... in <strong>de</strong> dag, wanneer God <strong>de</strong><br />
verborgen dingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen zal oor<strong>de</strong>len door Jezus Christus.” En hij zegt, dat “<strong>de</strong><br />
da<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet zullen gerechtvaardigd wor<strong>de</strong>n.” Geloof is noodzakelik om <strong>de</strong> wet Gods<br />
te on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n; want “zon<strong>de</strong>r geloof is het onmogelik Go<strong>de</strong> te behagen.” En “al wat uit het<br />
geloof niet is, dat is zon<strong>de</strong>.”<br />
De mensen wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> eerste engel opgeroepen om “God te vrezen, en Hem<br />
heerlikheid te geven,” en Hem te aanbid<strong>de</strong>n als <strong>de</strong> Schepper <strong>van</strong> hemel en aar<strong>de</strong>. Om dit te<br />
kunnen doen, moeten ze Zijn wet gehoorzaam zijn. De Prediker zegt: “Vreest God, en houdt<br />
Zijn gebo<strong>de</strong>n, want dit betaamt alle mensen.” Geen aanbidding kan Go<strong>de</strong> behagen, zon<strong>de</strong>r<br />
gehoorzaamheid aan Zijn gebo<strong>de</strong>n. “Dit is <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> Gods, dat we Zijn gebo<strong>de</strong>n bewaren.”<br />
“Die zijn oor afwendt <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet te horen, diens gebed zelfs zal een gruwel zijn.” De plicht<br />
<strong>van</strong> God te aanbid<strong>de</strong>n staat op het feit gegrond, dat Hij <strong>de</strong> Schepper is, en dat al het<br />
geschapene aan Hem zijn bestaan dankt. En waar er ook in <strong>de</strong> Bijbel sprake is <strong>van</strong> Zijn eis<br />
om geëerd en aangebe<strong>de</strong>n te wor<strong>de</strong>n boven <strong>de</strong> go<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nen, daar wordt het bewijs<br />
<strong>van</strong> Zijn scheppen<strong>de</strong> macht aangehaald. “Al <strong>de</strong> go<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> volken zijn afgo<strong>de</strong>n; maar <strong>de</strong><br />
Heer heeft <strong>de</strong> hemelen gemaakt.”<br />
“Bij wie dan zult gijlie<strong>de</strong>n Mij vergelijken, die Ik gelijk zij ? zegt <strong>de</strong> Heilige. Heft uw<br />
ogen omhoog, en ziet, wie <strong>de</strong>ze dingen geschapen heeft.” “Alzo zegt <strong>de</strong> Heer, Die <strong>de</strong><br />
hemelen geschapen heeft, Die <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> geformeerd, en Die ze geschapen heeft; ... Ik ben <strong>de</strong><br />
Heer, en niemand meer.” De psalmist zegt: “Weet, dat <strong>de</strong> Heer is God; Hij heeft ons<br />
gemaakt (en niet wij).” “Komt, laat ons aanbid<strong>de</strong>n en ne<strong>de</strong>rbukken, laat ons knielen voor <strong>de</strong><br />
Heer, Die ons gemaakt heeft.” En <strong>de</strong> heilige wezens, die God in <strong>de</strong> hemel aanbid<strong>de</strong>n, geven<br />
als <strong>de</strong> re<strong>de</strong>n op, waarom hun eerbetoon Hem toekomt: “Gij, Heer! zijt waardig te ont<strong>van</strong>gen<br />
<strong>de</strong> heerlikheid en <strong>de</strong> eer en <strong>de</strong> kracht; want Gij hebt alle dingen geschapen.”<br />
In Openbaring 14 wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> mensen opgeroepen om <strong>de</strong> Schepper te aanbid<strong>de</strong>n; en <strong>de</strong><br />
godspraak brengt een klasse aan het licht, die ten gevolge <strong>van</strong> <strong>de</strong> drievoudige boodschap <strong>de</strong><br />
gebo<strong>de</strong>n Gods bewaart. Een <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze gebo<strong>de</strong>n wijst on- mid<strong>de</strong>llik op God als <strong>de</strong> Schepper.<br />
Het vier<strong>de</strong> gebod zegt: “De zeven<strong>de</strong> dag is <strong>de</strong> Sabbat <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer, uw God. . . . Want in zes<br />
dagen schiep <strong>de</strong> Heer <strong>de</strong> hemel en <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, <strong>de</strong> zee en al wat daarin is, en Hij rustte ten<br />
zeven<strong>de</strong>n dage; daarom zegen<strong>de</strong> <strong>de</strong> Heer <strong>de</strong> Sabbatdag, en heilig<strong>de</strong> <strong>de</strong>zelve.” Betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
Sabbat zegt <strong>de</strong> Heer ver<strong>de</strong>r, dat hij “een teken is . . . opdat gij weet, dat Ik, <strong>de</strong> Pleer, uw God<br />
ben.” En <strong>de</strong> re<strong>de</strong>n, die gegeven wordt, is, “<strong>de</strong>wijl <strong>de</strong> Heer in zes dagen <strong>de</strong> hemel en <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong> gemaakt, en op <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> dag gerust en zich verkwikt heeft.”<br />
“De belangrijkheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Sabbat, als ge<strong>de</strong>nkteken <strong>van</strong> <strong>de</strong> schepping, is, dat hij immer<br />
<strong>de</strong> ware re<strong>de</strong>n voor ogen stelt, waarom onze aanbidding Go<strong>de</strong> toekomt:” wijl Hij <strong>de</strong><br />
307
Schepper is, en wij Zijn schepselen zijn. “De Sabbat is daarom het fondament <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Godsverering; want hij leert <strong>de</strong>ze grote waarheid op <strong>de</strong> meest uitdrukkelike wijze, en geen<br />
an<strong>de</strong>re instelling doet dat. De ware grond voor eredienst, niet <strong>van</strong> die op <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> dag<br />
alleen, maar <strong>van</strong> alle godsdienst, wordt in het verschil gevon<strong>de</strong>n tussen <strong>de</strong> Schepper en Zijn<br />
schepselen. Dit grote feit kan nooit verou<strong>de</strong>ren, en moet nimmer vergeten wor<strong>de</strong>n.” Het<br />
was om <strong>de</strong>ze waarheid altijd aan <strong>de</strong> mensen voor ogen te hou<strong>de</strong>n, dat God <strong>de</strong> Sabbat in het<br />
paradijs instel<strong>de</strong>; en zo lang het feit, dat Hij <strong>de</strong> Schepper is, een re<strong>de</strong>n blijft, waarom we<br />
Hem behoren te aanbid<strong>de</strong>n, zolang zal <strong>de</strong> Sabbat er het teken en ge<strong>de</strong>nkstuk <strong>van</strong> blijven.<br />
Indien <strong>de</strong> Sabbat algemeen gehou<strong>de</strong>n was gewor<strong>de</strong>n, zo zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gedachten en<br />
genegenhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens geleid zijn tot <strong>de</strong> Schepper als het voorwerp <strong>van</strong> eerbetoon en<br />
aanbidding, en geen afgo<strong>de</strong>die- naar, godloochenaar, of ongelovige zou er ooit geweest zijn.<br />
Het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Sabbat is een teken <strong>van</strong> trouw aan <strong>de</strong> ware God, “Hem, die <strong>de</strong> hemel, en<br />
<strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> zee, en <strong>de</strong> fonteinen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wateren gemaakt heeft.” Hieruit volgt, dat <strong>de</strong><br />
boodschap, welke <strong>de</strong> mensen beveelt, God te aanbid<strong>de</strong>n en Zijn gebo<strong>de</strong>n te bewaren, hen in<br />
het biezon<strong>de</strong>r oproept tot on<strong>de</strong>rhouding <strong>van</strong> het vier<strong>de</strong> gebod.<br />
In tegenstelling <strong>van</strong> hen, die <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n <strong>van</strong> God bewaren en het geloof <strong>van</strong> Jezus<br />
hebben, wijst <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> engel op een an<strong>de</strong>re klasse, tegen wier dwalingen een ernstige en<br />
vreselike waarschuwing wordt geuit: “Indien iemand het beest aanbidt en zijn beeld, en<br />
ont<strong>van</strong>gt het merkteken aan zijn voorhoofd, of aan zijn hand, die zal ook drinken uit <strong>de</strong> wijn<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> toorn Gods.” Een juiste verklaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> beeldspraak, die hier gebruikt wordt, is<br />
nodig om <strong>de</strong>ze boodschap te verstaan. Wat wordt voorgesteld door het boost, door het beeld,<br />
door het merkteken?<br />
De reeks <strong>van</strong> voorzeggingen, waarin <strong>de</strong>ze symbolen gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n, begint bij<br />
Openbaring 12, met <strong>de</strong> draak, die Christus bij Zijn geboorte trachtte om te brengen. De<br />
draak wordt gezegd, Satan te zijn; hij was het, die er Hero<strong>de</strong>s toe bewegen wil<strong>de</strong> om <strong>de</strong><br />
Heiland ter dood te brengen. Maar het voornaamste werktuig <strong>van</strong> Satan in <strong>de</strong> krijg tegen<br />
Christus en Zijn volk tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> eerste eenwen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christelike jaartelling, was het<br />
Romeinse Rijk, waarin het hei<strong>de</strong>ndom <strong>de</strong> voornaamste godsdienst was. Terwijl dus <strong>de</strong> draak<br />
oorspronkelik Satan voorstelt, is hij, in <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> betekenis, een beeld <strong>van</strong> het hei<strong>de</strong>nse<br />
Rome.<br />
In hoofdstuk 132 wordt een an<strong>de</strong>r beest beschreven, “een par<strong>de</strong>l gelijk,” aan hetwelk <strong>de</strong><br />
draak “zijn kracht, en zijn troon en grote macht” gaf. Gelijk <strong>de</strong> meeste Prostestanten geloofd<br />
hebben, stelt dit symbool het pausdom voor, dat <strong>de</strong> macht, <strong>de</strong> troon en het gezag <strong>van</strong> het<br />
Ou<strong>de</strong> Romeinse Rijk heeft overgenomen. Van het op een par<strong>de</strong>l gelijkend beest wordt er<br />
gezegd: “En het werd een mond gegeven om grote dingen en godslasteringen te spreken. . . .<br />
En het open<strong>de</strong> zijn mond tot lastering tegen God, om Zijn naam te lasteren, en Zijn<br />
tabernakel, en die in <strong>de</strong> hemel wonen. En het werd macht gegeven om aan <strong>de</strong> heiligen krijg<br />
aan te doen, en om die te overwinnen, en het werd macht gegeven over alle geslacht, en taal<br />
308
en volk.” Deze profetie, die bijna gelijklui<strong>de</strong>nd is met <strong>de</strong> beschrijving <strong>van</strong> <strong>de</strong> kleine hoorn<br />
<strong>van</strong> Daniël 7, wijst ongetwijfeld op het pausdom.<br />
“En het werd macht gegeven om zulks te doen, twee en veertig maan<strong>de</strong>n.” En <strong>de</strong> profeet<br />
zegt: “Ik zag een <strong>van</strong> zijn hoof<strong>de</strong>n als tot <strong>de</strong> dood geveld.” En we<strong>de</strong>rom: “Indien iemand in<br />
<strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis leidt, die gaat zelf in <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis : indien iemand met het zwaard zal do<strong>de</strong>n,<br />
die moet zelf met het zwaard gedood wor<strong>de</strong>n!” De twee en veertig maan<strong>de</strong>n zijn hetzelf<strong>de</strong><br />
als “een tijd, en tij<strong>de</strong>n en een ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> een tijd,” drie en een half jaar, of 1260 dagen,<br />
<strong>van</strong> Daniël 7 — <strong>de</strong> tijd geduren<strong>de</strong> welke <strong>de</strong> pauselike macht Gods volk zou on<strong>de</strong>rdrukken.<br />
Dit tijdperk begon, zoals in <strong>de</strong> voorafgaan<strong>de</strong> hoofdstukken gezegd is, met <strong>de</strong> vestiging <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> pauselike oppermacht in 538 n. C., en eindig<strong>de</strong> in 1798. In dat jaar, toen <strong>de</strong> paus door het<br />
Franse leger ge-<strong>van</strong>gen werd genomen, ontving <strong>de</strong> pauselike macht zijn do<strong>de</strong>like wond, en<br />
werd <strong>de</strong> voorspelling vervuld: “Indien iemand in <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis leidt, die gaat zelf in <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis.”<br />
Hier wordt een an<strong>de</strong>r symbool ingeleid. De profeet zegt: “Ik zag een an<strong>de</strong>r beest uit <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong> opkomen, en het had twee hoornen, aan <strong>de</strong> hoornen <strong>van</strong> het lam gelijk.” Zowel <strong>de</strong><br />
verschijning <strong>van</strong> dit beest als <strong>de</strong> wijze, waarop het opkomt, dui<strong>de</strong>n aan, dat het volk, dat er<br />
door vertegenwoordigd wordt, ongelijk is aan die, welke door <strong>de</strong> voorafgaan<strong>de</strong> symbolen<br />
wer<strong>de</strong>n voorgesteld. De grote koninkrijken, die <strong>de</strong> wereld geregeerd hebben, wer<strong>de</strong>n door<br />
<strong>de</strong> profeet Daniël voorgesteld als roofdieren, die opklommen, toen “<strong>de</strong> vier win<strong>de</strong>n <strong>de</strong>s<br />
hemels voortbraken op <strong>de</strong> grote zee.” In Openbaring 17 verklaar<strong>de</strong> een engel, dat wateren<br />
“volken en scharen en natieën en tongen” voorstellen. Win<strong>de</strong>n zijn een symbool <strong>van</strong> strijd.<br />
De vier win<strong>de</strong>n <strong>de</strong>s hemels, die voortbraken op <strong>de</strong> grote zee, stellen <strong>de</strong> vreselike tonelen <strong>van</strong><br />
verovering en opstand voor, waardoor koninkrijken hun kruis hebben omhoog geheven.<br />
Maar het beest met hoornen gelijk een lam werd gezien “uit <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> opkomen<strong>de</strong>.” In<br />
plaats <strong>van</strong> an<strong>de</strong>re machten te overwinnen, ten ein<strong>de</strong> zichzelf te vestigen, moet het volk, dat<br />
aldus voorgesteld wordt, op een grondgebied verrijzen, dat <strong>van</strong> tevoren niet bewoond was,<br />
en daar gelei<strong>de</strong>lik en vreedzaam in getal aangroeien. Het kon daarom niet opstaan te mid<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> zich verdringen<strong>de</strong> en strij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> volkeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Wereld,— die woelige zee<br />
<strong>van</strong> “volken en scharen, en natieën en tongen.” Het moet op het Weste- like Vasteland<br />
gezocht wor<strong>de</strong>n. Welk volk <strong>van</strong> <strong>de</strong> Nieuwe Wereld was in 1798 aan het toenemen in macht,<br />
beloof<strong>de</strong> sterk en groot te zullen wor<strong>de</strong>n, en trok <strong>de</strong> aandacht <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld tot zich? Er kan<br />
bij <strong>de</strong> toepassing <strong>van</strong> dit symbool geen twijfel bestaan. Eén volk, en slechts één, voldoet aan<br />
<strong>de</strong> gegevens <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze profetie, welke ongetwijfeld heenwijst op <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten <strong>van</strong><br />
Amerika. Keer op keer hebben re<strong>de</strong>naar en geschiedschrij-ver, bij het schil<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
opkomst en <strong>de</strong> groei <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze natie, onbewust gebruik gemaakt <strong>van</strong> <strong>de</strong> gedachte, in zo goed<br />
als <strong>de</strong> juiste woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> gewij<strong>de</strong> schrijver.<br />
Hot beest werd gezien “uit <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> opkomen<strong>de</strong>;” en volgens <strong>de</strong> vertalers betekent het<br />
woord, hier als “opkomen<strong>de</strong>” aangegeven, letterlik “groeien of opschieten als een plant.” En,<br />
309
gelijk we gezien hebben, het volk moest opkomen in een grondgebied, dat tevoren niet<br />
bewoond was. Een beroemd schrijver spreekt in zijn beschrijving <strong>van</strong> het ontstaan <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Verenig<strong>de</strong> Staten <strong>van</strong> “het geheim <strong>van</strong> hun voortkomen uit het niet” en zegt: “Gelijk een<br />
stille zaadkorrel zijn we tot een rijk aangegroeid.” Een Europees tijdschrift sprak in 1850<br />
over <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten als een won<strong>de</strong>rlik rijk, dat “eenvoudig te voorschijn kwam,” en “te<br />
mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> stilte <strong>de</strong>r aar<strong>de</strong> dageliks in macht en trots toenam.” Edward Everett sprak in<br />
een re<strong>de</strong> over <strong>de</strong> Pelgrimva<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> dit volk: “Zagen ze uit naar een afgelegen plekje,<br />
onscha- <strong>de</strong>lik door zijn verborgenheid, veilig door zijn afgelegenheid, waar <strong>de</strong> kleine kerk<br />
<strong>van</strong> Lei<strong>de</strong>n vrijheid <strong>van</strong> geweten zou kunnen genieten? Aanschouwt <strong>de</strong> machtige gewesten,<br />
over welke ze in vreedzame verovering ... <strong>de</strong> banieren <strong>van</strong> het kruis hebben omhoog<br />
geheven.”<br />
“En het had twee hoornen, aan <strong>de</strong> hoornen <strong>van</strong> het Lam gelijk.” De hoornen als een lam<br />
geven jeugd, onschuld, en zachtheid te kennen, waardoor het karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong><br />
Staten op gepaste wijze wordt voorgesteld, toen <strong>de</strong> profeet die aanschouw<strong>de</strong> als<br />
“opkomen<strong>de</strong>” in 1798. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Christelike bannelingen, die het eerst naar Amerika<br />
vluchtten, en een toevluchtsoord zochten voor koninklike verdrukking en priesterlike<br />
onverdraagzaamheid, waren er velen die besloten, een staat te stichten op het bre<strong>de</strong><br />
fondament <strong>van</strong> burgerlike en godsdienstige vrijheid. Hun <strong>de</strong>nkbeel<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n opgenomen<br />
in <strong>de</strong> Onafhankelikheids Verklaring, welke aan <strong>de</strong> grote waarheid uitdrukking gaf, dat “alle<br />
mensen gelijk zijn geschapen,” en beschonken zijn met het onvervreemdbare recht op “het<br />
leven, <strong>de</strong> vrijheid, en het najagen <strong>van</strong> geluk.” En <strong>de</strong> Grondwet waarborgt aan het volk het<br />
recht <strong>van</strong> zichzelf te regeren, erin voorzien<strong>de</strong>, dat vertegenwoordigers, door <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> het<br />
volk gekozen, <strong>de</strong> wetten zullen uitvaardigen en toepassen. Vrijheid <strong>van</strong> geloofsovertuiging<br />
werd eveneens toegestaan, het aan ie<strong>de</strong>reen vrijlaten<strong>de</strong> God te dienen volgens <strong>de</strong> inspraak<br />
<strong>van</strong> zijn geweten. Republikanisme en Protestantisme wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> grondbeginselen <strong>van</strong> het<br />
volksbestaan. Deze beginselen zijn het geheim <strong>van</strong> <strong>de</strong> macht en <strong>de</strong> voorspoed <strong>van</strong> <strong>de</strong> natie.<br />
De verdrukten en vertre<strong>de</strong>nen uit <strong>de</strong> gehele Christenheid hebben zich met belangstelling en<br />
hoop naar dit land gewend. Miljoenen hebben <strong>de</strong> kusten er<strong>van</strong> opgezocht, en <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong><br />
Staten hebben hun plaats ingenomen in <strong>de</strong> rij <strong>van</strong> <strong>de</strong> machtigste volken <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>.<br />
Maar het beest met <strong>de</strong> hoornen gelijk een lam “sprak als een draak. En het oefent al <strong>de</strong><br />
macht <strong>van</strong> het eerste beest, in tegenwoordigheid <strong>van</strong> hetzelve, en het maakt, dat <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, en<br />
die daarin wonen, het eerste beest aanbid<strong>de</strong>n, wiens do<strong>de</strong>like won<strong>de</strong> genezen was, . . .<br />
zeggen<strong>de</strong> tot <strong>de</strong>genen, die op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> wonen, dat ze voor het beest, dat <strong>de</strong> wond <strong>van</strong> het<br />
zwaard had, en we<strong>de</strong>r leef<strong>de</strong>, een beeld zou<strong>de</strong>n maken.” De hoornen <strong>van</strong> een lam en <strong>de</strong><br />
stem <strong>van</strong> een draak in het symbool wijzen op een opvallen<strong>de</strong> tegenstelling tussen hetgeen<br />
het aldus voorgestel<strong>de</strong> volk zou belij<strong>de</strong>n, en hetgeen het zou doen. Het “spreken” <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
natie is het han<strong>de</strong>len <strong>van</strong> zijn wetgeven<strong>de</strong> en gerechtelike overhe<strong>de</strong>n. Door zijn han<strong>de</strong>lingen<br />
zou dit volk die vrijgevige en vre<strong>de</strong>lieven<strong>de</strong> beginselen ontkennen, welke het tot grondslag<br />
<strong>van</strong> zijn staatkun<strong>de</strong> had gelegd. De voorspelling, dat het beest zou spreken “als een draak,”<br />
310
en “al <strong>de</strong> macht zou oefenen <strong>van</strong> het eerste beest,” voorzegt dui<strong>de</strong>lik een ontwikkeling <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> geest <strong>van</strong> onver draagzaamheid en vervolging, die zich openbaar<strong>de</strong> in <strong>de</strong> volkeren,<br />
voorgesteld door <strong>de</strong> draak en het beest, dat op een par<strong>de</strong>l geleek. En <strong>de</strong> verklaring, dat het<br />
beest met twee hoornen “maakt, dat <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, en die daarin wonen, het eerste beest<br />
aanbid<strong>de</strong>n,” geeft aan, dat het gezag <strong>van</strong> dit volk uit geoefend zal wor<strong>de</strong>n om een kerkelik<br />
gebruik door te voeren, dat voor het pausdom een daad <strong>van</strong> eerbetoon zal wezen.<br />
Zulk een han<strong>de</strong>ling zou in direkte tegenspraak zijn met <strong>de</strong> beginselen <strong>van</strong> dit<br />
goevernement, met <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> zijn vrije inrichtingen, met hetgeen bij <strong>de</strong><br />
Onafhankelikheids verklaring bepaald en plechtig verklaard was, en met <strong>de</strong> Grondwet. De<br />
stichters <strong>van</strong> <strong>de</strong> natie trachtten wijselik te waken tegen <strong>de</strong> aanwending <strong>van</strong> wereldlike macht<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, met het onvermij<strong>de</strong>lik gevolg daar<strong>van</strong> — onverdraagzaamheid en<br />
vervolging. De Grondwet bepaalt, dat het “Kongres geen wet zal maken betreffen<strong>de</strong> het<br />
vaststellen <strong>van</strong> enige godsdienst, of <strong>de</strong> vrije uitoefening er<strong>van</strong> zal verbie<strong>de</strong>n,” en “dat er<br />
geen proeve <strong>van</strong> godsdienstige overtuiging ooit vereist zal wor<strong>de</strong>n om bevoegd te zijn voor<br />
enig publiek ambt in <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten.” Alleen met openbare schending <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
waarborg <strong>van</strong> <strong>de</strong> vrijheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> natie kan nakoming <strong>van</strong> godsdienstige plichten door <strong>de</strong><br />
burgerlike overheid geëist wor<strong>de</strong>n. Maar <strong>de</strong> onbestaanbaarheid <strong>van</strong> zulk een han<strong>de</strong>ling is<br />
niet groter, dan die in het symbool wordt voorgesteld. Het is het beest met <strong>de</strong> hoornen gelijk<br />
een lam — voorgeven<strong>de</strong> rein, zacht, en onscha<strong>de</strong>lik te zijn — dat spreekt als een draak.<br />
“Zeggen<strong>de</strong> tot <strong>de</strong>genen, die op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> wonen, dat zij voor het beest een beeld zou<strong>de</strong>n<br />
maken.” Hier wordt dui<strong>de</strong>lik een regeringsvorm voorgesteld, welks wetgeven<strong>de</strong> macht bij<br />
het volk berust; een zeer treffend bewijs, dat <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten <strong>de</strong> natie zijn, die in <strong>de</strong><br />
profetie bedoeld wordt. Maar wat is het “beeld <strong>van</strong> het beest”? En hoe moet het gemaakt<br />
wor<strong>de</strong>n? Het beeld wordt gemaakt door het beest met <strong>de</strong> twee hoornen, en is een beeld voor<br />
het eerste beest. Ook wordt het een beeld <strong>van</strong> het beest genoemd. Om <strong>de</strong>rhalve te zien,<br />
waaraan het beeld gelijk zal zijn, en hoe het gevormd zal wor<strong>de</strong>n, moeten we <strong>de</strong><br />
karaktertrekken <strong>van</strong> het beest zelf — het pausdom — nagaan. Toen het be<strong>de</strong>rf in <strong>de</strong> eerste<br />
kerk binnensloop, door afwijking <strong>van</strong> <strong>de</strong> eenvoudigheid <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie, en hei<strong>de</strong>nse<br />
gebruiken en gewoonten aangenomen wer<strong>de</strong>n, verloor <strong>de</strong> kerk <strong>de</strong> Geest en <strong>de</strong> kracht Gods,<br />
en riep, om macht te hebben over <strong>de</strong> gemoe<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> het volk, <strong>de</strong> hulp <strong>van</strong> het wereldlike<br />
gezag in. Het gevolg hier<strong>van</strong> was het pausdom, een kerk, welke <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> staat<br />
beheerste, en die ge-bruikte om zijn eigen doelein<strong>de</strong>n te bevor<strong>de</strong>ren, voornamelik tot het<br />
bestraffen <strong>van</strong> “ketterij. ” Om <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten een beeld <strong>van</strong> het beest te laten maken,<br />
moet <strong>de</strong> godsdienstige macht <strong>de</strong> burgerlike regering zozeer beheersen, dat het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
staat eveneens door <strong>de</strong> kerk gebruikt zal wor<strong>de</strong>n om zijn eigen doelein<strong>de</strong>n te bereiken.<br />
Wanneer <strong>de</strong> kerk zich ook maar wereldlike macht verworven heeft, heeft hij die altijd<br />
gebruikt om afwijking <strong>van</strong> zijn leerstellingen te straffen. Protestantse kerken, die in <strong>de</strong><br />
voetstappen <strong>van</strong> Rome gevolgd zijn door een verbintenis aan te gaan met <strong>de</strong> wereldlike<br />
macht, hebben een gelijksoortige begeerte geopenbaard om <strong>de</strong> vrijheid <strong>van</strong> het geweten te<br />
311
eperken. Een voorbeeld hier<strong>van</strong> vindt men in <strong>de</strong> langdurige vervolging <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
afgeschei<strong>de</strong>nen door <strong>de</strong> Kerk <strong>van</strong> Engeland. Geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> zestien<strong>de</strong> en zeventien<strong>de</strong> eeuw<br />
wer<strong>de</strong>n duizen<strong>de</strong>n afgeschei<strong>de</strong>n predikanten gedwongen, hun kerken te verlaten; en velen,<br />
zowel predikanten als leken, wer<strong>de</strong>n beboet, in hechtenis genomen, gefolterd, en<br />
on<strong>de</strong>rgingen <strong>de</strong> marteldood.<br />
Het was afval, die er <strong>de</strong> eerste kerk toe bracht om <strong>de</strong> hulp in te roepen <strong>van</strong> <strong>de</strong> burgerlike<br />
regering, en dit bereid<strong>de</strong> <strong>de</strong> weg tot <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> het pausdom,— het beest. Paulus<br />
sprak: “Er zal een afval komen, . . . dat geopenbaard zij <strong>de</strong> mens <strong>de</strong>r zon<strong>de</strong>.” Afval in <strong>de</strong><br />
kerk zal dus <strong>de</strong> weg berei<strong>de</strong>n voor het beeld <strong>van</strong> het beest. De Bijbel geeft aan, dat er v——<br />
r <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer een toestand <strong>van</strong> godsdienstige achteruitgang zal zijn, gelijkend op<br />
die <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste eeuwen. “In <strong>de</strong> laatste dagen zullen zware tij<strong>de</strong>n ontstaan. Want <strong>de</strong> mensen<br />
zullen zijn liefhebbers <strong>van</strong> zichzelven, geldgierig, laatdunkend, hovaardig, lasteraars, aan <strong>de</strong><br />
ou<strong>de</strong>ren ongehoorzaam, ondankbaar, onheilig, zon<strong>de</strong>r natuurlike lief<strong>de</strong>, onverzoenlik,<br />
achterklappers, onmatig, wreed, zon<strong>de</strong>r lief<strong>de</strong> tot <strong>de</strong> goe<strong>de</strong>n, verra<strong>de</strong>rs, roekeloos,<br />
opgeblazen, meer liefhebbers <strong>de</strong>r wellusten dan liefhebbers Gods; hebben<strong>de</strong> een gedaante<br />
<strong>van</strong> godzaligheid, maar die <strong>de</strong> kracht er<strong>van</strong> verloochend hebben.” “Doch <strong>de</strong> Geest zegt<br />
dui<strong>de</strong>lik, 2 Thes. 2:3. 2 Tim. 3:1-5. dat in <strong>de</strong> laatste tij<strong>de</strong>n sommigen zullen afvallen <strong>van</strong> het<br />
geloof, zich begeven<strong>de</strong> tot verlei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> geesten en leringen <strong>van</strong> duivelen.” Satan zal werken<br />
“in alle kracht, en tekenen en won<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>r leugen, en in alle verleiding <strong>de</strong>r<br />
onrechtvaardigheid.” En al <strong>de</strong>genen, die “<strong>de</strong> lief<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid niet aangenomen<br />
hebben, om zalig te wor<strong>de</strong>n,” zullen overgelaten wor<strong>de</strong>n om aan te nemen “een kracht <strong>de</strong>r<br />
dwaling, dat ze <strong>de</strong> leugen zou<strong>de</strong>n geloven.” Wanneer <strong>de</strong>ze toestand <strong>van</strong> god<strong>de</strong>loosheid zal<br />
bereikt zijn, dan zal men <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> gevolgen zien als in <strong>de</strong> eerste eeuwen.<br />
Het grote verschil <strong>van</strong> geloof in <strong>de</strong> Protestantse kerken wordt door velen beschouwd als<br />
een beslissend bewijs, dat er nimmer pogingen gedaan kunnen wor<strong>de</strong>n om een gedwongen<br />
eenvormigheid te verzekeren. Doch se<strong>de</strong>rt jaren reeds bestaat er in zekere kerken <strong>van</strong> het<br />
Protestantse geloof een sterk en toenemend gevoel ten gunste <strong>van</strong> een vereniging, op<br />
geloofspunten gegrond, die aan alle gemeen zijn. Om zulk een unie te verkrijgen, moet men<br />
natuurlik afzien <strong>van</strong> het bespreken <strong>van</strong> alle on<strong>de</strong>rwerpen, waarover men niet<br />
overeenstemt— hoe belangrijk die ook mogen zijn <strong>van</strong> een bijbels standpunt beschouwd.<br />
Charles Beecher zei in een preek, in het jaar 1846 gehou<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> geestelikheid <strong>van</strong><br />
“<strong>de</strong> e<strong>van</strong>geliese Protestantse kerkgenootschappen niet alleen <strong>van</strong> begin tot eind gevormd is<br />
on<strong>de</strong>r een vreselike druk <strong>van</strong> louter mensevrees, maar dat hun predikanten leven, zich<br />
bewegen, en a<strong>de</strong>men in een toestand <strong>van</strong> zaken, die geheel en al bedorven is, en dat ze ie<strong>de</strong>r<br />
uur <strong>de</strong> toevlucht nemen tot ie<strong>de</strong>re one<strong>de</strong>le karaktertrek in hun wezen om <strong>de</strong> waarheid het<br />
zwijgen op te leggen, en <strong>de</strong> knie te buigen voor <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> afval. Is dat niet <strong>de</strong> manier<br />
geweest, waarop het met Rome is gegaan ? Beleven we het ontstaan er<strong>van</strong> niet opnieuw? En<br />
wat zien we onmid<strong>de</strong>llik v——r ons? Weer een algemene verga<strong>de</strong>ring! Een wereldkonventie!<br />
Een e<strong>van</strong>geliese alliantie en een algemene geloofsbelij<strong>de</strong>nis!”1 Wanneer het<br />
312
zover zal gekomen zijn, zal er voor <strong>de</strong> poging tot het bereik <strong>van</strong> volkomen eenvormigheid<br />
nog maar één enkele stap overblijven, en men neemt <strong>de</strong> toevlucht tot geweld. 1 Tim. 4:1. 2<br />
Thess. 2:9-11. 1Preek over “The Bible a Sufficient Creed,” geleverd te Fort Wayne, Ind., 22<br />
Febr., 1846.<br />
Wanneer <strong>de</strong> voornaamste kerken <strong>van</strong> <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten, zich verenigen<strong>de</strong> op zulke<br />
geloofspunten als ze met elkan<strong>de</strong>r gemeen hebben, <strong>de</strong> Staat zullen bewegen om hun<br />
bepalingen te laten doorvoeren, en hun instellingen te on<strong>de</strong>rsteunen, dan zal het Protestantse<br />
Amerika een beeld gemaakt hebben <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse priesterheerschappij, en zal het<br />
opleggen <strong>van</strong> burgerlike straffen op mensen <strong>van</strong> ver-schillen<strong>de</strong> <strong>de</strong>nkwijze er het<br />
onvermij<strong>de</strong>like gevolg <strong>van</strong> zijn.<br />
Het beest met twee hoornen “maakt (beveelt), dat het aan allen, kleinen en groten, en<br />
rijken en armen, en vrijen en dienstknechten, een merkteken zal geven aan hun rechterhand<br />
of aan hun voorhoof<strong>de</strong>n; en dat niemand mag kopen of verkopen, dan die dat merkteken<br />
heeft, of <strong>de</strong> naam <strong>van</strong> het beest, of het getal <strong>van</strong> zijn naam.” De waarschuwing <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong><br />
engel is: “Indien iemand het beest aanbidt en zijn beeld, en ont<strong>van</strong>gt het merkteken aan zijn<br />
voorhoofd, of aan zijn hand, die zal ook drinken uit <strong>de</strong> wijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> toorn Gods.” “Het beest,”<br />
dat in <strong>de</strong>ze boodschap genoemd wordt, <strong>de</strong> aanbidding waar<strong>van</strong> verplichtend wordt gemaakt<br />
door het beest met <strong>de</strong> twee hoornen, is het eerste, of het op een par<strong>de</strong>l gelijkend beest <strong>van</strong><br />
Openbaring 13,— het pausdom. Het “beeld <strong>van</strong> het beest” stelt die vorm <strong>van</strong> het afvallige<br />
Protestantisme voor, welke ontstaan zal, wanneer <strong>de</strong> Protestantse kerken <strong>de</strong> hulp <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
burgerlike macht zullen inroepen om hun leerstellingen door te voeren. Voor het “merk <strong>van</strong><br />
het beest” moet nog een omschrijving gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n.<br />
Na <strong>de</strong> waarschuwing tegen het aanbid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het beest en zijn beeld zegt <strong>de</strong> profetie:<br />
“Hier zijn zij, die <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods bewaren en het geloof <strong>van</strong> Jezus.” Daar <strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong><br />
gebo<strong>de</strong>n Gods bewaren, aldus genoemd wor<strong>de</strong>n in tegenstelling <strong>van</strong> hen, die het beest en<br />
zijn beeld aanbid<strong>de</strong>n, en zijn merkteken ont<strong>van</strong>gen, volgt daaruit, dat het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Gods<br />
wet aan <strong>de</strong> ene kant, en het overtre<strong>de</strong>n er<strong>van</strong> aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kant, het on<strong>de</strong>rscheid zal<br />
uitmaken tussen <strong>de</strong> aanbid<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> God en aanbid<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het beest.<br />
De biezon<strong>de</strong>re karaktertrek <strong>van</strong> het beest, en <strong>de</strong>rhalve ook <strong>van</strong> zijn beeld, is het breken<br />
<strong>van</strong> Gods gebo<strong>de</strong>n. Daniël zegt <strong>van</strong> <strong>de</strong> kleine hoorn, het pausdom, dat “het zal menen <strong>de</strong><br />
tij<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> wet te veran<strong>de</strong>ren.” En Paulus noemt <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> macht <strong>de</strong> “mens <strong>de</strong>r zon<strong>de</strong>,” die<br />
zich boven God zou verheffen. De ene profetie vult <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re aan. Alleen door het<br />
veran<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> Gods wet kon het pausdom zich boven God verheffen; wie <strong>de</strong> aldus<br />
veran<strong>de</strong>r<strong>de</strong> wet, met bewustzijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>ring, zou hou<strong>de</strong>n, zou <strong>de</strong> hoogste eer<br />
bewijzen aan die macht, door welke <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>ring gemaakt was. Zulk een bewijs <strong>van</strong><br />
gehoorzaamheid aan pause- like wetten zou een teken <strong>van</strong> getrouwheid aan <strong>de</strong> paus in plaats<br />
<strong>van</strong> aan God zijn.<br />
313
Het pausdom heeft getracht, Gods wet te veran<strong>de</strong>ren. Het twee<strong>de</strong> gebod, waarin het<br />
aanbid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> beel<strong>de</strong>n verbo<strong>de</strong>n wordt, is uit <strong>de</strong> wet weggelaten, en het vier<strong>de</strong> gebod is z—<br />
veran<strong>de</strong>rd, dat het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste in plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> dag als Sabbat gewettigd<br />
wordt. Maar <strong>de</strong> pause- liken beweren, als re<strong>de</strong>n voor het weglaten <strong>van</strong> het twee<strong>de</strong> gebod, dat<br />
het onnodig is, daar het in het eerste opgesloten ligt, en dat ze <strong>de</strong> wet nauwkeurig z—<br />
we<strong>de</strong>rgeven, als Gods bedoeling was, dat die verstaan zou wor<strong>de</strong>n. Dit kan <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>ring<br />
niet zijn, die door <strong>de</strong> profeet is voorspeld. Een opzettelike, voorbedachte veran<strong>de</strong>ring wordt<br />
aangegeven: “Het zal menen, <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> wet te veran<strong>de</strong>ren.” De veran<strong>de</strong>ring in het<br />
vier<strong>de</strong> gebod vervult nauwkeurig <strong>de</strong> voorzegging. De enige macht, die ze beweren hiervoor<br />
te hebben, is het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk. Hier stelt <strong>de</strong> pauselike macht zich openlik boven God.<br />
Terwijl <strong>de</strong>genen, die God aanbid<strong>de</strong>n, zich in het biezon<strong>de</strong>r zullen on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n doordat<br />
ze het vier<strong>de</strong> gebod in ere hou<strong>de</strong>n,— daar dit het teken <strong>van</strong> Zijn scheppen<strong>de</strong> macht is, en het<br />
bewijs <strong>van</strong> Zijn aanspraak op <strong>de</strong> eerbied en hul<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens — zullen <strong>de</strong>genen, die het<br />
beest aanbid<strong>de</strong>n, zich on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n door hun pogingen om het ge<strong>de</strong>nkteken <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Schepper te niet te doen, en <strong>de</strong> instelling <strong>van</strong> Rome eer te bewijzen. Het was ten behoeve<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondag, dat het pausdom voor <strong>de</strong> eerste maal zijn aanmatigen<strong>de</strong> eis <strong>de</strong>ed gel<strong>de</strong>n; en<br />
zijn eerste toevlucht tot <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Staat was om het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondag als “Dag<br />
<strong>de</strong>s Heren” verplichtend te maken. Maar <strong>de</strong> Bijbel wijst op <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> dag, en niet op <strong>de</strong><br />
eerste, als <strong>de</strong> dag <strong>de</strong>s Heren. Christus zei: “Zo is dan <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen een Heer ook <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Sabbat.” Het vier<strong>de</strong> gebod zegt: “De zeven<strong>de</strong> dag is <strong>de</strong> Sabbat <strong>de</strong>s Heren.” En door <strong>de</strong><br />
profeet Jesaja beschrijft <strong>de</strong> Heer hem als “Mijn heilige dag.”<br />
De bewering, die zo menigmaal aangevoerd wordt, dat Christus <strong>de</strong> Sabbat veran<strong>de</strong>rd<br />
heeft, wordt door Zijn eigen woor<strong>de</strong>n bewezen, onwaar te zijn. In Zijn bergre<strong>de</strong> sprak Hij:<br />
“Meent niet, dat Ik gekomen ben, om <strong>de</strong> wet of <strong>de</strong> profeten te ontbin<strong>de</strong>n; Ik ben niet<br />
gekomen om die te ontbin<strong>de</strong>n, maar te vervullen; want voorwaar zeg Ik u: totdat <strong>de</strong> hemel<br />
en <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> voorbijgaan, zal er niet één jota, noch één tittel <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet voorbijgaan, totdat<br />
het alles zal zijn geschied. Zo wie dan één <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze minste gebo<strong>de</strong>n zal ontbon<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong><br />
mensen alzo zal geleerd hebben, die zal <strong>de</strong> minste genaamd wor<strong>de</strong>n in het koninkrijk <strong>de</strong>r<br />
hemelen; maar zo wie ze zal gedaan en geleerd hebben, die zai groot genaamd wor<strong>de</strong>n in<br />
het koninkrijk <strong>de</strong>r hemelen.” Het is een bekend feit, dat over het algemeen door<br />
Protestanten toegegeven wordt, dat <strong>de</strong> Schrift geen gezag aangeeft voor het veran<strong>de</strong>ren <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Sabbat. Dit wordt dui<strong>de</strong>lik aangetoond in boeken en geschriften, die door het<br />
Amerikaanse Traktaatgenootschap en <strong>de</strong> Amerikaanse Zon- dagschool-Unie uitgegeven zijn.<br />
Een <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze werken stemt toe “het volslagen zwijgen <strong>van</strong> het Nieuwe Testament, wat een<br />
bepaald gebod voor <strong>de</strong> Sabbat (Zondag, <strong>de</strong> eerste dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> week), of bepaal<strong>de</strong> regels voor<br />
het hou<strong>de</strong>n er<strong>van</strong>, betreft.”<br />
Een an<strong>de</strong>r zegt: “Tot op <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> Christus’ dood was er geen veran<strong>de</strong>ring in <strong>de</strong> dag<br />
gemaakt;” en, “voor zover opgetekend staat, hebben zij (<strong>de</strong> apostelen) . . . geen bepaald<br />
gebod gegeven, waarin het opgeven <strong>van</strong> <strong>de</strong> Sabbat op <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> dag, en het hou<strong>de</strong>n er<strong>van</strong><br />
314
op <strong>de</strong> eerste dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> week, voorgeschreven werd.” Rooms Katholieken stemmen toe, dat<br />
<strong>de</strong> veran<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> <strong>de</strong> Sabbat door hun kerk gemaakt is, en verklaren, dat Protestanten door<br />
het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondag <strong>de</strong> macht er<strong>van</strong> erkennen. In <strong>de</strong> “Katholieke Katechismus <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Christelike Godsdienst” wordt als antwoord op een vraag, welke dag uit gehoorzaamheid<br />
aan het vier<strong>de</strong> gebod gehou<strong>de</strong>n moet wor<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> verklaring gegeven: “On<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
ou<strong>de</strong> wet was <strong>de</strong> Zaterdag <strong>de</strong> heilige dag; doch <strong>de</strong> Kerk heeft op aanwijzing <strong>van</strong> Christus, en<br />
door Gods Geest geleid, <strong>de</strong> Zondag in plaats <strong>van</strong> Zaterdag gesteld; daarom heiligen we nu<br />
<strong>de</strong> eerste, niet <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> dag. Zondag betekent, en is nu, <strong>de</strong> dag <strong>de</strong>s Heren.” Als bewijs <strong>van</strong><br />
het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> Katholieke Kerk geven <strong>de</strong> pauseliken aan “het feit zelf <strong>van</strong> het veran<strong>de</strong>ren<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Sabbat in Zondag, hetwelk <strong>de</strong> Protestanten toegeven; . . . want door het vieren <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Zondag erkennen ze <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Kerk om feesten in te stellen, en op straffe verplichtend<br />
te maken.” Wat is <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> <strong>de</strong> Sabbat dan an<strong>de</strong>rs dan het teken of<br />
merkteken <strong>van</strong> het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse Kerk—“het merkteken <strong>van</strong> het beest”?<br />
De Roomse Kerk heeft zijn aanspraak op oppergezag niet laten varen; en wanneer <strong>de</strong><br />
wereld en <strong>de</strong> Protestantse kerken een sabbat aannemen, die <strong>de</strong>ze kerk geschapen heeft,<br />
tegelijkertijd <strong>de</strong> Sabbat <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel verwerpen<strong>de</strong>, geven ze in werkelikheid toe, dat hij dit<br />
gezag bezit. Ze mogen zich beroepen op het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> overlevering en dat <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
kerkva<strong>de</strong>rs, om <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>ring te billiken; maar door dat te doen, ontkennen ze juist het<br />
beginsel, dat hen <strong>van</strong> Rome scheidt,— dat “<strong>de</strong> Bijbel, en <strong>de</strong> Bijbel alleen, <strong>de</strong> godsdienst <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Protestanten” uit maakt. De pausgezin<strong>de</strong> begrijpt, dat ze zichzelven bedriegen, en<br />
eigenwillig <strong>de</strong> ogen sluiten voor <strong>de</strong> feiten <strong>van</strong> <strong>de</strong> zaak. Naarmate <strong>de</strong> beweging voor het<br />
verplichtend maken <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondag veld wint, verheugt hij zich, er zich <strong>van</strong> overtuigd<br />
hou<strong>de</strong>n<strong>de</strong>, dat dit ten slotte <strong>de</strong> gehele Protestantse wereld on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> banier <strong>van</strong> Rome zal<br />
brengen. De Roomsen verklaren, dat “het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondag door <strong>de</strong> Protestanten een<br />
hul<strong>de</strong> is, die zij, ondanks zich-zelven, aan het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> (Katholieke) Kerk toebrengen.”<br />
Het verplichtend maken <strong>van</strong> <strong>de</strong> viering <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondag <strong>van</strong> <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Protestantse<br />
kerken is, dwang opleggen tot aanbidding <strong>van</strong> het pausdom — <strong>van</strong> het beest. Degenen dus<br />
die, <strong>de</strong> eisen <strong>van</strong> het vier<strong>de</strong> gebod verstaan<strong>de</strong>, verkiezen, <strong>de</strong> valse in plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> ware<br />
Sabbat te hou<strong>de</strong>n, bewijzen daardoor hul<strong>de</strong> aan die macht, door welke hij alleen<br />
voorgeschreven is. Maar juist door het opleggen <strong>van</strong> een godsdienstige plicht door<br />
wereldlike macht, zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> kerken zich een beeld <strong>van</strong> het beest maken; <strong>van</strong>daar dat het<br />
verplichtend stellen <strong>van</strong> Zondagsviering in <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten een gedwongen opleggen<br />
zou zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> aanbidding <strong>van</strong> het beest en zijn beeld.<br />
Maar <strong>de</strong> Christenen in vroegere tij<strong>de</strong>n hebben <strong>de</strong> Zondag gevierd, menen<strong>de</strong>, dat ze<br />
daardoor <strong>de</strong> Sabbat <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel hiel<strong>de</strong>n; en er zijn ook nu ware Christenen in ie<strong>de</strong>re kerk,<br />
<strong>de</strong> Rooms Katholieke niet uitgesloten, die eerlik geloven, dat <strong>de</strong> Zondag <strong>de</strong> Sabbat is<br />
volgens God<strong>de</strong>like instelling. God neemt <strong>de</strong> eerlikheid <strong>van</strong> hun bedoeling, en <strong>de</strong> oprechtheid,<br />
waarme<strong>de</strong> ze v——r Hem staan, aan. Maar wanneer het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondag door <strong>de</strong> wet<br />
bevolen zal wor<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> wereld ingelicht zal zijn aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> verplichting <strong>van</strong> <strong>de</strong> ware<br />
315
Sabbat, dan zal ie<strong>de</strong>reen, die Gods gebod overtreedt, om aan een voorschrift te gehoorzamen,<br />
waarvoor geen hoger gezag bestaat dan dat <strong>van</strong> Rome, het pausdom daardoor boven God<br />
eren. Hij bewijst hul<strong>de</strong> aan Rome, en aan <strong>de</strong> macht, welke <strong>de</strong> instelling, door Rome<br />
voorgeschreven, bin<strong>de</strong>nd maakt. Hij aanbidt het beest en zijn beeld. Wanneer <strong>de</strong> mensen<br />
alsdan <strong>de</strong> instelling verwerpen, welke God verklaard heeft het teken <strong>van</strong> Zijn gezag te zijn,<br />
en in <strong>de</strong> plaats daar<strong>van</strong> die eren, welke Rome gekozen heeft tot teken <strong>van</strong> zijn oppergezag,<br />
zullen ze daardoor het teken <strong>van</strong> getrouwheid aan Rome—“het merkteken <strong>van</strong> het beest”—<br />
aanvaar<strong>de</strong>n. En niet voordat <strong>de</strong> mensen dui<strong>de</strong>lik <strong>van</strong> <strong>de</strong> zaak zijn on<strong>de</strong>rricht, en tot een<br />
bepaal<strong>de</strong> keuze komen tussen <strong>de</strong> bevelen Gods en <strong>de</strong> bevelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen, zullen zij, die<br />
in die overtreding voortleven, “het merkteken <strong>van</strong> het beest ont<strong>van</strong>gen.”<br />
De vreselikste bedreiging, die ooit tot stervelingen gericht is, ligt in <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>r<strong>de</strong> engel besloten. Het moet wel een erge zon<strong>de</strong> zijn, die Gods toorn onvermengd, d. i.<br />
zon<strong>de</strong>r barmhartigheid, over zich inroept. De mensen wor<strong>de</strong>n aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze belangrijke<br />
zaak niet in het duister gelaten; <strong>de</strong> waarschuwing tegen <strong>de</strong>ze zon<strong>de</strong> moet aan <strong>de</strong> wereld<br />
bekend gemaakt wor<strong>de</strong>n v——r <strong>de</strong> uitgieting <strong>van</strong> Gods oor<strong>de</strong>len, opdat allen weten mogen,<br />
waarom die uitgegoten wor<strong>de</strong>n, en tijd mogen hebben om eraan te ontkomen. De profetie<br />
verklaart, dat <strong>de</strong> eerste engel zijn aankondiging zou doen aan “alle natie en geslacht, en taal<br />
en volk.” De waarschuwing <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> engel, welke een <strong>de</strong>el uitmaakt <strong>van</strong> <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong><br />
drievoudige boodschap, zal niet min<strong>de</strong>r ver verbreid wor<strong>de</strong>n. Hij wordt in <strong>de</strong> profetie<br />
voorgesteld als afgekondigd te wor<strong>de</strong>n met een grote stem door een engel, vliegen<strong>de</strong> in het<br />
mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel, en zal <strong>de</strong> aandacht <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld tot zich trekken.<br />
Aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> strijd zal <strong>de</strong> gehele Christenheid in twee grote klassen ver<strong>de</strong>eld<br />
zijn,— <strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods bewaren en het geloof <strong>van</strong> Jezus hebben, en zij, die<br />
het beest en zijn beeld aanbid<strong>de</strong>n en zijn merkteken ont<strong>van</strong>gen. Ofschoon kerk en staat hun<br />
verenig<strong>de</strong> macht zullen gebruiken om “allen, kleinen en groten, en rijken en armen, en<br />
vrijen en dienstknechten,” te dwingen, “het merkteken <strong>van</strong> het beest” te ont<strong>van</strong>gen, toch zal<br />
Gods volk het niet aannemen. De Ziener <strong>van</strong> Patmos aanschouw<strong>de</strong> hen, “die <strong>de</strong> overwinning<br />
had<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het beest, en <strong>van</strong> zijn beeld, en <strong>van</strong> zijn merkteken, en <strong>van</strong> het getal <strong>van</strong> zijn<br />
naam, welke ston<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> glazen zee, hebben<strong>de</strong> <strong>de</strong> citers Gods,” en ze zongen het gezang<br />
<strong>van</strong> Mozes en het Lam.<br />
316
Hoofdstuk 26 — Een Hervormingswerk<br />
De Sabbatshervorming, welke in <strong>de</strong> laatste dagen moet plaats vin<strong>de</strong>n, is in <strong>de</strong> profetie<br />
<strong>van</strong> Jesaja voorspeld: “Alzo zegt <strong>de</strong> Heer: “Bewaart het recht, en doet gerechtigheid; want<br />
Mijn heil is nabij om te komen, en Mijn gerechtigheid om geopenbaard te wor<strong>de</strong>n.<br />
Welgelukzalig is <strong>de</strong> mens, die zulks doet, en het mensekind, dat daaraan vasthoudt; die <strong>de</strong><br />
sabbat houdt, zodat hij die niet ontheiligt, en die zijn hand bewaart <strong>van</strong> enig kwaad te doen.„<br />
“De vreem<strong>de</strong>n, die zich tot <strong>de</strong> Heer voegen, om Hem te dienen, en om <strong>de</strong> naam <strong>de</strong>s Heren<br />
lief te hebben, om Hem tot knechten te zijn: al wie <strong>de</strong> sabbat houdt, dat hij die niet<br />
ontheilige, en die aan Mijn verbond vasthou<strong>de</strong>n: die zal Ik ook brengen tot Mijn heilige berg,<br />
en Ik zal hen verheugen in Mijn be<strong>de</strong>huis; hun brand-offers en hun slachtoffers zullen<br />
aangenaam wezen op Mijn altaar; want Mijn huis zal een be<strong>de</strong>huis genoemd wor<strong>de</strong>n voor<br />
alle volken.”<br />
Deze woor<strong>de</strong>n zijn <strong>van</strong> toepassing op <strong>de</strong> Christelike be<strong>de</strong>ling, zoals uit <strong>de</strong> samenhang<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> teksten blijkt: “De Here Here, die <strong>de</strong> verdrevenen <strong>van</strong> Israël verga<strong>de</strong>rt, spreekt: Ik zal<br />
tot hem nog meer verga<strong>de</strong>ren, nevens hen, die tot hem verga<strong>de</strong>rd zijn.” Hier wordt het<br />
inbrengen <strong>van</strong> <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nen door het e<strong>van</strong>gelie voorgesteld. En over hen, die dan <strong>de</strong> Sabbat<br />
heiligen, wordt een zegen uitgesproken. Aldus blijft <strong>de</strong> verplichting <strong>van</strong> het vier<strong>de</strong> gebod<br />
nog <strong>van</strong> kracht na <strong>de</strong> kruisiging, opstanding, en hemelvaart <strong>van</strong> Christus, tot op <strong>de</strong> tijd,<br />
wanneer Zijn dienstknechten <strong>de</strong> blij<strong>de</strong> tij-ding aan alle natieën zullen prediken.<br />
De Heer gebiedt bij mon<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> profeet: “Bind het getuigenis toe, verzegel <strong>de</strong><br />
wet on<strong>de</strong>r Mijn leerlingen.” Het zegel <strong>van</strong> Gods wet wordt in het vier<strong>de</strong> gebod gevon<strong>de</strong>n.<br />
Dit is het enige <strong>van</strong> al <strong>de</strong> tien, dat zowel <strong>de</strong> naam als <strong>de</strong> titel <strong>van</strong> <strong>de</strong> Wetgever aan het licht<br />
brengt. Het verklaart, dat Hij <strong>de</strong> Schepper is <strong>van</strong> hemel 453 en aar<strong>de</strong>, en geeft aldus Zijn<br />
aanspraak te kennen op eerbied en aanbidding boven alle an<strong>de</strong>ren. Behalve dit gebod is er<br />
geen <strong>van</strong> <strong>de</strong> tien, waaruit blijkt, op wiens gezag <strong>de</strong> wet gegeven is. Toen <strong>de</strong> Sabbat door <strong>de</strong><br />
pauselike macht veran<strong>de</strong>rd werd, werd het zegel <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet afgenomen. De discipelen <strong>van</strong><br />
Jezus wor<strong>de</strong>n opgeroepen om het we<strong>de</strong>r te herstellen, door <strong>de</strong> Sabbat <strong>van</strong> het vier<strong>de</strong> gebod<br />
opnieuw <strong>de</strong> plaats toe te kennen, die hem rechtens toekomt, als ge<strong>de</strong>nkteken <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Schepper en bewijs <strong>van</strong> Zijn gezag.<br />
“Tot <strong>de</strong> wet en tot <strong>de</strong> getuigenis.” Terwijl er tegenstrijdige leerstellingen en theorieën in<br />
overvloed zijn, is <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> God <strong>de</strong> enige onfeilbare maatstaf, waaraan alle meningen,<br />
leerstellingen en theorieën getoetst moeten wor<strong>de</strong>n. De profeet zegt: “Zo ze niet spreken<br />
naar dit woord, het zal zijn dat ze geen dageraad zullen hebben dat er geen licht in hen is.”<br />
We<strong>de</strong>rom wordt het bevel gegeven: “Roep uit <strong>de</strong> keel, houd niet in; verhef uw stem als een<br />
bazuin, en verkondig Mijn volk hun overtreding, en het huis Jakobs hun zon<strong>de</strong>n.” Het is niet<br />
<strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze wereld, maar het zijn <strong>de</strong>genen, welke <strong>de</strong> Heer “Mijn volk” noemt, die over<br />
hun overtredingen berispt moeten wor<strong>de</strong>n. Hij verklaart ver<strong>de</strong>r: “Hoewel ze Mij dageliks<br />
317
zoeken, en een lust hebben aan <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> Mijn wegen, als een volk, dat gerechtigheid<br />
doet, en het recht <strong>van</strong> zijn God niet verlaat.” Hier wordt een klasse <strong>van</strong> mensen<br />
voorgedragen, die zichzelven rechtvaardig <strong>de</strong>nken, en groot belang schijnen te stellen in <strong>de</strong><br />
dienst <strong>van</strong> God; maar <strong>de</strong> strenge en ernstige bestraffing <strong>van</strong> Hem, die <strong>de</strong> harten proeft, toont,<br />
dat ze <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like voorschriften met voeten vertre<strong>de</strong>n.<br />
Op <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> wijze spreekt <strong>de</strong> profeet over <strong>de</strong> instelling, die verlaten is gewor<strong>de</strong>n:<br />
“De fondamenten, <strong>van</strong> geslacht tot geslacht verwoest, zult gij oprichten; en gij zult genaamd<br />
wor<strong>de</strong>n: Die <strong>de</strong> bressen toemuurt, die <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n we<strong>de</strong>r opmaakt, om te bewonen. Indien gij<br />
uw voet <strong>van</strong> <strong>de</strong> sabbat afkeert, <strong>van</strong> te doen uw lust op Mijn heilige dag; en indien gij <strong>de</strong><br />
Sabbat noemt een verlustiging, opdat <strong>de</strong> Heer geheiligd wor<strong>de</strong>, die te eren is; en indien ge<br />
die eert, dat ge uw wegen niet doet, en uw eigen lust niet vindt, noch een woord daar<strong>van</strong><br />
spreekt: dan zult ge u verlustigen in <strong>de</strong> Heer.” Deze profetie is eveneens op onze tijd <strong>van</strong><br />
toepassing. De bres is in Gods wet gemaakt, toen <strong>de</strong> Sabbat door <strong>de</strong> Roomse macht is<br />
veran<strong>de</strong>rd. Maar <strong>de</strong> tijd is gekomen, waarop die God<strong>de</strong>like instelling we<strong>de</strong>r <strong>van</strong> kracht<br />
gemaakt moet wor<strong>de</strong>n. De bres moet toegemuurd, en het fondament, <strong>van</strong> geslacht tot<br />
geslacht verwoest, moet we<strong>de</strong>r opgericht wor<strong>de</strong>n.<br />
Geheiligd door <strong>de</strong> rust en <strong>de</strong> zegen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schepper, werd <strong>de</strong> Sabbat door Adam<br />
gehou<strong>de</strong>n in zijn onschuldige staat in het reine E<strong>de</strong>n; en evenzo door <strong>de</strong> gevallen, maar<br />
boetvaardige Adam, toen hij uit zijn gelukstaat verdreven was. Hij werd door al <strong>de</strong><br />
patriarchen, <strong>van</strong> Abel tot op <strong>de</strong> rechtvaardige Noach, tot op Abraham, tot op Jakob,<br />
gehou<strong>de</strong>n. Toen het uitverkoren volk in Egypte in slavernij was, verloren velen te mid<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> heersen<strong>de</strong> afgo<strong>de</strong>dienst hun kennis aan Gods wet; maar toen <strong>de</strong> Heer Israël verloste,<br />
verkondig<strong>de</strong> Hij Zijn wet met ontzagwekken<strong>de</strong> grootsheid aan <strong>de</strong> verzamel<strong>de</strong> scharen, opdat<br />
ze Zijn wil kennen, en Hem altijd vrezen en gehoorzamen zou<strong>de</strong>n.<br />
Van die dag af tot op <strong>de</strong>ze tijd is <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> Gods wet op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> bewaard gewor<strong>de</strong>n,<br />
en is <strong>de</strong> Sabbat <strong>van</strong> het vier<strong>de</strong> gebod gehou<strong>de</strong>n. Ofschoon het “<strong>de</strong> mens <strong>de</strong>r zon<strong>de</strong>” gelukte,<br />
Gods heilige dag met voeten te tre<strong>de</strong>n, toch waren er zelfs in het tijdperk <strong>van</strong> zijn<br />
opperheerschappij getrouwe zielen, in geheime plaatsen verborgen, die <strong>de</strong> dag in ere hiel<strong>de</strong>n.<br />
Se<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> Hervorming zijn er in ie<strong>de</strong>r geslacht enkelen geweest, die <strong>de</strong> viering er<strong>van</strong><br />
handhaaf<strong>de</strong>n. Ofschoon menigmaal te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hoon en vervolging, is er een gedurig<br />
getuigenis afgelegd <strong>van</strong> <strong>de</strong> bestendigheid <strong>van</strong> Gods wet, en <strong>de</strong> heilige verplichting <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Sabbat <strong>van</strong> <strong>de</strong> schepping.<br />
Deze waarhe<strong>de</strong>n, welke in Openbaring 14 aan het licht gebracht wor<strong>de</strong>n, in verband met<br />
het “eeuwig e<strong>van</strong>gelie,” zullen <strong>de</strong> kerk <strong>van</strong> Christus on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong> Zijn<br />
verschijning. Want als gevolg <strong>van</strong> <strong>de</strong> drievoudige boodschap wordt er aangekondigd: “Hier<br />
zijn zij, die <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods bewaren en het geloof <strong>van</strong> Jezus.” En <strong>de</strong>ze boodschap is <strong>de</strong><br />
laatste, die gegeven zal wor<strong>de</strong>n v——r <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer. Onmid<strong>de</strong>llik na <strong>de</strong><br />
318
afkondiging er<strong>van</strong> wordt <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen door <strong>de</strong> profeet gezien, komen<strong>de</strong> in<br />
heerlikheid om <strong>de</strong> oogst <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> in te halen.<br />
Zij, die het licht aangaan<strong>de</strong> het heiligdom en <strong>de</strong> onver- an<strong>de</strong>rlikheid <strong>van</strong> Gods wet<br />
aannamen, waren vol vreug<strong>de</strong> en verwon<strong>de</strong>ring, toen ze <strong>de</strong> schoonheid en overeenstemming<br />
zagen <strong>van</strong> het stelsel <strong>de</strong>r waarheid, zoals dat zich aan hun verstand ontvouw<strong>de</strong>. Ze wensten,<br />
dat het licht, hetwelk hun zo dierbaar toescheen, aan alle Christenen zou me<strong>de</strong>ge<strong>de</strong>eld<br />
wor<strong>de</strong>n; en kon<strong>de</strong>n zich niet an<strong>de</strong>rs voorstellen, dan dat het met blijdschap zou wor<strong>de</strong>n<br />
aangenomen. Doch waarhe<strong>de</strong>n, die hen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld zou<strong>de</strong>n doen verschillen, waren aan<br />
velen, die voorgaven volgelingen <strong>van</strong> Christus te zijn, niet welkom, en gehoorzaamheid aan<br />
het vier<strong>de</strong> gebod eiste een opoffering, waarvoor <strong>de</strong> meer<strong>de</strong>rheid terugbeef<strong>de</strong>.<br />
Wanneer <strong>de</strong> eisen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Sabbat wer<strong>de</strong>n voorgelegd, re<strong>de</strong>neer<strong>de</strong>n er velen <strong>van</strong> een<br />
werelds standpunt. Ze zei<strong>de</strong>n: “We hebben altijd <strong>de</strong> Zondag gehou<strong>de</strong>n; onze va<strong>de</strong>rs <strong>de</strong><strong>de</strong>n<br />
hetzelf<strong>de</strong>, en veel goe<strong>de</strong> en vrome mensen zijn gelukkig gestorven, terwijl ze die dag<br />
hiel<strong>de</strong>n. Indien zij het rechte had<strong>de</strong>n, dan hebben wij het ook. Het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze nieuwe<br />
Sabbat zou ons <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen afzon<strong>de</strong>ren, en we zou<strong>de</strong>n geen invloed meer over hen<br />
kunnen uitoefenen. Wat kan een klein gezelschap, dat <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> dag houdt, hopen te<br />
volbrengen tegenover <strong>de</strong> gehele wereld, die <strong>de</strong> Zondag houdt?” Het was door soortgelijke<br />
beweringen, dat <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n hun venverping <strong>van</strong> Christus trachtten te recht- vaardigen. Hun<br />
va<strong>de</strong>ren waren door God aangenomen, ter- wijl ze Hem hun offeran<strong>de</strong>n brachten, en<br />
waarom kon<strong>de</strong>n <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren geen zaligheid vin<strong>de</strong>n door op hetzelf<strong>de</strong> pad voort te gaan 1 Zo<br />
ook re<strong>de</strong>neer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> pausgezin<strong>de</strong>n in Luthers tijd, dat ware Christenen gestorven waren in<br />
het Katholieke geloof, en dat die godsdienst dus voldoen<strong>de</strong> was om zalig te wor<strong>de</strong>n. Zulk<br />
een wijze <strong>van</strong> re<strong>de</strong>neren zou <strong>de</strong> weg voor alle vooruitgang, zowel in geloofsovertuiging als<br />
<strong>de</strong> beoefening er<strong>van</strong>, voor goed afsluiten.<br />
Velen voer<strong>de</strong>n aan, dat het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondag vele eeuwen lang een vastgesteld<br />
leerstuk en een algemeen ge- bruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk geweest was. Als we<strong>de</strong>rlegging <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
bewering werd er aangetoond, dat <strong>de</strong> Sabbat en <strong>de</strong> viering er<strong>van</strong> nog ou<strong>de</strong>r en algemener<br />
was, even oud als <strong>de</strong> wereld zelf, en <strong>de</strong> goedkeuring wegdroeg <strong>van</strong> engelen zowel als <strong>van</strong><br />
God. Toen <strong>de</strong> grondvesten <strong>de</strong>r aar<strong>de</strong> ne<strong>de</strong>rzonken, toen <strong>de</strong> morgensterren tezamen vrolik<br />
zongen, en al <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren Gods juiehten, toen werd <strong>de</strong> grond voor <strong>de</strong> Sabbat gelegd. Wei<br />
mag <strong>de</strong>ze instelling ons eerbied inboezemen; liij is niet op menselik gezag gegrond, noeh<br />
rust op menselike over- leveringen; hij is door <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> <strong>van</strong> dagen veror<strong>de</strong>nd, en door Zijn<br />
eeuwig woord als gebod aangegeven.<br />
Toen <strong>de</strong> aandacht <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen op het on<strong>de</strong>rwerp <strong>van</strong> <strong>de</strong> Sabbatshervorming gevestigd<br />
werd, verdraai<strong>de</strong>n <strong>de</strong> volkspredikers het woord Gods, en gaven zulke verklaringen <strong>van</strong><br />
hetgeen er geschreven staat, als aan on<strong>de</strong>rzoeken<strong>de</strong> harten het best bevrediging zou<strong>de</strong>n<br />
geven. En zij die niet voor zichzelven <strong>de</strong> Schriften on<strong>de</strong>rzochten, namen gaarne<br />
gevolgtrekkingen aan, welks met hun wensen overeenstem- <strong>de</strong>n. Velen trachtten door<br />
319
argumenten, drogre<strong>de</strong>nen, over- leveringen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerkva<strong>de</strong>rs, en liet gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk <strong>de</strong><br />
waarheid te niet te maken. De voorstan<strong>de</strong>rs er<strong>van</strong> wer<strong>de</strong>n naar hun Bijbels gedreven, om <strong>de</strong><br />
echtheid <strong>van</strong> het vier<strong>de</strong> gebod te ver<strong>de</strong>digen.<br />
Eenvoudige mensen, alleen gewapend met het Woord <strong>de</strong>r waarheid, we<strong>de</strong>rston<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
aanvallen <strong>van</strong> geleer<strong>de</strong>n, die met verwon<strong>de</strong>ring en woe<strong>de</strong> zagen, dat hun welsprekend, vals<br />
re<strong>de</strong>neren machteloos was tegenover het eenvoudige, eerlike spreken <strong>van</strong> mannen. die <strong>de</strong><br />
Schrift ken<strong>de</strong>n, in plaats <strong>van</strong> bedreven te zijn in schoolse spitsvondighe<strong>de</strong>n. Bij gebrek aan<br />
bewijs in <strong>de</strong> Bijbel, dat ze tot hun voor- <strong>de</strong>el kon<strong>de</strong>n gebruiken,voer<strong>de</strong>n velen met<br />
onvermoei<strong>de</strong> vol- harding aan,vergeten<strong>de</strong> hoe hetzelf<strong>de</strong> tegen Christus en Zijn apostelen<br />
ingebracht was:- “Waarom verstaan onze grote geleer<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze Sabbatskwestie niet? Er zijn<br />
er maar weinigen, die <strong>van</strong> uw geloof zijn. Het is niet mogelik, dat gij gelijk hebt, en dat alle<br />
geleer<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> wereld zich zou<strong>de</strong>n vergissen.”<br />
Om zulke argumenten te we<strong>de</strong>rleggen, was het slechts nodig aan te halen, wat <strong>de</strong> Schrift<br />
leert, en op <strong>de</strong> geschie- <strong>de</strong>nis te wijzen <strong>van</strong> <strong>de</strong> leidingen <strong>de</strong>s Heren met Zijn volk door alle<br />
eeuwen heen. God werkt door hen, die Zijn stem horen en gehoorzamen; door hen, die, zo<br />
nodig, onaangename waarhe<strong>de</strong>n verkondigen, en niet bevreesd zijn om volkszon- <strong>de</strong>n te<br />
bestraffen. De re<strong>de</strong>n, waarom Hij niet meer geleer<strong>de</strong>n en mannen <strong>van</strong> hoge stand in <strong>de</strong><br />
wereld kiest om vooraan te gaan in hervormingsbewegingen, is, dat zij op hun geloofs- leer,<br />
theorieen, en theologiese stelsels vertrouwen, en geen belioefte gevoelen om door God<br />
geleerd te wor<strong>de</strong>n. Alleen zij, die in persoonlike gemeenschap staan met <strong>de</strong> Bron <strong>van</strong> alle<br />
wijsheid, zijn in staat om <strong>de</strong> Schriften te verstaan of uit te leggen.<br />
Mannen, die weinig schoolgeleerdheid be- zitten, wor<strong>de</strong>n somtijds geroepen om <strong>de</strong><br />
waarheid te verkondigen, niet omdat ze ongeleerd zijn, maar omdat ze geen voldoen<strong>de</strong><br />
zelfgenoegzaamheid hebben om te weigeren, zich door God te laten on<strong>de</strong>rwijzen. Zij leren<br />
in <strong>de</strong> school <strong>van</strong> Christus, en hun ne<strong>de</strong>righeid en gehoorzaamheid maken hen groot. Door<br />
hun <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> Zijn waarheid toe te vertrouwen, bewijst God hun een eer, waarbij aardse<br />
eer en menselike grootheid in het niet verzinken.<br />
De meer<strong>de</strong>rheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Adventisten verwierp <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n aangaan<strong>de</strong> het heiligdom en<br />
Gods wet; velen gaven ook hun geloof in <strong>de</strong> Advent-beweging op, en namen onjuiste en<br />
strijdige inzichten aan over <strong>de</strong> profetieën, die op dat werk betrekking hebben. Sommigen<br />
vervielen in <strong>de</strong> dwaling <strong>van</strong> herhaal<strong>de</strong>lik een bepaal<strong>de</strong> tijd voor <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus<br />
vast te stellen. Het licht, dat nu over het on<strong>de</strong>rwerp <strong>van</strong> het heiligdom scheen, zou hun<br />
getoond hebben, dat geen enkel profeties tijdperk zich tot <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer<br />
uitstrekt: dat <strong>de</strong> juiste tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze gebeurtenis niet voorzegd is. Maar zich <strong>van</strong> het licht<br />
afwen<strong>de</strong>n<strong>de</strong>, hiel<strong>de</strong>n ze aan, <strong>de</strong> ene tijd na <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re vast te stellen voor <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Heer, en wer<strong>de</strong>n telkenmale teleurgesteld.<br />
Toen <strong>de</strong> Christenen te Thessalonica valse inzichten koester<strong>de</strong>n betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus, ried <strong>de</strong> apostel Paulus hun aan, hun hoop en verwachtingen<br />
320
zorgvuldig aan Gods woord te toetsen. Hij bepaal<strong>de</strong> hen bij profetieën, waarin <strong>de</strong><br />
gebeurtenissen geopenbaard wer<strong>de</strong>n, welke moesten plaats hebben, v——rdat Christus<br />
we<strong>de</strong>rkomen zou, en toon<strong>de</strong> aan, dat ze geen grond had<strong>de</strong>n om Hem toen reeds te<br />
verwachten. “Dat niemand u verlei<strong>de</strong> op enigerlei wijze,“1 is zijn waarschuwend woord.<br />
Indien ze toegaven aan verwachtingen, die niet door <strong>de</strong> Schrift bekrachtigd wer<strong>de</strong>n, zou<strong>de</strong>n<br />
ze tot een verkeer<strong>de</strong> gedragslijn gebracht wor<strong>de</strong>n; teleurstelling zou hen blootstellen aan <strong>de</strong><br />
spot <strong>van</strong> ongelovigen, en ze zou<strong>de</strong>n in gevaar staan <strong>van</strong> aan ontmoediging toe te geven, en<br />
in verleiding komen <strong>van</strong> aan <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n te twijfelen, die noodzakelik waren voor hun<br />
zaligheid. De vermaning <strong>van</strong> <strong>de</strong> apostel aan <strong>de</strong> Thessaloni- censen bevat een gewichtige les<br />
voor hen, die in <strong>de</strong> laatste dagen leven. Veel Adventisten hebben het gevoel gehad, dat<br />
tenzij ze hun geloof op (2 Thess. 2:3). een bepaal<strong>de</strong> tijd voor <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren<br />
kon<strong>de</strong>n vestigen, ze niet ijverig en waakzaam kon<strong>de</strong>n zijn in hun voorbereiding. Doch<br />
wanneer hun hoop keer op keer opgewekt wordt, alleen om opnieuw teleurgesteld te wor<strong>de</strong>n,<br />
wordt hun geloof z— geschokt, dat het hun bijna onmogelik is, om nog on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> indruk te<br />
blijven <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetie.<br />
Het prediken <strong>van</strong> een bepaal<strong>de</strong> tijd voor het oor<strong>de</strong>el bij <strong>de</strong> afkondiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste<br />
boodschap was op bevel <strong>van</strong> God. De berekening <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetiese tijdperken, waarop die<br />
boodschap zich grond<strong>de</strong>, en waardoor het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> 2300 dagen in <strong>de</strong> herfst <strong>van</strong> 1844<br />
viel, is onbetwistbaar. De herhaal<strong>de</strong> pogingen om nieuwe datums voor het begin en ein<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> profetiese tijdperken te vin<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> onjuiste re<strong>de</strong>nering, die nodig is om <strong>de</strong>ze<br />
stellingen te ver<strong>de</strong>digen, leidt <strong>de</strong> harten niet alleen <strong>van</strong> <strong>de</strong> tegenwoordige waarheid af, maar<br />
verij<strong>de</strong>lt ook alle pogingen om <strong>de</strong> profetieën uit te leggen. Hoe meer er een bepaal<strong>de</strong> tijd<br />
voor <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer gesteld wordt, en hoe algemener die wordt verkondigd,<br />
hoe beter het Satan aanstaat. Als <strong>de</strong> tijd verstreken is, bezorgt hij <strong>de</strong> voorstan<strong>de</strong>rs spot en<br />
verachting, en hoont op die wijze <strong>de</strong> grote Advent-beweging <strong>van</strong> 1843 en 1844. Zij, die in<br />
<strong>de</strong>ze dwaling volhar<strong>de</strong>n, zullen ten laatste een datum bepalen, die te ver in <strong>de</strong> toekomst ligt<br />
voor <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus. Aldus zullen ze er toe komen om te rusten op een valse<br />
zekerheid, en velen zullen het niet inzien v——r het te laat is.<br />
De geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> het ou<strong>de</strong> Israël is een treffend beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvinding, die <strong>de</strong><br />
Adventisten hebben opgedaan. God leid<strong>de</strong> Zijn kin<strong>de</strong>ren in <strong>de</strong> Advent-beweging, evenals<br />
Hij <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren Israëls uit Egypteland leid<strong>de</strong>. In <strong>de</strong> grote teleurstelling werd hun geloof op<br />
<strong>de</strong> proef gesteld, gelijk dat <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hebreën aan <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> Zee. Had<strong>de</strong>n ze bij voortduring<br />
vertrouwd op <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> hand, die met hen geweest was in hun voorgaan<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvinding,<br />
ze zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> zaligheid Gods hebben gezien. Indien allen, die aan het werk <strong>van</strong> 1844<br />
<strong>de</strong>elnamen, <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> engel had<strong>de</strong>n aangenomen, en die in <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Heilige Geest verkondigd had<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> Heer zou hun pogingen krachtig hebben gesteund.<br />
De wereld zou zich gebaad hebben in een stroom <strong>van</strong> licht. De aardbewoners zou<strong>de</strong>n jaren<br />
gele<strong>de</strong>n gewaarschuwd zijn geweest, het sluitingswerk zou zijn voltooid, en Christus zou<br />
gekomen zijn om Zijn volk te verlossen.<br />
321
Het was Gods wil niet, dat Israël veertig jaren in <strong>de</strong> wil<strong>de</strong>rnis zou ronddwalen; Hij<br />
wenste hen rechtuit naar het land Kanaän te lei<strong>de</strong>n, en hen daar te vestigen als een heilig,<br />
gelukkig volk. Maar “zij hebben niet kunnen ingaan <strong>van</strong> wege hun ongeloof.” Ten gevolge<br />
<strong>van</strong> hun afkerigheid en afval kwamen ze in <strong>de</strong> woestijn om, en wer<strong>de</strong>n an<strong>de</strong>ren verwekt om<br />
het beloof<strong>de</strong> land binnen te gaan. Evenzo was het niet Gods wil, dat <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong><br />
Christus z— lang zou wor<strong>de</strong>n uitgesteld, of dat Zijn volk zoveel jaren in <strong>de</strong>ze wereld <strong>van</strong><br />
zon<strong>de</strong> en verdriet vertoeven zou. Maar ongeloof vervreemd<strong>de</strong> hen <strong>van</strong> God. Daar ze<br />
weiger<strong>de</strong>n het werk te doen, dat Hij hun aangewezen had, wer<strong>de</strong>n er an<strong>de</strong>ren verwekt om <strong>de</strong><br />
boodschap te verkondigen. Uit gena<strong>de</strong> tot <strong>de</strong> wereld stelt Jezus Zijn we<strong>de</strong>rkomst uit, opdat<br />
zondaren <strong>de</strong> gelegenheid zou<strong>de</strong>n hebben om <strong>de</strong> waarschuwing te horen, en in Hem een<br />
schuilplaats te vin<strong>de</strong>n, voordat <strong>de</strong> toorn Gods zal uitgegoten wor<strong>de</strong>n.<br />
De voorstelling <strong>van</strong> een waarheid, die <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n en dwalingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n berispt,<br />
moet nu, gelijk in vorige eeuwen, tegenstand verwekken. “Een iegelik, die kwaad doet, haat<br />
het licht, en komt tot het licht niet, opdat zijn werken niet bestraft wor<strong>de</strong>n.” Wanneer <strong>de</strong><br />
mensen zien, dat ze hun ingenomen stelling niet ver<strong>de</strong>digen kunnen uit <strong>de</strong> Schrift, besluiten<br />
velen die met hand en tand vast te hou<strong>de</strong>n, en vallen op kwaadaardige wijze het karakter en<br />
<strong>de</strong> drijfveren aan <strong>van</strong> hen, die een waarheid ver<strong>de</strong>digen, welke niet in <strong>de</strong> smaak valt. Het is<br />
<strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> gedragslijn, die door alle tij<strong>de</strong>n heen gevolgd is. Elia werd een beroer<strong>de</strong>r <strong>van</strong> Israël<br />
verklaard, Jeremia een verra<strong>de</strong>r, en Paulus een veront- reiniger <strong>van</strong> <strong>de</strong> tempel. Van die tijd<br />
af tot op he<strong>de</strong>n heeft men <strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong> waarheid trouw wensten te blijven, als<br />
oproerlingen, ketters, of scheurmakers aangeklaagd. Een menigte mensen, te ongelovig om<br />
het vaste woord <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetie aan te nemen, zullen zon<strong>de</strong>r na te vragen lichtge- lovig een<br />
beschuldiging opnemen tegen hen, die zon<strong>de</strong>n durven bestraffen, welke fatsoenshalve<br />
gedaan wor<strong>de</strong>n. Deze geest zal meer en meer toenemen. En <strong>de</strong> Bijbel leert dui<strong>de</strong>lik, dat er<br />
een tijd na<strong>de</strong>rt, waarin <strong>de</strong> wetten <strong>van</strong> <strong>de</strong> staat zodanig in strijd zullen zijn met Gods wet, dat,<br />
wie al <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like voorschriften zal wensen te gehoorzamen, smaad en straf zal moeten<br />
lij<strong>de</strong>n als een boosdoener.<br />
Wat is met het oog hierop <strong>de</strong> plicht <strong>van</strong> <strong>de</strong> boodschapper <strong>de</strong>r waarheid? Moet hij<br />
besluiten, dat <strong>de</strong> waarheid niet verkondigd behoort te wor<strong>de</strong>n, omdat <strong>de</strong> enige uitwerking<br />
er<strong>van</strong> dikwels slecht is; dat <strong>de</strong> mensen geprikkeld wor<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> vereisten er<strong>van</strong> te<br />
ontduiken, of er zich tegen te verzetten? Neen; hij heeft niet meer re<strong>de</strong>n om het getuigenis<br />
<strong>van</strong> Gods woord achter te hou<strong>de</strong>n, omdat het tegenstand verwekt, dan <strong>de</strong> vroegere<br />
hervormers had<strong>de</strong>n. De belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> hun geloof, door heiligen en martelaren afgelegd,<br />
staat ten nutte <strong>van</strong> <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> geslachten opgetekend. Die leven<strong>de</strong> voorbeel<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
heiligheid en standvastige oprechtheid zijn geboekstaafd om <strong>de</strong>zulken moed in te boezemen,<br />
die tans opgeroepen wor<strong>de</strong>n om als getuigen voor God pal te staan. Zij ontvingen gena<strong>de</strong> en<br />
waarheid, niet alleen voor zichzelven, maar opdat door hen <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> God <strong>de</strong> aar<strong>de</strong><br />
verlichten zou. Heeft God Zijn dienstknechten in dlt geslacht licht gegeven ? Dan behoren<br />
ze het in <strong>de</strong> wereld te laten schijnen. In <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> tijd zei <strong>de</strong> Heer tot iemand, die in Zijn naam<br />
322
sprak: “Het huis Israëls wil naar u niet horen, omdat ze naar Mij niet willen horen.”<br />
Desniettegenstaan<strong>de</strong> zei Hij: “Maar gij zult Mijn woor<strong>de</strong>n tot hen spreken, hetzij dat ze<br />
horen zullen, of hetzij dat ze het laten zullen.” Tot Gods dienstknecht in <strong>de</strong>ze tijd wordt het<br />
bevel gericht: “Verhef uw stem als een bazuin, en verkondig Mijn volk hun overtreding, en<br />
het huis Jakobs hun zon<strong>de</strong>n.”<br />
Voor zover <strong>de</strong> gelegenheid zich voor hen openstelt, draagt ie<strong>de</strong>reen, die het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
waarheid ont<strong>van</strong>gen heeft, <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> plechtige en vreselike verantwoording, als <strong>de</strong> profeet<br />
<strong>van</strong> Israël, tot wie het woord <strong>de</strong>s Heren kwam, zeggen<strong>de</strong>: “Gij nu, o mensekind! Ik heb u tot<br />
een wachter gesteld over het huis Israels; zo zult gij het woord uit Mijn mond horen, en hen<br />
<strong>van</strong> Mijnentwege waarschuwen. Ais Ik tot <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze zeg: O god<strong>de</strong>loze, ge zult <strong>de</strong> dood<br />
sterven! en gij spreekt niet, om <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze <strong>van</strong> zijn weg af te manen; die god<strong>de</strong>loze zal in<br />
zijn ongerechtigheid sterven, maar zijn bloed zal Ik <strong>van</strong> uw hand eisen. Maar als gij <strong>de</strong><br />
god<strong>de</strong>loze <strong>van</strong> zijn weg afmaant, dat hij zich <strong>van</strong> die bekere, en hij zich <strong>van</strong> zijn weg niet<br />
bekeert: zo zal hij in zijn ongerechtigheid sterven, maar gij hebt uw ziel bevrijd.”<br />
Wat zowel <strong>de</strong> aanname als <strong>de</strong> verspreiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid zo zeer in <strong>de</strong> weg staat, is<br />
het feit, dat het ongemak en smaadheid met zich brengt. Dit is <strong>de</strong> enige bewijsgrond tegen<br />
<strong>de</strong> waarheid, die <strong>de</strong> voorstan<strong>de</strong>rs er<strong>van</strong> nooit hebben kunnen we<strong>de</strong>rleggen. Maar dat alles<br />
houdt <strong>de</strong> ware volgelingen <strong>van</strong> Christus niet terug. Zij wachten niet, totdat <strong>de</strong> waarheid<br />
algemeen in <strong>de</strong> gunst valt. Overtuigd <strong>van</strong> hun plicht, nemen ze kalm het kruis op zich, met<br />
<strong>de</strong> apostel Paulus achten<strong>de</strong>, dat “onze lichte verdrukking, die zeer haast voorbijgaat, ons een<br />
gans zeer uitnemend eeuwig gewicht <strong>de</strong>r heerlikheid werkt;”2 met iemand <strong>van</strong> ouds<br />
“achten<strong>de</strong> <strong>de</strong> versmaadheid <strong>van</strong> Christus meer<strong>de</strong>re rijkdom te zijn, dan <strong>de</strong> schatten in<br />
Egypte.” Wat ook hun belij<strong>de</strong>nis moge zijn, het zijn alleen <strong>de</strong>zulken, welke in hun hart <strong>de</strong><br />
wereld dienen, die meer uit beleid han<strong>de</strong>len dan uit beginsel in zaken betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
godsdienst. We behoren het goe<strong>de</strong> te kiezen, omdat het goed is, en <strong>de</strong> gevolgen er<strong>van</strong> aan<br />
God over te laten. De wereld is zijn grote hervormingen verschuldigd aan mannen <strong>van</strong><br />
beginsel, geloof en moed. Door zulke mannen moet het her-vormingswerk ook in <strong>de</strong>ze tijd<br />
uitgevoerd wor<strong>de</strong>n. Aldus spreekt <strong>de</strong> Heer: “Hoort naar Mij, gijlie<strong>de</strong>n, die <strong>de</strong> gerechtigheid<br />
kent, gij volk, in welks hart Mijn wet is! vreest niet <strong>de</strong> smaadheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens, en ontzet u<br />
niet over hun smaadre<strong>de</strong>nen. Want <strong>de</strong> mot zal ze opeten als een kleed, en het schietwormpje<br />
zal ze opeten als wol; maar Mijn gerechtigheid zal in eeuwigheid zijn, en Mijn heil <strong>van</strong><br />
geslacht tot geslachten.”<br />
323
Hoofdstuk 27 — Opwekkingen in <strong>de</strong> Laatste Tijd<br />
Waar Gods woord ook maar in getrouwheid gepredikt is, daar heeft het een uitwerking<br />
gehad, die <strong>van</strong> zijn God<strong>de</strong>like oorsprong getuig<strong>de</strong>. Gods Geest vergezel<strong>de</strong> <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong><br />
Zijn dienstknechten, en zette het Woord kracht bij. Zondaren voel<strong>de</strong>n hun geweten<br />
ontwaken. Het “licht, hetwelk verlicht een iegelik mens, komen<strong>de</strong> in <strong>de</strong> wereld,” drong door<br />
tot in <strong>de</strong> geheime schuilhoeken <strong>van</strong> hun zielen; en hetgeen in <strong>de</strong> duisternis verborgen was,<br />
werd openbaar. Diepe overtuiging overmeester<strong>de</strong> hun verstand en harten. Ze wer<strong>de</strong>n<br />
overtuigd <strong>van</strong> zon<strong>de</strong>, <strong>van</strong> gerechtigheid, en <strong>van</strong> een toekomend oor<strong>de</strong>el. Ze beseften Gods<br />
rechtvaardigheid, en schrikten terug voor <strong>de</strong> gedachte <strong>van</strong> in hun schuld en onreinheid te<br />
verschijnen v——r Hem, die <strong>de</strong> harten doorzoekt. In zielsangst riepen ze uit: “Wie zal mij<br />
verlossen uit het lichaam <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze dood?” Terwijl het kruis <strong>van</strong> Golgotha met zijn oneindig<br />
offer voor <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>de</strong>r mensen geopenbaard werd, zagen ze, dat <strong>de</strong> verdiensten <strong>van</strong><br />
Christus alleen toereikend waren om te boeten voor hun overtredingen; dat die alleen <strong>de</strong><br />
mens met God kon<strong>de</strong>n verzoenen. In geloof en ootmoedigheid namen ze het Lam Gods, dat<br />
<strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld wegneemt, aan. Door het bloed <strong>van</strong> Jezus had<strong>de</strong>n ze “vergeving<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n, die tevoren geschied zijn.”<br />
Deze zielen brachten vruchten voort, <strong>de</strong> bekering waardig. Ze geloof<strong>de</strong>n, wer<strong>de</strong>n<br />
gedoopt, en ston<strong>de</strong>n op om in nieuwigheid <strong>de</strong>s levens te wan<strong>de</strong>len,— nieuwe schepselen in<br />
Christus Jezus, niet om zich naar vroegere begeerlikhe<strong>de</strong>n te gedragen, maar om, door het<br />
geloof in <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God, Zijn voetstappen te drukken, Zijn karakter te weerspiegelen, en<br />
zichzelven te reinigen, gelijk Hij rein is. Hetgeen zij eenmaal haatten, had<strong>de</strong>n ze nu lief; en<br />
wat ze eenmaal liefhad<strong>de</strong>n, haatten ze nu. Wie trots en aanmatigend was, werd zachtmoedig<br />
en ne<strong>de</strong>rig <strong>van</strong> hart. Wie ij<strong>de</strong>l en hoogmoedig was, werd ernstig en beschei<strong>de</strong>n. De<br />
heiligschen<strong>de</strong>r werd eerbiedig, <strong>de</strong> dronkaard werd matig, en <strong>de</strong> losbandige werd rein. De<br />
ij<strong>de</strong>le mo<strong>de</strong>s <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld wer<strong>de</strong>n afgelegd. Christenen zochten niet “het versiersel, dat<br />
uiterlik is, bestaan<strong>de</strong> in het vlechten <strong>van</strong> het haar, en omhangen <strong>van</strong> goud, of <strong>van</strong> kle<strong>de</strong>ren<br />
aan te trekken; maar <strong>de</strong> verborgen mens <strong>de</strong>s harten in het onver<strong>de</strong>rfelike versiersel <strong>van</strong> een<br />
zachtmoedige en stille geest, die kostelik is v——r God.”<br />
Geestelike opwekkingen veroorzaakten diep on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> het hart en ne<strong>de</strong>righeid. Ze<br />
wer<strong>de</strong>n gekenmerkt door een plechtig, ernstig beroep op <strong>de</strong> zondaar, door een hartelik<br />
verlangen om gekocht te wor<strong>de</strong>n door het bloed <strong>van</strong> Christus. Mannen en vrouwen ba<strong>de</strong>n en<br />
worstel<strong>de</strong>n met God om <strong>de</strong> redding <strong>van</strong> zielen. De vruchten <strong>van</strong> zulke opwekkingen wer<strong>de</strong>n<br />
gezien in zielen, die niet terugbeef<strong>de</strong>n voor zelfverloochening en opoffering, maar die er<br />
zich in verheug<strong>de</strong>n, dat ze waardig geacht waren om smaad en beproeving te verduren om<br />
Christus’ wil. Men zag een hervorming in het leven <strong>van</strong> hen, die Jezus’ naam bele<strong>de</strong>n. De<br />
maatschappij trok voor<strong>de</strong>el uit hun invloed. Zij verga<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n met Christus, en zaai<strong>de</strong>n in <strong>de</strong><br />
Geest, om het eeuwige leven te oogsten.<br />
324
Van hen kon gezegd wor<strong>de</strong>n: “Gij zijt bedroefd geweest tot bekering.” “Want <strong>de</strong><br />
droefheid naar God werkt een onberouwelike bekering tot zaligheid; maar <strong>de</strong> droefheid <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> wereld werkt <strong>de</strong> dood. Want ziet, ditzelf<strong>de</strong>, dat gij naar God zijt bedroefd gewor<strong>de</strong>n, hoe<br />
grote naarstigheid heeft het in u gewrocht ? ja verantwoording, ja onlust, ja vrees, ja<br />
verlangen, ja ijver, ja wraak; in alles hebt ge uzelven bewezen rein te zijn in <strong>de</strong>ze zaak.” Dit<br />
is het gevolg <strong>van</strong> het werk <strong>van</strong> Gods Geest. Er is geen bewijs <strong>van</strong> oprecht berouw, tenzij het<br />
hervorming bewerkt. Indien hij zijn gelofte vervult, teruggeeft wat hij heeft gestolen, zijn<br />
zon<strong>de</strong>n belijdt, en God en zijn me<strong>de</strong>mensen liefheeft, dan kan <strong>de</strong> zondaar er zich <strong>van</strong><br />
verzekerd hou<strong>de</strong>n, dat hij vre<strong>de</strong> met God gevon<strong>de</strong>n heeft. Dat waren in vroegere jaren <strong>de</strong><br />
gevolgen <strong>van</strong> tij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> godsdienstige opwekkingen. Oor<strong>de</strong>len<strong>de</strong> naar hun vruchten moest<br />
men bekennen, dat ze door God gezegend wer<strong>de</strong>n tot redding <strong>van</strong> zielen en opheffing <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
mensheid.<br />
Maar vele <strong>van</strong> <strong>de</strong> opwekkingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> laatste tijd zijn opvallend verschillend geweest<br />
<strong>van</strong> die openbaringen <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like gena<strong>de</strong>, welke in vroegere tij<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> arbeid <strong>van</strong><br />
Gods dienstknechten 1 Petr. 3:3, 4. 2 Kor. 7:9-11. volg<strong>de</strong>n. Het is waar, dat er een algemene<br />
belangstelling wordt opgewekt, dat velen belij<strong>de</strong>n, bekeerd te zijn, en dat er een groot aantal<br />
aan <strong>de</strong> kerken wordt toegevoegd; maar <strong>de</strong>sniettegenstaan<strong>de</strong> geven <strong>de</strong> uitkomsten niet het<br />
recht om te geloven, dat er een daarme<strong>de</strong> overeenkomstige toename <strong>van</strong> waarachtig<br />
geestelik leven is. Het licht, dat voor een tijd schijnt, dooft spoedig uit, en laat dichter<br />
duisternis achter dan tevoren.<br />
Algemene opwekkingen wor<strong>de</strong>n maar al te dikwels teweeggebracht door een beroep op<br />
<strong>de</strong> verbeelding, door het gevoel te prikkelen, door <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> voor wat nieuws en trefr fends te<br />
bevredigen. Bekeerlingen, die op <strong>de</strong>ze wijze toegebracht wor<strong>de</strong>n, hebben weinig lust om<br />
naar <strong>de</strong> waarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel te luisteren, stellen weinig belang in het getuigenis <strong>van</strong><br />
profeten en apostelen. Een godsdienstige bijeenkomst trekt hen niet aan, tenzij die een<br />
enigszins opwin<strong>de</strong>nd karakter draagt. Een boodschap, die tot het kalme verstand spreekt,<br />
vindt geen weerklank. Er wordt geen acht geslagen op <strong>de</strong> eenvoudige waarschuwingen <strong>van</strong><br />
Gods Woord, die direkt betrekking hebben op hun eeuwige belangen.<br />
Voor ie<strong>de</strong>re waarlik bekeer<strong>de</strong> ziel moet <strong>de</strong> betrekking tot God en tot <strong>de</strong> dingen, die <strong>de</strong><br />
eeuwigheid aangaan, het grote on<strong>de</strong>rwerp <strong>van</strong> het leven uitmaken. Maar waar is <strong>de</strong> geest<br />
<strong>van</strong> toewijding aan God in <strong>de</strong> volkskerken <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze tijd? De bekeerlingen verzaken hun<br />
trots en hun lief<strong>de</strong> tot <strong>de</strong> wereld niet. Ze zijn niet gewilliger om zichzelven te ver-loochenen,<br />
om het kruis op te nemen, en <strong>de</strong> zachtmoedige en ne<strong>de</strong>rige Jezus te volgen, dan voordat ze<br />
bekeerd waren. Ongelovigen en twijfelaars vermaken zich over <strong>de</strong> godsdienst, omdat zo<br />
velen, die godsdienstig heten, <strong>de</strong> grondbeginselen er<strong>van</strong> niet kennen. De kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
godzaligheid is bijna geheel en al uit vele kerken verdwenen. Buitenpartijen,<br />
toneelvoorstellingen ten behoeve <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, kerkbazaars, prachtige huizen, persoonlike<br />
opschik hebben <strong>de</strong> gedachten aan God verdreven. Lan<strong>de</strong>n en goe<strong>de</strong>ren en wereldse<br />
325
ezighe<strong>de</strong>n vervullen het hart, en wat betrekking heeft op <strong>de</strong> belangen <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuwigheid,<br />
wordt ternauwernood in het voorbijgaan opgemerkt.<br />
Er zijn ware volgelingen <strong>van</strong> Christus in <strong>de</strong>ze kerken, niettegenstaan<strong>de</strong> het algemene<br />
verval <strong>van</strong> geloof en godsvrucht. V——r <strong>de</strong> laatste bezoeking <strong>van</strong> Gods oor<strong>de</strong>len over <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong>, zal er on<strong>de</strong>r het volk <strong>de</strong>s Heren zulk een opwekking <strong>van</strong> eenvoudige godzaligheid<br />
zijn, als er se<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> apostelen niet gezien is. De Geest en <strong>de</strong> kracht Gods zullen<br />
over Zijn kin<strong>de</strong>ren uitgestort wor<strong>de</strong>n. Alsdan zullen velen zich losmaken <strong>van</strong> die kerken,<br />
waarin <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> tot <strong>de</strong>ze wereld <strong>de</strong> plaats heeft ingenomen <strong>van</strong> <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> tot God en Zijn<br />
Woord. Velen, zowel leraren als leken, zullen met blijdschap <strong>de</strong> grote waarhe<strong>de</strong>n aannemen,<br />
welke God in <strong>de</strong>ze tijd heeft laten verkondigen, om een volk toe te berei<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren. De vijand <strong>van</strong> zielen wenst dit werk te verhin<strong>de</strong>ren; en voordat <strong>de</strong><br />
tijd voor zulk een beweging zal aanbreken, zal hij trachten om die te voorkomen door iets<br />
an<strong>de</strong>rs in te voeren, dat erop gelijkt. In die kerken, welke hij on<strong>de</strong>r zijn bedriegelike macht<br />
kan brengen, zal hij het doen voorkomen, alsof Gods biezon<strong>de</strong>re zegen uitgestort is; er zal<br />
iets geopenbaard wor<strong>de</strong>n, dat voor grote godsdienstige belangstelling gehou<strong>de</strong>n wordt.<br />
Scharen zullen er zich over verheugen, dat God won<strong>de</strong>rdadig voor hen werkt, terwijl het een<br />
werk <strong>van</strong> een an<strong>de</strong>re geest is. On<strong>de</strong>r een godsdienstige <strong>de</strong>kmantel zal Satan trachten, zijn<br />
invloed over <strong>de</strong> Christelike wereld uit te brei<strong>de</strong>n.<br />
Bij vele <strong>van</strong> <strong>de</strong> opwekkingen, welke geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> laatste vijftig jaren hebben plaats<br />
gehad, zijn in grotere of kleinere mate <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> invloe<strong>de</strong>n aan het werk geweest, die zich in<br />
<strong>de</strong> meer uitgebrei<strong>de</strong> bewegingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> toekomst zullen openbaren. Er is een bewegelike<br />
opwinding <strong>van</strong> <strong>de</strong> gemoe<strong>de</strong>ren, een vermenging <strong>van</strong> het ware met het valse, die zeer<br />
geschikt is om te mislei<strong>de</strong>n. Toch behoeft niemand bedrogen te wor<strong>de</strong>n. Het is bij het licht<br />
<strong>van</strong> Gods woord niet moeilik om <strong>de</strong> aard <strong>van</strong> die bewegingen te on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n. Wanneer <strong>de</strong><br />
mensen <strong>de</strong> uitspraken <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel minachten, en zich afkeren <strong>van</strong> die eenvoudige<br />
waarhe<strong>de</strong>n, welke <strong>de</strong> ziel op <strong>de</strong> proef stellen, en zelfverloochening en ontzegging <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wereld eisen, dan kunnen we er zeker <strong>van</strong> zijn, dat Gods zegen niet uitgestort is. En uit <strong>de</strong><br />
regel, welke Christus zelf gegeven heeft: “Aan hun vruchten zult ge hen kennen,“ blijkt het,<br />
dat <strong>de</strong>ze bewegingen niet het werk zijn <strong>van</strong> Gods Geest.<br />
In <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Zijn woord heeft God aan <strong>de</strong> mensen een openbaring <strong>van</strong> Zichzelf<br />
geschonken; en voor allen,die ze aannemen, zijn ze een schild tegen <strong>de</strong> verlei- dingen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Satan. Het is <strong>de</strong> verwaarlozing <strong>van</strong> die waarhe<strong>de</strong>n, welke <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur geopend heeft voor het<br />
kwaad, dat nu zo algemeen wordt in <strong>de</strong> godsdienstige wereld. Voor een groot <strong>de</strong>el heeft men’<br />
<strong>de</strong> aard en <strong>de</strong> belangrijkheid <strong>van</strong> Gods wet uit het oog verloren. Een verkeerd begrip <strong>van</strong> het<br />
karakter, <strong>de</strong> bestendigheid en <strong>de</strong> verplichting <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet heeft tot dwalingen<br />
geleid aangaan<strong>de</strong> bekering en heiligmaking, en heeft als gevolg daar<strong>van</strong> <strong>de</strong> standaard <strong>van</strong><br />
vroomheid in <strong>de</strong> kerk verlaagd. Hierin ligt het geheim <strong>van</strong> het gemis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Geest en <strong>de</strong><br />
Kracht Gods in <strong>de</strong> opwekkingen <strong>van</strong> onze tijd.<br />
326
Er zijn in <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> kerkgenootschappen mannen, uitblinken<strong>de</strong> door hun<br />
vroomheid, door wie dit feit erkend en betreurd wordt. Prof. Edwards A. Park zegt terecht<br />
bij het beschrijven <strong>van</strong> <strong>de</strong> he<strong>de</strong>ndaagse godsdienstige gevaren: “Eén bron <strong>van</strong> gevaar is het<br />
verzuim <strong>van</strong> <strong>de</strong> kansel om <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet als verplichtend voor te stellen. In vroegere<br />
tij<strong>de</strong>n was het woord <strong>van</strong> <strong>de</strong> kansel een weerklank <strong>van</strong> <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> het geweten. . . . Onze<br />
beroemdste predikers zetten aan hun prediking een won<strong>de</strong>rvolle majesteit bij door het<br />
voorbeeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> Meester te volgen, en <strong>de</strong> wet met zijn voorschriften en bedreigingen op <strong>de</strong><br />
voorgrond te plaatsen. Ze bespraken <strong>de</strong> twee grote grondregels, dat <strong>de</strong> wet een afschrift is<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like volmaaktheid, en dat iemand, die <strong>de</strong> wet niet liefheeft, het e<strong>van</strong>gelie niet<br />
liefheeft; want <strong>de</strong> wet zowel als het e<strong>van</strong>gelie is een spiegel, die het ware karakter Gods<br />
weerkaatst. Dit gevaar leidt tot een an<strong>de</strong>r, namelik het kwaad <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> om<strong>van</strong>g<br />
en <strong>de</strong> verdienste er<strong>van</strong>, gering te schatten. Naarmate het gebod rechtvaardig is, naar die<br />
mate is het onrecht <strong>van</strong> er niet aan te gehoorzamen groot.”. . .<br />
“Nauw verbon<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> gevaren, die reeds genoemd zijn, is het gevaar <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
rechtvaardigheid Gods gering te schatten. De strekking <strong>van</strong> <strong>de</strong> he<strong>de</strong>ndaagse kansel is, <strong>de</strong><br />
God<strong>de</strong>like rechtvaardigheid uit <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like barmhartigheid uit te ziften, en barmhartigheid<br />
meer tot een gevoelen te verlagen dan tot een grondbeginsel te verhogen. Het nieuwe<br />
theologiese prisma scheidt wat God samengevoegd heeft. Is <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet goed of<br />
kwaad? Hij is goed. Dan is rechtvaardigheid goed; want dat is een neiging om <strong>de</strong> wet uit te<br />
voeren. Door <strong>de</strong> gewoonte <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet en rechtvaardigheid, <strong>de</strong> om<strong>van</strong>g en het<br />
kwaad <strong>van</strong> menselike ongehoorzaamheid niet naar waar<strong>de</strong> te schatten, vervalt men allicht in<br />
<strong>de</strong> gewoonte <strong>van</strong> <strong>de</strong> gena<strong>de</strong>, die verzoening voor <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> heeft aangebracht, evenmin op<br />
prijs te stellen.” Aldus verliest het e<strong>van</strong>gelie zijn waar<strong>de</strong> en belangrijkheid in het oog <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
mensen, en spoedig staan ze klaar om <strong>de</strong> Bijbel zelf zo goed als op zij<strong>de</strong> te zetten.<br />
Veel predikanten beweren, dat Christus door Zijn bloed <strong>de</strong> wet heeft te niet gedaan, en<br />
dat <strong>de</strong> mens nu vrij is <strong>van</strong> <strong>de</strong> vereisten er<strong>van</strong>. Er zijn sommigen, die hem voorstellen als een<br />
pijnlik juk, en die als tegenstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> dwang <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet <strong>de</strong> vrijheid prediken, welke<br />
men genieten kan on<strong>de</strong>r het e<strong>van</strong>gelie. Doch aldus beschouw<strong>de</strong>n <strong>de</strong> profeten en apostelen <strong>de</strong><br />
heilige wet niet. David sprak: “Ik zal wan<strong>de</strong>len in <strong>de</strong> ruimte, omdat ik Uw bevelen gezocht<br />
heb.” De apostel Jakobus, die na <strong>de</strong> dood <strong>van</strong> Christus schreef, verwijst naar <strong>de</strong> tien<br />
gebo<strong>de</strong>n als zijn<strong>de</strong> “<strong>de</strong> koninklike wet,” en “<strong>de</strong> volmaakte wet, die <strong>de</strong>r vrijheid is.” En <strong>de</strong><br />
Ziener <strong>van</strong> Patmos spreekt een halve eeuw na <strong>de</strong> kruisiging een zegen uit over hen, “die Zijn<br />
gebo<strong>de</strong>n doen, opdat hun macht zij aan <strong>de</strong> boom <strong>de</strong>s levens, en ze door <strong>de</strong> poorten mogen<br />
ingaan in <strong>de</strong> stad.”<br />
De bewering, dat Christus door Zijn dood <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> Zijn Va<strong>de</strong>r heeft te niet gedaan, is<br />
ongegrond. Was het mogelik geweest, <strong>de</strong> wet te veran<strong>de</strong>ren, of op zij<strong>de</strong> te stellen, dan had<br />
Christus niet behoeven te sterven om <strong>de</strong> mens te red<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> straf op <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>. Verre <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> wet te niet te doen, bewijst <strong>de</strong> dood <strong>van</strong> Christus, dat hij onveran<strong>de</strong>rlik is. Gods Zoon<br />
kwam om “<strong>de</strong> wet groot te maken, en heerlik.” Hij zei: “Meent niet, dat Ik gekomen ben<br />
327
om <strong>de</strong> wet te ontbin<strong>de</strong>n,” “totdat <strong>de</strong> hemel en <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> voorbijgaan, zal er niet één jota, noch<br />
één tittel <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet voorbijgaan.” En wat Hemzelf aangaat, sprak Hij: “Ik heb lust, o mijn<br />
God! om Uw welbehagen te doen, en Uw wet is in het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> mijn ingewand.”<br />
Gods wet is onveran<strong>de</strong>rlik volgens <strong>de</strong> aard er<strong>van</strong>. Hij is een openbaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> wil en het<br />
karakter <strong>van</strong> zijn Maker. Gods is lief<strong>de</strong>, en Zijn wet is lief<strong>de</strong>. De twee grote grondbeginselen<br />
erin zijn lief<strong>de</strong> tot God en lief<strong>de</strong> tot <strong>de</strong> mens. “De lief<strong>de</strong> is <strong>de</strong> vervulling <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet.” Gods<br />
karakter is gerechtigheid en waarheid; dat is <strong>de</strong> aard <strong>van</strong> Zijn wet. De psalmist zegt: “Uw<br />
wet is <strong>de</strong> waarheid;” “al Uw gebo<strong>de</strong>n zijn rechtvaardigheid.” En <strong>de</strong> apostel Paulus verklaart:<br />
“De wet is heilig, en het gebod is heilig en rechtvaardig en goed.” Zulk een wet moet even<br />
onvergankelik zijn als Die hem gegeven heeft, daar hij een uitdrukking is <strong>van</strong> het hart en <strong>de</strong><br />
wil <strong>van</strong> God. Het is het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> bekering en heiligmaking om <strong>de</strong> mensen met God te<br />
verzoenen door hen in overeenstemming met <strong>de</strong> grondbeginselen <strong>van</strong> Zijn wet te brengen.<br />
In <strong>de</strong>n beginne werd <strong>de</strong> mens naar Gods beeld geschapen.<br />
Hij bevond zich in volkomen overeenstemming met <strong>de</strong> natuur en <strong>de</strong> wet Gods; <strong>de</strong><br />
grondbeginselen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gerechtigheid waren in zijn hart geschreven. Doch <strong>de</strong> zon<strong>de</strong><br />
vervreemd<strong>de</strong> hem <strong>van</strong> Zijn Maker. Hij weerkaatste het God<strong>de</strong>lik beeld niet langer. Zijn hart<br />
geraakte in strijd met <strong>de</strong> beginselen <strong>van</strong> Gods wet. “Het be<strong>de</strong>nken <strong>van</strong> het vlees is<br />
vijandschap tegen God; want het on<strong>de</strong>rwerpt zich aan <strong>de</strong> wet Gods niet; want het kan ook<br />
niet.” Maar “alzo lief heeft God <strong>de</strong> wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven<br />
heeft,” opdat <strong>de</strong> mens met God verzoend zou kunnen wor<strong>de</strong>n. Door <strong>de</strong> verdiensten <strong>van</strong><br />
Christus kan hij we<strong>de</strong>r in overeenstemming met Zijn Maker wor<strong>de</strong>n gebracht. Zijn hart moet<br />
vernieuwd wor<strong>de</strong>n door God<strong>de</strong>like gena<strong>de</strong>, hij moet een nieuw leven <strong>van</strong> Boven ont<strong>van</strong>geh.<br />
Die veran<strong>de</strong>ring is <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rgeboorte, zon<strong>de</strong>r welke hij, gelijk Jezus zegt, “het koninkrijk<br />
Gods niet zien kan.” De eerste stap tot verzoening met God is <strong>de</strong> overtuiging <strong>van</strong> zon<strong>de</strong>.<br />
“De zon<strong>de</strong> is <strong>de</strong> ongerechtigheid.”<br />
“Door <strong>de</strong> wet is <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>.” Om zijn schuld in te zien, moet <strong>de</strong> zondaar zijn<br />
karakter toetsen aan Gods grote standaard <strong>van</strong> gerechtigheid. Dat is een spiegel, die <strong>de</strong><br />
volmaaktheid <strong>van</strong> een rechtvaardig karakter aantoont, en hem in staat stelt om <strong>de</strong> gebreken<br />
in zijn eigen karakter te on<strong>de</strong>rkennen. De wet openbaart aan <strong>de</strong> mens zijn zon<strong>de</strong>n, maar<br />
geeft geen geneesmid<strong>de</strong>l aan <strong>de</strong> hand. Terwijl hij aan <strong>de</strong> gehoorzame het leven<br />
belooft,verklaart hij,dat het <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> overtre<strong>de</strong>r <strong>de</strong> dood is. Alleen het e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong><br />
Christus kan <strong>de</strong> mens vrijstellen <strong>van</strong> <strong>de</strong> veroor<strong>de</strong>ling of <strong>de</strong> bezoe<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>. Hij<br />
moet berouw hebben voor God, Wiens wet overtre<strong>de</strong>n is, en geloof in Christus, zijn<br />
zoenoffer. Aldus verkrijgt hij “vergeving <strong>van</strong> zijn vorige zon<strong>de</strong>n,” en erlangt <strong>de</strong>el aan <strong>de</strong><br />
God<strong>de</strong>like natuur. Hij is een kind <strong>van</strong> God, <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> <strong>de</strong> aanneming tot kin<strong>de</strong>ren<br />
ont<strong>van</strong>gen hebben<strong>de</strong>, waardoor hij roept: “Abba, Va<strong>de</strong>r!”<br />
Staat het hem nu vrij om Gods wet te overtre<strong>de</strong>n ? Paulus zegt: “Doen we dan <strong>de</strong> wet<br />
teniet door het geloof? dat zij verre; maar we bevestigen <strong>de</strong> wet.” “Wij, die aan <strong>de</strong> zon<strong>de</strong><br />
328
gestorven zijn, hoe zullen wij er nog in leven?” En Johannes zegt: “Want dit is <strong>de</strong> lief<strong>de</strong><br />
Gods, dat we Zijn gebo<strong>de</strong>n bewaren; en Zijn gebo<strong>de</strong>n zijn niet zwaar.” Door <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rgeboorte komt het hart tot eenswillendheid met God, evenals het tot overeenstemming<br />
met Zijn wet gebracht wordt. Wanneer <strong>de</strong>ze grote veran<strong>de</strong>ring heeft plaats gegrepen in <strong>de</strong><br />
zondaar, dan is hij <strong>van</strong> <strong>de</strong> dood tot het leven overgegaan, <strong>van</strong> zon<strong>de</strong> tot heiligheid, <strong>van</strong><br />
overtreding en opstand tot gehoorzaamheid en getrouwheid. Het ou<strong>de</strong> leven <strong>van</strong><br />
vervreemding <strong>van</strong> God is geëindigd; het nieuwe leven <strong>van</strong> verzoening, <strong>van</strong> geloof en lief<strong>de</strong><br />
is begonnen. Dan zal “het recht <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet vervuld wor<strong>de</strong>n in ons, die niet naar het vlees<br />
wan<strong>de</strong>len, maar naar <strong>de</strong> Geest.” En <strong>de</strong> taal <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziel zal zijn: “Hoe lief heb ik Uw wet! hij<br />
is mijn betrachting <strong>de</strong> ganse dag.”<br />
“De wet <strong>de</strong>s Heren is volmaakt, bekeren<strong>de</strong> <strong>de</strong> ziel.” Zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> wet hebben <strong>de</strong> mensen<br />
geen juist begrip <strong>van</strong> <strong>de</strong> reinheid en heiligheid <strong>van</strong> God, of <strong>van</strong> hun eigen schuld en<br />
onreinheid. Ze zijn niet waarlik <strong>van</strong> zon<strong>de</strong> overtuigd, en gevoelen geen behoefte aan berouw.<br />
Daar ze hun verloren toestand als overtre<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> Gods wet niet inzien, beseffen ze hun<br />
behoefte niet aan het verzoenend bloed <strong>van</strong> Christus. De hoop op zaligheid wordt<br />
aangenomen zon<strong>de</strong>r dat er een algemene veran<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> het hart of een hervorming <strong>van</strong> het<br />
leven plaats heeft. Op <strong>de</strong>ze wijze zijn er oppervlakkige bekeringen in overvloed, en scharen<br />
voegen zich bij <strong>de</strong> kerk, die nimmer met Christus verbon<strong>de</strong>n zijn gewor<strong>de</strong>n.<br />
Valse theorieën over heiligmaking, die door verwaarlozing of verwerping <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
God<strong>de</strong>like wet ontstaan, nemen alme<strong>de</strong> een voorname plaats in, in <strong>de</strong> godsdienstige<br />
bewegingen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze tijd. Deze theorieën zijn vals in <strong>de</strong> leer, en gevaarlik in praktiese<br />
gevolgen; en het feit, dat ze zo algemeen in <strong>de</strong> gunst vallen, maakt het dubbel noodzakelik,<br />
dat allen een hel<strong>de</strong>r begrip hebben <strong>van</strong> hetgeen <strong>de</strong> Schrift aangaan<strong>de</strong> dit punt leert. Ware<br />
heiligmaking is een bijbelse leerstelling. De apostel Paulus zegt in zijn brief aan <strong>de</strong> kerk <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Thessaloni- censen: “Dit is <strong>de</strong> wil <strong>van</strong> God, uw heiligmaking.” En hij bidt: “De God <strong>de</strong>s<br />
vre<strong>de</strong>s zelf heilige u geheel en al.” De Bijbel leert dui<strong>de</strong>lik, wat heiligmaking is, en hoe die<br />
verkregen moet wor<strong>de</strong>n. De Heiland bad voor Zijn discipelen: “Heilig ze in Uw waarheid;<br />
Uw woord is <strong>de</strong> waarheid.” En Paulus leert, dat gelovigen “geheiligd door <strong>de</strong> Heilige Geest”<br />
moeten zijn. Wat is het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Geest? Jezus sprak tot Zijn discipelen: “Maar<br />
wanneer die zal gekomen zijn, namelik <strong>de</strong> Geest <strong>de</strong>r waarheid, Hij zal u in al <strong>de</strong> waarheid<br />
lei<strong>de</strong>n.”<br />
En <strong>de</strong> Psalmist zegt: “Uw wet is <strong>de</strong> waarheid.” Door het Woord en <strong>de</strong> Geest Gods<br />
wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> grote grondbeginselen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gerechtigheid aan <strong>de</strong> mensen geopenbaard, die in<br />
Zijn wet besloten liggen. En daar <strong>de</strong> wet Gods “heilig, en rechtvaardig, en goed” is, een<br />
afschrift <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like volmaaktheid, volgt hieruit, dat een karakter, hetwelk gevormd<br />
wordt door gehoorzaamheid aan die wet, ook heilig zijn moet. Christus is een volmaakt<br />
voorbeeld <strong>van</strong> zulk een karakter. Hij zegt: “Ik heb <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Mijn Va<strong>de</strong>r bewaard.”<br />
“Ik doe altijd, wat Hem welbehagelik is.” De volgelingen <strong>van</strong> Christus moeten Hem gelijk<br />
329
wor<strong>de</strong>n,— om door <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> Gods karakters te vormen, die in overeenstemming zijn met<br />
<strong>de</strong> grondbeginselen <strong>van</strong> Zijn heilige wet. Dit is heiligmaking volgens <strong>de</strong> Bijbel.<br />
Dit werk kan slechts door het geloof in Christus, door <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> inwonen<strong>de</strong> Geest<br />
Gods geschie<strong>de</strong>n. Paulus vermaant <strong>de</strong> gelovigen: “Werkt uw eigen zaligheid met vreze en<br />
beven. Want het is God, die in u werkt, bei<strong>de</strong> het willen en het werken, naar Zijn<br />
welbehagen.” De Christen zal <strong>de</strong> drang <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> voelen, maar zal er voortdurend tegen<br />
strij<strong>de</strong>n. Het is hier, waar <strong>de</strong> hulp <strong>van</strong> Christus nodig is. Menselike zwakheid wordt met<br />
God<strong>de</strong>like kracht verbon<strong>de</strong>n, en het geloof roept uit: “Go<strong>de</strong> zij dank, die ons <strong>de</strong><br />
overwinning geeft door onze Heer Jezus Christus.” De Schrift toont dui<strong>de</strong>lik aan, dat het<br />
werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> heiligmaking voortstrevend is. Wanneer <strong>de</strong> zondaar uit kracht <strong>van</strong> zijn bekering<br />
vre<strong>de</strong> met God vindt door het bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> verzoening, dan is het Christelike leven pas<br />
begonnen. Hij moet nu “tot <strong>de</strong> volmaaktheid voortvaren;” om op te wassen “tot <strong>de</strong> mate <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> grootte <strong>van</strong> <strong>de</strong> volheid <strong>van</strong> Christus.” De apostel Paulus zegt: “Maar één ding doe ik,<br />
vergeten<strong>de</strong> hetgeen achter is, en strekken<strong>de</strong> mij tot hetgeen v——r is, jaag ik naar het wit,<br />
tot <strong>de</strong> prijs <strong>van</strong> <strong>de</strong> roeping Gods, die <strong>van</strong> boven is in Christus Jezus.” En Petrus stelt ons <strong>de</strong><br />
trappen voor, langs welke <strong>de</strong> heiligmaking <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel verkregen kan wor<strong>de</strong>n: “En gij, tot<br />
hetzelve ook alle naarstigheid toebrengen<strong>de</strong>, voegt bij uw geloof <strong>de</strong>ugd; en bij <strong>de</strong> <strong>de</strong>ugd<br />
kennis; en bij <strong>de</strong> kennis matigheid; en bij <strong>de</strong> matigheid lijdzaamheid; en bij <strong>de</strong> lijdzaamheid<br />
godzaligheid; en bij <strong>de</strong> godzaligheid broe<strong>de</strong>rlike lief<strong>de</strong>, en bij <strong>de</strong> broe<strong>de</strong>rlike lief<strong>de</strong> lief<strong>de</strong><br />
jegens allen . . . want dat doen<strong>de</strong> zult ge nimmermeer struikelen.”<br />
Wie <strong>de</strong> heiligmaking <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel bij on<strong>de</strong>rvinding hebben, zullen een geest <strong>van</strong><br />
ootmoedigheid openbaren. Gelijk Mozes hebben ze iets aanschouwd <strong>van</strong> <strong>de</strong> ontzetten<strong>de</strong><br />
majesteit <strong>de</strong>r heiligheid, en zien hun eigen onwaardigheid in tegenstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> reinheid en<br />
<strong>de</strong> verheven volmaaktheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Oneindige. De profeet Daniël was een voorbeeld <strong>van</strong> ware<br />
heiliging. Zijn lange leven was een eervol dienen <strong>van</strong> Zijn Meester. Hij was “een zeer<br />
gewenste man”1 in <strong>de</strong> hemel. Toch vereenzelvig<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze geëer<strong>de</strong> profeet zich met <strong>de</strong><br />
wezenlik zondigen in Israël, in plaats <strong>van</strong> er zich op te laten voorstaan, dat hij rein en heilig<br />
was, toen hij ten behoeve <strong>van</strong> zijn volk v——r God pleitte: “Wij werpen onze smekingen<br />
voor Uw aangezicht niet ne<strong>de</strong>r op onze gerechtighe<strong>de</strong>n, maar op Uw barmhartighe<strong>de</strong>n, die<br />
groot zijn.” “We hebben gezondigd, we zijn Fil. 2:12, 13. 1 Kor. 15:57 ; Fil. 3:13, 14.; 2<br />
Petrus 1:5-10. Dan. 10:11. god<strong>de</strong>loos geweest.” Hij zegt: “Als ik nog sprak, en bad, en<br />
beleed mijn zon<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> <strong>van</strong> mijn volk.” En toen Gods Zoon later verscheen om hem<br />
te on<strong>de</strong>rrichten, zegt Daniël: “Mijn sierlikheid werd aan mij veran<strong>de</strong>rd in een ver<strong>de</strong>rving,<br />
zodat ik geen kracht behield.”<br />
Toen Job <strong>de</strong> stem <strong>de</strong>s Heren hoor<strong>de</strong> in <strong>de</strong> wervelwind, riep hij uit: “Daarom verfoei ik<br />
mij, en heb berouw in stof en as.” Het was toen Jesaja <strong>de</strong> heerlikheid <strong>de</strong>s Heren zag, en <strong>de</strong><br />
serafs hoor<strong>de</strong> roepen: “Heilig, heilig, heilig is <strong>de</strong> Heer <strong>de</strong>r heirscharen,” dat hij uitriep:<br />
“Wee mij, want ik verga.” Paulus spreekt <strong>van</strong> zichzelf, nadat hij opgetrokken geweest was<br />
in <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> hemel, en onuitsprekelike woor<strong>de</strong>n gehoord had, die het een mens niet<br />
330
geoorloofd is te spreken, als “<strong>de</strong> allerminste <strong>van</strong> al <strong>de</strong> heiligen.” Het was <strong>de</strong> gelief<strong>de</strong><br />
Johannes, die aan Jezus’ boezem rustte, en Zijn heerlikheid aanschouw<strong>de</strong>, die voor dood<br />
ne<strong>de</strong>rviel aan <strong>de</strong> voeten <strong>van</strong> <strong>de</strong> engel.<br />
Er kan geen zelfverheffing, geen pochend aanspraak maken op zon<strong>de</strong>loosheid zijn aan<br />
<strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> hen, die in <strong>de</strong> schaduw <strong>van</strong> het kruis <strong>van</strong> Golgotha wan<strong>de</strong>len. Ze gevoelen, dat<br />
hun zon<strong>de</strong> <strong>de</strong> oorzaak is geweest <strong>van</strong> <strong>de</strong> doodsangst, die het hart <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God heeft<br />
gebroken; en die gedachte zal hen tot zelfverne<strong>de</strong>ring lei<strong>de</strong>n. Zij, die het dichtst bij Jezus<br />
leven, beseffen het levendigst <strong>de</strong> zwakheid en zondigheid <strong>van</strong> het mensdom, en hun enige<br />
hoop ligt in <strong>de</strong> verdienste <strong>van</strong> een gekruiste en verrezen Heiland. De heiliging, welke tans in<br />
<strong>de</strong> godsdienstige wereld op <strong>de</strong> voorgrond treedt, voert een geest <strong>van</strong> zelfverheffing met zich,<br />
en een geringschatting <strong>van</strong> Gods wet, die hem kenmerken als vreemd aan <strong>de</strong> godsdienst <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Bijbel. De voorstan<strong>de</strong>rs hier<strong>van</strong> leren, dat <strong>de</strong> heiligmaking het werk <strong>van</strong> een ogenblik is,<br />
waardoor zij, door het geloof alleen, tot volkomen heiligheid geraken. “Geloof slechts,”<br />
zeggen ze, “en <strong>de</strong> zegen is uw.” Er wordt veron<strong>de</strong>rsteld, dat er geen ver<strong>de</strong>re pogingen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> kant <strong>van</strong> <strong>de</strong>gene, die hem ont<strong>van</strong>gt, vereist wor<strong>de</strong>n. Tegelijkertijd ontkennen ze het gezag<br />
<strong>van</strong> Gods wet en voeren aan, dat ze <strong>van</strong> <strong>de</strong> verplichting ontheven zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n te<br />
moeten on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n.<br />
Maar is het iemand mogelik, heilig te zijn in overeenstemming met <strong>de</strong> wil en het<br />
karakter Gods, zon<strong>de</strong>r eenswillend met Hem te zijn aangaan<strong>de</strong> die beginselen, welke een<br />
uitdrukking zijn <strong>van</strong> Zijn natuur en wil, en aantonen, wat Hem welbehagelik is? Het<br />
verlangen naar een gemakkelike godsdienst, die geen strijd, geen zelfverloochening, geen<br />
scheiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> dwaas-he<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld noodzakelik maakt, heeft <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> het<br />
geloof, en het geloof alleen, populair gemaakt; maar wat zegt Gods woord? De apostel<br />
Jakobus spreekt: “Wat nut-tigheid is het, mijn broe<strong>de</strong>rs! indien iemand zegt, dat hij het<br />
geloof heeft, en hij heeft <strong>de</strong> werken niet? kan dat geloof hem zalig maken? . . . Maar wilt gij<br />
weten, o ij<strong>de</strong>l mens! dat het geloof zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> werken dood is? Abraham, onze va<strong>de</strong>r, is hij<br />
niet uit <strong>de</strong> werken gerechtvaardigd, als hij Izak, zijn zoon, geofferd heeft op het altaar? Ziet<br />
ge wel, dat het geloof me<strong>de</strong> gewrocht heeft met zijn werken, en het geloof volmaakt is<br />
geweest uit <strong>de</strong> werken ? . . . Ziet ge dan nu, dat een mens uit <strong>de</strong> werken gerechtvaardigd<br />
wordt, en niet alleen uit het geloof?”<br />
De uitspraken <strong>van</strong> Gods woord weerspreken <strong>de</strong>ze mislei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> leerstelling <strong>van</strong> geloof<br />
zon<strong>de</strong>r werken. Wat aanspraak maakt op <strong>de</strong> gunst <strong>de</strong>s Hemels, zon<strong>de</strong>r te voldoen aan <strong>de</strong><br />
voorwaar<strong>de</strong>n, waarop gena<strong>de</strong> bewezen wordt, dat is geen geloof; het is aanmatiging; want<br />
het ware geloof heeft zijn fondament in <strong>de</strong> beloften en voorzieningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift. Laat<br />
niemand zich bedriegen door te geloven, dat hij heilig wor<strong>de</strong>n kan, terwijl hij eigenwillig<br />
een <strong>van</strong> <strong>de</strong> dingen overtreedt, die God <strong>van</strong> hem eist. Het doen <strong>van</strong> een beken<strong>de</strong> zon<strong>de</strong> legt<br />
<strong>de</strong> getuigen<strong>de</strong> stem <strong>van</strong> <strong>de</strong> Geest het zwijgen op, en scheidt <strong>de</strong> ziel <strong>van</strong> God. “De zon<strong>de</strong> is<br />
<strong>de</strong> ongerechtigheid (is wetsovertreding).” En “een iegelik, die zondigt (die <strong>de</strong> wet<br />
overtreedt), die heeft Hem niet gezien, en heeft Hem niet gekend.” Ofschoon Johannes in<br />
331
zijn brieven zoveel over <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> zegt, aarzelt hij toch niet om het ware karakter te<br />
openbaren <strong>van</strong> die klasse <strong>van</strong> mensen, welke beweert geheiligd te zijn, terwijl ze in<br />
overtreding <strong>van</strong> Gods wet leven.<br />
“Die daar zegt: Ik ken Hem, en Zijn gebo<strong>de</strong>n niet bewaart, die is een leugenaar, en in<br />
die is <strong>de</strong> waarheid niet; maar zo wie Zijn woord bewaart, in die is waarlik <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> Gods<br />
volmaakt gewor<strong>de</strong>n.” Hier is <strong>de</strong> toetssteen <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re belij<strong>de</strong>nis. We kunnen niemand<br />
heiligheid toezeggen zon<strong>de</strong>r hem in aanraking te brengen met <strong>de</strong> enige standaard <strong>van</strong><br />
heiligheid, welke God in hemel en op aar<strong>de</strong> heeft. Indien <strong>de</strong> mensen het gewicht <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
ze<strong>de</strong>wet niet gevoelen, indien ze iets <strong>van</strong> Gods voorschriften afdoen en die licht opnemen,<br />
indien ze één <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze minste gebo<strong>de</strong>n zullen breken, en <strong>de</strong> mensen alzo zullen leren, zo<br />
zullen ze in het oog <strong>de</strong>s Hemels niet geacht wor<strong>de</strong>n, en we kunnen er ons <strong>van</strong> overtuigd<br />
hou<strong>de</strong>n, dat hun beweringen zon<strong>de</strong>r grond zijn. En te zeggen, dat men zon<strong>de</strong>r zon<strong>de</strong> is, is op<br />
zichzelf al een bewijs, dat hij, die zulks beweert, verre <strong>van</strong> heilig is. Het is omdat hij geen<br />
waar begrip heeft <strong>van</strong> <strong>de</strong> oneindige reinheid en heiligheid Gods, of <strong>van</strong> wat zij, die in<br />
overeenstemming met Zijn karakter wensen te komen, moeten wor<strong>de</strong>n ; omdat hij geen waar<br />
begrip heeft <strong>van</strong> <strong>de</strong> reinheid en <strong>de</strong> verheven liefelikheid <strong>van</strong> Jezus, en <strong>van</strong> <strong>de</strong> boosheid en<br />
het kwaad <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> mens zichzelf als heilig kan beschouwen. Hoe groter <strong>de</strong><br />
afstand tussen hem en Christus is, en hoe gebrekkiger zijn opvatting <strong>van</strong> het God<strong>de</strong>lik<br />
karakter en <strong>de</strong> vereisten daar<strong>van</strong> zijn, <strong>de</strong>s te rechtvaardiger schijnt hij in zijn eigen ogen.<br />
De heiligmaking, die in <strong>de</strong> Schrift aan het licht wordt gebracht, omvat het gehele<br />
wezen,— geest, ziel, en lichaam. Paulus bad voor <strong>de</strong> Thessalonicensen, dat hun “gehele<br />
geest, en ziel, en lichaam onberispelik bewaard mocht wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> toekomst (tot <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rkomst) <strong>van</strong> onze Heer Jezus Christus.” Dan we<strong>de</strong>r schrijft hij aan <strong>de</strong> gelovigen: “Ik<br />
bid u dan, broe<strong>de</strong>rs! door <strong>de</strong> ontfermingen Gods, dat ge uw lichamen stelt tot een leven<strong>de</strong>,<br />
heilige en Go<strong>de</strong> welbehagelike offeran<strong>de</strong>.” Ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong> het ou<strong>de</strong> Israël werd ie<strong>de</strong>re gave,<br />
die Go<strong>de</strong> ten offer gebracht werd, zorgvuldig on<strong>de</strong>rzocht. Indien er één gebrek werd ont<strong>de</strong>kt<br />
aan het dier, dat aangebo<strong>de</strong>n werd, zo werd het geweigerd; want God had bevolen, dat <strong>de</strong><br />
gave “volkomen” moest zijn. Zo ook wordt er <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenen verlangd, dat ze hun<br />
lichamen zullen stellen “tot een leven<strong>de</strong>, heilige en Go<strong>de</strong> welbehagelike offeran<strong>de</strong>.” Ten<br />
ein<strong>de</strong> dit te kunnen doen, moeten al hun vermogens zo goed mo gelik in or<strong>de</strong> gehou<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n. Ie<strong>de</strong>re gewoonte, die <strong>de</strong> lichaamsof geesteskracht verzwakt, maakt <strong>de</strong> mens<br />
ongeschikt voor <strong>de</strong> dienst <strong>van</strong> Zijn Schepper 1 Joh. 2:4, 5. 1 Thess. 5:23. Rom. 12:1.. En zal<br />
God genoegen nemen met iets min<strong>de</strong>r dan het beste, dat we Hem kunnen aanbie<strong>de</strong>n?<br />
Christus zegt: “Gij zult liefhebben <strong>de</strong> Heer, uw God, met geheel uw hart.” Diegenen, welke<br />
God met hun gehele hart liefhebben, zullen er naar verlangen, Hem met hun leven op <strong>de</strong><br />
best mogelike wijze te dienen, en voortdurend trachten om alle krachten <strong>van</strong> hun bestaan in<br />
overeenstemming te brengen met <strong>de</strong> voorschriften, die hun geschiktheid om Zijn wil te doen<br />
zullen verhogen. Ze zullen <strong>de</strong> gave, die ze hun hemelse Va<strong>de</strong>r aanbie<strong>de</strong>n, niet verzwakken<br />
of verontreinigen door toe te geven aan lust of hartstocht.<br />
332
Petrus zegt: “Onthoudt u <strong>van</strong> <strong>de</strong> vleselike begeerlik- he<strong>de</strong>n, welke krijg voeren tegen <strong>de</strong><br />
ziel.” Ie<strong>de</strong>re zondige bevrediging leidt ertoe om <strong>de</strong> vermogens te verdoven, en het ze<strong>de</strong>lik<br />
en geestelik gevoel te do<strong>de</strong>n, zodat het woord of <strong>de</strong> Geest <strong>van</strong> God slechts weinig indruk<br />
kan maken op het hart. Paulus schrijft aan <strong>de</strong> Korinthiërs: “Laat ons onszelven reinigen <strong>van</strong><br />
alle besmetting <strong>van</strong> het vlees en <strong>van</strong> <strong>de</strong> geest, voleindigen<strong>de</strong> <strong>de</strong> heiligmaking in <strong>de</strong> vrese<br />
Gods.” En on- <strong>de</strong>r <strong>de</strong> vruchten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Geest,—“lief<strong>de</strong>, blijdschap, vre<strong>de</strong>, lankmoedigheid,<br />
goe<strong>de</strong>rtierenheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid,“— rekent hij “matigheid.” Hoevelen<br />
<strong>van</strong> hen, die voorgeven Christenen te zijn, verzwakken, niettegenstaan<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze verklaringen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Geest, hun vermogens door winstbejag of mo<strong>de</strong>-aanbidding; hoe velen<br />
verlagen hun naar Gods beeld geschapen lichaam door gulzigheid, sterke drank, of verbo<strong>de</strong>n<br />
genoegens! En <strong>de</strong> kerk, in plaats <strong>van</strong> het kwa<strong>de</strong> te bestraffen, bevor<strong>de</strong>rt het maar al te<br />
dikwels door eetlust, verlangen naar winst, of <strong>de</strong> lust tot genot aan te moedigen, ten ein<strong>de</strong><br />
zijn schatkist te vullen, waar <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> tot Christus te flauw is om in het nodige te voorzien.<br />
Indien Jezus <strong>de</strong> kerken <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze tijd zou binnenkomen, en het feestvieren en <strong>de</strong> onheilige<br />
han<strong>de</strong>l aanschouwen, die daar in <strong>de</strong> naam <strong>van</strong> <strong>de</strong> godsdienst plaats vin<strong>de</strong>n, zou Hij <strong>de</strong><br />
heiligschen<strong>de</strong>rs niet evenzo uitdrijven, gelijk Hij <strong>de</strong> geldwisselaars uit <strong>de</strong> tempel dreef? 1<br />
Petr. 2:11; 2 Kor. 7:1. Gal. 5:22, 23.<br />
De apostel Jakobus verklaart, dat <strong>de</strong> wijsheid, die <strong>van</strong> boven is, “ten eerste zuiver” is.<br />
Indien hij diegenen ont-moet had, welke <strong>de</strong> dierbare naam <strong>van</strong> Jezus nemen op lippen, door<br />
tabak verontreinigd, wier a<strong>de</strong>m en lichaam besmet zijn met <strong>de</strong> walgelike reuk er<strong>van</strong>, die <strong>de</strong><br />
lucht <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel verontreinigen, en allen in hun nabijheid noodzaken om het gift in te<br />
a<strong>de</strong>men,— indien <strong>de</strong> apostel te doen had gehad met een gebruik, dat zozeer in tegenstelling<br />
is met <strong>de</strong> reinheid <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie, zou hij het niet als iets “aards, natuurliks, duivels”<br />
bestraft hebben? Slaven <strong>van</strong> <strong>de</strong> tabak, aanspraak maken<strong>de</strong> op <strong>de</strong> zegen <strong>van</strong> volkomen<br />
heiligmaking, spreken <strong>van</strong> hun hoop op <strong>de</strong> hemel; maar Gods woord zegt dui<strong>de</strong>lik: “Daarin<br />
zal niet inkomen iets,dat ontreinigt.” “Of weet gij niet,dat ulie<strong>de</strong>r lichaam een tempel is <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Heilige Geest,die in u is,die gij <strong>van</strong> God hebt,en dat ge uws zelfs niet zijt (uzelven niet<br />
toebehoort) ?<br />
Want ge zijt duur gekocht; zo verheerlikt dan God in uw lichaam en in uw geest, welke<br />
Go<strong>de</strong>s zijn.” Hij, wiens lichaam <strong>de</strong> tempel is <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Geest, kan niet verslaafd zijn<br />
aan een ver- <strong>de</strong>rfelike gewoonte. Zijn vermogens behoren Christus toe, die hem gekocht<br />
heeft met <strong>de</strong> prijs <strong>van</strong> bloed. Zijn bezitting is <strong>de</strong>s Heren. Hoe zou hij zon<strong>de</strong>r schuld kunnen<br />
zijn, terwijl hij dit aan hem toevertrouw<strong>de</strong> kapitaal verkwist? Belij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> Christenen geven<br />
jaarliks een ontzaglike som uit voor nutteloze en scha<strong>de</strong>like overdaad, terwijl er zielen<br />
verloren gaan, omdat ze het woord <strong>de</strong>s levens niet kennen. God wordt beroofd <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
tien<strong>de</strong>n en het hefoffer, terwijl zij op het altaar <strong>van</strong> <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>rven<strong>de</strong> wellust meer verteren,<br />
dan ze geven om <strong>de</strong> armen te helpen, of het e<strong>van</strong>gelie te on<strong>de</strong>rsteunen. Indien allen, die<br />
voorgeven, volgelingen <strong>van</strong> Christus te zijn, waarlik geheiligd waren, zou<strong>de</strong>n hun mid<strong>de</strong>len,<br />
in plaats <strong>van</strong> voor nutteloze en zelfs scha<strong>de</strong>like overdaad gebruikt te wor<strong>de</strong>n, in <strong>de</strong> schatkist<br />
333
<strong>de</strong>s Heren wor<strong>de</strong>n gestort, en zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> Christenen een voorbeeld <strong>van</strong> matigheid,<br />
zelfverloochening en zelfopoffering stellen. Dan zou<strong>de</strong>n ze het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld zijn.<br />
De wereld heeft zich overgegeven aan zelfbevrediging. “De begeerlikheid <strong>van</strong> het vlees,<br />
en <strong>de</strong> begeerlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> ogen, en <strong>de</strong> grootsheid <strong>van</strong> het leven,” beheersen <strong>de</strong> menigten<br />
<strong>de</strong>r mensekin<strong>de</strong>ren. Maar <strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong> Christus hebben een heiliger roeping. Openb.<br />
21:27. 1 Kor. 6:19, 20. “Gaat uit het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hen, en scheidt u af, zegt <strong>de</strong> Heer, en raakt<br />
niet aan hetgeen onrein is.” In het licht <strong>van</strong> Gods woord zijn we gerechtigd te zeggen, dat<br />
die heiligmaking niet echt kan zijn, welke geen volkomen afstand laat doen <strong>van</strong> het zondige<br />
najagen <strong>van</strong> werelds genot en bevrediging. Tot hen, die voldoen aan <strong>de</strong> voorwaar<strong>de</strong>n: “Gaat<br />
uit het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hen, en scheidt u af, ... en raakt niet aan hetgeen onrein is,” komt Gods<br />
belofte: “Ik zal ulie<strong>de</strong>n aannemen, en Ik zal u tot een Va<strong>de</strong>r zijn, en gij zult Mij tot zonen en<br />
dochteren zijn, zegt <strong>de</strong> Heer, <strong>de</strong> Almachtige.”<br />
Het is het voorrecht en <strong>de</strong> plicht <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re Christen om een rijke en volle on<strong>de</strong>rvinding<br />
te hebben in <strong>de</strong> dingen Gods. “Ik ben het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld,” zegt Jezus. “Die Mij volgt,<br />
zal in <strong>de</strong> duister nis niet wan<strong>de</strong>len, maar zal het licht <strong>de</strong>s levens hebben.” “Het pad <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> rechtvaardigen is gelijk een schijnend licht, voortgaan<strong>de</strong> en schijnen<strong>de</strong> tot <strong>de</strong> volle dag<br />
toe.” Ie<strong>de</strong>re stap <strong>van</strong> geloof en gehoorzaamheid brengt <strong>de</strong> ziel in nauwere gemeenschap met<br />
het Licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld, waarin “gans geen duisternis is.” De hel<strong>de</strong>re stralen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zon <strong>de</strong>r<br />
gerechtigheid schijnen af op <strong>de</strong> dienstknechten Gods, en ze moeten zijn licht weerkaatsen.<br />
Evenals <strong>de</strong> sterren ons zeggen, dat er een groot licht in <strong>de</strong> hemel is, door welks heerlikheid<br />
ze schijnen, evenzo moeten Christenen tonen, dat er een God op <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> het heelal zit,<br />
Wiens karakter lof en navolging waardig is. De gena<strong>de</strong>gaven <strong>van</strong> Zijn Geest, <strong>de</strong> reinheid en<br />
heiligheid <strong>van</strong> Zijn karakter, zullen in Zijn getuigen geopenbaard wor<strong>de</strong>n.<br />
Paulus toont in zijn brief aan <strong>de</strong> Kolossensen <strong>de</strong> rijke zegeningen aan, die aan <strong>de</strong><br />
kin<strong>de</strong>ren Gods wor<strong>de</strong>n geschonken. Hij zegt: Wij “hou<strong>de</strong>n niet op voor u te bid<strong>de</strong>n en te<br />
begeren, dat ge moogt vervuld wor<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> Zijn wil, in alle wijsheid en<br />
geestelik verstand; opdat ge moogt wan<strong>de</strong>len waardiglik <strong>de</strong> Heer, tot alle behagelikheid, in<br />
alle goe<strong>de</strong> werken vrucht dragen<strong>de</strong>, en wassen<strong>de</strong> in <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> God; met alle kracht<br />
bekrachtigd zijn<strong>de</strong>, naar <strong>de</strong> sterkte <strong>van</strong> Zijn heerlikheid,tot alle lijdzaamheid en<br />
lankmoedigheid, met blijdschap.” Dan we<strong>de</strong>r schrijft hij over zijn verlangen, dat <strong>de</strong><br />
broe<strong>de</strong>ren te Efeze het verhevene <strong>van</strong> het voorrecht <strong>van</strong> een Christen zullen verstaan. Hij<br />
legt in veelomvatten<strong>de</strong> bewoordingen <strong>de</strong> won<strong>de</strong>rlike macht en kennis voor hen open, die ze<br />
zou<strong>de</strong>n kunnen bezitten als zonen en dochteren <strong>van</strong> <strong>de</strong> Allerhoogste. Het was hun mogelik<br />
om “versterkt te wor<strong>de</strong>n door Zijn Geest in <strong>de</strong> inwendige mens,” om “in <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> geworteld<br />
en gegrond” te wor<strong>de</strong>n, om “met al <strong>de</strong> heiligen te begrijpen, welke <strong>de</strong> breedte, en lengte, en<br />
diepte, en hoogte zij, en te bekennen <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> <strong>van</strong> Christus, die <strong>de</strong> kennis te boven gaat.”<br />
Maar <strong>de</strong> be<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> apostel reikt tot het allerhoogste voorrecht, wanneer hij bidt: Opdat “ge<br />
vervuld wordt tot al <strong>de</strong> volheid Gods.”<br />
334
Hier openbaart zich <strong>de</strong> hoogte, waartoe we kunnen geraken door geloof in <strong>de</strong> beloften<br />
<strong>van</strong> onze hemelse Va<strong>de</strong>r, wanneer we doen, hetgeen Hij <strong>van</strong> ons verlangt. Door <strong>de</strong><br />
verdiensten <strong>van</strong> Christus hebben we toegang tot <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> <strong>de</strong> Oneindige Macht. “Die ook<br />
Zijn eigen Zoon niet gespaard heeft, maar heeft Hem voor ons allen overgegeven, hoe zal<br />
Hij ons ook met Hem niet alle dingen schenken?” De Va<strong>de</strong>r gaf Zijn Geest aan Zijn Zoon<br />
zon<strong>de</strong>r mate, en wij mogen insgelijks <strong>de</strong>el hebben aan <strong>de</strong> volheid er<strong>van</strong>. Jezus zegt: “Indien<br />
dan gij, die boos zijt, weet uw kin<strong>de</strong>ren goe<strong>de</strong> gaven te geven, hoeveel te meer zal <strong>de</strong><br />
hemelse Va<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Heilige Geest geven aan <strong>de</strong>genen, die Hem bid<strong>de</strong>n?” “Zo ge iets begeren<br />
zult in Mijn naam, Ik zal het doen.” “Bidt, en ge zult ont<strong>van</strong>gen, opdat uw blijdschap<br />
vervuld zij.”<br />
Terwijl het leven <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christen gekenmerkt zal zijn door ootmoedigheid, behoort het<br />
geen droefheid en zelfverachting te openbaren. Het is het voorrecht <strong>van</strong> elkeen, z— te leven,<br />
dat hij Gods goedkeuring kan wegdragen en door Hem gezegend wor<strong>de</strong>n. Het is <strong>de</strong> wil niet<br />
<strong>van</strong> onze hemelse Va<strong>de</strong>r, dat wij ooit on<strong>de</strong>r veroor<strong>de</strong>ling of in duisternis zou<strong>de</strong>n verkeren.<br />
Het is geen bewijs <strong>van</strong> ware ne<strong>de</strong>righeid, dat we het hoofd laten hangen en het hart vol<br />
hebben <strong>van</strong> gedachten over onszelven. We mogen tot Jezus gaan en gereinigd wor<strong>de</strong>n, en<br />
ons zon<strong>de</strong>r schaamte en verwijt tegenover <strong>de</strong> wet stellen. “Zo is er dan nu geen verdoemenis<br />
voor <strong>de</strong>genen, die in Christus Jezus zijn, die niet naar het vlees wan<strong>de</strong>len, maar naar <strong>de</strong><br />
Geest.” Door Jezus wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gevallen zonen <strong>van</strong> Adam “zonen Gods.” “Want èn hij, die<br />
heiligt, èn zij, die beheiligd wor<strong>de</strong>n, zijn allen uit één, om welke oorzaak Hij zich niet<br />
schaamt hen broe<strong>de</strong>rs te noemen.” Het leven <strong>van</strong> een Christen behoort een leven <strong>van</strong><br />
geloof, en overwinning, en vreug<strong>de</strong> in God te zijn. “Want al wat uit God geboren is,<br />
overwint <strong>de</strong> wereld; en dit is <strong>de</strong> overwinning, die <strong>de</strong> wereld overwint, namelik ons geloof.”<br />
In waarheid sprak Gods dienstknecht Nehemia: “De blijdschap <strong>de</strong>s Heren, die is uw sterkte.”<br />
En Paulus zegt: “Verblijdt u in <strong>de</strong> Heer te allen tijd; we<strong>de</strong>rom zeg ik u, verblijdt u.”<br />
“Verblijdt u.te allen tijd. Bidt zon<strong>de</strong>r ophou<strong>de</strong>n. Dankt God in alles; want dit is <strong>de</strong> wil <strong>van</strong><br />
God in Christus Jezus over u.”<br />
Zodanige zijn <strong>de</strong> vruchten <strong>van</strong> <strong>de</strong> bekering en heiligmaking <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel; en het is,<br />
omdat <strong>de</strong> grote beginselen <strong>van</strong> gerechtigheid, door Gods wet aan het licht gebracht, door <strong>de</strong><br />
Christelike wereld met zoveel onverschilligheid beschouwd wor<strong>de</strong>n, dat men <strong>de</strong>ze vruchten<br />
zo zel<strong>de</strong>n ziet. Dit is <strong>de</strong> re<strong>de</strong>n,waarom er zich zo weinig toont <strong>van</strong> dat diepe en blijven<strong>de</strong><br />
werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> Geest Gods, waardoor opwekkingen in vroegere jaren zich kenmerkten. Het is<br />
door te aanschouwen, dat we veran<strong>de</strong>rd wor<strong>de</strong>n. En terwijl <strong>de</strong> heilige voorschriften, waarin<br />
God <strong>de</strong> volmaaktheid en heiligheid <strong>van</strong> Zijn karakter voor <strong>de</strong> mensen heeft blootgelegd,<br />
wor<strong>de</strong>n verwaarloosd, en het verstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen wordt aangetrokken door <strong>de</strong> leer en <strong>de</strong><br />
theorieën <strong>van</strong> mensen, is het dan wel te verwon<strong>de</strong>ren, dat het gevolg daar<strong>van</strong> een afnemen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> leven<strong>de</strong> vroomheid in <strong>de</strong> kerk geweest is? De Heer zegt: “Mij, <strong>de</strong> sprinka<strong>de</strong>r <strong>van</strong> het<br />
leven<strong>de</strong> water, hebben ze verlaten, om zichzelven bakken uit te houwen, gebroken bakken,<br />
die geen water hou<strong>de</strong>n.”<br />
335
“Welgelukzalig is <strong>de</strong> man, die niet wan<strong>de</strong>lt in <strong>de</strong> raad <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen . . . maar zijn<br />
lust is in <strong>de</strong>s Heren wet, en hij over<strong>de</strong>nkt Zijn wet dag en nacht. Want hij zal zijn als een<br />
boom, geplant aan waterbeken, die zijn vrucht geeft op zijn tijd, en welks blad niet afvalt; en<br />
al wat hij doet, zal wel gelukken.” Het is alleen dan, wanneer Gods wet hersteld wordt tot<br />
<strong>de</strong> plaats, die hem toekomt, dat er een herlevendiging zijn kan <strong>van</strong> het eenvoudige geloof en<br />
<strong>de</strong> godzaligheid on<strong>de</strong>r het volk, dat Hem belijdt. “Zo zegt <strong>de</strong> Heer: Staat op <strong>de</strong> wegen, en<br />
ziet toe, en vraagt naar <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n, waar toch <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> weg zij, en wan<strong>de</strong>lt daarin, zo<br />
zult ge rust vin<strong>de</strong>n voor uw ziel.”<br />
336
Hoofdstuk 28 — Het On<strong>de</strong>rzoekend Oor<strong>de</strong>el<br />
“Dit zag ik, totdat er tronen gezet wer<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> <strong>van</strong> dagen Zich zette, Wiens kleed<br />
wit was als <strong>de</strong> sneeuw, en het haar <strong>van</strong> Zijn hoofd als zuivere wol; Zijn troon was als<br />
vuurvonken, <strong>de</strong> ra<strong>de</strong>ren er<strong>van</strong> een bran<strong>de</strong>nd vuur; een vurige rivier vloei<strong>de</strong>, en ging v——r<br />
Hem uit; duizendmaal duizen<strong>de</strong>n dien<strong>de</strong>n Hem; het gericht zette zich, en <strong>de</strong> boeken wer<strong>de</strong>n<br />
geopend.”<br />
Aldus werd voor het oog <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeet geopenbaard die grote en plechtige dag, waarop<br />
<strong>de</strong> karakters en het leven <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen voor <strong>de</strong> Hechter <strong>van</strong> <strong>de</strong> gehele aar<strong>de</strong> zou<strong>de</strong>n<br />
opengelegd wor<strong>de</strong>n, en ie<strong>de</strong>reen zou ont<strong>van</strong>gen “naar zijn werken.” De Ou<strong>de</strong> <strong>van</strong> dagen is<br />
God <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r. De psalmist zegt: “Eer <strong>de</strong> bergen geboren waren, en Gij <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> en <strong>de</strong><br />
wereld voortgebracht hadt, ja, <strong>van</strong> eeuwigheid tot eeuwigheid zijt Gij God.” Hij, <strong>de</strong> bron<br />
<strong>van</strong> alle leven, en oorsprong <strong>van</strong> alle wet, Hij is het, Die bij het oor<strong>de</strong>el voorzitten zal. En<br />
heilige engelen, “tienduizend maal tienduizen<strong>de</strong>n, en duizendmaal duizen<strong>de</strong>n” wonen als<br />
dienaren en getuigen <strong>de</strong>ze grote gerechtszitting bij.<br />
“En ziet, er kwam Eén met <strong>de</strong> wolken <strong>de</strong>s hemels, als eens mensen Zoon, en Hij kwam<br />
tot <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> <strong>van</strong> dagen, en ze <strong>de</strong><strong>de</strong>n Hem voor Dezelve na<strong>de</strong>ren. En Hem werd gegeven<br />
heerschappij, en eer en het koninkrijk; dat Hem alle volken, natieën en tongen eren zou<strong>de</strong>n;<br />
Zijn heerschappij is een eeuwige heerschappij, die niet vergaan zal, en Zijn koninkrijk zal<br />
niet verdorven wor<strong>de</strong>n.” De komst <strong>van</strong> Christus, die hier beschreven wordt, is niet Zijn<br />
we<strong>de</strong>rkomst naar <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>. Hij komt tot <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> <strong>van</strong> dagen in <strong>de</strong> hemel om te ont<strong>van</strong>gen<br />
heerschappij, en eer, en een koninkrijk, hetwelk Hem bij het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> Zijn werk als<br />
Mid<strong>de</strong>laar gegeven zal wor<strong>de</strong>n. Het is dit komen, en niet Zijn we<strong>de</strong>rkomst naar <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, dat<br />
in <strong>de</strong> profetieën voorzegd is als plaats grijpen<strong>de</strong> aan het eind <strong>van</strong> <strong>de</strong> 2300 dagen, in 1844.<br />
Vergezeld <strong>van</strong> heilige engelen treedt onze grote Hogepriester het heilige <strong>de</strong>r heiligen<br />
binnen, en verschijnt daar in <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> God, om het laatste te doen, dat Hem<br />
nog te doen staat in Zijn bediening ten behoeve <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens, — om het werk <strong>van</strong> het<br />
on<strong>de</strong>rzoekend oor<strong>de</strong>el op Zich te nemen, en verzoening te doen voor allen, <strong>van</strong> wie bewezen<br />
wordt, dat ze recht hebben op <strong>de</strong> voorrechten er<strong>van</strong>. In <strong>de</strong> typiese eredienst namen slechts<br />
diegenen aan <strong>de</strong> plechtighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote verzoendag <strong>de</strong>el, die met belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> zon<strong>de</strong>n<br />
en boetedoening voor God waren getre<strong>de</strong>n, en wier zon<strong>de</strong>n door het bloed <strong>van</strong> het zoenoffer<br />
op het heiligdom waren overgedragen. Zo ook zullen in <strong>de</strong> grote dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> laatste<br />
verzoening en het on<strong>de</strong>rzoekend oor<strong>de</strong>el alleen <strong>de</strong> gevallen overwogen wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hen, die<br />
tot het volk Gods behoren. Het oor<strong>de</strong>el over <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen is een afzon<strong>de</strong>rlike en daar<strong>van</strong><br />
verschillen<strong>de</strong> zaak, en vindt later plaats. “Het oor<strong>de</strong>el moet beginnen <strong>van</strong> het huis Gods; en<br />
indien het eerst <strong>van</strong> ons begint, welk zal het ein<strong>de</strong> zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die het e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong><br />
God ongehoorzaam zijn?”<br />
337
De registers in <strong>de</strong> hemel, waarin <strong>de</strong> namen en da<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen staan opgetekend,<br />
moeten uitmaken, wat er in het oor<strong>de</strong>el besloten zal wor<strong>de</strong>n. De profeet Daniël zegt: “Het<br />
gericht zette zich, en <strong>de</strong> boeken wer<strong>de</strong>n geopend.” De ziener <strong>van</strong> Patmos voegt er bij het<br />
beschrijven <strong>van</strong> <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> gebeurtenis aan toe: “En een an<strong>de</strong>r boek werd geopend, dat <strong>de</strong>s<br />
levens is, en <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n geoor<strong>de</strong>eld uit hetgeen in <strong>de</strong> boeken geschreven was, naar<br />
hun werken.” Het boek <strong>de</strong>s levens bevat <strong>de</strong> namen <strong>van</strong> al <strong>de</strong>genen, die zich ooit aan <strong>de</strong><br />
dienst <strong>van</strong> God verbon<strong>de</strong>n hebben. Jezus sprak tot Zijn discipelen: “Verblijdt u, dat uw<br />
namen geschreven zijn in <strong>de</strong> hemelen.” Paulus spreekt <strong>van</strong> zijn getrouwe me<strong>de</strong>arbei<strong>de</strong>rs,<br />
“welker namen zijn in het boek <strong>de</strong>s levens.” Daniël, “een tijd <strong>de</strong>r benauwdheid, als er niet<br />
geweest is,” overzien<strong>de</strong>, zegt, dat Gods volk verlost zal wor<strong>de</strong>n, “al wie gevon<strong>de</strong>n wordt<br />
geschreven te zijn in het boek.” En <strong>de</strong> schrijver <strong>van</strong> <strong>de</strong> Openbaring zegt, dat alleen diegenen<br />
in <strong>de</strong> stad Gods zullen inkomen, wier namen “geschreven zijn in het boek <strong>de</strong>s levens <strong>van</strong> het<br />
Lam.”<br />
“Een ge<strong>de</strong>nkboek” wordt v——r God gehou<strong>de</strong>n, waarin <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> da<strong>de</strong>n opgetekend<br />
wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong>-<strong>de</strong>genen, “die <strong>de</strong> Heer vrezen, en <strong>de</strong>genen, die aan Zijn naam ge<strong>de</strong>nken.” Hun<br />
woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> geloof, hun da<strong>de</strong>n <strong>van</strong> lief<strong>de</strong> wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> hemel op het register ingeschreven.<br />
Nehemia doelt hierop, wanneer hij zegt: “Ge<strong>de</strong>nk mijner, mijn God, ... en <strong>de</strong>lg mijn<br />
weldadighe<strong>de</strong>n niet uit, die ik aan het huis Gods gedaan heb. “ In Gods ge<strong>de</strong>nkboek staat<br />
ie<strong>de</strong>re rechtvaardige daad vereeuwigd. Daar is <strong>de</strong> getrouwe oorkon<strong>de</strong> <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re verleiding,<br />
waaraan weerstand gebo<strong>de</strong>n, ie<strong>de</strong>r kwaad dat overwonnen, ie<strong>de</strong>r woord <strong>van</strong> te<strong>de</strong>r<br />
me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n dat uitgesproken is. En alles wat opoffering heeft gekost, alle lij<strong>de</strong>n en smart ter<br />
wille <strong>van</strong> Christus on<strong>de</strong>rgaan, staat daar opgetekend. De psalmist zegt: “Gij hebt mijn<br />
omzwervingen geteld. Leg mijn tranen in Uw fles; zijn ze niet in Uw register?”<br />
Ook <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen wordt een register gehou<strong>de</strong>n. “Want God zal ie<strong>de</strong>r<br />
werk in het gericht brengen, met al wat verborgen is, hetzij goed, of hetzij kwaad.” “Van elk<br />
ij<strong>de</strong>l woord, hetwelk <strong>de</strong> mensen zullen gesproken hebben, zullen ze rekenschap geven in <strong>de</strong><br />
dag <strong>van</strong> het oor-<strong>de</strong>el.” De Heiland heeft gezegd: “Want uit uw woor<strong>de</strong>n zult ge<br />
gerechtvaardigd wor<strong>de</strong>n, en uit uw woor<strong>de</strong>n zult ge geoor<strong>de</strong>eld wor<strong>de</strong>n.” De geheime<br />
bedoelingen en drijf- veren staan geboekt op dat register, dat onfeilbaar is; want God “zal in<br />
het licht brengen hetgeen in <strong>de</strong> duisternis verborgen is, en zal <strong>de</strong> raadslagen <strong>van</strong> het hart<br />
openbaren.” “Ziet, het is voor Mijn aangezicht geschreven, . . . uw ongerechtighe<strong>de</strong>n en <strong>de</strong><br />
ongerechtighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> uw va<strong>de</strong>ren tegelijk, zegt <strong>de</strong> Heer. “<br />
Het werk <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re mens wordt door God nagegaan, en als een daad <strong>van</strong> trouw of<br />
ontrouw aangetekend. Tegenover ie<strong>de</strong>re naam wordt met schrikkelike juistheid ie<strong>de</strong>r<br />
verkeerd woord, ie<strong>de</strong>re zelfzuchtige daad, ie<strong>de</strong>re onvervul<strong>de</strong> plicht, ie<strong>de</strong>re geheime zon<strong>de</strong>,<br />
en ie<strong>de</strong>r listig bedrog geboekt. Van uit <strong>de</strong> hemel gezon<strong>de</strong>n waarschuwingen of berispingen,<br />
waarop geen acht is geslagen, verloren ogenblikken, ongebruikte gelegenhe<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> invloed,<br />
die ten goe<strong>de</strong> of ten kwa<strong>de</strong> uitgeoefend is, met <strong>de</strong> zich ver uitstrekken<strong>de</strong> gevolgen er<strong>van</strong>,<br />
wor<strong>de</strong>n alle opgeschreven door <strong>de</strong> engel, die het register houdt.<br />
338
Gods wet is <strong>de</strong> standaard, waaraan <strong>de</strong> karakters en het leven <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen in het<br />
oor<strong>de</strong>el getoetst zullen wor<strong>de</strong>n. De Prediker zegt: “Vreest God, en houdt Zijn gebo<strong>de</strong>n, want<br />
dit betaamt alle mensen. Want God zal ie<strong>de</strong>r werk in het gericht brengen.” De apostel<br />
Jakobus vermaant zijn broe<strong>de</strong>ren: “Spreekt alzo, en doet alzo, als die door <strong>de</strong> wet <strong>de</strong>r<br />
vrijheid zult geoor<strong>de</strong>eld wor<strong>de</strong>n.” Diegenen, welke in het oor<strong>de</strong>el “waardig geacht” zullen<br />
wor<strong>de</strong>n, zullen <strong>de</strong>el hebben in <strong>de</strong> opstanding <strong>van</strong> <strong>de</strong> rechtvaardigen. Jezus heeft gezegd:<br />
“Die waardig zullen geacht zijn, die eeuw te verwerven, en <strong>de</strong> opstanding uit <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n, . . .<br />
zijn aan <strong>de</strong> engelen gelijk; en ze zijn kin<strong>de</strong>ren Gods, <strong>de</strong>wijl ze kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>r opstanding zijn.”<br />
En we<strong>de</strong>rom zegt Hij: “Die het goe<strong>de</strong> gedaan hebben”, zullen uitgaan “tot <strong>de</strong> opstanding <strong>de</strong>s<br />
levens.” De rechtvaardige do<strong>de</strong>n zullen niet opstaan tot na het oor<strong>de</strong>el, waarin ze waardig<br />
geacht zullen wor<strong>de</strong>n om “<strong>de</strong> opstanding <strong>de</strong>s levens” te verwerven. Vandaar dat ze niet<br />
persoonlik tegenwoordig zullen zijn bij <strong>de</strong> gerechtszitting, waar hetgeen <strong>van</strong> hen opgetekend<br />
staat, on<strong>de</strong>rzocht, en over hun geval beslist zal wor<strong>de</strong>n.<br />
Jezus zal verschijnen als hun voorspraak, om ten behoeve <strong>van</strong> hen voor God te pleiten.<br />
“Indien iemand gezondigd heeft, we hebben een voorspraak bij <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r, Jezus Christus, <strong>de</strong><br />
Rechtvaardige.” “Want Christus is niet ingegaan in het heiligdom, dat met han<strong>de</strong>n gemaakt<br />
is, hetwelk is een tegenbeeld <strong>van</strong> het ware; maar in <strong>de</strong> hemel zelf, om nu te verschijnen voor<br />
het aangezicht <strong>van</strong> God voor ons.” “Waarom Hij ook volkomenlik kan zaligmaken <strong>de</strong>genen,<br />
die door Hem tot God gaan, alzo Hij altijd leeft om voor hen te bid<strong>de</strong>n.” Wanneer <strong>de</strong><br />
registers in het oor<strong>de</strong>el geopend wor<strong>de</strong>n, wordt het leven <strong>van</strong> allen, die in Jezus geloofd<br />
hebben, door God on<strong>de</strong>rzocht. Beginnen<strong>de</strong> met hen, die het eerste op aar<strong>de</strong> geleefd hebben,<br />
draagt onze Voorspraak <strong>de</strong> gevallen voor <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>r volgend geslacht, en eindigt met <strong>de</strong><br />
leven<strong>de</strong>n. Ie<strong>de</strong>re naam wordt genoemd, ie<strong>de</strong>r geval nauwkeurig nagegaan. De ene naam<br />
wordt aangenomen, <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re verworpen. Zijn er, <strong>van</strong> wie nog zon<strong>de</strong>n op het register staan,<br />
waarover ze geen berouw hebben betoond en die niet vergeven zijn, dan zullen hun namen<br />
uit het boek <strong>de</strong>s levens weggedaan wor<strong>de</strong>n, en hun goe<strong>de</strong> da<strong>de</strong>n, die opgetekend staan, uit<br />
het boek <strong>van</strong> Gods gedachtenis wor<strong>de</strong>n uitgewist. De Heer verklaar<strong>de</strong> aan Mozes: “Die zou<br />
Ik uit Mijn boek <strong>de</strong>lgen, die aan Mij zondigt.” En <strong>de</strong> profeet Ezechiël zegt: “Maar als <strong>de</strong><br />
rechtvaardige zich afkeert <strong>van</strong> zijn gerechtigheid, en onrecht doet, ... al zijn gerechtighe<strong>de</strong>n,<br />
die hij gedaan heeft, zullen niet gedacht wor<strong>de</strong>n.”<br />
Tegenover <strong>de</strong> namen <strong>van</strong> allen, die waarlik berouw hebben gehad over hun zon<strong>de</strong>n, en<br />
die in het geloof aanspraak maken op het bloed <strong>van</strong> Christus als hun zoenoffer, is vergiffenis<br />
aangetekend in <strong>de</strong> boeken <strong>de</strong>s hemels; daar ze <strong>de</strong>el erlangd hebben aan <strong>de</strong> gerechtigheid <strong>van</strong><br />
Christus, en hun karakters in overeenstemming gevon<strong>de</strong>n zijn met <strong>de</strong> wet Gods, wor<strong>de</strong>n hun<br />
zon<strong>de</strong>n uitge<strong>de</strong>lgd, en zijzelven het eeu- wige leven waardig geacht. De Heer verklaart bij<br />
mon<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeet Jesaja: “Ik, Ik ben het, die uw overtredingen uit<strong>de</strong>lg, om mijnentwil,<br />
en Ik ge<strong>de</strong>nk aan uw zon<strong>de</strong>n niet.” Jezus sprak: “Die overwint, die zal bekleed wor<strong>de</strong>n met<br />
witte kle<strong>de</strong>ren; en Ik zal zijn naam geenszins uitdoen uit het boek <strong>de</strong>s levens, en Ik zal zijn<br />
naam belij<strong>de</strong>n v——r Mijn Va<strong>de</strong>r en v——r Zijn engelen.” “Een iegelik dan, die Mij<br />
339
elij<strong>de</strong>n zal v——r <strong>de</strong> mensen, die zal Ik ook belij<strong>de</strong>n v——r Mijn Va<strong>de</strong>r, die in <strong>de</strong><br />
hemelen is. Maar zo wie Mij verloochend zal hebben v——r <strong>de</strong> mensen, die zal Ik ook<br />
verloochenen v——r Mijn Va<strong>de</strong>r, die in <strong>de</strong> hemelen is.”<br />
De allergrootste belangstelling, die door <strong>de</strong> mensen in <strong>de</strong> uitspraken <strong>van</strong> aardse<br />
rechtbanken betoond wordt, geeft slechts een flauwe voorstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> belangstelling,<br />
welke in <strong>de</strong> hemelhoven aan <strong>de</strong> dag wordt gelegd, wanneer <strong>de</strong> namen, die in het boek <strong>de</strong>s<br />
levens staan opgetekend, opgebracht wor<strong>de</strong>n om door <strong>de</strong> Rechter <strong>van</strong> <strong>de</strong> ganse aar<strong>de</strong> te<br />
wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rzocht. De God<strong>de</strong>like Mid<strong>de</strong>laar pleit, dat <strong>de</strong> overtredingen <strong>van</strong> allen, die<br />
overwonnen hebben door het geloof in Zijn bloed, zullen wor<strong>de</strong>n vergeven, en zij hersteld<br />
wor<strong>de</strong>n in hun Paradijswoning, en als me<strong>de</strong>ërfgenamen met Hemzelf gekroond tot <strong>de</strong><br />
“vorige heerschappij.” Satan had in zijn pogen om ons geslacht te bedriegen en te verlei<strong>de</strong>n<br />
het God<strong>de</strong>like plan met <strong>de</strong> schepping <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens <strong>de</strong>nken te verij<strong>de</strong>len; maar Christus<br />
vraagt nu, dat dit plan ten uitvoer zal wor<strong>de</strong>n gebracht, alsof <strong>de</strong> mens nooit gevallen was.<br />
Hij vraagt voor Zijn volk niet alleen om vergiffenis en vrijspraak, algeheel en vol, maar een<br />
aan<strong>de</strong>el aan Zijn heerlikheid, en een plaats op Zijn troon.<br />
Terwijl Jezus voor <strong>de</strong> voorwerpen <strong>van</strong> Zijn gena<strong>de</strong> pleit, beschuldigt Satan hen voor God<br />
als overtre<strong>de</strong>rs. De grote verlei<strong>de</strong>r heeft getracht hen tot twijfel te brengen, hen hun<br />
vertrouwen in God te doen verliezen, hen <strong>van</strong> Zijn lief<strong>de</strong> te schei<strong>de</strong>n, en Zijn wet te laten<br />
overtre<strong>de</strong>n. Nu wijst hij op hetgeen aangaan<strong>de</strong> hun leven opgetekend staat, op <strong>de</strong> gebreken<br />
in hun karakter, <strong>de</strong> ongelijkheid aan Christus, die hun Verlosser heeft onteerd, op al <strong>de</strong><br />
zon<strong>de</strong>n, die ze tengevolge <strong>van</strong> zijn verleiding bedreven hebben, en maakt om die re<strong>de</strong>n<br />
aanspraak op hen als zijn on<strong>de</strong>rdanen.<br />
Jezus verontschuldigt hun zon<strong>de</strong>n niet, maar toont hun berouw en geloof, en, hun<br />
vergiffenis eisen<strong>de</strong>, heft Hij Zijn gewon<strong>de</strong> han<strong>de</strong>n v——r <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r en <strong>de</strong> heilige engelen op,<br />
zeggen<strong>de</strong>: “Ik ken hen bij name. Ik heb hen op <strong>de</strong> palmen <strong>van</strong> Mijn han<strong>de</strong>n gegraveerd. ‘De<br />
offeran<strong>de</strong>n Gods zijn een gebroken geest; een gebroken en verslagen hart zult Gij, o God!<br />
niet verachten.’ “ En tot <strong>de</strong> beschuldiger <strong>van</strong> Zijn volk spreekt Hij: “De Heer schel<strong>de</strong> u, gij<br />
Satan! ja, <strong>de</strong> Heer schel<strong>de</strong> u, Die Jeruzalem verkiest: is <strong>de</strong>ze niet een vuurbrand uit het vuur<br />
gerukt?” Christus zal zijn getrouwen met Zijn eigen gerechtigheid bekle<strong>de</strong>n, om hen heerlik<br />
aan Zijn Va<strong>de</strong>r te kunnen voorstellen als “een gemeente, die geen vlek of rimpel heeft, of<br />
iets <strong>de</strong>rgelijks. “ Hun namen zijn opgetekend in het boek <strong>de</strong>s levens, en er staat <strong>van</strong> hen<br />
geschreven: “Ze zullen met Mij wan<strong>de</strong>len in witte kle<strong>de</strong>ren, overmits ze het waardig zijn.”<br />
Aldus zal <strong>de</strong> volkomen vervulling <strong>van</strong> <strong>de</strong> belofte in het Nieuwe Verbond verwezenlikt<br />
wor<strong>de</strong>n: “Ik zal hun onge-rechtigheid vergeven, en hun zon<strong>de</strong>n niet meer ge<strong>de</strong>nken.” “In die<br />
dagen en te dier tijd, spreekt <strong>de</strong> Heer, zal Israels ongerechtigheid gezocht wor<strong>de</strong>n, maar zal<br />
er niet zijn; en <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Juda, maar ze zullen niet gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n.” “Te dien dage<br />
zal <strong>de</strong>s Heren Spruit zijn tot sieraad en tot heerlikheid, en <strong>de</strong> vrucht <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> tot<br />
voortreffelikheid en tot versiering <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die het ontkomen zullen in Israël. En het zal<br />
340
geschie<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> overgeblevene in Zion, en <strong>de</strong> overgelatene in Jeruzalem zal heilig<br />
geheten wor<strong>de</strong>n, een iegelik, die geschreven is ten leven te Jeruzalem.”<br />
Het werk <strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rzoekend oor<strong>de</strong>el en <strong>van</strong> het uit<strong>de</strong>lgen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n moet<br />
geëindigd zijn v——r <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer. Daar <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n geoor<strong>de</strong>eld moeten<br />
wor<strong>de</strong>n uit hetgeen in <strong>de</strong> boeken geschreven staat, is het on- mogelik, dat <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
mensen uitgewist zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n voordat het oor<strong>de</strong>el, waarin hun geval zal wor<strong>de</strong>n<br />
on<strong>de</strong>rzocht, zal gehou<strong>de</strong>n zijn. Maar <strong>de</strong> apostel Petrus verklaart beslist, dat <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> gelovigen zullen uitgewist wor<strong>de</strong>n, “wanneer <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> verkoeling zullen gekomen<br />
zijn <strong>van</strong> het aangezicht <strong>de</strong>s Heren, en Hij gezon<strong>de</strong>n zal hebben Jezus Christus.” Wanneer<br />
het on<strong>de</strong>rzoekend oor<strong>de</strong>el sluit, zal Christus komen, en Zijn loon zal met Hem zijn om een<br />
iegelik te geven naar zijn werken.<br />
In <strong>de</strong> typiese eredienst trad <strong>de</strong> hogepriester,na verzoening gedaan te hebben, naar buiten,<br />
en zegen<strong>de</strong> <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring. Zo zal Christus bij het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> Zijn werk als mid<strong>de</strong>laar<br />
verschijnen “zon<strong>de</strong>r zon<strong>de</strong> tot zaligheid,“2 om Zijn volk, dat op Hem wacht, te zegenen met<br />
het eeuwige leven. Gelijk <strong>de</strong> priester bij het wegdoen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n uit het heiligdom ze op<br />
het hoofd <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>bok beleed, evenzo zal Christus al <strong>de</strong>ze zon<strong>de</strong>n leggen op Satan, <strong>de</strong><br />
bewerker en aanpor<strong>de</strong>r tot <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>. De zon<strong>de</strong>bok werd, met <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Israël bela<strong>de</strong>n,<br />
weggezon<strong>de</strong>n naar “een afgezon<strong>de</strong>rd land;” evenzo zal Satan, <strong>de</strong> schuld dragen<strong>de</strong> <strong>van</strong> al <strong>de</strong><br />
zon<strong>de</strong>n, welke hij Gods volk heeft laten begaan, duizend jaren lang gebon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n op <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong>, welke dan woest en zon<strong>de</strong>r bewoners zal zijn, en zal ein<strong>de</strong>lik <strong>de</strong> volle straf <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
zon<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rgaan in het vuur, dat al <strong>de</strong> god- <strong>de</strong>lozen verteren zal. Aldus zal het grote plan<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> ver-lossing ten slotte zijn vervulling bereiken door uitwissing <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>, en<br />
verlossing <strong>van</strong> allen, die gewillig geweest zijn om het kwa<strong>de</strong> vaarwel te zeggen. Op <strong>de</strong> tijd,<br />
die voor het oor<strong>de</strong>el was vastgesteld — het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> 2300 dagen, in 1844 — is het werk<br />
<strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rzoek en het uit<strong>de</strong>lgen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> begonnen. Al <strong>de</strong>genen, die ooit <strong>de</strong> naam<br />
<strong>van</strong> Christus op zich genomen hebben, moeten dat diepgaand on<strong>de</strong>rzoek doorgaan. De<br />
leven<strong>de</strong>n zowel als <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n zullen geoor<strong>de</strong>eld wor<strong>de</strong>n “uit hetgeen in <strong>de</strong> boeken<br />
geschreven was, naar hun werken.”<br />
Zon<strong>de</strong>n, waarover <strong>de</strong> mens geen berouw gehad heeft, en die niet afgelegd zijn,zullen niet<br />
vergeven,noch uit <strong>de</strong> registers weggenomen wor<strong>de</strong>n, maar zullen blijven staan om in <strong>de</strong> dag<br />
<strong>de</strong>s Heren tegen <strong>de</strong> zondaar te getuigen. Hij mag zijn slechte da<strong>de</strong>n bij het licht <strong>de</strong>s daags of<br />
in <strong>de</strong> duisternis <strong>van</strong> <strong>de</strong> nacht begaan hebben; maar ze zijn openbaar en dui<strong>de</strong>lik geweest v—<br />
—r Hem, met Wie we te doen hebben. Engelen Gods zijn getuigen geweest <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re<br />
zon<strong>de</strong>, en hebben die in <strong>de</strong> onfeilbare registers geboekt. De zon<strong>de</strong> mag be<strong>de</strong>kt wezen,<br />
ontkend wor<strong>de</strong>n, of verborgen zijn voor va<strong>de</strong>r, moe<strong>de</strong>r, vrouw, kin<strong>de</strong>ren en vrien<strong>de</strong>n;<br />
niemand behalve <strong>de</strong> schuldige da<strong>de</strong>rs mag <strong>de</strong> geringste achterdocht koesteren <strong>van</strong> het kwaad;<br />
maar het ligt open v——r hen, die in <strong>de</strong> hemel wonen. De duisternis <strong>van</strong> <strong>de</strong> donkerste nacht,<br />
<strong>de</strong> geheimzinnigheid <strong>van</strong> alle bedriegelike kunstgrepen, is niet voldoen<strong>de</strong> om één gedachte<br />
te verbergen, dat <strong>de</strong> Eeuwig- leven<strong>de</strong> er geen kennis aan hebben zou. God bezit een getrouw<br />
341
verslag <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re onjuiste rekening en ie<strong>de</strong>re oneer- like han<strong>de</strong>ling. Hij wordt niet<br />
bedrogen door een schijn <strong>van</strong> vroomheid. Hij vergist zich niet in Zijn schatting <strong>van</strong> het<br />
karakter. De mensen mogen bedrogen wor<strong>de</strong>n door hen, die bedorven <strong>van</strong> hart zijn, maar<br />
Gods oog boort door alle vermommingen heen, en doorgrondt het innerlike leven.<br />
Hoe ernstig is <strong>de</strong> gedachte! Dag na dag,die zich in <strong>de</strong> eeuwigheid verliest, draagt zijn<br />
last <strong>van</strong> hetgeen in <strong>de</strong> boeken <strong>de</strong>s hemels moet opgetekend wor<strong>de</strong>n. Woor<strong>de</strong>n eenmaal<br />
gesproken, da<strong>de</strong>n eenmaal gedaan, kunnen nooit herroepen wor<strong>de</strong>n. Engelen hebben zowel<br />
het goe<strong>de</strong> als het kwa<strong>de</strong> opgeschreven. De machtigste veroveraar op aar<strong>de</strong> kan niet<br />
herroepen wat er geboekt staat, zelfs niet <strong>van</strong> één enkele dag. Onze da<strong>de</strong>n, onze woor<strong>de</strong>n,<br />
zelfs onze heimelik- ste drijfveren dragen er alle toe bij om ons lot voor goed of kwaad te<br />
beslissen. Ofschoon ze door ons vergeten mogen zijn, ze zullen me<strong>de</strong> getuigen tot<br />
rechtvaardiging of veroor<strong>de</strong>ling.<br />
Gelijk <strong>de</strong> trekken <strong>van</strong> het gelaat met onfeilbare juistheid weergegeven wor<strong>de</strong>n op <strong>de</strong><br />
gepolijste plaat <strong>van</strong> <strong>de</strong> kunstenaar, zo ook staat het karakter trouw geschetst in <strong>de</strong> boeken<br />
daarboven. En toch, hoe weinig bezorgdheid wordt er aangaan<strong>de</strong> dat register gevoeld, dat<br />
voor het oog <strong>van</strong> <strong>de</strong> heme- lingen zal opengelegd wor<strong>de</strong>n. Indien <strong>de</strong> sluier, welke <strong>de</strong><br />
zichtbare <strong>van</strong> <strong>de</strong> onzichtbare wereld scheidt, kon weggeschoven wor<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>r<br />
mensen een engel kon<strong>de</strong>n zien, ie<strong>de</strong>r woord en ie<strong>de</strong>re daad aantekenen<strong>de</strong>, die ze in het<br />
oor<strong>de</strong>el we<strong>de</strong>r moeten ontmoeten, hoeveel woor<strong>de</strong>n, die men dageliks gebruikt, zou<strong>de</strong>n er<br />
ongesproken, hoeveel da<strong>de</strong>n ongedaan blijven.<br />
In het oor<strong>de</strong>el zal het gebruik, dat <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>r talent gemaakt is, nauwkeurig wor<strong>de</strong>n<br />
on<strong>de</strong>rzocht. Hoe hebben wij het kapitaal, dat <strong>de</strong> Hemel ons geleend heeft, gebruikt? Zal <strong>de</strong><br />
Heer bij Zijn komst Zijn eigendom met woeker terugkrijgen? Hebben we <strong>van</strong> <strong>de</strong> vermogens,<br />
welke ons in onze han<strong>de</strong>n, ons hart, en onze hersenen waren toevertrouwd, gebruik gemaakt<br />
tot eer <strong>van</strong> God en zegen voor <strong>de</strong> wereld? Hoe hebben wij onze tijd, onze pen, onze stem,<br />
ons geld, onze invloed gebruikt? Wat hebben we voor Christus gedaan in <strong>de</strong> persoon <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
arme, <strong>de</strong> noodlij<strong>de</strong>n<strong>de</strong>, <strong>de</strong> wees of <strong>de</strong> weduwe? God heeft ons Zijn heilig Woord in pand<br />
gegeven ; wat hebben we gedaan met het licht en <strong>de</strong> waarheid, ons toebetrouwd om mensen<br />
wijs te maken tot zaligheid? Een blote belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> geloof in Christus heeft geen waar<strong>de</strong>;<br />
alleen <strong>de</strong> lief<strong>de</strong>, die door werken getoond wordt, geldt als echt. Het is <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> alleen, die in<br />
het oog <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hemel een daad <strong>van</strong> waar<strong>de</strong> maakt. Wat ook maar uit lief<strong>de</strong> gedaan wordt,<br />
hoe klein het ook mag schijnen in <strong>de</strong> achting <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen, wordt door God aangenomen<br />
en beloond.<br />
De verborgen zelfzucht <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen is in <strong>de</strong> boeken <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel opengelegd. Daar<br />
staan <strong>de</strong> niet vervul<strong>de</strong> plichten jegens <strong>de</strong> me<strong>de</strong>mens, het vergeten <strong>van</strong> wat <strong>de</strong> Heiland<br />
toekomt, opgetekend. Daar zullen ze zien, hoe menigmaal <strong>de</strong> tijd, <strong>de</strong> gedachte, en <strong>de</strong> kracht<br />
aan Satan gegeven is, die Christus toekwamen. Treurig is <strong>de</strong> tijding, die <strong>de</strong> engelen naar <strong>de</strong><br />
hemel brengen. Verstandige mensen, die belij<strong>de</strong>n volgelingen <strong>van</strong> Christus te zijn, zijn in<br />
342
het verkrijgen <strong>van</strong> wereldse bezittingen, of het najagen <strong>van</strong> aardse vermaken verdiept. Geld,<br />
tijd en kracht wor<strong>de</strong>n opgeofferd aan vertoon en voldoening <strong>van</strong> <strong>de</strong> smaak; en slechts<br />
weinige ogenblikken wor<strong>de</strong>n gewijd aan gebed, of het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift, aan<br />
verootmoediging <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziel en belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> zon<strong>de</strong>.<br />
Satan be<strong>de</strong>nkt ontelbare plannen om onze aandacht bezig te hou<strong>de</strong>n, opdat we die niet<br />
zou<strong>de</strong>n schenken aan het werk, waarme<strong>de</strong> we het best bekend behoor<strong>de</strong>n te zijn. De<br />
aartsverlei<strong>de</strong>r haat <strong>de</strong> grote waarhe<strong>de</strong>n, die een zoenoffer en een almachtige Mid<strong>de</strong>laar aan<br />
het licht brengen. Hij weet, dat voor hem alles afhangt <strong>van</strong> het aftrekken <strong>van</strong> <strong>de</strong> harten <strong>van</strong><br />
Jezus en Zijn waarheid. Zij, die <strong>de</strong>el wensen te hebben aan <strong>de</strong> voorrechten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
tussenkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zaligmaker, behoren niet te dul<strong>de</strong>n, dat iets hun plicht in <strong>de</strong> weg staat<br />
om heiligheid in <strong>de</strong> vreze Gods te volmaken. De kostbare uren, in plaats <strong>van</strong> aan genot,<br />
vertoon, of winstbejag te wor<strong>de</strong>n opgeofferd, behoren gewijd te wor<strong>de</strong>n aan ernstig en<br />
bid<strong>de</strong>nd on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> het Woord <strong>de</strong>r waarheid. Het on<strong>de</strong>rwerp <strong>van</strong> het heiligdom en het<br />
on<strong>de</strong>rzoekend oor<strong>de</strong>el behoort door het volk Gods dui<strong>de</strong>lik te wor<strong>de</strong>n verstaan. Allen<br />
behoren voor zichzelven te weten, welke plaats hun grote Hogepriester bekleedt, en<br />
hoedanig het werk is, dat Hij doet. An<strong>de</strong>rs zal het hun niet mogelik zijn, het geloof te<br />
oefenen, dat in <strong>de</strong>ze tijd onont- beerlik is, of <strong>de</strong> plaats in te nemen, die ze volgens Gods<br />
bedoeling moeten vervullen. Ie<strong>de</strong>re persoon heeft een ziel te behou<strong>de</strong>n of te verliezen.<br />
Ie<strong>de</strong>reen heeft een zaak, die voor Gods rechtbank ligt; elkeen moet <strong>de</strong> grote Rechter <strong>van</strong><br />
aangezicht tot aangezicht ontmoeten. Van hoeveel belang is het dus, dat ie<strong>de</strong>r gemoed<br />
menigmaal peinzen zal over het plechtige toneel, wanneer het oor<strong>de</strong>el zal zitten, en <strong>de</strong><br />
boeken geopend zullen wor<strong>de</strong>n, wanneer ie<strong>de</strong>r mensekind, met Daniël, zal staan in zijn lot,<br />
in het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> dagen.<br />
Al <strong>de</strong>genen, die het licht over <strong>de</strong>ze on<strong>de</strong>rwerpen hebben ont<strong>van</strong>gen, moeten getuigenis<br />
afleggen <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote waarhe<strong>de</strong>n, welke God hun heeft toebetrouwd. Het heiligdom in <strong>de</strong><br />
hemel is het mid<strong>de</strong>lpunt <strong>van</strong> Christus werk ten behoeve <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen. Het betreft ie<strong>de</strong>re<br />
ziel, die op dé aar<strong>de</strong> woont. Het legt het verlossingsplan voor onze ogen open; en terwijl het<br />
ons verplaatst in het laatste <strong>de</strong>r dagen, openbaart het <strong>de</strong> zegenrijke oplossing <strong>van</strong> <strong>de</strong> strijd<br />
tussen ge-rechtigheid en zon<strong>de</strong>. Het is <strong>van</strong> het grootste belang, dat allen <strong>de</strong>ze on<strong>de</strong>rwerpen<br />
<strong>de</strong>gelik on<strong>de</strong>rzoeken, en in staat zijn om een antwoord te geven aan een iegelik, die hun een<br />
re<strong>de</strong>n vraagt <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoop, die in hen leeft.<br />
De bemid<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> Christus ten behoeve <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens in het heiligdom daarboven is<br />
even onontbeerlik in het verlos- singsplan, als Zijn dood op het kruis was. Met Zijn dood<br />
begon Hij dat werk, waarvoor Hij, om het in <strong>de</strong> hemel te volmaken, na Zijn opstanding<br />
opvoer. We moeten in het geloof ingaan in het binnenste <strong>van</strong> het voorhangsel, “daar <strong>de</strong><br />
Voorloper v——r ons is ingegaan.” Daar wordt het licht <strong>van</strong> het kruis <strong>van</strong> Golgotha<br />
weerkaatst. Daar kunnen we een dui<strong>de</strong>liker inzicht krijgen in <strong>de</strong> geheimen <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlossing.<br />
De redding <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen kost <strong>de</strong> hemel een oneindige prijs; het offer, dat gebracht wordt,<br />
weegt op tegen <strong>de</strong> strengste eisen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gebroken wet Gods. Jezus heeft <strong>de</strong> weg naar <strong>de</strong><br />
343
troon <strong>van</strong> <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r opengesteld, en door Zijn bemid<strong>de</strong>ling kan het oprecht verlangen <strong>van</strong><br />
allen, die in het geloof tot Hem komen, aan God wor<strong>de</strong>n voorgelegd.<br />
“Die zijn overtredingen be<strong>de</strong>kt, zal niet voorspoedig zijn; maar die ze belijdt en laat, zal<br />
barmhartigheid verkrijgen.” Kon<strong>de</strong>n zij, die hun gebreken verbergen en verontschuldigen,<br />
zien, hoezeer Satan zich over hen verblijdt, en hoe hij Christus en <strong>de</strong> heilige engelen tart met<br />
hun wijze <strong>van</strong> han<strong>de</strong>len, ze zou<strong>de</strong>n zich haasten om hun zon<strong>de</strong>n te belij<strong>de</strong>n en er afstand <strong>van</strong><br />
te doen. Door gebreken in het karakter tracht Satan macht te verkrijgen over het gehele<br />
gemoed, en hij weet, dat indien die gebreken gekoesterd wor<strong>de</strong>n, hij slagen zal. Daarom<br />
tracht hij <strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong> Christus voortdurend te bedriegen met zijn noodlottige, valse<br />
re<strong>de</strong>nering, dat het onmogelik voor hen is om te overwinnen. Maar Jezus pleit voor hen op<br />
Zijn verwon<strong>de</strong> han<strong>de</strong>n, Zijn verbroken lichaam; Hij zegt tot allen, die Hem willen volgen:<br />
“Mijn gena<strong>de</strong> is u genoeg.” “Neemt Mijn juk op u, en leert <strong>van</strong> Mij, dat Ik zachtmoedig ben,<br />
en ne<strong>de</strong>rig <strong>van</strong> hart; en ge zult rust vin<strong>de</strong>n voor uw zielen. Want Mijn juk is zacht, en Mijn<br />
last is licht.” Laat niemand zijn gebreken dan voor ongeneeslik hou<strong>de</strong>n. God zal geloof en<br />
gena<strong>de</strong> schenken om ze te boven te komen.<br />
We beleven nu <strong>de</strong> grote verzoendag. In <strong>de</strong> typiese eredienst moesten allen hun zielen<br />
kwellen door berouw over hun zon<strong>de</strong>n, en verootmoediging voor <strong>de</strong> Heer, terwijl <strong>de</strong><br />
hogepriester verzoening <strong>de</strong>ed voor Israël, opdat ze niet <strong>van</strong> het volk afgesne<strong>de</strong>n zou<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n. Op gelijke wijze behoor<strong>de</strong>n nu allen, die hun namen in het boek <strong>de</strong>s levens wensen<br />
te behou<strong>de</strong>n, in <strong>de</strong> weinige dagen <strong>van</strong> hun gena<strong>de</strong>tijd, die hun nog overblijven, hun zielen te<br />
kwellen voor God door droefheid over <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>, en waar berouw. Er moet een diep,<br />
getrouw on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> het hart zijn. Er moet afstand gedaan wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> luchthartige,<br />
nietige geest, waaraan zovelen on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> belij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> Christenen zich over-geven. Er is een<br />
ernstige strijd, die allen wacht, welke <strong>de</strong> kwa<strong>de</strong> neigingen wensen te on<strong>de</strong>rdrukken, die <strong>de</strong><br />
overhand trachten te verkrijgen. Het werk <strong>van</strong> voorbereiding is voor een ie<strong>de</strong>r op zichzelf.<br />
We wor<strong>de</strong>n niet in groepen gered. De reinheid en toewijding <strong>van</strong> <strong>de</strong> een kan niet goedmaken<br />
wat een an<strong>de</strong>r in <strong>de</strong>ze hoedanighe<strong>de</strong>n te kort schiet. Ofschoon alle volken zullen moeten<br />
opkomen om door God geoor<strong>de</strong>eld te wor<strong>de</strong>n, toch zal Hij <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re afzon- <strong>de</strong>rlike<br />
persoon z— nauwkeurig en grondig on<strong>de</strong>rzoeken, alsof er geen an<strong>de</strong>r wezen op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong><br />
was. Ie<strong>de</strong>reen moet getoetst, en zon<strong>de</strong>r vlek of rimpel of iets <strong>de</strong>rgelijks bevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n.<br />
Plechtig zijn <strong>de</strong> gebeurtenissen in verband met het sluitingswerk <strong>van</strong> <strong>de</strong> verzoening.<br />
Allergewichtigst zijn <strong>de</strong> belangen, welke daarin betrokken zijn. Het oor<strong>de</strong>el vindt tans in het<br />
heiligdom daarboven plaats. Reeds vele jaren lang is dit werk aan <strong>de</strong> gang. Spoedig —<br />
niemand weet hoe spoedig — zal het bij <strong>de</strong> gevallen <strong>van</strong> <strong>de</strong> leven<strong>de</strong>n komen. Ons leven zal<br />
in <strong>de</strong> vreselike tegenwoordigheid <strong>van</strong> God moeten opkomen om on<strong>de</strong>rzocht te wor<strong>de</strong>n. In<br />
<strong>de</strong>ze tijd meer dan in enige an<strong>de</strong>re past het ie<strong>de</strong>re ziel, acht te slaan op <strong>de</strong> vermaning <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Zaligmaker: “Waakt en bidt: want ge weet niet, wanneer <strong>de</strong> tijd 2 Kor. 12:9; Matth. 11:29,<br />
30. is;” “Indien ge dan niet waakt, zo zal Ik over u komen als een dief, en ge zult niet weten,<br />
op wat ure Ik over u komen zal.”<br />
344
Wanneer het werk <strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rzoekend oor<strong>de</strong>el eindigt, zal het lot <strong>van</strong> allen beslist zijn<br />
voor leven of dood. De gena<strong>de</strong>tijd sluit kort voordat <strong>de</strong> Heer verschijnen zal op <strong>de</strong> wolken<br />
<strong>de</strong>s hemels. Christus, op <strong>de</strong>ze tijd zien<strong>de</strong>, zegt in <strong>de</strong> Openbaring: “Die onrecht doet, dat hij<br />
nog onrecht doe; en die vuil is, dat hij nog vuil wor<strong>de</strong>; en die rechtvaardig is, dat hij nog<br />
gerechtvaardigd wor<strong>de</strong>, en die heilig is, dat hij nog geheiligd wor<strong>de</strong>. En ziet, Ik kom<br />
haastiglik; en Mijn loon is met Mij, om een iegelik te vergel<strong>de</strong>n, gelijk zijn werk zal zijn.”<br />
De rechtvaardigen en god<strong>de</strong>lozen zullen nog op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> leven in hun sterfelike staat —<br />
<strong>de</strong> mensen zullen planten en bouwen, eten en drinken, geheel en al onbewust, dat het laatste,<br />
onherroepelik besluit in het heiligdom daarboven gevallen is. Nadat Noach in <strong>de</strong> ark gegaan<br />
was, v——r <strong>de</strong> vloed, sloot God hem er in, en <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen er buiten; maar zeven dagen<br />
lang zetten <strong>de</strong> mensen, niet weten<strong>de</strong>, dat hun lot beslist was, hun zorgeloos, genotzuchtig<br />
leven nog voort, en spotten met <strong>de</strong> waarschuwingen <strong>van</strong> een na<strong>de</strong>rend oor<strong>de</strong>el. “Alzo,” zegt<br />
<strong>de</strong> Heiland, “zal ook zijn <strong>de</strong> toekomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen.” Stil, onopgemerkt, als een<br />
dief te mid<strong>de</strong>rnacht, zal <strong>de</strong> ure komen,die <strong>de</strong> beslissing <strong>van</strong> het lot <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re mens,en het<br />
voor altoos terugtrekken <strong>van</strong> het aanbod <strong>van</strong> gena<strong>de</strong> aan schuldigen kenmerken zal.<br />
“Zo waakt dan; . . . opdat Hij niet onvoorziens kome, en u slapen<strong>de</strong> vin<strong>de</strong>.” Vol <strong>van</strong><br />
gevaar is <strong>de</strong> toestand <strong>van</strong> hen, die zich, moe<strong>de</strong> wor<strong>de</strong>n<strong>de</strong> <strong>van</strong> het waken, tot <strong>de</strong> bekoorlikhe<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld wen<strong>de</strong>n. Terwijl <strong>de</strong> man <strong>van</strong> zaken verdiept is in winstbejag,<br />
terwijl <strong>de</strong> genotzuchtige zich zoekt te bevredigen, terwijl <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>dochter bezig is, haar<br />
versierselen te schikken,— op diezelf<strong>de</strong> stond kan het zijn, dat <strong>de</strong> Rechter <strong>van</strong> <strong>de</strong> ganse<br />
aar<strong>de</strong> het vonnis uitspreekt: “Gij zijt in weegschalen gewogen, en zijt te licht bevon<strong>de</strong>n.”<br />
345
Hoofdstuk 29 — De Oorsprong <strong>van</strong> het Kwaad<br />
De oorsprong <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> en <strong>de</strong> re<strong>de</strong>n waarom die bestaat, is voor velen een bron <strong>van</strong><br />
grote geestesverwarring. Ze zien <strong>de</strong> werking <strong>van</strong> het kwaad, met zijn vreselike gevolgen <strong>van</strong><br />
ellen<strong>de</strong> en verwoesting, en vragen zich af, hoe dit alles bestaan kan on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> heerschappij<br />
<strong>van</strong> Eén, Die oneindig is in wijsheid, in macht, en in lief<strong>de</strong>. Hier ligt een geheim, waar ze<br />
geen uitleg aan geven kunnen. In hun onzekerheid en twijfel wor<strong>de</strong>n ze verblind voor<br />
waarhe<strong>de</strong>n, die in Gods woord dui<strong>de</strong>lik wor<strong>de</strong>n geopenbaard, en die ons nodig zijn om zalig<br />
te wor<strong>de</strong>n. Er zijn er, die in hun on<strong>de</strong>rzoek naar het bestaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> trachten door te<br />
dringen in hetgeen God nooit geopenbaard heeft; <strong>van</strong>daar dat ze geen oplossing <strong>van</strong> hun<br />
bezwaren vin<strong>de</strong>n; en zij, die aangedreven wor<strong>de</strong>n door lust tot twijfelen en vitten, grijpen dit<br />
als een verontschuldiging aan om <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Schrift te verwerpen. Aan<br />
an<strong>de</strong>ren echter ontbreekt een bevredigend begrip <strong>van</strong> het grote vraagstuk <strong>van</strong> het kwaad, ten<br />
gevolge <strong>van</strong> het feit, dat overlevering en verkeer<strong>de</strong> voorstelling <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel<br />
verduisterd hebben aangaan<strong>de</strong> het karakter Gods, <strong>de</strong> aard <strong>van</strong> Zijn regering, en <strong>de</strong><br />
grondbeginselen <strong>van</strong> Zijn han<strong>de</strong>lingen met <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>.<br />
Het is onmogelik om <strong>de</strong> oorsprong <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> z— te verklaren, dat er een re<strong>de</strong>n voor<br />
het bestaan er<strong>van</strong> gevon<strong>de</strong>n wordt. Toch laat zich genoeg begrijpen, zowel <strong>van</strong> <strong>de</strong> oorsprong<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> en <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitroeiing er<strong>van</strong> aan het ein<strong>de</strong>, om <strong>de</strong> rechtvaardigheid en<br />
barmhartigheid Gods in <strong>de</strong> wijke, waarop Hij erme<strong>de</strong> han<strong>de</strong>lt, ten volle aan het licht te<br />
brengen. Niets wordt in <strong>de</strong> Schrift meer dui<strong>de</strong>lik gemaakt, dan dat God op generlei wijze<br />
aansprakelik is voor het ontstaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>; dat er geen willekeurige terugtrekking <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> God<strong>de</strong>like gena<strong>de</strong>, geen onvolmaaktheid in <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like regering geweest is, welke<br />
aanleiding gegeven zou hebben tot het ontstaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> opstand. De zon<strong>de</strong> is een indringer,<br />
voor het bestaan waar<strong>van</strong> geen re<strong>de</strong>n aangegeven kan wor<strong>de</strong>n. Hij is geheimzinnig,<br />
onverklaarbaar; <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> te verontschuldigen betékent, hem te ver<strong>de</strong>digen. Indien er een<br />
verontschuldiging voor gevon<strong>de</strong>n, of een re<strong>de</strong>n voor zijn bestaan aangewezen kon wor<strong>de</strong>n,<br />
zou hij ophou<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong> te zijn. Onze enige omschrijving <strong>van</strong> zon<strong>de</strong> is die, welke in het<br />
woord Gods aangegeven wordt: “<strong>de</strong> zon<strong>de</strong> is <strong>de</strong> ongerechtigheid,“—is wetsovertreding,—<br />
<strong>de</strong> uitwerking <strong>van</strong> een beginsel, dat in strijd is met <strong>de</strong> grote wet <strong>van</strong> <strong>de</strong> lief<strong>de</strong>, die het<br />
fondament uitmaakt <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like regering.<br />
V——r het ontstaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> heersten er vre<strong>de</strong> en blijdschap in het ganse heelal.<br />
Alles was in volkomen overeenstemming met <strong>de</strong> wil <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schepper. Lief<strong>de</strong> tot God was<br />
het voornaamste, en <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> tot elkan<strong>de</strong>r onpartijdig. Christus, het Woord, <strong>de</strong> eniggeboren<br />
Zoon <strong>van</strong> God, was één met <strong>de</strong> eeuwige Va<strong>de</strong>r,— één in wezen, in karakter, en in doel —<br />
het enige wezen in het gehele heelal, dat kon indringen in al <strong>de</strong> raadsbesluiten en plannen<br />
Gods. De Va<strong>de</strong>r wrocht door Christus in <strong>de</strong> Schepping <strong>van</strong> alle hemelse wezens. “Door<br />
Hem zijn alle dingen geschapen die in <strong>de</strong> hemelen zijn, . . . hetzij tronen, hetzij<br />
346
heerschappijen, hetzij overhe<strong>de</strong>n, hetzij machten;” en al <strong>de</strong> hemelingen bewezen hul<strong>de</strong> aan<br />
Christus in gelijke mate als aan <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r.<br />
Daar <strong>de</strong> wet <strong>de</strong>r lief<strong>de</strong> het fondament <strong>van</strong> <strong>de</strong> regering Gods was, hing het geluk <strong>van</strong> alle<br />
geschapen wezens af <strong>van</strong> hun volkomen overeenstemming met <strong>de</strong> grote grondbeginselen<br />
<strong>van</strong> gerechtigheid in <strong>de</strong>ze wet. God verlangt <strong>van</strong> al Zijn schepselen <strong>de</strong> dienst <strong>de</strong>r lief<strong>de</strong>,—<br />
hul<strong>de</strong>betoon dat voortvloeit uit een welbegrepen waar<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> Zijn karakter. Hij schept<br />
geen behagen in gedwongen trouw, en schenkt aan allen vrijheid <strong>van</strong> wil, opdat ze Hem<br />
vrijwillig dienen zou<strong>de</strong>n.<br />
Eén echter was er, die <strong>de</strong>ze vrijheid verkoos te misbruiken. De zon<strong>de</strong> had zijn oorsprong<br />
bij hem, die na Christus door God het meest geëerd werd, en het hoogst stond in macht en<br />
heerlikheid on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> hemelbewoners. V——r zijn val was Lucifer <strong>de</strong> eerste <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
over<strong>de</strong>kken<strong>de</strong> cherubim, heilig en onbesmet. “Zo zegt <strong>de</strong> Heer Heer: Gij verzegelaar <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
som, vol <strong>van</strong> wijsheid en volmaakt in schoonheid. Gij waart in E<strong>de</strong>n, Gods hof; alle<br />
kostelike gesteente was uw <strong>de</strong>ksel.” “Gij waart een gezalf<strong>de</strong>, over<strong>de</strong>kken<strong>de</strong> cherub; en Ik<br />
had u alzo gezet; ge waart op Gods heilige berg; ge wan<strong>de</strong>l<strong>de</strong>t in het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> vurige<br />
stenen. Ge waart volkomen in uw wegen, <strong>van</strong> <strong>de</strong> dag af, dat ge geschapen zijt, totdat er<br />
ongerechtigheid in u ge-von<strong>de</strong>n is.”<br />
Lucifer had bij God in <strong>de</strong> gunst kunnen blijven, bemind en geëerd door het gehele<br />
engeleheir, zijn e<strong>de</strong>le krachten aanwen<strong>de</strong>n<strong>de</strong> om an<strong>de</strong>ren te zegenen, en zijn Maker te verheerliken.<br />
Maar, zegt <strong>de</strong> profeet: “Uw hart verheft zich over uw schoonheid; ge hebt uw<br />
wijsheid bedorven <strong>van</strong> wege uw glans.” Langzamerhand begon Lucifer toe te geven aan<br />
een begeerte tot verhoging <strong>van</strong> zichzelf. “Gij hebt uw hart gesteld als Gods hart.” “En zei<strong>de</strong>t<br />
in uw hart: . . . ik zal mijn troon boven <strong>de</strong> sterren Gods verhogen; en ik zal mij zetten op <strong>de</strong><br />
berg <strong>de</strong>r samenkomst aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het noor<strong>de</strong>n. ... Ik zal boven <strong>de</strong> hoogten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wolken klimmen; ik zal <strong>de</strong> Allerhoogste gelijk wor<strong>de</strong>n.” In plaats <strong>van</strong> te trachten, God tot<br />
het voornaamste voorwerp <strong>van</strong> <strong>de</strong> genegenheid en trouw <strong>van</strong> Zijn schepselen te maken,<br />
poog<strong>de</strong> Lucifer, hun dienst en hul<strong>de</strong> voor zichzelf te winnen. En <strong>de</strong> eer begeren<strong>de</strong>, die <strong>de</strong><br />
oneindige Va<strong>de</strong>r aan Zijn Zoon geschonken had, stond <strong>de</strong>ze prins on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> engelen naar<br />
macht, <strong>de</strong> uitoefening waar<strong>van</strong> rechtens alleen aan Christus toekwam.<br />
Al <strong>de</strong> hemelingen had<strong>de</strong>n zich verheugd in het weer- spiegelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Schepper, en het verkondigen <strong>van</strong> Zijn lof. En zo lang God aldus geëerd werd, was alles<br />
vre<strong>de</strong> en vreug<strong>de</strong> geweest. Maar nu kwam er een wanklank <strong>de</strong> hemelse harmonie verstoren.<br />
De dienst en verheffing <strong>van</strong> het “eigen ik”, welke Gods plan tegenwerk-ten, <strong>de</strong><strong>de</strong>n een<br />
voorgevoel <strong>van</strong> onheil ontstaan in <strong>de</strong> harten, bij welke Gods eer boven alles gold. De<br />
hemelse raadslie<strong>de</strong>n pleitten met Lucifer. Gods Zoon hield hem <strong>de</strong> grootheid, <strong>de</strong> goedheid,<br />
en <strong>de</strong> rechtvaardigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schepper voor, en <strong>de</strong> heilige, onveran<strong>de</strong>rlike aard <strong>van</strong> Zijn<br />
wet. God had zelf <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> or<strong>de</strong> in <strong>de</strong> hemel besteld, en door er <strong>van</strong> af te wijken, zou<br />
Lucifer zijn Maker onteren, en on<strong>de</strong>rgang over zichzelf brengen. Doch <strong>de</strong> waarschuwing, in<br />
347
ein<strong>de</strong>loze lief<strong>de</strong> en barmhartigheid gegeven, wekte slechts een geest <strong>van</strong> tegenstand op.<br />
Lucifer liet naijver op Christus <strong>de</strong> boventoon in zijn hart voeren, en verhard<strong>de</strong> zich in zijn<br />
voornemen.<br />
Hoogmoed over zijn eigen heerlikheid voed<strong>de</strong> het verlangen naar <strong>de</strong> oppermacht. De<br />
hoge eer, die Lucifer be- wezen was, werd niet als gave Gods gewaar<strong>de</strong>erd, en kweekte geen<br />
dankbaarheid aan <strong>de</strong> Schepper. Hij verhief zich op zijn schoonheid en grootheid, en streef<strong>de</strong><br />
naar gelijkheid met God. Hij was geliefd en geëerd bij het hemelheir. Hot was voor <strong>de</strong><br />
engelen een genot, zijn bevelen ten uitvoer te brengen, en hij was met wijsheid en<br />
heerlikheid bekleed boven hen allen. Toch was <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God <strong>de</strong> erken<strong>de</strong> vorst <strong>de</strong>s<br />
hemels,één in macht en gezag met <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r. Aan al <strong>de</strong> raadsbesluiten Gods nam Christus<br />
<strong>de</strong>el, terwijl het aan Lucifer niet vergund was, op gelijke wijze in <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like plannen in te<br />
dringen. “Waarom,” vroeg <strong>de</strong>ze machtige engel, “moet Christus <strong>de</strong> oppermacht hebben?<br />
Waarom wordt hij op <strong>de</strong>ze wijze boven Lucifer geëerd?”<br />
Zijn plaats in <strong>de</strong> onmid<strong>de</strong>llike tegenwoordigheid Gods opgeven<strong>de</strong>, ging Lucifer uit om<br />
<strong>de</strong> geest <strong>van</strong> ontevre<strong>de</strong>nheid on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> engelen te versprei<strong>de</strong>n. Met geheimzinnige<br />
achterhouding te werk gaan<strong>de</strong>, en voor een tijd zijn ware doel verbergen<strong>de</strong> on<strong>de</strong>r een schijn<br />
<strong>van</strong> God te eren, trachtte hij ontevre<strong>de</strong>nheid op te wekken betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong> wetten, volgens<br />
welke <strong>de</strong> hemelingen geregeerd wer<strong>de</strong>n, er op wijzen<strong>de</strong>, dat die onnodige dwang opleg<strong>de</strong>n.<br />
Daar ze heilig <strong>van</strong> natuur waren, beweer<strong>de</strong> hij, dat <strong>de</strong> engelen <strong>de</strong> voorschriften <strong>van</strong> hun<br />
eigen wil zou<strong>de</strong>n volgen. Hij trachtte me<strong>de</strong>gevoel voor zichzelf op te wekken, door het te<br />
doen voorkomen, als had God hem onrechtvaardig behan<strong>de</strong>ld door hogere eer aan Christus<br />
te bewijzen. Hij beweer<strong>de</strong>, dat hij niet naar zelfverheffing stond door naar grotere macht en<br />
eer te streven, maar dat hij vrijheid poog<strong>de</strong> te verkrijgen voor al <strong>de</strong> hemelbewoners, opdat<br />
ze daardoor tot een hogere staat zou<strong>de</strong>n kunnen geraken.<br />
In Zijn grote barmhartigheid was God lankmoedig over Lucifer. Hij werd niet<br />
onmid<strong>de</strong>llik uit zijn verheven staat verlaagd, toen hij begon toe te geven aan een geest <strong>van</strong><br />
ontevre<strong>de</strong>nheid, ook zelfs nog niet, toen hij zijn valse beweringen aan <strong>de</strong> getrouwe engelen<br />
begon voor te leggen. Lang werd hij in <strong>de</strong> hemel gehou<strong>de</strong>n. Keer op keer werd hem<br />
vergiffenis aangebo<strong>de</strong>n op voorwaar<strong>de</strong> <strong>van</strong> berouw en on<strong>de</strong>r-werping. Pogingen, gelijk<br />
oneindige lief<strong>de</strong> en wijsheid die kunnen beramen, wer<strong>de</strong>n in het werk gesteld om hem <strong>van</strong><br />
zijn dwaling te overtuigen. De geest <strong>van</strong> ontevre<strong>de</strong>nheid was tot dusverre iets onbekends<br />
geweest in <strong>de</strong> hemel. Lucifer zelf zag in het eerst niet in, waar hij heengedreven werd; hij<br />
verstond <strong>de</strong> ware aard <strong>van</strong> zijn gevoelens niet. Maar daar zijn ontevre<strong>de</strong>nheid bewezen werd<br />
zon<strong>de</strong>r oorzaak te zijn, kwam Lucifer tot <strong>de</strong> overtuiging, dat hij ongelijk had, dat <strong>de</strong><br />
God<strong>de</strong>like eisen rechtvaardig waren, en dat hij ze voor al <strong>de</strong> hemelingen als zodanig<br />
behoor<strong>de</strong> te erkennen. Had hij dit gedaan, hij had zichzelf en vele engelen kunnen red<strong>de</strong>n.<br />
Hij was op die tijd Go<strong>de</strong> nog niet geheel en al ontrouw gewor<strong>de</strong>n. Ofschoon hij zijn plaats<br />
als over<strong>de</strong>kken<strong>de</strong> cherub had opgegeven, zou hij daarin we<strong>de</strong>r hersteld zijn gewor<strong>de</strong>n,<br />
indien hij gewillig was geweest om tot God terug te keren, <strong>de</strong> wijsheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schepper te<br />
348
erkennen, en zich tevre<strong>de</strong>n te stellen met <strong>de</strong> plaats, die hem in Gods grote plan was<br />
toegekend. Maar trots weerhield hem <strong>van</strong> zich te on<strong>de</strong>r- werpen. Hij ver<strong>de</strong>dig<strong>de</strong> standvastig<br />
zijn eigen han<strong>de</strong>lwijze, beweer<strong>de</strong> dat berouw in zijn geval niet nodig was, en openbaar<strong>de</strong><br />
zijn ware karakter in <strong>de</strong> grote strijd tegen zijn Maker.<br />
Al <strong>de</strong> krachten <strong>van</strong> zijn grote geest wer<strong>de</strong>n nu aan het werk <strong>van</strong> verleiding gewijd, om<br />
zich het me<strong>de</strong>gevoel <strong>van</strong> <strong>de</strong> engelen te verzekeren, die on<strong>de</strong>r zijn bevel gestaan had<strong>de</strong>n.<br />
Zelfs het feit, dat Christus hen had gewaarschuwd en hun raad had gegeven, werd verdraaid<br />
om zijn bedriegelike plannen te bevor<strong>de</strong>ren. Aan hen, die door lief<strong>de</strong> vol vertrouwen het<br />
nauwst aan hem verbon<strong>de</strong>n waren, liet Satan het voorkomen,dat hij verkeerd beoor<strong>de</strong>eld<br />
werd; dat <strong>de</strong> plaats, die hij bekleed<strong>de</strong>, niet werd geteld, en dat zijn vrijheid besnoeid zou<br />
wor<strong>de</strong>n. Van een verkeer<strong>de</strong> voorstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Christus ging hij over tot<br />
verdraaiing en bepaal<strong>de</strong> leugen, <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God <strong>van</strong> een aanslag beschuldigen<strong>de</strong> om hem<br />
te verne<strong>de</strong>ren in <strong>de</strong> ogen <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemelbewoners. Hij trachtte eveneens om een valse re<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> strijd aan te geven tussen hemzelf en <strong>de</strong> engelen, die trouw bleven. Al <strong>de</strong>genen, welke<br />
hij niet verlei<strong>de</strong>n en geheel en al op zijn hand krijgen kon, beschuldig<strong>de</strong> hij <strong>van</strong><br />
onverschillig te zijn voor <strong>de</strong> belangen <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemelingen. Hij leg<strong>de</strong> hun, die God bleven<br />
aanhangen, het werk, waarme<strong>de</strong> hij zelf bezig was, ten laste. En om zijn beschuldiging <strong>van</strong><br />
Gods onrechtvaardigheid jegens hem goed te maken, nam hij <strong>de</strong> toevlucht tot een valse<br />
voorstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n en han<strong>de</strong>lingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schepper. Zijn doel was, <strong>de</strong> engelen in<br />
verwarring te brengen door arglistige argumenten aangaan<strong>de</strong> Gods bedoelingen. Alles wat<br />
dui<strong>de</strong>lik was, maakte hij geheimzinnig, en door listige verdraaiing er<strong>van</strong> liet hij <strong>de</strong><br />
dui<strong>de</strong>likste verklaringen <strong>van</strong> Jehova in twijfel trekken. Zijn hoge stand, zo nauw verbon<strong>de</strong>n<br />
met het Godsbestuur, leen<strong>de</strong> grotere kracht aan zijn voorstellingen, en velen wer<strong>de</strong>n er toe<br />
gebracht om zich met Hem te verbin<strong>de</strong>n in opstand tegen het gezag <strong>de</strong>s Hemels.<br />
God in Zijn wijsheid stond Satan toe, zijn werk voort te zetten, totdat <strong>de</strong> geest <strong>van</strong><br />
ontevre<strong>de</strong>nheid tot bepaal<strong>de</strong> op- stand rijpte. Het was nodig, dat zijn plannen zich volkomen<br />
ontwikkel<strong>de</strong>n, opdat <strong>de</strong> ware aard en strekking er<strong>van</strong> door allen zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n gezien.<br />
Lucifer was, als <strong>de</strong> gezalf<strong>de</strong> cherub, hoog verheven geweest; hij was bemind on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
hemelingen, en zijn invloed over hen was groot. Gods heerschappij omvatte niet alleen <strong>de</strong><br />
hemelbewoners, maar die <strong>van</strong> al <strong>de</strong> werel<strong>de</strong>n, welke Hij geschapen had; en Satan dacht, dat<br />
indien hij <strong>de</strong> engelen in <strong>de</strong> hemel kon doen <strong>de</strong>elnemen aan zijn rebellie, hij dan ook <strong>de</strong><br />
an<strong>de</strong>re werel<strong>de</strong>n op zijn hand zou krijgen. Hij had zijn zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> twistvraag listig<br />
voorgesteld, leugen en bedrog gebruiken<strong>de</strong> om zijn doel te bereiken. Zijn macht om te<br />
verlei<strong>de</strong>n was zeer groot, en door zich te vermommen in een mantel <strong>van</strong> leugen, had hij een<br />
bepaald voor<strong>de</strong>el behaald. Zelfs <strong>de</strong> trouwe engelen kon<strong>de</strong>n zijn karakter niet geheel en al<br />
on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n, of inzien, waar zijn werk heen leid<strong>de</strong>.<br />
Satan was z— hoog geëerd, en al zijn han<strong>de</strong>lingen waren in zodanige geheimzinnigheid<br />
gehuld geweest, dat het moeilik was, <strong>de</strong> ware aard <strong>van</strong> zijn werk aan <strong>de</strong> engelen te<br />
ont<strong>de</strong>kken. V——r <strong>de</strong> volkomen ontwikkeling er<strong>van</strong> zou <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> niet zo slecht schijnen<br />
349
als die waarlik was. Tot hiertoe had zon<strong>de</strong> geen plaats gehad in Gods heelal, en dus had<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> heilige engelen geen begrip <strong>van</strong> <strong>de</strong> aard en boosheid er<strong>van</strong>. Ze kon<strong>de</strong>n <strong>de</strong> vreselike<br />
gevolgen, die het op zij<strong>de</strong> zetten <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet hebben zou, niet on<strong>de</strong>rkennen. Satan<br />
had zijn werk in het begin verborgen on<strong>de</strong>r een schijnbare belij<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> trouw aan God. Hij<br />
gaf voor te trachten, Gods eer, <strong>de</strong> standvastigheid <strong>van</strong> Zijn regering, en het welzijn <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
hemelingen te bevor<strong>de</strong>ren. Terwijl hij in <strong>de</strong> gemoe<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> engelen on<strong>de</strong>r hem<br />
ontevre<strong>de</strong>nheid bewerkte, had hij op arglistige wijze gepoogd, het te doen voorkomen, alsof<br />
hij trachtte misnoegdheid uit <strong>de</strong> weg te ruimen. Wanneer hij erop aandrong, dat er<br />
veran<strong>de</strong>ringen gemaakt moesten wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> regeling en wetten <strong>van</strong> Gods regering, was<br />
het on<strong>de</strong>r het voorwendsel, dat die nodig waren om <strong>de</strong> eensgezindheid in <strong>de</strong> hemel te<br />
bewaren.<br />
In <strong>de</strong> wijze, waarop God met <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> han<strong>de</strong>l<strong>de</strong>, kon Hij slechts rechtvaardigheid en<br />
waarheid beoefenen. Satan kon gebruiken wat Go<strong>de</strong> niet ten dienste stond — vleierij en<br />
bedrog. Hij had het woord Gods pogen te vervalsen, en het plan <strong>van</strong> Zijn regering bij <strong>de</strong><br />
engelen in een onwaar daglicht gesteld; beweren<strong>de</strong>, dat God niet rechtvaardig was in het<br />
opleggen <strong>van</strong> wetten en regels aan <strong>de</strong> hemelbewoners, maar dat Hij door on<strong>de</strong>rwerping en<br />
gehoorzaamheid <strong>van</strong> Zijn schepselen te eisen, slechts <strong>de</strong> verheffing <strong>van</strong> Zichzelf zocht.<br />
Derhalve moest er aan <strong>de</strong> hemelingen, zowel als aan <strong>de</strong> bewoners <strong>van</strong> alle werel<strong>de</strong>n getoond<br />
wor<strong>de</strong>n, dat Gods regering rechtvaardig, en Zijn wet volmaakt was. Satan had <strong>de</strong> schijn<br />
aangenomen, alsof hij trachtte zelf het welzijn <strong>van</strong> het heelal te bevor<strong>de</strong>ren. Het ware<br />
karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong> indringer en zijn ware bedoeling moesten door allen wor<strong>de</strong>n verstaan. Hij<br />
moest tijd hebben om zichzelf te openbaren door zijn boze werken.<br />
Van <strong>de</strong> twist, welke zijn eigen han<strong>de</strong>lwijze in <strong>de</strong> hemel had veroorzaakt, had Satan <strong>de</strong><br />
wet en <strong>de</strong> regering <strong>van</strong> God <strong>de</strong> schuld gegeven. Hij verklaar<strong>de</strong>, dat al het kwaad het gevolg<br />
was <strong>van</strong> het God<strong>de</strong>lik bestuur. Hij beweer<strong>de</strong>, dat het zijn eigen bedoeling was, <strong>de</strong><br />
voorschriften <strong>van</strong> Jehova te verbeteren. Daarom was het nodig, dat hij <strong>de</strong> aard <strong>van</strong> wat hij<br />
voorhad, zou tonen, en <strong>de</strong> uitwerking <strong>van</strong> zijn voorge- stel<strong>de</strong> veran<strong>de</strong>ring in <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like<br />
wet dui<strong>de</strong>lik maken. Zijn eigen werk moest hem veroor<strong>de</strong>len. Satan had <strong>van</strong> het begin aan<br />
beweerd, dat hij niet in opstand was. Het gehele heelal moest <strong>de</strong> bedrieger ontmaskerd zien.<br />
Zelfs nadat er besloten was, dat Satan niet langer in <strong>de</strong> hemel kon blijven, vernietig<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
Oneindige Wijsheid hem niet. Daar alleen <strong>de</strong> dienst <strong>de</strong>r lief<strong>de</strong> aangenaam is bij God, moet<br />
<strong>de</strong> trouw <strong>van</strong> Zijn schepselen op overtuiging <strong>van</strong> Zijn rechtvaardigheid en barmhartigheid<br />
berusten. Naardien <strong>de</strong> bewoners <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel en <strong>van</strong> an<strong>de</strong>re werel<strong>de</strong>n niet voorbereid<br />
waren om <strong>de</strong> aard of <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> te doorzien, zou<strong>de</strong>n ze toen <strong>de</strong><br />
rechtvaardigheid en barmhartigheid Gods niet hebben kunnen billiken in <strong>de</strong> vernietiging <strong>van</strong><br />
Satan. Indien hij onmid<strong>de</strong>llik vernietigd was, zou<strong>de</strong>n ze God uit vrees gediend hebben, in<br />
plaats <strong>van</strong> uit lief<strong>de</strong>. De invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> bedrieger zou niet ten volle te niet gedaan, noch ook<br />
zou <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> opstand ten volle uitgeroeid geweest zijn. Het kwaad moest vrijheid<br />
erlangen om tot rijpheid te komen. Tot welzijn <strong>van</strong> het heelal door ein<strong>de</strong>loze eeuwen heen<br />
350
moest Satan zijn beginselen meer volkomen ontwikkelen, opdat zijn beschuldigingen tegen<br />
<strong>de</strong> God<strong>de</strong>like regering door alle geschapen wezens in hun ware licht gezien zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n,<br />
en <strong>de</strong> rechtvaardigheid en barmhartigheid Gods, en <strong>de</strong> onveran<strong>de</strong>rlikheid <strong>van</strong> Zijn wet voor<br />
altijd buiten twijfel gesteld.<br />
Satans opstand moest alle komen<strong>de</strong> eeuwen door een les zijn voor het heelal, een<br />
voortdurend getuigenis tegen <strong>de</strong> aard en <strong>de</strong> vreselike gevolgen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>. De uitwerking<br />
<strong>van</strong> Satans regering, <strong>de</strong> gevolgen er<strong>van</strong> op mensen zowel als op engelen, zou<strong>de</strong>n aantonen,<br />
wat <strong>de</strong> uitk—mst zijn moet <strong>van</strong> het op zij<strong>de</strong> zetten <strong>van</strong> het God<strong>de</strong>like gezag. Hierdoor zou<br />
bewezen wor<strong>de</strong>n, dat het welzijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> schepselen, die God gemaakt heeft, samenhangt<br />
met het bestaan <strong>van</strong> Zijn regering en wet. Aldus moest <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze vreselike<br />
poging tot opstand een voortduren<strong>de</strong> beveiliging wor<strong>de</strong>n voor alle heilige wezens;<br />
verhin<strong>de</strong>ren, dat ze zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n misleid, wat <strong>de</strong> aard <strong>van</strong> <strong>de</strong> overtreding aangaat, en hen<br />
beveiligen tegen zon<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> straf, die erop rust.<br />
Tot aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> strijd in <strong>de</strong> hemel ging <strong>de</strong> grote indringer voort met zichzelf te<br />
rechtvaardigen. Toen er aangekondigd werd, dat hij met allen, die met hem <strong>van</strong> hetzelf<strong>de</strong><br />
gevoelen waren, uit <strong>de</strong> woning <strong>van</strong> <strong>de</strong> zaligen verbannen moest wor<strong>de</strong>n, kwam <strong>de</strong><br />
aanvoer<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> opstand stoutmoedig uit voor zijn verachting <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schepper.<br />
Hij herhaal<strong>de</strong> zijn bewering, dat engelen geen toezicht behoeven, maar vrij behoor<strong>de</strong>n te<br />
zijn om hun eigen wil te volgen, welke hen niet an<strong>de</strong>rs dan ten goe<strong>de</strong> lei<strong>de</strong>n zou. Hij sprak<br />
met verachting over <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like voorschriften als een beperking <strong>van</strong> hun vrijheid, en<br />
verklaar<strong>de</strong>, dat het zijn voornemen was, alle wet afgeschaft te krijgen; opdat het heir <strong>de</strong>s<br />
hemels, <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze dwang bevrijd, tot een verhevener en heerliker staat <strong>van</strong> bestaan zou<br />
mogen op-klimmen.<br />
Satan en zijn heir leg<strong>de</strong>n <strong>de</strong> schuld <strong>van</strong> hun opstand eenstemmig op Christus,<br />
verklaren<strong>de</strong>, dat ze nooit zou<strong>de</strong>n gerebelleerd hebben, indien ze niet berispt gewor<strong>de</strong>n waren.<br />
Aldus hardnekkig en uitdagend in hun ontrouw, tevergeefs trachten<strong>de</strong> om Gods regering<br />
omver te werpen, en toch godslasterlik beweren<strong>de</strong>, zelven onschuldige slachtoffers te zijn<br />
<strong>van</strong> een on<strong>de</strong>rdrukken<strong>de</strong> macht, wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> aartsrebel en al zijn bondgenoten ten slotte uit <strong>de</strong><br />
hemel verbannen. Dezelf<strong>de</strong> geest, die aanleiding gaf tot <strong>de</strong> opstand in <strong>de</strong> hemel, veroorzaakt<br />
nog steeds opstand op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>. Satan heeft on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mensen <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> gedragslijn<br />
voortgezet, die hij bij <strong>de</strong> engelen gevolgd had. Zijn geest heerst nu in <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>r<br />
ongehoorzaamheid. Zij trachten, evenals hij het heeft gedaan, <strong>de</strong> beperkingen <strong>van</strong> Gods wet<br />
omver te halen, en beloven <strong>de</strong> mensen vrijheid door overtreding <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorschriften er<strong>van</strong>.<br />
Bestraffing <strong>van</strong> z—n<strong>de</strong> wekt nog immer <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> haat en tegenstand op. Wanneer Gods<br />
waarschuwen<strong>de</strong> boodschappen tot het geweten spreken, leidt Satan er <strong>de</strong> mensen toe,<br />
zichzelven te rechtvaardigen, en te zoeken naar het me<strong>de</strong>gevoel <strong>van</strong> an<strong>de</strong>ren in hun zondige<br />
loopbaan. In plaats <strong>van</strong> hun dwalingen te verbeteren, verwekken ze verontwaardiging tegen<br />
<strong>de</strong>gene, die bestraft, alsof hij <strong>de</strong> enige oorzaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> moeilikheid was. Se<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong><br />
351
<strong>de</strong> rechtvaardige Abel tot op onze tijd is dit <strong>de</strong> geest geweest, welke tegen <strong>de</strong>zulken getoond<br />
wordt, die zon<strong>de</strong> durven veroor<strong>de</strong>len.<br />
Door <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> verkeer<strong>de</strong> voorstelling <strong>van</strong> het karakter Gods, waar<strong>van</strong> hij in <strong>de</strong> hemel<br />
gebruik had gemaakt, en waardoor hij Hem laat beschouwen als gestreng en tirannies,<br />
verleid<strong>de</strong> Satan <strong>de</strong> mens tot zon<strong>de</strong>, en na daarin geslaagd te zijn, verklaar<strong>de</strong> hij, dat Gods<br />
onrechtvaardige beperkingen tot <strong>de</strong> val <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens had<strong>de</strong>n geleid, gelijk die aanleiding<br />
had<strong>de</strong>n gegeven tot zijn eigen opstand. Maar <strong>de</strong> Eeuwigleven<strong>de</strong> maakt Zelf Zijn karakter<br />
bekend: “Here, Here, God, barmhartig en genadig, lankmoedig, en groot <strong>van</strong> weldadigheid<br />
en waarheid, die <strong>de</strong> weldadigheid bewaart aan vele duizen<strong>de</strong>n, die <strong>de</strong> ongerechtigheid, en<br />
overtreding, en zon<strong>de</strong> vergeeft, die <strong>de</strong> schuldige geenszins onschuldig houdt.”<br />
God bracht Zijn rechtvaardigheid aan het licht, en handhaaf<strong>de</strong> <strong>de</strong> eer <strong>van</strong> Zijn troon door<br />
<strong>de</strong> verbanning <strong>van</strong> Satan uit <strong>de</strong> hemel. Maar toen <strong>de</strong> mens gezondigd had door gehoor te<br />
geven aan <strong>de</strong> verleidingen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze afvallige geest, gaf God een bewijs <strong>van</strong> Zijn lief<strong>de</strong> door<br />
Zijn eniggeboren Zoon over te geven om voor het gevallen mensegeslacht te sterven. In <strong>de</strong><br />
verzoening wordt Gods karakter geopenbaard. De krachtige bewijsgrond <strong>van</strong> het kruis toont<br />
aan het ganse heelal, dat <strong>de</strong> loopbaan <strong>van</strong> zon<strong>de</strong>, die Lucifer zich verkoos, geenszins aan<br />
Gods regering ten laste kon gelegd wor<strong>de</strong>n.<br />
In <strong>de</strong> strijd tussen Christus en Satan, tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> aardse bediening <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland, werd<br />
het karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote bedrieger ontmaskerd. Niets kon Satan zo doeltreffend <strong>de</strong><br />
genegenheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> engelen in <strong>de</strong> hemel en <strong>van</strong> het getrouw gebleven heelal hebben doen<br />
verbeuren, als <strong>de</strong> wre<strong>de</strong> oorlog, die hij <strong>de</strong> Verlosser <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld aan<strong>de</strong>ed. De stoute<br />
godslasterlikheid <strong>van</strong> zijn eis, dat Christus hem zou aanbid<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> aanmatigen<strong>de</strong><br />
overmoedigheid, waarme<strong>de</strong> hij Hem op <strong>de</strong> top <strong>van</strong> <strong>de</strong> berg en <strong>de</strong> tinne <strong>van</strong> <strong>de</strong> tempel<br />
voer<strong>de</strong>,en <strong>de</strong> kwaadaardige bedoeling, welke hij verried, toen hij er bij Hem op aandrong,<br />
zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> duizelingwekken<strong>de</strong> hoogte af te werpen, <strong>de</strong> altijd waken<strong>de</strong> boosheid, die Hem<br />
<strong>van</strong> plaats tot plaats dreef, en <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> priesters en volk aanspoor<strong>de</strong> om Zijn lief<strong>de</strong> te<br />
verwerpen, en ein<strong>de</strong>lik te roepen: “Kruist Hem! Kruist Hem!”—dit alles wekte <strong>de</strong> verbazing<br />
en verontwaardiging <strong>van</strong> het heelal op.<br />
Het was Satan, die <strong>de</strong> wereld tot <strong>de</strong> verwerping <strong>van</strong> Christus aandreef. De vorst <strong>de</strong>s<br />
kwaads gebruikte al zijn macht en geslepenheid om Jezus uit <strong>de</strong> weg te ruimen; want hij zag,<br />
dat <strong>de</strong> barmhartigheid en <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland, Zijn erbarming en me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
te<strong>de</strong>rheid het karakter Gods aan <strong>de</strong> wereld openleg<strong>de</strong>n. Satan bestreed alles, wat <strong>de</strong> Zoon<br />
<strong>van</strong> God voorgaf te zijn, en gebruikte mensen als zijn werktuigen om het leven <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Zaligmaker tot een leven <strong>van</strong> lij<strong>de</strong>n en kommer te maken. De bedriegerij en leugen,<br />
waardoor hij getracht had Jezus’ werk te verhin<strong>de</strong>ren, <strong>de</strong> haat, door <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>r<br />
ongehoorzaamheid aan <strong>de</strong> dag gelegd, zijn wre<strong>de</strong> beschuldigingen tegen Hem, wiens<br />
bestaan een leven <strong>van</strong> voorbeel<strong>de</strong>loze goedheid was, dat alles had zijn oorsprong in<br />
diepgewortel<strong>de</strong> wraak. Het opgekropte vuur <strong>van</strong> nijd en kwaadaardigheid, haat en wraak,<br />
352
ak op Golgotha tegen <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God los, terwijl <strong>de</strong> gehele hemel met stille afschuw op<br />
het toneel ne<strong>de</strong>rblikte.<br />
Toen het grote offer gebracht was, voer Christus omhoog, en weiger<strong>de</strong> <strong>de</strong> aanbidding<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> engelen, totdat Hij het verzoek had voorgelegd: “Ik wil, dat waar Ik ben, ook die bij<br />
Mij zijn, die Gij Mij gegeven hebt.” Toen kwam met onuitsprekelike lief<strong>de</strong> en kracht het<br />
antwoord <strong>van</strong> <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r: “Dat alle engelen Gods Hem aanbid<strong>de</strong>n.” Er rustte op<br />
Jezus geen smet. Nadat Zijn verne<strong>de</strong>ring ten ein<strong>de</strong> en Zijn offer volbracht was, werd Hem<br />
een naam gegeven, die boven alle naam is. Nu toon<strong>de</strong> Satans vergrijp zich zon<strong>de</strong>r<br />
verontschuldiging. Hij had zijn ware karakter als leugenaar en moor<strong>de</strong>naar geopenbaard.<br />
Het was dui<strong>de</strong>lik, dat hij <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> geest, waarme<strong>de</strong> hij <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>r mensen regeer<strong>de</strong>, die<br />
on<strong>de</strong>r zijn macht ston<strong>de</strong>n, zou getoond hebben, indien het hem vergund was gewor<strong>de</strong>n, over<br />
hemelingen te heersen. Hij had beweerd, dat overtreding <strong>van</strong> Gods wet vrijheid en<br />
verhoging brengen zou; maar slavernij en verne<strong>de</strong>ring wer<strong>de</strong>n gezien <strong>de</strong> gevolgen er<strong>van</strong> te<br />
zijn.<br />
Satans leugenachtige beschuldigingen tegen het karakter en <strong>de</strong> regering Gods tra<strong>de</strong>n in<br />
hun ware licht te voorschijn. Hij had God beschuldigd <strong>van</strong> alleen verheffing te zoeken door<br />
on<strong>de</strong>rwerping en gehoorzaamheid <strong>van</strong> Zijn schepselen te eisen, en had verklaard, dat <strong>de</strong><br />
Schepper geen zelfverloochening beoefen<strong>de</strong>, en geen offer bracht, terwijl hij<br />
zelfverloochening <strong>van</strong> alle an<strong>de</strong>re wezens verlang<strong>de</strong>. Nu bleek, dat <strong>de</strong> Heerser <strong>van</strong> het<br />
heelal het grootste offer gebracht had, dat lief<strong>de</strong> kon brengen voor <strong>de</strong> redding <strong>van</strong> een<br />
gevallen en zondig geslacht; want “God was in Christus <strong>de</strong> wereld met zichzelf<br />
verzoenen<strong>de</strong>.” En evenzo bleek het, dat terwijl Lucifer door zijn verlangen naar eer en<br />
oppermacht <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur geopend had voor zon<strong>de</strong>, Christus zich had verne<strong>de</strong>rd en gehoorzaam<br />
gewor<strong>de</strong>n was tot <strong>de</strong> dood toe, om <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> te niet te doen.<br />
God had Zijn afschuw <strong>van</strong> <strong>de</strong> beginselen <strong>van</strong> rebellie bewezen. De gehele hemel zag<br />
Zijn rechtvaardigheid geopenbaard, zowel in <strong>de</strong> veroor<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> Satan als in <strong>de</strong> verlossing<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> mens. Lucifer had verklaard, dat indien Gods wet onveran<strong>de</strong>rlik was, en <strong>de</strong> straf erop<br />
niet kon vrij- geschol<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n, ie<strong>de</strong>re overtre<strong>de</strong>r dan voor eeuwig <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunst <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Schepper verstoken was. Hij had beweerd, dat het zondige mensegeslacht red<strong>de</strong>loos, en<br />
daarom zijn rechtmatige prooi was. Maar <strong>de</strong> dood <strong>van</strong> Christus was een argument ten gunste<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> mens, dat niet omvergeworpen kon wor<strong>de</strong>n. De straf <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet viel op Hem, die<br />
Go<strong>de</strong> gelijk stond, en aan <strong>de</strong> mens stond het vrij, <strong>de</strong> gerechtigheid <strong>van</strong> Christus aan te<br />
nemen, en door een leven <strong>van</strong> boetedoening en verne<strong>de</strong>ring te overwinnen, gelijk <strong>de</strong> Zoon<br />
<strong>van</strong> God gezegevierd had over Satans macht. Aldus is God 2 Kor. 5:19. rechtvaardig, en<br />
tegelijkertijd <strong>de</strong> rechtvaardigmaker <strong>van</strong> allen, die in Jezus geloven.<br />
Maar het was niet alleen om <strong>de</strong> verlossing <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens te bewerken, dat Christus naar <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong> kwam om te lij<strong>de</strong>n en te sterven. Hij kwam om <strong>de</strong> wet te verhogen en te ver- heerliken.<br />
Niet alleen opdat <strong>de</strong> bewoners <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wereld <strong>de</strong> wet zou<strong>de</strong>n beschouwen, gelijk die<br />
353
eschouwd behoort te wor<strong>de</strong>n; maar om aan al <strong>de</strong> werel<strong>de</strong>n in het heelal te bewijzen, dat<br />
Gods wet onveran<strong>de</strong>rlik is. Indien <strong>de</strong> eisen er<strong>van</strong> te niet gedaan had<strong>de</strong>n kunnen wor<strong>de</strong>n, zou<br />
<strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God Zijn leven niet hebben behoeven af te leggen om verzoening te doen voor<br />
<strong>de</strong> overtreding <strong>van</strong> die wet. De dood <strong>van</strong> Christus bewijst daarom, dat <strong>de</strong> wet onveran<strong>de</strong>rlik<br />
is. En het offer, waartoe oneindige lief<strong>de</strong> <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r en <strong>de</strong> Zoon dreef, opdat zondaren gered<br />
zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n, toont aan het ganse heelal — en niets min<strong>de</strong>r dan dit verzoeningsplan zou<br />
er voldoen<strong>de</strong> voor geweest zijn — dat rechtvaardigheid en barmhartigheid het fondament<br />
zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet en <strong>de</strong> regering <strong>van</strong> God.<br />
In <strong>de</strong> laatste voltrekking <strong>van</strong> het oor<strong>de</strong>el zal er uitkomen, dat er geen oorzaak voor zon<strong>de</strong><br />
bestaat. Wanneer <strong>de</strong> Rechter <strong>van</strong> <strong>de</strong> ganse aar<strong>de</strong> aan Satan vragen zal: “Waarom zijt ge<br />
tegen Mij opgestaan, en hebt Me beroofd <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rdanen <strong>van</strong> Mijn koninkrijk?” dan zal<br />
<strong>de</strong> bewerker <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> geen verontschuldiging kunnen inbrengen. Ie<strong>de</strong>re mond zal<br />
gesloten zijn, en het gehele heir <strong>van</strong> <strong>de</strong> opstan<strong>de</strong>lingen sprakeloos staan. Terwijl het kruis<br />
<strong>van</strong> Golgotha getuigenis aflegt, dat <strong>de</strong> wet onveran<strong>de</strong>rlik is, verkondigt het aan het heelal,<br />
dat <strong>de</strong> bezoldiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> <strong>de</strong> dood is. Met <strong>de</strong> stervenskreet <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland, “Het is<br />
volbracht,” werd <strong>de</strong> doodsklok voor Satan geluid. De grote strijd, zo lang gevoerd, werd<br />
toen beslist, en <strong>de</strong> ein<strong>de</strong>like uitwissing <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> verzekerd, Cods Zoon ging <strong>de</strong> poorten<br />
<strong>van</strong> het graf door, opdat “Hij door <strong>de</strong> dood te niet doen zou <strong>de</strong>gene, die het geweld <strong>de</strong>s<br />
doods had, dat is, <strong>de</strong> duivel.” Lucifers verlangen naar zelfverheffing had er hem toe geleid<br />
om te zeggen: “Ik zal mijn troon boven <strong>de</strong> sterren Gods verhogen ... ik zal <strong>de</strong> Allerhoogste<br />
gelijk wor<strong>de</strong>n.” God zegt: “Ik heb u gemaakt tot as op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> ... ge zult niet meer zijn tot<br />
in eeuwigheid.” Wanneer “die dag komt, bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> als een oven,” dan zullen “alle<br />
hoogmoedigen, en al wie god<strong>de</strong>loosheid doet, een stoppel zijn; en <strong>de</strong> toekomstige dag zal ze<br />
in vlam zetten, zegt <strong>de</strong> Heer <strong>de</strong>r heirscharen, Die hun wortel noch tak laten zal.”<br />
Het ganse heelal zal getuige zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> aard en <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>. En <strong>de</strong><br />
volkomen uitroeiing er<strong>van</strong>, welke in <strong>de</strong>n beginne <strong>de</strong> engelen vrees aangejaagd en God oneer<br />
aangedaan zou hebben, zal nu Zijn lief<strong>de</strong> rechtvaardigen en Zijn eer bevestigen voor een<br />
heelal <strong>van</strong> schepselen, die er zich in verlustigen, Zijn wil te doen, en in wier hart Zijn wet<br />
woont. Nooit zal <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> zich we<strong>de</strong>r openbaren. Het woord <strong>van</strong> God zegt: “De<br />
benauwdheid zal niet tweemaal oprijzen.” De wet <strong>van</strong> God, welke door Satan beschuldigd<br />
werd <strong>van</strong> een slavejuk te zijn, zal geëerd wor<strong>de</strong>n als <strong>de</strong> wet <strong>de</strong>r vrijheid. Een getoetste en<br />
beproef<strong>de</strong> schepping zal zich nooit we<strong>de</strong>r afkeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> trouw aan Hem, Wiens karakter<br />
zich aan allen ten volle heeft geopenbaard als zijn<strong>de</strong> onuitputtelik in lief<strong>de</strong> en oneindige<br />
wijsheid.<br />
354
Hoofdstuk 30 — Helse Vijandschap<br />
“En Ik zal vijandschap zetten tussen u en <strong>de</strong>ze vrouw, en tussen uw zaad en tussen haar<br />
zaad; datzelve zal u <strong>de</strong> kop vermorzelen, en gij zult het <strong>de</strong> verzenen vermorzelen.” Het<br />
God<strong>de</strong>lik vonnis, dat na <strong>de</strong> val <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens over Satan werd uitgesproken, was tevens een<br />
voorzegging, die al <strong>de</strong> eeuwen omsloot tot aan het ein<strong>de</strong> <strong>de</strong>r dagen, en <strong>de</strong> grote strijd<br />
voorafschaduw<strong>de</strong>, waarin al <strong>de</strong> mensegeslachten, die op aar<strong>de</strong> zou<strong>de</strong>n leven, betrokken<br />
zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n.<br />
God verklaart: “Ik zal vijandschap zetten.” Deze vijandschap bestaat <strong>van</strong> nature niet.<br />
Toen <strong>de</strong> mens <strong>de</strong> God-<strong>de</strong>like wet verbrak, werd zijn natuur zondig, en was hij in<br />
overeenstemming, niet in tegenspraak, met Satan. Van nature wordt er geen vijandschap<br />
gevoerd tussen <strong>de</strong> zondige mens en <strong>de</strong> bewerker <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>. Bei<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n boos door<br />
afval. De afvallige heeft nooit rust, tenzij hij me<strong>de</strong>gevoel en steun ont<strong>van</strong>gt door overreding<br />
<strong>van</strong> an<strong>de</strong>ren om zijn voorbeeld te volgen. Om <strong>de</strong>ze re<strong>de</strong>n verenigen gevallen engelen en<br />
boze mensen zich in een bondgenootschap <strong>van</strong> wanhoop. Indien God niet op biezon<strong>de</strong>re<br />
wijze tussenbei<strong>de</strong> getre<strong>de</strong>n was, zou<strong>de</strong>n Satan en <strong>de</strong> mens zich verbon<strong>de</strong>n hebben tegen <strong>de</strong><br />
Hemel; en in plaats <strong>van</strong> vijandschap te koesteren tegen Satan, zou het gehele mensegeslacht<br />
zich verenigd hebben in opstand tegen God.<br />
Satan verleid<strong>de</strong> <strong>de</strong> mens tot zon<strong>de</strong>, evenals hij er engelen toe gebracht had om op te<br />
staan, namelik om zich <strong>van</strong> me<strong>de</strong>werking te verzekeren in zijn strijd tegen <strong>de</strong> Hemel. Er<br />
bestond geen tweespalt tussen hem en <strong>de</strong> gevallen engelen, wat hun haat tegen Christus<br />
betrof; terwijl er op alle an<strong>de</strong>re punten onenigheid was, waren ze vast verbon<strong>de</strong>n in hun<br />
tegenstand tegen het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heerser <strong>van</strong> het heelal. Maar toen Satan <strong>de</strong> verklaring<br />
hoor<strong>de</strong>, dat er vijandschap zou bestaan tussen hemzelf en <strong>de</strong> vrouw, en tussen zijn zaad en<br />
haar zaad, begreep hij, dat zijn pogingen om <strong>de</strong> menselike natuur te verlagen niet<br />
ongehin<strong>de</strong>rd zou<strong>de</strong>n blijven; dat <strong>de</strong> mens door het ene of an<strong>de</strong>re mid<strong>de</strong>l in staat gesteld zou<br />
wor<strong>de</strong>n om aan zijn macht weerstand te bie<strong>de</strong>n.<br />
Satans vijandschap is tegen het mensegeslacht ontstoken, omdat ze door Christus<br />
voorwerpen <strong>van</strong> Gods lief<strong>de</strong> en barmhartigheid zijn. Hij wenst het God<strong>de</strong>lik plan tot<br />
verlossing <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens te verij<strong>de</strong>len, en God te onteren door Zijn han<strong>de</strong>werk <strong>van</strong> zijn<br />
schoonheid en reinheid te beroven; zijn doel is, droefenis in <strong>de</strong> hemel te veroorzaken, en <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong> te vervullen met ellen<strong>de</strong> en verwoesting. En hij wijst op al dit kwaad als het gevolg<br />
<strong>van</strong> Gods werk in het scheppen <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens. Het is <strong>de</strong> gena<strong>de</strong>, die Christus aan <strong>de</strong> ziel<br />
schenkt, welke in <strong>de</strong> mens vijandschap tegen Satan doet ontstaan. Zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong>ze bekeren<strong>de</strong><br />
gena<strong>de</strong> en vernieuwen<strong>de</strong> kracht zou <strong>de</strong> mens <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>gene <strong>van</strong> Satan blijven, een<br />
dienstknecht, immer bereid om hem te gehoorzamen. Maar het nieuwe beginsel in <strong>de</strong> ziel<br />
doet strijd ontstaan, waar tot nu toe vre<strong>de</strong> heerste. De kracht, welke Christus schenkt, stelt<br />
<strong>de</strong> mens in staat om zich tegen <strong>de</strong> tiran en indringer te verzetten. Wie er ook maar gevon<strong>de</strong>n<br />
355
wordt, die <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> verafschuwt in plaats <strong>van</strong> lief te hebben, en <strong>de</strong> hartstochten tegengaat en<br />
overwint, welke in hem hebben geheerst, die toont <strong>de</strong> werking <strong>van</strong> een beginsel, dat geheel<br />
en al <strong>van</strong> Boven is.<br />
De tegenstand, die er tussen <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> Christus en <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> Satan bestaat, trad<br />
zeer treffend aan het licht in <strong>de</strong> wijze, waarop <strong>de</strong> wereld Jezus ontving. Het was niet zozeer<br />
omdat Hij zon<strong>de</strong>r aardse rijkdom, pracht, of grootsheid verscheen, dat <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n ertoe<br />
kwamen om Hem te ver- werpen. Ze zagen, dat Hij macht bezat, welke het gemis <strong>van</strong> die<br />
uiterlike voor<strong>de</strong>len meer dan vergoe<strong>de</strong>n zou. Maar <strong>de</strong> reinheid en heiligheid <strong>van</strong> Christus<br />
lokten <strong>de</strong> haat <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen tegen Hem uit. Zijn leven <strong>van</strong> zelfverloochening en<br />
zon<strong>de</strong>loze toewijding was een voortdurend verwijt voor een trots en zinnelik volk. Dit was<br />
het, dat vijandschap verwekte tegen <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God. Satan en boze engelen verbon<strong>de</strong>n<br />
zich met boze mensen. Al <strong>de</strong> krachten <strong>van</strong> <strong>de</strong> afval <strong>van</strong> God span<strong>de</strong>n samen tegen <strong>de</strong><br />
Kampvechter voor <strong>de</strong> waarheid.<br />
Dezelf<strong>de</strong> vijandschap openbaart zich tegen <strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong> Christus, welke tegen hun<br />
Meester getoond werd. Wie ook het afstotelik karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> inziet, en door kracht<br />
<strong>van</strong> omhoog weerstand biedt aan <strong>de</strong> verleiding, zal ongetwijfeld <strong>de</strong> woe<strong>de</strong> <strong>van</strong> Satan en zijn<br />
on<strong>de</strong>rdanen opwekken. Haat tegen <strong>de</strong> zuivere beginselen <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid, en verwijt en<br />
vervolging <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorstan<strong>de</strong>rs er<strong>van</strong>, zullen voortbestaan, zolang er zon<strong>de</strong> en zondaren<br />
gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n. De volgelingen <strong>van</strong> Christus en <strong>de</strong> dienstknechten <strong>van</strong> Satan kunnen niet<br />
overeenstemmen. De aanstoot, welke het kruis geeft, heeft niet opgehou<strong>de</strong>n te bestaan.<br />
“Allen, die god- zaliglik willen leven in Christus Jezus, die zullen vervolgd wor<strong>de</strong>n.“<br />
Satans werktuigen arbei<strong>de</strong>n voortdurend on<strong>de</strong>r zijn leiding tot vestiging <strong>van</strong> zijn gezag<br />
en opbouwing <strong>van</strong> zijn rijk in tegenstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> regering Gods. Tot dit doel trachten ze<br />
Christus’ volgelingen te bedriegen, en hen af te trekken <strong>van</strong> hun getrouwheid aan Hem. Ze<br />
leggen,gelijk hun lei<strong>de</strong>r doet,<strong>de</strong> Schriften verkeerd uit,en verdraaien ze om hun doel te<br />
bereiken. Gelijk Satan getracht heeft, God in ver<strong>de</strong>nking te brengen, zo trachten zijn<br />
handlangers, Gods volk te belasteren. De geest, die Christus ter dood gebracht heeft, zet <strong>de</strong><br />
god<strong>de</strong>lozen aan om Zijn volgelingen uit te roeien. Dit alles werd voorafgeschaduwd in die<br />
eerste profetie: “Ik zal vijandschap zetten tussen u en <strong>de</strong>ze vrouw, en tussen uw zaad en<br />
tussen haar zaad.” En tot aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd zal dit voortduren.<br />
Satan roept zijn gehele macht tezamen, en werpt zich met al zijn kracht in <strong>de</strong> strijd.<br />
Waarom ontmoet hij geen grotere tegenstand? Waarom zijn <strong>de</strong> strij<strong>de</strong>rs voor Christus zo<br />
slaperig en onverschillig? — Omdat ze zo weinig waarlik met Christus verbon<strong>de</strong>n zijn;<br />
omdat ze zo weinig <strong>van</strong> Zijn geest bezitten. De zon<strong>de</strong> is niet zo afstotelik en af- schuwelik<br />
voor hen als die voor hun Meester was. Ze staan <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> niet, gelijk Christus het <strong>de</strong>ed,<br />
beslist en vastbera<strong>de</strong>n tegen. Ze beseffen het vreselike kwaad en <strong>de</strong> boosheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong><br />
niet, en zijn blind voor het karakter zowel als <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Vorst <strong>de</strong>r duisternis. Er<br />
bestaat weinig vijandschap tegen Satan en zijn werken, omdat er zulk een grote<br />
356
onwetendheid heerst aangaan<strong>de</strong> zijn macht en kwaadaardigheid, en <strong>de</strong> ontzaglike om<strong>van</strong>g<br />
<strong>van</strong> zijn strijd tegen Christus en Zijn kerk. Menigten <strong>van</strong> mensen wor<strong>de</strong>n op dat punt<br />
bedrogen. Ze weten niet, dat hun vijand een machtige aanvoer<strong>de</strong>r is, die <strong>de</strong> gemoe<strong>de</strong>ren <strong>van</strong><br />
boze engelen beheerst, en dat hij met wel-gerijpte plannen en behendige bewegingen tegen<br />
Christus kampt om <strong>de</strong> redding <strong>van</strong> zielen te verhin<strong>de</strong>ren. On<strong>de</strong>r (2 Tim. 3:12). belij<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
Christenen, en zelfs on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> predikers <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie, hoort men Satan nauweliks<br />
noemen, behalve misschien, wanneer er toevallig <strong>van</strong> <strong>de</strong> kansel op hem gedoeld wordt. Ze<br />
merken <strong>de</strong> bewijzen <strong>van</strong> zijn voortduren<strong>de</strong> werkzaamheid en het welslagen daar<strong>van</strong> niet op;<br />
ze veronachtzamen <strong>de</strong> vele waarschuwingen tegen zijn geslepenheid; ze schijnen zelfs zijn<br />
bestaan te ontkennen.<br />
Terwijl <strong>de</strong> mensen in onwetendheid verkeren aangaan<strong>de</strong> zijn kunstgrepen, is <strong>de</strong>ze<br />
waakzame vijand hun ie<strong>de</strong>r ogenblik op <strong>de</strong> hielen. Hij doet zijn tegenwoordigheid gevoelen<br />
in ie<strong>de</strong>re af<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> het familieleven, in ie<strong>de</strong>re straat <strong>van</strong> onze ste<strong>de</strong>n, in <strong>de</strong> kerken, in <strong>de</strong><br />
volksverga<strong>de</strong>ringen, in <strong>de</strong> gerechtshoven; en hij verwart, bedriegt, en verleidt, brengt alom<br />
<strong>de</strong> zielen en lichamen <strong>van</strong> mannen, vrouwen en kin-<strong>de</strong>ren in het ver<strong>de</strong>rf, ontbindt<br />
huisgezinnen, en zaait haat, nijd, strijd, muiterij en moord. En <strong>de</strong> Christelike wereld schijnt<br />
<strong>de</strong>ze dingen te beschouwen, alsof God het aldus besteld had, en ze moesten bestaan.<br />
Satan tracht voortdurend <strong>de</strong> overhand over Gods volk te verkrijgen door <strong>de</strong> grenspalen,<br />
welke hen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld schei<strong>de</strong>n, af te breken. Het ou<strong>de</strong> Israël werd tot zon<strong>de</strong> verlokt, toen<br />
ze zich aan verbo<strong>de</strong>n omgang met <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nen waag<strong>de</strong>n. Op gelijke wijze wordt het<br />
he<strong>de</strong>ndaagse Israël op <strong>de</strong> verkeer<strong>de</strong> weg geleid. “In <strong>de</strong>welke <strong>de</strong> God <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze eeuw <strong>de</strong><br />
zinnen verblind heeft, namelik <strong>van</strong> <strong>de</strong> ongelovigen, opdat hen niet bestrale <strong>de</strong> verlichting<br />
<strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> Christus, die het beeld Gods is.” Al <strong>de</strong>genen, die<br />
geen bepaal<strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong> Christus zijn, zijn dienstknechten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Satan. In het hart,<br />
dat niet we<strong>de</strong>rgeboren is, woont <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> tot <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>, en een neiging om die te koesteren<br />
en te verontschuldigen. In het ver-nieuw<strong>de</strong> hart leeft er haat en besliste tegenstand tegen <strong>de</strong><br />
zon<strong>de</strong>. Wanneer Christenen het gezelschap <strong>van</strong> god<strong>de</strong>lozen en ongelovigen verkiezen,<br />
stellen ze zich aan verleiding bloot. Satan verbergt zich voor hun blik, en trekt hun<br />
steelsgewijze zijn bedriegelike sluier voor <strong>de</strong> ogen. Ze kunnen niet inzien, dat zulk<br />
gezelschap hun noodzakelik kwaad moet doen; en naarmate ze <strong>van</strong> lieverle<strong>de</strong> in karakter,<br />
woor<strong>de</strong>n en han<strong>de</strong>lingen <strong>de</strong> wereld meer gelijk wor<strong>de</strong>n, geraken ze meer en meer verblind 2<br />
Kor. 4:4.<br />
Gelijkvormigheid aan wereldse gebruiken bekeert <strong>de</strong> kerk tot <strong>de</strong> wereld, en nooit <strong>de</strong><br />
wereld tot Christus. Vertrouwd-heid met <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> doet die onvermij<strong>de</strong>lik min<strong>de</strong>r afstotelik<br />
schijnen. Hij, die omgang met <strong>de</strong> dienstknechten <strong>van</strong> Satan verkiest, zal spoedig zijn vrees<br />
voor hun meester verliezen. Wanneer wij op het pad <strong>de</strong>r <strong>de</strong>ugd in verzoeking wor<strong>de</strong>n<br />
gebracht, gelijk Daniël aan het hof <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning, kunnen we er ons <strong>van</strong> verzekerd hou<strong>de</strong>n,<br />
dat God ons zal beschermen; maar indien we onszelven in verleiding plaatsen, zullen we<br />
vroeger of later vallen.<br />
357
De verlei<strong>de</strong>r werkt dikwels met <strong>de</strong> beste uitslag door <strong>de</strong>genen, die het minst verdacht<br />
wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> on<strong>de</strong>r zijn heerschappij te staan. Zij, die talenten en opvoeding bezitten, wor<strong>de</strong>n<br />
bewon<strong>de</strong>rd en geëerd, alsof die hoedanighe<strong>de</strong>n <strong>de</strong> afwezigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> vreze Gods<br />
vergoed<strong>de</strong>n, of <strong>de</strong> mensen aanspraak gaven op Zijn gunst. Talent en ontwikkeling zijn, op<br />
zichzelf beschouwd, gaven Gods; maar indien men ze <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> godsvrucht laat innemen;<br />
indien ze, in ste<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziel dichter tot God te brengen, <strong>van</strong> Hem weglei<strong>de</strong>n, wor<strong>de</strong>n ze<br />
een vloek en een valstrik. Velen zijn <strong>van</strong> oor<strong>de</strong>el, dat alles wat op welgemanierdheid of<br />
beschaving gelijkt, enigermate tot Christus moet behoren. Maar er is geen grotere vergissing<br />
<strong>de</strong>nkbaar. Deze hoedanighe<strong>de</strong>n behoor<strong>de</strong>n het karakter <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re Christen te versieren,<br />
omdat ze een krachtige invloed zou<strong>de</strong>n uitoefenen ten gunste <strong>van</strong> ware godsvrucht; maar ze<br />
moeten aan God gewijd zijn, of zijn evenzeer een kracht ten kwa<strong>de</strong>. Menigeen met een<br />
beschaafd verstand en aangename manieren, die zich niet zou verlagen tot wat gewoonlik<br />
een ze<strong>de</strong>loze daad genoemd wordt, is niets dan een gepolijst werktuig in <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Satan. De sluwe, bedriegelike aard <strong>van</strong> zijn invloed en voorbeeld maakt hem een gevaarliker<br />
vijand voor <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> Christus dan <strong>de</strong>genen, die onwetend en onbeschaafd zijn.<br />
Salomo verkreeg <strong>de</strong> wijsheid, die <strong>de</strong> verbazing en bewon<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld opwekte,<br />
door ernstig gebed en af- hankelikheid <strong>van</strong> God. Maar toen hij zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bron <strong>van</strong> zijn<br />
kracht afwend<strong>de</strong>, en op zichzelf vertrouwen<strong>de</strong> zijn weg ging, viel hij ten prooi aan<br />
verleiding. Toen maakten <strong>de</strong> verwon<strong>de</strong>rlike geestesgaven, die aan <strong>de</strong> wijste <strong>van</strong> alle koningen<br />
geschonken waren, hem slechts een geschikter werktuig in <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> <strong>de</strong> vijand<br />
<strong>van</strong> zielen. Laten <strong>de</strong> Christenen nooit vergeten, al tracht Satan voortdurend hun verstand<br />
voor het feit te verblin<strong>de</strong>n, dat ze “<strong>de</strong> strijd hebben niet tegen vlees en bloed, maar tegen <strong>de</strong><br />
overhe<strong>de</strong>n, tegen <strong>de</strong> machten, tegen <strong>de</strong> geweldhebbers <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld, <strong>van</strong> <strong>de</strong> duisternis <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>ze eeuw, tegen <strong>de</strong> gees- telike booshe<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> lucht.” De waarschuwing <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift<br />
klinkt door <strong>de</strong> eeuwen heen tot op onze tijd: “Zijt nuchteren, en waakt; want uw tegenpartij,<br />
<strong>de</strong> duivel, gaat om als een briesen<strong>de</strong> leeuw, zoeken<strong>de</strong> wie hij zou mogen verslin<strong>de</strong>n.” “Doet<br />
aan <strong>de</strong> gehele wapenrusting Gods, opdat ge kunt staan tegen <strong>de</strong> listige omleidingen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
duivel.”<br />
Van <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> Adam af tot op onze tijd heeft onze grote vijand zijn macht gebruikt<br />
om te on<strong>de</strong>rdrukken en te vernielen. Hij bereidt zich nu voor op zijn laatste strijd tegen <strong>de</strong><br />
kerk. Al <strong>de</strong>genen, die Jezus trachten te volgen, zullen <strong>de</strong>ze onverbid<strong>de</strong>like vijand moeten<br />
ontmoeten. Hoe getrouwer <strong>de</strong> Christen het God<strong>de</strong>like Voorbeeld navolgt, <strong>de</strong>s te zeker<strong>de</strong>r<br />
maakt hij zich tot een mikpunt voor <strong>de</strong> aanvallen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Satan. Al <strong>de</strong>genen, die werkzaam<br />
zijn in <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> God, die trachten het bedrog <strong>van</strong> <strong>de</strong> boze te ontsluieren, en Christus aan<br />
<strong>de</strong> mensen voor te stellen, zullen <strong>de</strong> verklaring <strong>van</strong> Paulus kunnen beamen, waarin hij<br />
spreekt <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer te dienen met alle ootmoedigheid, en veel tranen en verzoekingen.<br />
Satan viel Christus aan met zijn sterkste en sluwste verleidingen, maar hij werd in ie<strong>de</strong>re<br />
kamp verslagen. Die strijd werd ten behoeve <strong>van</strong> ons gevoerd; die overwinningen maken het<br />
voor ons mogelik om te zegevieren. Christus zal kracht geven aan allen, die ernaar zoeken.<br />
358
Niemand kan zon<strong>de</strong>r zijn eigen toestemming door Satan overwonnen wor<strong>de</strong>n. De verlei<strong>de</strong>r<br />
heeft geen macht om <strong>de</strong> wil te be-heersen, of <strong>de</strong> ziel tot zon<strong>de</strong> te dwingen. Hij mag plagen,<br />
maar hij kan niet besmetten. Hij kan zielsangst veroorzaken, maar geen verontreiniging. Het<br />
feit, dat Christus overwonnen heeft, behoort Zijn volgelingen moed in te boezemen om <strong>de</strong><br />
strijd tegen <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> en Satan manmoedig te voeren.<br />
359
Hoofdstuk 31 — Het Werk <strong>van</strong> Boze Geesten<br />
Het verband tussen <strong>de</strong> zichtbare en <strong>de</strong> onzichtbare wereld, <strong>de</strong> dienst <strong>van</strong> Gods engelen<br />
en het werk <strong>van</strong> boze geesten, wordt in <strong>de</strong> Schrift dui<strong>de</strong>lik geopenbaard, en is onafschei<strong>de</strong>lik<br />
samengeweven met <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens. Er bestaat een toenemen<strong>de</strong> neiging om<br />
niet te geloven aan het bestaan <strong>van</strong> boze geesten, terwijl <strong>de</strong> heilige engelen, “die tot dienst<br />
uitgezon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n, om <strong>de</strong>rgenen wil, die <strong>de</strong> zaligheid beërven,” door velen voor <strong>de</strong><br />
geesten <strong>van</strong> afgestorvenen gehou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n. Maar <strong>de</strong> Schrift leert niet alleen het bestaan<br />
<strong>van</strong> engelen,goe<strong>de</strong> zowel als boze,maar levert onbetwistbaar bewijs, dat ze niet <strong>de</strong> <strong>van</strong> het<br />
lichaam geschei<strong>de</strong>n geesten <strong>van</strong> <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n zijn.<br />
Nog eer <strong>de</strong> mens geschapen werd, beston<strong>de</strong>n <strong>de</strong> engelen; want toen <strong>de</strong> fondamenten <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> aar<strong>de</strong> gelegd wer<strong>de</strong>n, “zongen <strong>de</strong> morgensterren tezamen vrolik, en juichten al <strong>de</strong><br />
kin<strong>de</strong>ren Gods.” Na <strong>de</strong> val <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens wer<strong>de</strong>n er engelen gezon<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> boom <strong>de</strong>s<br />
levens te bewaken, en dit nog v——r er een menselik wezen gestorven was. Engelen staan<br />
volgens hun natuur hoger dan <strong>de</strong> mensen; want <strong>de</strong> psalmist zegt, dat <strong>de</strong> mens “een weinig<br />
min<strong>de</strong>r gemaakt is dan <strong>de</strong> engelen.”<br />
In <strong>de</strong> Schrift wordt ons het aantal, <strong>de</strong> macht en heerlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemelse wezens, hun<br />
betrekking tot <strong>de</strong> regering <strong>van</strong> God, als me<strong>de</strong> hun verband met het verlossingswerk bekend<br />
gesteld. “De Heer heeft Zijn troon in <strong>de</strong> hemelen bevestigd; en Zijn koninkrijk heerst over<br />
allen.” En <strong>de</strong> profeet zegt: “Ik hoor<strong>de</strong> een stem <strong>van</strong> vele engelen rondom <strong>de</strong> troon.” Ze staan<br />
als wachters in <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Koning <strong>de</strong>r koningen—“engelen, krachtige<br />
hel<strong>de</strong>n,” “Zijn dienaars, die Zijn welbehagen doen,” “die Zijn woord doen, gehoorzamen<strong>de</strong><br />
<strong>de</strong> stem <strong>van</strong> Zijn woord.” Tien duizend maal tien duizen<strong>de</strong>n en duizendmaal duizen<strong>de</strong>n was<br />
het getal <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemelse boodschappers, die <strong>de</strong> profeet Daniël zag. De apostel Paulus noemt<br />
hen “<strong>de</strong> vele duizen<strong>de</strong>n <strong>van</strong> engelen.” Ze gaan uit als Gods boodschappers, als “<strong>de</strong> gedaante<br />
<strong>van</strong> een weerlicht,“ z— verblin<strong>de</strong>nd is hun heerlikheid, z— snel is hun vlucht. De engel,<br />
die aan het graf <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland verscheen, had een “gedaante gelijk een bliksem, en zijn<br />
kleding wit gelijk sneeuw,” en hij <strong>de</strong>ed <strong>de</strong> wachters beven <strong>van</strong> vrees voor hem, en “ze<br />
wer<strong>de</strong>n als do<strong>de</strong>n.” Toen Sanherib, <strong>de</strong> hoogmoedige Assyriër, God hoon<strong>de</strong> en laster<strong>de</strong>, en<br />
Israël met on<strong>de</strong>rgang bedreig<strong>de</strong>, “geschied<strong>de</strong> het dan in diezelf<strong>de</strong> nacht, dat <strong>de</strong> engel <strong>de</strong>s<br />
Heren uitvoer, en sloeg in het leger <strong>van</strong> Assyrië hon<strong>de</strong>rd vijf en tachtig duizend.” Er wer<strong>de</strong>n<br />
ver<strong>de</strong>lgd “alle strijdbare hel<strong>de</strong>n, en vorsten, en oversten” in het leger <strong>van</strong> Sanherib. “Zo is<br />
hij met schaamte <strong>de</strong>s aangezichts in zijn land we<strong>de</strong>rgekeerd.”<br />
Engelen wor<strong>de</strong>n uitgezon<strong>de</strong>n om boodschappen <strong>van</strong> barmhartigheid aan <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren<br />
Gods over te brengen. Tot Abraham gingen ze met beloften <strong>van</strong> zegeningen; naar <strong>de</strong> poorten<br />
<strong>van</strong> Sodom, om <strong>de</strong> rechtvaardige Lot te red<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> verwoesting <strong>van</strong> het vuur; naar Elia,<br />
toen hij <strong>van</strong> vermoeienis en honger dreig<strong>de</strong> om te komen in <strong>de</strong> woestijn; naar Eliza met<br />
vurige wagenen en paar<strong>de</strong>n, het stadje omringen<strong>de</strong>, waar hij door zijn vijan<strong>de</strong>n ingesloten<br />
360
was; naar Daniël, toen hij God<strong>de</strong>like wijsheid zocht aan het hof <strong>van</strong> een hei<strong>de</strong>ns koning, of<br />
overgegeven was om aan <strong>de</strong> leeuwen ten prooi te wor<strong>de</strong>n; naar Petrus, toen hij ter dood veroor<strong>de</strong>eld<br />
lag in <strong>de</strong> kerker <strong>van</strong> Herodus; naar <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genen te Filippi; naar Paulus en zijn<br />
metgezellen in <strong>de</strong> nacht <strong>van</strong> <strong>de</strong> storm op <strong>de</strong> zee; om het hart <strong>van</strong> Cornelius te openen voor<br />
<strong>de</strong> ont<strong>van</strong>gst <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie; om Petrus met een boodschap <strong>van</strong> zaligheid af te vaardigen<br />
naar een hei<strong>de</strong>nse vreem<strong>de</strong>ling,— aldus hebben heilige engelen alle eeuwen door Gods volk<br />
gediend.<br />
Voor ie<strong>de</strong>re volgeling <strong>van</strong> Christus wordt een beschermengel aangesteld. Deze hemelse<br />
wachters beveiligen <strong>de</strong> rechtvaardigen voor <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> boze. Dit erken<strong>de</strong> Satan zelf,<br />
toen hij sprak: “Is het om niet, dat Job God vreest? Hebt Gij niet een betuining gemaakt<br />
voor hem, en voor zijn huis, en voor al wat hij heeft rondom?” Het werktuig, waardoor God<br />
Zijn volk beschermt, wordt in <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> psalmist uitgedrukt: “De Engel <strong>de</strong>s Heren<br />
legert zich rondom <strong>de</strong>genen, die Hem vrezen, en rukt hen uit.” De Heiland zei, spreken<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> hen, die in Hem geloven: “Ziet toe, dat ge niet een <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze kleinen veracht; want Ik<br />
zeg ulie<strong>de</strong>n, dat hun engelen in <strong>de</strong> hemelen altijd zien het aangezicht <strong>van</strong> Mijn Va<strong>de</strong>r.” De<br />
engelen, welke aangesteld zijn om <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren Gods te dienen, hebben te allen tij<strong>de</strong> toegang<br />
tot Zijn tegenwoordigheid.<br />
Aldus is Gods volk, dat aan <strong>de</strong> verlei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> macht en <strong>de</strong> nimmer sluimeren<strong>de</strong><br />
kwaadaardigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> vorst <strong>de</strong>r duisternis is blootgesteld, en <strong>de</strong> strijd te voeren heeft met<br />
al <strong>de</strong> machten <strong>van</strong> het boze, verzekerd <strong>van</strong> <strong>de</strong> onvermoei<strong>de</strong> waakzaamheid <strong>van</strong> hemelse<br />
engelen. Ook wordt zodanige verzekering niet zon<strong>de</strong>r oorzaak geschonken. Indien God Zijn<br />
kin<strong>de</strong>ren een belofte <strong>van</strong> gena<strong>de</strong> en bescherming gedaan heeft, is het omdat ze met machtige<br />
werktuigen <strong>van</strong> het kwaad te doen zullen hebben,— Satans <strong>de</strong>elgenoten, talrijk, vastbera<strong>de</strong>n,<br />
en onvermoeid, aangaan<strong>de</strong> wier kwaadaardigheid en macht niemand onwetend of<br />
onverschillig kan zijn, en zich veilig rekenen.<br />
De boze geesten, in het begin zon<strong>de</strong>r zon<strong>de</strong> geschapen, waren wat natuur, macht en<br />
heerlikheid betreft, gelijk aan <strong>de</strong> heilige wezens, die nu Gods boodschappers zijn. Maar door<br />
zon<strong>de</strong> gevallen, hebben ze een on<strong>de</strong>rling verbond ge-sloten om God te onteren, en <strong>de</strong><br />
mensen in het ver<strong>de</strong>rf te storten. Met Satan verbon<strong>de</strong>n in zijn opstand, en met hem uit <strong>de</strong><br />
hemel geworpen, zijn ze door al <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> eeuwen heen zijn me<strong>de</strong>genoten gebleven in<br />
zijn strijd tegen het God- <strong>de</strong>lik gezag. In <strong>de</strong> Schrift wordt ons melding gemaakt <strong>van</strong> hun<br />
samenzwering en regering, <strong>van</strong> hun verschillen<strong>de</strong> or<strong>de</strong>n, <strong>van</strong> hun verstand en geslepenheid,<br />
en <strong>van</strong> hun boosaardige plannen tegen <strong>de</strong> vre<strong>de</strong> en het geluk <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen.<br />
De Oud-Testamentiese geschie<strong>de</strong>nis maakt hier en daar gewag <strong>van</strong> hun bestaan en<br />
han<strong>de</strong>lingen; maar het was geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> tijd, dat Christus op aar<strong>de</strong> was, dat <strong>de</strong> boze geesten<br />
hun macht op <strong>de</strong> treffendste wijze openbaar<strong>de</strong>n. Christus was gekomen om het plan ten<br />
uitvoer te brengen, dat tot redding <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens was uitgedacht, en Satan was besloten, zijn<br />
recht op <strong>de</strong> heerschappij <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld te laten gel<strong>de</strong>n. Hij was erin geslaagd, overal op<br />
361
aar<strong>de</strong> af- go<strong>de</strong>dienst in te voeren, behalve in het land Palestina. Christus kwam tot het enige<br />
land, dat niet volkomen voor <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlei<strong>de</strong>r gebukt had, om over het volk<br />
hemels licht te doen schijnen. Hier ston<strong>de</strong>n twee wedijveren<strong>de</strong> machten naar het oppergezag.<br />
Jezus open<strong>de</strong> Zijn lief<strong>de</strong>armen, en nodig<strong>de</strong> allen uit, die vergiffenis en vre<strong>de</strong> door Hem<br />
wensten te vin<strong>de</strong>n. De heirscharen <strong>de</strong>r duisternis zagen, dat ze geen onbegrens<strong>de</strong> macht<br />
bezaten, en begrepen, dat indien Christus’ zending slagen zou, hun regering spoedig ten<br />
ein<strong>de</strong> zou zijn. Satan woed<strong>de</strong> als een geketen<strong>de</strong> leeuw, en toon<strong>de</strong> op uitdagen<strong>de</strong> wijze Zijn<br />
macht over <strong>de</strong> lichamen zowel als <strong>de</strong> zielen <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen.<br />
Het feit, dat mensen <strong>van</strong> duivelen bezeten Zijn geweest, wordt in het Nieuwe Testament<br />
dui<strong>de</strong>lik gemeld. De personen, die aldus bezocht waren, le<strong>de</strong>n niet alleen aan ziekte ten<br />
gevolge <strong>van</strong> natuurlike oorzaken. Christus verstond volkomen, waarme<strong>de</strong> Hij te doen had,<br />
en herken<strong>de</strong> <strong>de</strong> bepaal<strong>de</strong> tegenwoordigheid en het werk <strong>van</strong> boze geesten. Een treffend<br />
voorbeeld <strong>van</strong> hun aantal, macht, en vijandigheid, zowel als <strong>van</strong> <strong>de</strong> macht en barmhartigheid<br />
<strong>van</strong> Christus wordt in het bijbelverhaal <strong>van</strong> <strong>de</strong> genezing <strong>van</strong> <strong>de</strong> bezetenen te Gadara<br />
aangegeven. Deze ellendige waanzin- ningen, alle ban<strong>de</strong>n afschud<strong>de</strong>n<strong>de</strong>, zich verwringen<strong>de</strong>,<br />
schuimen<strong>de</strong> en razen<strong>de</strong>, vervul<strong>de</strong>n <strong>de</strong> lucht met hun kreten, <strong>de</strong><strong>de</strong>n zichzelven geweld aan,<br />
en waren gevaarlik voor allen, die in hun nabijheid kwamen. Hun bloe<strong>de</strong>n<strong>de</strong> en misvorm<strong>de</strong><br />
lichamen en hun razernij bo<strong>de</strong>n een schouwspel aan, dat aan <strong>de</strong> vorst <strong>de</strong>r duisternis zeer<br />
welgevallig was. Een <strong>van</strong> <strong>de</strong> duivelen, die in <strong>de</strong> lij<strong>de</strong>rs gevaren waren, verklaar<strong>de</strong>: “Mijn<br />
naam is Legio, want wij zijn velen.” Bij het Romeinse leger bestond een legioen uit drie tot<br />
vijf duizend man. Satans legerscharen zijn ook in troepen gerangschikt, en <strong>de</strong> biezon<strong>de</strong>re<br />
af<strong>de</strong>ling, waartoe <strong>de</strong>ze duivelen behoor<strong>de</strong>n, tel<strong>de</strong> niet min<strong>de</strong>r dan een legioen.<br />
Op Jezus’ bevel voeren <strong>de</strong> boze geesten uit hun slachtoffers, en lieten hen rustig zitten<strong>de</strong><br />
aan <strong>de</strong> voeten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland achter, on<strong>de</strong>rworpen, verstandig, en zachtmoedig. Maar aan<br />
<strong>de</strong> duivelen werd toegestaan, een kud<strong>de</strong> zwijnen in <strong>de</strong> zee te doen storten; en voor <strong>de</strong><br />
inwoners <strong>van</strong> Gadara was het verlies hier<strong>van</strong> groter dan <strong>de</strong> zegeningen, die Christus<br />
geschonken had, en <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like Heelmeester werd verzocht om te vertrekken. Dit was <strong>de</strong><br />
uitkomst, welke Satan zich had willen verzekeren. Door <strong>de</strong> blaam voor hun verlies op Jezus<br />
te werpen, wekte hij <strong>de</strong> zelfzuchtige vrees <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen op, en weerhield hen <strong>van</strong> naar<br />
Zijn woor<strong>de</strong>n te luisteren. Satan beschuldigt <strong>de</strong> Christenen gedurig als <strong>de</strong> oorzaak <strong>van</strong><br />
verlies, ongeluk en lij<strong>de</strong>n, in plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> blaam te laten vallen, waar die thuis behoort,<br />
namelik op hemzelf en zijn handlangers.<br />
Doch Christus’ doel werd niet verij<strong>de</strong>ld. Hij liet <strong>de</strong> boze geesten toe, <strong>de</strong> kud<strong>de</strong> zwijnen<br />
te doen omkomen als straf voor die Jo<strong>de</strong>n, welke <strong>de</strong>ze onreine dieren aanteel<strong>de</strong>n om er<br />
winst me<strong>de</strong> te doen. Indien Christus <strong>de</strong> duivelen niet had weerhou<strong>de</strong>n, ze zou<strong>de</strong>n niet alleen<br />
<strong>de</strong> zwijnen, maar ook hun wachters en eigenaars in <strong>de</strong> zee gestort hebben. Het behoud <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> wachters zowel als <strong>van</strong> <strong>de</strong> eigenaars was alleen te danken aan Zijn macht, die in gena<strong>de</strong><br />
tot hun redding werd uitgeoefend. Dan ook werd <strong>de</strong>ze gebeurtenis toegelaten, opdat <strong>de</strong><br />
discipelen getuigen zou<strong>de</strong>n zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> wre<strong>de</strong> macht <strong>van</strong> Satan over mens en dier bei<strong>de</strong>. De<br />
362
Heiland wil<strong>de</strong>, dat Zijn volgelingen kennis zou<strong>de</strong>n hebben aan <strong>de</strong> vijand, met wie ze te doen<br />
zou<strong>de</strong>n hebben, opdat ze niet door zijn lagen bedrogen en overwonnen zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n. Ook<br />
wil<strong>de</strong> Hij, dat het volk uit die streek <strong>de</strong> macht zou aan-schouwen, die Hij had om <strong>de</strong> ban<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Satan te verbreken, en zijn ge<strong>van</strong>genen in vrijheid te stellen. En ofschoon Jezus zelf<br />
vertrok, bleven <strong>de</strong> mannen, die Hij zo won<strong>de</strong>rdadig verlost had, achter, om <strong>de</strong><br />
barmhartigheid <strong>van</strong> hun weldoener te verkondigen.<br />
Er staan an<strong>de</strong>re gevallen <strong>van</strong> gelijke aard in <strong>de</strong> Schrift opgetekend. De dochter <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Syro-Feniciese vrouw was gans en al on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> een onreine geest, welke Jezus<br />
uitwierp door Zijn woord. Een “<strong>van</strong> <strong>de</strong> duivel bezeten, die blind en stom was;”2 een<br />
jongeling, die een stomme geest had, welke “hem menigmaal in het vuur en in het water<br />
wierp, om hem te ver<strong>de</strong>rven;” <strong>de</strong> bezetene, welke, door “een geest <strong>van</strong> een onreine duivel”4<br />
geplaagd, <strong>de</strong> Sabbatsrust <strong>van</strong> <strong>de</strong> synagoge te Kapernaüm verstoor<strong>de</strong>,— <strong>de</strong>ze allen wer<strong>de</strong>n<br />
door <strong>de</strong> me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> Heiland geheeld. In bijna ie<strong>de</strong>r geval sprak Christus <strong>de</strong> duivel aan als<br />
een zelfbewust wezen, hem bevelen<strong>de</strong>, uit te gaan <strong>van</strong> zijn slachtoffer, en het niet ver<strong>de</strong>r te<br />
kwellen. De verzamel<strong>de</strong> gemeente te Kapernaüm, zijn grote kracht zien<strong>de</strong>, was verbaasd, en<br />
“ze spraken samen tot elkan<strong>de</strong>r, zeggen<strong>de</strong>: Wat woord is dit, dat Hij met macht en kracht <strong>de</strong><br />
onreine geesten gebiedt, en ze varen uit?”<br />
Zij, die <strong>van</strong> duivel bezeten waren, wor<strong>de</strong>n gewoonlik voorgesteld als in zwaar lij<strong>de</strong>n<br />
verkeren<strong>de</strong>; toch waren er uitzon<strong>de</strong>ringen op <strong>de</strong>ze regel. Om bovennatuurlike macht te<br />
verkrijgen, stel<strong>de</strong>n sommigen zich open voor <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> Satan. Natuurlik had<strong>de</strong>n die<br />
geen strijd te voeren met <strong>de</strong> duivelen. Tot <strong>de</strong>ze klasse behoor<strong>de</strong>n diegenen, die <strong>de</strong> geest <strong>van</strong><br />
waarzeggerij had<strong>de</strong>n,— Simon Magus, Elymas <strong>de</strong> tovenaar, en <strong>de</strong> dienstmaagd, die Paulus<br />
en Silas te Filippi volg<strong>de</strong>. Niemand is in groter gevaar <strong>van</strong> on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> boze<br />
geesten te geraken, dan zij, die, niettegenstaan<strong>de</strong> het dui<strong>de</strong>like en overvloedige getuigenis<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift het bestaan en werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> duivel en zijn engelen ontkennen. Zolang we hun<br />
bedrog niet inzien, behalen ze bijna onberekenbaar voor<strong>de</strong>el op ons; en velen slaan acht op<br />
hun inblazingen, terwijl ze menen te volgen, wat hun eigen wijsheid hun voorschrijft. Dit is<br />
<strong>de</strong> re<strong>de</strong>n waarom Satan, naarmate we het ein<strong>de</strong> na<strong>de</strong>r komen, wanneer <strong>de</strong> duivel het<br />
machtigst zal werken om te bedriegen en te verwoesten, overal het geloof verspreidt, dat hij<br />
niet bestaat. Zijn wijze <strong>van</strong> doen is, zichzelf en <strong>de</strong> manier, waarop hij werkt, te verbergen.<br />
Er is niets, waarvoor <strong>de</strong> grote bedrieger z— zeer vreest, dan dat wij bekend zullen<br />
wor<strong>de</strong>n met zijn lagen. Ten ein<strong>de</strong> zijn ware karakter en bedoelingen beter te vermommen,<br />
heeft hij zich z— laten voorstellen, dat hij geen sterker gevoelen gaan<strong>de</strong> maakt dan spot of<br />
verachting. Hij schept er behagen in, afgebeeld te wor<strong>de</strong>n als een bespottelik of wal- gelik<br />
voorwerp, mismaakt, half dier en half mens. Hij hoort gaarne zijn naam in een grap of spot<br />
noemen door <strong>de</strong>genen, die zichzelven voor verstandige, welingelichte mensen hou<strong>de</strong>n.<br />
Het is omdat hij zich met zulk een volmaakte behendigheid vermomd heeft, dat <strong>de</strong> vraag<br />
zo algemeen gedaan wordt: “Bestaat er waarlik zulk een wezen?” Het is een bewijs <strong>van</strong> het<br />
363
welgelukken <strong>van</strong> zijn arbeid, dat theorieën, die het eenvoudigste getuigenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften<br />
tot leugen maken, zo algemeen in <strong>de</strong> godsdienstige wereld aangenomen wor<strong>de</strong>n. Maar juist<br />
omdat Satan <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> hen, die geen bewustzijn <strong>van</strong> zijn invloed hebben, het<br />
gemakkelikst kan beheersen, geeft Gods woord ons zoveel voorbeel<strong>de</strong>n <strong>van</strong> zijn boosaardig<br />
werk, ontmaskert zijn geheime krachten voor ons, en stelt ons aldus op onze hoe<strong>de</strong> tegen<br />
zijn aanvallen.<br />
De macht en kwaadwillendheid <strong>van</strong> Satan en zijn heir zou<strong>de</strong>n ons met recht mogen<br />
verontrusten, was het niet, dat we heul en redding kon<strong>de</strong>n vin<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> onze<br />
Heiland, welke <strong>de</strong> zijne te boven gaat. We verzekeren onze huizen zorgvuldig met<br />
gren<strong>de</strong>len en sloten om ons eigendom en leven tegen boze mensen te beveiligen; maar we<br />
<strong>de</strong>nken zel<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> boze engelen, die voortdurend toegang tot ons zoeken te verkrijgen,<br />
en tegen wier aanvallen wij in eigen kracht geen mid<strong>de</strong>l tot ver<strong>de</strong>diging hebben. Indien ze<br />
toegelaten wor<strong>de</strong>n, kunnen ze ons verstand verwarren, onze licha-men plagen en kwellen,<br />
onze bezittingen en ons leven vernielen. Hun enig vermaak ligt in ellen<strong>de</strong> en verwoesting.<br />
Vreselik is <strong>de</strong> toestand <strong>van</strong> hen, die Gods eisen weerstaan, en toegeven aan Satans<br />
verleidingen, totdat God hen overgeeft aan <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> boze geesten. Maar zij, die<br />
Christus volgen, zijn immer veilig on<strong>de</strong>r Zijn waken<strong>de</strong> zorg. Engelen, uitnemend in kracht,<br />
wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel gezon<strong>de</strong>n om hen te geschermen. De god<strong>de</strong>lozen kunnen niet door <strong>de</strong><br />
wacht heenbreken, die God rondom Zijn volk heeft gesteld.<br />
364
Hoofdstuk 32 — Gevaarlijke Misleidingen<br />
De grote strijd tussen Christus en Satan, die al bijna zes duizend jaren lang gevoerd is,<br />
zal spoedig ten ein<strong>de</strong> wor<strong>de</strong>n gebracht; en <strong>de</strong> boze verdubbelt zijn pogingen om het werk<br />
<strong>van</strong> Christus ten behoeve <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens te verij<strong>de</strong>len, en zielen in zijn strikken te <strong>van</strong>gen. Het<br />
doel, dat hij tracht te bereiken, is, <strong>de</strong> mensen in duisternis en onboetvaardigheid te hou<strong>de</strong>n,<br />
totdat het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland als Mid<strong>de</strong>laar een ein<strong>de</strong> neemt, en er geen ver<strong>de</strong>re offeran<strong>de</strong><br />
voor <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> zal zijn. Wanneer er geen bepaal<strong>de</strong> poging in het werk gesteld wordt om zijn<br />
macht te weerstaan; wanneer er in <strong>de</strong> kerk en <strong>de</strong> wereld onverschilligheid heerst, is Satan<br />
gerust; want dan verkeert hij niet in gevaar <strong>van</strong> diegenen te verliezen, welke hij naar<br />
goedvin<strong>de</strong>n ge<strong>van</strong>gen houdt. Maar wanneer <strong>de</strong> aandacht gevestigd wordt op zaken, die <strong>de</strong><br />
eeuwigheid betreffen, en er zielen zijn, die vragen: “Wat moet ik doen om zalig te wor<strong>de</strong>n ?”<br />
dan is hij op het toneel, en zoekt zijn macht te meten met die <strong>van</strong> Christus, en <strong>de</strong> invloed<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Geest tegen te werken.<br />
De Schrift zegt ons, dat bij één gelegenheid, toen <strong>de</strong> engelen Gods kwamen om zich<br />
voor <strong>de</strong> Heer te stellen, Satan ook on<strong>de</strong>r hen verscheen, niet om zich voor <strong>de</strong> eeuwige<br />
Koning te buigen, maar om zijn eigen kwaadaardige plannen tegen <strong>de</strong> rechtvaardigen te<br />
bevor<strong>de</strong>ren. Met datzelf<strong>de</strong> doel is hij tegenwoordig, wanneer er mensen samenkomen om<br />
God te aanbid<strong>de</strong>n. Ofschoon voor het oog verborgen, werkt hij met alle ijver om <strong>de</strong> harten<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> aanbid<strong>de</strong>rs in beslag te krijgen. Als een kundig krijgsoverste maakt hij zijn plannen<br />
vooruit. Terwijl hij <strong>de</strong> boodschapper Gods <strong>de</strong> Schrift ziet on<strong>de</strong>rzoeken, let hij op het<br />
on<strong>de</strong>rwerp, waarbij <strong>de</strong> gemeente bepaald zal wor<strong>de</strong>n. Dan stelt hij al zijn geslepenheid en<br />
sluwheid te werk om <strong>de</strong> omstandighe<strong>de</strong>n z— te schikken, dat <strong>de</strong> boodschap diegenen niet<br />
zal bereiken, welke hij juist op dat punt bezig is te bedriegen. De persoon, die <strong>de</strong> boodschap<br />
het meest nodig heeft, wordt met <strong>de</strong> een of an<strong>de</strong>re han<strong>de</strong>ls-transaktie beziggehou<strong>de</strong>n, welke<br />
zijn tegenwoordigheid vereist, of op an<strong>de</strong>re wijze verhin<strong>de</strong>rd, <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n te horen, die hem<br />
misschien een reuk <strong>de</strong>s levens ten leven zou<strong>de</strong>n gebleken zijn.<br />
Of an<strong>de</strong>rs ziet Satan <strong>de</strong> dienstknechten <strong>de</strong>s Heren gebukt gaan on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> geestelike<br />
duisternis, waarin <strong>de</strong> mensen verkeren. Hij hoort hun ernstige gebe<strong>de</strong>n om God<strong>de</strong>like<br />
gena<strong>de</strong> en kracht, om <strong>de</strong> betoveren<strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> onverschilligheid, zorgeloosheid en<br />
traagheid te verbreken. Dan brengt hij met vernieuw<strong>de</strong> ijver zijn kunstgrepen in beoefening.<br />
Hij verleidt <strong>de</strong> mensen tot het toegeven aan hun eetlust, of enige an<strong>de</strong>re wijze <strong>van</strong><br />
zelfbevrediging, en verstompt op die wijze hun fijngevoeligheid, zodat ze juist die dingen,<br />
welke ze het meest nodig hebben te leren, niet horen.<br />
Satan weet goed, dat allen, die hij er toe brengen kan om het gebed en on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Schrift te verwaarlozen, voor zijn aanvallen zullen zwichten. Daarom verzint hij alle<br />
mogelike plannen om het verstand te boeien. Er is altijd een klasse <strong>van</strong> mensen geweest, die<br />
zich godzalig voordoen, en die in plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid ver<strong>de</strong>r te on<strong>de</strong>rzoeken, er hun<br />
365
godsdienst <strong>van</strong> maken, het een of an<strong>de</strong>re gebrek in het karakter, of dwaling in het geloof op<br />
te sporen in <strong>de</strong>genen, <strong>van</strong> wie ze verschillen. Dezulken zijn Satans rechterhand in zijn werk.<br />
Er zijn niet weinig beschuldigers <strong>van</strong> <strong>de</strong> broe<strong>de</strong>ren; en ze zijn altijd in <strong>de</strong> weer, wanneer<br />
God werkt, en Zijn dienstknechten Hem ware hul<strong>de</strong> brengen. Ze stellen <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n en<br />
han<strong>de</strong>lingen <strong>van</strong> hen, die <strong>de</strong> waarheid lief- hebben en gehoorzamen, in een vals licht. Ze<br />
doen <strong>de</strong> ernstigste, ijverigste, en meest zelfopofferen<strong>de</strong> dienstknechten <strong>van</strong> Christus<br />
voorkomen als bedrogenen of bedriegers. Hun werk is, <strong>de</strong> beweegre<strong>de</strong>nen <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re<br />
wezenlik e<strong>de</strong>le daad verkeerd voor te stellen, om toespelingen rond te strooien, en<br />
ver<strong>de</strong>nking op te wekken in het hart <strong>van</strong> hen, die weinig on<strong>de</strong>rvinding gehad hebben. Op<br />
ie<strong>de</strong>re <strong>de</strong>nkbare wijze trachten ze, wat rein en rechtvaardig is, te doen aanzien als besmet en<br />
bedriegelik.<br />
Doch niemand behoeft omtrent <strong>de</strong>zulken in twijfel te verkeren. Het laat zich gemakkelik<br />
zien, wiens kin<strong>de</strong>ren ze zijn, wiens voorbeeld ze volgen, en wiens werk ze doen. “Aan hun<br />
vruchten zult ge hen kennen.” Hun han<strong>de</strong>lwijze gelijkt op die <strong>van</strong> Satan, <strong>de</strong> giftige lasteraar,<br />
“<strong>de</strong> verklager <strong>van</strong> onze broe<strong>de</strong>ren.” De grote bedrieger heeft veel handlangers, die gereed<br />
staan om elke en ie<strong>de</strong>re soort <strong>van</strong> dwaling in omloop te brengen om zielen te <strong>van</strong>gen,—<br />
ketterijen, die bestemd zijn om <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> smaken en bekwaamhe<strong>de</strong>n te passen <strong>van</strong><br />
hen, die hij ten val wenst te brengen. Het is zijn doel om onoprechte,boze elementen in <strong>de</strong><br />
kerk te brengen, die twijfel en ongeloof bevor<strong>de</strong>ren, en allen te hin<strong>de</strong>ren, die Gods werk<br />
wensen te doen vooruit gaan, en er zelven me<strong>de</strong> wensen te vor<strong>de</strong>ren. Velen, die niet waarlik<br />
in God of Zijn woord geloven, stemmen in <strong>de</strong> ene of an<strong>de</strong>re grondregel <strong>van</strong> waarheid toe,<br />
gaan voor Christenen door, en wor<strong>de</strong>n aldus in <strong>de</strong> gelegenheid gesteld om hun dwalingen<br />
als schriftuur- like leer in te voeren.<br />
De stelling, dat het er niet op aan komt, wat <strong>de</strong> mensen geloven, is een <strong>van</strong> Satans best<br />
gelukte bedriegerijen. Hij weet, dat <strong>de</strong> waarheid, in lief<strong>de</strong> aangenomen, <strong>de</strong> ziel <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
ont<strong>van</strong>ger heiligt; <strong>van</strong>daar dat hij voortdurend tracht om er valse theorieën en fabelen, een<br />
an<strong>de</strong>r e<strong>van</strong>gelie, voor in <strong>de</strong> plaats te stellen. Van het eerste begin aan hebben Gods<br />
dienstknechten gestre<strong>de</strong>n tegen valse leraren, niet maar alleen als tegen boze mensen, maar<br />
als tegen inbrengers <strong>van</strong> leugenen, die <strong>de</strong> ziel do<strong>de</strong>n. Elia, Jeremia en Paulus stel<strong>de</strong>n zich<br />
vastbera<strong>de</strong>n en onbevreesd tegen hen, die <strong>de</strong> mensen <strong>van</strong> Gods woord aftrokken. De<br />
vrijgeestigheid welke een juiste godsdienstige overtuiging als onbelangrijk beschouwt, vond<br />
geen gena<strong>de</strong> bij die heilige ver<strong>de</strong>digers <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid.<br />
De onbestem<strong>de</strong> en grillige uitleggingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift, en <strong>de</strong> vele strijdige theorieën<br />
aangaan<strong>de</strong> godsdienstige overtuiging, welke in <strong>de</strong> Christelike wereld gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n, zijn<br />
het werk <strong>van</strong> onze grote vijand, om het verstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen z— te verzwakken, dat ze<br />
<strong>de</strong> waarheid niet zullen kunnen on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n. En <strong>de</strong> tweedracht en onenigheid, welke<br />
on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> kerken <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenheid bestaan, zijn voor een groot <strong>de</strong>el te wijten aan <strong>de</strong><br />
heersen<strong>de</strong> gewoonte <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften te verdraaien, ten ein<strong>de</strong> een fondament te vin<strong>de</strong>n voor<br />
een geliefkoos<strong>de</strong> theorie. In plaats <strong>van</strong> Gods woord met zorg te on<strong>de</strong>rzoeken, om in eenvoud<br />
366
<strong>van</strong> hart Zijn wil te leren kennen, trachten velen iets buitengewoons of oorspronkeliks te<br />
ont<strong>de</strong>kken.<br />
Tot steun <strong>van</strong> dwaalleer of onchristelike han<strong>de</strong>lingen beroepen sommigen zich op<br />
schriftuurplaatsen, die uit hun verband gerukt zijn, ja, men haalt soms slechts <strong>de</strong> helft <strong>van</strong><br />
een enkel vers aan om zijn punt te bewijzen, wanneer het overige <strong>de</strong>el zou aantonen, dat <strong>de</strong><br />
betekenis geheel en al het tegenovergestel<strong>de</strong> is. Listig als <strong>de</strong> slang verschuilt men zich<br />
achter onsamenhangen<strong>de</strong> gezeg<strong>de</strong>n, samengeraapt om aan <strong>de</strong> vleselike begeerten te voldoen.<br />
Aldus verdraaien velen op- zettelik Gods woord. An<strong>de</strong>ren, die een levendige verbeelding<br />
hebben, nemen <strong>de</strong> beel<strong>de</strong>n en symbolen uit <strong>de</strong> Heilige Schrift, en leggen ze uit naar hun<br />
wijze <strong>van</strong> <strong>de</strong>nken, zon<strong>de</strong>r veel acht te slaan op het getuigenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel, dat hij zichzelf<br />
verklaart; en geven dan hun grillige voorstellingen als bijbelleer uit.<br />
Wanneer men <strong>de</strong> Schrift on<strong>de</strong>rzoekt zon<strong>de</strong>r een bid<strong>de</strong>n<strong>de</strong>, eenvoudige, en voor lering<br />
vatbare geest, missen <strong>de</strong> dui<strong>de</strong>- likste en eenvoudigste even goed als <strong>de</strong> moelikste teksten<br />
hun ware betekenis. De pauselike lei<strong>de</strong>rs kiezen zulke ge<strong>de</strong>elten uit <strong>de</strong> Schrift als het best<br />
voor hun doel geschikt zijn, leggen die uit naar het hun het meest past, en geven ze op die<br />
wijze aan <strong>de</strong> mensen, aan wie ze daarbij het recht ontzeggen om <strong>de</strong> Bijbel te on<strong>de</strong>rzoeken,<br />
en <strong>de</strong> daarin vervatte heilige waarhe<strong>de</strong>n voor zichzelven te verstaan. De gehele Bijbel<br />
behoort aan het volk gegeven te wor<strong>de</strong>n, juist zoals die daar geschreven staat. Het zou beter<br />
voor hen zijn om in het geheel geen bijbelon<strong>de</strong>rricht te hebben, dan dat <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Schrift zo schan<strong>de</strong>lik verkeerd wordt uitgelegd.<br />
De Bijbel is bedoeld om een gids te zijn voor allen, die <strong>de</strong> wil <strong>van</strong> hun Schepper wensen<br />
te leren kennen. God gaf <strong>de</strong> mens het vaste woord <strong>van</strong> <strong>de</strong> profetie; engelen en zelfs Christus<br />
in eigen persoon kwamen om aan Daniël en Johannes <strong>de</strong> dingen te openbaren, welke binnen<br />
kort moeten plaats hebben. Die belangrijke zaken, welke tot onze zaligheid dienen, zijn niet<br />
verborgen gelaten. Ze zijn niet op zulk een wijze geopenbaard, dat ze <strong>de</strong> eerlike navorser<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid zou<strong>de</strong>n verwarren of mislei<strong>de</strong>n. De Heer zegt bij mon<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeet<br />
Habakuk: “Schrijf het gezicht, en stel het dui<strong>de</strong>lik op tafelen, . . . opdat daarin leze die<br />
voorbijloopt.” Gods Woord is dui<strong>de</strong>lik voor allen, die het met een bid<strong>de</strong>nd hart<br />
on<strong>de</strong>rzoeken. Ie<strong>de</strong>re waarlik eerlike ziel zal tot het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid komen. “Het licht<br />
is voor <strong>de</strong> rechtvaardige gezaaid.” En geen kerk kan in heiligheid toenemen, tenzij <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n<br />
er<strong>van</strong> ernstig naar waarheid zoeken als naar verborgen schatten.<br />
Door <strong>de</strong> kreet <strong>van</strong> Vrijzinnigheid wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> mensen verblind voor <strong>de</strong> aanslagen <strong>van</strong> hun<br />
we<strong>de</strong>rpartij, die aldoor rustig arbeidt aan <strong>de</strong> bereiking <strong>van</strong> zijn doel. Naarmate hij erin slaagt,<br />
menselike verzinselen <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel te laten innemen, wordt Gods wet op zij<strong>de</strong><br />
gezet, en liggen <strong>de</strong> kerken in <strong>de</strong> slaveboei <strong>de</strong>r zon<strong>de</strong>, terwijl ze beweren, vrij te zijn. Voor<br />
velen zijn wetenschappelike nasporingen een vloek gewor<strong>de</strong>n. God heeft toegelaten, dat er<br />
een vloed <strong>van</strong> licht over <strong>de</strong> wereld is uitgestort door <strong>de</strong> ont<strong>de</strong>kkingen op het gebied <strong>van</strong><br />
wetenschap en kunst; maar zelfs <strong>de</strong> grootste geesten komen tot verwarring in hun pogen om<br />
367
<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rlinge verhouding <strong>van</strong> wetenschap en openbaring te door-gron<strong>de</strong>n, zo ze niet door<br />
het woord <strong>van</strong> God in hun on<strong>de</strong>rzoek wor<strong>de</strong>n geleid.<br />
Menselike kennis zowel <strong>van</strong> stoffelike als <strong>van</strong> geestelike dingen is eenzijdig en<br />
onvolmaakt; daarom zijn er velen niet in staat om hun inzichten over <strong>de</strong> wetenschap te<br />
rijmen met verklaringen in <strong>de</strong> Schrift. Velen nemen blote theorieën en gissingen als<br />
wetenschappelike feiten aan, en <strong>de</strong>nken, dat Gods woord beproefd kan wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong><br />
leerstellingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> “wetenschap, die valselik zo genoemd wordt.” De Schepper en Zijn<br />
werken gaan hun begrip te boven; en omdat ze die niet volgens natuurlike wetten kunnen<br />
verklaren, wordt <strong>de</strong> bijbelgeschie<strong>de</strong>nis als onbetrouwbaar beschouwd. Degenen, welke <strong>de</strong><br />
betrouwbaarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> oorkon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het Ou<strong>de</strong> en Nieuwe Testament betwijfelen, gaan<br />
maar al te dikwels een stap ver<strong>de</strong>r, beginnen te twijfelen aan het bestaan <strong>van</strong> God, en<br />
schrijven oneindige macht aan <strong>de</strong> natuur toe. Daar ze hun anker hebben laten glippen,<br />
zwalken ze rond tussen <strong>de</strong> rotsen <strong>van</strong> het ongeloof.<br />
Aldus dwalen er velen <strong>van</strong> het geloof af, en wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> duivel verleid. De mens<br />
heeft getracht, wijzer te zijn dan zijn Schepper; <strong>de</strong> menselike wijsbegeerte heeft geheimen,<br />
welke <strong>de</strong> eeuwen 2Ps. 97:11; 11 Tim. 6:20, door nimmer geopenbaard zullen wor<strong>de</strong>n, pogen<br />
uit te vorsen en te verklaren. Indien <strong>de</strong> mensen slechts wil<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rzoeken en verstaan wat<br />
God <strong>van</strong> Zichzelf en Zijn raadsbesluiten heeft bekend gemaakt, zou<strong>de</strong>n ze zoveel <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
heerlikheid, <strong>de</strong> majesteit, en <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> Jehova aanschouwen, dat ze hun eigen nietigheid<br />
leer<strong>de</strong>n beseffen, en tevre<strong>de</strong>n zou<strong>de</strong>n zijn met hetgeen ten nutte <strong>van</strong> hen en hun kin<strong>de</strong>ren<br />
geopenbaard is.<br />
De slimste <strong>van</strong> Satans bedriegelike omleidingen is, dat hij <strong>de</strong> mens aanhou<strong>de</strong>nd doet<br />
zoeken en gissen naar hetgeen God niet bekend gemaakt heeft, en dat niet in Zijn<br />
voornemen ligt dat door ons verstaan zal wor<strong>de</strong>n. Op die wijze verloor Lucifer zijn plaats in<br />
<strong>de</strong> Hemel. Hij werd onte- vre<strong>de</strong>n, omdat al <strong>de</strong> geheimen <strong>van</strong> Gods raad hem niet wer<strong>de</strong>n<br />
toevertrouwd, en hij sloeg volstrekt geen acht meer op hetgeen geopenbaard was betreffen<strong>de</strong><br />
zijn eigen werk in <strong>de</strong> verheven plaats, welke hem was toegewezen. Door gelijke<br />
ontevre<strong>de</strong>nheid bij <strong>de</strong> engelen, die on<strong>de</strong>r zijn bevel ston<strong>de</strong>n, op te wekken, veroorzaakte hij<br />
hun val. Nu tracht hij <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen <strong>van</strong> <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> geest te laten doordringen, en er<br />
hen toe te brengen, ook <strong>de</strong> direkte bevelen Gods te minachten.<br />
Zij, die ongewillig zijn om <strong>de</strong> dui<strong>de</strong>like, scherpe waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel aan te nemen,<br />
zoeken voortdurend naar schoonklinken<strong>de</strong> fabelen, welke het geweten tot zwijgen brengen.<br />
Hoe min<strong>de</strong>r geestelik, zelfverloochenend, en verootmoedigend <strong>de</strong> leerstellingen zijn, die<br />
gepredikt wor<strong>de</strong>n, <strong>de</strong>s te meer vallen ze in <strong>de</strong> gunst. Zulke personen verlagen hun<br />
verstan<strong>de</strong>like vermogens om hun vleselike lusten te dienen. Te wijs in eigen ogen om <strong>de</strong><br />
Schrift met verslagenheid <strong>van</strong> ziel, en ernstig gebed om God<strong>de</strong>like leiding te on<strong>de</strong>rzoeken,<br />
hebben ze niets om zich tegen dwalingen te beveiligen. Satan is gereed om aan <strong>de</strong> wens <strong>van</strong><br />
het hart te voldoen, en weet het zo te schikken, dat zijn drogre<strong>de</strong>nen in <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
368
waarheid ont<strong>van</strong>gen wor<strong>de</strong>n. Aldus was het, dat het pausdom zijn macht verkreeg over <strong>de</strong><br />
harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen; en <strong>de</strong> Protestanten volgen hetzelf<strong>de</strong> pad door <strong>de</strong> waarheid te<br />
verwerpen, omdat die kruisdragen met zich brengt. Al <strong>de</strong>genen, welke het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong><br />
Gods woord verwaarlozen uit gemakzucht en politiek, om niet <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld te verschillen,<br />
zullen aan zichzelven overgelaten wor<strong>de</strong>n, en schan<strong>de</strong>like ketterij voor godsdienstige<br />
waarheid aannemen.<br />
Ie<strong>de</strong>re <strong>de</strong>nkbare vorm <strong>van</strong> dwaling zal aanvaard wor<strong>de</strong>n door hen, die met opzet <strong>de</strong><br />
waarheid verwerpen. Wie met afschuw op <strong>de</strong> ene vorm <strong>van</strong> bedrog neerziet, zal gere<strong>de</strong>lik in<br />
een an<strong>de</strong>re vallen. De apostel Paulus, <strong>van</strong> een klasse spreken<strong>de</strong>, die “<strong>de</strong> lief<strong>de</strong> <strong>de</strong>r waarheid<br />
niet aangenomen hebben, om zalig te wor<strong>de</strong>n,” zegt: “Daarom zal God hun zen<strong>de</strong>n een<br />
kracht <strong>de</strong>r dwaling, dat ze <strong>de</strong> leugen zou<strong>de</strong>n geloven, opdat ze allen veroor<strong>de</strong>eld wor<strong>de</strong>n, die<br />
<strong>de</strong> waarheid niet geloofd hebben, maar een welbehagen hebben gehad in <strong>de</strong><br />
ongerechtigheid.” Met zulk een waarschuwing v——r ons, past het ons, op onze hoe<strong>de</strong> te<br />
zijn met betrekking tot <strong>de</strong> leerstellingen, die we aannemen. Tot <strong>de</strong> dingen, waar <strong>de</strong> grote<br />
bedrieger het best me<strong>de</strong> slaagt, behoren <strong>de</strong> bedriegelike leringen en leugenachtige won<strong>de</strong>ren<br />
<strong>van</strong> het Spiritualisme. Vermond als een engel <strong>de</strong>s lichts, spreidt hij zijn netten waar die het<br />
minst ver-moed wor<strong>de</strong>n. Indien <strong>de</strong> mensen Gods Boek maar wil<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rzoeken met<br />
ernstig gebed, om het te mogen verstaan, zou<strong>de</strong>n ze niet in het duister gelaten wor<strong>de</strong>n, en<br />
geen valse leerstellingen aannemen. Maar omdat ze <strong>de</strong> waarheid verwerpen, vallen ze ten<br />
prooi aan bedrog.<br />
Een ver<strong>de</strong>re gevaarlike dwaling is <strong>de</strong> leer, die <strong>de</strong> Godheid <strong>van</strong> Christus ontkent, en<br />
beweert dat Hij niet bestond v——r Zijn verschijnen in <strong>de</strong>ze wereld. Deze theorie wordt<br />
gunstig ont<strong>van</strong>gen door een grote klasse die belijdt in <strong>de</strong> Bijbel te geloven; en toch spreekt<br />
hij <strong>de</strong> dui<strong>de</strong>likste verklaringen <strong>van</strong> onze Heiland betreffen<strong>de</strong> Zijn verhouding tot <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r,<br />
Zijn God<strong>de</strong>lik karakter, en Zijn voorbestaan direkt tegen. Men kan er zelfs het oor niet aan<br />
lenen zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> meest ongegron<strong>de</strong> verdraaiing <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften. Het verlaagt niet alleen ‘s<br />
mensen opvatting <strong>van</strong> het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlossing, maar on<strong>de</strong>rmijnt het geloof in <strong>de</strong> Bijbel<br />
als een openbaring <strong>van</strong> God. Terwijl dit <strong>de</strong>ze theorie <strong>de</strong>s te gevaarliker maakt, maakt het het<br />
ook moeiliker om hem te we<strong>de</strong>rleggen. Indien <strong>de</strong> mensen het getuigenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift, die<br />
door ingeving geschreven is, verwerpen, wat <strong>de</strong> Godheid <strong>van</strong> Christus betreft, heeft het geen<br />
zin, het punt met hen te bespreken, want geen bewijsgrond, hoe afdoend ook, zou hen<br />
kunnen overtuigen. “De natuurlike mens begrijpt niet <strong>de</strong> dingen, die <strong>de</strong>s Geestes Gods zijn;<br />
want ze zijn hem dwaasheid; en hij kan ze niet verstaan, omdat ze geestelik on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n.” Niemand, die in die 12 Thess. 2:10-12. 21 Kor. 2:14. dwaalleer gelooft, kan een<br />
waar begrip hebben <strong>van</strong> het karakter of <strong>de</strong> zending <strong>van</strong> Christus, of <strong>van</strong> het grote plan Gods<br />
voor <strong>de</strong> verlossing <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens.<br />
Nog een an<strong>de</strong>re sluwe en ver<strong>de</strong>rfelike dwaling is het zich snel versprei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> geloof, dat<br />
<strong>de</strong> Satan niet als persoonlik wezen bestaat; dat <strong>de</strong> naam slechts gebruikt wordt in <strong>de</strong> Schrift<br />
om <strong>de</strong> kwa<strong>de</strong> gedachten en begeerten <strong>van</strong> mensen voor te stellen. De leer, die zo algemeen<br />
369
<strong>van</strong> <strong>de</strong> volkskansels weerklinkt, dat <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus Zijn komen is tot ie<strong>de</strong>r<br />
mens bij <strong>de</strong> dood, is een toeleg om <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen <strong>van</strong> Zijn persoonlike komst op<br />
<strong>de</strong> wolken <strong>de</strong>s hemels af te trekken. Jaren lang reeds heeft Satan gezegd: “Ziet, hij is in <strong>de</strong><br />
binnenkameren;” en vele zielen zijn verloren gegaan door dit bedrog aan te nemen.<br />
Dan ook weer leert <strong>de</strong> wereldse wijsheid, dat bid<strong>de</strong>n niet noodzakelik is. De mannen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> wetenschap beweren, dat er geen wezenlik antwoord op het gebed zijn kan; dat dit een<br />
wetsverkrachting, een won<strong>de</strong>r zou zijn, en dat er geen won<strong>de</strong>ren bestaan. Het heelal, zeggen<br />
ze, wordt door vaste wetten beheerst, en God-zelf doet niets dat met die wetten in strijd is.<br />
Aldus stellen ze God voor als door Zijn eigen wetten gebon<strong>de</strong>n,— alsof <strong>de</strong> werking <strong>van</strong><br />
God<strong>de</strong>like wetten <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like vrijheid zou kunnen buitensluiten. Zulke leer is in strijd met<br />
wat <strong>de</strong> Schrift zegt. Wer<strong>de</strong>n er geen won-<strong>de</strong>ren gedaan door Christus en Zijn apostelen?<br />
Dezelf<strong>de</strong> me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> Heiland leeft he<strong>de</strong>n ten dage nog, en is nog even gewillig om het<br />
gebed <strong>de</strong>s geloofs te verhoren, als toen Hij zichtbaar on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mensen rondwan<strong>de</strong>l<strong>de</strong>. Het<br />
natuur- like werkt samen met het bovennatuurlike. Het is een <strong>de</strong>el <strong>van</strong> Gods plan, ons in<br />
antwoord op het gelovig gebed datgene toe te staan, dat Hij ons niet zou schenken, indien<br />
we er niet aldus om vroegen.<br />
Ontelbaar zijn <strong>de</strong> dwaalleringen en grillige <strong>de</strong>nkbeel<strong>de</strong>n, welke in <strong>de</strong> kerken <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Christenheid aangetroffen wor<strong>de</strong>n. Het is onmogelik om <strong>de</strong> kwa<strong>de</strong> gevolgen te schatten <strong>van</strong><br />
het wegnemen <strong>van</strong> een <strong>van</strong> <strong>de</strong> bakens, die Gods woord gesteld heeft. Weinigen <strong>van</strong> hen, die<br />
dat wagen, hou<strong>de</strong>n bij <strong>de</strong> eerste verworpen waarheid op. De meesten gaan ver<strong>de</strong>r, en stellen<br />
het ene beginsel <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid na het an<strong>de</strong>re ter zij<strong>de</strong>, totdat ze wezenlike ongelovigen<br />
wor<strong>de</strong>n. De dwalingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> algemeen aangenomen godgeleerdheid hebben menig een ziel<br />
tot twijfelzucht gedreven, die an<strong>de</strong>rs wellicht in <strong>de</strong> Schrift zou hebben geloofd. Het is zo<br />
iemand onmogelik, leerstellingen aan te nemen,die zijn gevoelens over rechtvaardigheid,<br />
barmhartigheid, en milddadigheid geweld aandoen; en daar <strong>de</strong>ze als <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel<br />
voorgesteld wor<strong>de</strong>n, weigert hij hem als Gods woord aan te nemen.<br />
Dit is juist het doel, dat Satan zoekt te bereiken. Hij verlangt niets zozeer als het<br />
vertrouwen op God en Zijn woord te niet te doen. Satan staat aan het hoofd <strong>van</strong> het grote<br />
leger <strong>van</strong> twijfelaars, en gebruikt al zijn macht, om zielen in zijn gele<strong>de</strong>ren te lokken.<br />
Twijfelen komt in <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>. Er is een grote klasse <strong>van</strong> mensen, die Gods woord met<br />
wantrouwen aanziet, en dat om <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> re<strong>de</strong>n als ze het <strong>de</strong> Schrijver er<strong>van</strong> doen — omdat<br />
het <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> bestraft en veroor<strong>de</strong>elt. Zij, die onwillig zijn om te doen wat het vraagt,<br />
trachten het gezag er<strong>van</strong> omver te werpen. Ze lezen <strong>de</strong> Bijbel, of luisteren naar zijn leer,<br />
zoals die <strong>van</strong> <strong>de</strong> gewij<strong>de</strong> kansel wordt gepredikt, eenvoudig om aanmerkingen te maken op<br />
<strong>de</strong> Schrift of <strong>de</strong> preek. Niet weinigen wor<strong>de</strong>n ongelovigen, om zich wegens plichtverzuim te<br />
rechtvaardigen en te verontschuldigen. An<strong>de</strong>ren nemen twijfelzuchtige beginselen aan uit<br />
trots of traagheid. Te veel op hun gemak gesteld om zich te on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n door iets te doen,<br />
dat eer waardig is, en dat inspanning vraagt, of zelfverloochening eist, streven ze ernaar om<br />
zich <strong>de</strong> naam te verwerven <strong>van</strong> biezon<strong>de</strong>re wijsheid te bezitten door <strong>de</strong> Bijbel te kritiseren.<br />
370
Er is veel, dat het eindige menseverstand, hetwelk niet door God<strong>de</strong>like wijsheid wordt<br />
verlicht, niet bij machte is te verstaan; daardoor vin<strong>de</strong>n ze aanleiding tot kritiek. Velen<br />
schijnen te <strong>de</strong>nken, dat het een <strong>de</strong>ugd is om zich aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> ongeloof, twijfelzucht, en<br />
god<strong>de</strong>loosheid te stellen. Maar men zal bevin<strong>de</strong>n, dat zulke personen on<strong>de</strong>r een schijn <strong>van</strong><br />
oprechtheid door zelfvertrouwen en trots gedreven wor<strong>de</strong>n. Velen scheppen er behagen in,<br />
iets in <strong>de</strong> Schrift te vin<strong>de</strong>n om het verstand <strong>van</strong> an<strong>de</strong>ren te verwarren. In het eerst kritiseren<br />
en re<strong>de</strong>neren sommigen aan <strong>de</strong> verkeer<strong>de</strong> kant, eenvoudig uit lust om te strij<strong>de</strong>n. Ze<br />
beseffen niet, dat ze zich, aldus in <strong>de</strong> strikken <strong>van</strong> <strong>de</strong> vogel<strong>van</strong>ger verwikkelen. Maar daar<br />
ze openlik aan hun ongeloof uitdrukking hebben gegeven, gevoelen ze, dat ze hun<br />
ingenomen stelling moeten handhaven. Op die wijze verenigen ze zich met <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen,<br />
en sluiten <strong>de</strong> poorten <strong>van</strong> het Paradijs voor zich toe. God heeft in Zijn woord genoegzaam<br />
bewijs gegeven <strong>van</strong> het God<strong>de</strong>lik karakter er<strong>van</strong>. De grote waarhe<strong>de</strong>n, welke op onze<br />
verlossing betrekking hebben, wor<strong>de</strong>n dui<strong>de</strong>lik voorgesteld. Met <strong>de</strong> hulp <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige<br />
Geest, die beloofd is aan allen, die hem in oprechtheid zoeken, kan een iegelik die<br />
waarhe<strong>de</strong>n voor zichzelf verstaan. God heeft <strong>de</strong> mensen een sterk fondament gegeven,<br />
waarop ze hun geloof kunnen gron<strong>de</strong>n.<br />
Toch is het eindige verstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens niet toereikend om <strong>de</strong> plannen en bedoelingen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Oneindige ten volle te verstaan. We kunnen God nimmer leren kennen door<br />
on<strong>de</strong>rzoek. We moeten niet trachten, met een aanmatigen<strong>de</strong> hand het gordijn weg te<br />
schuiven, waarachter Hij Zijn majesteit verbergt. De apostel roept uit: “Hoe ondoorgron<strong>de</strong>lik<br />
zijn Zijn oor<strong>de</strong>len, en onnaspeurlik Zijn wegen!” We kunnen Zijn han<strong>de</strong>lingen<br />
met ons, en <strong>de</strong> beweegre<strong>de</strong>nen, die Hem dringen, in zo verre verstaan, dat wij grenzeloze<br />
lief<strong>de</strong> en barmhartigheid kunnen ont<strong>de</strong>kken, verbon<strong>de</strong>n met oneindige macht. Onze Va<strong>de</strong>r<br />
in <strong>de</strong> hemel regelt alles in wijsheid en gerechtigheid, en we moeten niet ontevre<strong>de</strong>n of<br />
wantrouwend zijn, maar ons in eerbiedige on<strong>de</strong>rwerping buigen. Hij zal ons zoveel <strong>van</strong> Zijn<br />
voornemens openbaren als ons goed is te weten, en voor wat daarboven gaat, moeten we<br />
vertrouwen op <strong>de</strong> Hand, die almachtig, en het Hart, dat vol lief<strong>de</strong> is.<br />
Terwijl God ruimschoots bewijs gegeven heeft om te geloven, neemt Hij nimmer alle<br />
verontschuldiging voor onge- loof weg. Allen, die aanknopingspunten voor twijfel zoeken,<br />
zullen ze vin<strong>de</strong>n. En zij, die Gods woord weigeren aan te nemen en te gehoorzamen, voordat<br />
ie<strong>de</strong>re tegenwerping uit <strong>de</strong> weg geruimd is, en er geen gelegenheid tot twijfelen meer<br />
overblijft, zullen nooit tot het licht komen. Wantrouwen aan God is <strong>de</strong> natuurlike uitkomst<br />
<strong>van</strong> het hart, dat niet we<strong>de</strong>rgeboren, en met zichzelf in strijd is. Maar geloof wordt door <strong>de</strong><br />
Heilige Geest gewerkt, en kan slechts bloeien naarmate het gekoesterd wordt. Niemand kan<br />
sterk in het geloof wor<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r een vastbera<strong>de</strong>n poging daartoe te doen. Het ongeloof<br />
neemt toe in kracht, naar mate het aangemoedigd wordt; en indien <strong>de</strong> mensen, in plaats <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> bewijzen te bepeinzen, welke God tot schra- ging <strong>van</strong> hun geloof gegeven heeft, aan<br />
wantrouwen toegeven, en uitvluchten zoeken, zullen ze onvervin<strong>de</strong>n, dat hun twijfelingen<br />
hoe langer hoe meer bevestigd wor<strong>de</strong>n.<br />
371
Maar zij, die aan Gods beloften twijfelen, en <strong>de</strong> verzekeringen <strong>van</strong> Zijn gena<strong>de</strong><br />
wantrouwen, onteren Hem; en in plaats <strong>van</strong> an<strong>de</strong>ren tot Christus te trekken, leidt hun<br />
invloed hen <strong>van</strong> Hem af. Ze zijn onvruchtbare bomen, die hun donkere takken ver<br />
uitstrekken, en, terwijl ze het zonlicht <strong>van</strong> an<strong>de</strong>re planten wegkeren, die doen kwijnen en<br />
sterven in <strong>de</strong> kou<strong>de</strong> <strong>van</strong> hun schaduw. Het levenswerk <strong>van</strong> die mensen zal immer tegen hen<br />
blijven getuigen. Ze zaaien za<strong>de</strong>n <strong>van</strong> twijfel en ongeloof, die een zekere oogst zullen<br />
opbrengen. Er is slechts één weg open voor hen, die in oprechtheid wensen <strong>van</strong> twijfel<br />
bevrijd te wor<strong>de</strong>n. Laat hen in plaats <strong>van</strong> dingen, die ze niet verstaan, te betwijfelen, en<br />
uitvluchten te zoeken, acht geven op het licht, hetwelk hen reeds beschijnt, en ze zullen<br />
groter licht ont<strong>van</strong>gen. Laat hen ie<strong>de</strong>re plicht vervullen, die voor hun verstand dui<strong>de</strong>lik is<br />
gemaakt, en ze zullen in staat gesteld wor<strong>de</strong>n om die, over welke ze tans in twijfel verkeren,<br />
te begrijpen en te volvoeren.<br />
Satan kan een tegenbeeld geven, dat zo nauwkeurig op <strong>de</strong> waarheid gelijkt, dat het<br />
diegenen bedriegt, welke gewillig zijn om bedrogen te wor<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> zelfverloochening en<br />
opoffering, welke door <strong>de</strong> waarheid geëist wor<strong>de</strong>n, wensen te vermij<strong>de</strong>n; maar het is hem<br />
onmogelik om één ziel on<strong>de</strong>r zijn macht te hou<strong>de</strong>n, die eerlik en tot elke prijs <strong>de</strong> waar-heid<br />
wenst te leren kennen. Christus is <strong>de</strong> waarheid, en het “licht, hetwelk verlicht een iegelik<br />
mens, komen<strong>de</strong> in <strong>de</strong> wereld.” De Geest <strong>de</strong>r waarheid is uitgezon<strong>de</strong>n, om <strong>de</strong> mensen in alle<br />
waarheid te lei<strong>de</strong>n. En op gezag <strong>van</strong> Gods Zoon wordt er verklaard: “Zoekt, en ge zult<br />
vin<strong>de</strong>n.” “Zo iemand wil Zijn wil doen, die zal <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze leer bekennen, of hij uit God is.”<br />
De volgelingen <strong>van</strong> Christus weten weinig <strong>van</strong> <strong>de</strong> aanslagen, welke Satan en zijn heiren<br />
tegen hen sme<strong>de</strong>n. Maar Hij, die in <strong>de</strong> hemel troont, zal op <strong>de</strong>ze listige aanslagen beslag<br />
leggen om Zijn verborgen bedoelingen ten uitvoer te brengen. De Heer laat toe dat Zijn volk<br />
aan dè vuurproef <strong>van</strong> verleiding on<strong>de</strong>rworpen wordt, niet omdat Hij in hun nood en<br />
beproeving behagen schept, maar omdat die proef ten slotte tot hun overwinning nodig is.<br />
Hen voor verleiding te beveiligen zou niet bestaanbaar zijn met Zijn eigen heerlikheid; want<br />
het doel <strong>van</strong> <strong>de</strong> beproeving is juist om hen in staat te stellen, al <strong>de</strong> verlokkingen <strong>van</strong> het<br />
kwaad te weerstaan.<br />
Noch boze mensen, noch duivelen kunnen Gods werk verhin<strong>de</strong>ren, of Zijn<br />
tegenwoordigheid <strong>van</strong> Zijn volk wegnemen, Indien <strong>de</strong>zen met ootmoedige en verbroken<br />
harten hun zon<strong>de</strong>n belij<strong>de</strong>n en afleggen, en zich in het geloof Zijn beloften willen<br />
toeëigenen. Ie<strong>de</strong>re verleiding, ie<strong>de</strong>re tegenstrijdige invloed, hetzij openlik of in het geheim,<br />
kan met goed gevolg we<strong>de</strong>rstaan wor<strong>de</strong>n, “niet door kracht, noch door geweld, maar door<br />
Mijn Geest, zegt <strong>de</strong> Heer <strong>de</strong>r heirscharen.”<br />
“De ogen <strong>de</strong>s Heren zijn over <strong>de</strong> rechtvaardigen, en Zijn oren tot hun gebed. . . . En wie<br />
is het, die u kwaad doen zal, indien ge navolgers zijt <strong>van</strong> het goe<strong>de</strong>?” Toen Bileam, door<br />
beloften <strong>van</strong> grote beloningen verlokt, Israël trachtte te bezweren, en door aan <strong>de</strong> Heer<br />
offeran<strong>de</strong>n te brengen, vloek over Zijn volk zocht in te roepen, verbood <strong>de</strong> Geest Gods het<br />
372
kwaad, dat hij wenste uit te spreken, en werd Bileam ge- dwongen om uit te roepen: “Wat<br />
zal ik vloeken, die God niet vloekt? en wat zal ik schel<strong>de</strong>n, waar <strong>de</strong> Heer niet Scheldt?”<br />
“Mijn ziel sterve <strong>de</strong> dood <strong>de</strong>r oprechten, en mijn uiterste zij gelijk het zijne!” Toen er<br />
an<strong>de</strong>rmaal geofferd was, verklaar<strong>de</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze profeet: “Zie, ik heb ont<strong>van</strong>gen te<br />
zegenen; <strong>de</strong>wijl Hij zegent, zo zal ik het niet keren. Hij schouwt niet aan <strong>de</strong> ongerechtigheid<br />
in Jakob; ook ziet Hij niet aan <strong>de</strong> boosheid in Israël. De Heer, zijn God, is met hem, en het<br />
geklank <strong>van</strong> <strong>de</strong> Koning is bij hem.” “Want er is geen toverij tegen Jakob, noch waarzeggerij<br />
tegen Israël. Te <strong>de</strong>zer tijd zal <strong>van</strong> Jakob gezegd wor<strong>de</strong>n, en <strong>van</strong> Israël, wat God gewrocht<br />
heeft.” Nog een <strong>de</strong>r<strong>de</strong> maal wer<strong>de</strong>n er altaren opgericht, en opnieuw trachtte Bileam een<br />
vloek te verkrijgen. Maar door <strong>de</strong> onwillige lippen <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeet verklaar<strong>de</strong> Gods Geest <strong>de</strong><br />
voorspoed <strong>van</strong> Zijn verkoren volk, en bestrafte <strong>de</strong> dwaasheid <strong>van</strong> hun vijan<strong>de</strong>n: “Zo wie u<br />
zegent, die zij gezegend, en vervloekt, wie u vervloekt!”<br />
Toentertijd was het volk <strong>van</strong> Israël aan God getrouw; en zo lang ze Zijn wet bleven<br />
gehoorzamen, vermocht geen macht <strong>van</strong> aar<strong>de</strong> of hel iets tegen hen. Maar <strong>de</strong> vloek, die<br />
Bileam niet tegen Gods volk had mogen uitspreken, vermocht hij ein<strong>de</strong>lik over hen te<br />
brengen door hen tot zon<strong>de</strong> te verlei<strong>de</strong>n. Toen ze Gods gebo<strong>de</strong>n overtra<strong>de</strong>n, scheid<strong>de</strong>n ze<br />
zich <strong>van</strong> Hem af, en gaf God hen over, dat ze <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> vernieler gevoelen zou<strong>de</strong>n.<br />
Satan weet zeer goed, dat <strong>de</strong> zwakste ziel, die in Christus blijft, zich meten kan met <strong>de</strong><br />
legerscharen <strong>de</strong>r duisternis, en dat hij, indien hij zich openlik zou openbaren, tegengegaan<br />
en we<strong>de</strong>rstaan zou wor<strong>de</strong>n. Daarom tracht hij <strong>de</strong> strij<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het kruis uit hun sterke vesting<br />
te lokken, terwijl hij met zijn macht in hin<strong>de</strong>rlaag ligt, gereed om een iegelik, die zich op<br />
zijn grond waagt, om te brengen. We kunnen alleen veilig zijn in ootmoedig vertrouwen op<br />
God, en gehoorzaamheid aan al Zijn gebo<strong>de</strong>n.<br />
Niemand is een dag of uur veilig zon<strong>de</strong>r gebed. Voor- namelik behoren we <strong>de</strong> Heer te<br />
smeken om wijsheid om Zijn woord te verstaan. Daar wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> listen <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlei<strong>de</strong>r in<br />
geopenbaard, en <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len aangegeven, waardoor hij met goed gevolg we<strong>de</strong>rstaan kan<br />
wor<strong>de</strong>n. Satan is geslepen in het aanhalen <strong>van</strong> <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift, en geeft zijn eigen<br />
verklaring aan teksten, waardoor hij hoopt ons te kunnen laten struikelen. We behoren <strong>de</strong><br />
Bijbel met een ne<strong>de</strong>rig hart te on<strong>de</strong>rzoeken, en daarbij nimmer onze af- hankelikheid <strong>van</strong><br />
God uit het oog te verliezen. Voortdurend waken<strong>de</strong> tegen Satans aanslagen, behoren we<br />
zon<strong>de</strong>r ophou<strong>de</strong>n in het geloof.<br />
373
Hoofdstuk 33 — Het Eerste Grote Bedrog<br />
Bij het eerste begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensheid stel<strong>de</strong> <strong>de</strong> Satan zich reeds te<br />
werk om ons geslacht te bedriegen. Hij, die oproer gesticht had in <strong>de</strong> hemel, wenste er <strong>de</strong><br />
aardbewoners toe te brengen, zich met hem te verbin<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> strijd tegen <strong>de</strong> Godsregering.<br />
Adam en Eva waren volmaakt gelukkig geweest in gehoorzaamheid aan <strong>de</strong> wet Gods, en dit<br />
feit was een gedurig getuigenis tegen Satans bewering in <strong>de</strong> hemel, dat Gods wet drukkend,<br />
en tegen het welzijn <strong>van</strong> Zijn schepselen was. Ook werd Satans ijverzucht opgewekt, toen<br />
hij <strong>de</strong> schone woonplaats aanschouw<strong>de</strong>, die voor het zon<strong>de</strong>loze mensepaar in gereedheid<br />
was gebracht. Hij besloot, hun val teweeg te brengen, opdat hij, na hen <strong>van</strong> God geschei<strong>de</strong>n<br />
en on<strong>de</strong>r zijn eigen macht gebracht te hebben, bezit zou erlangen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, en hier zijn<br />
koninkrijk zou kunnen oprichten, in oppositie tegen <strong>de</strong> Allerhoogste.<br />
Had Satan zich in zijn ware karakter vertoond, hij zou da<strong>de</strong>lik afgewezen zijn, want<br />
Adam en Eva waren gewaarschuwd tegen <strong>de</strong>ze gevaarlike vijand; maar hij <strong>de</strong>ed zijn werk in<br />
het donker, verbergen<strong>de</strong> wat hij voorhad, om zeker<strong>de</strong>r te zijn dat hij zijn doel bereiken zou.<br />
Zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> slang als tussenpersoon bedienen<strong>de</strong>, welk dier toen een aan- trekkelik uiterlik<br />
had, sprak hij aldus tot Eva: “Is het ook, dat God gezegd heeft: Gijlie<strong>de</strong>n zult niet eten <strong>van</strong><br />
alle boom <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze hof?” Indien Eva niet met <strong>de</strong> verlei<strong>de</strong>r gere<strong>de</strong>neerd had, zo zou ze<br />
veilig geweest zijn; maar ze waag<strong>de</strong> zich met hem in een gesprek, en werd het slachtoffer<br />
<strong>van</strong> zijn list. Op diezelf<strong>de</strong> wijze wor<strong>de</strong>n er nog velen in <strong>de</strong> val gelokt. Ze twijfelen en<br />
re<strong>de</strong>neren over <strong>de</strong> eisen, die God hun stelt, en in ste<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods te gehoorzamen,<br />
nemen ze menselike theorieën aan, die niet an<strong>de</strong>rs zijn dan <strong>de</strong> vermom<strong>de</strong> strikken <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
duivel.<br />
“De vrouw zei tot <strong>de</strong> slang: <strong>van</strong> <strong>de</strong> vrucht <strong>van</strong> <strong>de</strong> bomen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze hof zullen we eten;<br />
maar <strong>van</strong> <strong>de</strong> vrucht <strong>van</strong> <strong>de</strong> boom die in het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> hof is, heeft God gezegd: Gij zult<br />
<strong>van</strong> die niet eten, noch die aanroeren, opdat ge niet sterft. Toen zei <strong>de</strong> slang tot <strong>de</strong> vrouw:<br />
Gijlie<strong>de</strong>n zult <strong>de</strong> dood niet sterven; maar God weet, dat ten dage als ge daar<strong>van</strong> eet, zo<br />
zullen uw ogen geopend wor<strong>de</strong>n, en ge zult als God wezen, kennen<strong>de</strong> het goed en het<br />
kwaad.” Hij betuig<strong>de</strong>, dat ze Go<strong>de</strong> gelijk zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n, groter wijsheid dan tevoren<br />
zou<strong>de</strong>n bezitten, en tot een hogere staat <strong>van</strong> bestaan zou<strong>de</strong>n kunnen opklimmen. Eva<br />
bezweek voor <strong>de</strong> verleiding, en door haar invloed werd ook Adam tot zon<strong>de</strong> gebracht. Ze<br />
namen <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> slang aan, dat God niet meen<strong>de</strong>, wat Hij gezegd had; ze<br />
wantrouw<strong>de</strong>n hun Schepper, en beeld<strong>de</strong>n zich in, dat Hij hun in hun vrijheid te kort <strong>de</strong>ed, en<br />
dat ze hogere wijsheid en een verhevener stelling zou<strong>de</strong>n verkrijgen door Zijn wet te<br />
overtre<strong>de</strong>n.<br />
Maar wat bevond Adam na zijn zon<strong>de</strong> <strong>de</strong> betekenis te zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n: “Ten dage<br />
als ge daar<strong>van</strong> eet, zult ge <strong>de</strong> dood sterven?” Bevond hij, dat ze beteken<strong>de</strong>n, wat Satan hem<br />
had wijs gemaakt, dat hij tot een hogere staat <strong>van</strong> bestaan zou opklimmen? Dan was er<br />
374
in<strong>de</strong>rdaad veel te winnen door <strong>de</strong> overtreding, en was Satan bewezen, een weldoener <strong>van</strong> het<br />
mensegeslacht te zijn. Doch Adam bevond, dat dit geenszins <strong>de</strong> betekenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like<br />
uitdrukking was. God had verklaard, dat <strong>de</strong> mens, als straf voor zijn zon<strong>de</strong>, terugkeren zou<br />
tot <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, waaruit hij genomen was: “Stof zijt ge, en tot stof zult ge we<strong>de</strong>rkeren.” Satans<br />
woor<strong>de</strong>n, “Uw ogen zullen geopend wor- <strong>de</strong>n,” wer<strong>de</strong>n bewezen alleen in die zin waar te<br />
zijn, dat, nadat Adam en Eva God ongehoorzaam waren gewor<strong>de</strong>n, hun ogen geopend<br />
wer<strong>de</strong>n voor hun dwaasheid; dat ze het kwaad ken<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> bittere vrucht <strong>van</strong> overtreding<br />
proef<strong>de</strong>n.<br />
In het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> E<strong>de</strong>n groei<strong>de</strong> <strong>de</strong> boom <strong>de</strong>s levens, <strong>de</strong> vruchten waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> kracht<br />
had<strong>de</strong>n, het leven te verlengen. Was Adam aan God gehoorzaam gebleven, zo zou hij<br />
voortdurend vrije toegang tot <strong>de</strong>ze boom hebben gehad, en eeuwig geleefd hebben. Maar<br />
toen hij zondig<strong>de</strong>, werd hem het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> vrucht <strong>van</strong> <strong>de</strong> levensboom ontzegd, en werd<br />
hij aan <strong>de</strong> dood on<strong>de</strong>rworpen. Het God<strong>de</strong>lik woord: “Stof zijt ge, en tot stof zult ge<br />
we<strong>de</strong>rkeren,” wijst heen op een algeheel ophou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het leven.<br />
De onsterfelikheid, welke <strong>de</strong> mens beloofd was, op voorwaar<strong>de</strong> <strong>van</strong> gehoorzaamheid,<br />
heeft hij door overtreding verbeurd. Adam kon niet op zijn nakomelingen overdragen, wat<br />
hijzelf niet bezat; en er zou geen hoop geweest zijn voor het gevallen mensegeslacht, had<br />
God niet door het offer <strong>van</strong> Zijn Zoon <strong>de</strong> onsterfelikheid binnen hun bereik gebracht.<br />
Terwijl “<strong>de</strong> dood tot alle mensen doorgegaan is, in welke allen gezondigd hebben,” heeft<br />
Christus “het leven en <strong>de</strong> onver<strong>de</strong>rfelikheid aan het licht gebracht door het e<strong>van</strong>gelie.” En<br />
alleen door Christus is <strong>de</strong> onsterfelikheid te verkrijgen. Jezus heeft gezegd: “Die in <strong>de</strong> Zoon<br />
gelooft, die heeft het eeuwige leven; maar die <strong>de</strong> Zoon ongehoorzaam is, die zal het leven<br />
niet zien.” Ie<strong>de</strong>re mens kan <strong>de</strong>ze onberekenbare zegen <strong>de</strong>elachtig wor<strong>de</strong>n, indien hij aan <strong>de</strong><br />
voorwaar<strong>de</strong>n wil voldoen. Allen “die met volharding in goeddoen, heerlikheid, en eer, en<br />
onver<strong>de</strong>rfelikheid zoeken,” zullen “het eeuwige leven” ont<strong>van</strong>gen.<br />
De enige, die Adam het leven beloof<strong>de</strong> door ongehoorzaamheid, was <strong>de</strong> grote verlei<strong>de</strong>r.<br />
En <strong>de</strong> verklaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> slang aan Eva in het paradijs,—“Gijlie<strong>de</strong>n zult <strong>de</strong> dood niet<br />
sterven”,— was <strong>de</strong> eerste preek, die ooit over <strong>de</strong> onsterfelikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziel gehou<strong>de</strong>n is.<br />
Toch eerklinkt die verklaring, welke uitsluitend op het gezag <strong>van</strong> Satan berust, <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
preekstoelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenen, en wordt door <strong>de</strong> meer<strong>de</strong>rheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen even gretig<br />
aangenomen, als onze eerste ou<strong>de</strong>rs die ontvingen. De woor<strong>de</strong>n Gods: “De ziel, die zondigt,<br />
die zal sterven,“ wor<strong>de</strong>n verklaard als te betekenen: De ziel, die zondigt, die zal niet sterven,<br />
maar eeuwig leven. Wij kunnen niet dan verwon<strong>de</strong>rd staan over <strong>de</strong> vreemdsoortige<br />
verblinding, welke <strong>de</strong> mensen <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Satan zo licht doet geloven, en hen zo<br />
ongelovig maakt ten opzichte <strong>van</strong> <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n Gods. Had <strong>de</strong> mens na zijn val vrije toegang<br />
gehad tot <strong>de</strong> boom <strong>de</strong>s levens, hij zou eeuwig hebben geleefd, en met hem zou <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> tot<br />
in eeuwigheid bestaan hebben. Doch cherubim on een vlammig lemmer <strong>van</strong> een zwaard<br />
bewaar<strong>de</strong>n “<strong>de</strong> weg <strong>van</strong> <strong>de</strong> boom <strong>de</strong>s levens,“2 en geen enkele <strong>van</strong> het geslacht <strong>van</strong> Adam<br />
375
heeft die slagboom mogen overschrij<strong>de</strong>n en eten <strong>van</strong> <strong>de</strong> levengeven<strong>de</strong> vrucht.<br />
Dientengevolge bestaat er geen onsterfelike zondaar.<br />
Na <strong>de</strong> val echter beval Satan zijn engelen, buitengewone pogingen te doen, om het<br />
geloof aan <strong>de</strong> natuurlike onster- felikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens in te scherpen, en, na <strong>de</strong> mensen tot<br />
die dwaling te hebben overgehaald, er hen toe te brengen, daaruit te besluiten, dat <strong>de</strong><br />
zondaar eeuwig in ellen<strong>de</strong> voortleven zou. Nu stelt <strong>de</strong> vorst dor duisternis door zijn<br />
handlangers God voor als een wraakzuchtige tiran, verkondigen<strong>de</strong>, dat Hij allen in <strong>de</strong> hel<br />
werpt, in wie Hij geen behagen heeft, on hen daar eeuwig Zijn toorn doet gevoelen; en dat,<br />
terwijl ze onuitsprekelike smarten lij<strong>de</strong>n, en in het onuitblusselik vuur liggen te krimpen,<br />
hun Schepper met voldoening op hen ne<strong>de</strong>rblikt.<br />
Aldus bekleedt <strong>de</strong> aartsvijand <strong>de</strong> Schepper en Weldoener <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensheid met zijn<br />
eigen hoedanighe<strong>de</strong>n. Wreedheid is uit <strong>de</strong> duivel. God is lief<strong>de</strong>; en alles, wat Hij schiep, was<br />
rein, heilig en liefelik, tot op <strong>de</strong> tijd, toen <strong>de</strong> eerste grote opstan<strong>de</strong>ling <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> invoer<strong>de</strong>.<br />
Satan zelf is <strong>de</strong> vijand, die <strong>de</strong> mens eerst tot zon<strong>de</strong> verleidt, en hem daarna vernietigt, als hij<br />
kan; en wanneer hij zich <strong>van</strong> zijn slachtoffer verzekerd heeft, dan verheugt hij zich over het<br />
ver<strong>de</strong>rf, dat hij heeft teweeggebracht. Stond het aan hem, hij zou het gehele mensegeslacht<br />
in zijn net trekken. En was het niet door <strong>de</strong> tussenkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like macht, geen<br />
enkele zoon of dochter Adams zou ontkomen.<br />
Ook nog in <strong>de</strong>ze tijd zoekt Satan mensen ten val te brengen, gelijk hij het ons eerste<br />
ou<strong>de</strong>rpaar <strong>de</strong>ed, door hun vertrouwen in hun Schepper te schokken, en hen tot twijfeling te<br />
brengen aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> wijsheid <strong>van</strong> Zijn bestuur en <strong>de</strong> rechtvaardigheid <strong>van</strong> Zijn wetten.<br />
Satan en zijn bo<strong>de</strong>n stellen God voor als nog erger dan zijzelven zijn, om alzo hun eigen<br />
boosheid en opstand te rechtvaardigen. De grote bedrieger beproeft, <strong>de</strong> gruwelike wreedheid<br />
<strong>van</strong> zijn eigen karakter op onze hemelse Va<strong>de</strong>r te schuiven, ten ein<strong>de</strong> het te laten voorkomen,<br />
als was hij groteliks verongelijkt gewor<strong>de</strong>n door zijn uitsluiting uit <strong>de</strong> hemel, omdat hij zich<br />
niet wil<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwerpen aan zulk een onrechtvaardige heerser. Hij stelt <strong>de</strong> wereld <strong>de</strong> vrijheid<br />
voor ogen, welke die on<strong>de</strong>r zijn weldadig bestuur kan genieten, in tegenstelling <strong>van</strong> het<br />
slavejuk, hem door <strong>de</strong> har<strong>de</strong> bevelen <strong>van</strong> Jehova opgelegd. Aldus gelukt het hem, zielen <strong>van</strong><br />
hun getrouwheid aan God af te trekken.<br />
Hoe terugstotend voor alle gevoel <strong>van</strong> lief<strong>de</strong> en gena<strong>de</strong> en zelfs voor onze<br />
rechtvaardigheidszin is <strong>de</strong> leerstelling, dat <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze do<strong>de</strong>n met vuur en sulfer in een<br />
eeuwigbran- <strong>de</strong>n<strong>de</strong> hel gepijnigd wor<strong>de</strong>n; dat ze, wegens <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> een kortstondig<br />
leven op aar<strong>de</strong>, smarten moeten lij<strong>de</strong>n, zolang God zal bestaan. Toch is <strong>de</strong>ze leer in wij<strong>de</strong><br />
kring verkondigd, en maakt tot op he<strong>de</strong>n een <strong>de</strong>el uit <strong>van</strong> vele Chris- telike<br />
geloofsbelij<strong>de</strong>nissen. Een geleer<strong>de</strong> doktor in <strong>de</strong> godgeleerdheid heeft gezegd: “Het gezicht<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> hellesmarten zal <strong>de</strong> gelukzaligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> heiligen eeuwiglik verhogen. Wanneer ze<br />
an<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> gelijke natuur, en on<strong>de</strong>r <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> omstandighe<strong>de</strong>n geboren, in zulke ellen<strong>de</strong><br />
zien gedompeld, en zichzelven zo hoog bevoorrecht, zal het hen doen gevoelen, hoe<br />
376
gelukkig ze zijn.” Een an<strong>de</strong>r heeft <strong>de</strong>ze woor<strong>de</strong>n ge bruikt: “Terwijl het vonnis <strong>van</strong><br />
verdoemenis tot in eeuwigheid voltrokken wordt aan <strong>de</strong> vaten <strong>de</strong>s toorns, zal <strong>de</strong> rook <strong>van</strong><br />
hun pijniging eeuwiglik opstijgen voor het aangezicht <strong>van</strong> <strong>de</strong> vaten <strong>de</strong>r barmhartigheid, die<br />
in ste<strong>de</strong> <strong>van</strong> partij te kiezen voor die ellen<strong>de</strong>lingen, zeggen zullen: Amen, Halleluja! looft <strong>de</strong><br />
Heer!<br />
Waar wordt in <strong>de</strong> bla<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het Woord <strong>van</strong> God zulke leer aangetroffen? Zullen <strong>de</strong><br />
verlosten in <strong>de</strong> hemel dood zijn voor alle gevoel <strong>van</strong> erbarming en me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n, en zelfs voor<br />
gevoelens <strong>van</strong> gewone menselikheid ? Moeten die verruild wor<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong><br />
onverschilligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> stoïcijn, of <strong>de</strong> wreedheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> barbaar?—Neen, neen; dat is niet<br />
<strong>de</strong> leer <strong>van</strong> het Boek <strong>van</strong> God. Zij, die inzichten voorstaan als in <strong>de</strong> bovenaangehaal<strong>de</strong><br />
woor<strong>de</strong>n uitgedrukt, mogen geleer<strong>de</strong> en zelfs rechtschapen mannen zijn; maar ze zijn<br />
misleid door <strong>de</strong> drogre<strong>de</strong>nen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Satan. Hij laat hen sterke uitdrukkingen in <strong>de</strong> Schrift in<br />
een verkeerd licht opnemen, door aan <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> schijn <strong>van</strong> bitterheid en<br />
kwaadaardigheid te geven, die hemzelf kenmerken, doch niet onze Schepper. “Zo<br />
waarachtig als Ik leef, spreekt <strong>de</strong> Heer Heer, zo Ik lust heb in <strong>de</strong> dood <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze!<br />
maar daarin heb ik lust, dat <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze zich bekere <strong>van</strong> zijn weg en leve. Bekeert u,<br />
bekeert u <strong>van</strong> uw boze wegen, want waarom zoudt ge sterven, o huis Israels?”<br />
Wat baat zou er voor God in zijn, indien we toegaven, dat Hij behagen schept in het<br />
aanschouwen <strong>van</strong> nimmer-ein- digen<strong>de</strong> martelingen; dat Hij zich vermaakt over het kermen<br />
en schreeuwen en vloeken <strong>van</strong> <strong>de</strong> lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> schepselen, die Hij in <strong>de</strong> hellevlammen houdt?<br />
Zou<strong>de</strong>n die schrikkelike tonen muziek kunnen zijn in het oor <strong>van</strong> <strong>de</strong> Oneindige Lief<strong>de</strong>? Men<br />
beweert, dat <strong>de</strong> straf <strong>van</strong> eeuwige ellen<strong>de</strong> over <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen Gods haat aan het licht zal<br />
stellen tegen <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> als een kwaad, dat <strong>de</strong> vre<strong>de</strong> en <strong>de</strong> or<strong>de</strong> <strong>van</strong> het heelal verstoort. O,<br />
schrikkelike godslastering! Als was Gods haat tegen <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> <strong>de</strong> re<strong>de</strong>n, waarom Hij <strong>de</strong><br />
zon<strong>de</strong> laat voortbestaan. Want, volgens <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze godgeleer<strong>de</strong>n, maakt <strong>de</strong><br />
aanhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> pijniging zon<strong>de</strong>r hoop op gena<strong>de</strong> <strong>de</strong> ongelukkige slachtoffers kwaadaardig, en<br />
wordt <strong>de</strong> last <strong>van</strong> hun schuld nog immer verzwaard door het uiten <strong>van</strong> hun woe<strong>de</strong> in<br />
vervloekingen en godslastering. Gods glorie wordt niet verhoogd door <strong>de</strong> verlenging <strong>van</strong><br />
gedurig aangroeien<strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>de</strong> ein<strong>de</strong>loze eeuwen door!<br />
Het ligt buiten het vermogen <strong>van</strong> het menselik verstand, het kwaad te berekenen, dat<br />
door <strong>de</strong> dwaalleer <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuwige pijniging is gewrocht. De godsdienst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel, vol<br />
lief<strong>de</strong> en goedheid, en overvloeien<strong>de</strong> <strong>van</strong> me<strong>de</strong>dogen, wordt door bijgeloof verduisterd en<br />
met schrik omkleed. Wanneer we in aanmerking nemen, met wat valse kleuren Satan het<br />
karakter Gods heeft geschil<strong>de</strong>rd, kunnen we er ons dan over verwon<strong>de</strong>ren, dat onze<br />
genadige Schepper wordt gevreesd, als een schrikbeeld beschouwd, en zelfs gehaat? De<br />
terugstotèn<strong>de</strong> voorstellingen <strong>van</strong> God, waarme<strong>de</strong> het on<strong>de</strong>rwijs <strong>van</strong> <strong>de</strong> kansel <strong>de</strong> wereld<br />
heeft vervuld, hebben duizen<strong>de</strong>n, ja miljoenen mensen twijfelaars en ongelovigen gemaakt.<br />
377
De theorie <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuwige pijniging is een <strong>van</strong> <strong>de</strong> valse leerstellingen, die <strong>de</strong> wijn <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> gruwelen <strong>van</strong> Babylon samenstellen, waar<strong>van</strong> het alle natieën drinken laat. Dat er<br />
dienstknechten <strong>van</strong> Christus kunnen zijn, die <strong>de</strong>ze ketterij aangenomen hebben en <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
kansel af verkondigen, is in<strong>de</strong>rdaad onverstaanbaar. Ze hebben hem, evenals <strong>de</strong> valse<br />
Sabbat, <strong>van</strong> Rome. Wel is waar is hij door grote en goe<strong>de</strong> mannen verkondigd; maar die<br />
hebben niet het licht op dit punt gehad, dat wij ont<strong>van</strong>gen hebben. Zij waren slechts<br />
verantwoor<strong>de</strong>lik voor het licht, dat in hun tijd scheen; wij staan verantwoor<strong>de</strong>lik voor dat,<br />
hetwelk onze dag verlicht. Indien we ons <strong>van</strong> het getuigenis <strong>van</strong> Gods woord afkeren, en<br />
valse leerstellingen aannemen, omdat onze va<strong>de</strong>ren die geleerd hebben, vallen we on<strong>de</strong>r het<br />
oor<strong>de</strong>el, dat over Babylon uitgesproken is, en drinken <strong>van</strong> <strong>de</strong> wijn <strong>van</strong> zijn gruwelen.<br />
Een grote klasse <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, wier gevoel opkomt tegen <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuwige<br />
pijniging, wordt tot <strong>de</strong> tegenoverge- 1 Openb. 14:8; 17:2. stel<strong>de</strong> dwaling gedreven. Ze zien<br />
in, dat <strong>de</strong> Schrift God voorstelt als een wezen vol lief<strong>de</strong> en barmhartigheid, en kunnen niet<br />
aannemen, dat Hij Zijn schepselen naar het vuur <strong>van</strong> een eeuwig bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> hel zal<br />
verwijzen. Aan- nemen<strong>de</strong> echter, dat <strong>de</strong> ziel <strong>van</strong> nature onsterfelik is, zien ze geen an<strong>de</strong>re<br />
uitweg dan te besluiten, dat het ganse mensdom ten laatste zalig zal wor<strong>de</strong>n. Velen<br />
beschouwen <strong>de</strong> be-dreigingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel als eenvoudig bedoeld, om <strong>de</strong> mens door schrik<br />
tot gehoorzaamheid te dringen, en niet om letterlik vervuld te wor<strong>de</strong>n. Aldus kan <strong>de</strong> zondaar<br />
in zelfzuchtig genot leven, <strong>de</strong> eisen Gods in <strong>de</strong> wind slaan, en toch verwachten, ten laatste in<br />
gunst aangenomen te wor<strong>de</strong>n. Zulk een leer, die alles in Gods barmhartigheid zoekt, en Zijn<br />
rechtvaardigheid wegcijfert, is het vleselike hart aangenaam, en stijft <strong>de</strong> zondaren in hun<br />
god<strong>de</strong>loosheid.<br />
Om aan te tonen, hoe <strong>de</strong>genen, die in zaligheid voor ie<strong>de</strong>reen geloven, <strong>de</strong> Schrift<br />
verdraaien om hun zielver<strong>de</strong>r- ven<strong>de</strong> leerstellingen staan<strong>de</strong> te hou<strong>de</strong>n, behoeft men slechts<br />
hun eigen woor<strong>de</strong>n aan te halen. Bij <strong>de</strong> begrafenis <strong>van</strong> een ongodsdienstige jonge man, die<br />
plotseling door een ongeluk aan zijn ein<strong>de</strong> gekomen was, koos een Universalisties predikant<br />
tot tekst <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift betreffen<strong>de</strong> David: “Hij had zich getroost over<br />
Ammon, dat hij dood was.”<br />
“Dikwels vraagt men,” zei <strong>de</strong> spreker, “wat het lot zijn zal <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong> wereld in<br />
zon<strong>de</strong> verlaten, misschien in een staat <strong>van</strong> dronkenschap sterven, sterven als met <strong>de</strong><br />
scharlaken vlekken <strong>van</strong> hun misdaad nog aan hun gewaad klevend, of als <strong>de</strong>ze jonge man<br />
omkomen, en nooit enige belij<strong>de</strong>nis gedaan hebben <strong>van</strong>, of bevinding gehad hebben over<br />
godsdienst. We stellen ons tevre<strong>de</strong>n met was <strong>de</strong> Schrift zegt; dat antwoord moet het vreselik<br />
probleem oplossen. Ammon was een groot zondaar, hij toon<strong>de</strong> geen berouw, 12 Sam. 13:30.<br />
werd dronken gemaakt, en gedood terwijl hij beschonken was. David was een profeet <strong>de</strong>s<br />
Heren; hij moet geweten hebben of het goed of slecht zou staan met Ammon in <strong>de</strong>toekomen<strong>de</strong><br />
wereld. Wat waren <strong>de</strong> uitingen <strong>van</strong> zijn hart? ‘De ziel <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning David<br />
verlang<strong>de</strong> zeer naar Absalom uit te trekken; want hij had zich getroost over Ammon, dat hij<br />
dood was.’<br />
378
“En wat moeten we uit <strong>de</strong>ze woor<strong>de</strong>n aflei<strong>de</strong>n? Is het niet dit, dat eeuwige straf geen<br />
<strong>de</strong>el uitmaakte <strong>van</strong> zijn godsdienstig geloof? Dat maken wij eruit op; en hier ont<strong>de</strong>kken we<br />
een heerlik bewijs ten gunste <strong>van</strong> <strong>de</strong> aantrekke- liker, verlichter en weldadiger stelling <strong>van</strong><br />
algemene reinheid en algemene vre<strong>de</strong> in het eind. Hij troostte zich, daar zijn zoon dood was.<br />
En waarom? Omdat zijn profetiese blik een heerlike toekomst aanschouw<strong>de</strong>, en zag, dat zijn<br />
zoon buiten het bereik <strong>van</strong> alle verleiding, verlost <strong>van</strong> <strong>de</strong> slavernij, en gereinigd <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
besmetting <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>, en na genoegzaam geheiligd en verlicht te zijn gewor<strong>de</strong>n, toegang<br />
verkregen had tot <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> opgevaren en jubelen<strong>de</strong> geesten. Zijn enige troost was,<br />
dat zijn gelief<strong>de</strong> zoon, verlost uit <strong>de</strong> tegenwoordige staat <strong>van</strong> zon<strong>de</strong> en lij<strong>de</strong>n, daarheen<br />
gegaan was, waar <strong>de</strong> zuiverste a<strong>de</strong>m <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Geest zijn duistere ziel bea<strong>de</strong>men zou;<br />
waar zijn verstand zich zou ontvouwen voor <strong>de</strong> wijsheid <strong>de</strong>s hemels, en <strong>de</strong> zoete en<br />
verhevene vreug<strong>de</strong> <strong>van</strong> onsterfelike lief<strong>de</strong>, en hij aldus door heiliging <strong>van</strong> zijn natuur<br />
toebereid zou wor<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> rust en <strong>de</strong> omgeving <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemelse erfenis te kunnen genieten.<br />
“In <strong>de</strong> uitdrukking <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze gedachten wensen we het verstaan te hebben, dat we<br />
geloven, dat <strong>de</strong> hemelse zaligheid <strong>van</strong> niets afhangt, dat we in dit leven kunnen doen;<br />
evenmin <strong>van</strong> een tegenwoordige veran<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> het hart, of <strong>van</strong> het tegenwoordig geloof,<br />
of enige tegenwoordige godsdienstige belij<strong>de</strong>nis.” Aldus herhaalt <strong>de</strong> zogenaam<strong>de</strong><br />
dienstknecht <strong>van</strong> Christus <strong>de</strong> leugen, die <strong>de</strong> slang in E<strong>de</strong>n uitsprak:—“Gijlie<strong>de</strong>n zult <strong>de</strong><br />
dood niet sterven.” “Ten dage als gij daar<strong>van</strong> eet, zo zullen uw ogen geopend wor<strong>de</strong>n, en ge<br />
zult als God wezen.” Hij verklaart dat <strong>de</strong> diepst gezonken zondaren — <strong>de</strong> moor <strong>de</strong>naar, <strong>de</strong><br />
dief, en <strong>de</strong> hoereer<strong>de</strong>r,— na <strong>de</strong> dood geschikt gemaakt zullen wor<strong>de</strong>n om ein<strong>de</strong>loze<br />
zaligheid te beërven.<br />
En waarop grondt <strong>de</strong>ze verdraaier <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift zijn gevolgtrekkingen ?— Op een<br />
enkele zinsne<strong>de</strong>, waarin David zijn on<strong>de</strong>rwerping uitdrukt aan <strong>de</strong> beschikking <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Voorzienigheid. Zijn ziel “verlang<strong>de</strong> zeer om naar Absalom uit te trekken; want hij had zich<br />
getroost over Ammon, dat hij dood was.” De tijd had <strong>de</strong> hevigheid<strong>van</strong> zijn verdriet verzacht,<br />
en zijn gedachten wend<strong>de</strong>n zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> do<strong>de</strong> zoon naar <strong>de</strong> leven<strong>de</strong>, die een eigenwillige<br />
balling was door vrees voor <strong>de</strong> rechtvaardige straf op zijn misdaad. En daarin wordt het<br />
getuigenis gezocht dat Ammon, die zich aan bloedschan<strong>de</strong> en dronkenschap had schuldig<br />
gemaakt, bij zijn dood on- mid<strong>de</strong>llik werd overgebracht naar het land <strong>van</strong> gelukzaligheid,<br />
om daar gereinigd te wor<strong>de</strong>n en voorbereid op <strong>de</strong> omgang met zon<strong>de</strong>loze engelen!<br />
In<strong>de</strong>rdaad een aantrekkelike fabel, wel berekend om het vleselik hart te behagen! Dit is<br />
Satans eigen leer, en hij doet krachtdadig werk. Moet het ons verwon<strong>de</strong>ren dat <strong>de</strong><br />
god<strong>de</strong>loosheid bij zulk on<strong>de</strong>rwijs toeneemt?<br />
De weg, die <strong>de</strong>ze éne valse leraar bewan<strong>de</strong>lt, is een voorbeeld <strong>van</strong> die <strong>van</strong> vele an<strong>de</strong>ren.<br />
Een paar woor<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong> Schrift, waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> betekenis in <strong>de</strong> meeste gevallen juist het<br />
tegenovergestel<strong>de</strong> zou blijken <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitleg, die eraan gegeven wordt, wor<strong>de</strong>n uit hun<br />
verband genomen; en <strong>de</strong>rgelijke afgeschei<strong>de</strong>n zinsne<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n verdraaid en gebruikt om<br />
leerstellingen te bewijzen, die geen grond hebben in het woord <strong>van</strong> God. Het aangehaal<strong>de</strong><br />
379
ewijs, dat <strong>de</strong> dronken Ammon in <strong>de</strong> hemel is, is een eenvoudige afleiding, onmid<strong>de</strong>llik in<br />
tegenspraak met <strong>de</strong> dui<strong>de</strong>like en stellige verklaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift, dat geen dronkaard het<br />
koninkrijk Gods zal beërven.1 Op die wijze verkeren twijfelaars, ongelovigen en spotters <strong>de</strong><br />
waarheid in leugen. Menigten <strong>van</strong> mensen zijn door hun valse re<strong>de</strong>neringen bedrogen, en in<br />
slaap gesust in <strong>de</strong> wieg <strong>van</strong> vleselike gerustheid.<br />
Indien het waar was, dat <strong>de</strong> zielen <strong>van</strong> alle mensen direkt naar <strong>de</strong> hemel gingen in <strong>de</strong> ure<br />
<strong>van</strong> hun ontbinding. zo zou<strong>de</strong>n we het recht hebben om <strong>de</strong> dood boven het leven te<br />
verkiezen. Velen zijn er door dit geloof toe gebracht, om een eind aan hun bestaan te maken.<br />
Overmand door moeite, verbijstering en teleurstelling schijnt het een lichte zaak, <strong>de</strong> dunne<br />
levensdraad af te snij<strong>de</strong>n, en op te stijgen naar <strong>de</strong> gelukzaligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> onvergankelike<br />
wereld. God heeft in Zijn woord bepaal<strong>de</strong> aanwijzingen gegeven, dat Hij <strong>de</strong> overtre<strong>de</strong>rs <strong>van</strong><br />
Zijn wet straffen zal. Zij, die zich vleien, dat Hij 1 Kor. 6:10. te barmhartig is om straf te<br />
oefenen over <strong>de</strong> zondaar, hebben slechts naar het kruis <strong>van</strong> Golgotha te zien. De dood <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> vlekkeloze Zoon <strong>van</strong> God getuigt dat “<strong>de</strong> bezoldiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> <strong>de</strong> dood is,” en dat<br />
op ie<strong>de</strong>re schending <strong>van</strong> Gods wet rechtvaardige straf moet volgen. Christus, <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>loze,<br />
werd tot zon<strong>de</strong> gemaakt voor <strong>de</strong> mens. Hij droeg <strong>de</strong> schuld <strong>van</strong> <strong>de</strong> overtreding, en verdroeg<br />
het verbergen <strong>van</strong> Zijns Va<strong>de</strong>rs aangezicht, totdat Zijn hart gebroken, en Zijn leven<br />
vernietigd was. Dit gehele offer werd gebracht, opdat zondaren gered zou<strong>de</strong>n kunnen<br />
wor<strong>de</strong>n. Op geen an<strong>de</strong>re wijze kon <strong>de</strong> mens <strong>van</strong> <strong>de</strong> straf op <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> wor<strong>de</strong>n bevrijd. En<br />
ie<strong>de</strong>re ziel, die weigert <strong>de</strong>el te hebben aan <strong>de</strong> verzoening, welke tot zulk een prijs is<br />
aangebracht, moet in eigen persoon <strong>de</strong> schuld en straf <strong>van</strong> <strong>de</strong> overtreding dragen.<br />
Laat ons nagaan, wat <strong>de</strong> Bijbel ver<strong>de</strong>r leert aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen en<br />
onboetvaardigen, die <strong>de</strong> Universalist als heilige, gelukzalige engelen in <strong>de</strong> hemel plaatst. “Ik<br />
zal aan <strong>de</strong> dorstigen geven uit <strong>de</strong> fontein <strong>van</strong> het water <strong>de</strong>s levens voor niet.” Deze belofte<br />
is alleen voor hen, die dorsten. Niemand dan hij, die behoefte gevoelt aan het water <strong>de</strong>s<br />
levens, en het ten koste <strong>van</strong> alle an<strong>de</strong>re dingen zoekt, zal het ont<strong>van</strong>gen. “Die overwint, zal<br />
alles beërven; en ik zal hem een God zijn, en hij zal Mij een zoon zijn.” Ook hier wor<strong>de</strong>n<br />
voorwaar<strong>de</strong>n gesteld. Ten ein<strong>de</strong> alles te beërven, moeten we <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> we<strong>de</strong>rstaan en<br />
overwinnen.<br />
De Heer verklaart bij mon<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeet Jesaja: “Zeg aan <strong>de</strong> rechtvaardige, dat het<br />
hem welgaan zal.” “Wee <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze, het zal hem kwalik gaan! want <strong>de</strong> vergelding <strong>van</strong><br />
zijn han<strong>de</strong>n zal hem geschie<strong>de</strong>n.” “Hoewel een zondaar hon<strong>de</strong>rd maal kwaad doet,” zegt <strong>de</strong><br />
Prediker, “en God hem <strong>de</strong> dagen verlengt, zo weet ik toch, dat het die zal welgaan die God<br />
vrezen; maar <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze zal het niet welgaan.” En Paulus betuigt, dat <strong>de</strong> zondaar<br />
“zichzelf toorn verga<strong>de</strong>rt als een schat in <strong>de</strong> dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> toorn en openbaring <strong>van</strong> het<br />
rechtvaardig oor<strong>de</strong>el Gods, welke een iegelik vergel<strong>de</strong>n zal naar zijn werken;” “verdrukking<br />
en benauwdheid over alle ziel <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens, die het kwa<strong>de</strong> doet.”<br />
380
“Geen hoereer<strong>de</strong>r of onreine, of gierigaard, die een af- go<strong>de</strong>dienaar is, heeft erfenis in<br />
het koninkrijk <strong>van</strong> Christus en <strong>van</strong> God.” “Jaagt <strong>de</strong> vre<strong>de</strong> na met allen, en <strong>de</strong> heiligmaking,<br />
zon<strong>de</strong>r welke niemand <strong>de</strong> Heer zien zal.” “Zalig zijn zij, die Zijn gebo<strong>de</strong>n doen, opdat hun<br />
macht zij aan <strong>de</strong> boom <strong>de</strong>s levens, en ze door <strong>de</strong> poorten mogen ingaan in <strong>de</strong> stad. Maar<br />
buiten zullen zijn <strong>de</strong> hon<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> tovenaars, en <strong>de</strong> hoereer<strong>de</strong>rs, en <strong>de</strong> doodslagers, en <strong>de</strong><br />
afgo<strong>de</strong>dienaars, en een iegelik, die <strong>de</strong> leugen liefheeft en doet.” God heeft aan <strong>de</strong> mensen<br />
een verklaring geschonken <strong>van</strong> Zijn karakter, en <strong>van</strong> <strong>de</strong> wijze, waarop Hij met <strong>de</strong> zon<strong>de</strong><br />
han<strong>de</strong>lt. “Heer, Heer, God, barmhartig en genadig, lankmoedig en groot <strong>van</strong> weldadigheid<br />
en waarheid! Die <strong>de</strong> weldadigheid bewaart aan vele duizen<strong>de</strong>n, die <strong>de</strong> ongerechtigheid, en<br />
overtreding, en zon<strong>de</strong> vergeeft, die <strong>de</strong> schuldige geenszins onschuldig houdt.” “Hij ver<strong>de</strong>lgt<br />
alle god<strong>de</strong>lozen.” “De overtre<strong>de</strong>rs wor<strong>de</strong>n tezamen ver<strong>de</strong>lgd; het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen<br />
wordt uitgeroeid.” De macht en het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like regering wor<strong>de</strong>n in werking<br />
gesteld om opstand te on<strong>de</strong>rdrukken; toch zullen alle openbaringen <strong>van</strong> <strong>de</strong> straffen<strong>de</strong><br />
gerechtigheid volkomen bestaanbaar zijn met het karakter Gods als een barmhartig,<br />
lankmoedig en weldadig wezen. God verkracht niemands wil of oor<strong>de</strong>el. Hij schept geen<br />
behagen in slaafse gehoorzaamheid. Hij wil, dat <strong>de</strong> schep- selen <strong>van</strong> Zijn han<strong>de</strong>n Hem<br />
zullen liefhebben, omdat Hij hun lief<strong>de</strong> waardig is. Hij wil door hen gehoorzaamd wor<strong>de</strong>n,<br />
omdat ze Zijn wijsheid, rechtvaardigheid en weldadigheid met verstand op prijs stellen. En<br />
allen, die een waar begrip hebben <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze hoedanighe<strong>de</strong>n, zullen Hem liefhebben, omdat<br />
bewon<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> Zijn eigenschappen hen tot Hem trekt.<br />
De beginselen <strong>van</strong> vrien<strong>de</strong>likheid, barmhartigheid en lief<strong>de</strong>, door onze Heiland geleerd<br />
en in Zijn leven ten toon gespreid, zijn een afbeeldsel <strong>van</strong> <strong>de</strong> wil en het karakter <strong>van</strong> God.<br />
Christus verklaar<strong>de</strong> dat Hij niets leer<strong>de</strong>, dan wat Hij <strong>van</strong> Zijn Va<strong>de</strong>r had ont<strong>van</strong>gen. De<br />
beginselen <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like regering zijn in volkomen overeenstemming met het<br />
voorschrift <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland: “Hebt uw vijan<strong>de</strong>n lief.” God oefent rechtvaardige straf over <strong>de</strong><br />
god<strong>de</strong>lozen ten goe<strong>de</strong> <strong>van</strong> het heelal, en zelfs ten goe<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die Hij met Zijn<br />
oor<strong>de</strong>len bezoekt. Hij zou hen gelukkig maken, indien Hij het kon volgens <strong>de</strong> wetten <strong>van</strong><br />
Zijn bestuur, en <strong>de</strong> rechtvaardigheid <strong>van</strong> Zijn karakter. Hij omringt hen met <strong>de</strong> tekenen <strong>van</strong><br />
Zijn lief<strong>de</strong>; Hij <strong>de</strong>elt hun <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> Zijn wet me<strong>de</strong>, en gaat hen na met aanbiedingen <strong>van</strong><br />
Zijn barmhartigheid; doch ze verachten Zijn lief<strong>de</strong>, doen Zijn wet te niet, en verwerpen Zijn<br />
gena<strong>de</strong>. Terwijl ze voortdurend Zijn gaven ont<strong>van</strong>gen, onteren ze <strong>de</strong> Gever; ze haten God,<br />
omdat ze weten, dat Hij hun zon<strong>de</strong>n verfoeit. De Heer is lankmoedig over hun<br />
verkeerdhe<strong>de</strong>n; maar het beslissen<strong>de</strong> uur moet ein<strong>de</strong>lik komen, wanneer hun lot bepaald zal<br />
wor<strong>de</strong>n. Zal Hij die opstan<strong>de</strong>lingen dan met ketenen aan Zich verbin<strong>de</strong>n? Zal Hij hen<br />
dwingen, Zijn wil te doen?<br />
Zij, die Satan tot hun lei<strong>de</strong>r gekozen hebben, en on<strong>de</strong>r Zijn macht hebben gestaan, zijn<br />
niet bereid om in <strong>de</strong> tegen-woordigheid Gods te verschijnen. Trots, bedrog, losbandigheid,<br />
wreedheid hebben zich met hun karakter samengeweven. Kunnen zij <strong>de</strong> hemel binnengaan,<br />
om eeuwiglik te wonen met <strong>de</strong>genen, die ze op aar<strong>de</strong> veracht en gehaat hebben ? De<br />
381
waarheid zal een leugenaar nimmer aanstaan; ne<strong>de</strong>righeid voldoet niet aan eigendunk en<br />
trots; reinheid is voor <strong>de</strong> verdorvene niet aannemelik; belangeloze lief<strong>de</strong> heeft voor <strong>de</strong><br />
eigenzuchtige geen aantrekkelikheid. Welke bron <strong>van</strong> genot zou <strong>de</strong> hemel aan <strong>de</strong>zulken<br />
kunnen aanbie<strong>de</strong>n, die gans en al verdiept zijn in hun aardse en zelfzuchtige belangen?<br />
Zou<strong>de</strong>n zij, die een leven doorgebracht hebben in opstand tegen God, plotseling in <strong>de</strong><br />
hemel kunnen wor<strong>de</strong>n overgeplaatst, en <strong>de</strong> verheven, heilige staat <strong>van</strong> volmaaktheid<br />
aanschouwen, die daar eeuwig heerst,— elke ziel <strong>van</strong> lief<strong>de</strong> vol; ie<strong>de</strong>r gelaat stralend <strong>van</strong><br />
vreug<strong>de</strong>; bezielen<strong>de</strong> tonen <strong>van</strong> welklinken<strong>de</strong> lie<strong>de</strong>ren opstijgend tot eer <strong>van</strong> God en <strong>van</strong> het<br />
Lam, en onafgebroken lichtstromen neerdalen<strong>de</strong> op <strong>de</strong> verlosten <strong>van</strong> het aangezicht<br />
Desgenen, die op <strong>de</strong> troon zit,— zou<strong>de</strong>n zij, wier harten vervuld zijn <strong>van</strong> haat tegen God en<br />
waarheid en heiligheid, zich kunnen mengen met <strong>de</strong> hemelse scharen, en met hun<br />
loflie<strong>de</strong>ren instemmen? Zou<strong>de</strong>n zij <strong>de</strong> heerlikheid Gods en <strong>van</strong> het Lam kunnen<br />
verdragen ?— Gewis neen; een proeftijd <strong>van</strong> jaren is hun toegestaan om een karakter te<br />
kunnen verkrijgen, dat voor <strong>de</strong> hemel past; maar ze hebben hun geest niet aan <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> tot<br />
reinheid gewend; ze hebben <strong>de</strong> sprake <strong>de</strong>s hemels niet geleerd, en nu is het te laat. Een leven<br />
<strong>van</strong> opstand tegen God heeft hen voor <strong>de</strong> hemel ongeschikt gemaakt. Zijn reinheid,<br />
heiligheid en vre<strong>de</strong> zou<strong>de</strong>n hen folteren; <strong>de</strong> heerlikheid Gods zou hun een verterend vuur<br />
wezen. Ze zou<strong>de</strong>n die heilige plaats wensen te ontvluchten. Ze zou<strong>de</strong>n naar vernietiging<br />
verlangen, om verborgen te wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het aangezicht <strong>van</strong> Hem, die stierf om hen te<br />
verlossen. Het lot <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen wordt door hun eigen keus bepaald. Hun uitsluiting uit<br />
<strong>de</strong> hemel is vrijwillig <strong>van</strong> hun kant, en rechtvaardig en barmhartig aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> Gods.<br />
Gelijk <strong>de</strong> wateren <strong>van</strong> <strong>de</strong> zondvloed, zo verkondigt het vuur <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote dag Gods<br />
oor<strong>de</strong>el, dat <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen on- geneeslik zijn. Ze hebben geen lust, om zich aan hemels<br />
gezag te on<strong>de</strong>rwerpen. Ze hebben hun wilskracht geoefend in opstand; en wanneer het ein<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> het leven dáár is, is het te laat om <strong>de</strong> richting <strong>van</strong> hun gedachten te veran<strong>de</strong>ren,— te laat<br />
om <strong>van</strong> overtreding te komen tot gehoorzaamheid, <strong>van</strong> haat tot lief<strong>de</strong>. Door het leven <strong>van</strong><br />
Kaïn, <strong>de</strong> moor<strong>de</strong>naar, te sparen, gaf God aan <strong>de</strong> wereld een voorbeeld <strong>van</strong> wat het gevolg<br />
zou wezen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zondaar het leven te verlengen, en hem voort te laten gaan op <strong>de</strong> baan <strong>van</strong><br />
teugelloze verkeerdhe<strong>de</strong>n. Door <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> Kaïns on<strong>de</strong>rwijs en voorbeeld wer<strong>de</strong>n er een<br />
menigte <strong>van</strong> zijn nakomelingen tot zon<strong>de</strong> geleid, totdat “<strong>de</strong> boosheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen<br />
menigvuldig was op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>,” en “al het gedichtsel <strong>van</strong> <strong>de</strong> gedachten <strong>van</strong> zijn hart te allen<br />
dage alleenlik boos was.” “De aar<strong>de</strong> was verdorven voor Gods aangezicht; en <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> was<br />
vervuld met wrevel.”<br />
Uit gena<strong>de</strong> over <strong>de</strong> wereld vernietig<strong>de</strong> <strong>de</strong> Heer <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze aardbewoners in Noachs<br />
tijd. Uit barmhartigheid <strong>de</strong>ed Hij <strong>de</strong> boze inwoners <strong>van</strong> Sodom weg. Door Satans<br />
bedriegelike macht verwerven zich <strong>de</strong> werkers <strong>de</strong>r ongerech- tigheid me<strong>de</strong>gevoel en<br />
bewon<strong>de</strong>ring, en brengen op die wijze voortdurend an<strong>de</strong>ren tot opstand. Z— was het in <strong>de</strong><br />
dagen <strong>van</strong> Kaïn en Noach, en ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong> Abraham en Lot; en z— is het ook in onze tijd.<br />
Het is uit barmhartigheid over het heelal, dat God in het eind vernietigen zal, die Zijn<br />
382
gena<strong>de</strong> verwerpen. “De bezoldiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> is <strong>de</strong> dood; maar <strong>de</strong> ge- na<strong>de</strong>gift Gods is<br />
het eeuwige leven door Jezus Christus, onze Heer.” Terwijl het leven het erf<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
rechtvaardigen is, is <strong>de</strong> dood het <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen. Mozes verklaar<strong>de</strong> aan Israël: “Ik<br />
heb u he<strong>de</strong>n voorgesteld het leven en het goe<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> dood en het kwa<strong>de</strong>.” De dood,<br />
waarop <strong>de</strong>ze schriftuurplaatsen heenwijzen, is niet die, welke aan Adam werd aangekondigd,<br />
want alle mensen lij<strong>de</strong>n <strong>de</strong> straf <strong>van</strong> zijn overtreding. Het is “<strong>de</strong> twee<strong>de</strong> dood,” die<br />
tegenover het eeuwige leven wordt gesteld.<br />
Als gevolg <strong>van</strong> Adams zon<strong>de</strong> is <strong>de</strong> dood tot het gehele mensegeslacht doorgegaan. Allen<br />
tezamen gaan ze ten grave. En ten gevolge <strong>van</strong> <strong>de</strong> bepalingen <strong>van</strong> het heilsplan zullen allen<br />
we<strong>de</strong>r uit hun graven wor<strong>de</strong>n voortgebracht. “Er zal een opstanding <strong>van</strong> <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n wezen,<br />
bei<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> rechtvaardigen en <strong>van</strong> <strong>de</strong> onrechtvaardigen;” “want gelijkerwijs ze allen in<br />
Adam sterven, alzo zullen ze ook in Christus allen levend gemaakt wor<strong>de</strong>n.” Maar er wordt<br />
on<strong>de</strong>rscheid gemaakt tussen <strong>de</strong> twee klassen, die uit <strong>de</strong> graven zullen wor<strong>de</strong>n voortgebracht.<br />
“Allen, die in <strong>de</strong> graven zijn, zullen Zijn stem horen; en zullen uitgaan, die het goe<strong>de</strong><br />
gedaan hebben, tot <strong>de</strong> opstanding <strong>van</strong> het leven, en die het kwa<strong>de</strong> gedaan hebben, tot <strong>de</strong>.<br />
opstanding <strong>van</strong> <strong>de</strong> verdoemenis.” Zij, die “waardig geacht” zijn om <strong>de</strong>el te hebben aan <strong>de</strong><br />
opstanding <strong>van</strong> het leven, zijn “zalig en heilig.” “Over <strong>de</strong>zen heeft <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> dood geen<br />
macht.”<br />
Maar zij, die zich niet door berouw en geloof <strong>van</strong> vergiffenis verzekerd hebben, moeten<br />
<strong>de</strong> straf <strong>van</strong> hun overtreding,—“<strong>de</strong> bezoldiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>,“—dragen. Ze lij<strong>de</strong>n straf,<br />
verschillend in duur en hevigheid, “naar hun werken,” maar die ten slotte op <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> dood<br />
uitloopt. Daar het Go<strong>de</strong> in Zijn rechtvaardigheid en barmhartigheid onmogelik is om <strong>de</strong><br />
zondaar in zijn zon<strong>de</strong>n te red<strong>de</strong>n, ontneemt Hij hem het bestaan, dat zijn overtredingen<br />
hebben verbeurd, en dat hij zich onwaardig betoond heeft. Een <strong>van</strong> <strong>de</strong> gewij<strong>de</strong> schrijvers<br />
zegt: “Nog een weinig, en <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze zal er niet zijn, en ge zult acht nemen op zijn plaats,<br />
maar hij zal er niet wezen.” En een an<strong>de</strong>r verklaart: “Ze zullen zijn, alsof ze er niet geweest<br />
waren.” Met schan<strong>de</strong> be<strong>de</strong>kt verzinken ze in hopeloze, eeuwige vergetelheid.<br />
Aldus zal er een ein<strong>de</strong> gemaakt wor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>, met al het wee en <strong>de</strong> verwoesting,<br />
die eruit ontstaan zijn. De psalmist zegt: “Gij hebt <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen verdaan, hun naam<br />
uitge<strong>de</strong>lgd tot in eeuwigheid en altoos. O vijand, zijn <strong>de</strong> verwoestingen in eeuwigheid?”<br />
Wanneer Johannes in <strong>de</strong> Openbaring vooruitblikt op <strong>de</strong> eeuwige staat, hoort hij <strong>van</strong> het<br />
ganse heelal een lofzang oprijzen, waarin geen enkele wanklank zich mengt. Hij hoor<strong>de</strong><br />
ie<strong>de</strong>r schepsel in <strong>de</strong> hemel en op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> Go<strong>de</strong> heerlikheid toebrengen. Dan zullen er geen<br />
verloren zielen zijn, die God lasteren, terwijl ze gefolterd wor<strong>de</strong>n door nimmer eindigen<strong>de</strong><br />
pijniging; geen ellendige wezens in <strong>de</strong> hel zullen hun gekerm mengen met <strong>de</strong> lie<strong>de</strong>ren <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> gezalig<strong>de</strong>n.<br />
Op <strong>de</strong> dwaling <strong>van</strong> <strong>de</strong> natuurlike onsterfelikheid als grondslag berust <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> het<br />
bewustzijn in <strong>de</strong> dood,— welke leer, even als die <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuwigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> straf, tegen het<br />
383
on<strong>de</strong>rwijs <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift, <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> <strong>de</strong> re<strong>de</strong>, en ons menselik gevoel ingaat. Volgens het<br />
algemeen aangenomen geloof dragen <strong>de</strong> verlosten in <strong>de</strong> hemel kennis aan alles, wat op<br />
aar<strong>de</strong> plaats heeft, en in het biezon<strong>de</strong>r aan het leven <strong>van</strong> <strong>de</strong> vrien<strong>de</strong>n, die ze achtergelaten<br />
hebben. Maar hoe zou het een bron <strong>van</strong> geluk voor <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n kunnen wezen, op <strong>de</strong> hoogte te<br />
blijven <strong>van</strong> <strong>de</strong> moeite <strong>van</strong> <strong>de</strong> leven<strong>de</strong>n, getuigen te zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n, die hun eigen<br />
dierbaren bedrijven, en hen al <strong>de</strong> verdrietelikhe<strong>de</strong>n, teleurstellingen en angsten <strong>van</strong> het leven<br />
te zien doorstaan? Hoeveel <strong>van</strong> <strong>de</strong> zaligheid <strong>de</strong>s hemels zou er genoten wor<strong>de</strong>n door<br />
<strong>de</strong>genen, die om hun vrien<strong>de</strong>n op aar<strong>de</strong> rondzweven? En hoe schrik- kelik tegenstrijdig is<br />
het geloof, dat zodra <strong>de</strong> a<strong>de</strong>m het lichaam verlaat, <strong>de</strong> ziel <strong>van</strong> <strong>de</strong> onbekeer<strong>de</strong> naar <strong>de</strong> helse<br />
vlammen verwezen wordt! In welk een afgrond <strong>van</strong> angst moeten diegenen gedompeld<br />
wor<strong>de</strong>n, die hun vrien<strong>de</strong>n onvoorbereid ten grave zien dalen, een eeuwigheid <strong>van</strong> zon<strong>de</strong> en<br />
smart tegemoet! Velen zijn er, welke <strong>de</strong>ze folteren<strong>de</strong> gedachte tot waanzin gedreven heeft.<br />
Wat zegt <strong>de</strong> Schrift aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze dingen? David verklaart, dat <strong>de</strong> mens in <strong>de</strong> dood<br />
geen bewustzijn heeft. “Zijn geest gaat uit; hij keert we<strong>de</strong>r tot zijn aar<strong>de</strong>, te diezelf<strong>de</strong> dage<br />
vergaan zijn aanslagen (gedachten).” Salomo geeft hetzelf<strong>de</strong> getuigenis: “De leven<strong>de</strong>n<br />
weten, dat ze sterven zullen, maar <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n weten niet met al.” “Ook is alre<strong>de</strong> hun lief<strong>de</strong>,<br />
ook hun haat, ook hun nijdigheid vergaan ; en ze hebben geen <strong>de</strong>el meer in <strong>de</strong>ze eeuw in<br />
alles, wat on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> zon geschiedt.” “Er is geen werk, noch verzinning, noch wetenschap,<br />
noch wijsheid in het graf, daar gij henengaat.”<br />
Toen Hiskia’s leven vijftien jaren verlengd was als antwoord op zijn gebed, bracht <strong>de</strong><br />
dankbare koning Go<strong>de</strong> een dankoffer voor Zijn grote barmhartigheid. In dit lied spreekt hij<br />
<strong>de</strong> re<strong>de</strong>n uit, waarom hij zich alzo verheugt: “Het graf zal U niet loven, <strong>de</strong> dood zal U niet<br />
prijzen; die in <strong>de</strong> kuil ne<strong>de</strong>rdalen, zullen op Uw waarheid niet hopen. De leven<strong>de</strong>, <strong>de</strong><br />
leven<strong>de</strong>, die zal U loven, gelijk ik he<strong>de</strong>n doe.” De godgeleerdheid, die algemeen bijval vindt,<br />
plaatst <strong>de</strong> rechtvaardige do<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> hemel, ingegaan tot <strong>de</strong> gelukzaligheid, en God met<br />
onsterfelike tong loven<strong>de</strong>; doch Hiskia kon geen zodanig heerlik vooruitzicht in <strong>de</strong> dood<br />
ontwaren. Met zijn woor<strong>de</strong>n stemt het getuigenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> psalmist overeen: “In <strong>de</strong> dood is<br />
<strong>van</strong> U geen gedachtenis; wie zal U loven in het graf?” “De do<strong>de</strong>n zullen <strong>de</strong> Heer niet prijzen,<br />
noch die in <strong>de</strong> stilte ne<strong>de</strong>rgedaald zijn.”<br />
Petrus verklaar<strong>de</strong> op <strong>de</strong> Pinksterdag, dat <strong>de</strong> patriarch David “bei<strong>de</strong> gestorven is en<br />
begraven, en zijn graf is on<strong>de</strong>r ons tot op <strong>de</strong>ze dag.” “Want David is niet opgevaren in <strong>de</strong><br />
hemelen.” Het feit, dat David in het graf vertoeft tot <strong>de</strong> dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> opstanding, bewijst, dat<br />
<strong>de</strong> rechtvaardigen niet bij <strong>de</strong> dood naar <strong>de</strong> hemel gaan. Het is alleen door <strong>de</strong> opstanding, en<br />
krachtens het feit, dat Christus is opgestaan, dat David ten laatste aan <strong>de</strong> rechterhand Gods<br />
zitten kan.<br />
En Paulus zegt: “Indien <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n niet opgewekt wor<strong>de</strong>n, zo is ook Christus niet<br />
opgewekt. En indien Christus niet opgewekt is, zo is ook uw geloof tevergeefs, zo zijt ge<br />
nog in uw zon<strong>de</strong>n. Zo zijn dan ook verloren, die in Christus ontslapen zijn.” Indien <strong>de</strong><br />
384
echtvaardigen vier duizend jaren lang onmid<strong>de</strong>llik bij <strong>de</strong> dood-naar <strong>de</strong> hemel waren gegaan,<br />
hoe zou Paulus hebben kunnen zeggen, dat, indien er geen opstanding was, “<strong>de</strong>genen<br />
verloren zijn, die in Christus zijn ontslapen?” Er zou dan toch geen opstanding nodig wezen.<br />
Tyndale, <strong>de</strong> martelaar, spreken<strong>de</strong> over <strong>de</strong> staat <strong>van</strong> <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n, verklaar<strong>de</strong>: “Ik belijd openlik,<br />
dat ik er niet <strong>van</strong> overtuigd ben, dat zij alreeds in <strong>de</strong> volle heerlikheid zijn, waar Christus in<br />
is, en <strong>de</strong> verkoren engelen Gods in zijn. Ook is het geen artikel <strong>van</strong> mijn geloof; want indien<br />
dit zo was, dan kan ik niet an<strong>de</strong>rs dan inzien, dat <strong>de</strong> prediking <strong>van</strong> <strong>de</strong> opstanding <strong>van</strong> het<br />
vlees een ij<strong>de</strong>l iets zou zijn.<br />
Het is een onwe<strong>de</strong>rsprekelik feit, dat <strong>de</strong> hoop op eeuwige gelukzaligheid bij <strong>de</strong> dood tot<br />
grote veronachtzaming geleid heeft <strong>van</strong> <strong>de</strong> bijbelse leer aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> opstanding. Deze<br />
neiging werd door Dr. Adam Clarke opgemerkt, die gezegd heeft: “De leer <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
opstanding schijnt bij <strong>de</strong> eerste Christenen <strong>van</strong> veel groter gewicht geacht geweest te zijn,<br />
dan nu! Hoe kan dat-wezen? De apostelen drukten die leer gedurig op <strong>de</strong> harten, en wekten<br />
er <strong>de</strong> volgers Gods door op tot ijver, gehoorzaamheid en blijmoedigheid. En hun opvolgers<br />
in <strong>de</strong> tegenwoordige tijd maken er slechts zel<strong>de</strong>n melding <strong>van</strong>! Gelijk <strong>de</strong> apostelen predikten,<br />
zo geloof<strong>de</strong>n <strong>de</strong> eerste Christenen; gelijk wij prediken, zo geloven onze hoor<strong>de</strong>rs. Er is geen<br />
leerstelling in het e<strong>van</strong>gelie, waar meer gewicht aan wordt gehecht; en er is geen leerstelling<br />
in <strong>de</strong> tegenwoordige wijze <strong>van</strong> prediking, waar min<strong>de</strong>r aandacht aan geschonken wordt!”<br />
Dit heeft voortgeduurd totdat <strong>de</strong> heerlike waarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> opstanding bijna geheel en al<br />
verduisterd is gewor<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> Christelike wereld die uit het oog heeft verloren. Aldus zegt<br />
een godsdienstig schrijver <strong>van</strong> naam in zijn aanmerkingen over <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Paulus in 1<br />
Thess. 4:13-18: “Als een bron <strong>van</strong> wezenlike troost neemt <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> zalige<br />
onsterfelikheid bij ons <strong>de</strong> plaats in <strong>van</strong> alle onzekere stellingen aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst<br />
<strong>de</strong>s Heren. Bij ons sterven komt <strong>de</strong> Heer voor ons. Dat is het, waar we op moeten wachten,<br />
en waarvoor we moeten waken. De do<strong>de</strong>n zijn reeds tot heerlikheid ingegaan. Zij wachten<br />
niet op <strong>de</strong> bazuin, om het oor<strong>de</strong>el en <strong>de</strong><br />
gelukzaligheid te ont<strong>van</strong>gen.”<br />
Maar toen Hij op het punt stond <strong>van</strong> Zijn discipelen te verlaten, zei Jezus niet tot hen, dat<br />
ze spoedig tot Hem zou<strong>de</strong>n gaan. “Ik ga heen om u plaats te berei<strong>de</strong>n,” sprak Hij. “En<br />
wanneer Ik heen zal gegaan zijn, en u plaats zal bereid hebben, zo kome Ik we<strong>de</strong>r, en zal u<br />
tot Mij nemen.” En Paulus <strong>de</strong>elt ons daarenboven me<strong>de</strong>, dat “<strong>de</strong> Heer zelf met een geroep,<br />
met <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> <strong>de</strong> archangel en met <strong>de</strong> bazuin <strong>van</strong> God zal ne<strong>de</strong>rdalen <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel; en<br />
die in Christus gestorven zijn, zullen eerst opstaan; daarna wij, die levend overgebleven zijn,<br />
zullen tezamen met hen opgenomen wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> wolken, <strong>de</strong> Heer tegemoet, in <strong>de</strong> lucht; en<br />
alzo zullen we altijd met <strong>de</strong> Heer wezen.” En hij voegt erbij: “Vertroost elkan<strong>de</strong>r met <strong>de</strong>ze<br />
woor<strong>de</strong>n.” Hoe groot een tegenstelling tussen die troostwoor<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> hierboven<br />
aangehaal<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Universalistiese predikant. Deze troostte <strong>de</strong> rouwdragen<strong>de</strong> vrien<strong>de</strong>n met<br />
<strong>de</strong> verzekering dat, hoe zondig <strong>de</strong> gestorvene ook mocht geweest zijn, hij on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> engelen<br />
385
zou opgenomen wor<strong>de</strong>n, wanneer hij hier bene<strong>de</strong>n <strong>de</strong> a<strong>de</strong>m uitblies. Paulus verwijst zijn<br />
broe<strong>de</strong>ren naar <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren, wanneer <strong>de</strong> boeien <strong>van</strong> het graf zullen wor<strong>de</strong>n<br />
verbroken, en “die in Christus gestorven zijn”, opgewekt zullen wor<strong>de</strong>n ten eeuwigen leven.<br />
Alvorens iemand <strong>de</strong> woningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gezalig<strong>de</strong>n kan binnengaan, moet ie<strong>de</strong>rs zaak<br />
on<strong>de</strong>rzocht, en zijn karakter met zijn da<strong>de</strong>n v——r <strong>de</strong> rechtbank Gods beproefd wor<strong>de</strong>n.<br />
Allen zullen geoor<strong>de</strong>eld wor<strong>de</strong>n volgens hetgeen in <strong>de</strong> boeken geschreven is, en beloond<br />
naar hun werken. Dit oor<strong>de</strong>el grijpt niet bij <strong>de</strong> dood plaats. Let op <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Paulus:<br />
“Hij heeft een dag gesteld, op welke Hij <strong>de</strong> aardbo<strong>de</strong>m rechtvaardiglik zal oor<strong>de</strong>len door<br />
een man, die Hij daartoe veror<strong>de</strong>nd heeft, verzekering daar<strong>van</strong> doen<strong>de</strong> aan allen, <strong>de</strong>wijl 1Joh.<br />
14:2, 3; 21 Thess. 4:16-18. Hij Hem uit <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n opgewekt heeft.” Hier heeft <strong>de</strong> apostel in<br />
dui<strong>de</strong>like bewoordingen aangegeven, dat er een bepaal<strong>de</strong>, toen nog toekomstige tijd was<br />
vastgesteld voor het oor<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld.<br />
Judas verwijst naar datzelf<strong>de</strong> tijdperk: “De engelen, die hun beginsel niet bewaard<br />
hebben, maar hun eigen woon- ste<strong>de</strong> verlaten hebben, heeft Hij tot het oor<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote<br />
dag met eeuwige ban<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> duisternis bewaard.” En we<strong>de</strong>rom haalt hij <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> Henoch aan: “Ziet, <strong>de</strong> Heer is gekomen (is aan het komen) met Zijn vele duizen<strong>de</strong>n<br />
heiligen om gericht te hou<strong>de</strong>n tegen allen.” Johannes verklaart: “Ik zag <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n, klein en<br />
groot, staan<strong>de</strong> voor God; en <strong>de</strong> boeken wer<strong>de</strong>n geopend;” “en <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n geoor<strong>de</strong>eld<br />
uit hetgeen in <strong>de</strong> boeken geschreven was. “<br />
Doch indien <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n alreeds <strong>de</strong> gelukzaligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel smaken, of an<strong>de</strong>rs alreeds<br />
smarten lij<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> vlammen <strong>van</strong> <strong>de</strong> hel, wat heeft dan het toekomen<strong>de</strong> oor<strong>de</strong>el te<br />
betekenen? Het on<strong>de</strong>rwijs <strong>van</strong> Gods woord op <strong>de</strong>ze belangrijke punten is duister, noch<br />
verward; een gewoon verstand kan het begrijpen. Maar welk eerlik hart kan wijsheid of<br />
rechtvaardigheid zien in <strong>de</strong> algemeen aangenomen leer? Zullen <strong>de</strong> rechtvaardigen, nadat hun<br />
geval in het gericht on<strong>de</strong>rzocht is, het goedkeuren<strong>de</strong> getuigenis horen: “Wel, gij goe<strong>de</strong> en<br />
getrouwe dienstknecht,” “ga in tot <strong>de</strong> vreug<strong>de</strong> <strong>van</strong> uw Heer,“ wanneer ze wellicht eeuwen<br />
lang reeds in Zijn tegenwoordigheid verblijf hebben gehou<strong>de</strong>n? Wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen uit<br />
<strong>de</strong> plaats <strong>de</strong>r pijniging opgeroepen, om het oor<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> Rechter <strong>van</strong> <strong>de</strong> ganse aar<strong>de</strong> te<br />
vernemen: “Gaat weg <strong>van</strong> Mij, gij vervloekten, in het eeuwige vuur?” O, wat plechtige<br />
spotternij! wat schan<strong>de</strong>like beschuldiging <strong>van</strong> Gods wijsheid en rechtvaardigheid!<br />
De theorie <strong>van</strong> <strong>de</strong> onsterfelikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziel was een <strong>van</strong> die valse leerstellingen, welke<br />
Rome <strong>van</strong> het hei<strong>de</strong>ndom overnam, en met <strong>de</strong> godsdienst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenheid samenvlocht.<br />
Martin Luther plaatste die leer on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> “ontelbare won<strong>de</strong>rhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse mesthoop<br />
<strong>van</strong> bisschoppelike veror<strong>de</strong>ningen.” Over <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Salomo in Prediker spreken<strong>de</strong>,<br />
waar het heet, dat <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n niet met al weten, zegt <strong>de</strong> hervormer: “Een ver<strong>de</strong>r bewijs, dat <strong>de</strong><br />
do<strong>de</strong>n geen . . . bewustzijn hebben. Er is daar,” zegt hij, “geen plicht, geen wetenschap,<br />
geen kennis, geen wijsheid. Salomo is <strong>van</strong> oor<strong>de</strong>el dat <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n slapen, en in het geheel<br />
386
niets voelen. Want <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n liggen daar, en berekenen dagen noch jaren; maar wanneer ze<br />
opgewekt zor<strong>de</strong>n, zal het hun zijn, als had<strong>de</strong>n ze slechts een ogenblik geslapen.”<br />
Nergens wordt in <strong>de</strong> Heilige Schrift <strong>de</strong> verklaring gevon<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> rechtvaardigen hun<br />
beloning of <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen hun straf bij <strong>de</strong> dood erlangen. De patriarchen en profeten<br />
hebben geen zodanige verzekering achtergelaten. Christus en Zijn apostelen hebben er zelfs<br />
niet op gedoeld. De Bijbel leert dui<strong>de</strong>lik, dat <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n niet rechtuit naar <strong>de</strong> hemel gaan. Ze<br />
wor<strong>de</strong>n voorgesteld als slapen<strong>de</strong> tot <strong>de</strong> op- standingsdag.2 Diezelf<strong>de</strong> dag, wanneer <strong>de</strong><br />
zilveren koord ontketend, en <strong>de</strong> gul<strong>de</strong>n schaal in stukken gestoten wordt, vergaan <strong>de</strong><br />
gedachten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens. Zij, die in <strong>de</strong> groeve ne<strong>de</strong>rdalen, gaan in <strong>de</strong> stilte. Ze weten <strong>van</strong><br />
niets, dat on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> zon geschiedt. Zalige rust voor <strong>de</strong> vermoei<strong>de</strong> rechtvaardigen! De tijd,<br />
hetzij hij lang zij of kort, is voor hen slechts een ogenblik. Ze slapen, en <strong>de</strong> bazuin Gods<br />
wekt hen op tot een heerlike onsterfelikheid. “Want <strong>de</strong> bazuin zal slaan, en <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n zullen<br />
onver<strong>de</strong>rfelik opgewekt wor<strong>de</strong>n...En wanneer dit ver<strong>de</strong>rfelike zal onver<strong>de</strong>rfelikheid<br />
aangedaan hebben, en dit sterfelike zal onsterfelikheid aangedaan hebben, alsdan zal het<br />
woord geschie<strong>de</strong>n, dat ge-schreven is: De dood is verslon<strong>de</strong>n tot overwinning.” Terwijl ze<br />
uit hun diepe slaap wor<strong>de</strong>n opgeroepen, beginnen ze te <strong>de</strong>nken juist <strong>van</strong> het punt af, waar ze<br />
opgehou<strong>de</strong>n zijn. Hun laatste gevoel was <strong>de</strong> smart <strong>van</strong> <strong>de</strong> dood, hun laatste gedachte, dat ze<br />
ten prooi wer<strong>de</strong>n aan het geweld <strong>van</strong> het graf. Wanneer ze uit <strong>de</strong> groeve te voorschijn tre<strong>de</strong>n,<br />
zal hun eerste blij<strong>de</strong> gedachte in <strong>de</strong> zegekreet weerklinken: “Dood, waar is uw prikkel? Graf,<br />
waar is uw overwinning?”<br />
387
Hoofdstuk 34 — Kunnen <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n met ons praten?<br />
De bediening <strong>van</strong> heilige engelen, zoals die in <strong>de</strong> Schrift wordt geleerd, is een hoogst<br />
troostvolle en kostbare waarheid voor ie<strong>de</strong>re volgeling <strong>van</strong> Christus. Doch <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Bijbel op dit punt is verduisterd en verdraaid gewor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> dwalingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> algemeen<br />
aangenomen theologie. De leerstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> natuurlike onsterfelikheid, oorspron- kelik aan<br />
<strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nse wijsbegeerte ontleend, en in <strong>de</strong> duisternis <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote afval in het Christelike<br />
geloof opgenomen, heeft <strong>de</strong> waarheid ver<strong>van</strong>gen, welke zo dui<strong>de</strong>lik in <strong>de</strong> Schrift aan het<br />
licht wordt gebracht: “De do<strong>de</strong>n weten niet met al.” Scharen <strong>van</strong> mensen zijn begonnen te<br />
geloven, dat <strong>de</strong> geesten <strong>van</strong> <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n <strong>de</strong> “gedienstige geesten” zijn, “die tot dienst<br />
uitgezon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n, om <strong>de</strong>rgenen wil, die <strong>de</strong> zaligheid beërven zullen.” En dat<br />
niettegenstaan<strong>de</strong> het bewijs in <strong>de</strong> Schrift omtrent het bestaan <strong>van</strong> engelen in <strong>de</strong> hemel, en<br />
hun verhouding tot <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens, v——r <strong>de</strong> dood <strong>van</strong> een enkel menselik<br />
wezen.<br />
De leer <strong>van</strong> het bewustzijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens in <strong>de</strong> dood, en voornamelik het geloof, dat <strong>de</strong><br />
geesten <strong>van</strong> <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n terugkomen om <strong>de</strong> leven<strong>de</strong>n te dienen, heeft <strong>de</strong> weg gebaand voor het<br />
he<strong>de</strong>ndaagse Spiritualisme. Indien <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n tot <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> God en <strong>de</strong> heilige<br />
engelen toegelaten wor<strong>de</strong>n, en met kennis wor<strong>de</strong>n bevoorrecht, verre te bovengaan<strong>de</strong> wat ze<br />
bezeten hebben, waarom zou<strong>de</strong>n ze dan niet naar <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> terugkeren om <strong>de</strong> leven<strong>de</strong>n te<br />
verlichten en te on<strong>de</strong>rwijzen? Indien, zoals door populaire godgeleer<strong>de</strong>n ge- predikt wordt,<br />
<strong>de</strong> geesten <strong>van</strong> <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n om hun vrien<strong>de</strong>n op aar<strong>de</strong> heenzweven, waarom zou het hun dan<br />
niet vrijstaan zich met hen te on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n, om hen te waarschuwen tegen kwaad, of te<br />
troosten in verdriet? Hoe kunnen zij, die geloven in het bewustzijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens in <strong>de</strong> dood,<br />
verwerpen wat als God<strong>de</strong>lik licht tot hen komt, door verheerlikte geesten me<strong>de</strong>ge<strong>de</strong>eld ?<br />
Hier is een mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> gemeenschapsoefening, dat als heilig beschouwd wordt, en waardoor<br />
Satan zijn doelein<strong>de</strong>n weet te bereiken. De gevallen engelen, die zijn wil doen, verschijnen<br />
als boodschappers uit <strong>de</strong> geestewereld.<br />
De vorst <strong>van</strong> het kwaad brengt het verstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> leven<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r zijn betoveren<strong>de</strong><br />
invloed, voorgeven<strong>de</strong>, hen in gemeenschap met <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n te stellen. Hij heeft <strong>de</strong> macht om<br />
<strong>de</strong> uiterlike gedaante <strong>van</strong> hun overle<strong>de</strong>n vrien<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> mensen te doen verschijnen. De<br />
nagemaakte gelijkenis is volmaakt; <strong>de</strong> beken<strong>de</strong> blik, <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> toon wor<strong>de</strong>n met<br />
verbazen<strong>de</strong> nauwkeurigheid weergegeven. Velen laten zich troosten met <strong>de</strong> verzekering, dat<br />
hun gelief<strong>de</strong>n <strong>de</strong> zaligheid <strong>de</strong>s hemels genieten; en zon<strong>de</strong>r op gevaar bedacht te zijn, lenen<br />
ze het oor aan “verlei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> geesten en leringen <strong>van</strong> duivelen.”<br />
Wanneer ze eenmaal hebben leren geloven, dat <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n wezenlik terugkomen om zich<br />
met hen te on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n, laat Satan diegenen verschijnen, welke onvoorbereid in het graf<br />
zijn gedaald. Ze beweren gelukkig te zijn in <strong>de</strong> hemel, en daar zelfs hoge plaatsen in te<br />
nemen; en op die wijze wordt <strong>de</strong> dwaling, dat er geen on<strong>de</strong>rscheid gemaakt wordt tussen <strong>de</strong><br />
388
echtvaardigen en <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen, algemeen gepredikt. De voorgewen<strong>de</strong> bezoekers uit <strong>de</strong><br />
geestewereld manen somtijds tot omzichtigheid, en geven waarschuwingen, die menigmaal<br />
juist blijken te zijn. Nadat op die wijze het vertrouwen dan gewonnen is, komen ze met<br />
leringen voor <strong>de</strong> dag, die het geloof in <strong>de</strong> Schrift direkt on<strong>de</strong>rmijnen. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong> schijn <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
diepste belangstelling in het welzijn <strong>van</strong> hun vrien<strong>de</strong>n op aar<strong>de</strong> doen ze <strong>de</strong> gevaarlikste<br />
dwalingen aan <strong>de</strong> hand.<br />
Het feit, dat ze sommige waarhe<strong>de</strong>n kunnen aangeven, en bij wijlen in staat zijn om<br />
toekomstige gebeurtenissen te voorspellen, geeft aan hun gezeg<strong>de</strong>n een schijn <strong>van</strong><br />
betrouwbaarheid; en hun valse leer wordt door <strong>de</strong> scharen even gere<strong>de</strong>lik aangenomen, en<br />
even onbepaald geloofd, als bevatte hij <strong>de</strong> heiligste waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel. De wet Gods<br />
wordt op zij<strong>de</strong> gesteld, <strong>de</strong> Geest <strong>de</strong>r gena<strong>de</strong> veracht, en het bloed <strong>de</strong>s verbonds als een<br />
onheilige zaak beschouwd. De geesten ontkennen <strong>de</strong> Godheid <strong>van</strong> Christus, en plaatsen<br />
zelfs <strong>de</strong> Schepper op gelijke lijn met zichzelven. Aldus zet <strong>de</strong> grote opstan<strong>de</strong>ling on<strong>de</strong>r een<br />
nieuwe vermomming zijn krijg tegen God nog steeds voort, welke krijg in <strong>de</strong> hemel een<br />
aan<strong>van</strong>g nam, en bijna zes duizend jaren lang op aar<strong>de</strong> heeft gewoed.<br />
Velen trachten openbaringen <strong>van</strong> <strong>de</strong> geesten te verklaren, door ze geheel en al aan<br />
bedrog en kunstgrepen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kant <strong>van</strong> het medium toe te schrijven. Maar terwijl het waar is,<br />
dat bedriegerijen menigmaal doorgegaan zijn voor echte openbaringen, is het eveneens waar,<br />
dat een boven- natuurlike kracht zich opvallend heeft geopenbaard. Het geheimzinnige<br />
kloppen, waarme<strong>de</strong> het he<strong>de</strong>ndaagse Spiritualisme begon, was niet het gevolg <strong>van</strong><br />
menselike bedriegerij of list, maar bepaald het werk <strong>van</strong> boze engelen, die aldus een <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
best gelukte zielver<strong>de</strong>rven<strong>de</strong> verleidingen invoer<strong>de</strong>n. Velen zullen verstrikt wor<strong>de</strong>n door dit<br />
geloof, dat het Spiritualisme eenvoudig een menselike leugen is; want, wanneer ze met<br />
openbaringen te doen krijgen, die ze niet an<strong>de</strong>rs dan als bovennatuurlik kunnen beschouwen,<br />
zullen ze bedrogen staan, en gedwongen wor<strong>de</strong>n om die aan te nemen als <strong>de</strong> grote kracht<br />
Gods.<br />
Deze personen slaan geen acht op het getuigenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> won<strong>de</strong>ren,<br />
die gedaan zullen wor<strong>de</strong>n door Satan en zijn me<strong>de</strong>genoten. Het was door <strong>de</strong> hulp <strong>van</strong> Satan,<br />
dat <strong>de</strong> tovenaars <strong>van</strong> Faraö in staat waren om Gods werk te doen. Paulus getuigt, dat er v—<br />
—r <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>van</strong> Christus gelijksoortige openbaringen <strong>van</strong> sata- niese kracht zijn<br />
zullen. De we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren moet voorafgegaan wor<strong>de</strong>n door “<strong>de</strong> werking <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Satan in alle kracht, en tekenen en won<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>r leugen, en in alle verleiding <strong>de</strong>r<br />
onrechtvaardigheid.” En <strong>de</strong> apostel Johannes verklaart, <strong>de</strong> won<strong>de</strong>rdoen<strong>de</strong> macht<br />
beschrijven<strong>de</strong>, die in het laatste <strong>de</strong>r dagen geopenbaard zal wor<strong>de</strong>n: “En het doet grote<br />
tekenen, zodat het ook vuur uit <strong>de</strong> hemel doet afkomen op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> voor <strong>de</strong> mensen, en<br />
verleidt <strong>de</strong>genen, die op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> wonen door te tekenen, die aan hetzelve te doen gegeven<br />
zijn.” Hier wor<strong>de</strong>n geen eenvoudige bedriegerijen voorspeld. De mensen wor<strong>de</strong>n bedrogen<br />
door <strong>de</strong> won<strong>de</strong>ren, welke Satans handlangers macht hebben te doen, niet door die, welke ze<br />
voorgeven te doen.<br />
389
De vorst <strong>de</strong>r duisternis, die reeds zo lang al <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> zijn grote geest bepaald heeft<br />
tot het werk <strong>van</strong> bedriegen, richt zijn verleidingen z— in, dat ze voor mensen <strong>van</strong> allerlei<br />
klassen en allerlei omstandighe<strong>de</strong>n passen. Aan personen <strong>van</strong> opvoeding en beschaving<br />
toont hij <strong>de</strong> meer verfijn<strong>de</strong> en verstan<strong>de</strong>like zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> het Spiritualisme, en slaagt er aldus in<br />
om velen in zijn strikken te <strong>van</strong>gen. De wijsheid, welke het Spiritualisme me<strong>de</strong><strong>de</strong>elt, is die,<br />
welke door <strong>de</strong> apostel Jakobus beschreven wordt als die “niet <strong>van</strong> boven afkomt, 12 Thess.<br />
2:9, 10; 2Openb. 13:13, 14. maar aards is, natuurlik, duivels.” Dit verbergt <strong>de</strong> grote<br />
bedrieger echter, wanneer be<strong>de</strong>kking hem beter past. Hij, die in <strong>de</strong> woestijn <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
verzoeking aan Christus kon verschijnen, met <strong>de</strong> glans <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemelse serafs bekleed,<br />
vertoont zich aan <strong>de</strong> mensen op <strong>de</strong> aantrekkelikste wijze als een engel <strong>de</strong>s lichts. Hij doet<br />
een beroep op het verstand door voorlegging <strong>van</strong> verheven on<strong>de</strong>rwerpen; hij bekoort <strong>de</strong><br />
verbeelding met betoveren<strong>de</strong> tonelen, en maakt zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> genegenhe<strong>de</strong>n meester door<br />
welspreken<strong>de</strong> schil<strong>de</strong>ringen <strong>van</strong> lief<strong>de</strong> en milddadigheid. Hij wekt <strong>de</strong> verbeelding op tot een<br />
hoge vlucht, en brengt er <strong>de</strong> mensen toe, zich z— te verheffen op eigen wijsheid, dat ze in<br />
hun hart <strong>de</strong> Eeuwige verachten. Dat machtige wezen, dat <strong>de</strong> Verlosser <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld op een<br />
zeer hoge berg kon voeren, en Hem al <strong>de</strong> koninkrijken met hun heerlikheid kon tonen, zal<br />
door zijn verleidingen <strong>de</strong> zinnen verwarren <strong>van</strong> allen, die niet door God<strong>de</strong>like macht wor<strong>de</strong>n<br />
beschut.<br />
Satan verleidt <strong>de</strong> mensen tans, gelijk hij Eva in het paradijs bedroog, door vleierij, door<br />
een verlangen aan te wakkeren om verbo<strong>de</strong>n kennis te verkrijgen, door lust tot<br />
zelfverheffing op te wekken. Het koesteren <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze euvels veroorzaakte zijn val, en door<br />
hetzelf<strong>de</strong> mid<strong>de</strong>l tracht hij <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rgang <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens te bewerken. “Gij zult als God wezen,”<br />
zegt hij, “kennen<strong>de</strong> het goed en het kwaad.” Het Spiritualisme leert, “dat <strong>de</strong> mens het<br />
schepsel <strong>van</strong> voortuit- gang is; dat het zijn bestemming <strong>van</strong> zijn geboorte aan, en tot in<br />
eeuwigheid is, op te klimmen tot <strong>de</strong> Godheid.” En we<strong>de</strong>rom: “Ie<strong>de</strong>re geest zal zichzelf<br />
oor<strong>de</strong>len, en geen an-<strong>de</strong>r.” “Het oor<strong>de</strong>el zal goed zijn, omdat het een eigen oor<strong>de</strong>el is. . . .<br />
De troon is binnen in u.” Een Spiritua- listies leraar sprak, toen het “geestelik bewustzijn” in<br />
hem ontwaakte: “Mijn me<strong>de</strong>mensen waren alle ongevallen half-go<strong>de</strong>n.”<br />
En een an<strong>de</strong>r verklaart: “Ie<strong>de</strong>r rechtvaardig en volmaakt wezen is Christus.” Aldus heeft<br />
Satan in <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> gerechtigheid en <strong>de</strong> volmaaktheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuwige God, het ware<br />
voorwerp <strong>van</strong> aanbidding, in <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> volmaakte rechtvaardigheid <strong>van</strong> Zijn wet, <strong>de</strong><br />
ware standaard <strong>van</strong> menselike ontwikkeling, <strong>de</strong> zondige en dwaalzieke natuur <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens<br />
zelf gesteld als het enige voorwerp <strong>van</strong> verering, <strong>de</strong> enige standaard <strong>van</strong> oor<strong>de</strong>el, of maatstaf<br />
<strong>van</strong> karakter. Dit is vooruit-gang, niet naar omhoog, maar naar omlaag.<br />
Het is een wet zowel <strong>van</strong> <strong>de</strong> verstan<strong>de</strong>like als <strong>de</strong> geeste- like natuur, dat we veran<strong>de</strong>rd<br />
wor<strong>de</strong>n door aanschouwen. De geest schikt zich <strong>van</strong> lieverle<strong>de</strong> naar <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwerpen,<br />
waarme<strong>de</strong> men hem laat bezig zijn. Hij lost zich op in hetgeen hij gewoon is lief te hebben<br />
en te eren. De mens kan nimmer hoger klimmen dan zijn standaard <strong>van</strong> reinheid, of<br />
goedheid, of waarheid gesteld is. Indien het eigen ik zijn hoogste i<strong>de</strong>aal is, zal hij nooit tot<br />
390
iets verheveners geraken. Hij zal eer<strong>de</strong>r gedurig lager en lager zinken. De gena<strong>de</strong> Gods<br />
alleen heeft macht om <strong>de</strong> mens te verhogen. Aan zichzelf overgelaten, moet zijn pad<br />
onvermij<strong>de</strong>lik naar omlaag voeren.<br />
Aan diegenen, die aan hun lusten toegeven, aan <strong>de</strong> ge- notzuchtigen en zinneliken, doet<br />
het Spiritualisme zich voor on<strong>de</strong>r een min<strong>de</strong>r sluwe vermomming dan aan <strong>de</strong> meer<br />
beschaaf<strong>de</strong>n en verstandigen; zij vin<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> grovere vormen wat met hun neigingen<br />
overeenstemt. De Satan bespiedt ie<strong>de</strong>r teken <strong>van</strong> zwakheid in <strong>de</strong> menselike natuur; hij let op<br />
<strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n, die elkeen geneigd is te doen, en draagt er dan zorg voor, dat er geen gebrek is<br />
aan gelegenhe<strong>de</strong>n om aan <strong>de</strong>ze neiging tot kwaad toe te geven. Hij verleidt <strong>de</strong> mensen tot<br />
overdaad in wat op zichzelf genomen gewettigd is, en laat hen door onmatigheid hun<br />
lichamelike, geestelike, en ze<strong>de</strong>like kracht verzwakken. Hij heeft duizen<strong>de</strong>n in het ver<strong>de</strong>rf<br />
gestort, en doet het nog steeds, door toegeven aan hun hartstochten, die <strong>de</strong> gehele menselike<br />
natuur verdier- liken.<br />
En om zijn werk te voltooien, verklaart hij door <strong>de</strong> geesten, dat “ware kennis <strong>de</strong> mens<br />
boven alle wet stelt;” dat “wat ook bestaat, goed is;” en dat “God niet veroor<strong>de</strong>len kan;” en<br />
dat “alle zon<strong>de</strong>n, die gedaan wor<strong>de</strong>n, onschuldig zijn.” Wanneer <strong>de</strong> mensen aldus tot het<br />
geloof gebracht wor<strong>de</strong>n, dat begeerte <strong>de</strong> hoogste wet, dat vrijheid losbandigheid, is, en dat<br />
<strong>de</strong> mens alleen verantwoor<strong>de</strong>lik is aan zichzelf, wie kan er zich dan over verwon<strong>de</strong>ren, dat<br />
verdorvenheid en loszinnigheid aan alle kanten <strong>de</strong> overhand nemen? Scharen <strong>van</strong> mensen<br />
nemen begerig een leer aan, die hen vrij laat om te doen, wat hun vleselik hart hun ingeeft.<br />
De teugels <strong>de</strong>r zelfbeheersing, die <strong>de</strong> lusten bin<strong>de</strong>n, wor<strong>de</strong>n losgelaten; <strong>de</strong> krachten <strong>van</strong><br />
verstand en ziel wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rgeschikt gemaakt aan <strong>de</strong> dierlike neigingen; en Satan sleept<br />
triomferend duizen<strong>de</strong>n in zijn net, die belij<strong>de</strong>n, volgelingen <strong>van</strong> Christus te zijn.<br />
Toch behoeft niemand bedrogen te wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> leugenachtige beweringen <strong>van</strong> het<br />
Spiritualisme. God heeft aan <strong>de</strong> wereld voldoen<strong>de</strong> licht geschonken om ons in staat te<br />
stellen, <strong>de</strong> valstrik te ont<strong>de</strong>kken. Gelijk reeds aangetoond is, is <strong>de</strong> theorie, welke het<br />
fondament <strong>van</strong> het Spiritualisme uitmaakt, in strijd met <strong>de</strong> dui<strong>de</strong>likste verklaringen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Schrift. De Bijbel zegt dat <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n niet met al weten, dat hun gedachten vergaan zijn; dat<br />
ze geen <strong>de</strong>el hebben aan iets, dat on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> zon geschiedt; dat ze niets weten <strong>van</strong> <strong>de</strong> vreug<strong>de</strong><br />
of het verdriet <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die hun op aar<strong>de</strong> het liefst geweest zijn.<br />
Ver<strong>de</strong>r heeft God alle voorgegeven gemeenschap met <strong>de</strong> geesten <strong>van</strong> afgestorvenen<br />
verbo<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hebreën bestond er een klasse <strong>van</strong> mensen, die evenals <strong>de</strong><br />
he<strong>de</strong>ndaagse Spiritualisten beweer<strong>de</strong>n, dat ze gemeenschap hiel<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n. Maar <strong>de</strong><br />
“waarzeggen<strong>de</strong> geesten”, zoals <strong>de</strong>ze bezoekers uit an<strong>de</strong>re werel<strong>de</strong>n genoemd wer<strong>de</strong>n,<br />
wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> Bijbel verklaard te zijn <strong>de</strong> “geesten <strong>van</strong> duivelen.” Met waarzeggen<strong>de</strong> geesten<br />
te doen te hebben, werd een gruwel voor <strong>de</strong> Heer genoemd, en was plechtig verbo<strong>de</strong>n op<br />
straffe <strong>de</strong>s doods.21 Het woord toverij alleen wekt reeds verachting op in onze tijd. De<br />
bewering dat <strong>de</strong> mensen zich met boze geesten kunnen on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n, wordt aangezien voor<br />
391
een fabel uit <strong>de</strong> Mid<strong>de</strong>leeuwen. Maar het Spiritualisme, dat zijn bekeerlingen bij<br />
hon<strong>de</strong>rdduizen<strong>de</strong>n, ja, bij miljoenen telt, dat zich een weg gebaand heeft tot<br />
wetenschappelike kringen, dat tot <strong>de</strong> kerken doorgedrongen is, en gena<strong>de</strong> ge-von<strong>de</strong>n heeft<br />
bij wetgeven<strong>de</strong> lichamen, en zelfs aan <strong>de</strong> hoven <strong>van</strong> koningen — <strong>de</strong>ze ontzaglike verleiding<br />
is slechts een herleving in een nieuwe vorm <strong>van</strong> <strong>de</strong> toverij, die <strong>van</strong> ouds veroor<strong>de</strong>eld en<br />
verbo<strong>de</strong>n werd.<br />
Indien er al geen an<strong>de</strong>r bewijs was <strong>van</strong> het wezenlike karakter <strong>van</strong> het Spiritualisme,<br />
behoor<strong>de</strong> het genoeg te zijn voor <strong>de</strong> Christen, dat <strong>de</strong> geesten geen verschil maken tussen<br />
gerechtigheid en zon<strong>de</strong>, tussen <strong>de</strong> e<strong>de</strong>lste en reinste on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> apostelen <strong>van</strong> Christus en <strong>de</strong><br />
verdorvenste dienstknechten <strong>van</strong> Satan. Door <strong>de</strong> laagste mensen voor te stellen als in <strong>de</strong><br />
hemel zijn<strong>de</strong>, en daar hoge plaatsen bekle<strong>de</strong>n<strong>de</strong>, zegt Satan tot <strong>de</strong> wereld: “Het doet er niets<br />
toe, hoe slecht ge zijt; het komt er niet op aan, of ge in God en <strong>de</strong> Bijbel gelooft, of niet<br />
gelooft.<br />
Leeft zoals het u behaagt; <strong>de</strong> hemel is uw tehuis.” De Spiritualistiese leraars verklaren in<br />
werkelik- heid: “Al wie Kwaad doet, is goed in <strong>de</strong> ogen <strong>de</strong>s Heren, en Hij heeft lust aan <strong>de</strong><br />
zodanigen; of, Waar is <strong>de</strong> God <strong>van</strong> het oor<strong>de</strong>el?” Gods woord zegt: “Wee aan <strong>de</strong>genen, die<br />
het kwa<strong>de</strong> goed heten en het goe<strong>de</strong> kwaad; die duisternis tot licht stellen, en licht tot<br />
duisternis.” Men laat <strong>de</strong> apostelen, door <strong>de</strong>ze leugenachtige geesten verpersoonlikt,<br />
tegenspreken, wat ze door ingeving <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Geest geschreven hebben, toen ze op<br />
aar<strong>de</strong> waren. Ze ontkennen <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like oorsprong <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel, breken aldus het<br />
fondament <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoop <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christen aan stukken, en doven het licht uit, dat <strong>de</strong> weg naar<br />
<strong>de</strong> hemel openbaart. Satan doet <strong>de</strong> wereld geloven, dat <strong>de</strong> Bijbel slechts een verdichtsel is,<br />
of altans een boek, dat geschikt was voor het mensdom in zijn kindsheid, maar dat nu licht<br />
geacht, of als verou<strong>de</strong>rd ter zij<strong>de</strong> gelegd behoort te wor<strong>de</strong>n. En om <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> Gods<br />
woord in te nemen, schenkt hij openbaringen <strong>van</strong> <strong>de</strong> geesten.<br />
Hier is een kanaal <strong>van</strong> invloed, dat geheel en al on<strong>de</strong>r zijn macht staat; door dit mid<strong>de</strong>l<br />
kan hij <strong>de</strong> wereld laten geloven, wat hij wil. Het Boek, dat hem en zijn volgelingen zal<br />
veroor<strong>de</strong>len, stelt hij in <strong>de</strong> schaduw, juist waar hij het hebben wil; <strong>de</strong> Heiland <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld<br />
maakt hij uit niet meer te zijn dan een gewoon mens. En gelijk <strong>de</strong> Romeinse wacht, die het<br />
graf <strong>van</strong> Jezus bewaakte, het leugenachtig gerucht verspreid<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> priesters en<br />
ou<strong>de</strong>rlingen hun in <strong>de</strong> mond had<strong>de</strong>n gelegd om Zijn opstanding te loochenen, zo trachten zij,<br />
die in openbaringen <strong>van</strong> geesten geloven, het te doen voorkomen, alsof er niets<br />
won<strong>de</strong>rdadigs was in <strong>de</strong> omstandighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het leven <strong>van</strong> onze Heiland. Na op die wijze<br />
getracht te hebben, Jezus op <strong>de</strong> achtergrond te plaatsen, vestigen ze <strong>de</strong> aandacht op hun<br />
eigen won<strong>de</strong>ren, en verklaren, dat die <strong>de</strong> werken <strong>van</strong> Christus verre te boven gaan. Het is<br />
waar, dat het Spiritualisme tans zijn vorm aan het veran<strong>de</strong>ren is, en met verberging <strong>van</strong><br />
enkele <strong>van</strong> zijn meer afstotelike karaktertrekken zich on<strong>de</strong>r een Christelike schijn voordoet.<br />
Maar zijn uitspraken <strong>van</strong> <strong>de</strong> kansel en uit <strong>de</strong> dagbladpers heeft het publiek bijna vijftig<br />
392
jaren v——r zich gehad, en daarin ligt zijn wezenlike karakter geopenbaard. Wat daarin<br />
geleerd is, kan niet ontkend of verborgen wor<strong>de</strong>n.<br />
Zelfs in zijn tegenwoordige vorm, verre <strong>van</strong> meer verdraagzaamheid waardig te zijn dan<br />
vroeger, is het in<strong>de</strong>rdaad gevaarliker, omdat het bedrog fijner is. Terwijl het vroeger<br />
Christus en <strong>de</strong> Bijbel verwierp, geeft het nu voor, die bei<strong>de</strong> aan te nemen. Maar <strong>de</strong> Bijbel<br />
wordt verklaard op een wijze, waarin het onwe<strong>de</strong>rgeboren hart behagen schept ; terwijl aan<br />
<strong>de</strong> ernstige hoofdwaarhe<strong>de</strong>n er<strong>van</strong> alle kracht ontnomen wordt. Men han<strong>de</strong>lt over <strong>de</strong> lief<strong>de</strong><br />
als <strong>de</strong> voornaamste karaktertrek Gods, maar verlaagt die tot een zwakke overgevoeligheid,<br />
welke weinig on<strong>de</strong>rscheid maakt tussen goed en kwaad. Gods rechtvaardigheid, Zijn<br />
veroor<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>, <strong>de</strong> eis <strong>van</strong> Zijn heilige wet, wor<strong>de</strong>n alle achter- gehou<strong>de</strong>n. Aan<br />
<strong>de</strong> mensen wordt geleerd, <strong>de</strong> Tien Gebo<strong>de</strong>n te beschouwen als een do<strong>de</strong> letter. Aangename,<br />
betoveren<strong>de</strong> fabelen boeien <strong>de</strong> zinnen, en lei<strong>de</strong>n <strong>de</strong> mensen tot verwerping <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel als<br />
het fondament <strong>van</strong> hun geloof. Christus wordt even wezenlik verloochend als vroeger; maar<br />
Satan heeft <strong>de</strong> ogen <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen z— verblind, dat het bedrog niet wordt ont<strong>de</strong>kt.<br />
Slechts weinigen hebben een juist begrip <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> het Spiritualisme,<br />
en het gevaar <strong>van</strong> on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> invloed er<strong>van</strong> te vallen. Velen geven er zich alleen me<strong>de</strong> af om<br />
hun nieuwsgierigheid te bevredigen. Ze geloven er niet wezenlik in, en zou<strong>de</strong>n met<br />
ontzetting terugschrikken voor het <strong>de</strong>nkbeeld <strong>van</strong> zich aan <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> geesten over te<br />
geven. Maar ze wagen zich op verbo<strong>de</strong>n grond, en <strong>de</strong> machtige verwoester oefent zijn<br />
kracht over hen uit tegen hun wil. Laat hen er eenmaal toe gebracht wor<strong>de</strong>n om hun<br />
verstand aan zijn leiding te on<strong>de</strong>rwerpen, en hij houdt hen ge<strong>van</strong>gen. Het is hun onmogelik<br />
om in eigen kracht zich los te rukken uit <strong>de</strong> omstrengelen<strong>de</strong>, verlokken<strong>de</strong> betovering. Alleen<br />
<strong>de</strong> kracht Gods, in antwoord op het ernstig gebed <strong>de</strong>s geloofs geschonken, kan <strong>de</strong>ze<br />
verstrikte zielen red<strong>de</strong>n.<br />
Al diegenen, welke aan zondige karaktertrekken toegeven, of moedwillig een beken<strong>de</strong><br />
zon<strong>de</strong> koesteren, roepen <strong>de</strong> verleidingen <strong>van</strong> Satan over zich in. Ze schei<strong>de</strong>n zich <strong>van</strong> God<br />
en <strong>de</strong> waken<strong>de</strong> zorg <strong>van</strong> Zijn engelen; wanneer <strong>de</strong> boze met zijn verleidingen tot hen komt,<br />
vin<strong>de</strong>n ze geen bescherming, en vallen hem gemakkelik ten prooi. Zij, die zich aldus aan<br />
zijn macht overgeven, beseffen weinig, waar hun han<strong>de</strong>lwijze hen toe voeren zal. Na hun<br />
on<strong>de</strong>rgang bewerkt te hebben, zal <strong>de</strong> verlei<strong>de</strong>r hen gebruiken als zijn handlangers om<br />
an<strong>de</strong>ren in het ver<strong>de</strong>rf te lokken.<br />
De profeet Jesaja zegt: “Wanneer ze dan tot ulie<strong>de</strong>n zeggen zullen: Vraagt <strong>de</strong><br />
waarzeggers en duivelskunstenaars, die daar piepen, en binnensmonds mompelen, zo zegt:<br />
Zal niet een volk zijn God vragen? Zal men voor <strong>de</strong> leven<strong>de</strong>n <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n vragen? tot <strong>de</strong> wet<br />
en tot <strong>de</strong> getuigenis! zo ze niet spreken naar dit woord, het zal zijn, dat ze geen dageraad<br />
(licht) zullen hebben.” Indien <strong>de</strong> mensen gewillig geweest waren om <strong>de</strong> waarheid aan te<br />
nemen, zo dui<strong>de</strong>lik in <strong>de</strong> Schrift verklaard, aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> natuur <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens, en <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n,<br />
ze zou<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> beweringen en openbaringen <strong>van</strong> het Spiritualisme <strong>de</strong> werking <strong>van</strong> Satan<br />
393
gezien hebben, in alle kracht en tekenen en won<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>r leugen. Maar liever dan <strong>de</strong><br />
vrijheid op te geven, die aan het vleselik hart zo aangenaam is, en <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n vaarwel te<br />
zeggen, die ze liefhebben, sluiten scharen <strong>van</strong> mensen hun ogen voor het licht, ‘en gaan<br />
recht door, zon<strong>de</strong>r op waarschuwingen te letten, terwijl Satan zijn strikken om hen spant, en<br />
ze hem ten prooi wor<strong>de</strong>n. “Daarvoor, dat ze <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid niet aangenomen<br />
hebben, om zalig te wor<strong>de</strong>n, zal God hun zen<strong>de</strong>n een kracht <strong>de</strong>r dwaling, dat ze <strong>de</strong> leugen<br />
zou<strong>de</strong>n geloven.”<br />
Diegenen, welke zich tegen <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> het Spiritualisme stellen, vallen niet alleen <strong>de</strong><br />
mensen aan, maar Satan en zijn engelen. Ze hebben een strijd begonnen tegen <strong>de</strong> overhe<strong>de</strong>n,<br />
tegen <strong>de</strong> machten, tegen boze geesten in hoge plaatsen. Satan zal geen voet <strong>van</strong> zijn grond<br />
opgeven, tenzij hij terug- gedreven wordt door <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> hemelse boodschappers. Gods<br />
volk behoor<strong>de</strong> in staat te zijn, hem te ontmoeten, gelijk onze Zaligmaker <strong>de</strong>ed, met <strong>de</strong><br />
woor<strong>de</strong>n: “Er staat geschreven.” Satan kan nu <strong>de</strong> Schrift even goed aanhalen als in <strong>de</strong> dagen<br />
<strong>van</strong> Christus, en zal <strong>de</strong> leer er<strong>van</strong> verdraaien om zijn bedriegerijen te staven. Wie in <strong>de</strong>ze<br />
tijd <strong>van</strong> gevaar staan<strong>de</strong> wenst te blijven, moet voor zichzelf het getuigenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften<br />
verstaan. Velen zullen het hoofd moeten bie<strong>de</strong>n aan geesten <strong>van</strong> duivelen, die gelief<strong>de</strong><br />
betrekkingen of vrien<strong>de</strong>n voorstellen, en <strong>de</strong> gevaarlikste ketterijen verkondigen. Deze<br />
bezoekers zullen ons te<strong>de</strong>rst me<strong>de</strong>gevoel gaan<strong>de</strong> maken, en won<strong>de</strong>ren doen om wat ze<br />
voorwen<strong>de</strong>n 1Jes. 8:19, 20 ; 22 Thess. 2:10, 11. te staven. We moeten klaar staan om hen te<br />
ontmoeten met <strong>de</strong> bijbelse waarheid, dat <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n niet met al weten, en dat zij, die aldus<br />
verschijnen, geesten <strong>van</strong> duivelen zijn.<br />
Vlak v——r ons ligt “<strong>de</strong> ure <strong>de</strong>r verzoeking, die over <strong>de</strong> gehele wereld komen zal, om te<br />
verzoeken, die op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> wonen.” Al <strong>de</strong>genen, wier geloof niet hecht gegrond staat op het<br />
woord Gods, zullen bedrogen en overwonnen wor<strong>de</strong>n. Satan “werkt in alle verleiding <strong>de</strong>r<br />
onrechtvaardigheid,” om macht over <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren <strong>de</strong>r mensen te erlangen; en zijn<br />
bedriegerijen zullen steeds toenemen. Doch hij kan zijn doel alleen dan bereiken, wanneer<br />
<strong>de</strong> mensen zich vrijwillig aan zijn verleidingen overgeven. Zij, die ernstig naar kennis <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> waarheid zoeken, en hun zielen door gehoorzaamheid trachten te reinigen, zullen, zich<br />
aldus naar hun beste vermogen voor <strong>de</strong> strijd toeberei<strong>de</strong>n<strong>de</strong>, een zekere bescherming vin<strong>de</strong>n<br />
in <strong>de</strong> God <strong>de</strong>r waarheid. “Omdat gij het woord <strong>van</strong> Mijn lijdzaamheid bewaard hebt, zo zal<br />
Ik ook u be-waren in <strong>de</strong> ure <strong>de</strong>r verzoeking,“ heeft <strong>de</strong> Heiland beloofd. Hij zal eer<strong>de</strong>r ie<strong>de</strong>re<br />
engel uit <strong>de</strong> hemel zen<strong>de</strong>n om Zijn volk te beschermen, dan dat Hij één ziel, die op Hem<br />
vertrouwt, door Satan zou laten overwinnen.<br />
De profeet Jesaja toont <strong>de</strong> vreselike misleiding aan, die over <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen komen zal,<br />
en waardoor ze zich veilig zullen rekenen tegen <strong>de</strong> oor<strong>de</strong>len Gods: “We hebben een verbond<br />
met <strong>de</strong> dood gemaakt, en met <strong>de</strong> hel hebben we een voorzichtig verdrag gemaakt; wanneer<br />
<strong>de</strong> overvloeien<strong>de</strong> gesel doortrekken zal, zal hij tot ons niet komen; want we hebben <strong>de</strong><br />
leugen ons tot een toevlucht gesteld, en on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> valsheid hebben we ons verborgen.” On<strong>de</strong>r<br />
<strong>de</strong> klasse, welke hier omschreven wordt, zijn zij begrepen, die zich in hun stijfhoofdige<br />
394
onboetvaardigheid troosten met <strong>de</strong> verzekering, dat er geen straf is voor <strong>de</strong> zondaar; dat <strong>de</strong><br />
gehele mensheid, hoe verdorven ook, <strong>de</strong> hemel zal binnengaan, en aan <strong>de</strong> engelen Gods<br />
gelijk wor<strong>de</strong>n. Maar nog beslister maken zij een verbond met <strong>de</strong> dood en een voorzichtig<br />
verdrag met <strong>de</strong> hel, die <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n verwerpen, welke <strong>de</strong> Hemel geopenbaard heeft tot<br />
bescherming <strong>van</strong> <strong>de</strong> rechtvaardigen in <strong>de</strong> ure <strong>van</strong> het gevaar, en die zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> toevlucht<br />
<strong>de</strong>r leugen bedienen, welke Satan in plaats daar<strong>van</strong> aanbiedt,— <strong>de</strong> mislei<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
voorwendselen <strong>van</strong> het Spiritualisme.<br />
Onuitsprekelik verwon<strong>de</strong>rlik is <strong>de</strong> blindheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen <strong>van</strong> dit geslacht. Duizen<strong>de</strong>n<br />
verwerpen Gods woord als onwaardig om er geloof aan te slaan, en nemen met gretig<br />
vertrouwen <strong>de</strong> bedriegerijen <strong>van</strong> Satan aan. Twijfelaars en spotters veroor<strong>de</strong>len <strong>de</strong><br />
bijgelovigheid <strong>van</strong> hen, die strij<strong>de</strong>n voor het geloof <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeten en apostelen, en<br />
vermaken zich met <strong>de</strong> plechtige verklaringen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift belachelik te maken betreffen<strong>de</strong><br />
Christus, het verlossingsplan, en <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rvergelding, welke hen treffen zal, die <strong>de</strong> waarheid<br />
verwerpen. Ze geven voor, diep me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n te gevoelen met gemoe<strong>de</strong>ren, die zo bekrompen,<br />
zwak en bijgelovig zijn, dat ze <strong>de</strong> eisen Gods erkennen, en <strong>de</strong> vereisten <strong>van</strong> Zijn wet<br />
gehoorzamen. Ze leggen even grote verzekering aan <strong>de</strong> dag, alsof ze waarlik een verbond<br />
met <strong>de</strong> dood, en met <strong>de</strong> hel een voorzichtig verdrag gemaakt had<strong>de</strong>n — of ze een onoverkomelike,<br />
ondoordringbare beschutting tussen zichzelven en <strong>de</strong> wraak Gods had<strong>de</strong>n<br />
opgetrokken. Niets kan hun vrees gaan<strong>de</strong> maken. Ze hebben zich z— volkomen aan <strong>de</strong><br />
verlei<strong>de</strong>r overgegeven, zich z— nauw met hem verbon<strong>de</strong>n, en zijn z— <strong>de</strong>gelik doordrongen<br />
<strong>van</strong> zijn geest,dat ze macht noch lust hebben om zich uit zijn strikken los te rukken.<br />
Satan heeft zich lange tijd voorbereid op zijn laatste poging om <strong>de</strong> wereld te verlei<strong>de</strong>n.<br />
Het fondament <strong>van</strong> zijn werk werd gelegd met <strong>de</strong> verzekering, die in het paradijs aan Eva<br />
gegeven werd: “Gijlie<strong>de</strong>n zult <strong>de</strong> dood niet sterven.” “Ten dage als ge daar<strong>van</strong> eet, zo zullen<br />
uw ogen geopend wor<strong>de</strong>n, en ge zult als God wezen, kennen<strong>de</strong> het goed en het kwaad.”<br />
Langzamerhand heeft hij <strong>de</strong> weg gebaand voor zijn meesterstuk <strong>van</strong> misleiding, door <strong>de</strong> ontwikkeling<br />
<strong>van</strong> het Spiritualisme. De volkomen uitwerking <strong>van</strong> zijn plannen heeft hij nog<br />
niet bereikt; maar hij zal er toe komen in het allerlaatste <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd. De profeet zegt: “En ik<br />
zag . . . drie onreine geesten gaan, aan vorsen gelijk; het zijn geesten <strong>van</strong> duivelen, en ze<br />
doen tekenen, welke uitgaan tot <strong>de</strong> koningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> en <strong>de</strong> gehele wereld, om die te<br />
verga<strong>de</strong>ren tot <strong>de</strong> krijg <strong>van</strong> die grote dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> almachtige God.” Behalve <strong>de</strong>genen, die in<br />
<strong>de</strong> kracht Gods door geloof aan Zijn woord wor<strong>de</strong>n staan<strong>de</strong> gehou<strong>de</strong>n, zal <strong>de</strong> gehele wereld<br />
in <strong>de</strong> gele<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze misleiding opgenomen wor<strong>de</strong>n. De mensen wor<strong>de</strong>n snel in een<br />
noodlottige zekerheid gesust, waaruit ze eerst zullen ontwaken door het uitgieten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
toorn Gods.<br />
De Heer God zegt: “En Ik zal het gericht stellen naar het richtsnoer, en <strong>de</strong> gerechtigheid<br />
naar het paslood; en <strong>de</strong> hagel zal <strong>de</strong> toevlucht <strong>van</strong> <strong>de</strong> leugen wegvagen, en <strong>de</strong> wateren zullen<br />
<strong>de</strong> schuilplaats overlopen. En ulie<strong>de</strong>r verbond met <strong>de</strong> dood zal te niet wor<strong>de</strong>n, en uw<br />
395
voorzichtig verdrag met <strong>de</strong> hel zal niet bestaan; wanneer <strong>de</strong> overvloeien<strong>de</strong> gesel doortrekken<br />
zal, dan zult gijlie<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong>zelve vertre<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n.”<br />
396
Hoofdstuk 35 — Gewetensvrijheid<br />
Het Romanisme wordt tans door <strong>de</strong> Protestanten veel gunstiger beschouwd dan in vorige<br />
jaren. In die lan<strong>de</strong>n, waar het Katholicisme geen overwegen<strong>de</strong> invloed heeft, en <strong>de</strong><br />
pausgezin<strong>de</strong>n op vre<strong>de</strong>lieven<strong>de</strong> wijze macht zoeken te verkrijgen, heerst er toenemen<strong>de</strong><br />
onverschilligheid aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> leerstellingen, welke <strong>de</strong> hervorm<strong>de</strong> kerken <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike<br />
priesterregering schei<strong>de</strong>n; <strong>de</strong> mening wint veld, dat we toch eigenlik op punten <strong>van</strong><br />
gewicht niet zo zeer verschillen als wel veron<strong>de</strong>rsteld is gewor<strong>de</strong>n, en dat een weinig<br />
toegeeflikheid <strong>van</strong> onze kant ons tot een betere verstandhouding met Rome zal brengen. Er<br />
was eenmaal een tijd, toen <strong>de</strong> Protestanten <strong>de</strong> vrijheid <strong>van</strong> het geweten, die zo duur gekocht<br />
is, op hoger prijs stel<strong>de</strong>n. Ze leer<strong>de</strong>n hun kin<strong>de</strong>ren het pausdom verafschuwen, en geloof<strong>de</strong>n,<br />
dat het ontrouw aan God zou zijn, om eensgezindheid met Rome te zoeken. Maar hoe zeer<br />
verschillend zijn <strong>de</strong> gevoelens, waaraan tans uitdrukking gegeven wordt.<br />
De ver<strong>de</strong>digers <strong>van</strong> het pausdom verklaren, dat <strong>de</strong> kerk verongelijkt is, en <strong>de</strong><br />
Protestantse wereld is geneigd om <strong>de</strong> verklaring aan te nemen. Velen beweren, dat het<br />
onrechtvaardig is om <strong>de</strong> kerk <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze tijd te beoor<strong>de</strong>len naar <strong>de</strong> afschuwelikhe<strong>de</strong>n en<br />
dwaashe<strong>de</strong>n, welke <strong>de</strong> regering er<strong>van</strong> geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> eeuwen <strong>van</strong> onwetendheid en duisternis<br />
hebben gekenmerkt. Ze verontschuldigen <strong>de</strong> gruwelike wreedheid er<strong>van</strong> als het gevolg <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> barbaarsheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n, en pleiten, dat <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> he<strong>de</strong>ndaagse beschaving <strong>de</strong><br />
gevoelens er<strong>van</strong> gewijzigd heeft. Hebben die personen <strong>de</strong> aanspraak op onfeilbaarheid<br />
vergeten, welke <strong>de</strong>ze trotse macht acht hon<strong>de</strong>rd jaren lang gemaakt heeft? Verre <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
aanspraak opgegeven te hebben, is hij in <strong>de</strong> negentien<strong>de</strong> eeuw met groter beslistheid dan<br />
ooit bevestigd. Wanneer Rome beweert, dat het “nooit gedwaald heeft, en, naar luid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Schrift, nimmer kan dwalen,“ hoe kan het dan <strong>de</strong> beginselen loochenen, die zijn<br />
han<strong>de</strong>lwijze in vervlogen eeuwen heeft bestuurd?<br />
De pauselike kerk zal zijn aanspraak op onfeilbaarheid nimmer laten varen. Al wat hij<br />
gedaan heeft tot vervolging <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die zijn leerstellingen verwerpen, oor<strong>de</strong>elt hij goed<br />
geweest te zijn; en zou hij <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> maatregelen niet weer toepassen, indien <strong>de</strong> gelegenheid<br />
er zich toe voor<strong>de</strong>ed? Laat <strong>de</strong> ban<strong>de</strong>n, die wereldlike regeringen hem nu aanleggen,<br />
weggenomen, en Rome weer tot zijn vroegere macht hersteld wor<strong>de</strong>n, en spoedig zal er een<br />
herleving <strong>van</strong> zijn tirannie en vervolging zijn. Een welbekend schrijver spreekt over <strong>de</strong><br />
houding <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike priesterheerschappij, wat vrijheid <strong>van</strong> geweten betreft, en over <strong>de</strong><br />
gevaren, welke in het biezon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten bedreigen ten gevolge <strong>van</strong> het<br />
welslagen <strong>van</strong> zijn politiek, aldus:—<br />
“Velen zijn geneigd om alle vrees voor het Rooms Katholicisme in <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten<br />
toe te schrijven aan bijge-lovigheid of kin<strong>de</strong>rachtigheid. De zodanigen zien niets in het<br />
karakter en <strong>de</strong> houding <strong>van</strong> het Romanisme, dat zich tegen onze vrije instellingen kant, en<br />
bespeuren geen ongunstige voortekenen in <strong>de</strong> groei er<strong>van</strong>. Laat ons daarom eerst enige <strong>van</strong><br />
397
<strong>de</strong> grondregels <strong>van</strong> ons goevernement met die <strong>van</strong> <strong>de</strong> Katholieke Kerk vergelijken. “De<br />
grondwet <strong>van</strong> <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten waarborgt vrijheid <strong>van</strong> geweten. Niets is dierbaar<strong>de</strong>r, of<br />
staat vaster gegrond. Paus Pius IX zegt in zijn Zendbrief <strong>van</strong> 15 Augustus 1854: ‘De dwaze<br />
en verkeer<strong>de</strong> leringen of wei razernijen ter ver<strong>de</strong>diging <strong>van</strong> gewetensvrijheid zijn een uiterst<br />
ver<strong>de</strong>rflike dwaling — een pest, die boven alle an<strong>de</strong>re het meest te vrezen is in een staat.’<br />
Dezelf<strong>de</strong> paus sprak in zijn Zendbrief <strong>van</strong> 8 Desember 1864 <strong>de</strong> banvloek uit over ‘die zich<br />
vrijheid <strong>van</strong> geweten en <strong>van</strong> godsdienstige eredienst aanmatigen,’ en eveneens over ‘al<br />
<strong>de</strong>zulken, die beweren, dat <strong>de</strong> Kerk geen geweld mag gebruiken.’<br />
“De vreedzame toon, die Rome in <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten aanslaat, betekent geen<br />
veran<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> hart. Rome is verdraagzaam, waar het hulpeloos is. Bisschop O’Connor<br />
zegt: ‘Godsdienstvrijheid wordt eenvoudig verdragen, totdat het tegenovergestel<strong>de</strong><br />
uitvoerbaar is, zon<strong>de</strong>r gevaar voor <strong>de</strong> Katholieke wereld!’ . . . De aartsbisschop <strong>van</strong> St.<br />
Louis zei eenmaal: ‘Ketterij en ongeloof zijn misda<strong>de</strong>n; en in Christelike lan<strong>de</strong>n, als Italië<br />
en Spanje, bij voorbeeld, waar het gehele volk Katholiek is, en waar <strong>de</strong> Katholieke<br />
godsdienst een noodwendig <strong>de</strong>el uitmaakt <strong>van</strong> <strong>de</strong> landswet, wor<strong>de</strong>n ze als an<strong>de</strong>re misda<strong>de</strong>n<br />
gestraft.’ . . .<br />
“Ie<strong>de</strong>re kardinaal, aartsbisschop en bisschop in <strong>de</strong> Katholieke Kerk legt een eed <strong>van</strong><br />
trouw aan <strong>de</strong> paus af, waarin <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n voorkomen: ‘Ketters, scheurmakers, en<br />
opstan<strong>de</strong>lingen tegen onze gemel<strong>de</strong> heer (<strong>de</strong> paus), of zijn voornoem<strong>de</strong> opvolgers, zal ik<br />
met al mijn vermogen vervolgen en tegenstaan.’” Het is waar, dat er ware Christenen zijn in<br />
<strong>de</strong> Rooms Katholieke Kerk. Duizen<strong>de</strong>n behoren ertoe, die God dienen volgens het beste<br />
licht, dat ze bezitten. Hun wordt geen toegang tot Zijn woord gegund, en dus kunnen ze <strong>de</strong><br />
waarheid niet on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n. Ze hebben nooit het verschil gezien tussen een leven<strong>de</strong><br />
hartedienst en een stelsel <strong>van</strong> enkel vormen en ceremonieën. God ziet met me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
te<strong>de</strong>rheid op <strong>de</strong>ze zielen ne<strong>de</strong>r, die opgevoed zijn in een geloof, dat mislei<strong>de</strong>nd en<br />
onbevredigend is. Hij zal stralen licht doen dringen door <strong>de</strong> dichte duisternis, welke hen<br />
omringt. Hij zal <strong>de</strong> waarheid, gelijk die in Jezus is, aan hen openbaren, en velen zullen zich<br />
nog aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> Zijn volk stellen.<br />
Het Romanisme echter is, als een stelsel, tans niet meer in overeenstemming met het<br />
e<strong>van</strong>gelie <strong>van</strong> Christus, dan in <strong>de</strong> vroegere tijdperken <strong>van</strong> zijn geschie<strong>de</strong>nis. De Protestantse<br />
kerken verkeren in grote duisternis, an<strong>de</strong>rs zou<strong>de</strong>n ze <strong>de</strong> tekenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n<br />
on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n. De bedoelingen en wijze <strong>van</strong> werken <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse Kerk zijn verreikend.<br />
Hij gebruikt allerlei plannen om zijn invloed uit te brei<strong>de</strong>n en zijn macht te vergroten, ten<br />
ein<strong>de</strong> zich voor te berei<strong>de</strong>n op een zware en hardnekkige strijd om <strong>de</strong> heerschappij over <strong>de</strong><br />
wereld te herwinnen, <strong>de</strong> vervolging we<strong>de</strong>r in te voeren, en alles ongedaan te maken, wat het<br />
Protestantisme gedaan heeft. Het Katholicisme wint aan alle zij<strong>de</strong>n veld. Men be-hoeft<br />
slechts het toenemen<strong>de</strong> aantal <strong>van</strong> zijn kerken en kapellen in Protestantse lan<strong>de</strong>n na te gaan.<br />
Men behoeft er slechts op te letten, hoe zeer zijn hogere scholen en semi- narieën in<br />
Amerika in <strong>de</strong> gunst staan, en hoe algemeen ze door Protestanten bezocht wor<strong>de</strong>n. Men<br />
398
ehoeft slechts <strong>de</strong> groei <strong>van</strong> het Spiritualisme in Engeland op te letten, en hoe velen er tot <strong>de</strong><br />
gele<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> Katholieken overgaan. Deze dingen behoor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> bezorgdheid op te<br />
wekken <strong>van</strong> allen, die prijs stellen op <strong>de</strong> zuivere beginselen <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie.<br />
De Protestanten hebben zich met het pausdom ingelaten en het begunstigd; ze hebben<br />
overeenkomsten getroffen en toena<strong>de</strong>ring betoond, welke <strong>de</strong> pauseliken zelven verwon<strong>de</strong>rd<br />
zijn geweest te zien, en niet hebben kunnen verstaan. De mensen sluiten <strong>de</strong> ogen voor het<br />
ware karakter <strong>van</strong> het Romanisme, en <strong>de</strong> gevaren, die <strong>van</strong> zijn oppermacht te duchten zijn.<br />
Het volk moet wakker geschud wor<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> vooruitgang <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze allergevaarlikste vijand<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> burgerlike en godsdienstige vrijheid te weerstaan.<br />
Vele Protestanten verbeel<strong>de</strong>n zich, dat <strong>de</strong> Katholieke godsdienst niet aantrekkelik is, en<br />
dat die wijze <strong>van</strong> eredienst alleen bestaat uit vervelen<strong>de</strong> ceremonieën zon<strong>de</strong>r betekenis.<br />
Hierin vergissen ze zich. Het Romanisme grondt zich wel op misleiding, maar is geen grof<br />
of stotend bedrog. De eredienst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse Kerk is uiterst indrukwekkend. De vertoning<br />
<strong>van</strong> pracht en plechtige kerkelike gebruiken boeit <strong>de</strong> zinnen <strong>van</strong> het volk, en brengt <strong>de</strong> stem<br />
<strong>van</strong> re<strong>de</strong> en geweten tot zwijgen. Het oog wordt bekoord. Prachtige kerken,<br />
indrukwekken<strong>de</strong> optochten, gou<strong>de</strong>n altaren, juwelen relikwiekastjes, uitgezochte<br />
schil<strong>de</strong>rijen en fijn beeldwerk bekoren het schoonheidsgevoel. Ook het oor wordt gestreeld.<br />
De muziek is onovertroffen. De zwellen<strong>de</strong> tonen <strong>van</strong> het volle orgel, samensmeltend met <strong>de</strong><br />
melodie <strong>van</strong> vele stemmen, die <strong>de</strong> hoge koepels en zuilegalerijen <strong>van</strong> <strong>de</strong> grootse kathedralen<br />
vervullen, kunnen niet an<strong>de</strong>rs dan het hart aangrijpen met een gevoel <strong>van</strong> ontzag en eerbied.<br />
Deze uitwendige pracht, praal en ceremonie, die slechts <strong>de</strong> spot drijft met <strong>de</strong> verlangens<br />
<strong>van</strong> een ziel, die moe<strong>de</strong> is <strong>van</strong> <strong>de</strong> last <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>, is een bewijs <strong>van</strong> inwendig ver<strong>de</strong>rf. De<br />
godsdienst <strong>van</strong> Christus behoeft zodanige bekoringen niet tot aanbeveling. In het licht, dat<br />
<strong>van</strong> het kruis afschijnt, vertoont zich het ware Christendom z— rein en liefelik, dat geen<br />
uitwendige versieringen <strong>de</strong> wezenlike waar<strong>de</strong> er<strong>van</strong> kunnen verhogen. Het is <strong>de</strong> schoonheid<br />
<strong>de</strong>r heiligheid, een zachtmoedige en stille geest, die waar<strong>de</strong> heeft bij God. Schitteren<strong>de</strong> stijl<br />
is niet noodzakelik een waarborg <strong>van</strong> reine en hoge gedachten. Verheven opvatting <strong>van</strong><br />
kunst en fijne beschaving <strong>van</strong> <strong>de</strong> smaak komen dikwels voor bij hen, die aards en zinnelik<br />
zijn. Ze wor<strong>de</strong>n menigmaal door Satan gebruikt om <strong>de</strong> mensen <strong>de</strong> behoeften <strong>van</strong> hun ziel te<br />
doen vergeten, het toekomstige, eeuwige leven uit het oog te doen verliezen, zich te doen<br />
afkeren <strong>van</strong> hun oneindige Helper, en hen slechts voor <strong>de</strong>ze wereld te doen leven.<br />
Een godsdienst, die in uiterlikhe<strong>de</strong>n bestaat, is aantrek- kelik voor het onwe<strong>de</strong>rgeboren<br />
hart. De pracht en ceremonie <strong>van</strong> <strong>de</strong> Katholieke eredienst heeft een wegslepen<strong>de</strong>,<br />
betoveren<strong>de</strong> macht, waardoor velen verleid wor<strong>de</strong>n; ze beginnen <strong>de</strong> Roomse Kerk te<br />
beschouwen als <strong>de</strong> eigenlike hemelpoort. Alleen zij, die hun voeten onbeweeglik geplaatst<br />
hebben op het fondament <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid, en wier harten vernieuwd zijn door Gods Geest,<br />
zijn tegen zijn invloed bestand. Dui- zen<strong>de</strong>n, die Christus niet bij on<strong>de</strong>rvinding kennen,<br />
399
zullen er toe geleid wor<strong>de</strong>n, uiterlike vormen <strong>van</strong> godzaligheid zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> kracht te<br />
aanvaar<strong>de</strong>n. Zulk een godsdienst is juist, wat <strong>de</strong> menigte verlangt.<br />
De aanspraak <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk op het recht om vergiffenis <strong>van</strong> zon<strong>de</strong> te schenken, doet <strong>de</strong><br />
Roomsgezin<strong>de</strong> vrijheid gevoelen om te zondigen; en <strong>de</strong> instelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> biecht, zon<strong>de</strong>r<br />
welke geen vergeving door <strong>de</strong> kerk toegestaan wordt, strekt er evenzeer toe, om <strong>de</strong> mens in<br />
het kwaad te stijven. Wie voor een gevallen mens ne<strong>de</strong>rknielt, en in <strong>de</strong> biecht <strong>de</strong> geheime<br />
gedachten en overleggingen <strong>van</strong> zijn hart openlegt, verlaagt zijn menselikheid, en onteert<br />
ie<strong>de</strong>re e<strong>de</strong>le drijfveer <strong>van</strong> zijn ziel. Door <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> zijn leven voor een priester,— een<br />
dwalen<strong>de</strong>, zondige sterveling, en maar ai te dikwels iemand, door wijn en losbandigheid<br />
verlaagd,— open te leggen, valt zijn standaard <strong>van</strong> karakter, en wordt hij dientengevolge<br />
verontreinigd. Zijn voorstelling <strong>van</strong> God wordt verne<strong>de</strong>rd tot <strong>de</strong> gelijkenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> gevallen<br />
mensheid; want <strong>de</strong> priester staat daar als een vertegenwoordiger Gods. Dit verlagen<strong>de</strong><br />
belij<strong>de</strong>nis doen <strong>van</strong> mens aan mens is <strong>de</strong> geheime bron, waaruit veel <strong>van</strong> het kwaad<br />
voortgevloeid is, dat <strong>de</strong> wereld verontreinigt, en toebereidt voor zijn on<strong>de</strong>rgang. En toch is<br />
het aangenamer voor hem, die gaarne aan zichzelf toegeeft, aan een me<strong>de</strong>mens zijn schuld<br />
te belij<strong>de</strong>n, dan <strong>de</strong> ziel open te leggen voor God. Het ligt in <strong>de</strong> menselike aard, liever boete<br />
te doen, dan zon<strong>de</strong> te verzaken; het is ge- makkeliker om het vlees te pijnigen met zakken en<br />
netelen en smarten<strong>de</strong> ketenen, dan vleselike lusten te kruisigen. Zwaar is het juk, dat het<br />
vleselike hart gewillig draagt, liever dan zich te buigen on<strong>de</strong>r het juk <strong>van</strong> Christus.<br />
Er bestaat een treffen<strong>de</strong> gelijkenis tussen <strong>de</strong> Kerk <strong>van</strong> Rome en <strong>de</strong> Joodse kerk ten tij<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste komst <strong>van</strong> Christus. Terwijl <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n heimelik ie<strong>de</strong>r beginsel <strong>van</strong> Gods wet<br />
vertra<strong>de</strong>n, waren ze uiterlik stipt in het nakomen <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorschriften er<strong>van</strong>, en<br />
verzwaar<strong>de</strong>n <strong>de</strong> wet met bepalingen en overleveringen, die gehoorzaamheid pijnlik en lastig<br />
maakten. Gelijk <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n bele<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> wet te eren, zo beweren <strong>de</strong> Roomsgezin<strong>de</strong>n, dat ze<br />
het kruis eerbiedigen. Ze verhogen het symbool <strong>van</strong> het lij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Christus, terwijl ze in hun<br />
leven Hem verloochenen, die door dat symbool wordt voorgesteld.<br />
De Pauseliken hebben kruisen op hun kerken, hun altaren, en hun kle<strong>de</strong>ren. Overal ziet<br />
men het teken <strong>van</strong> het kruis. Overal wordt het uiterlik geëerd en in waar<strong>de</strong> gehou<strong>de</strong>n. Maar<br />
wat Christus geleerd heeft, wordt begraven on<strong>de</strong>r een massa overleveringen, die niets<br />
betekenen, valse verklaringen en strenge eisen. De woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
bijgelovige Jo<strong>de</strong>n zijn met nog meer kracht <strong>van</strong> toepassing op <strong>de</strong> Roomse leidslie<strong>de</strong>n:<br />
“Want ze bin<strong>de</strong>n lasten, die zwaar zijn en kwalik om te dragen, en leggen ze op <strong>de</strong><br />
schou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen; maar ze willen die met hun vinger niet verroeren.” Bekommer<strong>de</strong><br />
zielen wor<strong>de</strong>n in voortduren<strong>de</strong> angst gehou<strong>de</strong>n, vrezen<strong>de</strong> voor <strong>de</strong> toorn <strong>van</strong> een beledig<strong>de</strong><br />
God, terwijl vele <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoge geesteliken <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk in weel<strong>de</strong> en zinsgenot leven.<br />
De dienst <strong>van</strong> beel<strong>de</strong>n en relikwieën, het aanroepen <strong>van</strong> heiligen, en <strong>de</strong> verheffing <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
paus, zijn instellingen <strong>van</strong> Satan, om <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen af te trekken <strong>van</strong> God en Zijn<br />
Zoon. Om hun on<strong>de</strong>rgang te bewerken, tracht hij hun aandacht af te trekken <strong>van</strong> Hem, door<br />
400
Wie alleen zij zaligheid kunnen vin<strong>de</strong>n. Hij bepaalt hen bij allerlei voorwerpen, die in <strong>de</strong><br />
plaats gesteld kunnen wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Hem, die gezegd heeft: “Komt herwaarts tot Mij, allen,<br />
die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u ruste geven.”<br />
Satan tracht voortdurend een verkeer<strong>de</strong> voorstelling te geven <strong>van</strong> Gods karakter, <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
aard <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>, en <strong>van</strong> wat er wezenlik op het spel staat in <strong>de</strong> grote strijd. Zijn valse<br />
re<strong>de</strong>nering vermin<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> verplichting, die <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet oplegt, en geeft <strong>de</strong> mensen<br />
vrijheid om te zondigen. Tegelijkertijd leidt hij er hen toe om valse opvattingen <strong>van</strong> God te<br />
koesteren, zodat ze Hem eer<strong>de</strong>r met angst en haat beschouwen, dan met lief<strong>de</strong>. De<br />
wreedheid <strong>van</strong> zijn eigen karakter wordt aan <strong>de</strong> Schepper toegeschreven; belichaamt zich in<br />
godsdienstige stelsels, en vindt uitdrukking in wijzen <strong>van</strong> aanbidding. Op die manier wordt<br />
het verstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen verblind, en verzekert Satan zich <strong>van</strong> hen als zijn handlangers<br />
om krijg te voeren tegen God. Door verdraai<strong>de</strong> opvattingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like<br />
eigenschappen zijn hei<strong>de</strong>nse volken ertoe gebracht, te geloven, dat er menseoffers nodig<br />
waren om zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Godheid te verzekeren, en vreselike wreedhe<strong>de</strong>n zijn er<br />
on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> vormen <strong>van</strong> afgo<strong>de</strong>dienst gepleegd.<br />
De Rooms Katholieke Kerk, die <strong>de</strong> vormen <strong>van</strong> hei<strong>de</strong>ndom en Christendom verbindt, en<br />
die, gelijk het hei<strong>de</strong>ndom, het karakter <strong>van</strong> God verkeerd voorstelt, heeft zijn toevlucht<br />
genomen tot han<strong>de</strong>lingen, welke niet min<strong>de</strong>r wreed en af- stotelik zijn. In <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong><br />
Rome’s overheersing had men martelwerktuigen om instemming met zijn leerstellingen af<br />
te dwingen. Daar stond <strong>de</strong> brandstapel voor hen, die niet aan zijn eisen wil<strong>de</strong>n voldoen. Er<br />
werd gemoord op een schaal, die nooit bekend zal wor<strong>de</strong>n, totdat het oor<strong>de</strong>el het zal<br />
openbaren. Hoge geesteliken <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, in dienst <strong>van</strong> Satan, hun meester, maakten er hun<br />
studie <strong>van</strong>, mid<strong>de</strong>len uit te vin<strong>de</strong>n, waardoor <strong>de</strong> grootst mogelike foltering kon veroorzaakt<br />
wor<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r een ein<strong>de</strong> te maken aan het leven <strong>van</strong> hun slachtoffer. Het helse werk werd<br />
in veel gevallen herhaald, tot <strong>de</strong> uiterste grens <strong>van</strong> het menselik weerstandsvermogen was<br />
bereikt, tot <strong>de</strong> natuur <strong>de</strong> kamp opgaf, en <strong>de</strong> lij<strong>de</strong>r <strong>de</strong> dood verwelkom<strong>de</strong> als een liefelike<br />
verlossing.<br />
Zodanig was het lot <strong>van</strong> hen, die zich tegen Rome stel<strong>de</strong>n. Voor zijn aanhangers had het<br />
geseltucht, knagen<strong>de</strong> honger, en lichaamskastijding in alle <strong>de</strong>nkbare, walgelike vormen. Om<br />
zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hemel te verzekeren, verkrachtten <strong>de</strong> boetelingen Gods wetten<br />
door <strong>de</strong> wetten <strong>van</strong> <strong>de</strong> natuur te overtre<strong>de</strong>n. Hen werd geleerd, <strong>de</strong> ban<strong>de</strong>n te verbreken,<br />
welke Hij gelegd had om het verblijf <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens op aar<strong>de</strong> te zegenen en te vervroliken. Het<br />
kerkhof bergt miljoenen slachtoffers, die hun leven hebben doorgebracht in een ij<strong>de</strong>l pogen<br />
om hun natuurlik gevoel ten on<strong>de</strong>r te bren- gen, en ie<strong>de</strong>re gedachte en opwelling <strong>van</strong><br />
me<strong>de</strong>gevoel voor hun me<strong>de</strong>mens als Go<strong>de</strong> onwelgevallig te on<strong>de</strong>rdrukken. Indien we <strong>de</strong><br />
vastbera<strong>de</strong>n wreedheid <strong>van</strong> Satan wensen te verstaan, die hij geduren<strong>de</strong> hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n <strong>van</strong> jaren<br />
aan <strong>de</strong> dag gelegd heeft, en dat niet on<strong>de</strong>r hen, welke nooit <strong>van</strong> God gehoord hebben, maar<br />
in het mid<strong>de</strong>n en door <strong>de</strong> gehele uitgestrektheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenheid, zo behoeven we<br />
slechts acht te geven op <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> het Romanisme. Door dit ontzaglike stelsel <strong>van</strong><br />
401
edrog bereikt <strong>de</strong> vorst <strong>van</strong> het kwaad zijn doel om God te onteren en <strong>de</strong> mens ellen<strong>de</strong> aan<br />
te doen. En wanneer we zien, hoe hij er in slaagt om zich te vermommen, en zijn werk door<br />
<strong>de</strong> voorgangers <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk te laten verrichten, kunnen we beter verstaan, waarom hij zo<br />
vijandig tegen <strong>de</strong> Bijbel is. Als dat boek gelezen wordt, wordt <strong>de</strong> barmhartigheid en lief<strong>de</strong><br />
Gods geopenbaard, en wordt het <strong>de</strong> mens dui<strong>de</strong>lik, dat het hem geen <strong>van</strong> die zware lasten<br />
oplegt. Al wat hij vraagt, is een gebroken en ver-slagen hart, een ne<strong>de</strong>rige, gehoorzame<br />
geest.<br />
Christus stel<strong>de</strong> door Zijn leven geen voorbeeld, dat mannen en vrouwen zich in kloosters<br />
moeten opsluiten om geschikt gemaakt te wor<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> hemel. Hij leert nergens, dat<br />
lief<strong>de</strong> en me<strong>de</strong>gevoel moeten wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rdrukt. Het hart <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland vloei<strong>de</strong> over <strong>van</strong><br />
lief<strong>de</strong>. Hoe dichter <strong>de</strong> mens <strong>de</strong> ze<strong>de</strong>like volmaaktheid nabij komt,<strong>de</strong>s te fijner wordt zijn<br />
opmerkingsgave, <strong>de</strong>s te scherper zijn bewustzijn <strong>van</strong> zon<strong>de</strong>, en <strong>de</strong>s te dieper zijn<br />
me<strong>de</strong>gevoel voor <strong>de</strong> bedroef<strong>de</strong>n. De Paus beweert <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>hou<strong>de</strong>r <strong>van</strong> Christus te zijn; maar<br />
hoe kan zijn karakter met dat <strong>van</strong> onze Heiland vergeleken wor<strong>de</strong>n? Heeft men ooit gezien,<br />
dat Christus mensen naar <strong>de</strong> kerker of <strong>de</strong> pijnbank verwees, omdat ze Hem geen eer<br />
betoon<strong>de</strong>n als Koning <strong>de</strong>s hemels? Hoor<strong>de</strong> men Zijn stem diegenen ter dood veroor<strong>de</strong>len,<br />
welke Hem niet aannamen? Toen Hij door <strong>de</strong> mensen <strong>van</strong> een Samaritaans dorp beledigd<br />
werd, werd <strong>de</strong> apostel Johannes met verontwaardiging vervuld en vroeg: “Heer, wilt Gij, dat<br />
we zeggen, dat er vuur <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel zal ne<strong>de</strong>rdalen, en <strong>de</strong>zen verslin<strong>de</strong>n, gelijk ook Elias<br />
gedaan heeft?” Jezus zag met me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n op Zijn discipel ne<strong>de</strong>r, en bestrafte zijn har<strong>de</strong><br />
geest, zeggen<strong>de</strong>: “De Zoon <strong>de</strong>s mensen is niet gekomen om <strong>de</strong> zielen <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen te<br />
ver<strong>de</strong>rven, maar om te behou<strong>de</strong>n.” Hoe verschillend is <strong>de</strong> geest, welke Christus aan <strong>de</strong> dag<br />
leg<strong>de</strong>, <strong>van</strong> die <strong>van</strong> Zijn zogenaam<strong>de</strong> plaatsbekle<strong>de</strong>r.<br />
De Roomse Kerk doet zich tans in een gunstig licht aan <strong>de</strong> wereld voor, en <strong>de</strong>kt zijn lijst<br />
<strong>van</strong> gruwelike wreedhe<strong>de</strong>n met verontschuldigingen toe. Hij heeft zich in kle<strong>de</strong>ren getooid,<br />
die op Christus gelijken; toch is hij onveran<strong>de</strong>rd. Ie<strong>de</strong>r beginsel <strong>van</strong> het pausdom, dat in<br />
vervlogen eeuwen bestaan heeft, bestaat he<strong>de</strong>n ten dage nog. De leerstellingen, die in <strong>de</strong><br />
donkerste eeuwen ontworpen zijn, wor<strong>de</strong>n nog steeds gehuldigd. Laat niemand zich<br />
bedriegen. Het pausdom, waaraan Protestanten tans zo gere<strong>de</strong>lik eer bewijzen, is hetzelf<strong>de</strong>,<br />
dat <strong>de</strong> wereld beheerste in <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hervorming, toen mannen Gods op gevaar <strong>van</strong><br />
hun leven af opston<strong>de</strong>n, om <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loosheid er<strong>van</strong> aan <strong>de</strong> kaak te stellen. Het openbaart<br />
<strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> trots en onbeschaam<strong>de</strong> aanmatiging, waardoor het zich <strong>van</strong> tevoren boven<br />
koningen en vorsten verhief, en zich <strong>de</strong> rechten Gods durf<strong>de</strong> toekennen. Zijn geest is tans<br />
niet min<strong>de</strong>r wreed en <strong>de</strong>spoties, dan toen het <strong>de</strong> vrijheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen vertrad, en <strong>de</strong><br />
heiligen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Allerhoogste dood<strong>de</strong>.<br />
Het pausdom is juist, wat <strong>de</strong> profetie verklaard heeft dat het zijn zou: <strong>de</strong> afval <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
laatste dagen.2 Het maakt een <strong>de</strong>el <strong>van</strong> zijn gedragslijn uit, dat karakter aan te nemen,<br />
waardoor het ‘t best zijn doel bereiken kan; toch verbergt het on<strong>de</strong>r het veran<strong>de</strong>rlike<br />
voorkomen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kameleon on-veran<strong>de</strong>rlik het gif <strong>van</strong> <strong>de</strong> slang. “We zijn niet gehou<strong>de</strong>n<br />
402
om trouw en beloften aan ketters na te komen,“3 verklaart het. Zal <strong>de</strong>ze macht, wiens<br />
oorkon<strong>de</strong> <strong>van</strong> duizend jaren in het bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> heiligen geschreven is, tans als een <strong>de</strong>el <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> kerk <strong>van</strong> Christus wor<strong>de</strong>n erkend? Het is niet zon<strong>de</strong>r re<strong>de</strong>n, dat er in Protestantse lan<strong>de</strong>n<br />
beweerd wordt, dat het Katholicisme tans min<strong>de</strong>r <strong>van</strong> het Protestantisme verschilt dan in<br />
vroegere tij<strong>de</strong>n. Er heeft een veran<strong>de</strong>ring plaats gehad; maar <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>ring ligt niet bij het<br />
pausdom. Het Katholicisme gelijkt ongetwijfeld veel op het Protestantisme <strong>van</strong> onze tijd,<br />
omdat het Protestantisme se<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> <strong>de</strong> hervormers zo zeer ontaard is. Terwijl <strong>de</strong><br />
Protestantse kerken <strong>de</strong> gunst <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld gezocht hebben, heeft een valse lief<strong>de</strong> hun ogen<br />
verblind. Ze zien niet in, dat het niet recht is, goed te geloven <strong>van</strong> alle kwaad; en als<br />
onvermij<strong>de</strong>lik gevolg zullen ze ein<strong>de</strong>lik kwaad <strong>de</strong>nken <strong>van</strong> alle goed. In plaats <strong>van</strong> het<br />
geloof,dat eenmaal aan <strong>de</strong> heiligen overgegeven is,te ver<strong>de</strong>digen, verontschuldigen ze zich<br />
nu als het ware bij <strong>de</strong> Roomse kerk wegens <strong>de</strong> lief<strong>de</strong>loze opinie, die ze over hem gekoesterd<br />
hebben, en vragen vergiffenis voor hun onverdraagzaamheid. 22 Thess. 2:3, 4; 3 Lenfant,<br />
“History of the Council of Constance, ” Deel I, p. 516 (ed. 1728).<br />
Een grote klasse, zelfs <strong>van</strong> hen, die het Romanisme niet gunstig gezind zijn, ducht<br />
weinig gevaar <strong>van</strong> zijn macht en invloed. Velen beweren, dat <strong>de</strong> verstan<strong>de</strong>like en ze<strong>de</strong>like<br />
duisternis, welke er tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> Mid<strong>de</strong>leeuwen heerste, <strong>de</strong> verspreiding <strong>van</strong> zijn leer,<br />
bijgeloof en on<strong>de</strong>rdrukking in <strong>de</strong> hand heeft gewerkt; en dat <strong>de</strong> grotere verstan<strong>de</strong>like<br />
ontwikkeling <strong>van</strong> <strong>de</strong> nieuwere tijd, <strong>de</strong> algemene verspreiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> wetenschap, en <strong>de</strong><br />
toenemen<strong>de</strong> vrijzinnigheid in godsdienstzaken een herleving <strong>van</strong> onverdraagzaamheid en<br />
tirannie onmogelik maken. Er wordt gespot met <strong>de</strong> gedachte, dat er in <strong>de</strong>ze verlichte eeuw<br />
zulk een staat <strong>van</strong> zaken zou kunnen bestaan. Het is waar, dat dit geslacht, door veel licht,<br />
zowel verstan<strong>de</strong>lik, ze<strong>de</strong>lik, als godsdienstig wordt bestraald. Er is licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel af<br />
over <strong>de</strong> wereld uitgegoten door <strong>de</strong> geopen<strong>de</strong> bladzij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Gods heilig woord. Maar men<br />
behoor<strong>de</strong> niet te vergeten, dat hoe groter het licht, dat geschonken wordt, <strong>de</strong>s te groter <strong>de</strong><br />
duisternis is in hen, die het verdraaien of verwerpen.<br />
Een bid<strong>de</strong>nd on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel zou <strong>de</strong> Protestanten het ware karakter <strong>van</strong> het<br />
pausdom tonen, en hen leren, het te verafschuwen en te vlie<strong>de</strong>n; maar velen zijn zo wijs in<br />
eigen oog, dat ze geen behoefte gevoelen om God in ootmoed te zoeken, en alzo in <strong>de</strong><br />
waarheid geleid te wor<strong>de</strong>n. Ofschoon ze zich op hun verlichting beroemen, zijn ze onwetend,<br />
zowel wat <strong>de</strong> schriften als <strong>de</strong> kracht Gods aangaat. Ze moeten het een of an<strong>de</strong>re mid<strong>de</strong>l<br />
hebben om hun geweten tot zwijgen te brengen; en ze zoeken dat mid<strong>de</strong>l, dat minst geestelik<br />
en verne<strong>de</strong>rend is. Wat ze wensen, is een mid<strong>de</strong>l om God te vergeten, en dat toch zal kunnen<br />
doorgaan voor een mid<strong>de</strong>l om aan Hem te ge<strong>de</strong>nken. Het Pausdom is wel berekend om in <strong>de</strong><br />
behoeften <strong>van</strong> zulke mensen te voorzien. Het biedt juist het ware aan twee klassen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
mensheid, die bijna <strong>de</strong> gehele wereld in zich sluiten — <strong>de</strong>genen, welke door hun verdiensten,<br />
en <strong>de</strong>genen, die in hun zon<strong>de</strong>n wensen zalig te wor<strong>de</strong>n. Hier ligt het geheim <strong>van</strong> zijn macht.<br />
Een tijd <strong>van</strong> grote verstan<strong>de</strong>like duisternis heeft zich bevor<strong>de</strong>rlik betoond aan het<br />
welslagen <strong>van</strong> het pausdom. Wat nu nog blijken zal, is, dat een tijd <strong>van</strong> groot, ver- stan<strong>de</strong>lik<br />
403
licht even bevor<strong>de</strong>rlik is aan zijn welslagen. In vervlogen eeuwen, toen <strong>de</strong> mensen zon<strong>de</strong>r<br />
Gods woord en buiten <strong>de</strong> kennis <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid leef<strong>de</strong>n, waren hun ogen geblinddoekt, en<br />
wer<strong>de</strong>n er duizen<strong>de</strong>n verstrikt, omdat ze het net niet zagen, dat voor hun voet gespannen<br />
was. In het tegenwoordige geslacht zijn er velen, wier ogen verblind wor<strong>de</strong>n door het<br />
schitterend licht <strong>van</strong> menselike beschouwingen, “valselik genaam<strong>de</strong> wetenschap;” ze<br />
merken het net niet op, en lopen er even gere<strong>de</strong>lik in, als waren ze geblinddoekt. Het was<br />
Gods doel, dat <strong>de</strong> verstan<strong>de</strong>like vermogens <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens beschouwd zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n als een<br />
gift <strong>van</strong> zijn schepper, en in <strong>de</strong> dienst <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid en gerechtigheid zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n<br />
gebruikt; maar wanneer trots en eerzucht gekoesterd wor<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> mensen hun eigen<br />
theorieën boven Gods woord stellen, kan verlichting meer kwaad doen dan onwetendheid.<br />
Aldus zal <strong>de</strong> valse wetenschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> tegenwoordige tijd, die het geloof in <strong>de</strong> Bijbel<br />
on<strong>de</strong>rmijnt, zich even voor<strong>de</strong>lig bewijzen tot bereiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg voor <strong>de</strong> aanname <strong>van</strong> het<br />
pausdom met zijn aantrekkelike vormen, als het onthou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> kennis <strong>de</strong> weg baan<strong>de</strong> voor<br />
Zijn verheffing in <strong>de</strong> Mid<strong>de</strong>leeuwen.<br />
In <strong>de</strong> bewegingen, welke tans in <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten aan <strong>de</strong> gang zijn, om<br />
staatson<strong>de</strong>rsteuning te verkrijgen voor <strong>de</strong> instellingen en gebruiken <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, volgen <strong>de</strong><br />
Protestanten <strong>de</strong> voetstappen <strong>van</strong> <strong>de</strong> pausgezin<strong>de</strong>n. Neen, nog meer, ze openen <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur voor<br />
het pausdom om in het Protestantse Amerika het oppergezag te herwinnen, dat het in <strong>de</strong><br />
Ou<strong>de</strong> wereld verloren heeft. En wat <strong>de</strong>ze beweging <strong>van</strong> nog meer gewicht maakt, is het feit,<br />
dat gedwongen Zondagviering het voornaamste doel is, dat men zich voorstelt,— een<br />
gebruik, dat zijn oorsprong in Rome gehad heeft, en hetwelk Rome aangeeft als een teken<br />
<strong>van</strong> zijn gezag. Het is <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> het pausdom,— <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> gelijkvormigheid aan<br />
wereldse gebruiken, <strong>de</strong> eerbied voor menselike overleveringen boven <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods,—<br />
die <strong>de</strong> Protestantse kerken heeft doortrokken, en er ze toe leidt, om <strong>de</strong> Zondag te verheffen,<br />
gelijk het pausdom dat <strong>van</strong> tevoren gedaan heeft.<br />
Indien <strong>de</strong> lezer <strong>de</strong> werktuigen wenst te kennen, welke in <strong>de</strong> strijd, die spoedig te komen<br />
staat, gebruikt zullen wor<strong>de</strong>n, behoeft hij slechts na te gaan, wat <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis opgetekend<br />
heeft aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len, die Rome in vervlogen eeuwen voor hetzelf<strong>de</strong> doel heeft<br />
aangewend. Indien hij wenst te weten, hoe pausgezin<strong>de</strong>n en Protestanten verenigd met hen<br />
zullen han<strong>de</strong>len, die hun leerstellingen verwerpen, laat hem dan letten op <strong>de</strong> geest, die Rome<br />
geopenbaard heeft tegenover <strong>de</strong> Sabbat en <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>digers daar<strong>van</strong>. Koninklike edikten,<br />
algemene verga<strong>de</strong>ringen en kerkelike instellingen, door <strong>de</strong> wereldlike macht gesteund,<br />
vorm<strong>de</strong>n <strong>de</strong> lad<strong>de</strong>r, waarlangs het hei<strong>de</strong>nse feest zijn ereplaats in <strong>de</strong> Christelike wereld<br />
bereikt heeft. De eerste publieke maatregel, waardoor het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondag<br />
verplichtend werd gesteld, was <strong>de</strong> wet, door Konstantijn uitgevaardigd.1 Dit edikt eiste, dat<br />
<strong>de</strong> ste<strong>de</strong>lingen op “<strong>de</strong> eerbiedwaardige dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon” zou<strong>de</strong>n rusten, maar stond<br />
landlie<strong>de</strong>n toe, hun veldarbeid voort te zetten. Ofschoon het in werkelikheid een hei<strong>de</strong>nse<br />
wet was, werd hij door <strong>de</strong> keizer <strong>van</strong> kracht gemaakt, nadat hij in naam het Christendom<br />
had aangenomen.<br />
404
Daar het koninklike bevelschrift niet voldoen<strong>de</strong> <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> het God<strong>de</strong>lik gezag bleek<br />
in te nemen, kwam Eusebius, een bisschop, die <strong>de</strong> gunst <strong>van</strong> vorsten zocht, en die <strong>de</strong><br />
biezon<strong>de</strong>re vriend en vleier <strong>van</strong> Konstantijn was, met <strong>de</strong> bewering voor <strong>de</strong> dag, dat Christus<br />
<strong>de</strong> Sabbat op <strong>de</strong> Zondag had overgezet. Geen enkele tekst uit <strong>de</strong> Schrift werd aangegeven<br />
om <strong>de</strong> nieuwe leer te bewijzen. Eusebius erkent er onbewust zelf <strong>de</strong> valsheid <strong>van</strong>, en wijst<br />
op <strong>de</strong> ware bewerkers <strong>van</strong> <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>ring. “Alle dingen,” zegt hij, “die op <strong>de</strong> Sabbat gedaan<br />
moesten wor<strong>de</strong>n, die hebben wij op <strong>de</strong> dag <strong>de</strong>s Heren overgebracht.” Doch hoe ongegrond<br />
het ook was, toch had het argument voor <strong>de</strong> Zondag <strong>de</strong> uitwerking, dat het <strong>de</strong> mensen<br />
aanmoedig<strong>de</strong> tot het vertre<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Sabbat <strong>de</strong>s Heren. Al <strong>de</strong>genen, die door <strong>de</strong> wereld<br />
wensten geëerd te wor<strong>de</strong>n, namen <strong>de</strong> algemene feestdag aan. Naarmate het pausdom vaster<br />
voet kreeg, werd het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondagsverheffing voortgezet.<br />
Een tijd lang hiel<strong>de</strong>n <strong>de</strong> mensen zich met veldarbeid bezig, wanneer ze niet naar <strong>de</strong> kerk<br />
gingen, en werd <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> dag nog als <strong>de</strong> Sabbat beschouwd. Doch langzamerhand kwam<br />
er veran<strong>de</strong>ring. Aan hen, die heilige ambten bekleed<strong>de</strong>n, werd verbo<strong>de</strong>n op Zondag een<br />
vonnis uit te spreken in een burgerlik twistgeding. Spoedig daarna werd aan alle personen,<br />
<strong>van</strong> welke rang ook, gebo<strong>de</strong>n, zich <strong>van</strong> gewone arbeid te onthou<strong>de</strong>n, op straffe <strong>van</strong> een<br />
boete voor vrijen, en slagen voor dienstbaren. Later werd er besloten, dat rijken zou<strong>de</strong>n<br />
gestraft wor<strong>de</strong>n met het verlies <strong>van</strong> <strong>de</strong> helft <strong>van</strong> hun bezittingen; en ein<strong>de</strong>lik, dat ze slaven<br />
zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n gemaakt, 1321 n. C.; zie Aanhangsel; 1Cox, R.,“Sabbath Laws and Sabbath<br />
Duties,” p. 538 (ed. 1853). indien ze halsstarrig bleven. De lagere klassen zou<strong>de</strong>n levenslang<br />
verbannen wor<strong>de</strong>n.<br />
Ook bedien<strong>de</strong> zich men <strong>van</strong> won<strong>de</strong>ren. On<strong>de</strong>r meer wordt er verhaald, dat terwijl een<br />
landman, die zijn akker op Zondag ging ploegen, zijn ploeg met een ijzer schoonmaakte, het<br />
ijzer aan zijn hand bleef vastkleven, en hij het twee jaren lang met zich moest ronddragen,<br />
“tot zijn zeer grote pijn en schan<strong>de</strong>.” Later gaf <strong>de</strong> paus last, dat <strong>de</strong> priesters <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
gemeenten <strong>de</strong> Zofidagschendcrs zou<strong>de</strong>n vermanen, en <strong>van</strong> hen verlangen, dat zij naar <strong>de</strong><br />
kerk zou<strong>de</strong>n gaan en hun gebe<strong>de</strong>n waarnemen, opdat ze niet het een of an<strong>de</strong>re grote onheil<br />
over zich- zelven en hun buren zou<strong>de</strong>n brengen. Een geestelike raad voer<strong>de</strong> <strong>de</strong> bewijsgrond<br />
aan, waar<strong>van</strong> se<strong>de</strong>rt zo algemeen gebruik is gemaakt, zelfs, door Protestanten, dat <strong>de</strong><br />
Zondag <strong>de</strong> Sabbat moet zijn, omdat er mensen door <strong>de</strong> bliksem getroffen wer<strong>de</strong>n, terwijl ze<br />
op Zondag werkten. “Het is dui<strong>de</strong>lik,” zei<strong>de</strong>n <strong>de</strong> prelaten, “hoe groot Gods misnoegen was<br />
over hun verwaarlozing <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze dag.” Toen werd er een beroep gedaan op priesters en<br />
predikanten, koningen en prinsen, en alle getrouwen, “om hun uiterste pogingen in het werk<br />
te stellen, om <strong>de</strong> dag we<strong>de</strong>r in zijn ereplaats te herstellen, en hem in <strong>de</strong> toekomst vromer te<br />
doen vieren voor <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> naam <strong>van</strong> het Christendom.”<br />
Daar <strong>de</strong> <strong>de</strong>kreten <strong>van</strong> <strong>de</strong> raadsverga<strong>de</strong>ringen onvoldoen<strong>de</strong> bleken, werd <strong>de</strong> wereldlike<br />
overheid verzocht, een edikt uit te vaardigen, dat <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> het volk met schrik zou<br />
vervullen, en hen dwingen om zich <strong>van</strong> Zondagsarbeid te onthou<strong>de</strong>n. Op een syno<strong>de</strong>, die te<br />
Rome bijeenkwam, wer<strong>de</strong>n alle vorige besluiten opnieuw en met grotere kracht en<br />
405
plechtigheid bevestigd. Ook wer<strong>de</strong>n ze opgenomen in <strong>de</strong> geestelike wet, en voor bijna <strong>de</strong><br />
gehele Christenheid door <strong>de</strong> wereldlike overhe<strong>de</strong>n verplichtend gesteld. Toch bracht het<br />
gebrek aan schriftuurlik gezag voor <strong>de</strong> Zondag niet weinig verlegenheid te weeg. De<br />
mensen betwijfel<strong>de</strong>n het recht <strong>van</strong> hun leraren, om <strong>de</strong> besliste verklaring <strong>van</strong> Jehova “<strong>de</strong><br />
zeven<strong>de</strong> dag is <strong>de</strong> Sabbat <strong>de</strong>s Heren uws Gods” ter zij<strong>de</strong> te stellen ten ein<strong>de</strong> <strong>de</strong> dag <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
zon te heiligen. Om het gemis aan bewijs in <strong>de</strong> Bijbel goed te maken, waren er an<strong>de</strong>re<br />
toevluchten nodig. Een ijverig voorstan<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondag, die tegen het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
twaalf<strong>de</strong> eeuw <strong>de</strong> kerken <strong>van</strong> Engeland bezocht, werd door getrouwe getuigen voor <strong>de</strong><br />
waarheid tegengestaan; en zijn pogingen waren z— vruchteloos, dat hij enige tijd het land<br />
verliet, en op mid<strong>de</strong>len peins<strong>de</strong> om zijn leer kracht bij te zetten.<br />
Toen hij terugkeer<strong>de</strong>, was het ontbreken<strong>de</strong> verschaft, en het werk, dat hij daarna <strong>de</strong>ed,<br />
gelukte hem beter. Hij bracht een geschrift met zich me<strong>de</strong>, dat <strong>van</strong> God-zelf gezegd werd te<br />
komen, en het vereiste gebod voor het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondag bevatte, met vreselike<br />
bedreigingen om <strong>de</strong> onge- hoorzamen schrik aan te jagen. Dit kostbare dokument — een<br />
even laag namaaksel als <strong>de</strong> instelling, die het moest on<strong>de</strong>rsteunen — werd gezegd uit <strong>de</strong><br />
hemel gevallen, en te Jeruzalem gevon<strong>de</strong>n te zijn, en wel op het altaar <strong>van</strong> <strong>de</strong> heilige<br />
Simeon, op Golgotha. Maar in werkelikheid was het pauselik paleis te Rome <strong>de</strong> bron,<br />
waaruit het voortkwam. Bedriegerijen en vervalsingen om <strong>de</strong> macht en <strong>de</strong> bloei <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk<br />
te bevor<strong>de</strong>ren, zijn te allen tij<strong>de</strong> door <strong>de</strong> pauselike priesterschap gewettigd.<br />
Het geschrift verbood alle werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> negen<strong>de</strong> ure, d. i. drie uur, op Zaterdag namiddag,<br />
tot zonsopgang op Maandag; en het gezag er<strong>van</strong> werd verklaard door vele won<strong>de</strong>rtekenen<br />
bevestigd te zijn. Er werd gezegd, dat personen, die na het vastgestel<strong>de</strong> uur gewerkt had<strong>de</strong>n,<br />
door verlamming getroffen waren. Een molenaar, die geprobeerd had zijn koren te malen,<br />
had een stroom bloed zien vloeien in plaats <strong>van</strong> meel, en het molenrad was gaan stilstaan,<br />
hoewel er een sterke stroom water was. Een vrouw, die <strong>de</strong>eg in <strong>de</strong> oven had gezet, vond het<br />
ongebakken, toen ze het er uit nam, ofschoon <strong>de</strong> oven zeer heet was. Een an<strong>de</strong>re, die op het<br />
negen<strong>de</strong> uur het <strong>de</strong>eg klaar had om te bakken, maar die besloot het tot Maandag te laten<br />
overstaan,bevond <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> dag,dat het in bro<strong>de</strong>n veran<strong>de</strong>rd, en door God<strong>de</strong>like kracht<br />
gebakken was. Een man, die na <strong>de</strong> negen<strong>de</strong> ure op Zaterdag brood had gebakken, zag er<br />
bloed uit komen, toen hij het <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> morgen brak. Door <strong>de</strong>rgelijke bespot- telike en<br />
bijgelovige verdichtselen trachtten <strong>de</strong> voorstan<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondag <strong>de</strong> heiligheid er<strong>van</strong> vast<br />
te stellen.<br />
In Schotland, evenals in Engeland, werd er groter ontzag voor <strong>de</strong> Zondag bewerkt door<br />
er een <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> Sabbat aan te verbin<strong>de</strong>n. Maar <strong>de</strong> tijd, die men eiste, dat hij gevierd<br />
zou wor<strong>de</strong>n, was verschillend. Een edikt <strong>van</strong> <strong>de</strong> koning <strong>van</strong> Schotland verklaar<strong>de</strong>, dat<br />
“Zaterdag, <strong>van</strong> twaalf uur op <strong>de</strong> middag af, heilig gerekend moest wor<strong>de</strong>n,” en dat niemand,<br />
<strong>van</strong> die tijd af tot Maandagmorgen toe, zich bezig mocht hou<strong>de</strong>n met wereldse zaken. Doch<br />
niettegenstaan<strong>de</strong> al <strong>de</strong> pogingen, om <strong>de</strong> heiligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondag vast te stellen, erken<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> pausgezin<strong>de</strong>n zelven in het openbaar het God<strong>de</strong>lik gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> Sabbat, en <strong>de</strong> menselike<br />
406
oorsprong <strong>van</strong> <strong>de</strong> instelling, die zijn plaats had ingenomen. In <strong>de</strong> zestien<strong>de</strong> eeuw verklaar<strong>de</strong><br />
een pau- selik koncilie dui<strong>de</strong>lik: “Laat alle Christenen eraan <strong>de</strong>nken, dat <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> dag<br />
door God geheiligd is, en aangenomen en gehou<strong>de</strong>n niet alleen door <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n, maar door<br />
alle an<strong>de</strong>ren, die belij<strong>de</strong>n God te dienen; ofschoon wij, Christenen, hun Sabbat in <strong>de</strong> dag <strong>de</strong>s<br />
Heren veran<strong>de</strong>rd hebben.” Zij, die <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet veran<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n, wisten goed, wat ze<br />
<strong>de</strong><strong>de</strong>n. Ze plaatsten zich met beslistheid boven God.<br />
Een treffend voorbeeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> wijze, waarop Rome <strong>de</strong>genen behan<strong>de</strong>lt, die er in<br />
gevoelen <strong>van</strong> verschillen, werd gegeven door <strong>de</strong> lange en bloedige vervolging <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Wal<strong>de</strong>nzen, sommigen <strong>van</strong> wie <strong>de</strong> Sabbat hiel<strong>de</strong>n. An<strong>de</strong>ren hebben op gelijke wijze gele<strong>de</strong>n<br />
voor hun trouw aan het vier<strong>de</strong> gebod. Vooral is <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerken <strong>van</strong> Ethiopië<br />
en Abyssinië betekenisvol. Te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> don-kerheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Mid<strong>de</strong>leeuwen wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
Christenen in Mid<strong>de</strong>n-Afrika uit het oog verloren, en door <strong>de</strong> wereld vergeten, en een aantal<br />
eeuwen lang genoten ze vrijheid in <strong>de</strong> uitoefening <strong>van</strong> hun geloof. Maar ein<strong>de</strong>lik hoor<strong>de</strong><br />
Rome <strong>van</strong> hun bestaan, en al spoedig werd <strong>de</strong> keizer <strong>van</strong> Abyssinië verlokt om <strong>de</strong> paus als<br />
ste<strong>de</strong>hou<strong>de</strong>r <strong>van</strong> Christus te erkennen. Ver- volgens wer<strong>de</strong>n ook an<strong>de</strong>re dingen toegegeven.<br />
Er werd een edikt uitgevaardigd, waarin het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Sabbat op <strong>de</strong> strengste straffen<br />
verbo<strong>de</strong>n werd. De pauselike tirannie werd echter spoedig zulk een ondragelik juk, dat <strong>de</strong><br />
Abyssiniërs besloten, het <strong>van</strong> hun schou<strong>de</strong>rs af te schud<strong>de</strong>n. Na een vreselike strijd wer<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> Roomsen uit hun landpalen verbannen, en werd het ou<strong>de</strong> geloof we<strong>de</strong>r hersteld. De<br />
kerken verheug<strong>de</strong>n zich in hun vrijheid, en vergaten nimmer <strong>de</strong> les, die ze geleerd had<strong>de</strong>n<br />
aangaan<strong>de</strong> het bedrog, het fanatisme, en <strong>de</strong> <strong>de</strong>spotiese macht <strong>van</strong> Rome. Zij stel<strong>de</strong>n zich<br />
tevre<strong>de</strong>n met in hun eenzaam rijk onbekend te blijven aan <strong>de</strong> overige Christenheid.<br />
De kerken <strong>van</strong> Afrika hiel<strong>de</strong>n <strong>de</strong> sabbat, zoals die door <strong>de</strong> pauselike kerk gehou<strong>de</strong>n werd<br />
v——r zijn algehele afval. Terwijl ze <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> dag heilig<strong>de</strong>n uit gehoorzaamheid aan het<br />
gebod <strong>van</strong> God, onthiel<strong>de</strong>n ze zich <strong>van</strong> werk in overeenstemming met het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
kerk. Toen het <strong>de</strong> hoogste macht in han<strong>de</strong>n kreeg, had Rome <strong>de</strong> sabbat Gods vertre<strong>de</strong>n om<br />
zijn eigen dag te verhogen; maar <strong>de</strong> kerken <strong>van</strong> Afrika, die bijna duizend jaren lang<br />
verborgen gebleven waren, <strong>de</strong>el<strong>de</strong>n niet in <strong>de</strong>ze afval. Toen ze on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> heerschappij <strong>van</strong><br />
Rome vervielen, wer<strong>de</strong>n ze gedwongen, <strong>de</strong> ware Sabbat op zij<strong>de</strong> te stellen en <strong>de</strong> valse te<br />
eren; maar zodra ze hun onafhankelikheid herwonnen, keer<strong>de</strong>n ze tot <strong>de</strong> gehoorzaamheid<br />
<strong>van</strong> het vier<strong>de</strong> gebod terug.<br />
Deze oorkon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het verle<strong>de</strong>n openbaren dui<strong>de</strong>lik <strong>de</strong> vijandschap <strong>van</strong> Rome tegen <strong>de</strong><br />
ware Sabbat en <strong>de</strong> voorstan<strong>de</strong>rs er<strong>van</strong>, zowel als <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len welke het aanwendt om zijn<br />
eigengemaakte instelling te doen eren. Gods woord leert, dat die tonelen zich zullen<br />
herhalen, wanneer paus- gezin<strong>de</strong>n en Protestanten zich verenigen om <strong>de</strong> Zondag te verhogen.<br />
De profetie <strong>van</strong> Openbaring 13 zegt, dat <strong>de</strong> macht, die door het beest met lamshoornen<br />
voorgesteld wordt, maakt, dat “<strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, en die daarin wonen,” het pausdom zullen<br />
aanbid<strong>de</strong>n — aldaar aangegeven on<strong>de</strong>r het beeld <strong>van</strong> het beest “gelijk een par<strong>de</strong>l.” Het beest<br />
met twee hoornen moet ook zeggen “tot <strong>de</strong>genen, die op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> wonen, dat ze het beest<br />
407
een beeld zou<strong>de</strong>n maken;” en ver<strong>de</strong>r moet het gebie<strong>de</strong>n, dat aan “kleinen en groten, en<br />
rijken en armen, en vrijen en dienstknechten,” gegeven wordt “het merkteken <strong>van</strong> het beest.”<br />
Er is aangetoond, dat <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten <strong>de</strong> macht zijn, welke voorgesteld wordt door het<br />
beest met <strong>de</strong> hoornen gelijk een lam, en dat <strong>de</strong>ze profetie vervuld zal wor<strong>de</strong>n, wanneer <strong>de</strong><br />
Verenig<strong>de</strong> Staten het vieren <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondag, dat Rome beweert <strong>de</strong> biezon<strong>de</strong>re erkentenis <strong>van</strong><br />
zijn opperheerschappij te zijn, verplichtend zal maken.<br />
Doch in <strong>de</strong>ze huldiging <strong>van</strong> het pausdom zullen <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten niet alleen staan.<br />
De invloed <strong>van</strong> Rome in <strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n, die eens zijn heerschappij erken<strong>de</strong>n, is nog lang niet<br />
vernietigd. De profetie voorspelt een herstelling <strong>van</strong> zijn macht. “En ik zag een <strong>van</strong> zijn<br />
hoof<strong>de</strong>n als tot <strong>de</strong> dood gewond, en zijn do<strong>de</strong>like won<strong>de</strong> werd genezen; en <strong>de</strong> gehele aar<strong>de</strong><br />
verwon<strong>de</strong>r<strong>de</strong> zich achter het beest.” Het toebrengen <strong>van</strong> <strong>de</strong> do<strong>de</strong>like won<strong>de</strong> wijst op <strong>de</strong> val<br />
<strong>van</strong> het pausdom in 1798. Hierna, zegt <strong>de</strong> profeet, “werd zijn do<strong>de</strong>like won<strong>de</strong> genezen; en<br />
<strong>de</strong> gehele aar<strong>de</strong> verwon<strong>de</strong>r<strong>de</strong> zich achter het beest.” Paulus zegt dui<strong>de</strong>lik, dat <strong>de</strong> mens <strong>de</strong>r<br />
zon<strong>de</strong> zal blijven voortbestaan tot <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren. Tot het uiterste <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd zal<br />
hij zijn verleidingswerk voortzetten. En <strong>de</strong> Ziener verklaart, alsme<strong>de</strong> op het pausdom<br />
doelen<strong>de</strong>: “Allen, die op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> wonen, zullen het aanbid<strong>de</strong>n, welker namen niet zijn<br />
geschreven in het boek <strong>de</strong>s levens.” Zowel in <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> als in <strong>de</strong> Nieuwe wereld zal er hul<strong>de</strong><br />
aan het pausdom bewezen wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> eer, welke zal wor<strong>de</strong>n toegekend aan <strong>de</strong><br />
Zondagsinstelling, die alleen op het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse Kerk berust.<br />
Meer dan vijftig jaren lang hebben zij, die in <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten <strong>de</strong> profetieën<br />
bestu<strong>de</strong>ren, dit getuigenis aan <strong>de</strong> wereld verkondigd. In <strong>de</strong> gebeurtenissen, die tans plaats<br />
grijpen, ziet men, dat <strong>de</strong> vervulling <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorspelling met snelheid na<strong>de</strong>rt. Bij Protestantse<br />
leraren vindt men <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> bewering <strong>van</strong> God<strong>de</strong>lik gezag voor het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondag,<br />
en hetzelf<strong>de</strong> gebrek aan bewijs uit <strong>de</strong> Schrift, als bij <strong>de</strong> pauselike lei<strong>de</strong>rs, die won<strong>de</strong>ren<br />
verzonnen om <strong>de</strong> plaats in te nemen <strong>van</strong> een bevel <strong>van</strong> God. De bewering, dat <strong>de</strong> mensen<br />
door. Gods oor<strong>de</strong>len bezocht wor<strong>de</strong>n, omdat ze <strong>de</strong> Zondagsabbat breken, zal herhaald<br />
wor<strong>de</strong>n; men begint er reeds <strong>van</strong> te horen. Ook wint een beweging om het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Zondag verplichtend te maken, snel veld.<br />
De Roomse Kerk is merkwaardig in zijn sluwheid en geslepenheid. Hij kan gissen, wat<br />
er gebeuren zal. Hij wacht zijn tijd af, daar hij ziet, dat <strong>de</strong> Protestantse kerken hem hul<strong>de</strong><br />
bewijzen door <strong>de</strong> valse sabbat aan te nemen, en plannen beramen om die verplichtend te<br />
maken door juist <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len, die hijzelf in vervlogen tij<strong>de</strong>n heeft gebruikt. Degenen,<br />
die het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid verwerpen, zullen er nog toe komen, <strong>de</strong> hulp in te roepen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>ze macht, die zichzelf onfeilbaar noemt, ten ein<strong>de</strong> een instelling te verhogen, die door<br />
hem is ontstaan. Het valt niet moeilik te berekenen, hoe gere<strong>de</strong>lik hij <strong>de</strong> Protestanten in dit<br />
werk zal te hulp komen. Wie verstaan beter dan <strong>de</strong> pauselike leidslie<strong>de</strong>n, hoe er gehan<strong>de</strong>ld<br />
moet wor<strong>de</strong>n met hen, die <strong>de</strong> kerk ongehoorzaam zijn? De Rooms Katholieke Kerk vormt<br />
met al zijn vertakkingen door <strong>de</strong> gehele wereld één grote organisatie on<strong>de</strong>r het beheer <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> pauselike stoel, met het doel, zijn belangen te bevor<strong>de</strong>ren. Aan zijn miljoenen<br />
408
avondmaalgangers in ie<strong>de</strong>r land op aar<strong>de</strong> wordt geleerd, dat ze zich verbon<strong>de</strong>n moeten<br />
rekenen om gehoorzaamheid aan <strong>de</strong> paus te bewijzen. Wat hun nationaliteit of hun regering<br />
ook wezen mag, ze moeten het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk achten als boven alle an<strong>de</strong>r staan<strong>de</strong>.<br />
Ofschoon ze <strong>de</strong> eed mogen afleggen <strong>van</strong> getrouwheid aan <strong>de</strong> staat, zo ligt daarachter toch <strong>de</strong><br />
eed <strong>van</strong> gehoorzaamheid aan Rome, die hen <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re belofte vrijstelt, welke scha<strong>de</strong>lik aan<br />
Rome’s belangen zou kunnen zijn.<br />
De geschie<strong>de</strong>nis gewaagt <strong>van</strong> Rome’s sluwe en aanhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> pogingen om zich in te<br />
dringen in <strong>de</strong> aangelegenhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> natieën; en om, wanneer het vaste voet gekregen heeft,<br />
zijn eigen doelein<strong>de</strong>n te bevor<strong>de</strong>ren, zelfs al brengen die vorsten en volk tot on<strong>de</strong>rgang. In<br />
het jaar 1204 dwong Paus Innocentius III. <strong>van</strong> Peter II., koning <strong>van</strong> Arragon, <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong><br />
buitengewone eed af: “Ik, Peter, koning <strong>van</strong> <strong>de</strong> Arragoniërs, belijd en beloof, immer<br />
getrouw en gehoorzaam te zullen zijn aan mijn heer, Paus Innocentius, zijn Katholieke<br />
opvolgers, en <strong>de</strong> Roomse Kerk, en getrouwelik mijn koninkrijk in gehoorzaamheid aan hem<br />
te hou<strong>de</strong>n, het Katholieke geloof te ver<strong>de</strong>digen, en ketterse laaghe<strong>de</strong>n te vervolgen.” Dit<br />
stemt overeen met <strong>de</strong> aanspraken betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse opperpriester, dat<br />
“het wettig voor hem is om keizers af te zetten,” en dat “hij on<strong>de</strong>rdanen ontheffen kan <strong>van</strong><br />
hun getrouwheid aan onrechtvaardige heersers.”<br />
En wat niet vergeten moet wor<strong>de</strong>n, is, dat Rome er roem op draagt, dat het nooit<br />
veran<strong>de</strong>rt. De beginselen <strong>van</strong> Gregorius VII. en Innocentius III. zijn nog steeds <strong>de</strong><br />
beginselen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Rooms Katholieke Kerk. En had hij slechts <strong>de</strong> macht, hij zou ze tans met<br />
evenveel kracht in werking stellen als in vorige eeuwen. De Protestanten beseffen weinig<br />
wat ze doen, wanneer ze hulp <strong>van</strong> Rome <strong>de</strong>nken aan te nemen, om <strong>de</strong> Zondag te handhaven.<br />
Terwijl zij hun aandacht wij<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> bereiking <strong>van</strong> hun doel, streeft Rome ernaar om zijn<br />
macht opnieuw te vestigen, en zijn verloren opperheerschappij te herstellen. Laat het<br />
beginsel maar eerst erkend zijn in <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten, dat <strong>de</strong> kerk <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> staat<br />
mag aanwen<strong>de</strong>n of beheersen; dat godsdienstige gebruiken door wereldlike wetten<br />
verplichtend mogen wor<strong>de</strong>n gemaakt; met één woord, dat het gezag <strong>van</strong> kerk en staat het<br />
geweten plichten moet voorschrijven,— en <strong>de</strong> triomf <strong>van</strong> Rome in dit land zal verzekerd<br />
zijn.<br />
Gods woord heeft gewaarschuwd tegen het na<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> gevaar; wordt die waarschuwing<br />
in <strong>de</strong> wind geslagen, dan zal <strong>de</strong> Protestantse wereld zien, wat Rome’s plannen eigenlik zijn;<br />
maar dan zal het te laat zijn om aan <strong>de</strong> valstrik te ontkomen. Zijn macht groeit in stilte aan.<br />
Zijn leerstellingen oefenen invloed uit in raadzalen, in kerken, en in <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
mensen. Het richt zijn hoge, hechte gebouwen op, in <strong>de</strong> geheime schuilhoeken waar<strong>van</strong> zijn<br />
vroegere vervolgingen voortgezet zullen wor<strong>de</strong>n. Heimelik, en zon<strong>de</strong>r ver<strong>de</strong>nking op zich te<br />
la<strong>de</strong>n, versterkt het zijn macht om zijn eigen plannen te doen gelukken, wanneer <strong>de</strong> tijd zal<br />
gekomen zijn, dat het zijn slag kan slaan. Al wat het begeert, is ruimte om zijn werk te doen,<br />
en die is het bezig te krijgen. We zullen spoedig zien en gevoelen, wat <strong>de</strong> bedoeling is <strong>van</strong><br />
409
het Roomse element. Allen, die Gods woord geloven en gehoorzamen, zullen zich daardoor<br />
verwijt en vervolging op <strong>de</strong> hals halen.<br />
410
Hoofdstuk 36 — De Na<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> Strijd<br />
Se<strong>de</strong>rt het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote strijd in <strong>de</strong> hemel is het Satans toeleg geweest, <strong>de</strong> wet<br />
Gods te niet te doen. Om dit ten uitvoer te brengen, stond hij tegen <strong>de</strong> Schepper op; en<br />
ofschoon hij uit <strong>de</strong> hemel geworpen werd, heeft hij <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> strijd op aar<strong>de</strong> voortgezet.<br />
Mensen te bedriegen, en hen aldus tot overtreding <strong>van</strong> Gods wet te brengen, is het doel,<br />
waarnaar hij volhar<strong>de</strong>nd heeft gestreefd. Hetzij dit doel bereikt wordt door <strong>de</strong> wet in zijn<br />
geheel op zij<strong>de</strong> te zetten, of door een <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorschriften er<strong>van</strong> te niet te doen, <strong>de</strong> uitkomst<br />
zal ten slotte <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> zijn. Wie “in één punt” overtreedt, bewijst daardoor, dat hij <strong>de</strong> gehele<br />
wet veracht; zijn invloed en voorbeeld zijn aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> ongerechtigheid; hij wordt<br />
“schuldig aan alle.”<br />
In zijn zoeken om <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like inzettingen in verachting te brengen heeft Satan <strong>de</strong><br />
leerstellingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel ver-draaid, en op die wijze zijn er dwalingen gemengd met het<br />
geloof <strong>van</strong> duizen<strong>de</strong>n, die <strong>de</strong> Schrift belij<strong>de</strong>n aan te nemen. Het eind <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote strijd<br />
tussen waarheid en dwaling is niet an<strong>de</strong>rs dan het laatste toneel in <strong>de</strong> langdurige twist over<br />
<strong>de</strong> wet Gods. Deze strijd is he<strong>de</strong>n ten dage aan het beginnen — een strijd tussen <strong>de</strong> wetten<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen en <strong>de</strong> voorschriften <strong>van</strong> Jehova, tussen <strong>de</strong> godsdienst <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel en die<br />
<strong>van</strong> fabelen en overleveringen.<br />
De krachten, welke zich in <strong>de</strong>ze strijd zullen verenigen tegen waarheid en gerechtigheid,<br />
zijn reeds ijverig aan het werk. Gods heilig woord, dat in ons bezit is gekomen ten koste <strong>van</strong><br />
zoveel lij<strong>de</strong>n en bloed, wordt slechts <strong>van</strong> weinig waar<strong>de</strong> geacht. De Bijbel is binnen ie<strong>de</strong>rs<br />
bereik, maar er zijn er slechts weinigen, die hem wezenlik aannemen als gids voor het leven.<br />
Er heerst ongeloof tot op een schrikbaren<strong>de</strong> hoogte, en niet alleen in <strong>de</strong> wereld, maar ook in<br />
<strong>de</strong> kerk. Velen zijn zo ver gekomen, dat ze leerstellingen ontkennen, die <strong>de</strong> ware pilaren <strong>van</strong><br />
het Christelik geloof vormen. De grote feiten <strong>van</strong> <strong>de</strong> schepping, gelijk die door <strong>de</strong> mannen<br />
Gods on<strong>de</strong>r ingeving aangegeven zijn, <strong>de</strong> val <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens, het zoenoffer, en <strong>de</strong><br />
onveran<strong>de</strong>rlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet Gods, wor<strong>de</strong>n in<strong>de</strong>rdaad, hetzij geheel of ge<strong>de</strong>eltelik, door<br />
een groot <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> belij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> Christelike wereld verworpen.<br />
Duizen<strong>de</strong>n, die zich op hun wijsheid en onafhankelikheid verheffen, beschouwen het als<br />
een teken <strong>van</strong> zwak-heid, onvoorwaar<strong>de</strong>lik geloof aan <strong>de</strong> Bijbel te hechten; ze achten het<br />
een bewijs <strong>van</strong> groter talent en geleerdheid om aan <strong>de</strong> Schrift te tornen, en <strong>de</strong> belangrijkste<br />
waarhe<strong>de</strong>n er<strong>van</strong> te vergeesteliken en weg te re<strong>de</strong>neren. Veel predikanten leren hun<br />
hoor<strong>de</strong>rs, en veel professoren en on<strong>de</strong>rwijzers hun stu<strong>de</strong>nten, dat <strong>de</strong> wet Gods veran<strong>de</strong>rd of<br />
weggedaan is; en <strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong>nken, dat <strong>de</strong> vereisten er<strong>van</strong> nog geldig zijn, en letterlik<br />
gehoorzaamd moeten wor<strong>de</strong>n, wor<strong>de</strong>n alleen spot en verachting waardig geacht.<br />
Door <strong>de</strong> waarheid te verwerpen, verwerpen <strong>de</strong> mensen Hem, die <strong>de</strong> waarheid heeft<br />
geopenbaard. Door Gods wet te vertre<strong>de</strong>n, ontkennen ze het gezag <strong>van</strong> <strong>de</strong> Wetgever. Het is<br />
411
even gemakkelik om een afgod te maken <strong>van</strong> valse leerstellingen en theorieën, als een afgod<br />
te vervaardigen uit hout of steen. Door Gods eigenschappen verkeerd voor te stellen, brengt<br />
Satan er <strong>de</strong> mensen toe, zich een vals begrip <strong>van</strong> God te vormen. Velen plaatsen een<br />
filosofiese afgod in <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> Jehova op <strong>de</strong> troon; terwijl <strong>de</strong> leven<strong>de</strong> God, zoals Hij zich<br />
in Zijn Woord, in Christus, en in <strong>de</strong> werken <strong>van</strong> <strong>de</strong> schepping openbaart, slechts door<br />
weinigen wordt aangebe<strong>de</strong>n. Duizen<strong>de</strong>n vergo<strong>de</strong>n <strong>de</strong> natuur, terwijl ze toch <strong>de</strong> God <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
natuur ontkennen. Ofschoon on<strong>de</strong>r een an<strong>de</strong>re vorm bestaat er in <strong>de</strong> Christelike wereld <strong>van</strong><br />
he<strong>de</strong>n even wezenlike afgo<strong>de</strong>rij, als on<strong>de</strong>r oud-Israël in <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> Elia. De god <strong>van</strong> vele<br />
zogenaam<strong>de</strong> wijze mannen, <strong>van</strong> filosofen, dichters, staatkundigen, dagbladschrijvers,— <strong>de</strong><br />
god <strong>van</strong> <strong>de</strong> beschaaf<strong>de</strong> kringen, die met <strong>de</strong> mo<strong>de</strong> me<strong>de</strong>gaan, <strong>de</strong> god <strong>van</strong> Veel hogere<br />
scholen en universiteiten, ja zelfs <strong>van</strong> sommige theologiese inrichtingen, is weinig beter dan<br />
Baäl, <strong>de</strong> zonnegod <strong>van</strong> <strong>de</strong> Pheniciërs.<br />
Geen dwaling, die <strong>de</strong> Christelike wereld aannemen kan, kant zich stouter tegen het gezag<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Hemel; geen is er meer bepaald in tegenstelling met hetgeen <strong>de</strong> re<strong>de</strong> ingeeft; geen<br />
ver<strong>de</strong>rfeliker in zijn uitwerking, dan <strong>de</strong> leer, die in onze nieuwere tijd zo snel veld wint, dat<br />
Gods wet niet langer bin<strong>de</strong>nd is voor <strong>de</strong> mens. Ie<strong>de</strong>r volk heeft zijn wetten, die eerbied en<br />
gehoorzaamheid eisen; geen regering zou zon<strong>de</strong>r die kunnen bestaan; hoe kan men zich dan<br />
in<strong>de</strong>nken, dat <strong>de</strong> Schepper <strong>van</strong> hemel en aar<strong>de</strong> geen wet heeft om <strong>de</strong> wezens, die Hij heeft<br />
geschapen, naar te regeren? Veron<strong>de</strong>rsteld, dat predikers <strong>van</strong> naam in het openbaar zou<strong>de</strong>n<br />
leren, dat <strong>de</strong> wetten, volgens welke hun land geregeerd wordt, en die <strong>de</strong> rechten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
burgers beschermen, niet verplichtend waren,— dat ze <strong>de</strong> vrijhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het volk beperkten,<br />
en daarom niet gehoorzaamd behoor<strong>de</strong>n te wor<strong>de</strong>n; hoe lang zou<strong>de</strong>n zulke mannen op <strong>de</strong><br />
kansel geduld wor<strong>de</strong>n ? Maar is het een grotere overtreding, <strong>de</strong> wetten <strong>van</strong> staten en volken<br />
te minachten, dan die God<strong>de</strong>like voorschriften te vertre<strong>de</strong>n, welke ten grondslag liggen aan<br />
alle regering?<br />
Veel eer<strong>de</strong>r zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> natieën hun wetten kunnen af- schaffen, en het volk laten doen<br />
wat het begeert, dan dat <strong>de</strong> Heerser <strong>van</strong> het heelal Zijn wet zou kunnen vernietigen, en <strong>de</strong><br />
wereld zon<strong>de</strong>r standaard laten, volgens welke <strong>de</strong> schuldigen veroor<strong>de</strong>eld, en <strong>de</strong><br />
gehoorzamen gerechtvaardigd moeten wor<strong>de</strong>n. Wil men weten wat het gevolg is <strong>van</strong> het<br />
vernietigd verklaren <strong>van</strong> Gods wet? De proef is genomen. Vreselik waren <strong>de</strong> tonelen, die<br />
zich in Frankrijk afspeel<strong>de</strong>n, toen het atheïsme <strong>de</strong> macht in han<strong>de</strong>n kreeg. Toen werd aan <strong>de</strong><br />
wereld getoond, dat het omverwerpen <strong>van</strong> <strong>de</strong> grens- palen, die God heeft gesteld, het<br />
aannemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> heerschappij <strong>van</strong> <strong>de</strong> wreedste tirannen betekent. Wanneer <strong>de</strong> standaard<br />
<strong>van</strong> recht ter zij<strong>de</strong> wordt gesteld, staat <strong>de</strong> weg voor <strong>de</strong> vorst <strong>van</strong> het kwaad open, om zijn<br />
macht op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> te vestigen.<br />
Waar <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like voorschriften wor<strong>de</strong>n verworpen, houdt zon<strong>de</strong> op, zondig te schijnen,<br />
en gerechtigheid, be- geerlik te zijn. Wie weigeren, zich aan Gods heerschappij te<br />
on<strong>de</strong>rwerpen, zijn geheel en al ongeschikt om zichzelven te beheersen. Door hun<br />
ver<strong>de</strong>rfelike leringen wordt <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> opstand ingeplant in <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> kin<strong>de</strong>ren en<br />
412
jongelie<strong>de</strong>n, die <strong>van</strong> nature geen gezag willen dul<strong>de</strong>n; en het gevolg is een tuchteloze,<br />
losbandige toestand <strong>van</strong> <strong>de</strong> maatschappij. Terwijl scharen <strong>van</strong> mensen spotten met <strong>de</strong><br />
lichtgelovigheid <strong>van</strong> hen, die gehoorzaam zijn aan Gods eisen, nemen ze gretig <strong>de</strong><br />
begoochelingen <strong>van</strong> Satan aan. Ze vieren <strong>de</strong> vrije teugel aan hun wellust, en bedrijven die<br />
zon<strong>de</strong>n, welke oor<strong>de</strong>len over <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nen hebben gebracht.<br />
Zij, die <strong>de</strong> mensen leren, <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods licht te achten, zaaien ongehoorzaamheid, en<br />
zullen ongehoorzaamheid oogsten. Laat <strong>de</strong> weerhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> macht, die <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet<br />
uitoefent, geheel en al op zij<strong>de</strong> gezet wor<strong>de</strong>n, en er zal al spoedig evenmin acht wor<strong>de</strong>n<br />
geslagen op menselike wetten. Omdat God oneerlike han<strong>de</strong>lingen, begeren, liegen en<br />
bedriegen verbiedt, zijn <strong>de</strong> mensen gereed. Zijn wetten te vertre<strong>de</strong>n, als zijn<strong>de</strong> een<br />
struikelblok voor hun aardse welvaart ; maar het gevolg <strong>van</strong> het afschaffen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
voorschriften is erger, dan ze zich kunnen in<strong>de</strong>nken. Indien <strong>de</strong> wet niet bin<strong>de</strong>nd was,<br />
waarom zou iemand dan bevreesd zijn, hem te overtre<strong>de</strong>n? Eigendom zou niet langer veilig<br />
zijn. De mensen zou<strong>de</strong>n zich met geweld meester maken <strong>van</strong> <strong>de</strong> bezittingen <strong>van</strong> hun naasten;<br />
en <strong>de</strong> sterkste man zou <strong>de</strong> rijkste wor<strong>de</strong>n. Het leven zelf zou niet meer wor<strong>de</strong>n geacht. De<br />
huweliksgelofte zou niet langer als een heilig bolwerk bestaan om het huisgezin te<br />
beschermen. Wie er <strong>de</strong> macht toe had, en het wenste, zou <strong>de</strong> vrouw <strong>van</strong> zijn buurman met<br />
geweld kunnen nemen. Het vijf<strong>de</strong> gebod zou met het vier<strong>de</strong> wor<strong>de</strong>n afgeschaft. Kin<strong>de</strong>ren<br />
zou<strong>de</strong>n er niet voor terugschrikken, hun ou<strong>de</strong>rs het leven te benemen, indien ze door dat te<br />
doen <strong>de</strong> begeerte <strong>van</strong> hun bedorven harten kon<strong>de</strong>n bevredigen. De beschaaf<strong>de</strong> wereld zou<br />
een ben<strong>de</strong> rovers en moor<strong>de</strong>naars wor<strong>de</strong>n; en vre<strong>de</strong>, rust, en geluk zou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong><br />
gebannen zijn.<br />
Reeds heeft <strong>de</strong> leer, dat <strong>de</strong> mensen ontheven zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> gehoorzaamheid aan wat God<br />
eist, <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> ze<strong>de</strong>like verplichting verzwakt, en <strong>de</strong> sluizen <strong>de</strong>r ongerechtigheid over <strong>de</strong><br />
wereld opengezet. Ban<strong>de</strong>loosheid, uitspatting en be<strong>de</strong>rf storten als een watervloed op ons<br />
neer. In het huisgezin doet Satan zijn werk. Zijn banier wappert zelfs in belij<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
Christelike gezinnen. Er bestaat nijd, kwaad<strong>de</strong>n- kendheid, schijnheiligheid, vervreemding,<br />
ijverzucht, strijd, verzaking <strong>van</strong> heilige plichten, toegeven aan wellust. Het gehele stelsel<br />
<strong>van</strong> godsdienstige grondregels en leerstellingen, die het fondament en geraamte <strong>van</strong> het<br />
maatschappelike leven behoren te vormen, schijnt een wankelen<strong>de</strong> massa te zijn, gereed om<br />
in te storten. Aan <strong>de</strong> laagste boosdoeners wor<strong>de</strong>n menigmaal giften geschonken en<br />
oplettendheid bewezen, wanneer ze ten gevolge <strong>van</strong> hun overtredingen in <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis<br />
geworpen wor<strong>de</strong>n, alsof hun een benij<strong>de</strong>nswaardige on<strong>de</strong>rscheiding bewezen was. Hun<br />
karakter en misda<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n algemeen bekend gesteld. De pers maakt <strong>de</strong> stuiten<strong>de</strong><br />
biezon<strong>de</strong>rhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> misda<strong>de</strong>n openbaar, en leidt daardoor an<strong>de</strong>ren op tot <strong>de</strong> beoefening <strong>van</strong><br />
bedriegerijen, roof en moord; en Satan verlustigt zich in het welslagen <strong>van</strong> zijn helse<br />
plannen. De zwijmel <strong>de</strong>r ontucht, <strong>de</strong> lichtzinnige wijze, waarop men een ein<strong>de</strong> maakt aan<br />
het leven, het vreselike toenemen <strong>van</strong> onmatigheid en ongerechtigheid <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re aard en<br />
413
graad, behoor<strong>de</strong>n allen, die God vrezen, op te wekken om te vragen wat er gedaan kan<br />
wor<strong>de</strong>n ten ein<strong>de</strong> <strong>de</strong> vloed <strong>van</strong> het kwaad te stuiten.<br />
De gerechtshoven zijn bedorven. Heersers wor<strong>de</strong>n gedreven door winstbejag en lief<strong>de</strong><br />
tot zinnelik genot. Onmatigheid heeft <strong>de</strong> vermogens <strong>van</strong> velen beneveld, zodat Satan bijna<br />
volkomen macht over hen heeft. De mannen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet gaan met kuiperijen om, wor<strong>de</strong>n<br />
omgekocht en verleid. Dronkenschap en brasserij, hartstocht, nijd, en allerlei oneerlikheid<br />
tonen zich on<strong>de</strong>r hen, die <strong>de</strong> landswetten uitvoeren. “De gerechtigheid staat <strong>van</strong> verre; want<br />
<strong>de</strong> waarheid struikelt op <strong>de</strong> straat, en wat recht is, kan er niet doorgaan.<br />
De ongerechtigheid en geestelike duisternis, welke on<strong>de</strong>r het oppergezag <strong>van</strong> Rome<br />
heersten, waren <strong>de</strong> onvermij<strong>de</strong>like gevolgen <strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rdrukken <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften; maar<br />
waar moet <strong>de</strong> oorzaak gevon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het algemene ongeloof, het verwerpen <strong>van</strong><br />
Gods wet, en het daaruit voortspruiten<strong>de</strong> be<strong>de</strong>rf, on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> volle glans <strong>van</strong> het licht <strong>van</strong> het<br />
e<strong>van</strong>gelie in een eeuw <strong>van</strong> godsdienstvrijheid? Nu Satan <strong>de</strong> wereld niet langer on<strong>de</strong>r zijn<br />
heerschappij kan hou<strong>de</strong>n door on<strong>de</strong>rdrukking <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften, neemt hij <strong>de</strong> toevlucht tot<br />
an<strong>de</strong>re mid<strong>de</strong>len, om hetzelf<strong>de</strong> doel te bereiken. Het geloof in <strong>de</strong> Bijbel weg te nemen dient<br />
zijn plannen even goed als het on<strong>de</strong>rdrukken <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel zelf. Door <strong>de</strong> mensen wijs te<br />
maken, dat Gods wet niet bin<strong>de</strong>nd is, leidt hij hen even doeltreffend tot overtre<strong>de</strong>n, als<br />
waren ze geheel en al onwetend aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> voorschriften <strong>van</strong> die wet.<br />
En nu, evenals in vroegere eeuwen, gebruikt hij <strong>de</strong> kerk om zijn plannen te bevor<strong>de</strong>ren.<br />
De bestaan<strong>de</strong> godsdienstige organisaties hebben geweigerd, te luisteren naar waarhe<strong>de</strong>n,<br />
welke niet in <strong>de</strong> smaak vallen, maar die in <strong>de</strong> Schrift dui<strong>de</strong>lik aan het licht wor<strong>de</strong>n gebracht;<br />
en door die te bestrij<strong>de</strong>n, hebben ze uitleggingen aanvaard en stellingen ingenomen, die <strong>de</strong><br />
za<strong>de</strong>n <strong>van</strong> twijfel wijd en zijd hebben verspreid. Zich vastklemmen<strong>de</strong> aan <strong>de</strong> Roomse<br />
dwaling <strong>van</strong> natuurlike onsterfelikheid en het bewustzijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens in <strong>de</strong> dood, hebben ze<br />
het enigste verworpen, dat hen had kunnen beveiligen tegen <strong>de</strong> begoochelingen <strong>van</strong> het<br />
Spiritisme. De leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuwige straf heeft er velen toe gebracht, niet langer in <strong>de</strong> Bijbel<br />
te geloven. Wanneer <strong>de</strong> eisen <strong>van</strong> het vier<strong>de</strong> gebod <strong>de</strong> mensen wor<strong>de</strong>n voorgehou<strong>de</strong>n, zien<br />
ze in, dat het vieren <strong>van</strong> <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> dag als Sabbat bevolen wordt; maar als enige uitweg om<br />
zich te ontheffen <strong>van</strong> een plicht, welke ze niet willen nakomen, wordt door vele leraren, die<br />
ze zich gekozen hebben, verklaard, dat <strong>de</strong> wet Gods niet langer bin<strong>de</strong>nd is. Aldus verwerpen<br />
ze <strong>de</strong> wet en <strong>de</strong> Sabbat bei<strong>de</strong>. Naarmate het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> Sabbatshervorming zich uitbreidt,<br />
zal <strong>de</strong>ze verwerping <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet, ten ein<strong>de</strong> <strong>de</strong> eisen <strong>van</strong> het vier<strong>de</strong> gebod te<br />
ontduiken, zo goed als algemeen wor<strong>de</strong>n. De leringen <strong>van</strong> <strong>de</strong> godsdienstige leidslie<strong>de</strong>n<br />
hebben <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur geopend voor ongeloof, voor Spiritualisme, en voor verachting <strong>van</strong> Gods<br />
heilige wet; en op die leidslie<strong>de</strong>n rust een vreselike verantwoor<strong>de</strong>likheid voor <strong>de</strong><br />
ongerechtigheid, welke er in <strong>de</strong> Christelike wereld heerst.<br />
Toch is het juist <strong>de</strong>ze klasse, die beweert, dat het zich snel uitbrei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> be<strong>de</strong>rf<br />
groten<strong>de</strong>els moet toegeschreven wor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> ontheiliging <strong>van</strong> <strong>de</strong> zogenaam<strong>de</strong><br />
414
“Christelike Sabbat,” en dat het verplichtend maken <strong>van</strong> Zondagsviering <strong>de</strong><br />
maatschappelike ze<strong>de</strong>n zeer zou verheffen. Voornamelik in Amerika wordt dit aangevoerd,<br />
waar <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> ware Sabbat het meest algemeen gepredikt is. Hier wordt het afschaffingswerk,<br />
een <strong>van</strong> <strong>de</strong> voornaamste en belangrijkste <strong>van</strong> alle ze<strong>de</strong>like hervormingen,<br />
dikwels verbon<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> Zon- dagsbeweging, <strong>de</strong> voorstan<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> laatstgenoem<strong>de</strong><br />
voorgeven<strong>de</strong>, dat ze arbei<strong>de</strong>n tot bevor<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoogste belangen <strong>van</strong> <strong>de</strong> maatschappij;<br />
en diegenen, welke weigeren zich met hen te verbin<strong>de</strong>n, wor<strong>de</strong>n uitgemaakt als vijan<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> afschaffing en hervorming. Maar het feit, dat een beweging tot staving <strong>van</strong> een dwaling<br />
verbon<strong>de</strong>n is met een werk, dat op zichzelf goed is, is geen bewijsgrond ten gunste <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
dwaling.<br />
We mogen gift onzichtbaar maken door het met gezond voedsel te vermengen, maar we<br />
kunnen <strong>de</strong> natuur er<strong>van</strong> niet veran<strong>de</strong>ren. Integen<strong>de</strong>el, het wordt ge- vaarliker, daar het dan<br />
eer<strong>de</strong>r onverhoeds genomen wordt. Het is een <strong>van</strong> Satans kunstgrepen om <strong>de</strong> leugen met<br />
zoveel waarheid samen te vlechten, dat hij aannemelik wordt. De lei<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Zondagsbeweging mogen hervormingen voorstaan, die nodig zijn voor het volk, grondregels,<br />
die in over-eenstemming zijn met <strong>de</strong> Bijbel; doch Gods dienstknechten kunnen geen gemene<br />
zaak met hen maken, zo lang er nevens <strong>de</strong>ze regels iets gevraagd wordt, dat tegen Zijn wet<br />
strijdt.<br />
Niets kan hen rechtvaardigen in het op zij<strong>de</strong> steilen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods ter wille <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> voorschriften <strong>van</strong> mensen. Satan zal <strong>de</strong> mensen in zijn strikken <strong>van</strong>gen door <strong>de</strong> twee<br />
grote dwalingen, <strong>de</strong> onsterfelikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziel en Zondags-heiliging. Terwijl <strong>de</strong> eerste het<br />
fondament voor het Spiritisme legt, schept <strong>de</strong> laatste een band <strong>van</strong> sympathie met Rome. De<br />
Protestanten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten zullen <strong>de</strong> eersten zijn om <strong>de</strong> klove te <strong>de</strong>mpen, en <strong>de</strong><br />
hand <strong>van</strong> het Spiritisme aan te grijpen; ze zullen zich over <strong>de</strong> afgrond heen buigen om <strong>de</strong><br />
hand <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse macht te drukken; en het land zal on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> dit drievoudige<br />
verbond Rome’s voetstappen drukken in het vertre<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> rechten <strong>van</strong> het geweten.<br />
Naarmate het Spiritualisme het he<strong>de</strong>ndaagse Christendom in naam getrouwer navolgt,<br />
heeft het meer macht om te verlei<strong>de</strong>n en te verstrikken. Satan zelf is bekeerd volgens <strong>de</strong><br />
tegenwoordig heersen<strong>de</strong> or<strong>de</strong> <strong>van</strong> zaken. Hij zal verschijnen in <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> een engel <strong>de</strong>s<br />
lichts. Door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> het Spiritualisme zullen er won<strong>de</strong>ren gewrocht, zieken genezen, en<br />
vele onmiskenbare tekenen gedaan wor<strong>de</strong>n. En wanneer <strong>de</strong> geesten voorgeven zullen in <strong>de</strong><br />
Bijbel te geloven, en achting zullen tonen voor <strong>de</strong> instellingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk, zal hun werk<br />
wor<strong>de</strong>n aangenomen als een openbaring <strong>van</strong> God<strong>de</strong>like kracht.<br />
De scheidingslinie tussen belij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> Christenen en god<strong>de</strong>lozen is tans bijna niet te<br />
on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n. De le<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk hebben lief, wat <strong>de</strong> wereld liefheeft, en zijn bereid,<br />
zich met wereldlingen te verbin<strong>de</strong>n; en Satan is besloten, hen tot één lichaam te verzamelen,<br />
en alzo zijn zaak te versterken door allen te dringen, zich in <strong>de</strong> gele<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> het<br />
Spiritualisme te stellen. Pausgezin<strong>de</strong>n, die zich op won- <strong>de</strong>ren als een zeker teken <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
415
ware kerk verheffen, zullen gere<strong>de</strong>lik bedrogen wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong>ze bovennatuurlike macht;<br />
en Protestanten, die het schild <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid hebben weg-geworpen, zullen eveneens<br />
wor<strong>de</strong>n misleid. Pausgezin<strong>de</strong>n, Protestanten en wereldlingen zullen allen tezamen <strong>de</strong> vorm<br />
<strong>van</strong> godzaligheid zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> kracht er<strong>van</strong> aannemen, en in dit verbond een grote beweging<br />
erkennen tot bekering <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld, en het begin <strong>van</strong> het langverwachte duizendjarige rijk.<br />
Door het Spiritualisme verschijnt Satan als een weldoener <strong>van</strong> het mensegeslacht, <strong>de</strong><br />
ziekten <strong>van</strong> het volk genezen<strong>de</strong>, en voorgeven<strong>de</strong> een nieuw en verhevener stelsel <strong>van</strong><br />
godsdienstig geloof aan <strong>de</strong> hand te doen; maar tegelijkertijd is hij als een verwoester<br />
werkzaam. Zijn verleidingen storten scharen <strong>van</strong> mensen in het ver<strong>de</strong>rf. Onmatigheid<br />
onttroont <strong>de</strong> re<strong>de</strong>; zinnelik toegeven aan hartstocht, strijd en bloedvergieting zijn er het<br />
gevolg <strong>van</strong>. Satan schept behagen in oorlog, omdat die <strong>de</strong> laagste hartstochten <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziel<br />
opwekt, en drijft dan zijn slachtoffers, in zon<strong>de</strong> en bloed gedompeld, <strong>de</strong> eeuwigheid in. Het<br />
is zijn oogmerk, <strong>de</strong> volkeren aan te zetten tot oorlog tegen elkan<strong>de</strong>r; want aldus kan hij <strong>de</strong><br />
harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen aftrekken <strong>van</strong> <strong>de</strong> vereiste voorbereiding om te staan in <strong>de</strong> dag <strong>de</strong>s<br />
Heren.<br />
Satan werkt evenzeer door <strong>de</strong> elementen, om zijn oogst <strong>van</strong> onvoorberei<strong>de</strong> zielen in te<br />
zamelen. Hij heeft <strong>de</strong> geheimen <strong>van</strong> <strong>de</strong> laboratoriums <strong>van</strong> <strong>de</strong> natuur on<strong>de</strong>rzocht, en doet zijn<br />
uiterste best om <strong>de</strong> elementen te beheersen, voor zover God hem dit toelaat. Met welk een<br />
snelheid wer<strong>de</strong>n kud<strong>de</strong>n groot en klein vee, dienstknechten, huizen en kin<strong>de</strong>ren weggevaagd,<br />
toen het hem vergund werd, Job te bezoeken; het ene ongeluk volg<strong>de</strong> als in een oogwenk op<br />
het an<strong>de</strong>re. God is het, die Zijn schepselen behoedt, en hen beschut tegen <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
vernieler. Maar <strong>de</strong> Christenwereld heeft verachting betoond <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> Jehova; en <strong>de</strong><br />
Heer zal juist doen, wat Hij gezegd heeft, dat geschie<strong>de</strong>n zou: — Hij zal Zijn zegeningen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> terugtrekken, en Zijn beschermen<strong>de</strong> zorg wegnemen <strong>van</strong> hen, die tegen Zijn<br />
wet zijn opgestaan, en an<strong>de</strong>ren leren en dwingen, hetzelf<strong>de</strong> te doen. Satan heeft allen on<strong>de</strong>r<br />
zich, die niet biezon<strong>de</strong>r door God wor<strong>de</strong>n bewaakt. Hij zal sommigen begunstigen en<br />
voorspoedig maken, om zijn eigen plannen te bevor<strong>de</strong>ren, en over an<strong>de</strong>ren zal hij moeite<br />
brengen, en <strong>de</strong> mensen doen geloven, dat het God is, die hen bezoekt.<br />
Terwijl hij zich aan <strong>de</strong> mensen voordoet als <strong>de</strong> grote heelmeester, die al hun krankhe<strong>de</strong>n<br />
kan genezen, zal hij ziekte en onheil over hen uitstorten, totdat dichtbevolkte ste<strong>de</strong>n tot<br />
on<strong>de</strong>rgang en verwoesting wor<strong>de</strong>n gebracht. Reeds nu is hij aan het werk. Satan oefent zijn<br />
macht uit in ongelukken en rampen op zee en op het land, in grote bran<strong>de</strong>n, hevige<br />
wervelwin<strong>de</strong>n en vreselike hagelstormen, in orkanen, overstromingen, cyklonen,<br />
vloedgolven en aarbevingen op allerlei plaatsen, en in duizen<strong>de</strong>rlei vormen. Hij verteert <strong>de</strong><br />
rijpen<strong>de</strong> oogst, en hongersnood en ellen<strong>de</strong> volgen. Hij besmet <strong>de</strong> lucht met do<strong>de</strong>lik gift, en<br />
duizen<strong>de</strong>n sterven aan <strong>de</strong> pest. Deze bezoekingen zullen voortdurend meer voorkomen en<br />
noodlot tiger wor<strong>de</strong>n. Verwoesting zal komen over mens en beest. “Het land treurt, het<br />
verwelkt,” “<strong>de</strong> hoogsten. . . . kwijnen. Want het land is bevlekt wegens zijn inwoners; want<br />
ze overtre<strong>de</strong>n <strong>de</strong> wetten, ze veran<strong>de</strong>ren <strong>de</strong> inzettingen, ze vernietigen het eeuwig verbond.”<br />
416
En dan zal <strong>de</strong> grote bedrieger <strong>de</strong> mensen doen geloven, dat zij, die God dienen, <strong>de</strong>ze<br />
onheilen veroorzaken. De klasse, die het misnoegen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hemel heeft uitgelokt, zal al hun<br />
moeite toeschrijven aan hen, wier gehoorzaamheid aan Gods gebo<strong>de</strong>n een voortdurend<br />
verwijt is voor <strong>de</strong> overtre<strong>de</strong>rs. Er zal gezegd wor<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> mensen God beledigen door<br />
ontheiliging <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zondagsabbat; dat <strong>de</strong>ze zon<strong>de</strong> onheilen veroorzaakt heeft, die niet<br />
zullen ophou<strong>de</strong>n, tot <strong>de</strong> Zondagsviering stipt verplichtend gemaakt wordt; en dat <strong>de</strong>genen,<br />
die <strong>de</strong> eisen <strong>van</strong> het vier<strong>de</strong> gebod prediken, en op die wijze <strong>de</strong> eerbied voor <strong>de</strong> Zondag te<br />
niet doen, <strong>de</strong> be- roer<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het volk zijn, en herstelling tot <strong>de</strong> gunst <strong>van</strong> God en tij<strong>de</strong>like<br />
welvaart onmogelik maken. Aldus zal <strong>de</strong> aanklacht, <strong>van</strong> ouds tegen <strong>de</strong> dienstknecht Gods<br />
ingebracht, herhaald wor<strong>de</strong>n, en dat om even welgegron<strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen. “En het geschied<strong>de</strong>, als<br />
Achab Elia zag, dat Achab tot hem zei: Zijt gij die beroer<strong>de</strong>r in Israël ? Toen zei hij: Ik heb<br />
Israël niet beroerd, maar gij en uw va<strong>de</strong>rs huis, daarme<strong>de</strong>, dat gijlie<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n <strong>de</strong>s<br />
Heren verlaten hebt, en <strong>de</strong> Baäls nagevolgd zijt.” Wanneer <strong>de</strong> volkswoe<strong>de</strong> door valse<br />
aanklachten zal opgewekt zijn, zullen ze met Gods gezanten op een wijze han<strong>de</strong>len, zeer<br />
veel gelijkend op die, waarop het afvallige Israël met Elia han<strong>de</strong>l<strong>de</strong>.<br />
De won<strong>de</strong>rwerken<strong>de</strong> macht, door het Spiritualisme geopenbaard, zal zijn invloed doen<br />
gel<strong>de</strong>n over <strong>de</strong>genen, die God verkiezen te gehoorzamen in plaats <strong>van</strong> mensen.<br />
Me<strong>de</strong><strong>de</strong>lingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> geesten zullen verklaren, dat God hen gezon<strong>de</strong>n heeft om hen, die <strong>de</strong><br />
Zondag verwerpen, <strong>van</strong> hun dwaling te overtuigen, door hun on<strong>de</strong>r het oog te brengen, dat<br />
<strong>de</strong> wetten <strong>van</strong> <strong>de</strong> staat even goed moeten gehoorzaamd wor<strong>de</strong>n als <strong>de</strong> wet Gods. Ze zullen<br />
<strong>de</strong> grote zondigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld betreuren, en <strong>de</strong> betuigingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> godsdienstleraars<br />
steunen, dat <strong>de</strong> ontaar<strong>de</strong> staat <strong>van</strong> ze<strong>de</strong>n veroorzaakt wordt door Jes. 24:4, 5; 1 Kon. 18:17,<br />
18. Zondagsontheiliging. Groot zal <strong>de</strong> verontwaardiging zijn, opgewekt tegen al <strong>de</strong>genen,<br />
die hun getuigenis weigeren aan te nemen.<br />
De politiek, die Satan in <strong>de</strong>ze laatste strijd met Gods volk volgt, is <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong>, waar<strong>van</strong> hij<br />
zich bedien<strong>de</strong> aan het begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote strijd in <strong>de</strong> hemel. Hij gaf toen voor, te trachten, <strong>de</strong><br />
bestendigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like regering te bevor<strong>de</strong>ren, terwijl hij in het geheim alle<br />
pogingen in het werk stel<strong>de</strong> om <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rgang er<strong>van</strong> te verkrijgen. En juist dat werk, dat hij<br />
aldus poog<strong>de</strong> tot stand te brengen, leg<strong>de</strong> hij aan <strong>de</strong> trouwe engelen ten laste. Dezelf<strong>de</strong><br />
bedriegelike politiek heeft <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Roomse Kerk gekenmerkt. Die heeft<br />
immer voorgegeven te han<strong>de</strong>len als ste<strong>de</strong>hou<strong>de</strong>r <strong>de</strong>s Hemels, en <strong>de</strong>sniettemin getracht zich<br />
boven God te verheffen, en Zijn wet te veran<strong>de</strong>ren. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong> regering <strong>van</strong> Rome wer<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong> dood on<strong>de</strong>rgingen ten gevolge <strong>van</strong> hun trouw aan het e<strong>van</strong>gelie, als<br />
boosdieners gebrandmerkt; ze wer<strong>de</strong>n verklaard, bondgenoten <strong>van</strong> Satan te zijn; en alle<br />
<strong>de</strong>nkbare mid<strong>de</strong>len wer<strong>de</strong>n in het werk gesteld om blaam op hen te werpen, opdat ze in <strong>de</strong><br />
ogen <strong>van</strong> het volk, en zelfs in hun eigen, <strong>de</strong> ergste misdadigers zou<strong>de</strong>n schijnen. Nu zal het<br />
evenzo zijn. Terwijl Satan tracht, diegenen uit te roeien, die Gods wet eren, zal hij hen doen<br />
beschuldigen als wetverbrekers, mensen die God onteren, en oor<strong>de</strong>len over <strong>de</strong> wereld<br />
brengen.<br />
417
God oefent nimmer dwang uit over <strong>de</strong> wil, of het geweten ; maar Satan neemt gedurig <strong>de</strong><br />
toevlucht — om heer-schappij te krijgen over <strong>de</strong>genen, die hij op geen an<strong>de</strong>re wijze<br />
verlei<strong>de</strong>n kan — tot dwang door wreedheid. Hij tracht door vrees of geweld het geweten te<br />
beheersen, en zichzelf hul<strong>de</strong> te verzekeren. Om dit ten uitvoer te brengen werkt hij door<br />
godsdienstige en wereldlike overhe<strong>de</strong>n bei<strong>de</strong>, en beweegt hen tot het opleggen <strong>van</strong><br />
menselike wetten in tegenstelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> God. Zij, die <strong>de</strong> Sabbat <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel<br />
heiligen, zullen gebrandmerkt wor<strong>de</strong>n als vijan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> wet en or<strong>de</strong>, als <strong>de</strong> ze<strong>de</strong>like<br />
beperkingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> maatschappij afbreken<strong>de</strong>, daardoor regeringloosheid en be<strong>de</strong>rf<br />
veroorzaken<strong>de</strong>, en Gods oor<strong>de</strong>len over <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> inroepen<strong>de</strong>. Hun gemoedsbezwaren zullen<br />
stijfhoofdigheid, hardnekkigheid, en verachting <strong>van</strong> <strong>de</strong> overheid genoemd wor<strong>de</strong>n. Ze zullen<br />
wor<strong>de</strong>n beschuldigd <strong>van</strong> afkerigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> regering. Predikanten, die <strong>de</strong> verplichting <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet ontkennen, zullen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kansel af <strong>de</strong> plicht op <strong>de</strong> harten bin<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
gehoorzaamheid te bewijzen aan <strong>de</strong> wereldlike overhe<strong>de</strong>n, als door God veror<strong>de</strong>nd. In raa<strong>de</strong>n<br />
gerechtszalen zullen <strong>de</strong> zaken <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n hou<strong>de</strong>n, verkeerd wor<strong>de</strong>n<br />
voorgesteld, en zijzelven veroor<strong>de</strong>eld. Hun woor<strong>de</strong>n zullen in een vals licht gesteld, en <strong>de</strong><br />
ongunstigste verklaring aan hun beweegre<strong>de</strong>nen gegeven wor<strong>de</strong>n.<br />
Wanneer <strong>de</strong> Protestantse kerken <strong>de</strong> dui<strong>de</strong>like, schrif- tuurlike bewijsgron<strong>de</strong>n ter<br />
ver<strong>de</strong>diging <strong>van</strong> Gods wet verwerpen, zal het hun begeerte zijn, hen tot zwijgen te brengen,<br />
wier geloof ze niet door <strong>de</strong> Bijbel kunnen doen wankelen. Ofschoon ze hun eigen ogen voor<br />
het feit sluiten, slaan ze tans een weg in, welke lei<strong>de</strong>n zal tot <strong>de</strong> vervolging <strong>van</strong> hen, die<br />
volgens hun geweten weigeren te doen, wat <strong>de</strong> rest <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christelik? wereld doet, <strong>de</strong> eisen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> pause- like Sabbat erkennen<strong>de</strong>. De waardigheidsbekle<strong>de</strong>rs in kerk en staat zullen zich<br />
verenigen om alle klassen om te kopen, te bewegen, of te dwingen, <strong>de</strong> Zondag te vieren. Het<br />
gemis aan God<strong>de</strong>lik gezag zal vergoed wor<strong>de</strong>n door drukken<strong>de</strong> wetsveror<strong>de</strong>ningen.<br />
Staatkundig be<strong>de</strong>rf is bezig, <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> tot het recht en het ontzag voor <strong>de</strong> waarheid te niet<br />
te doen; en zelfs in het vrije Amerika zullen overhe<strong>de</strong>n en wetgevers toegeven aan <strong>de</strong><br />
algemene eis <strong>van</strong> het volk om een wet voor het verplichtend maken <strong>van</strong> Zondagsviering, ten<br />
ein<strong>de</strong> zich aldus <strong>van</strong> <strong>de</strong> volksgunst te verzekeren. De vrijheid <strong>van</strong> geweten, waarvoor zulke<br />
grote opofferingen gemaakt zijn, zal niet langer geëerbiedigd wor<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong> strijd, die<br />
spoedig uitbreken moet, zullen we <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeet bewaarheid zien: “De draak<br />
vergrim<strong>de</strong> op <strong>de</strong> vrouw, en ging heen om krijg te voeren tegen <strong>de</strong> overigen <strong>van</strong> haar zaad,<br />
die <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods bewaren, en het getuigenis <strong>van</strong> Jezus Christus hebben.”<br />
418
Hoofdstuk 37 — De Schriften een Bron <strong>van</strong> Veiligheid<br />
“Tot <strong>de</strong> wet en tot <strong>de</strong> getuigenis! zo ze niet spreken naar dit woord, het zal zijn, dat ze<br />
geen dageraad (licht) zullen hebben.” Gods volk wordt op <strong>de</strong> Schrift gewezen als een<br />
beveiliging tegen <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> valse leraars en <strong>de</strong> verlei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> geesten <strong>de</strong>r<br />
duisternis. Satan gebruikt alle mogelike mid<strong>de</strong>len om <strong>de</strong> mensen te verhin<strong>de</strong>ren, <strong>de</strong><br />
Schriften te leren kennen; omdat <strong>de</strong> dui<strong>de</strong>like uitspraken er<strong>van</strong> zijn bedriegerijen openbaren.<br />
Bij ie<strong>de</strong>re herleving <strong>van</strong> Gods werk wordt <strong>de</strong> vorst <strong>van</strong> het kwaad tot vuriger ijver aangezet;<br />
tans spant hij zijn uiterste krachten in voor een laatste strijd tegen Christus en Zijn<br />
volgelingen. De laatste, grote verleiding zal binnen kort over ons komen. De antichrist zal<br />
zijn won<strong>de</strong>rda<strong>de</strong>n voor onze ogen verrichten. Z— volkomen zal het tegenbeeld op het ware<br />
gelijken, dat het onmogelik zal zijn, er tussen te on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n, dan door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Heilige Schrift. Aan wat <strong>de</strong> Schrift zegt moet ie<strong>de</strong>re verklaring en ie<strong>de</strong>r won<strong>de</strong>r getoetst<br />
wor<strong>de</strong>n.<br />
Zij, die al <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods trachten te gehoorzamen, zullen tegengewerkt en bespot<br />
wor<strong>de</strong>n. Ze kunnen alleen in God staan<strong>de</strong> blijven. Om <strong>de</strong> beproeving, die v——r hen ligt, te<br />
verdragen, moeten ze <strong>de</strong> wil <strong>van</strong> God verstaan, zoals die in Zijn woord is geopenbaard; ze<br />
kunnen Hem dan alleen eren, wanneer ze het rechte begrip hebben <strong>van</strong> Zijn karakter, Zijn<br />
regering en doelein<strong>de</strong>n, en in overeenstemming daarme<strong>de</strong> han<strong>de</strong>len. Niemand behalve zij,<br />
die hun verstand versterkt hebben met <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel, zal staan<strong>de</strong> blijven<br />
geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> laatste, grote strijd. Ie<strong>de</strong>re ziel moet voor zichzelf <strong>de</strong> proef doorstaan: Zal ik<br />
God meer gehoorzamen dan <strong>de</strong> mensen ? Het beslissen<strong>de</strong> uur staat tans v——r <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur. Zijn<br />
onze voeten geplant op <strong>de</strong> rots <strong>van</strong> Gods onveran<strong>de</strong>rlik Woord? Zijn we bereid om pal te<br />
staan ter ver<strong>de</strong>diging <strong>van</strong> <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods en het geloof <strong>van</strong> Jezus?<br />
V——r Zijn kruisiging verklaar<strong>de</strong> <strong>de</strong> Heiland aan Zijn discipelen, dat Hij ter dood<br />
gebracht moest wor<strong>de</strong>n, en we<strong>de</strong>r uit het graf zou opstaan; en er waren engelen<br />
tegenwoordig om Zijn woor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> hoof<strong>de</strong>n en harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen in te prenten. Maar<br />
<strong>de</strong> discipelen zagen uit naar tij<strong>de</strong>like verlossing <strong>van</strong> het Romeinse juk, en kon<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
gedachte niet verdragen, dat Hij, op Wie al hun verwachtingen gebouwd waren, een<br />
sma<strong>de</strong>like dood zou sterven. De woor<strong>de</strong>n, welke ze zich nodig moesten herinneren, wer<strong>de</strong>n<br />
uit hun harten gebannen; en toen <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> beproeving aanbrak, vond die hen onvoorbereid.<br />
Jezus’ dood maakte even volkomen een ein<strong>de</strong> aan hun verwachtingen, alsof Hij hen niet <strong>van</strong><br />
tevoren gewaarschuwd had. Op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> wijze wordt <strong>de</strong> toekomst v——r ons opengelegd in<br />
<strong>de</strong> profetieën, en dat wel even dui<strong>de</strong>lik, als hij aan <strong>de</strong> discipelen door <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
Christus werd geopenbaard. De gebeurtenissen in verband met het sluiten <strong>van</strong> <strong>de</strong> gena<strong>de</strong>tijd<br />
en <strong>de</strong> voorbereiding op <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> benauwdheid wor<strong>de</strong>n dui<strong>de</strong>lik aangewezen. Toch hebben<br />
<strong>de</strong> mensen in het algemeen niet meer begrip <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze belangrijke waarhe<strong>de</strong>n, dan of ze<br />
419
nooit waren geopenbaard. Satan waakt om ie<strong>de</strong>re indruk weg te nemen, die hen wijs zou<br />
kunnen maken tot zaligheid; en <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> benauwdheid zal hen onvoorbereid vin<strong>de</strong>n.<br />
Wanneer God <strong>de</strong> mensen zulke gewichtige boodschappen zendt, dat die gezegd wor<strong>de</strong>n<br />
verkondigd te wor<strong>de</strong>n door heilige engelen, die in het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel vliegen,<br />
verlangt Hij <strong>van</strong> elk een, die gezond verstand ont<strong>van</strong>gen heeft, dat hij er acht op zal geven.<br />
De vreselike oor<strong>de</strong>len, die over <strong>de</strong> dienst <strong>van</strong> het beest en zijn beeld uitgesproken wor<strong>de</strong>n,<br />
behoor<strong>de</strong>n er ie<strong>de</strong>reen toe te lei<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> profetieën ijverig te on<strong>de</strong>rzoeken, ten ein<strong>de</strong> te<br />
ont<strong>de</strong>kken, wat het merkteken <strong>van</strong> het beest is, en hoe men het ont<strong>van</strong>gen er<strong>van</strong> kan ontgaan.<br />
Maar <strong>de</strong> grote menigte <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen keert het oor af <strong>van</strong> <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>r waarheid, en<br />
wendt zich tot fabelen. De apostel Paulus zegt, zien<strong>de</strong> op <strong>de</strong> laatste dagen: “Want er zal een<br />
tijd zijn, wanneer ze <strong>de</strong> gezon<strong>de</strong> leer niet zullen verdragen.” Die tijd is nu geheel en al daar.<br />
Scharen <strong>van</strong> mensen zijn er, die geen bijbelse waarheid wensen, omdat die <strong>de</strong> begeerten <strong>van</strong><br />
het zondige hart, dat <strong>de</strong> wereld liefheeft, tegengaat, en Satan voorziet hen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
misleidingen, die ze liefhebben.<br />
Maar God wil een volk op aar<strong>de</strong> hebben, dat <strong>de</strong> Bijbel, en <strong>de</strong> Bijbel alleen, zal<br />
handhaven als standaard <strong>van</strong> alle leerstellingen, en grondslag <strong>van</strong> alle hervormingen. De<br />
meningen <strong>van</strong> geleer<strong>de</strong> mannen, <strong>de</strong> gevolgtrekkingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wetenschap, <strong>de</strong><br />
geloofsbelij<strong>de</strong>nissen of besluiten <strong>van</strong> geestelike koncilies, even talrijk en evenzeer in<br />
tegenspraak met elkan<strong>de</strong>r, als <strong>de</strong> kerken, welke ze vertegenwoordigen, <strong>de</strong> stem <strong>de</strong>r<br />
meer<strong>de</strong>rheid,— geen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze zaken behoort beschouwd te wor<strong>de</strong>n als een bewijs v——r of<br />
tegen punten <strong>van</strong> godsdienstige overtuiging. V——r we een leerstelling of voorschrift<br />
aannemen, moeten we een dui<strong>de</strong>lik “alzo spreekt <strong>de</strong> Heer” eisen om het te steunen.<br />
Satan tracht onophou<strong>de</strong>lik <strong>de</strong> aandacht op <strong>de</strong> mens in plaats <strong>van</strong> op God te vestigen. Hij<br />
leidt er <strong>de</strong> mensen toe om op bisschoppen, predikanten en theologiese professoren te zien<br />
als hun gidsen, in plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriften te on<strong>de</strong>rzoeken, om voor zichzelven te leren, wat<br />
hun plicht is. Dan kan hij, door <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze lei<strong>de</strong>rs te beheersen, invloed op <strong>de</strong><br />
menigte uitoefenen naar zijn wil. Toen Christus kwam om <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>s levens te spreken,<br />
hoor<strong>de</strong> het gewone volk Hem gaarne; en velen, zelfs on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> priesters en oversten,<br />
geloof<strong>de</strong>n in Hem. Maar <strong>de</strong> voor- naamsten on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> priesters en voorgangers <strong>van</strong> het volk<br />
waren vast besloten om Zijn leer te veroor<strong>de</strong>len en te verwerpen. Ofschoon al hun pogingen<br />
om beschuldigingen tegen Hem te vin<strong>de</strong>n, verij<strong>de</strong>ld wer<strong>de</strong>n, en ze huns ondanks <strong>de</strong> invloed<br />
moesten gevoelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like macht en wijsheid, die zich aan Zijn woor<strong>de</strong>n paar<strong>de</strong>,<br />
bleven ze toch bij hun vooroor<strong>de</strong>el; ze verwierpen <strong>de</strong> dui<strong>de</strong>likste bewijzen dat Hij <strong>de</strong><br />
Messias was, om niet gedwongen te wor<strong>de</strong>n, Zijn discipelen te zijn. Deze tegenstan<strong>de</strong>rs <strong>van</strong><br />
Jezus waren mannen, welke het volk <strong>van</strong> kindsbeen aan geleerd had te eerbiedigen, en voor<br />
wier gezag het gewoon geweest was, zich onvoorwaar<strong>de</strong>lik te buigen. “Hoe komt het,”<br />
vroegen ze, “dat onze overhe<strong>de</strong>n en schriftgeleer<strong>de</strong>n niet in Jezus geloven? Zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze<br />
vrome mannen Hem niet aannemen, indien Hij <strong>de</strong> Christus was?” Het was <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong><br />
zulke leraars, die er het Joodse volk toe bracht, hun Verlosser te verwerpen.<br />
420
De geest, die <strong>de</strong>ze priesters en overhe<strong>de</strong>n beziel<strong>de</strong>, openbaart zich nog in velen, die zich<br />
op grote vroomheid laten voorstaan. Ze weigeren om het getuigenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift<br />
aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> biezon<strong>de</strong>re waarhe<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong>ze tijd te on<strong>de</strong>rzoeken. Ze wijzen op hun eigen<br />
aantal, rijkdom, en volksgunst, en zien met verachting ne<strong>de</strong>r op <strong>de</strong> voorstan<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
waarheid als klein in getal, arm, en niet in <strong>de</strong> gunst staan<strong>de</strong>, en die een geloof hebben, dat<br />
hen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld scheidt. Christus voorzag, dat <strong>de</strong> onbehoorlike aanmatiging <strong>van</strong> gezag,<br />
die <strong>de</strong> schriftgeleer<strong>de</strong>n en Farizeën zich voroorloof<strong>de</strong>n, niet zou ophou<strong>de</strong>n met <strong>de</strong><br />
verstrooiing <strong>van</strong> <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n. Hij had een profeties inzicht in het werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> verhoging <strong>van</strong><br />
menselik gezag over het geweten, dat door al <strong>de</strong> eeuwen heen zulk een schrikkelike vloek<br />
voor <strong>de</strong> kerk geweest is. En Zijn vreselike veroor<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schriftgeleer<strong>de</strong>n en Farizeën,<br />
en Zijn waarschuwingen aan het volk om die blin<strong>de</strong> leidslie<strong>de</strong>n niet te volgen, staan<br />
opgetekend als een vermaning voor <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> geslachten.<br />
De Roomse Kerk behoudt aan <strong>de</strong> geestelikheid het recht voor <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift te verklaren.<br />
Op grond dat geesteliken alleen bevoegd zijn om Gods woord uit te leggen, wordt het aan<br />
het gewone volk onthou<strong>de</strong>n. Ofschoon <strong>de</strong> Hervorming <strong>de</strong> Bijbel aan allen gegeven heeft,<br />
toch verhin<strong>de</strong>rt ditzelf<strong>de</strong> beginsel, dat door Rome is gehandhaafd, scharen <strong>van</strong> mensen in<br />
Protestantse kerken om <strong>de</strong> Bijbel voor zichzelven te on<strong>de</strong>rzoeken. Hun wordt geleerd om <strong>de</strong><br />
leer, die erin vervat is, aan te nemen, gelijk <strong>de</strong> kerk die uitlegt; en er zijn duizen<strong>de</strong>n, die<br />
niets durven ont<strong>van</strong>gen, hoe dui<strong>de</strong>lik het ook in <strong>de</strong> Schrift wordt geopenbaard, dat in<br />
tegenstelling met hun geloofsbelij<strong>de</strong>nis, of <strong>de</strong> gevestig<strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk is.<br />
Niettegenstaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> Bijbel vol is <strong>van</strong> waarschuwingen tegen valse leraars, zijn er velen<br />
bereid om hun zielen op die wijze aan <strong>de</strong> zorg <strong>van</strong> <strong>de</strong> geestelikheid toe te vertrouwen. Er<br />
zijn he<strong>de</strong>n ten dage duizen<strong>de</strong>n belij<strong>de</strong>rs, die geen an<strong>de</strong>re re<strong>de</strong>n kunnen geven voor <strong>de</strong><br />
geloofspunten, welke ze belij<strong>de</strong>n, dan dat ze aldus door hun godsdienstige voorgangers<br />
on<strong>de</strong>rwezen zijn. Ze gaan hetgeen <strong>de</strong> Heiland geleerd heeft bijna onopgemerkt voorbij, en<br />
stellen onvoorwaar<strong>de</strong>lik vertrouwen in <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> predikanten. Maar zijn predikanten<br />
dan onfeilbaar? Hoe kunnen we onze zielen aan hun leiding toevertrouwen, tenzij we uit<br />
Gods woord weten, dat ze lichtdragers zijn? Gebrek aan ze<strong>de</strong>like moed om af te wijken <strong>van</strong><br />
het spoor, dat <strong>de</strong> wereld gebaand heeft, leidt er velen toe, te volgen in <strong>de</strong> voetstappen <strong>van</strong><br />
geleer<strong>de</strong>n; en door hun weerzin om voor zichzelven te on<strong>de</strong>rzoeken, raken ze hopeloos<br />
verward in <strong>de</strong> ketenen <strong>de</strong>r dwaling. Ze zien, dat <strong>de</strong> waarheid voor <strong>de</strong>ze tijd in <strong>de</strong> Bijbel<br />
dui<strong>de</strong>lik aan het licht wordt gebracht, en gevoelen, dat <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Geest zich<br />
aan <strong>de</strong> verkondiging er<strong>van</strong> paart; toch laten ze zich door <strong>de</strong> tegenstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> geestelikheid<br />
<strong>van</strong> het licht afkeren. Ofschoon re<strong>de</strong> en geweten overtuigd zijn, durven <strong>de</strong>ze mislei<strong>de</strong> zielen<br />
niet verschillend <strong>van</strong> <strong>de</strong> predikant <strong>de</strong>nken; en hun eigen oor<strong>de</strong>el en eeuwige belangen<br />
wor<strong>de</strong>n opgeofferd aan het ongeloof, <strong>de</strong> trots, en het vooroor<strong>de</strong>el <strong>van</strong> een an<strong>de</strong>r.<br />
Talrijk zijn <strong>de</strong> wegen, waarlangs Satan werkt, om zijn ge<strong>van</strong>genen door menselike<br />
invloed te bin<strong>de</strong>n. Hij verzekert zich <strong>van</strong> een grote menigte, door hen met <strong>de</strong> zij<strong>de</strong>n<br />
lief<strong>de</strong>koor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong>zulken te verbin<strong>de</strong>n, die vijan<strong>de</strong>n zijn <strong>van</strong> het kruis <strong>van</strong> Christus. Wat<br />
421
<strong>de</strong>ze ban<strong>de</strong>n ook zijn mogen, ou<strong>de</strong>rmin, kin<strong>de</strong>rlief<strong>de</strong>, huweliks- of maatschappelike<br />
betrekkingen, <strong>de</strong> uitkomst is <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong>; <strong>de</strong> tegenstan<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid oefenen hun gezag<br />
uit over het geweten, en <strong>de</strong> zielen, die on<strong>de</strong>r hun macht staan, bezitten geen moed of<br />
onafhankelikheid genoeg, om hun eigen overtuiging <strong>van</strong> plicht te gehoorzamen.<br />
De waarheid en <strong>de</strong> heerlikheid Gods kunnen niet geschei<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n; het is ons<br />
onmogelik, met <strong>de</strong> Bijbel binnen ons bereik, God te eren door verkeer<strong>de</strong> meningen. Velen<br />
beweren, dat het er niet op aan komt, wat <strong>de</strong> mens gelooft, zo lang zijn levenswijze maar<br />
goed is. Doch het leven vormt zich door het geloof. Indien er licht en waarheid binnen ons<br />
bereik liggen, en we nalaten, gebruik te maken <strong>van</strong> het voorrecht <strong>van</strong> ze te horen en te zien,<br />
doen we niet an<strong>de</strong>rs dan ze verwerpen; we verkiezen <strong>de</strong> duisternis boven het licht.<br />
“Er is een weg, die iemand recht schijnt; maar het laatste <strong>van</strong> die zijn wegen <strong>de</strong>s doods.”<br />
Onwetendheid is geen verontschuldiging voor dwaling of zon<strong>de</strong>, wanneer men alle<br />
gelegenheid heeft om Gods wil te kennen. Iemand is op reis, en komt aan een plaats, waar<br />
on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>ne wegen uit elkan<strong>de</strong>r gaan, en er is een wegwijzer, die aantoont, waarheen elk<br />
<strong>van</strong> die wegen leidt. Indien hij geen acht slaat op <strong>de</strong> wegwijzer, en eenvoudig het pad inslaat,<br />
dat hem het rechte toeschijnt, zal hij met al zijn oprechtheid waarschijnlik bevin<strong>de</strong>n, dat hij<br />
dwaalt.<br />
God heeft ons Zijn woord gegeven, opdat we met <strong>de</strong> leer er<strong>van</strong> bekend wor<strong>de</strong>n, en voor<br />
onszelven on<strong>de</strong>rzoeken zou<strong>de</strong>n, wat Hij <strong>van</strong> ons verlangt. Toen <strong>de</strong> wetgeleer<strong>de</strong> tot Jezus<br />
kwam met <strong>de</strong> vraag: “Wat zal ik doen, opdat ik het eeuwige leven beërve?” verwees <strong>de</strong><br />
Heiland hem naar <strong>de</strong> Schrift, zeggen<strong>de</strong>: “Wat staat er geschreven in <strong>de</strong> wet? hoe leest ge?”<br />
Onwetendheid zal jong noch oud veront schuldigen, noch hen ontheffen <strong>van</strong> <strong>de</strong> straf, die <strong>de</strong><br />
overtreding <strong>van</strong> Gods wet na zich sleept; wijl er een getrouwe voorstelling <strong>van</strong> die wet, en<br />
<strong>van</strong> zijn grondregels en vereisten in hun han<strong>de</strong>n gevon<strong>de</strong>n wordt. Het is niet genoeg om<br />
goe<strong>de</strong> voornemens te hebben; het is niet genoeg om te doen, wat <strong>de</strong> mensen goed achten, of<br />
wat <strong>de</strong> predikant goed noemt. De zaligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziel staat op het spel, en men behoort <strong>de</strong><br />
Schrift voor zichzelf te on<strong>de</strong>rzoeken. Hoe sterk iemands overtuigingen ook zijn mogen, hoe<br />
zeer hij ook vertrouwt, dat <strong>de</strong> predikant weet, wat <strong>de</strong> waarheid is, dat is geen fondament<br />
voor hem. Hij heeft een kaart, die elk teken op <strong>de</strong> reis naar <strong>de</strong> hemel aangeeft, en hij behoeft<br />
naar niets te gissen.<br />
Het is <strong>de</strong> eerste en hoogste plicht <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>r re<strong>de</strong>lik wezen, uit <strong>de</strong> Schriften te leren wat<br />
waarheid is, en dan in het licht te wan<strong>de</strong>len, en an<strong>de</strong>ren aan te moedigen om zijn voorbeeld<br />
te volgen. We behoren <strong>de</strong> Bijbel dageliks ijverig te on<strong>de</strong>rzoeken, ie<strong>de</strong>re gedachte<br />
overwegen<strong>de</strong>, en schriftuurplaats met schriftuurplaats vergelijkend. Met hulp <strong>van</strong> Boven<br />
moeten we zelfstandige opinies vormen, daar we ons persoonlik voor God zullen moeten<br />
verantwoor<strong>de</strong>n. De waarhe<strong>de</strong>n, welke in <strong>de</strong> Bijbel het dui<strong>de</strong>likst wor<strong>de</strong>n geopenbaard, zijn<br />
in twijfel en duisternis gehuld door geleer<strong>de</strong>n, die, voorgeven<strong>de</strong> grote wijsheid te bezitten,<br />
leren, dat <strong>de</strong> Schriften een verborgene, geheime en geestelike betekenis hebben, welke niet<br />
422
dui<strong>de</strong>lik is uit <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n, die gebruikt zijn. Die mannen zijn valse leraars. Het was <strong>van</strong><br />
zulk een klasse dat Jezus verklaar<strong>de</strong>: “Gij weet <strong>de</strong> Schriften niet, noch <strong>de</strong> kracht Gods.” De<br />
bijbeltaal behoort uitgelegd te wor<strong>de</strong>n volgens zijn klaarblijkelike betekenis, tenzij er een<br />
symbool of beeld gebruikt is. Christus heeft <strong>de</strong> belofte gegeven: “Zo iemand wil Zijn wil<br />
doen, die zal <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze leer bekennen (zal daaromtrent dui<strong>de</strong>lik- heid hebben).”<br />
Indien <strong>de</strong> mensen <strong>de</strong> Bijbel maar wil<strong>de</strong>n nemen, zoals men hem leest, en er geen valse<br />
leraars waren om hun verstand te mislei<strong>de</strong>n en te verbijsteren, er zou een werk gedaan<br />
kunnen wor<strong>de</strong>n, dat engelen verblij<strong>de</strong>n zou, en dat dui zen<strong>de</strong>n bij duizen<strong>de</strong>n, die nu in<br />
dwaling omdolen, in <strong>de</strong> schaapskooi <strong>van</strong> Christus zou brengen. We behoren al <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong><br />
ons verstand in te spannen bij het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift, en onze bevatting te scherpen,<br />
ten ein<strong>de</strong> <strong>de</strong> verborgen dingen Gods te verstaan, zo verre dit voor stervelingen mogelik is:<br />
tegelijkertijd niet vergeten<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> leerzaamheid en on<strong>de</strong>rwerping <strong>van</strong> een kind <strong>de</strong> ware<br />
geest is <strong>van</strong> hem, die leren wil. Geestelike moeilikhe<strong>de</strong>n kunnen nooit door <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong><br />
mid<strong>de</strong>len te boven gekomen wor<strong>de</strong>n, die men gebruikt bij het naspeuren <strong>van</strong> filosofiese<br />
vraagstukken. We behoren ons niet tot het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel te begeven met dat<br />
zelfvertrouwen, waarme<strong>de</strong> zo velen het rijk <strong>van</strong> <strong>de</strong> wetenschap binnengaan, maar met een<br />
bid<strong>de</strong>n<strong>de</strong> afhankelikheid <strong>van</strong> God, en een oprechte begeerte om Zijn wil te leren kennen.<br />
Wij moeten met een ne<strong>de</strong>rige en leerzame geest komen, om kennis te verkrijgen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
grote “IK BEN, Die Ik zijn zal.” An<strong>de</strong>rs zullen boze engelen ons verstand verblin<strong>de</strong>n en<br />
onze harten z— verhar<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> waarheid geen indruk op ons maakt.<br />
Menig ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift, dat door geleer<strong>de</strong>n een verborgenheid genoemd, of als<br />
onbelangrijk ter zij<strong>de</strong> gesteld wordt, is vol troost en lering voor iemand, die on<strong>de</strong>rwezen is<br />
in <strong>de</strong> school <strong>van</strong> Christus. Eén re<strong>de</strong>n, waarom veel godgeleer<strong>de</strong>n geen dui<strong>de</strong>liker begrip<br />
hebben <strong>van</strong> Gods woord, is, dat ze hun ogen sluiten voor waarhe<strong>de</strong>n, die ze niet in<br />
beoefening wensen te brengen. Het verstaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> bijbelse waarheid hangt niet zozeer af<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> verstand, die aan het on<strong>de</strong>rzoek besteed wordt, als <strong>van</strong> <strong>de</strong> oprechtheid <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> bedoeling, en het ernstig verlangen naar gerechtigheid.<br />
De Bijbel behoort niet zon<strong>de</strong>r gebed on<strong>de</strong>rzocht te wor<strong>de</strong>n. De Heilige Geest alleen kan<br />
ons het gewicht doen gevoelen <strong>van</strong> die dingen, welke gemakkelik te verstaan zijn, of ons<br />
verhin<strong>de</strong>ren, waarhe<strong>de</strong>n te verdraaien, die zich moeilik laten begrijpen. Het is het werk <strong>van</strong><br />
engelen uit <strong>de</strong> hemel, het hart voor te berei<strong>de</strong>n, om alzo het woord Gods te verstaan, dat we<br />
bekoord wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> schoonheid, vermaand door <strong>de</strong> waarschuwingen, of bezield en<br />
versterkt door <strong>de</strong> beloften er<strong>van</strong>. We behoren <strong>de</strong> be<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> psalmist tot <strong>de</strong> onze te maken:<br />
“Ont<strong>de</strong>k mijn ogen, dat ik aanschouwe <strong>de</strong> won<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> Uw wet.” Verzoekingen schijnen<br />
dikwels onweerstaanbaar, omdat hij, die verleid wordt, door traagheid in bid<strong>de</strong>n en<br />
schrifton<strong>de</strong>rzoek zich Gods beloften niet da<strong>de</strong>lik herinnert, en Satan daarom niet ontmoeten<br />
kan met <strong>de</strong> wapenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift. Doch engelen omringen <strong>de</strong>genen, die gewillig zijn om<br />
on<strong>de</strong>rwezen te wo <strong>de</strong>n in God<strong>de</strong>like zaken; en in <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> grote nood zullen die hun<br />
423
juist <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n, waaraan ze behoefte hebben, voor <strong>de</strong> geest brengen. Aldus: “als <strong>de</strong><br />
vijand zal komen gelijk een stroom, zal <strong>de</strong> Geest <strong>de</strong>s Heren <strong>de</strong> banier tegen hem op-richten.”<br />
Jezus beloof<strong>de</strong> Zijn discipelen: “De Trooster, <strong>de</strong> Heilige Geest, welke <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r zen<strong>de</strong>n<br />
zal in Mijn naam, die zal u alles leren, en zal u indachtig maken alles, wat Ik u gezegd heb.”<br />
Maar Christus’ on<strong>de</strong>rwijs moet <strong>van</strong> tevoren in het hart opgenomen zijn, zal <strong>de</strong> Geest Gods<br />
het ons indachtig kunnen maken in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> het gevaar. Ik heb “Uw re<strong>de</strong> in mijn hart<br />
verborgen,” zei David, “opdat ik tegen U niet zondigen zou.” Allen, die hun eeuwige<br />
belangen op prijs stellen, behoren te waken tegen aanvallen <strong>van</strong> twijfel. De grondvesten<br />
zelfs <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid zullen aangevallen wor<strong>de</strong>n. Het is onmogelik om buiten het bereik te<br />
blijven <strong>van</strong> <strong>de</strong> spot en <strong>de</strong> drogre<strong>de</strong>nen, <strong>de</strong> valse en ver<strong>de</strong>rfelke leringen <strong>van</strong> het he<strong>de</strong>ndaagse<br />
ongeloof. Satan maakt zijn verleidingen passend voor alle klassen. Hij valt <strong>de</strong> ongeleer<strong>de</strong>n<br />
aan met scherts en een spotlach, terwijl hij <strong>de</strong> welopgevoe<strong>de</strong>n tegentreedt met<br />
wetenschappelike tegenwerpingen en filosofiese re<strong>de</strong>neringen, bei<strong>de</strong> berekend om<br />
wantrouwen of ver<strong>de</strong>nking <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift levendig te maken. Jongelie<strong>de</strong>n zelfs <strong>van</strong> luttele<br />
on<strong>de</strong>rvinding matigen zich het recht aan om te twijfelen aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> grondregels <strong>van</strong> het<br />
Christendom. En dit ongeloof <strong>van</strong> <strong>de</strong> jeugd, oppervlakkig als het is, heeft toch zijn invloed.<br />
Velen wor<strong>de</strong>n er aldus toe gebracht om te spotten met het geloof <strong>van</strong> hun va<strong>de</strong>ren, of <strong>de</strong><br />
geest <strong>de</strong>r gena<strong>de</strong> te verachten. Menig leven, dat een eer voor God en een zegen voor <strong>de</strong><br />
wereld beloof<strong>de</strong> te zijn, is door <strong>de</strong> a<strong>de</strong>m <strong>van</strong> het ongeloof vergiftigd. Allen die vertrouwen<br />
op <strong>de</strong> pochen<strong>de</strong> gevolgtrekkingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> menselike re<strong>de</strong>, en zich inbeel<strong>de</strong>n, dat ze<br />
God<strong>de</strong>like verborgenhe<strong>de</strong>n verklaren, en tot <strong>de</strong> waarheid komen kunnen zon<strong>de</strong>r behulp <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> wijsheid Gods, wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> strik <strong>van</strong> Satan ge<strong>van</strong>gen.<br />
Wij leven in het ernstigste tijdperk <strong>van</strong> <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wereld. Het lot <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wemelen<strong>de</strong> mensescharen op aar<strong>de</strong> zal spoedig beslist zijn. Ons eigen toekomstige welzijn,<br />
zowel als <strong>de</strong> zaligheid <strong>van</strong> an<strong>de</strong>re zielen, hangt af <strong>van</strong> <strong>de</strong> koers, die we in <strong>de</strong>ze tijd volgen.<br />
Wij hebben er behoefte aan, door <strong>de</strong> Geest <strong>de</strong>r waarheid geleid te wor<strong>de</strong>n. Ie<strong>de</strong>re volgeling<br />
<strong>van</strong> Christus behoort ernstig te vragen: “Heer, wat wilt Gij, dat ik doen zal?” Het is nodig,<br />
dat dat we ons voor <strong>de</strong> Heer verootmoedigen met vasten en bid<strong>de</strong>n, en veel over Zijn woord<br />
peinzen, voornamelik over <strong>de</strong> tonelen <strong>van</strong> het oor<strong>de</strong>el. We behoren nu naar een diepe en<br />
levendige on<strong>de</strong>rvinding te streven in <strong>de</strong> dingen Gods. Geen ogenblik valt er te verliezen.<br />
Gebeurtenissen <strong>van</strong> het grootste gewicht grijpen aan alle zij<strong>de</strong>n om ons heen plaats; we<br />
staan op het betover<strong>de</strong> gebied <strong>van</strong> Satan. Slaapt niet, schildwachten Gods! <strong>de</strong> vijand beloert<br />
u <strong>van</strong> nabij, gereed om u ie<strong>de</strong>r ogenblik te bespringen, en u tot zijn prooi te maken, indien<br />
ge verslapt of slaperig wordt.<br />
Velen wor<strong>de</strong>n misleid, wat hun ware toestand voor God betreft. Ze heten zich gelukkig<br />
om <strong>de</strong> verkeer<strong>de</strong> da<strong>de</strong>n, die ze niet bedrijven, en vergeten <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> en e<strong>de</strong>le da<strong>de</strong>n op te<br />
sommen, die God <strong>van</strong> hen verlangt, maar die ze nagelaten hebben te doen. Het is niet<br />
genoeg, dat ze bomen <strong>van</strong> <strong>de</strong>s Heren planting zijn. Ze moeten aan Zijn verwachting voldoen<br />
door vruchten te dragen. Hij houdt hen aan- sprakelik voor hun tekortkomingen in het<br />
424
verrichten <strong>van</strong> al het goe<strong>de</strong>, dat ze, door Zijn gena<strong>de</strong> gesterkt, had<strong>de</strong>n kunnen doen. In <strong>de</strong><br />
boeken <strong>de</strong>s hemels staan ze opgetekend als onnuttiglik <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> beslaan<strong>de</strong>. Toch is zelfs <strong>de</strong><br />
zaak <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze klasse nog niet volkomen hopeloos. Het hart <strong>de</strong>r lankmoedige lief<strong>de</strong> pleit nog<br />
steeds met <strong>de</strong>genen, die Gods barmhartigheid geminacht, en Zijn gena<strong>de</strong> misbruikt hebben.<br />
“Daarom zegt Hij: Ontwaakt, gij, die slaapt! en staat op uit <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n; en Christus zal over u<br />
lichten. Ziet dan, hoe ge voorzichtiglik wan<strong>de</strong>lt, <strong>de</strong> tijd uitkopen<strong>de</strong>, <strong>de</strong>wijl <strong>de</strong> dagen boos<br />
zijn.”<br />
Wanneer <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> toetsing komen zal, zullen allen, die Gods woord tot hun leefregel<br />
gemaakt hebben, openbaar wor<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong> zomer is er geen merkbaar verschil tussen altijd<br />
groene en an<strong>de</strong>re bomen; maar wanneer <strong>de</strong> rukwin<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> winter waaien, blijven <strong>de</strong><br />
altijd groene onveran<strong>de</strong>rd, terwijl an<strong>de</strong>re bomen <strong>van</strong> hun bla<strong>de</strong>ren wor<strong>de</strong>n beroofd. Evenzo<br />
kan <strong>de</strong> belij<strong>de</strong>r, wiens hart vals is, nu misschien niet on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> ware<br />
Christen, maar <strong>de</strong> tijd is zeer nabij, wanneer het verschil uitkomen zal. Laat er tegenstand<br />
ontstaan, laten bijgelovigheid en onverdraagzaamheid weer <strong>de</strong> boventoon voeren, laat<br />
vervolging weer losbarsten, en <strong>de</strong> halfhartigen en schijnheiligen zullen wankelen, en het<br />
geloof opgeven maar <strong>de</strong> ware Christen zal pal staan als een rots, met sterker geloof en<br />
levendiger hoop dan in <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> voorspoed. De psalmist zegt: “Uw getuigenissen zijn<br />
mijn betrachting.” “Uit Uw bevelen krijg ik verstand, daarom haat ik alle leugenpa<strong>de</strong>n.”<br />
“Welgelukzalig is <strong>de</strong> mens, die wijsheid vindt.” “Want hij zal zijn als een boom, die aan het<br />
water geplant is, en zijn wortelen uitschiet aan een rivier, en gevoelt het niet, wanneer er een<br />
hitte komt, maar zijn loof blijft groen; en in een jaar <strong>van</strong> droogte zorgt hij niet, en houdt niet<br />
op <strong>van</strong> vrucht te dragen.”<br />
425
Hoofdstuk 38 — De Laatste Waarschuwing<br />
“En na <strong>de</strong>ze zag ik een an<strong>de</strong>re engel afkomen uit <strong>de</strong> hemel, hebben<strong>de</strong> grote macht, en <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong> is verlicht gewor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> zijn heerlikheid; en hij riep krachtiglik met een grote stem,<br />
zeggen<strong>de</strong>, Zij is gevallen, zij is gevallen, het grote Babylon, en is gewor<strong>de</strong>n een woonste<strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>r duivelen, en een bewaarplaats <strong>van</strong> alle onreine geesten, en een bewaarplaats <strong>van</strong> alle<br />
onrein en hatelik gevogelte.” “En ik hoor<strong>de</strong> een an<strong>de</strong>re stem uit <strong>de</strong> hemel, zeggen<strong>de</strong>: Gaat<br />
uit <strong>van</strong> haar, mijn volk! opdat ge aan haar zon<strong>de</strong>n geen gemeenschap hebt, en opdat ge <strong>van</strong><br />
haar plagen niet ont<strong>van</strong>gt.”<br />
Deze tekst wijst heen naar een tijd, wanneer <strong>de</strong> aankondiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> val <strong>van</strong> Babylon,<br />
gelijk die door <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> engel <strong>van</strong> Openbaring 14 gedaan is, herhaald zal wor<strong>de</strong>n, met<br />
ver<strong>de</strong>re vermelding <strong>van</strong> het be<strong>de</strong>rf, dat, se<strong>de</strong>rt die boodschap voor het eerst in <strong>de</strong> zomer <strong>van</strong><br />
1844 gegeven werd, binnengeslopen is in <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> kerkgenootschappen, waaruit<br />
Babylon bestaat. Hier wordt een vreselike toestand <strong>van</strong> <strong>de</strong> godsdienstige wereld beschreven.<br />
Met ie<strong>de</strong>re verwerping <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid zal het verstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen meer verduisterd, en<br />
zullen hun harten meer verhard wor<strong>de</strong>n, totdat ze verstrikt zullen zijn in <strong>de</strong><br />
onverschrokkenheid <strong>van</strong> het ongeloof. Ondanks <strong>de</strong> waarschuwingen, die God gegeven heeft,<br />
zullen ze voortgaan met één <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorschriften <strong>van</strong> <strong>de</strong> tien gebo<strong>de</strong>n te vertre<strong>de</strong>n, totdat ze<br />
ertoe komen om hen, die het heilig hou<strong>de</strong>n, te vervolgen.<br />
De verachting, waaraan Zijn woord en Zijn volk blootstaan, doet Christus schan<strong>de</strong> aan.<br />
Hoe meer <strong>de</strong> leringen <strong>van</strong> het Spiritualisme door <strong>de</strong> kerken wor<strong>de</strong>n aangenomen, wordt <strong>de</strong><br />
weerhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> macht, waaron<strong>de</strong>r het vleselike hart staat, weggenomen, en godsdienstige<br />
belij<strong>de</strong>nis zal een mantel wor<strong>de</strong>n ter be<strong>de</strong>kking <strong>van</strong> <strong>de</strong> laagste ongerechtighe<strong>de</strong>n. Geloof in<br />
spiritualistiese openbaringen opent <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur voor verlei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> geesten en leringen <strong>de</strong>r<br />
duivelen, en aldus zal <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> boze engelen in <strong>de</strong> kerken wor<strong>de</strong>n gevoeld.<br />
Er wordt op <strong>de</strong> tijd, welke <strong>de</strong>ze profetie aan het licht brengt, <strong>van</strong> Babylon gezegd: “Haar<br />
zon<strong>de</strong>n zijn <strong>de</strong> een op <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re gevolgd tot <strong>de</strong> hemel toe, en God is aan haar<br />
ongerechtighe<strong>de</strong>n gedachtig geweest.” Ze heeft <strong>de</strong> mate <strong>van</strong> haar schuld vol gemaakt, en<br />
verwoesting zal haar snellik overkomen. Maar God heeft nog een volk in Babylon; en<br />
voordat Zijn oor<strong>de</strong>len erover uitgegoten wor<strong>de</strong>n, moeten <strong>de</strong>ze getrouwen wor<strong>de</strong>n<br />
uitgeroepen, opdat ze “aan haar zon<strong>de</strong>n geen gemeenschap hebben, en opdat ze <strong>van</strong> haar<br />
plagen niet ont<strong>van</strong>gen. ” Vandaar <strong>de</strong> beweging, afgebeeld door <strong>de</strong> engel, die uit <strong>de</strong> hemel<br />
komt, <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> met zijn heerlikheid verlicht, en, met sterke stem krachtig roepen<strong>de</strong>, <strong>de</strong><br />
zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Babylon verkondigt. In verband met zijn boodschap wordt <strong>de</strong> kreet vernomen:<br />
“Gaat uit <strong>van</strong> haar, mijn volk.” Deze aankondigingen, samen gaan<strong>de</strong> met <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> engel, maken <strong>de</strong> laatste boodschap uit, die aan <strong>de</strong> aardbewoners gegeven zal<br />
wor<strong>de</strong>n.<br />
426
Schrikkelik is <strong>de</strong> gebeurtenis, waartoe <strong>de</strong> wereld moet wor<strong>de</strong>n gebracht. De machten <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, verbon<strong>de</strong>n om krijg te voeren tegen <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods, zullen een bevel<br />
uitvaardigen, dat allen, “kleinen en groten, rijken en armen, en vrijen en<br />
dienstknechten,“ zich moeten schikken naar <strong>de</strong> gebruiken <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk door het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> valse Sabbat. Aan al <strong>de</strong>genen, die weigeren zich te on<strong>de</strong>rwerpen, zullen burgerlike<br />
straffen opgelegd wor<strong>de</strong>n, en ten slotte zal er wor<strong>de</strong>n verklaard, dat ze <strong>de</strong>s doods schuldig<br />
zijn. Aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kant eist <strong>de</strong> wet Gods, die <strong>de</strong> rustdag <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schepper bin<strong>de</strong>nd maakt,<br />
gehoorzaamheid, en bedreigt met toorn al <strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong> voorschriften er<strong>van</strong> overtre<strong>de</strong>n.<br />
Wie met het oog op <strong>de</strong> uitkomst, die hem aldus dui<strong>de</strong>lik voorgesteld is, Gods wet zal<br />
blijven vertre<strong>de</strong>n, en een menselike inzetting gehoorzamen, ont<strong>van</strong>gt het merkteken <strong>van</strong> het<br />
beest; hij neemt het teken aan <strong>van</strong> trouw aan <strong>de</strong> macht, welke hij verkiest te gehoorzamen in<br />
<strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> God. De waarschuwing <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel luidt: “Indien iemand het beest aanbidt<br />
en zijn beeld, en ont<strong>van</strong>gt het merkteken aan zijn voorhoofd of aan zijn hand, die zal ook<br />
drinken uit <strong>de</strong> wijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> toorn Gods, die ongemengd ingeschonken wordt in <strong>de</strong> drinkbeker<br />
<strong>van</strong> Zijn toorn.”<br />
Maar niemand zal <strong>de</strong> toorn Gods moeten verduren, v——rdat <strong>de</strong> waarheid aan zijn<br />
verstand en geweten dui<strong>de</strong>lik gewor<strong>de</strong>n, en verworpen is. Er zijn er velen, die nimmer<br />
gelegenheid gehad hebben om <strong>de</strong> biezon<strong>de</strong>re waarhe<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong>ze tijd te horen. De<br />
verplichting <strong>van</strong> het vier<strong>de</strong> gebod is hun nooit in het ware licht voorgesteld. Hij, die in ie<strong>de</strong>r<br />
hart leest, en ie<strong>de</strong>re beweegre<strong>de</strong>n proeft, zal niemand, die <strong>de</strong> waarheid begeert te kennen,<br />
laten bedrogen wor<strong>de</strong>n omtrent <strong>de</strong> betekenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> strijd. Het <strong>de</strong>kreet zal <strong>de</strong> mensen niet<br />
blin<strong>de</strong>lings treffen. Ie<strong>de</strong>reen zal voldoen<strong>de</strong> licht hebben om met bewustheid zijn besluit te<br />
nemen.<br />
De Sabbat zal <strong>de</strong> grote toets <strong>van</strong> getrouwheid zijn, want hij vormt het punt <strong>de</strong>r waarheid,<br />
waarover in het biezon<strong>de</strong>r gestre<strong>de</strong>n wordt. Wanneer <strong>de</strong> mensen <strong>de</strong>ze laatste toets hebben<br />
on<strong>de</strong>rgaan, dan zal <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rscheidingslijn wor<strong>de</strong>n getrokken tussen hen, die God dienen en<br />
hen, die Hem niet dienen. Gelijk het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> valse Sabbat, in on<strong>de</strong>rwerping aan <strong>de</strong><br />
wet <strong>van</strong> <strong>de</strong> staat, en in tegenstelling met het vier<strong>de</strong> gebod, een erkentenis <strong>van</strong> trouw zal zijn<br />
aan een macht, die in opstand is tegen God, zo is het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> ware Sabbat, in<br />
gehoorzaamheid aan Gods wet, een bewijs <strong>van</strong> trouw aan <strong>de</strong> Schepper. Terwijl <strong>de</strong> ene klasse<br />
het merkteken <strong>van</strong> het beest ont<strong>van</strong>gt, door het teken <strong>van</strong> on<strong>de</strong>r-werping aan aardse machten<br />
aan te nemen, ont<strong>van</strong>gt <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re het zegel Gods, door het teken <strong>van</strong> trouw aan het<br />
God<strong>de</strong>lik gezag te verkiezen.<br />
Tot hiertoe zijn zij, die <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> engel predikten,<br />
menigmaal eenvoudig als rustverstoor<strong>de</strong>rs aangezien. Hun voorspellingen, dat godsdienstige<br />
onverdraagzaamheid <strong>de</strong> overhand zou krijgen in <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten, en kerk en staat zich<br />
zou<strong>de</strong>n verenigen om <strong>de</strong>genen te vervolgen, die <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods bewaren, zijn ongegrond<br />
en bespottelik genoemd. Er is in goed vertrouwen gezegd, dat Amerika nooit iets an<strong>de</strong>rs zou<br />
427
wor<strong>de</strong>n dan het geweest is, <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>diger <strong>van</strong> godsdienstvrijheid. Doch wanneer <strong>de</strong> vraag<br />
<strong>van</strong> verplichte Zondagsviering algemeen <strong>de</strong> mensen bezighoudt, ziet men <strong>de</strong> gebeurtenis,<br />
waaraan zo lang getwijfeld en waaraan geen geloof geslagen is, na<strong>de</strong>rkomen, en zal <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>r<strong>de</strong> boodschap een uitwerking hebben, die hij tevoren niet hebben kon.<br />
In ie<strong>de</strong>r geslacht heeft God Zijn dienstknechten gezon<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> te bestraffen,<br />
zowel in <strong>de</strong> wereld als in <strong>de</strong> kerk. Maar <strong>de</strong> mensen begeren zachte dingen te horen, en <strong>de</strong><br />
reine, onopgesmukte waarheid is niet aannemelik. Vele hervormers besloten bij het begin<br />
<strong>van</strong> hun werk, grote voorzichtigheid te gebruiken in het aanvallen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> kerk<br />
en volk. Ze hoopten <strong>de</strong> mensen tot <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel terug te lei<strong>de</strong>n door het voorbeeld<br />
<strong>van</strong> een rein, Christelik leven. Doch <strong>de</strong> Geest Gods kwam over hen als over Elia, die<br />
bewogen werd, om <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> een god<strong>de</strong>loze koning en een afvallig volk te bestraffen;<br />
ze kon<strong>de</strong>n zich niet weerhou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> dui<strong>de</strong>like uitspraken <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel te prediken,—<br />
leerstellingen, welke ze geaarzeld had<strong>de</strong>n aan het licht te brengen. Ze wer<strong>de</strong>n gedrongen,<br />
met ijver <strong>de</strong> waarheid te verkondigen, en het gevaar, dat <strong>de</strong> zielen bedreig<strong>de</strong>. De woor<strong>de</strong>n,<br />
welke <strong>de</strong> Heer hun gaf, spraken ze, onbevreesd voor <strong>de</strong> gevolgen, en <strong>de</strong> mensen wer<strong>de</strong>n<br />
genoodzaakt, <strong>de</strong> waarschuwing aan te horen.<br />
Op gelijke wijze zal <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> engel verkondigd wor<strong>de</strong>n. Wanneer <strong>de</strong><br />
tijd komt, dat die met <strong>de</strong> grootste kracht weerklinken zal, zal <strong>de</strong> Heer werken door<br />
eenvoudige werktuigen, en <strong>de</strong> harten <strong>de</strong>rgenen lei<strong>de</strong>n, die zich aan Zijn dienst toewij<strong>de</strong>n. De<br />
arbei<strong>de</strong>rs zullen meer geschikt gemaakt wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> zalving <strong>van</strong> Zijn Geest dan door<br />
opleiding aan letterkundige inrichtingen. Mannen <strong>van</strong> geloof en gebed zullen gedwongen<br />
wor<strong>de</strong>n om met heilige ijver voorwaarts te gaan, en <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n te spreken, welke God hun<br />
geeft. De zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Babylon zullen wor<strong>de</strong>n geopenbaard.<br />
De vreselike uitkomst <strong>van</strong> het verplichtend maken <strong>van</strong> <strong>de</strong> gebruiken <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk door<br />
burgerlik gezag, <strong>de</strong> krachtige inwerking <strong>van</strong> het Spiritualisme, <strong>de</strong> trapsgewijze maar snelle<br />
vooruitgang <strong>van</strong> <strong>de</strong> pauselike macht,— dit alles zal wor<strong>de</strong>n ontmaskerd. De mensen zullen<br />
door <strong>de</strong>ze plechtige waarschuwingen bewogen wor<strong>de</strong>n. Dui-zen<strong>de</strong>n en duizen<strong>de</strong>n, die zulke<br />
woor<strong>de</strong>n nooit gehoord hebben, zullen luisteren. Met verbazing zullen ze <strong>de</strong> verklaringen<br />
horen, dat Babylon, <strong>de</strong> kerk, gevallen is ten gevolge <strong>van</strong> dwaalleer en zon<strong>de</strong>n en <strong>van</strong> het<br />
verwerpen <strong>van</strong> do waarheid, haar uit <strong>de</strong> Hemel toegezon<strong>de</strong>n. Wanneer <strong>de</strong> mensen naar hun<br />
vorige leraars gaan zullen met <strong>de</strong> dringen<strong>de</strong> vraag: Zijn die dingen alzo? zullen <strong>de</strong><br />
predikanten fabelen opdissen, en zachte dingen voorspellen, om hun vrees te stillen, en het<br />
ontwaakte geweten tot rust te brengen. Maar daar velen weigeren zullen, tevre<strong>de</strong>n te zijn<br />
met het gezag <strong>van</strong> mensen alleen, en een dui<strong>de</strong>lik “Aldus spreekt <strong>de</strong> Heer” verlangen, zullen<br />
<strong>de</strong> geestelike volkslei<strong>de</strong>rs, gelijk <strong>de</strong> Farizeën <strong>van</strong> ouds, met toorn vervuld wor<strong>de</strong>n, omdat<br />
hun gezag in twijfel wordt getrokken; zullen verklaren, dat <strong>de</strong> boodschap uit <strong>de</strong> duivel is; en<br />
zullen <strong>de</strong> scharen, die <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> liefhebben, ophitsen om <strong>de</strong>genen, die zulke dingen<br />
verkondigen, te honen en te vervolgen.<br />
428
Naarmate <strong>de</strong> strijd zich naar nieuwe vel<strong>de</strong>n uitstrekt, en <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen<br />
bepaald wor<strong>de</strong>n bij Gods vertre<strong>de</strong>n wet, ontwaakt Satans ijver. De kracht, die zich aan <strong>de</strong><br />
boodschap paart, zal <strong>de</strong>genen, die er zich tegen verzetten, slechts tot razernij drijven. De<br />
geestelikheid zal bijna bovenmenselike pogingen in het werk stellen om het licht uit te<br />
sluiten, zodat het niet op hun gemeenten schijnen zal. Door alle mid<strong>de</strong>len, die hun ten<br />
dienste staan, zullen ze <strong>de</strong> bespreking <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze strijdvragen trachten te on<strong>de</strong>rdrukken. De<br />
kerk zal een beroep doen op <strong>de</strong> sterke arm <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereldlike macht, en Katholieken en<br />
Protestanten zullen zich tot dat werk verenigen. Wanneer <strong>de</strong> beweging voor verplichte<br />
Zondagsviering meer openlik en beslist wordt, zal <strong>de</strong> wet op hen, die <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n hou<strong>de</strong>n,<br />
wor<strong>de</strong>n toegepast. Ze zullen wor<strong>de</strong>n bedreigd met boeten en ge<strong>van</strong>genisstraf, en aan<br />
sommigen zullen invloedrijke betrekkingen, aan an<strong>de</strong>ren beloningen en voor<strong>de</strong>len<br />
aangebo<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n, om hen te bewegen, hun geloof te verzaken. Maar hun standvastig<br />
antwoord zal zijn: “Toont ons onze dwaling uit het woord <strong>van</strong> God,“—<strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> pleitgrond,<br />
waarop Luther zich on<strong>de</strong>r gelijke omstandighe<strong>de</strong>n stel<strong>de</strong>. Degenen, die voor <strong>de</strong> rechtbanken<br />
gedaagd wor<strong>de</strong>n, zullen <strong>de</strong> waarheid met kracht handhaven, en sommigen, die hen aanhoren,<br />
zullen tot het besluit komen om al <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods te hou<strong>de</strong>n. Aldus zal er licht aan<br />
duizen<strong>de</strong>n opgaan, die an<strong>de</strong>rs niets <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze waarhe<strong>de</strong>n weten zou<strong>de</strong>n.<br />
Stipte gehoorzaamheid aan Gods woord zal als rebellie behan<strong>de</strong>ld wor<strong>de</strong>n. Door Satan<br />
verblind, zal <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>r hardheid en gestrengheid uitoefenen tegen het gelovige kind; <strong>de</strong><br />
huisheer of huisvrouw zal <strong>de</strong> bedien<strong>de</strong>, die <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n houdt, verdrukken. De lief<strong>de</strong> zal<br />
vervreem<strong>de</strong>n; kin<strong>de</strong>ren zullen wor<strong>de</strong>n onterfd, en uit hun tehuis verdreven. De woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
Paulus zullen letterlik vervuld wor<strong>de</strong>n: “Allen, die godzaliglik willen leven in Christus<br />
Jezus, die zullen vervolgd wor<strong>de</strong>n.” Wanneer <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>digers <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid weigeren om<br />
<strong>de</strong> Zondagsabbat te eren, zullen er sommigen <strong>van</strong> hen in 2 Tim. 3:12. <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis<br />
geworpen, an<strong>de</strong>ren verbannen, en we<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>ren als slaven behan<strong>de</strong>ld wor<strong>de</strong>n. Aan <strong>de</strong><br />
menselike wijsheid schijnt dit alles tans onmogelik toe; maar als <strong>de</strong> weerhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> Geest<br />
<strong>van</strong> God <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen geweken zal zijn, en ze on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> heerschappij <strong>van</strong> Satan staan<br />
zullen, die <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like voorschriften haat, zullen er vreem<strong>de</strong> dingen gebeuren. Het hart<br />
kan zeer wreed wor<strong>de</strong>n, als <strong>de</strong> vreze en lief<strong>de</strong> Gods eruit verwij<strong>de</strong>rd zijn.<br />
Wanneer <strong>de</strong> storm na<strong>de</strong>rt, zal er een grote klasse <strong>van</strong> hen, die bele<strong>de</strong>n hebben in <strong>de</strong><br />
boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> engel te geloven, maar niet geheiligd zijn door <strong>de</strong> gehoorzaamheid<br />
<strong>de</strong>r waarheid, hun plaats opgeven, en overgaan tot <strong>de</strong> gele<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> tegenpartij. Door<br />
zich met <strong>de</strong> wereld te verbin<strong>de</strong>n en zijn geest <strong>de</strong>elachtig te wor<strong>de</strong>n, zijn ze er toe gekomen,<br />
om <strong>de</strong> zaken in bijna hetzelf<strong>de</strong> licht te beschou-wen; en wanneer ze getoetst wor<strong>de</strong>n, zijn ze<br />
bereid om <strong>de</strong> gemakkelike, populaire weg te kiezen. Mannen <strong>van</strong> talent en die zich<br />
aangenaam weten voor te doen, welke zich eenmaal in <strong>de</strong> waarheid verheugd hebben, zullen<br />
hun gaven gebruiken, om zielen te bedriegen en te mislei<strong>de</strong>n. Ze wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> bitterste<br />
vijan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hun vroegere broe<strong>de</strong>ren. Wanneer Sabbathou<strong>de</strong>rs voor <strong>de</strong> gerechtshoven<br />
gebracht wor<strong>de</strong>n, om verantwoording <strong>van</strong> hun geloof te doen, zijn <strong>de</strong>ze afvalligen Satans<br />
429
krachtigste me<strong>de</strong>helpers, om hen in een verkeerd licht te stellen en te beschuldigen, en om<br />
door valse geruchten en toespelingen <strong>de</strong> overheid tegen hen op te zetten.<br />
In <strong>de</strong>ze tijd <strong>van</strong> vervolging zal het geloof <strong>van</strong> <strong>de</strong> dienstknechten <strong>de</strong>s Heren op <strong>de</strong> proef<br />
gesteld wor<strong>de</strong>n. Ze hebben <strong>de</strong> waarschuwing met getrouwheid gegeven, alleen zien<strong>de</strong> op<br />
God en op Zijn woord. Gods Geest heeft, door hun harten te bewerken, hen gedwongen te<br />
spreken. Aangevuurd door heilige ijver, en on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> machtige invloed <strong>van</strong> God<strong>de</strong>like<br />
drijfveren, hebben ze hun plicht vervuld, zon<strong>de</strong>r koel te berekenen, wat <strong>de</strong> gevolgen zijn<br />
zou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het spreken tot het volk <strong>van</strong> het woord, dat <strong>de</strong> Heer hun gegeven had. Ze hebben<br />
met hun tij<strong>de</strong>like belangen geen rekening gehou<strong>de</strong>n, noch ook hun goe<strong>de</strong> naam of leven<br />
trachten te behou<strong>de</strong>n. Toch, wanneer <strong>de</strong> storm <strong>van</strong> tegenstand en verwijt over hen losbarst,<br />
zullen er sommigen, door ontzetting overstelpt, uitroepen: “Indien we <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> onze<br />
woor<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n kunnen voorzien, we zou<strong>de</strong>n ons stil gehou<strong>de</strong>n hebben.” Ze zijn omringd<br />
door moeilikhe<strong>de</strong>n. Satan valt hen aan met hevige verleidingen. Het werk, dat ze op zich<br />
genomen hebben, schijnt veel meer dan ze kunnen ten uit voer brengen. Ze wor<strong>de</strong>n met<br />
on<strong>de</strong>rgang bedreigd. De geestdrift, die hen beziel<strong>de</strong>, is verdwenen; toch kunnen ze niet terug.<br />
Dan vluchten ze, in het gevoel <strong>van</strong> hun volkomen hulpeloosheid, tot <strong>de</strong> Almachtige om<br />
kracht. Ze herinneren zich, dat <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n, welke ze gesproken hebben, niet <strong>de</strong> hunne<br />
waren, maar <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Hem, die hun gelast had <strong>de</strong> waarschuwing te geven. God had<br />
hun <strong>de</strong> waarheid in het hart gelegd, en ze kon<strong>de</strong>n niet nalaten die te verkondigen.<br />
Mannen Gods in vervlogen eeuwen hebben <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> beproevingen on<strong>de</strong>rvon<strong>de</strong>n.<br />
Wycliffe, Huss, Luther, Tyndale, Baxter, Wesley drongen erop aan dat alle leer aan <strong>de</strong><br />
Bijbel moest getoetst wor<strong>de</strong>n, en verklaar<strong>de</strong>n, dat ze alles zou<strong>de</strong>n opgeven, wat daarin<br />
veroor<strong>de</strong>eld werd. Tegen die mannen woed<strong>de</strong> <strong>de</strong> vervolging met meedogenloze woe<strong>de</strong>; toch<br />
lieten ze niet af, <strong>de</strong> waarheid te verkondigen. Verschillen<strong>de</strong> tijd-perken in <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk hebben zich alle door <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> <strong>de</strong> ene of an<strong>de</strong>re biezon<strong>de</strong>re<br />
waarheid gekenmerkt, passend voor <strong>de</strong> behoeften <strong>van</strong> Gods volk in die tijd. Ie<strong>de</strong>re nieuwe<br />
waarheid heeft zich door haat en tegenwerking heen een weg gebaand, en <strong>de</strong>genen, die zich<br />
in het licht er<strong>van</strong> verheug<strong>de</strong>n, zijn verzocht en beproefd gewor<strong>de</strong>n. De Heer geeft een<br />
biezon<strong>de</strong>re waarheid aan <strong>de</strong> mensen in een geval <strong>van</strong> nood. Wie zou durven weigeren, die<br />
bekend te maken? Hij gebiedt Zijn knechten, <strong>de</strong> laatste uitnodiging <strong>van</strong> Zijn gena<strong>de</strong> aan <strong>de</strong><br />
wereld te brengen. Zij kunnen niet stil blijven, dan op gevaar af <strong>van</strong> hun zielen te verliezen.<br />
De gezanten <strong>van</strong> Christus hebben niets met gevolgen te maken. Ze moeten hun plicht doen,<br />
en laten <strong>de</strong> gevolgen aan God over.<br />
Wanneer <strong>de</strong> vervolging heviger wordt, wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> dienstknechten Gods opnieuw ontsteld;<br />
want het schijnt hun toe, alsof zij <strong>de</strong> krisis hebben veroorzaakt. Doch hun geweten en Gods<br />
woord verzekeren hun, dat hun wijze <strong>van</strong> han<strong>de</strong>len goed is; en hoewel <strong>de</strong> beproevingen<br />
aanhou<strong>de</strong>n, wor<strong>de</strong>n ze gesterkt om ze te dragen. De strijd komt al na<strong>de</strong>r en wordt al<br />
zwaar<strong>de</strong>r, maar hun geloof en moed nemen toe met <strong>de</strong> aangroeien<strong>de</strong> nood. Hun getuigenis is:<br />
“We durven niet aan Gods woord tornen door Zijn heilige wet te ver<strong>de</strong>len, en het ene <strong>de</strong>el<br />
430
nodig en het an<strong>de</strong>re onnodig te noemen, om <strong>de</strong> gunst <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld te verwerven. De Heer,<br />
Die we dienen, is machtig om ons te verlossen. Christus heeft <strong>de</strong> machten <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong><br />
overwonnen; zullen wij dan een wereld vrezen, waarover <strong>de</strong> zege reeds behaald is?”<br />
Vervolging in zijn on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>ne vormen is <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> een beginsel, dat<br />
bestaan zal, zo lang Satan bestaat, en het Christendom levenskracht heeft. Niemand kan God<br />
dienen, zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> tegenkanting <strong>van</strong> het heir <strong>de</strong>r duisternis tegen zich gaan<strong>de</strong> te maken. Boze<br />
engelen zullen hem aanvallen, verontrust dat zijn invloed <strong>de</strong> prooi aan hun han<strong>de</strong>n<br />
ontnemen zal. Boze mensen zullen zich, door zijn voorbeeld bestraft, met hen verenigen, om<br />
te trachten hem door aantrekkelike verleidingen <strong>van</strong> God te schei<strong>de</strong>n. En wanneer die niet<br />
gelukken, wordt er dwang gebruikt om het geweten te verkrachten.<br />
Maar zo lang Jezus <strong>de</strong> voorspraak voor <strong>de</strong> mens blijft in het heiligdom daarboven, wordt<br />
<strong>de</strong> weerhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Geest door <strong>de</strong> overheid zowel als het volk gevoeld.<br />
Hij beheerst nog tot op zekere hoogte <strong>de</strong> landswetten. Waren die wetten er niet, <strong>de</strong> toestand<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld zou veel erger zijn dan hij nu is. Terwijl velen <strong>van</strong> onze overheidspersonen<br />
ijverige handlangers <strong>van</strong> Satan zijn, heeft God ook Zijn werktuigen on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> voormannen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> natie. De vijand beweegt zijn dienstknechten om maatregelen voor te stellen, die<br />
Gods werk zeer in <strong>de</strong> weg zou<strong>de</strong>n staan, maar staatsmannen, die <strong>de</strong> Heer vrezen, wor<strong>de</strong>n<br />
door heilige engelen gedreven, om zodanige voorstellen tegen te staan met argumenten, die<br />
niet kunnen wor<strong>de</strong>n we<strong>de</strong>rlegd. Aldus zullen enkele mannen een machtige stroom <strong>van</strong> het<br />
kwaad in toom hou<strong>de</strong>n. De tegenstand <strong>van</strong> <strong>de</strong> vijan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid zal tegengehou<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> engel zijn werk kan volbrengen. Wanneer <strong>de</strong> laatste<br />
waarschuwing gegeven zal wor<strong>de</strong>n, zal dat werk <strong>de</strong> aandacht <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze voorgangers trekken,<br />
door wie <strong>de</strong> Heer nu werkt, en sommigen on<strong>de</strong>r hen zullen hem aannemen, en door <strong>de</strong> tijd<br />
<strong>van</strong> benauwdheid heen aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> het volk <strong>van</strong> God staan.<br />
De engel, die <strong>de</strong>elneemt aan <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> engel, moet <strong>de</strong> gehele aar<strong>de</strong> met<br />
zijn heerlikheid verlichten. Een werk, dat zich over <strong>de</strong> ganse wereld zal uitstrekken, en <strong>van</strong><br />
ongewone kracht zal zijn, wordt hier voorspeld. De Advent-beweging <strong>van</strong> 1840-44 was een<br />
heerlike openbaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> kracht Gods; <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste engel werd naar ie<strong>de</strong>r<br />
zendingstation op aar<strong>de</strong> gezon<strong>de</strong>n, en in sommige lan<strong>de</strong>n werd een godsdienstige<br />
belangstelling aan <strong>de</strong> dag gelegd, gelijk men er nergens een had waargenomen se<strong>de</strong>rt <strong>de</strong><br />
Hervorming <strong>van</strong> <strong>de</strong> zestien<strong>de</strong> eeuw; maar <strong>de</strong> machtige beweging bij <strong>de</strong> laatste<br />
waarschuwing <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> engel zal dit alles overtreffen.<br />
Het werk zal op <strong>de</strong> Pinksterdag gelijken. Gelijk <strong>de</strong> “vroege regen” gegeven werd bij <strong>de</strong><br />
uitstorting <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heilige Geest aan het begin <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>geliewerk, ten ein<strong>de</strong> het kostbare<br />
zaad te doen uitspruiten, zo zal <strong>de</strong> “spa<strong>de</strong> regen” bij het ein<strong>de</strong> wor<strong>de</strong>n geschonken, om <strong>de</strong><br />
oogst te laten rijpen. “Dan zullen wij kennen; we zullen vervolgen om <strong>de</strong> Heer te kennen;<br />
Zijn uitgang is bereid als <strong>de</strong> dageraad, en Hij zal tot ons komen als een regen, als <strong>de</strong> spa<strong>de</strong><br />
regen en vroege regen <strong>van</strong> het land.” “En gij, kin<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> Zion! verheugt u en zijt blij<strong>de</strong> in<br />
431
<strong>de</strong> Heer, uw God, want Hij zal u geven die leraar <strong>de</strong>r gerechtigheid; en Hij zal voor u <strong>de</strong><br />
regen doen ne<strong>de</strong>rdalen, <strong>de</strong> vroege en <strong>de</strong> spa<strong>de</strong> regen.” “En het zal zijn in <strong>de</strong> laatste dagen,<br />
zegt God, Ik zal uitstorten <strong>van</strong> Mijn Geest op alle vlees.” “En het zal zijn, dat een iegelik,<br />
die <strong>de</strong> naam <strong>de</strong>s Heren zal aanroepen, zalig zal wor<strong>de</strong>n.”<br />
Het grote werk <strong>van</strong> het e<strong>van</strong>gelie zal niet sluiten met een geringer openbaring <strong>van</strong> Gods<br />
macht, dan die het begin er<strong>van</strong> heeft gekenmerkt. De profetieën, welke vervuld zijn door <strong>de</strong><br />
uitstorting <strong>van</strong> <strong>de</strong> vroege regen bij <strong>de</strong> aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> e<strong>van</strong>gelieverkondiging, zullen<br />
we<strong>de</strong>rom vervuld wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> spa<strong>de</strong> regen aan het ein<strong>de</strong> er<strong>van</strong>. Hier zijn “<strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
verkoeling,” waarnaar <strong>de</strong> apostel Petrus uitzag, toen hij zei: “Betert u dan, en bekeert u,<br />
opdat uw zon<strong>de</strong>n mogen uitgewist wor<strong>de</strong>n, wanneer <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> verkoeling zullen<br />
gekomen zijn <strong>van</strong> het aangezicht <strong>de</strong>s Heren, en Hij gezon<strong>de</strong>n zal hebben Jezus.”<br />
De dienstknechten Gods zullen zich <strong>van</strong> plaats tot plaats haasten, om met aangezichten,<br />
verlicht en blinkend <strong>van</strong> heilige toewijding, <strong>de</strong> boodschap uit <strong>de</strong> hemel te verkondigen. De<br />
waarschuwing zal door duizen<strong>de</strong>n stemmen over <strong>de</strong> gehele aar<strong>de</strong> gegeven wor<strong>de</strong>n.<br />
Won<strong>de</strong>ren zullen gewrocht, <strong>de</strong> zieken zullen geheeld wor<strong>de</strong>n, en tekenen en won<strong>de</strong>ren<br />
zullen <strong>de</strong> gelovigen volgen. Satan zal ook met leugenachtige won<strong>de</strong>ren werken, en zelfs<br />
vuur <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel voor <strong>de</strong> mensen doen ne<strong>de</strong>rdalen. Aldus zullen <strong>de</strong> aardbewoners tot<br />
beslissing wor<strong>de</strong>n gebracht.<br />
De boodschap zal niet zo zeer door argumenten als wel door een diepe overtuiging <strong>van</strong><br />
Gods Geest verspreid wor<strong>de</strong>n. De bewijsgron<strong>de</strong>n zijn reeds tevoren gegeven. Het zaad is<br />
gezaaid, en zal nu opschieten en vruchten dragen. De geschriften, die door zen<strong>de</strong>lingen zijn<br />
verspreid, hebben hun invloed uitgeoefend; toch waren er velen, wier hart getroffen was,<br />
verhin<strong>de</strong>rd gewor<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> waarheid ten volle te verstaan, of om te gehoorzamen. Tans<br />
dringen <strong>de</strong> lichtstralen overal door, <strong>de</strong> waarheid wordt in al zijn hel<strong>de</strong>rheid ingezien, en <strong>de</strong><br />
oprechte kin<strong>de</strong>ren Gods verbreken <strong>de</strong> ban<strong>de</strong>n, die hen gekluisterd hebben gehou<strong>de</strong>n.<br />
Familieban<strong>de</strong>n en kerkgemeenschap zijn machteloos om hen nu tegen te hou<strong>de</strong>n. De<br />
waarheid is hun boven alles kostbaar. Niettegenstaan<strong>de</strong> alles wat zich tegen <strong>de</strong> waarheid<br />
verbon<strong>de</strong>n heeft, stelt zich een groot aantal aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>de</strong>s Heren.<br />
432
Hoofdstuk 39 — “Anarchie Ontketend”<br />
“En te dier tijd zal Michaël opstaan, die grote vorst, die voor <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> uw volk<br />
staat, als het zulk een tijd <strong>van</strong> benauwdheid zijn zal, als er niet geweest is, sinds dat er een<br />
volk geweest is, tot op die tijd toe; en te dier tijd zal uw volk verlost wor<strong>de</strong>n, al wie<br />
gevon<strong>de</strong>n wordt geschreven te zijn in het boek.” Wanneer <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> engel<br />
sluit, pleit <strong>de</strong> barmhartigheid niet langer voor <strong>de</strong> schuldige bewoners <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>. Het werk<br />
<strong>van</strong> Gods volk is geëindigd. Ze hebben “<strong>de</strong> spa<strong>de</strong> regen”, “<strong>de</strong> verkoeling <strong>van</strong> het aangezicht<br />
<strong>de</strong>s Heren,” ont<strong>van</strong>gen, en zijn bereid voor <strong>de</strong> ure <strong>van</strong> beproeving, die aanstaan<strong>de</strong> is.<br />
Engelen haasten zich in <strong>de</strong> hemel heen en we<strong>de</strong>r. Een engel, <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> terugkeren<strong>de</strong>,<br />
verklaart dat zijn werk afgedaan is; <strong>de</strong> wereld is voor het laatst getoetst, en allen, die zich<br />
getrouw betoond hebben aan <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like voorschriften, hebben “het zegel <strong>van</strong> <strong>de</strong> leven<strong>de</strong><br />
God” ont<strong>van</strong>gen. Dan heeft Jezus’ mid-<strong>de</strong>laarschap in het heiligdom daarboven een ein<strong>de</strong>.<br />
Hij heft Zijn han<strong>de</strong>n op, en spreekt met lui<strong>de</strong>r stem: “Het is volbracht;” en al <strong>de</strong><br />
engelscharen leggen hun kronen af, terwijl Hij <strong>de</strong> plechtige aankondiging doet: “Die onrecht<br />
doet, dat hij nog onrecht doe; en die vuil is, dat hij nog vuil wor<strong>de</strong>; en die rechtvaardig is,<br />
dat hij nog gerechtvaardigd wor<strong>de</strong>; en die heilig is, dat hij nog geheiligd wor<strong>de</strong>.” Ie<strong>de</strong>r<br />
geval is beslist voor leven of dood. Christus heeft verzoening voor Zijn volk gedaan, en hun<br />
zon<strong>de</strong>n uitgewist. Het getal <strong>van</strong> Zijn on<strong>de</strong>rdanen is volledig; “het koninkrijk, en <strong>de</strong><br />
heerschappij en <strong>de</strong> grootheid <strong>van</strong> het koninkrijk on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> ganse hemel,” staan gegeven te<br />
wor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> erfgenamen <strong>de</strong>r zaligheid, en Jezus moet heersen als Koning <strong>de</strong>r koningen en<br />
Heer <strong>de</strong>r heren.<br />
Wanneer Hij het heiligdom verlaat, be<strong>de</strong>kt duisternis <strong>de</strong> aardbewoners. In die<br />
schrikkelike tijd moeten <strong>de</strong> rechtvaardigen zon<strong>de</strong>r mid<strong>de</strong>laar voor Gods aangezicht leven.<br />
De weerhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> macht, die <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen beheerst heeft, wordt weggenomen, en Satan<br />
heeft vol gezag over die onboetvaardig gebleven zijn tot het ein<strong>de</strong> toe. Gods<br />
lankmoedigheid is ten ein<strong>de</strong>. De wereld heeft Zijn gena<strong>de</strong> verworpen,Zijn lief<strong>de</strong> veracht,en<br />
Zijn wet met voeten getre<strong>de</strong>n. De god<strong>de</strong>lozen hebben <strong>de</strong> grenslijn <strong>van</strong> hun proeftijd<br />
overschre<strong>de</strong>n; Gods Geest, halsstarrig weerstaan, is ein<strong>de</strong>lik geweken. Onbeschermd door<br />
<strong>de</strong> God<strong>de</strong>like gena<strong>de</strong>, on<strong>de</strong>rvin<strong>de</strong>n ze evenmin bescherming <strong>van</strong> <strong>de</strong> boze. Satan zal alsdan<br />
een laatste grote benauwdheid over <strong>de</strong> aardbewoners brengen. Terwijl <strong>de</strong> engelen Gods <strong>de</strong><br />
ruwe win<strong>de</strong>n <strong>van</strong> menselike hartstocht niet langer in bedwang hou<strong>de</strong>n, zullen al <strong>de</strong><br />
elementen <strong>van</strong> strijd losgelaten wor<strong>de</strong>n. De gehele wereld zal in een verwoesting wor<strong>de</strong>n<br />
gedompeld, vreseliker dan die, welke over Jeruzalem <strong>van</strong> ouds gekomen is.<br />
Eén enkele engel sloeg al <strong>de</strong> eerstgeborenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Egyptenaren en vervul<strong>de</strong> het land<br />
met rouwklage. Toen David tegen God zondig<strong>de</strong>, door het volk te tellen, veroorzaakte één<br />
engel dat ijselike ver<strong>de</strong>rf, waardoor zijn zon<strong>de</strong> bestraft werd. Dezelf<strong>de</strong> vernielen<strong>de</strong> macht,<br />
door heilige engelen uitgeoefend, wanneer God het gebiedt, zal door boze engelen<br />
433
uitgeoefend wor<strong>de</strong>n, wanneer Hij het toelaat. Er zijn krachten, nu gereed, die slechts op<br />
God<strong>de</strong>like toestemming wachten, om overal heen verwoesting te versprei<strong>de</strong>n. Degenen, die<br />
<strong>de</strong> wet <strong>van</strong> God eren, zijn beschuldigd gewor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> oor<strong>de</strong>len over <strong>de</strong> wereld te brengen, en<br />
zullen beschouwd wor<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> oorzaak te zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> vreselike schokkingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> natuur,<br />
en <strong>de</strong> strijd en bloedstorting on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mensen, die <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> met wee vervullen. De kracht,<br />
waarme<strong>de</strong> <strong>de</strong> laatste waarschuwing gepaard gaat, heeft <strong>de</strong> woe<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen<br />
opgewekt; hun toorn is ontstoken tegen allen, die <strong>de</strong> boodschap ont<strong>van</strong>gen hebben, en Satan<br />
zal in nog heviger graad <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> haat en vervolging doen ontwaken.<br />
Toen Gods tegenwoordigheid ten laatste <strong>van</strong> het Joodse volk weggenomen werd, waren<br />
<strong>de</strong> priesters en het volk er zich niet <strong>van</strong> bewust. Ofschoon Satan over hen heerste, en ze door<br />
<strong>de</strong> afschuwelikste en boosaardigste hartstochten wer<strong>de</strong>n aangezet, beschouw<strong>de</strong>n ze zich nog<br />
altijd als <strong>de</strong> uit-verkorenen Gods. De dienst in <strong>de</strong> tempel werd voortgezet; offeran<strong>de</strong>n<br />
wer<strong>de</strong>n gebracht op zijn bezoe<strong>de</strong>l<strong>de</strong> altaren; en dageliks werd <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like zegen<br />
afgesmeekt over een volk, dat zich schuldig gemaakt had aan het bloed <strong>van</strong> Gods gelief<strong>de</strong><br />
Zoon, en dat Zijn dienaren en apostelen zocht te do<strong>de</strong>n. Aldus ook, wanneer het<br />
onherroepelike besluit <strong>van</strong> het heiligdom aangekondigd, en het lot <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld voor altijd<br />
vastgesteld is, zullen <strong>de</strong> aardbewoners er geen kennis aan dragen. De godsdienstvormen<br />
zullen waargenomen wor<strong>de</strong>n door een volk, <strong>van</strong> hetwelk <strong>de</strong> Geest Gods voor goed geweken<br />
is; en <strong>de</strong> sataniese ijver, waarme<strong>de</strong> <strong>de</strong> vorst <strong>van</strong> het kwaad hen bezielen zal tot uitwerking<br />
<strong>van</strong> zijn boze plannen, zal <strong>de</strong> schijn dragen <strong>van</strong> ijver voor God.<br />
Daar <strong>de</strong> Sabbat het grote punt <strong>van</strong> ver<strong>de</strong>eldheid on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Christenheid gewor<strong>de</strong>n is, en<br />
godsdienstige en wereldlike machten samengespannen hebben om het hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Zondag verplichtend te maken, zal <strong>de</strong> voortduren<strong>de</strong> weigering <strong>van</strong> een kleine min<strong>de</strong>rheid<br />
om aan <strong>de</strong> algemene eis te voldoen, hen tot voorwerpen maken <strong>van</strong> verfoeiing bij ie<strong>de</strong>reen.<br />
Men zal er op aandringen, dat <strong>de</strong> weinigen, die zich tegen een instelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> kerk en wet<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> staat kanten, niet behoren te wor<strong>de</strong>n geduld; dat het beter is, dat zij lij<strong>de</strong>n, dan dat<br />
gehele volken in verwarring en wetteloosheid gedompeld wor<strong>de</strong>n. Hetzelf<strong>de</strong> argument werd<br />
achttien hon <strong>de</strong>rd jaren gele<strong>de</strong>n tegen Christus door <strong>de</strong> “oversten <strong>van</strong> het volk” aangevoerd.<br />
“Het is ons nut,” zei <strong>de</strong> sluwe Kajafas, “dat één mens sterve voor het volk, en niet het gehele<br />
volk verloren ga.” Deze bewijsgrond zal als beslissend wor<strong>de</strong>n aangezien, en ten slotte zal<br />
er een gebod uitgevaardigd wor<strong>de</strong>n tegen <strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong> Sabbat <strong>van</strong> het vier<strong>de</strong> gebod<br />
heiligen, hen schuldig verklaren<strong>de</strong> aan <strong>de</strong> zwaarste straf, en <strong>de</strong> mensen vrijheid geven<strong>de</strong>,<br />
hen na een zekere tijd ter dood te brengen. Het Romanisme in <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> wereld, en het<br />
afvallige Protestantisme in <strong>de</strong> nieuwe, zullen éénzelf<strong>de</strong> weg inslaan met betrekking tot<br />
<strong>de</strong>genen, die al <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n Gods on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n.<br />
Het volk Gods zal alsdan in die tonelen <strong>van</strong> droefheid en nood gestort wor<strong>de</strong>n, welke<br />
door <strong>de</strong> profeet als <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> Jakobs benauwdheid wor<strong>de</strong>n beschreven. “Want zo zegt <strong>de</strong><br />
Heer: We horen een stem <strong>van</strong> verschrikking, daar is vrees en geen vre<strong>de</strong>. . . . Alle<br />
aangezichten zijn veran<strong>de</strong>rd in bleekheid. O wee, want die is z— groot, dat zijns gelijke niet<br />
434
geweest is, en het is een tijd <strong>van</strong> benauwdheid voor Jakob, toch zal hij daaruit verlost<br />
wor<strong>de</strong>n.” De nacht, die Jakob in angst doorbracht, toen hij in het gebed worstel<strong>de</strong> om<br />
verlossing uit Ezau’s hand, is een beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvinding <strong>van</strong> Gods volk in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong><br />
benauwd-heid. Wegens het gepleeg<strong>de</strong> bedrog ter verkrijging <strong>van</strong> <strong>de</strong> zegen <strong>van</strong> zijn va<strong>de</strong>r,<br />
die voor Ezau bestemd was, was Jakob voor zijn leven gevlucht, verschrikt door <strong>de</strong><br />
gevaarlike bedreigingen <strong>van</strong> zijn broe<strong>de</strong>r. Na jaren lang in ballingschap doorgebracht te<br />
hebben, had hij zich op Gods bevel op reis begeven, om met zijn vrouwen en kin<strong>de</strong>ren,<br />
kud<strong>de</strong>n en vee naar zijn geboorteland terug te keren. Toen hij <strong>de</strong> grenzen <strong>van</strong> het land<br />
bereikte, werd hij met schrik vervuld door tijdingen <strong>van</strong> Ezau’s komst aan het hoofd <strong>van</strong> een<br />
ben<strong>de</strong> krijgslie<strong>de</strong>n, ongetwijfeld besloten om wraak te oefenen.<br />
Jakobs gezelschap, ongewapend en weerloos, scheen op het punt <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulpeloze<br />
slachtoffers te wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> geweld en moord. Bij <strong>de</strong> last <strong>van</strong> angst en vrees voeg<strong>de</strong> zich het<br />
verpletterend gewicht <strong>van</strong> zelfverwijt; want het was zijn eigen zon<strong>de</strong>, die dit gevaar over<br />
hem had gebracht. Zijn enige hoop was op <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> Gods; zijn enige bescherming moest<br />
het gebed zijn. Toch liet hij niets ongedaan <strong>van</strong> zijn eigen kant, om voor het onrecht aan zijn<br />
broe<strong>de</strong>r te boeten, en het dreigen<strong>de</strong> gevaar af te weren. Zo ook behoren <strong>de</strong> volgelingen <strong>van</strong><br />
Christus bij het na<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> benauwdheid alle pogingen aan te wen<strong>de</strong>n om zich<br />
in een behoorlik daglicht voor <strong>de</strong> mensen te stellen, vooroor<strong>de</strong>el te ontwapenen, en het<br />
gevaar zoeken af te wen<strong>de</strong>n, dat vrijheid <strong>van</strong> geweten bedreigt.<br />
Na zijn familie weggezon<strong>de</strong>n te hebben, opdat die geen getuige zou zijn <strong>van</strong> zijn nood,<br />
blijft Jakob alleen om v——r God te pleiten. Hij belijdt zijn zon<strong>de</strong>, en erkent met<br />
dankbaarheid <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> Gods aan hem bewezen, terwijl hij in diepe ootmoed melding<br />
maakt <strong>van</strong> het verbond, met zijn va<strong>de</strong>ren gemaakt, en <strong>de</strong> beloften aan hemzelf geschonken<br />
in het nachtgezicht te Bethel, en in het land <strong>van</strong> zijn ballingschap. Het keerpunt in zijn leven<br />
is gekomen; alles staat op het spel. In <strong>de</strong> duisternis en eenzaamheid houdt hij aan met<br />
bid<strong>de</strong>n, en zich voor God te verootmoedigen. Plotseling wordt er een hand op zijn schou<strong>de</strong>r<br />
gelegd. Hij meent, dat het een vijand is, die hem het leven zoekt te benemen, en met al <strong>de</strong><br />
kracht, die <strong>de</strong> wanhoop schenkt, worstelt hij met zijn tegenpartij. Bij het aanbreken <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
dag openbaart <strong>de</strong> vreem<strong>de</strong>ling zijn bovennatuurlike kracht; door zijn aanraking schijnt <strong>de</strong><br />
sterke man verlamd, en als een hulpeloze, wenen<strong>de</strong> smekeling valt hij zijn geheimzinnige<br />
tegenpartij<strong>de</strong>r om <strong>de</strong> hals.<br />
Jakob weet nu, dat het <strong>de</strong> Engel <strong>de</strong>s verbonds is, met wie hij gestre<strong>de</strong>n heeft. Schoon<br />
kreupel en in zware pijn, geeft hij zijn doel niet op. Lang heeft hij verlegenheid, wroeging<br />
en droefheid wegens zijn zon<strong>de</strong> verduurd; nu moet hij <strong>de</strong> verzekering hebben, dat die<br />
vergeven is. De God<strong>de</strong>like bezoeker schijnt op het punt, hem te verlaten; doch Jakob klemt<br />
zich aan hem vast, en smeekt om een zegen. De engel pleit: “Laat me gaan; want <strong>de</strong><br />
dageraad is opgegaan;” doch <strong>de</strong> patriarch roept uit: “Ik zal u niet laten gaan, tenzij dat ge me<br />
zegent.” Welk een vertrouwen, welk een standvastigheid en volharding wor<strong>de</strong>n hier ten toon<br />
gespreid! Was dit een trotse, aanmatigen<strong>de</strong> eis geweest, Jakob zou ogenblikkelik vernietigd<br />
435
zijn gewor<strong>de</strong>n; maar wat zich hier toon<strong>de</strong>, was <strong>de</strong> vrijmoedigheid <strong>van</strong> een mens, die zijn<br />
zwakheid en onwaardigheid belijdt, en toch op <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> vertrouwt <strong>van</strong> een God, die Zijn<br />
verbond gestand doet.<br />
“Hij gedroeg zich vorstelik tegen <strong>de</strong> Engel en overmocht hem.” Door verne<strong>de</strong>ring,<br />
berouw en overgave <strong>van</strong> zichzelf overwon <strong>de</strong>ze zondige, dwalen<strong>de</strong> sterveling <strong>de</strong> Majesteit<br />
<strong>de</strong>s hemels. Met beven<strong>de</strong> hand had hij <strong>de</strong> beloften Gods aangegrepen, en het hart <strong>van</strong><br />
Oneindige Lief<strong>de</strong> kon het pleiten <strong>van</strong> <strong>de</strong> zondaar niet afwijzen. Als een bewijs <strong>van</strong> zijn<br />
overwinning, en tot aanmoediging <strong>van</strong> an<strong>de</strong>ren, om zijn voorbeeld na te volgen, werd zijn<br />
naam veran<strong>de</strong>rd <strong>van</strong> een, die hem aan zijn zon<strong>de</strong> herinner<strong>de</strong>, in een, die aan zijn zegepraal<br />
liet <strong>de</strong>nken. En het feit, dat Jakob bij God overmacht had, was een verzekering, dat hij ook<br />
tegen <strong>de</strong> mens bestand zou zijn. Hij vrees<strong>de</strong> niet langer voor <strong>de</strong> toorn <strong>van</strong> zijn broe<strong>de</strong>r, want<br />
<strong>de</strong> Heer was zijn bescherming.<br />
Satan had Jakob voor <strong>de</strong> engelen Gods beschuldigd, en het recht geëist om hem te<br />
vernietigen wegens zijn zon<strong>de</strong>; hij had Ezau aangepord om tegen hem op te trekken; en<br />
geduren<strong>de</strong> die lange nacht <strong>van</strong> strijd trachtte Satan <strong>de</strong> patriarch on<strong>de</strong>r het gevoel <strong>van</strong> zijn<br />
schuld te hou<strong>de</strong>n, ten ein<strong>de</strong> hem te ontmoedigen en zijn steunen op God te verij<strong>de</strong>len. Jakob<br />
werd bijna tot wanhoop gedreven; doch hij wist, dat hij zon<strong>de</strong>r hulp <strong>van</strong> Boven moest<br />
vergaan. Hij had zich in oprechtheid <strong>van</strong> zijn grote zon<strong>de</strong> bekeerd, en <strong>de</strong>ed een beroep op<br />
Gods gena<strong>de</strong>. Hij wil<strong>de</strong> zich niet <strong>van</strong> zijn doel laten afbrengen, doch hield <strong>de</strong> Engel vast, en<br />
liet niet af te bid<strong>de</strong>n met ernstige, hartverscheuren<strong>de</strong> kreten, totdat hij overwon.<br />
Evenals Satan Ezau aanzette, om tegen Jakob op te trekken, zo zal hij <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen<br />
aanporren, om Gods volk in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> benauwdheid te ver<strong>de</strong>lgen. En evenals hij Jakob<br />
beschuldig<strong>de</strong>, zal hij zijn beschuldigingen inbrengen tegen Gods volk. Hij telt <strong>de</strong> mensen<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wereld als zijn on<strong>de</strong>rdanen; doch het kleine getal <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n<br />
Gods bewaren, we<strong>de</strong>rstaat zijn opperheerschappij. Kon hij hen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> verdoen, zijn<br />
overwinning zou volkomen zijn. Hij ziet hen door heilige engelen beschermd, en leidt<br />
daaruit af, dat hun zon<strong>de</strong>n vergeven zijn; doch hij weet niet, dat hun zaken in het heiligdom<br />
daarboven zijn beslist. Hij bezit een nauwkeurige kennis <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n, waartoe hij hen<br />
heeft verleid, en legt die aan God voor in het overdrevenste licht, dit volk voorstellen<strong>de</strong>,<br />
alsof ze het verlies <strong>van</strong> Gods gunst evenzeer verdiend hebben als hijzelf. Hij verklaart, dat<br />
<strong>de</strong> Heer in rechtvaardigheid hun zon<strong>de</strong>n niet kan vergeven, en toch hem en zijn engelen<br />
ver<strong>de</strong>lgen. Hij maakt aanspraak op hen als zijn prooi, en eist, dat ze in zijn han<strong>de</strong>n zullen<br />
wor<strong>de</strong>n overgegeven om vernietigd te wor<strong>de</strong>n.<br />
Terwijl Satan het volk <strong>van</strong> God beschuldigt <strong>van</strong> wege hun zon<strong>de</strong>n, laat <strong>de</strong> Heer hem toe,<br />
hen tot het uiterste te beproeven. Hun vertrouwen op God, hun geloof en standvastigheid<br />
zullen zwaar beproefd wor<strong>de</strong>n. Terwijl ze in gedachte het verle<strong>de</strong>n nagaan, ontzinkt hun <strong>de</strong><br />
hoop; want in hun gehele leven zien ze slechts weinig dat goed is. Ze zijn zich ten volle <strong>van</strong><br />
hun zwakheid en onwaardigheid bewust. Satan tracht hen met <strong>de</strong> gedachte te verschrikken,<br />
436
dat hun zaak hopeloos staat, en <strong>de</strong> smet <strong>van</strong> hun verontreiniging nooit uitgewist zal wor<strong>de</strong>n.<br />
Hij hoopt hun geloof zo te kunnen schokken, dat ze aan zijn verzoekingen zullen toegeven,<br />
en hun getrouwheid aan God laten varen.<br />
Ofschoon Gods volk omringd zal zijn door vijan<strong>de</strong>n, die er op uit zijn, hen te vernietigen,<br />
toch is <strong>de</strong> angst, die ze uitstaan, geen vrees voor vervolging terwille <strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid; ze<br />
vrezen, dat ze geen berouw hebben gehad over elke zon<strong>de</strong>, en dat ze door het ene of an<strong>de</strong>re<br />
gebrek in zichzelven <strong>de</strong> vervulling onmogelik zullen maken <strong>van</strong> <strong>de</strong> belofte <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland:<br />
“Ik zal u bewaren uit <strong>de</strong> ure <strong>de</strong>r verzoeking, die over <strong>de</strong> gehele wereld komen zal.” Indien<br />
ze <strong>de</strong> verzekering <strong>van</strong> vergiffenis kon<strong>de</strong>n hebben, ze zou<strong>de</strong>n niet terug<strong>de</strong>inzen voor<br />
marteling of dood; maar zou<strong>de</strong>n ze onwaardig bewezen wor<strong>de</strong>n, en hun leven verliezen ten<br />
gevolge <strong>van</strong> tekortkomingen in hun eigen karakter, zo zou Gods heilige naam wor<strong>de</strong>n<br />
gelasterd.<br />
Aan alle kanten horen ze <strong>de</strong> samenzweringen tot verraad, en aanschouwen werkelike<br />
opstand; en in hun binnenste wordt een innige begeerte en ernstig zielsverlangen opgewekt,<br />
dat <strong>de</strong>ze grote afval ten ein<strong>de</strong> komen, en <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loos- heid <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen ophou<strong>de</strong>n,<br />
zal. Doch terwijl ze met God pleiten om <strong>de</strong> opstand tegen te gaan, is het met een klaar<br />
bewustzijn <strong>van</strong> zelfverwijt, dat zijzelven niet meer kracht hebben, om <strong>de</strong> machtige vloed<br />
<strong>van</strong> het kwaad weerstand te bie<strong>de</strong>n en terug te dringen. Ze gevoelen dat, had<strong>de</strong>n ze altijd al<br />
hun vermogen in <strong>de</strong> dienst <strong>van</strong> Christus besteed, en waren ze <strong>van</strong> kracht tot kracht<br />
voortgegaan, Satans strijdmachten min<strong>de</strong>r tegen hen zou<strong>de</strong>n vermogen.<br />
Ze kastij<strong>de</strong>n hun zielen voor God, Hem herinneren<strong>de</strong> aan hun berouw over <strong>de</strong> vele<br />
zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het verle<strong>de</strong>n, en pleiten<strong>de</strong> op <strong>de</strong> belofte <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland: “Laat hem Mijn sterkte<br />
aangrijpen, dat hij vre<strong>de</strong> met Mij make, en hij zal vre<strong>de</strong> met Mij maken.” Hun geloof faalt<br />
niet, omdat hun gebe<strong>de</strong>n niet onmid<strong>de</strong>llik wor<strong>de</strong>n beantwoord. Al hebben ze <strong>de</strong> grootste<br />
angst, vrees en ellen<strong>de</strong> uit te staan, toch hou<strong>de</strong>n hun gebe<strong>de</strong>n niet op. Ze grijpen <strong>de</strong> kracht<br />
Gods aan, gelijk Jakob <strong>de</strong> Engel aangreep, en <strong>de</strong> taal <strong>van</strong> hun zielen is: “Ik zal u niet laten<br />
gaan, tenzij dat ge me zegent.”<br />
Had Jakob niet <strong>van</strong> tevoren berouw gehad over <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> <strong>van</strong> het geboorterecht door<br />
bedrog te hebben bekomen, God zou zijn gebed niet verhoord, noch in gena<strong>de</strong> zijn leven<br />
gespaard hebben. Aldus ook in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> benauwdheid, als Gods volk onbele<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>n<br />
had, die v——r hen zou<strong>de</strong>n opkomen, terwijl zij door vrees en angst wor<strong>de</strong>n gefolterd, ze<br />
zou<strong>de</strong>n overweldigd wor<strong>de</strong>n; wanhoop zou hun geloof te niet doen, en ze zou<strong>de</strong>n geen<br />
vrijmoedigheid hebben om bij God om verlossing te pleiten. Doch terwijl ze on<strong>de</strong>r diepe<br />
indruk <strong>van</strong> hun onwaardigheid verkeren, hebben ze geen verborgen kwaad te openbaren.<br />
Hun zon<strong>de</strong>n zijn tevoren in het oor<strong>de</strong>el gekomen en uitgewist; en ze kunnen ze zich niet<br />
herinneren.<br />
Satan brengt er velen toe, te geloven, dat God hun ontrouw in <strong>de</strong> kleinere zaken <strong>van</strong> het<br />
leven over het hoofd zal zien; doch <strong>de</strong> Heer toont in Zijn behan<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> Jakob, dat Hij het<br />
437
kwaad op generlei wijze billiken of verdragen zal. Allen, die hun zon<strong>de</strong>n trachten te<br />
verontschuldigen of te be<strong>de</strong>kken, en ze onbele<strong>de</strong>n en onvergeven in <strong>de</strong> hemel op <strong>de</strong> boeken<br />
laten, zullen door Satan overwonnen wor<strong>de</strong>n. Hoe verhevener hun ambt en eerwaardiger <strong>de</strong><br />
positie is, die ze bekle<strong>de</strong>n, <strong>de</strong>s te grievend er is hun weg in Gods oog, en <strong>de</strong>s te zeker<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
overwinning <strong>van</strong> hun grote tegenstan<strong>de</strong>r. Zij, die hun voorbereiding op <strong>de</strong> dag <strong>de</strong>s Heren<br />
uitstellen, kunnen die noch in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> benauwdheid, noch daarna bekomen. De zaak <strong>van</strong><br />
al <strong>de</strong> zodanigen is hopeloos.<br />
Die naamchristenen, welke onvoorbereid <strong>de</strong> laatste vrese- like strijd tegengaan, zullen in<br />
hun wanhoop hun zon<strong>de</strong>n met uitdrukkingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> bitterste zielsangst belij<strong>de</strong>n, terwijl<br />
god<strong>de</strong>lozen zich over hun ellen<strong>de</strong> vrolik maken. Die belij<strong>de</strong>nissen zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> aard als<br />
die <strong>van</strong> Ezau of Judas, welke hen het gevolg <strong>van</strong> <strong>de</strong> overtreding doen betreuren, doch niet <strong>de</strong><br />
schuld. Ze gevoelen geen ware verslagenheid over of afkeer <strong>van</strong> het kwaad. Ze erkennen<br />
hun zon<strong>de</strong> uit vrees voor straf; doch, gelijk Faraö <strong>van</strong> ouds, zou<strong>de</strong>n ze hun uitdagen<strong>de</strong><br />
houding tegenover <strong>de</strong> Heiland weer aannemen, indien <strong>de</strong> oor<strong>de</strong>len weggenomen wer<strong>de</strong>n.<br />
Jakobs geschie<strong>de</strong>nis is eveneens een verzekering, dat God <strong>de</strong>zulken, die bedrogen, verzocht<br />
en tot zon<strong>de</strong> verleid zijn, doch die in waar berouw tot Hem zijn teruggekeerd, niet uitwerpen<br />
zal. Terwijl Satan <strong>de</strong>ze klasse tracht te ver<strong>de</strong>lgen, zal God Zijn engelen zen<strong>de</strong>n, om hen in<br />
die tijd <strong>van</strong> groot gevaar te vertroosten en te beschermen.<br />
De aanvechtingen <strong>van</strong> Satan zijn hevig en beslist, zijn begooche- lingen vreselik; maar<br />
<strong>de</strong>s Heren oog is over Zijn volk, en Zijn oor luistert naar hun geroep. Hun droefenis is groot;<br />
<strong>de</strong> vlammen <strong>van</strong> het vuur schijnen op het punt <strong>van</strong> hen te verteren; maar <strong>de</strong> Louteraar zal<br />
hen voortbrengen als goud, beproefd komen<strong>de</strong> uit het vuur. Gods lief<strong>de</strong> tot Zijn kin<strong>de</strong>ren<br />
geduren<strong>de</strong> het tijdperk <strong>van</strong> hun zwaarste beproeving is even sterk en te<strong>de</strong>r als in <strong>de</strong> dagen<br />
<strong>van</strong> hun grootste voorspoed; maar het is nodig, dat ze in <strong>de</strong> vurige oven geworpen wor<strong>de</strong>n;<br />
hun aardsgezindheid moet wor<strong>de</strong>n verteerd, zodat het beeld <strong>van</strong> Christus volkomen<br />
weerkaatst zal wor<strong>de</strong>n.<br />
Het tijdperk <strong>van</strong> ellen<strong>de</strong> en angst, dat v——r ons ligt, zal een geloof vereisen, dat<br />
vermoeidheid, vertraging en honger verduren kan,— een geloof, dat niet verflauwen zal, al<br />
wordt het zwaar beproefd. Aan allen wordt een proeftijd gegeven, om zich op die tijd voor<br />
te berei<strong>de</strong>n. Jakob overwon, omdat hij volhar<strong>de</strong>nd en beslist was. Zijn overwinning is een<br />
bewijs <strong>van</strong> <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> het aanhou<strong>de</strong>nd gebed. Allen, die Gods beloften aangrijpen, gelijk<br />
hij het <strong>de</strong>ed, en ernstig volhar<strong>de</strong>n als hij, zullen slagen, gelijk hij slaag<strong>de</strong>. Zij, die onwillig<br />
zijn het eigen ik te verloochenen, met God te worstelen, en lang en ernstig om Zijn zegen te<br />
bid<strong>de</strong>n, zullen die niet <strong>de</strong>elachtig wor<strong>de</strong>n. Met God te worstelen — hoe weinigen weten wat<br />
het is! Hoe weinigen hebben ooit hun zielen tot God laten uitgaan met ernstig begeren, tot<br />
alle krachten tot op het uiterste ingespannen zijn. Wanneer <strong>de</strong> golven <strong>van</strong> wanhoop, die geen<br />
woor<strong>de</strong>n beschrijven kunnen, over <strong>de</strong> smekeling heengaan, hoe weinigen klemmen zich dan<br />
met een onwrikbaar geloof vast aan <strong>de</strong> belofte Gods.<br />
438
Zij, die nu slechts weinig geloof oefenen, staan in het grootste gevaar <strong>van</strong> on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
macht <strong>van</strong> sataniese begoochelingen te vallen, en het gebod te gehoorzamen, dat het<br />
geweten aan han<strong>de</strong>n zal leggen. En zelfs wanneer ze <strong>de</strong> toets doorstaan, zullen zij in dieper<br />
ellen<strong>de</strong> en angst gedompeld wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> benauwdheid, omdat ze er nooit een<br />
gewoonte <strong>van</strong> gemaakt hebben, God te vertrouwen. De lessen <strong>van</strong> geloof, die ze<br />
verwaarloosd hebben, zullen ze on<strong>de</strong>r een schrikkelike drang <strong>van</strong> ontmoediging moeten<br />
leren.<br />
Wij moeten tans met God in kennis komen, door Zijn beloften op <strong>de</strong> proef te stellen. De<br />
engelen hou<strong>de</strong>n aantekening <strong>van</strong> elk gebed, dat ernstig en oprecht is. We moeten liever<br />
zelfzuchtige genoegens nalaten, dan onze gemeenschap met God te verwaarlozen. De<br />
bitterste armoe<strong>de</strong>, <strong>de</strong> grootste zelfverloochening, met Zijn goedkeuring, is beter dan rijkdom,<br />
eer, gemak en vriendschap zon<strong>de</strong>r die. We moeten tijd nemen om te bid<strong>de</strong>n. Als we ons<br />
gemoed door wereldse belangen laten innemen, zou het kunnen gebeuren, dat <strong>de</strong> Heer ons<br />
tijd gaf door ons onze gou<strong>de</strong>n afgo<strong>de</strong>n, onze huizen of vruchtbare lan<strong>de</strong>n te ontnemen.<br />
De jongen zou<strong>de</strong>n niet tot zon<strong>de</strong> verleid wor<strong>de</strong>n, als ze weiger<strong>de</strong>n, elke weg in te slaan,<br />
behalve die, op welke ze Gods zegen kon<strong>de</strong>n afbid<strong>de</strong>n. Indien <strong>de</strong> boodschappers, die <strong>de</strong><br />
laatste ernstige waarschuwing aan <strong>de</strong> wereld brengen, om Gods zegen wil<strong>de</strong>n smeken, niet<br />
op een kou<strong>de</strong>, lusteloze, trage wijze, maar vuriglik en in het geloof, gelijk Jakob het <strong>de</strong>ed, ze<br />
zou<strong>de</strong>n veel plaatsen vin<strong>de</strong>n, waar ze zeggen kon<strong>de</strong>n: “Ik heb God gezien <strong>van</strong> aangezicht tot<br />
aangezicht, en mijn ziel is gered geweest.” De Hemel zou hen als vorsten rekenen, die<br />
macht hebben om bij God en <strong>de</strong> mens te overwinnen.<br />
“De tijd <strong>van</strong> benauwdheid, zoals er nog nooit geweest is,” zal spoedig over ons komen;<br />
we zullen een on<strong>de</strong>rvinding behoeven, die we tans niet bezitten, en velen zijn te traag, om<br />
zich die te verwerven. Het is dikwels het geval, dat <strong>de</strong> voorsmaak <strong>van</strong> moeite groter is dan<br />
<strong>de</strong> werkelikheid; maar dat is niet alzo met <strong>de</strong> krisis, die v——r ons ligt. De levendigste<br />
voorstelling kan <strong>de</strong> om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het godsgericht niet bevatten. In <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> beproeving<br />
moet elke ziel op zichzelf v— —r God staan. Ofschoon Noach, Daniël en Job in het land<br />
zou<strong>de</strong>n zijn, “zo waarachtig als Ik leef, spreekt <strong>de</strong> Heer Heer, zo ze een zoon, of zo ze een<br />
dochter zou<strong>de</strong>n bevrij<strong>de</strong>n! ze zou<strong>de</strong>n alleen hun ziel door hun gerechtigheid bevrij<strong>de</strong>n.”<br />
Tans, terwijl onze grote Hogepriester nog bezig is om verzoening voor ons te doen,<br />
behoren wij er naar te streven, volmaakt te wor<strong>de</strong>n in Christus. De Heiland kon er zelfs niet<br />
door een gedachte toe gebracht wor<strong>de</strong>n, aan <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> verzoeking toe te geven. Satan<br />
vindt in <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen het een of an<strong>de</strong>re punt, waar hij een steun voor zijn voet<br />
krijgen kan; <strong>de</strong> een of an<strong>de</strong>re zondige begeerte wordt gekoesterd, door welke zijn<br />
verzoekingen vat op hen krijgen. Maar Christus verklaar<strong>de</strong> <strong>van</strong> Zichzelf: “De overste <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>ze wereld komt, en heeft aan Mij niets.” Satan kon niets in <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God vin<strong>de</strong>n, dat<br />
hem gelegenheid bood om <strong>de</strong> overwinning te behalen. Hij had <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Zijn Va<strong>de</strong>r<br />
bewaard, en in Hem was er geen zon<strong>de</strong>, die Satan tot zijn voor<strong>de</strong>el kon gebruiken. Dit is <strong>de</strong><br />
439
toestand, waarin diegenen gevon<strong>de</strong>n moeten wor<strong>de</strong>n, welke staan<strong>de</strong> zullen blijven in <strong>de</strong> tijd<br />
<strong>van</strong> benauwdheid.<br />
Het is in dit leven, dat wij ons <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> moeten losmaken door het geloof in het<br />
zoenbloed <strong>van</strong> Christus. Onze dierbare Heiland nodigt ons uit om ons met Hem te verbin<strong>de</strong>n;<br />
onze zwakheid met Zijn kracht, onze onkun<strong>de</strong> met Zijn wijsheid, onze onwaardigheid met<br />
Zijn verdiensten één te maken. Gods voorzienigheid is <strong>de</strong> school, waarin wij <strong>de</strong><br />
zachtmoedigheid en ne<strong>de</strong>righeid <strong>van</strong> Jezus moeten leren. De Heer stelt ons gedurig voor,<br />
niet die weg, welke wij zou<strong>de</strong>n verkiezen, en die ons gemakkeliker en aangenamer schijnt,<br />
maar <strong>de</strong> ware doelein<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het leven. Het staat aan ons om met <strong>de</strong> werktuigen, welke <strong>de</strong><br />
Hemel gebruikt, samen te werken, tot vorming <strong>van</strong> onze karakters naar het God<strong>de</strong>like<br />
voorbeeld. Niemand kan dit werk nalaten of uitstellen, dan op het vreselikste gevaar af <strong>van</strong><br />
zijn ziel te verliezen.<br />
De apostel Johannes hoor<strong>de</strong> in een visioen een lui<strong>de</strong> stem in <strong>de</strong> hemel, zeggen<strong>de</strong>: “Wee<br />
aan <strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> en <strong>de</strong> zee bewonen; want <strong>de</strong> duivel is tot u afgekomen, en heeft<br />
grote toorn, weten<strong>de</strong> dat hij een kleine tijd heeft.” Vre- selik zijn <strong>de</strong> tonelen, die aanleiding<br />
geven tot <strong>de</strong>ze uitroep <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemelse stem. De toorn <strong>van</strong> Satan vermeer<strong>de</strong>rt naarmate zijn<br />
tijd kort wordt, en zijn werk <strong>van</strong> bedrog en vernietiging zal tot het hoogste punt gebracht<br />
wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> benauwdheid.<br />
Schrikkelike tonelen <strong>van</strong> bovennatuurlike aard zullen weldra in <strong>de</strong> hemelen geopenbaard<br />
wor<strong>de</strong>n, als bewijs <strong>van</strong> <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> won<strong>de</strong>rwerken<strong>de</strong> <strong>de</strong>monen. De geesten <strong>van</strong> duivelen<br />
zullen uitgaan tot <strong>de</strong> koningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> en tot <strong>de</strong> gehele wereld, om hen door bedrog te<br />
bin<strong>de</strong>n, en er bij hen op aan te dringen, zich met Satan te verenigen in zijn laatste strijd<br />
tegen <strong>de</strong> heerschappij <strong>de</strong>s hemels. Door <strong>de</strong>ze zijn handlangers zullen overhe<strong>de</strong>n en<br />
on<strong>de</strong>rdanen tegelijk wor<strong>de</strong>n verleid. Er zullen personen opstaan, voorgeven<strong>de</strong> Christuszelf<br />
te zijn, en aanspraak maken<strong>de</strong> op <strong>de</strong> titel en <strong>de</strong> eredienst, welke <strong>de</strong> Verlosser <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld<br />
toekomen. Ze zullen grote won<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> gezondmaking verrichten, en voorgeven,<br />
openbaringen uit <strong>de</strong> hemel te bezitten, die het getuigenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift we<strong>de</strong>rspreken.<br />
Het alles overtreffen<strong>de</strong> toneel in dit grote drama <strong>van</strong> bedrog zal wezen, dat Satan in<br />
persoon Christus-zelf zal voorstellen. De kerk heeft reeds lang betuigd, naar <strong>de</strong> komst <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Zaligmaker uit te zien als het toppunt <strong>van</strong> zijn hoop. Nu zal <strong>de</strong> grote bedrieger het doen<br />
voorkomen, alsof Christus gekomen was. In verschillen<strong>de</strong> <strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> zal Satan zich<br />
on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mensen vertonen als een wezen vol majesteit en <strong>van</strong> verblin<strong>de</strong>n<strong>de</strong> glans, gelijken<strong>de</strong><br />
op <strong>de</strong> beschrijving <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God, door Johannes in <strong>de</strong> Openbaring gegeven. De<br />
heerlikheid, die hem omringt, gaat alles te boven, wat menseogen ooit hebben aanschouwd.<br />
De triomfkreet “Christus is gekomen!<br />
Christus is gekomen !” weerklinkt door het luchtruim. De mensen werpen zich in<br />
aanbidding voor hem ter ne<strong>de</strong>r, als hij <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n opheft en een zegen over hen uitspreekt,<br />
gelijk Christus Zijn discipelen zegen<strong>de</strong>, toen Hij op aar<strong>de</strong> was Zijn stem is zacht en ge<strong>de</strong>mpt,<br />
440
doch wellui<strong>de</strong>nd vol. Op vrien<strong>de</strong>like, me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> toon predikt hij sommige <strong>van</strong> <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong><br />
gena-<strong>de</strong>volle, hemelse waarhe<strong>de</strong>n, die <strong>de</strong> Heiland uitte; hij heelt <strong>de</strong> ziekten on<strong>de</strong>r het volk,<br />
en in Zijn aangenomen karakter <strong>van</strong> Christus maakt hij aanspraak op <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Sabbat in <strong>de</strong> Zondag, en beveelt allen, <strong>de</strong> dag te heiligen, die hij heeft gezegend. Hij<br />
verklaart, dat <strong>de</strong>genen, die volhou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> dag te vieren, zijn naam lasteren, door te<br />
weigeren naar zijn engelen te luisteren, die hij met licht en waarheid tot hen gezon<strong>de</strong>n heeft.<br />
Dat is <strong>de</strong> sterke, bijna overmeesteren<strong>de</strong> begoocheling. Gelijk <strong>de</strong> Samaritanen, die door<br />
Simon <strong>de</strong> Tovenaar bedrogen wer<strong>de</strong>n, geven <strong>de</strong> menigten, <strong>van</strong> <strong>de</strong> geringsten tot <strong>de</strong> grootsten,<br />
aan <strong>de</strong>ze toverijen gehoor, zeggen<strong>de</strong>: “Deze is <strong>de</strong> grote kracht Gods.”<br />
Maar het volk Gods zal niet misleid wor<strong>de</strong>n. De leringen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze valse Christus zijn<br />
niet overeenkomstig <strong>de</strong> Schrift. Zijn zegen wordt uitgesproken over <strong>de</strong> aanbid<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het<br />
beest en zijn beeld — <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> klasse, waarop volgens <strong>de</strong> Bijbel Gods ongemeng<strong>de</strong> toorn<br />
zal wor<strong>de</strong>n uitgestort. Dan ook wordt het Satan niet toegestaan, <strong>de</strong> wijze <strong>van</strong> Christus’<br />
komst na te doen. De Heiland heeft Zijn volk gewaarschuwd tegen bedrog op dit punt, en<br />
dui<strong>de</strong>lik <strong>de</strong> wijze <strong>van</strong> Zijn twee<strong>de</strong> komst voorzegd. “Daar zullen valse Christussen en valse<br />
profeten opstaan, en zullen grote tekenen en won<strong>de</strong>rhe<strong>de</strong>n doen, alzo dat ze (indien het mogelik<br />
was) ook <strong>de</strong> uitverkorenen zou<strong>de</strong>n verlei<strong>de</strong>n. . . . Zo ze dan tot u zullen zeggen: Zie,<br />
hij is in <strong>de</strong> woestijn, gaat niet uit; zie hij is in <strong>de</strong> binnenkamer, gelooft het niet. Want gelijk<br />
<strong>de</strong> bliksem uitgaat <strong>van</strong> het oosten en schijnt tot het westen, alzo zal ook <strong>de</strong> toekomst <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Zoon <strong>de</strong>s mensen wezen.” Er is geen mogelikheid om <strong>de</strong>ze komst na te bootsen. Hij zal<br />
overal bekend zijn — en door <strong>de</strong> gehele wereld wor<strong>de</strong>n waargenomen.<br />
Alleen diegenen, die ijverige on<strong>de</strong>rzoekers <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schrift zijn geweest, en <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> <strong>de</strong>r<br />
waarheid hebben aangenomen, zullen beschermd wor<strong>de</strong>n tegen <strong>de</strong> machtige begoocheling,<br />
die <strong>de</strong> wereld in beslag neemt. Door het getuigenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel zullen <strong>de</strong>zen <strong>de</strong> bedrieger<br />
in zijn vermomming ont<strong>de</strong>kken. De proeftijd zal tot allen komen. Door <strong>de</strong> zifting <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
verzoeking zal <strong>de</strong> ware Christen geopenbaard wor<strong>de</strong>n. Staat het volk <strong>van</strong> God tans reeds z—<br />
vast op Zijn woord gefon<strong>de</strong>erd, dat ze niet zou<strong>de</strong>n toegeven aan het getuigenis <strong>van</strong> hun<br />
zintuigen? Zullen ze in zulk een krisis zich aan <strong>de</strong> Bijbel en <strong>de</strong> Bijbel alleen vastklemmen?<br />
Satan zal, indien mogelik, hen verhin<strong>de</strong>ren, een voorbereiding <strong>de</strong>elachtig te wor<strong>de</strong>n,<br />
voldoen<strong>de</strong> om in die dag staan<strong>de</strong> te blijven. Hij zal <strong>de</strong> zaken z— schikken dat hun pad wordt<br />
toegemuurd, dat ze door aardse schatten wor<strong>de</strong>n verstrikt; hij zal hun een zware,<br />
vermoeien<strong>de</strong> last te dragen geven, opdat hun harten bezwaard mogen wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong><br />
zorgen <strong>van</strong> dit leven, en <strong>de</strong> dag <strong>de</strong>r beproeving als een dief over hen kome.<br />
Daar het <strong>de</strong>kreet, door <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> vorsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Christenheid tegen <strong>de</strong> hou<strong>de</strong>rs<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n uitgevaardigd, <strong>de</strong> bescherming <strong>van</strong> <strong>de</strong> regering intrekken zal, en hen<br />
overgeven aan <strong>de</strong>zulken, die hen wensen te verdoen, zal het volk <strong>van</strong> God uit <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>n en<br />
dorpen vluchten, zich tot gezelschappen verenigen, en schuilplaats zoeken in <strong>de</strong> meest<br />
verlaten en eenzame plaatsen. Velen zullen een toevluchtsoord vin<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> spelonken <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> bergen. Gelijk <strong>de</strong> Christenen in <strong>de</strong> valleien <strong>van</strong> Piedmont, zullen ze <strong>de</strong> hoge plaatsen <strong>van</strong><br />
441
<strong>de</strong> aar<strong>de</strong> tot hun heiligdom maken, en God danken voor <strong>de</strong> “sterken <strong>de</strong>r rotsen.” Velen<br />
echter uit alle natieën en alle klassen, hogen en lagen, rijken en armen, blanken en zwarten,<br />
zullen tot <strong>de</strong> onrechtvaardigste en wreedste slavernij veroor<strong>de</strong>eld wor<strong>de</strong>n. De bemin<strong>de</strong>n <strong>de</strong>s<br />
Heren zullen jammer- like dagen doorbrengen, met ketenen geboeid, achter<br />
ge<strong>van</strong>genistralies gesloten, gevonnisd om te wor<strong>de</strong>n gedood, sommigen schijnbaar verlaten<br />
om in donkere en akelige kerkerholen <strong>van</strong> honger om te komen. Geen menselik oor staat<br />
open voor hun gekerm; geen mensehand is gereed om hen te helpen.<br />
Zal <strong>de</strong> Heer Zijn volk in die ure <strong>van</strong> beproeving vergeten? Heeft Hij <strong>de</strong> getrouwe Noach<br />
vergeten, toen <strong>de</strong> oor<strong>de</strong>len <strong>de</strong> wereld troffen door <strong>de</strong> vloed? Heeft Hij Lot vergeten, toen het<br />
vuur <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel ne<strong>de</strong>rkwam om <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> vlakte te verteren? Heeft Hij<br />
Jozefvergeten, door afgo<strong>de</strong>dienaars in Egypte omringd? Heeft Hij Elia vergeten, toen<br />
Izebels eed hem dreig<strong>de</strong> met het lot <strong>van</strong> <strong>de</strong> Baälspriesters ? Heeft Hij Jeremia vergeten in <strong>de</strong><br />
donkere en sombere put <strong>van</strong> zijn ge<strong>van</strong>genhuis ? Heeft Hij <strong>de</strong> drie jongelingen in <strong>de</strong> vurige<br />
oven vergeten, of Daniël in <strong>de</strong> leeuwekuil?<br />
“Doch Zion zegt: De Heer heeft mij verlaten, en <strong>de</strong> Heer heeft mij vergeten. Kan ook<br />
een vrouw haar zuigeling vergeten, dat ze zich niet ontfermen zou over <strong>de</strong> zoon <strong>van</strong> haar<br />
schoot? Ofschoon <strong>de</strong>ze vergaten, zo zal Ik u toch niet vergeten. Zie Ik heb u in <strong>de</strong> bei<strong>de</strong><br />
handpalmen gegraveerd.” De Heer <strong>de</strong>r heirscharen zegt: “Die ulie<strong>de</strong>n aanraakt, die raakt<br />
Zijn oogappel aan.” Vijan<strong>de</strong>n mogen hen in <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis werpen, toch kunnen <strong>de</strong> muren<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis <strong>de</strong> gemeenschap tussen hun zielen en Christus niet afsnij<strong>de</strong>n. Hij, die al<br />
hun zwakheid ziet, en al hun beproevingen kent, staat boven alle aardse machten; en engelen<br />
zullen tot hen komen in eenzame kerkers, en hun licht en vre<strong>de</strong> uit <strong>de</strong> hemel brengen. De<br />
ge<strong>van</strong>genis zal als een paleis zijn, want <strong>de</strong> hel<strong>de</strong>n <strong>de</strong>s geloofs wonen daar, en <strong>de</strong> sombere<br />
muren zullen verlicht wor<strong>de</strong>n door hemelse glans, gelijk in <strong>de</strong> kerker te Filippi, toen Paulus<br />
en Silas te mid<strong>de</strong>rnacht ba<strong>de</strong>n en loflie<strong>de</strong>ren zongen.<br />
Gods oor<strong>de</strong>len zullen diegenen treffen, die trachten Gods volk te verdrukken en te<br />
ver<strong>de</strong>lgen. Zijn grote lankmoe-digheid over <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen verstout hen in hun overtreding;<br />
doch hun straf is niet min<strong>de</strong>r zeker en vreselik, omdat die lang is uitgesteld. “De Heer zal<br />
zich opmaken, gelijk op <strong>de</strong> berg Perazim; Hij zal beroerd zijn, gelijk in het dal <strong>van</strong> Gibeon,<br />
om Zijn werk te doen, Zijn werk zal vreemd zijn; en om Zijn daad te doen, Zijn daad zal<br />
vreemd zijn.” Voor onze genadige God is <strong>de</strong> daad <strong>van</strong> strafoefening een vreem<strong>de</strong> daad. “Zo<br />
waarachtig als Ik leef, spreekt <strong>de</strong> Heer, Heer, zo Ik lust heb in <strong>de</strong> dood <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze.”<br />
De Heer is “barmhartig en genadig, lankmoedig en groot <strong>van</strong> weldadigheid en waarheid, . . .<br />
die <strong>de</strong> ongerechtigheid en overtreding en zon<strong>de</strong> vergeeft.” Toch zal Hij “geenszins <strong>de</strong><br />
schuldige onschuldig hou<strong>de</strong>n.” “De Heer is lankmoedig, doch <strong>van</strong> grote kracht, en Hij houdt<br />
<strong>de</strong> schuldige geenszins onschuldig.”<br />
Door vreselike dingen in gerechtigheid zal Hij het gezag <strong>van</strong> Zijn vertre<strong>de</strong>n wet<br />
handhaven. De gestrengheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> vergelding, die <strong>de</strong> overtre<strong>de</strong>r wacht, laat zich<br />
442
eoor<strong>de</strong>len naar ‘s Heren huivering om het recht uit te voeren. Het volk, dat Hij zo lang<br />
verdraagt, en dat Hij niet slaan zal, totdat het <strong>de</strong> mate <strong>van</strong> zijn ongerechtigheid in Gods<br />
schatting gevuld heeft, zal ein<strong>de</strong>lik <strong>de</strong> beker <strong>de</strong>r wraak drinken, waar geen gena<strong>de</strong> me<strong>de</strong><br />
wordt gemengd. Wanneer Christus Zijn voorbidding in het heiligdom staakt, zal <strong>de</strong><br />
ongemeng<strong>de</strong> wraak, waarme<strong>de</strong> <strong>de</strong>genen bedreigd wor<strong>de</strong>n, die het beest en zijn beeld<br />
aanbid<strong>de</strong>n en zijn merkteken ont<strong>van</strong>gen, wor<strong>de</strong>n uitgestort. De plagen <strong>van</strong> Egypte, toen God<br />
op het punt stond Israël te verlossen, waren in aard gelijk aan die vreseliker en uitgebrei<strong>de</strong>r<br />
oor<strong>de</strong>len, die juist v——r <strong>de</strong> laatste verlossing <strong>van</strong> het volk <strong>van</strong> God over <strong>de</strong> wereld komen<br />
zullen. Deze schrikkelike strafgerichten beschrijven<strong>de</strong>, zegt <strong>de</strong> Ziener in <strong>de</strong> Openbaring: “Er<br />
werd een kwaad en boos gezweer aan <strong>de</strong> mensen, die het merkteken <strong>van</strong> het beest had<strong>de</strong>n,<br />
en die zijn beeld aanba<strong>de</strong>n.” De zee “werd bloed als <strong>van</strong> een do<strong>de</strong>; en alle leven<strong>de</strong> ziel is<br />
gestorven in <strong>de</strong> zee.”<br />
En “<strong>de</strong> rivieren en <strong>de</strong> fonteinen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wateren wer<strong>de</strong>n bloed.” Hoe vreselik die<br />
kastijdingen ook zijn mogen, Gods oor<strong>de</strong>el is volkomen rechtvaardig. De engel Gods<br />
verklaart, “Gij zijt rechtvaardig, Heer! . . . dat Gij dit geoor<strong>de</strong>eld hebt; <strong>de</strong>wijl ze het bloed<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> heiligen en <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeten vergoten hebben, zo hebt Gij hun ook bloed te drinken<br />
gegeven; want ze zijn het waardig.” Door het volk <strong>van</strong> God ter dood te veroor<strong>de</strong>len, hebben<br />
ze even stellig <strong>de</strong> schuld <strong>van</strong> hun bloed over zich gebracht, alsof het door hun han<strong>de</strong>n<br />
vergoten was gewor<strong>de</strong>n. Op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> wijze verklaar<strong>de</strong> Christus <strong>de</strong> Jo<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Zijn tijd<br />
schuldig aan al het bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> heilige mannen, dat vergoten was se<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> Abel;<br />
want ze waren met <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> geest bezield, en zochten hetzelf<strong>de</strong> werk te doen, dat <strong>de</strong>ze<br />
moor<strong>de</strong>naars <strong>van</strong> <strong>de</strong> profeten gedaan had<strong>de</strong>n.<br />
In <strong>de</strong> plaag, die volgt, wordt aan <strong>de</strong> zon macht gegeven om “<strong>de</strong> mensen door vuur te<br />
verhitten. En <strong>de</strong> mensen wer<strong>de</strong>n verhit met grote hitte.” De profeten beschrijven <strong>de</strong> toestand<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> in die jammerlike tijd aldus: “Het land treurt; . . . want <strong>de</strong> oogst <strong>van</strong> het veld is<br />
vergaan.” “Alle bomen <strong>van</strong> het veld zijn verdord; want <strong>de</strong> vrolikheid is verdord <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
mensekin<strong>de</strong>ren.” “De granen zijn on<strong>de</strong>r hun kluiten verrot, <strong>de</strong> schathuizen zijn verwoest.”<br />
“O hoe zucht het vee! <strong>de</strong> run<strong>de</strong>rkud<strong>de</strong>n zijn bedwelmd, want ze hebben geen wei<strong>de</strong>. ... De<br />
waterstromen zijn uitgedroogd, en een vuur heeft <strong>de</strong> wei<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> woestijn verteerd.”<br />
“Maar <strong>de</strong> gezangen <strong>van</strong> <strong>de</strong> tempel zullen te dien dage huilen, spreekt <strong>de</strong> Heer Heer; vele<br />
do<strong>de</strong> lichamen zullen er zijn in alle plaatsen; men zal ze stilzwijgend wegwerpen.”<br />
Deze plagen zijn niet algemeen, an<strong>de</strong>rs zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> aardbewoners geheel en al afgesne<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n. Echter zullen ze <strong>de</strong> vreselikste geselingen zijn, die <strong>de</strong> mensen ooit hebben<br />
aanschouwd. Al <strong>de</strong> oor<strong>de</strong>len over <strong>de</strong> mens v——r het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> proeftijd zijn met gena<strong>de</strong><br />
gemengd geweest. Het pleiten<strong>de</strong> bloed <strong>van</strong> Christus heeft <strong>de</strong> zondaar beschermd tegen het<br />
ont<strong>van</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> volle mate <strong>van</strong> zijn schuld; maar in het laatste oor<strong>de</strong>el wordt toorn<br />
uitgestort zon<strong>de</strong>r gena<strong>de</strong>. In die dag zullen er menigten zijn, die <strong>de</strong> bescherming <strong>van</strong> Gods<br />
gena<strong>de</strong> begeren, welke ze zo lang veracht hebben. “Ziet <strong>de</strong> dagen komen, spreekt <strong>de</strong> Heer,<br />
dat Ik een honger in het land zal zen<strong>de</strong>n; niet een honger naar brood, noch dorst naar water,<br />
443
maar om te horen <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>s Heren. En ze zullen zwerven <strong>van</strong> zee tot zee, en <strong>van</strong> het<br />
noor<strong>de</strong>n tot het oosten; ze zullen omlopen om het woord <strong>de</strong>s Heren te zoeken, maar zullen<br />
het niet vin<strong>de</strong>n.”<br />
Het volk <strong>van</strong> God zal niet vrij zijn <strong>van</strong> lij<strong>de</strong>n; maar terwijl ze vervolgd en benauwd<br />
wor<strong>de</strong>n, terwijl ze gebrek verduren en honger lij<strong>de</strong>n, zal God hen niet laten vergaan. Die<br />
God, die voor Elia zorg<strong>de</strong>, zal niet één <strong>van</strong> Zijn zelfopofferen<strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren voorbijgaan. Hij,<br />
die <strong>de</strong> haren <strong>van</strong> bun hoofd telt, zal voor hen zorgen, en in tij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hongersnood zullen ze<br />
verzadigd wor<strong>de</strong>n. Terwijl <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen <strong>van</strong> honger en pest omkomen, zullen engelen <strong>de</strong><br />
rechtvaardigen beschermen, en in hun behoeften voorzien. Voor hem, die “in gerechtigheid<br />
wan<strong>de</strong>lt,” is <strong>de</strong> belofte: “Zijn brood wordt hem gegeven, zijn wateren zijn gewis.” “Wanneer<br />
<strong>de</strong> ellendigen en nooddruftigen water zoeken, maar er is geen, en hun tong <strong>van</strong> dorst<br />
versmacht, zal Ik, <strong>de</strong> Heer, hen verhoren, Ik, <strong>de</strong> God Israëls, zal hen niet verlaten.”<br />
“Alhoewel <strong>de</strong> vijgeboom niet bloeien zal, en geen vrucht aan <strong>de</strong> wijnstok zijn zal, dat het<br />
werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> olijfboom liegen zal, en <strong>de</strong> vel<strong>de</strong>n geen spijze voortbrengen, dat men <strong>de</strong> kud<strong>de</strong><br />
uit <strong>de</strong> kooi afscheuren zal, en dat er geen rund in <strong>de</strong> stallingen wezen zal;” nochtans zullen<br />
zij, die Hem vrezen, “<strong>van</strong> vreug<strong>de</strong> opspringen in <strong>de</strong> Heer, en zich verheugen in <strong>de</strong> God <strong>van</strong><br />
hun heil.”<br />
“De Heer is uw bewaar<strong>de</strong>r, <strong>de</strong> Heer is uw schaduw aan uw rechterhand. De zon zal u <strong>de</strong>s<br />
daags niet steken, noch <strong>de</strong> maan <strong>de</strong>s nachts. De Heer zal u bewaren <strong>van</strong> alle kwaad; uw ziel<br />
zal Hij bewaren.”<br />
“Hij zal u red<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> strik <strong>van</strong> <strong>de</strong> vogel<strong>van</strong>ger, <strong>van</strong> <strong>de</strong> zeer ver<strong>de</strong>rfelike pestilentie.<br />
Hij zal u <strong>de</strong>kken met Zijn vlerken, en on<strong>de</strong>r Zijn vleugelen zult ge betrouwen; Zijn waarheid<br />
is een rondas en beukelaar. Ge zult niet vrezen voor <strong>de</strong> schrik <strong>van</strong> <strong>de</strong> nacht, voor <strong>de</strong> pijl, die<br />
<strong>de</strong>s daags vliegt; voor <strong>de</strong> pestilentie, die in <strong>de</strong> donkerheid wan<strong>de</strong>lt; voor het ver<strong>de</strong>rf, dat op<br />
<strong>de</strong> middag verwoest. Aan uw zij<strong>de</strong>n zullen er duizend vallen en tien duizend aan uw<br />
rechterhand; tot u zal het niet genaken. Alleenlik zult ge het met uw ogen aanschouwen; en<br />
ge zult <strong>de</strong> vergelding <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen zien. Want Gij, Heer! zijt mijn Toevlucht! De<br />
Allerhoogste hebt ge gesteld tot uw vertrek; u zal geen kwaad we<strong>de</strong>rvaren, en geen plage zal<br />
uw tent na<strong>de</strong>ren.”<br />
Desniettemin zal het <strong>de</strong> mensen toeschijnen, alsof het volk Gods hun getuigenis binnen<br />
kort met hun bloed zal moeten bezegelen, gelijk <strong>de</strong> martelaren dat v——r hen hebben<br />
gedaan. Zijzelven beginnen te vrezen, dat <strong>de</strong> Heer hen verlaten heeft, en ze in <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
hun vijan<strong>de</strong>n zullen vallen. Het is een tijd <strong>van</strong> vreselike angst. Dag en nacht roepen ze tot<br />
God om verlossing. De god<strong>de</strong>lozen maken zich vrolik, en <strong>de</strong> spotten<strong>de</strong> uitroep wordt<br />
gehoord: “Waar is nu uw geloof? Waarom verlost God u niet uit onze han<strong>de</strong>n, indien ge<br />
waarlik Zijn volk zijt?”—Doch <strong>de</strong> wachten<strong>de</strong>n ge<strong>de</strong>nken aan Jezus, sterven<strong>de</strong> op het kruis<br />
<strong>van</strong> Golgotha, en <strong>de</strong> overpriesters en overhe<strong>de</strong>n, spotten<strong>de</strong> uitroepend: “An<strong>de</strong>ren heeft Hij<br />
verlost, Hij kan Zichzelf niet verlossen. Indien Hij <strong>de</strong> Koning <strong>van</strong> Israël is, dat Hij nu<br />
444
afkome <strong>van</strong> het kruis, en we zullen Hem geloven.” Gelijk Jakob worstelen allen met God.<br />
Hun aangezichten tonen hun inwendige strijd. Bleekheid is op het gelaat <strong>van</strong> een ie<strong>de</strong>r te<br />
lezen. Toch hou<strong>de</strong>n ze aan met ernstig smeken.<br />
Indien <strong>de</strong> mensen hemelse visioenen kon<strong>de</strong>n ontwaren, ze zou<strong>de</strong>n groepen engelen<br />
aanschouwen, uitnemend in kracht, als wachters gesteld rondom hen, die het woord <strong>van</strong><br />
Christus’ lijdzaamheid bewaard hebben. Met me<strong>de</strong>lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> te<strong>de</strong>rheid zijn die engelen<br />
getuigen geweest <strong>van</strong> hun ellen<strong>de</strong>, en hebben naar hun gebe<strong>de</strong>n geluisterd. Ze wachten op<br />
het woord <strong>van</strong> hun Gebie<strong>de</strong>r om hen uit het gevaar weg te rukken. Maar ze moeten nog een<br />
wijl verbei<strong>de</strong>n. Het volk Gods moet <strong>de</strong> beker drinken, en met <strong>de</strong> doop gedoopt wor<strong>de</strong>n. Het<br />
uitstel zelf, zo pijnlik voor hen, is het beste antwoord op hun be<strong>de</strong>n. Terwijl ze trachten om<br />
gelovig te wachten, totdat <strong>de</strong> Heer werken zal, wor<strong>de</strong>n ze er toe gebracht, geloof, hoop en<br />
geduld te beoefenen, die ze te weinig in beoefening gebracht hebben bij hun godsdienstige<br />
on<strong>de</strong>rvinding. Echter zal ter wille <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitverkorenen <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> benauwdheid wor<strong>de</strong>n<br />
verkort. “Zal God dan geen recht doen aan Zijn uitverkorenen, die dag en nacht tot Hem<br />
roepen? .... Ik zeg u, dat Hij hun haastelik recht doen zal.” Het ein<strong>de</strong> zal spoediger komen<br />
dan men verwacht. Het koren zal wor<strong>de</strong>n ingezameld en in schoven gebon<strong>de</strong>n voor Gods<br />
voorraadschuur, en het onkruid in bun<strong>de</strong>len voor het vuur <strong>de</strong>r vernietiging.<br />
De hemelse wachters, aan hun plicht getrouw, hou<strong>de</strong>n steeds <strong>de</strong> wacht. Ofschoon een<br />
algemene afkondiging <strong>de</strong> tijd vastgesteld heeft, waarop <strong>de</strong> hou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n ter dood<br />
gebracht mogen wor<strong>de</strong>n, zullen hun vijan<strong>de</strong>n in sommige gevallen het gebod vooruitlopen,<br />
en nog v——r <strong>de</strong> be-stem<strong>de</strong> tijd trachten, hen <strong>van</strong> het leven te beroven. Doch niemand kan<br />
door <strong>de</strong> machtige beschermers heendringen, die rondom ie<strong>de</strong>re getrouwe ziel geschaard<br />
staan. Sommigen wor<strong>de</strong>n aangevallen op hun vlucht uit <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>n en dorpen; doch <strong>de</strong><br />
zwaar<strong>de</strong>n, die tegen hen wor<strong>de</strong>n opgeheven, breken, en blijken krachteloos als stro. An<strong>de</strong>ren<br />
wor<strong>de</strong>n door engelen in <strong>de</strong> gedaante <strong>van</strong> krijgslie<strong>de</strong>n beschermd.<br />
In alle eeuwen heeft God door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> heilige engelen tot hulp en verlossing <strong>van</strong> Zijn<br />
volk gewerkt. Hemelse wezens hebben een werkzaam aan<strong>de</strong>el genomen aan <strong>de</strong> zaken <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
mensen. Ze zijn verschenen in kle<strong>de</strong>ren, die als <strong>de</strong> bliksem blonken; ze zijn als mensen<br />
gekomen, in het gewaad <strong>van</strong> reizigers. Engelen zijn in menselike gedaante aan godsmannen<br />
verschenen. Ze hebben op <strong>de</strong> middag on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> eikebomen gerust, alsof ze vermoeid<br />
waren. Ze hebben <strong>de</strong> gastvrijheid <strong>van</strong> huisgezinnen aangenomen. Ze hebben zich als gidsen<br />
voorgedaan aan reizigers in het donker. Ze hebben met hun eigen han<strong>de</strong>n het vuur op het<br />
altaar ontstoken. Ze hebben <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur <strong>van</strong> ge<strong>van</strong>genissen geopend, en <strong>de</strong> dienstknechten <strong>de</strong>s<br />
Heren in vrijheid gesteld. Met <strong>de</strong> gehele wapenrusting <strong>de</strong>s hemels toegerust, kwamen ze <strong>de</strong><br />
steen <strong>van</strong> het graf <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland afwentelen.<br />
Engelen zijn dikwels in menselike gedaante in <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ringen <strong>van</strong> <strong>de</strong> rechtvaardigen,<br />
en bezoeken evenzeer <strong>de</strong> bijeenkomsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen, gelijk als toen ze naar Sodom<br />
gingen, om <strong>de</strong> da<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> inwoners op te tekenen, en te bepalen of ze <strong>de</strong> grens <strong>van</strong> Gods<br />
445
verdraagzaamheid overschre<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n. De Heer schept behagen in gena<strong>de</strong>; en ter wille<br />
<strong>van</strong> enige weinigen, die Hem waarlik dienen, houdt Hij onheilen terug, en verlengt <strong>de</strong> vre<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> menigten. Weinig bevroe<strong>de</strong>n <strong>de</strong> zondaren tegen God, dat ze hun eigen leven<br />
verschuldigd zijn aan die weinige getrouwen, die ze met zoveel behagen bespotten en<br />
verdrukken.<br />
Hoewel <strong>de</strong> oversten <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze wereld het niet weten, zijn engelen dikwels <strong>de</strong><br />
woordvoer<strong>de</strong>rs in hun verga<strong>de</strong>ringen geweest. Menseogen hebben op hen gestaard;<br />
menseoren naar hun vermaningen geluisterd, menselippen hun wenken tegengesproken en<br />
hun raadgevingen bespot, mensehan<strong>de</strong>n hen met belediging en smaad ont<strong>van</strong>gen. In <strong>de</strong><br />
raadzaal en het rechthuis hebben <strong>de</strong>ze hemelse boodschappers volle bekendheid aan <strong>de</strong> dag<br />
gelegd met <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen; ze hebben zich in staat betoond, <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
verdrukten beter te kunnen bepleiten dan hun bekwaamste en welspre-kendste ver<strong>de</strong>digers.<br />
Ze hebben plannen verij<strong>de</strong>ld en kwa<strong>de</strong>n gekeerd, die het werk Gods zeer zou<strong>de</strong>n vertraagd,<br />
en Zijn volk zwaar lij<strong>de</strong>n veroorzaakt hebben. In <strong>de</strong> ure <strong>van</strong> gevaar en nood “legert <strong>de</strong> engel<br />
<strong>de</strong>s Heren zich rondom <strong>de</strong>genen, die Hem vrezen, en rukt hen uit.”<br />
Met sterk verlangen wacht Gods volk op <strong>de</strong> tekenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> hun Koning. Als<br />
aan <strong>de</strong> wachters wordt gevraagd: “Wachter! wat is er <strong>van</strong> <strong>de</strong> nacht?” wordt het antwoord<br />
zon<strong>de</strong>r weifeling gegeven: ” ‘De morgenstond is gekomen, en het is nog nacht.’ Er schijnt<br />
licht op <strong>de</strong> wolken boven <strong>de</strong> kruinen <strong>van</strong> <strong>de</strong> bergen. Spoedig zal zijn heerlikheid<br />
geopenbaard wor<strong>de</strong>n. De Zon <strong>de</strong>r Gerechtigheid is op het punt <strong>van</strong> door te breken. De<br />
morgenstond en <strong>de</strong> nacht zijn bei<strong>de</strong> op han<strong>de</strong>n — het begin <strong>van</strong> een ein<strong>de</strong>loze dag voor <strong>de</strong><br />
rechtvaardigen, en het ne<strong>de</strong>rdalen <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuwige nacht voor <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen.” Terwijl <strong>de</strong><br />
worstelen<strong>de</strong>n hun be<strong>de</strong>n dringend aan God voorleggen, schijnt het gordijn, dat hen <strong>van</strong> het<br />
onzichtbare scheidt, bijna weggeschoven. De hemelen gloeien <strong>van</strong> het krieken <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
eeuwige dag, en als <strong>de</strong> melodie <strong>van</strong> engel- zangen treffen <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n het oor: “Houdt u vast<br />
aan uw getrouwheid. Er komt hulp.„ Christus, <strong>de</strong> almachtige overwinnaar, toont aan Zijn<br />
vermoei<strong>de</strong> krijgsknechten een kroon <strong>van</strong> eeuwige heerlikheid; en Zijn stem wordt door <strong>de</strong><br />
open poorten vernomen: “Ziet, Ik ben met ulie<strong>de</strong>n. Vreest niet. Ik ben met al uw smarten<br />
bekend; Ik heb uw lasten gedragen. Gij strijdt niet tegen onbeproef<strong>de</strong> vijan<strong>de</strong>n. Ik heb <strong>de</strong><br />
strijd om uwentwil gestre<strong>de</strong>n, en in Mijn naam zijt ge meer dan overwinnaars.”<br />
De dierbare Heiland zal hulp zen<strong>de</strong>n, juist wanneer we die behoeven. Het pad naar <strong>de</strong><br />
hemel is door Zijn voetstappen gewijd. Elke doorn, die onze voeten verwondt, heeft <strong>de</strong><br />
Zijne gewond. Ie<strong>de</strong>r kruis, dat wij geroepen wor<strong>de</strong>n te dragen, heeft Hij v——r ons<br />
gedragen. De Heer laat worstelingen toe, om <strong>de</strong> ziel op vre<strong>de</strong> voor te berei<strong>de</strong>n. De tijd <strong>van</strong><br />
benauwdheid is een vreselike bezoeking voor het volk <strong>van</strong> God; doch het is <strong>de</strong> tijd voor elke<br />
ware gelovige om omhoog te zien; en door het geloof kan hij <strong>de</strong> boog <strong>de</strong>r belofte<br />
aanschouwen, die hem omgeeft. “Alzo zullen <strong>de</strong> vrijgekochten <strong>de</strong>s Heren we<strong>de</strong>rkeren, en<br />
met gejuich tot Zion komen, en eeuwige blijdschap zal op hun hoofd wezen; vreug<strong>de</strong> en<br />
blijdschap zullen ze aangrijpen, treuring en zuchting zullen wegvlie<strong>de</strong>n. Ik, Ik ben het, die u<br />
446
troost; wie zijt gij, dat ge vreest voor <strong>de</strong> mens, die sterven zal? en voor een mensekind, dat<br />
hooi wor<strong>de</strong>n zal? En vergeet <strong>de</strong> Heer, die u gemaakt heeft ... en vreest geduriglik <strong>de</strong> ganse<br />
dag, <strong>van</strong> wege <strong>de</strong> grimmigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> benauwer, wanneer hij zich bereidt om te ver<strong>de</strong>rven?<br />
Waar is dan <strong>de</strong> grimmigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> benauwer? De omzwerven<strong>de</strong> ge<strong>van</strong>gene zal haastiglik<br />
losgelaten wor<strong>de</strong>n; en hij zal in <strong>de</strong> kuil niet sterven, en zijn brood zal hem niet ontbreken.<br />
Want Ik ben <strong>de</strong> Heer, uw God, die <strong>de</strong> zee klieft, dat zijn golven bruisen! Heer <strong>de</strong>r<br />
heirscharen is Zijn naam. En Ik leg Mijn woor<strong>de</strong>n in uw mond, en be<strong>de</strong>k u on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
schaduw <strong>van</strong> Mijn hand.”<br />
“Daarom hoort nu dit, gij bedrukten! en gij dronkenen, maar niet <strong>van</strong> wijn! Alzo zegt <strong>de</strong><br />
Heer, <strong>de</strong> Heer en uw God, die <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong> Zijn volk twisten zal: Zie, ik neem <strong>de</strong> beker <strong>de</strong>r<br />
zwijmeling <strong>van</strong> uw hand, <strong>de</strong> droesem <strong>van</strong> <strong>de</strong> beker <strong>van</strong> Mijn grimmigheid, ge zult die<br />
voortaan niet meer drinken. Maar Ik zal hem aan die, die u bedroefd hebben, in <strong>de</strong> hand<br />
zetten, die tot uw ziel zei<strong>de</strong>n: Buig u ne<strong>de</strong>r, dat we over u gaan; en ge leg<strong>de</strong>t uw rug ne<strong>de</strong>r<br />
als aar<strong>de</strong>, en als een straat voor <strong>de</strong>genen, die daarover gaan.” Gods oog, <strong>de</strong> eeuwen<br />
overzien<strong>de</strong>, heeft zich gevestigd op <strong>de</strong> krisis, die Zijn volk tegemoet gaat, wanneer aardse<br />
mach-ten tegen hen geschaard zullen staan. Gelijk <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>gen balling zullen ze in vreze<br />
<strong>de</strong>s doods zijn door gebrek of door geweld. Doch <strong>de</strong> Heilige, die <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong> zee voor Israël<br />
gekliefd heeft, zal Zijn almacht tonen, en hun ge<strong>van</strong>genschap keren. “En ze zullen, zegt <strong>de</strong><br />
Heer <strong>de</strong>r Heirscharen, te dien dage, die Ik maken zal, Mij een eigendom zijn; en Ik zal hen<br />
verschonen, gelijk een man zijn zoon verschoont, die hem dient.”<br />
Indien het bloed <strong>van</strong> Christus’ getrouwe getuigen in <strong>de</strong>ze tijd vergoten werd, zou het niet,<br />
gelijk het bloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> martelaren, als zaad zijn om een oogst voor God voort te brengen.<br />
Hun getrouwheid zou geen getuigenis zijn, dat an<strong>de</strong>ren tot <strong>de</strong> waarheid kon lei<strong>de</strong>n; want het<br />
verhar<strong>de</strong> hart heeft <strong>de</strong> golven <strong>van</strong> <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> teruggeslagen, tot ze niet meer we<strong>de</strong>rkeren.<br />
Indien <strong>de</strong> rechtvaardigen nu aan hun vijan<strong>de</strong>n ten prooi gelaten wer<strong>de</strong>n, zou dat een<br />
overwinning betekenen voor <strong>de</strong> vorst <strong>de</strong>r duisternis. De psalmist zegt: “Hij versteekt me in<br />
Zijn hut, ten dage <strong>van</strong> het kwaad; Hij verbergt me in het verborgene <strong>van</strong> Zijn tent.” Christus<br />
heeft gezegd: “Ga henen, mijn volk! ga in uw binnenste kamers, en sluit uw <strong>de</strong>uren na u toe;<br />
verberg u als een kleine ogenblik, totdat <strong>de</strong> gramschap overga. Want ziet, <strong>de</strong> Heer zal uit<br />
Zijn plaats uitgaan, om <strong>de</strong> ongerechtigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> inwoners <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> over hen te<br />
bezoeken.” Heerlik zal <strong>de</strong> verlossing zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die geduldig op Zijn komst hebben<br />
gewacht, en wier namen geschreven zijn in het boek <strong>de</strong>s levens.<br />
447
Hoofdstuk 40 — Grote bevrijding<br />
Wanneer <strong>de</strong> bescherming <strong>van</strong> <strong>de</strong> menselike wetten onttrokken wordt aan hen, die <strong>de</strong> wet<br />
Gods eren, zal er in verschillen<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n gelijktijdig een beweging ontstaan om hen uit te<br />
roeien. Wanneer <strong>de</strong> tijd na<strong>de</strong>rt, die in het <strong>de</strong>kreet is vastgesteld, zullen <strong>de</strong> mensen<br />
samenspannen om <strong>de</strong> gehate sekte te slaan, die <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> verschil en vermaning<br />
volkomen tot zwijgen zal brengen.<br />
Gods volk — sommigen in kerkercellen, en sommigen in eenzame schuilplaatsen in <strong>de</strong><br />
wou<strong>de</strong>n en bergen verborgen — pleiten nog om God<strong>de</strong>like bescherming, terwijl ben<strong>de</strong>n<br />
gewapen<strong>de</strong> mannen, door scharen <strong>van</strong> boze engelen aangepord, zich overal voorberei<strong>de</strong>n<br />
om hen te do<strong>de</strong>n. Maar dan juist, in <strong>de</strong> ure <strong>van</strong> <strong>de</strong> grootste nood, zal <strong>de</strong> God <strong>van</strong> Israël<br />
tussenbei<strong>de</strong> tre<strong>de</strong>n, en Zijn uitverkorenen verlossen. De Heer zegt: “Er zal een lofzang bij<br />
ulie<strong>de</strong>n zijn, gelijk in <strong>de</strong> nacht wanneer het feest geheiligd wordt; en blijdschap <strong>van</strong> hart,<br />
gelijk <strong>van</strong> een die . . . wan<strong>de</strong>lt, om te komen tot <strong>de</strong> berg <strong>de</strong>s Heren, tot <strong>de</strong> Rotssteen <strong>van</strong><br />
Israël. En <strong>de</strong> Heer zal Zijn heerlike stem doen horen, en <strong>de</strong> ne<strong>de</strong>rlating <strong>van</strong> Zijn arm doen<br />
zien, met grimmigheid <strong>van</strong> toorn, en een vlam <strong>van</strong> verterend vuur, stralen, en een vloed, en<br />
hagelstenen.”<br />
Met triomfkreten, spotre<strong>de</strong>nen en verwensingen staan scharen boze mensen gereed om<br />
zich op hun prooi te werpen; plotseling valt er een dichte duisternis, zwarter dan het donker<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> nacht, op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>. Dan omspant een regenboog, lichtend met <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
troon Gods, <strong>de</strong> hemelen, en schijnt ie<strong>de</strong>r bid<strong>de</strong>nd gezelschap te omsluiten. De woe<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
menigten wor<strong>de</strong>n in een ogenblik tot staan gebracht. Hun spotten<strong>de</strong> kreten sterven weg. De<br />
voorwerpen <strong>van</strong> hun moorddadige woe<strong>de</strong> zijn vergeten. Met angstige voorgevoelens staren<br />
ze op het symbool <strong>van</strong> Gods verbond, en verlangen naar bschutting tegen <strong>de</strong> verblin<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
glans er<strong>van</strong>.<br />
Gods volk hoort een stem, dui<strong>de</strong>lik en wellui<strong>de</strong>nd, die zegt: “Ziet naar boven;” en hun<br />
ogen opheffen<strong>de</strong> naar <strong>de</strong> hemelen, aanschouwen ze <strong>de</strong> boog <strong>de</strong>r belofte. De zwarte,<br />
grimmige wolken, die het firmament be<strong>de</strong>kten, zijn <strong>van</strong>een geschei<strong>de</strong>n, en gelijk Stefanus<br />
hou<strong>de</strong>n ze <strong>de</strong> ogen op <strong>de</strong> hemel geslagen, en zien <strong>de</strong> heerlikheid Gods, en <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s<br />
mensen op Zijn troon gezeten. In Zijn God<strong>de</strong>like gedaante merken ze <strong>de</strong> tekenen op <strong>van</strong><br />
Zijn verne<strong>de</strong>ring, en <strong>van</strong> Zijn lippen horen ze het verzoek, dat Hij aan Zijn Va<strong>de</strong>r en <strong>de</strong><br />
heilige engelen doet: “Ik wil, dat waar Ik ben, ook die bij Mij zijn, die Gij Mij gegeven hebt.”<br />
We<strong>de</strong>rom wordt er een stem gehoord, wellui<strong>de</strong>nd en zegevierend, die zegt: “Ze komen! ze<br />
komen! heilig, onschuldig en onbesmet; ze hebben het woord <strong>van</strong> Mijn lijdzaamheid<br />
bewaard; ze zullen wan<strong>de</strong>len on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> engelen;” en <strong>de</strong> bleke, beven<strong>de</strong> lippen <strong>van</strong> hen, die<br />
zich aan hun geloof hebben vastgehou<strong>de</strong>n, uiten een kreet <strong>van</strong> overwinning.<br />
448
Het is om mid<strong>de</strong>rnacht, dat God Zijn macht openbaart tot verlossing <strong>van</strong> Zijn volk. De<br />
zon komt op, schijnen<strong>de</strong> in zijn kracht. Tekenen en won<strong>de</strong>ren volgen snel op elkan<strong>de</strong>r. De<br />
god<strong>de</strong>lozen aanschouwen het toneel met schrik en verbazing, terwijl <strong>de</strong> rechtvaardigen met<br />
plechtige vreug<strong>de</strong> <strong>de</strong> tekenen <strong>van</strong> hun verlossing ontwaren. Alles in <strong>de</strong> natuur schijnt in zijn<br />
loop gestuit te zijn. De stromen hou<strong>de</strong>n op te vloeien. Er komen donkere, zware wolken op,<br />
die tegen elkan<strong>de</strong>r stoten. In het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het grimmige uitspansel is er een open ruimte<br />
<strong>van</strong> onbeschrijfelike heerlikheid, waaruit Gods stem als het geruis <strong>van</strong> vele wateren klinkt,<br />
zeggen<strong>de</strong>: “Het is geschied.”<br />
Die stem doet <strong>de</strong> hemelen en <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> beven. Er heeft een hevige aardbeving plaats,<br />
“hoedanige niet is geschied <strong>van</strong> dat <strong>de</strong> mensen op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> geweest zijn, namelik een<br />
zodanige aardbeving en z— groot.” Het hemelruim schijnt zich te openen en te sluiten. De<br />
heerlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> God schijnt door het uitspansel heen te dringen. De bergen<br />
schud<strong>de</strong>n als een riet in <strong>de</strong> wind, en ruwe rotsblokken wor<strong>de</strong>n naar alle zij<strong>de</strong>n heen<br />
geslingerd. Er is een gedruis als <strong>van</strong> een komen<strong>de</strong> storm. De zee wordt woe<strong>de</strong>nd<br />
opgezweept. Het loeien <strong>van</strong> <strong>de</strong> orkaan wordt gehoord, gelijk <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> duivelen, die op<br />
verwoesting uit zijn. De ganse aar<strong>de</strong> zwoegt en heft zich op als <strong>de</strong> golven <strong>van</strong> <strong>de</strong> zee. Zijn<br />
oppervlak scheurt zich <strong>van</strong>een.<br />
Zelfs zijn fondamenten schijnen te wankelen. Bergketenen zinken weg. Bewoon<strong>de</strong><br />
eilan<strong>de</strong>n verdwijnen. De zeehavens, die aan Sodom gelijk zijn gewor<strong>de</strong>n door hun<br />
god<strong>de</strong>loosheid, wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> boze wateren verzwolgen. Het grote Babylon is in<br />
gedachtenis opgekomen v——r God “om haar te geven <strong>de</strong> drinkbeker <strong>van</strong> <strong>de</strong> wijn <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
toorn <strong>van</strong> Zijn gramschap.” Grote hagelstenen, “elk <strong>van</strong> een talentpond zwaar,” doen hun<br />
vernielend werk. De prachtigste ste<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> wor<strong>de</strong>n vernield. De trotse paleizen,<br />
waarin <strong>de</strong> groten <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> hun schatten hebben verkwist tot hun eigen verheerliking,<br />
vallen voor hun ogen in puin. Kerkermuren wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong>een gereten, en Gods volk, dat in<br />
ban<strong>de</strong>n gelegen heeft om hun geloof, wordt in vrijheid gesteld.<br />
Graven openen zich, en “velen <strong>van</strong> die, die in het stof <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> slapen, zullen<br />
ontwaken, <strong>de</strong>zen ten eeuwigen leven, en genen tot versmaadhe<strong>de</strong>n en tot eeuwige afgrijzing.”<br />
Al <strong>de</strong>genen, die gestorven zijn in het geloof aan <strong>de</strong> boodschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> engel,<br />
komen verheerlikt uit het graf te voorschijn om Gods vre<strong>de</strong>verbond te horen met hen, die<br />
Zijn wet hebben on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n. “Ook <strong>de</strong>genen, die Hem doorstoken hebben,“ <strong>de</strong>genen, die<br />
Christus in Zijn doods- angst gehoond en bespot hebben, en <strong>de</strong> hevigste tegenstan<strong>de</strong>rs <strong>van</strong><br />
Zijn waarheid en <strong>van</strong> Zijn volk, wor<strong>de</strong>n opgewekt om Hem in Zijn heerlikheid te<br />
aanschouwen, en <strong>de</strong> eer te zien, die aan <strong>de</strong> getrouwen en gehoorzamen wordt bewezen.<br />
De hemel is nog altijd met dichte wolken be<strong>de</strong>kt; toch breekt <strong>de</strong> zon nu en dan door, in<br />
het aanzien gelijk aan het wrekend oog <strong>de</strong>s Heren. Felle bliksemstralen schieten uit <strong>de</strong><br />
hemelen neer, en hullen het aardrijk in een vlammig kleed. Boven het vreselik geratel <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> don<strong>de</strong>r verkondigen stemmen, geheimzinnig en ontzagwekkend, <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rgang <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
449
god<strong>de</strong>lozen. De gesproken woor<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n niet door allen begrepen; maar ze wor<strong>de</strong>n<br />
dui<strong>de</strong>lik door <strong>de</strong> valse leraren verstaan. Zij, die kort gele<strong>de</strong>n zo roekeloos waren, en zich<br />
pochend en uitdagend beroem<strong>de</strong>n over hun wreedheid jegens Gods volk, dat <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n<br />
bewaart, zijn nu overstelpt door ontzetting, en sid<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> angst. Hun klaagtonen wor<strong>de</strong>n<br />
boven <strong>de</strong> don<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> elementen gehoord. Duivelen erkennen <strong>de</strong> Godheid <strong>van</strong> Christus,<br />
en beven voor Zijn macht, terwijl <strong>de</strong> mensen om gena<strong>de</strong> smeken, en in <strong>de</strong> angst <strong>de</strong>r<br />
wanhoop in het stof liggen te kruipen.<br />
De profeten <strong>van</strong> ouds spraken, toen ze in heilige visioenen <strong>de</strong> dag Gods aanschouw<strong>de</strong>n:<br />
“Huilt gijlie<strong>de</strong>n, want <strong>de</strong> dag <strong>de</strong>s Heren is nabij; hij komt als een verwoesting <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Almachtige.” “Ga in <strong>de</strong> rotssteen, en verberg u in het stof, <strong>van</strong> wege <strong>de</strong> schrik <strong>de</strong>s Heren,<br />
en om <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> Zijn Majesteit. De hoge ogen <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen zullen verne<strong>de</strong>rd<br />
wor<strong>de</strong>n.” “In die dag zal <strong>de</strong> mens zijn zilveren afgo<strong>de</strong>n, en zijn gou<strong>de</strong>n afgo<strong>de</strong>n, welke ze<br />
zich gemaakt had<strong>de</strong>n, om zich daarvoor ne<strong>de</strong>r te buigen, wegwerpen voor <strong>de</strong> mollen en <strong>de</strong><br />
vle<strong>de</strong>rmuizen; gaan<strong>de</strong> in <strong>de</strong> reten <strong>van</strong> <strong>de</strong> rotsen, en in <strong>de</strong> kloven <strong>van</strong> <strong>de</strong> steenrotsen, wegens<br />
<strong>de</strong> schrik <strong>de</strong>s Heren, en wegens <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> Zijn Majesteit, wanneer Hij Zich<br />
opmaken zal, om <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> geweldiglik te verschrikken.”<br />
Door een spleet in <strong>de</strong> wolken glanst er een ster, het schitterend licht waar<strong>van</strong> viervoudig<br />
in sterkte toeneemt door <strong>de</strong> tegenstelling met <strong>de</strong> duisternis. Die spreekt <strong>van</strong> hoop en vreug<strong>de</strong><br />
voor <strong>de</strong> getrouwen, maar gestrengheid en toorn voor <strong>de</strong> overtre<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> Gods wet. Degenen,<br />
die alles voor Christus hebben opgeofferd, zijn nu, veilig, als in het verborgene <strong>van</strong> <strong>de</strong>s<br />
Heren tent be<strong>de</strong>kt. Ze zijn op <strong>de</strong> proef gesteld, en hebben v——r <strong>de</strong> wereld en <strong>de</strong> verachters<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> waarheid hun trouw bewezen aan Hem, die voor hen gestorven is. Een won<strong>de</strong>rdadige<br />
veran<strong>de</strong>ring is over hen gekomen, die oprecht <strong>van</strong> hart gebleven zijn, zelfs met <strong>de</strong> dood in<br />
het aangezicht. Ze zijn plotseling verlost gewor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> duistere en vreselike<br />
overheersing <strong>van</strong> in duivelen verkeer<strong>de</strong> mensen. Hun aangezichten, zo pas nog bleek,<br />
angstig en vervallen, stralen nu <strong>van</strong> verwon<strong>de</strong>ring, geloof en lief<strong>de</strong>. Hun stemmen verheffen<br />
zich in het triomflied: “God is ons een toevlucht en sterkte; Hij is krachtiglik bevon<strong>de</strong>n een<br />
hulp in benauwdhe<strong>de</strong>n. Daarom zullen we niet vrezen, al veran<strong>de</strong>r<strong>de</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> zijn plaats, en<br />
al wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> bergen verzet in het hart <strong>van</strong> <strong>de</strong> zeeën. Laat hun wateren bruisen, laat ze<br />
beroerd wor<strong>de</strong>n; laat <strong>de</strong> bergen daveren door hun verheffing.”<br />
Terwijl <strong>de</strong>ze woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> heilig vertrouwen tot God opstijgen, trekken <strong>de</strong> wolken op, en<br />
wordt <strong>de</strong> sterrehemel gezien, onbeschrijflik luisterrijk in tegenstelling met het zwarte en<br />
grimmige hemelgewelf aan bei<strong>de</strong> zij<strong>de</strong>n. De heerlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemelstad stroomt door<br />
open poorten. Tegen het luchtgewelf verschijnt er een hand, die twee toegevouwen stenen<br />
tafelen omklemt. De profeet zegt: “De hemelen verkondigen Zijn gerechtigheid; want God<br />
Zelf is rechter.” Die heilige wet, Gods gerechtigheid, die temid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> don<strong>de</strong>r en vlammen<br />
<strong>van</strong> Sinai’s kruin verkondigd werd als <strong>de</strong> levensgids, wordt nu aan <strong>de</strong> mensen als <strong>de</strong><br />
maatstaf <strong>van</strong> het oor<strong>de</strong>el geopenbaard. De hand opent <strong>de</strong> tafelen, en daar wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
voorschriften <strong>van</strong> <strong>de</strong> tien gebo<strong>de</strong>n gezien, als met een vurige pen geschreven. De woor<strong>de</strong>n<br />
450
zijn z— dui- <strong>de</strong>lik, dat ie<strong>de</strong>reen ze lezen kan. Het geheugen wordt wakker geschud, <strong>de</strong><br />
duisternis <strong>van</strong> bijgeloof en ketterij wordt <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>r brein weggevaagd, en Gods tien woor<strong>de</strong>n,<br />
kort, bevattelik, en gezaghebbend, wor<strong>de</strong>n aan al <strong>de</strong> aardbewoners voorgehou<strong>de</strong>n.<br />
Het is onmogelik om <strong>de</strong> ontzetting en wanhoop <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die Gods heilige eisen<br />
vertre<strong>de</strong>n hebben, te beschrijven. De Heer gaf hun Zijn wet; ze had<strong>de</strong>n er hun karakter aan<br />
kunnen toetsen, en hun gebreken kunnen leren kennen, terwijl er nog gelegenheid was voor<br />
berouw en hervorming; maar om zich <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunst <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld te verzekeren, hebben ze<br />
<strong>de</strong> voorschriften er<strong>van</strong> ter zij<strong>de</strong> gezet, en an<strong>de</strong>ren geleerd, die te overtre<strong>de</strong>n. Ze hebben<br />
Gods volk trachten te noodzaken, Zijn Sabbat te ontheiligen. Nu gevoelen ze zich<br />
veroor<strong>de</strong>eld door die wet, welke ze veracht hebben. Met vreselike dui<strong>de</strong>likheid ontwaren ze,<br />
dat er geen verontschuldiging voor hen is. Ze hebben gekozen, wie ze dienen en aanbid<strong>de</strong>n<br />
wil<strong>de</strong>n. “Dan zult gijlie<strong>de</strong>n we<strong>de</strong>rom zien het on<strong>de</strong>rscheid tussen <strong>de</strong> rechtvaardige en <strong>de</strong><br />
god<strong>de</strong>loze, tussen die, die God dient, en die, die Hem niet dient.”<br />
De vijan<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Gods wet, <strong>van</strong> <strong>de</strong> predikanten tot <strong>de</strong> geringste on<strong>de</strong>r hen, hebben een<br />
nieuwe opvatting <strong>van</strong> waarheid en plicht. Te laat zien ze in, dat <strong>de</strong> Sabbat <strong>van</strong> het vier<strong>de</strong><br />
gebod het zegel <strong>van</strong> <strong>de</strong> leven<strong>de</strong> God is. Te laat zien ze <strong>de</strong> ware aard <strong>van</strong> hun valse Sabbat,<br />
en <strong>de</strong> zandgrond, waarop ze gebouwd hebben. Ze bevin<strong>de</strong>n, dat ze tegen God hebben<br />
gestre<strong>de</strong>n. Godsdienston<strong>de</strong>rwijzers hebben zielen in het ver<strong>de</strong>rf geleid, terwijl ze voorgaven,<br />
hen naar <strong>de</strong> poorten <strong>van</strong> het Paradijs te brengen. Eerst op <strong>de</strong> dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>afr</strong>ekening zal er<br />
geweten wor<strong>de</strong>n, hoe groot <strong>de</strong> verant- woor<strong>de</strong>likheid <strong>van</strong> mannen in <strong>de</strong> heilige bediening is,<br />
en hoe vreselik <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> hun ontrouw zijn. Eerst in <strong>de</strong> eeuwigheid zullen we het<br />
verlies <strong>van</strong> een enkele ziel naar waar<strong>de</strong> kunnen schatten. Schrikkelik zal het lot zijn <strong>van</strong> hem,<br />
tot wie God zeggen zal: Ga uit, gij boze dienstknecht.<br />
Gods stem wordt <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel gehoord, dag en uur <strong>van</strong> Jezus’ komst verkondigend, en<br />
aan Zijn volk het eeuwig verbond in han<strong>de</strong>n stellen<strong>de</strong>. Als zware don<strong>de</strong>rslagen dreunen Zijn<br />
woor<strong>de</strong>n over <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>. Het Israël Gods staat te luisteren met hun ogen opwaarts geslagen.<br />
Hun aangezichten zijn door Zijn heerlikheid verlicht, en blinken als het aangezicht <strong>van</strong><br />
Mozes, toen hij afkwam <strong>van</strong> Sinai. De god<strong>de</strong>lozen kunnen hen niet aanzien. En wanneer <strong>de</strong><br />
zegen uitgesproken wordt over <strong>de</strong>genen, die God geëerd hebben door Zijn Sabbat te heiligen,<br />
weerklinkt er een machtige triomfkreet.<br />
Spoedig verschijnt er in het oosten een kleine zwarte wolk, ongeveer half zo groot als <strong>de</strong><br />
hand <strong>van</strong> een man. Het is <strong>de</strong> wolk, die <strong>de</strong> Heiland omhult, en die in <strong>de</strong> verte in duisternis<br />
gewikkeld schijnt. Gods volk weet, dat dit het teken <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen is. In plechtige<br />
stilte staren ze erop, terwijl hij <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> na<strong>de</strong>rt, lichter en heerliker wordt, en aangroeit tot<br />
een grote, witte wolk, rustend op een stralekrans, een verterend vuur gelijk en over<strong>de</strong>kt met<br />
<strong>de</strong> regenboog <strong>van</strong> het verbond. Jezus rijdt erop als een machtige overwinnaar. Ditmaal komt<br />
Hij niet als een “man <strong>van</strong> smarten,” om <strong>de</strong> bittere beker <strong>van</strong> schan<strong>de</strong> en ellen<strong>de</strong> te drinken;<br />
Hij komt als overwinnaar in hemel en op aar<strong>de</strong>, om <strong>de</strong> leven<strong>de</strong>n en do<strong>de</strong>n te richten.<br />
451
“Getrouw en waarachtig,” “oor<strong>de</strong>elt Hij, en voert krijg in gerechtigheid.” En “<strong>de</strong> heirlegers<br />
in <strong>de</strong> hemel volgen Hem.” De heilige engelen, een grote, ontelbare schare, vergezellen Hem<br />
op Zijn weg met lofgezangen <strong>van</strong> hemelse melodie. Het luchtruim schijnt gevuld te zijn met<br />
blinken<strong>de</strong> gedaanten — “tienduizendmaal tienduizen<strong>de</strong>n, en duizendmaal duizen-<strong>de</strong>n.”<br />
Geen mensepen vermag het toneel te beschrijven; geen eindig verstand is in staat om <strong>de</strong><br />
heerlikheid er<strong>van</strong> te bevatten. “Zijn heerlikheid be<strong>de</strong>kte <strong>de</strong> hemelen, en het aardijk was vol<br />
<strong>van</strong> Zijn lof, en er was een glans als <strong>van</strong> het licht.”<br />
Terwijl <strong>de</strong> leven<strong>de</strong> wolk al na<strong>de</strong>r komt, aanschouwt ie<strong>de</strong>r oog <strong>de</strong> Vorst <strong>de</strong>s Levens. Geen<br />
doornekroon schendt nu dat heilig hoofd, maar een dia<strong>de</strong>em <strong>van</strong> glorie drukt Zijn God<strong>de</strong>like<br />
slapen. Het licht <strong>van</strong> Zijn aangezicht doet <strong>de</strong> verblin<strong>de</strong>n<strong>de</strong> glans <strong>van</strong> <strong>de</strong> middagzon<br />
verbleken. “En Hij heeft op Zijn kleed en op Zijn dij <strong>de</strong>ze naam geschreven: Koning <strong>de</strong>r<br />
koningen en Heer <strong>de</strong>r heren.”<br />
In Zijn tegenwoordigheid “veran<strong>de</strong>ren alle aangezichten in bleekheid;” op hen, die Gods<br />
gena<strong>de</strong> verworpen hebben, valt <strong>de</strong> verschrikking <strong>van</strong> eeuwige wanhoop. “Hun hart versmelt,<br />
en <strong>de</strong> knieën schud<strong>de</strong>n,” “en hun aller aangezichten betrekken.” De rechtvaardigen roepen<br />
bevend uit: “Wie kan bestaan?” Het gezang <strong>van</strong> <strong>de</strong> engelen verstomt, en er heerst een korte,<br />
ontzagwekken<strong>de</strong> stilte. Dan wordt Jezus’ stem gehoord, zeggen<strong>de</strong>: “Mijn gena<strong>de</strong> is u<br />
genoeg.” De aangezichten <strong>van</strong> <strong>de</strong> rechtvaardigen klaren op, en vreug<strong>de</strong> vervult ie<strong>de</strong>r hart.<br />
En <strong>de</strong> engelen slaan een hogere toon aan, en zingen opnieuw, terwijl ze nog dichter bij <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong> komen.<br />
De Koning <strong>de</strong>r koningen daalt ne<strong>de</strong>r op <strong>de</strong> wolk, in vlammend vuur gehuld. De hemelen<br />
wor<strong>de</strong>n toegerold gelijk een boek, <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> beeft voor Hem en ie<strong>de</strong>re berg en ie<strong>de</strong>r eiland<br />
wijkt uit zijn plaats. “Onze God zal komen, en zal niet zwijgen, een vuur voor Zijn<br />
aangezicht zal verteren, en rondom Hem zal het zeer stormen. Hij zal roepen tot <strong>de</strong> hemel<br />
<strong>van</strong> boven, en tot <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, om Zijn volk te richten.”<br />
“En <strong>de</strong> koningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> groten en <strong>de</strong> rijken, en <strong>de</strong> oversten over duizend, en<br />
<strong>de</strong> machtigen, en alle dienstknechten en alle vrijen, verborgen zichzelven in <strong>de</strong> spelonken en<br />
in <strong>de</strong> steenrotsen <strong>van</strong> <strong>de</strong> bergen; en zei<strong>de</strong>n tot <strong>de</strong> bergen en tot <strong>de</strong> steenrotsen: Valt op ons,<br />
en verbergt ons <strong>van</strong> het aangezicht <strong>van</strong> Degene, die op <strong>de</strong> troon zit, en <strong>van</strong> <strong>de</strong> toorn <strong>van</strong> het<br />
Lam; want <strong>de</strong> grote dag <strong>van</strong> Zijn toorn is gekomen, en wie kan bestaan?” De spotten<strong>de</strong><br />
scherts heeft opgehou<strong>de</strong>n. De leugenachtige lippen zijn tot zwijgen gebracht. Het gekletter<br />
<strong>van</strong> wapenen, het rumoer <strong>van</strong> <strong>de</strong> strijd, “met gedruis en <strong>de</strong> kle<strong>de</strong>ren in het bloed<br />
gewenteld,“is gestild. Er wordt niets gehoord behalve <strong>de</strong> stem <strong>van</strong> het gebed en het<br />
geluid <strong>van</strong> wenen en weeklagen. Aan lippen, die kortelings nog spotten, ontsnapt <strong>de</strong> kreet:<br />
“De grote dag <strong>van</strong> Zijn toorn is gekomen, en wie kan bestaan?” De god<strong>de</strong>lozen smeken om<br />
liever on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> rotsen <strong>van</strong> <strong>de</strong> bergen begraven te mogen wor<strong>de</strong>n, dan te verschijnen voor het<br />
aangezicht <strong>van</strong> Hem, Die ze veracht en gesmaad hebben.<br />
452
Die stem, welke tot het oor <strong>van</strong> <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n doordringt, is hun bekend. Hoe menigmaal<br />
heeft hij hen niet op klagelike, te<strong>de</strong>re toon tot berouw opgeroepen. Hoe menigmaal is hij<br />
vernomen in <strong>de</strong> aangrijpen<strong>de</strong> smeekbe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> een vriend, een broe<strong>de</strong>r, een Verlosser. Voor<br />
hen, die Zijn gena<strong>de</strong> verworpen hebben, kon er geen an<strong>de</strong>re zo vol veroor<strong>de</strong>ling, zo<br />
bezwaard met verwijt zijn als die stem, welke zo lang gepleit heeft: “Bekeert u, bekeert u<br />
<strong>van</strong> uw boze wegen: want waarom zoudt ge sterven?” O, was het voor hen maar <strong>de</strong> stem<br />
<strong>van</strong> een vreem<strong>de</strong>ling! Jezus zegt: “Dewijl Ik geroepen heb,en er niemand was, die opmerkte,<br />
en ge al Mijn raad verworpen, en Mijn bestraffing niet gewild hebt.” Die stem wekt<br />
herinneringen op, welke ze zo gaarne zou<strong>de</strong>n uitwissen — <strong>van</strong> waarschuwingen, die veracht,<br />
uitnodigingen, die geweigerd, voorrechten, die verwaarloosd zijn.<br />
Sommigen zijn daar, die Christus in Zijn verne<strong>de</strong>ring hebben bespot. Met schokken<strong>de</strong><br />
kracht komen hun <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Lij<strong>de</strong>r voor <strong>de</strong> geest, toen Hij, door <strong>de</strong> hogepriester<br />
bezworen, plechtig verklaar<strong>de</strong>: “Van nu aan zult ge zien <strong>de</strong> Zoon <strong>de</strong>s mensen, zitten<strong>de</strong> aan<br />
<strong>de</strong> rechterhand <strong>van</strong> <strong>de</strong> kracht Gods, en komen<strong>de</strong> op <strong>de</strong> wolken <strong>de</strong>s hemels.” Nu zien ze Hem<br />
in Zijn heerlikheid, en ze zullen Hem nog moeten aanschouwen, zitten<strong>de</strong> aan <strong>de</strong> rechterhand<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> kracht Gods. Degenen, die met Zijn aanspraak <strong>van</strong> Gods Zoon te zijn <strong>de</strong> spot<br />
gedreven hebben, staan nu sprakeloos. Daar is <strong>de</strong> hoogmoedige Hero<strong>de</strong>s, die schimpte op<br />
Zijn koninklike titel, en <strong>de</strong> spotten<strong>de</strong> soldaten gelastte, Hem als koning te kronen. Daar zijn<br />
diezelf<strong>de</strong> mannen, wier god<strong>de</strong>loze han<strong>de</strong>n Hem het purperen kleed omgehangen hebben; die<br />
op Zijn heilig voorhoofd <strong>de</strong> doornekroon, en in Zijn hand, die geen weerstand bood, <strong>de</strong><br />
nagemaakte septer gedrukt,en zich met gods- lasterlike hoon v——r Hem ne<strong>de</strong>rgebogen<br />
hebben. De mannen, die <strong>de</strong> vorst <strong>de</strong>s Levens hebben geslagen en bespogen, keren zich nu af<br />
<strong>van</strong> Zijn doordringen<strong>de</strong> blik, en trachten <strong>de</strong> overweldigen<strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> Zijn<br />
tegenwoordigheid te ontvlie<strong>de</strong>n. Degenen, die <strong>de</strong> nagels door Zijn han<strong>de</strong>n en voeten hebben<br />
gedreven, <strong>de</strong> krijgsknecht, die Zijn zij<strong>de</strong> heeft doorstoken, aanschouwen die littekenen met<br />
schrik en zelfverwijt.<br />
Met ontzetten<strong>de</strong> dui<strong>de</strong>likheid roepen <strong>de</strong> priesters en oversten zich <strong>de</strong> gebeurtenissen op<br />
Golgotha voor <strong>de</strong> geest. Sid<strong>de</strong>rend <strong>van</strong> afgrijzen herinneren ze zich, hoe ze uitgeroepen<br />
hebben, het hoofd in duivelse vervoering schud<strong>de</strong>nd: “An<strong>de</strong>ren heeft Hij verlost, Hij kan<br />
zichzelf niet verlossen. Indien Hij <strong>de</strong> Koning Israëls is, dat Hij nu afkome <strong>van</strong> het kruis, en<br />
we zullen Hem geloven. Hij heeft op God betrouwd; dat Hij Hem nu verlosse, indien Hij<br />
Hem wèl wil.”<br />
Levendig roepen ze zich <strong>de</strong> gelijkenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland te binnen over <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs, die<br />
weiger<strong>de</strong>n om hun heer <strong>de</strong> vrucht <strong>van</strong> <strong>de</strong> wijngaard te geven, en die Zijn dienstknechten<br />
kwalik behan<strong>de</strong>l<strong>de</strong>n, en Zijn zoon doodsloegen. Ze herinneren zich ook het vonnis, dat<br />
zijzelven uitspraken: De heer <strong>van</strong> <strong>de</strong> wijngaard “zal <strong>de</strong> kwa<strong>de</strong>n een kwa<strong>de</strong> dood aandoen.”<br />
In <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> en straf <strong>van</strong> die ontrouwe mannen zien <strong>de</strong> priesters en oudsten hun eigen<br />
loopbaan en hun eigen rechtvaardig oor<strong>de</strong>el. En nu verheft zich een kreet <strong>van</strong> do<strong>de</strong>like<br />
zielsangst. Lui<strong>de</strong>r dan het geroep: “Kruist Hem! kruist Hem!” dat door <strong>de</strong> straten <strong>van</strong><br />
453
Jeruzalem weerklonk, schalt <strong>de</strong> vreselike, wanhopige klaagtoon: “Hij is Gods Zoon! Hij is<br />
<strong>de</strong> ware Messias.” Ze trachten weg te vluchten uit <strong>de</strong> tegenwoordigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Koning <strong>de</strong>r<br />
koningen. Tevergeefs pogen ze zich te verbergen in <strong>de</strong> diepe holen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, die<br />
opengereten zijn door het woe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> elementen.<br />
In het leven <strong>van</strong> allen, die <strong>de</strong> waarheid verwerpen, zijn er ogenblikken, waarop het<br />
geweten ontwaakt, wanneer het geheugen zich <strong>de</strong> pijnlike herinnering te binnen roept aan<br />
een leven <strong>van</strong> schijnheiligheid, en <strong>de</strong> ziel gefolterd wordt door ij<strong>de</strong>l berouw. Maar wat zijn<br />
<strong>de</strong>ze, vergeleken met het zelfverwijt <strong>van</strong> die dag, wanneer “vreze komt gelijk een<br />
verwoesting,” en “ver<strong>de</strong>rf aankomt als een wervelwind!”1 Degenen, die Christus en Zijn<br />
getrouwe volk had<strong>de</strong>n willen ombrengen, zijn nu getuigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> heerlikheid, die op hen<br />
rust. Te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> hun verschrikkingen horen ze <strong>de</strong> stemmen <strong>van</strong> <strong>de</strong> heiligen in<br />
vreug<strong>de</strong>volle tonen uitroepen: “Ziet, <strong>de</strong>ze is onze God; we hebben Hem verwacht, en Hij zal<br />
ons zalig maken.”<br />
On<strong>de</strong>r het waggelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, het flikkeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> bliksem en het rollen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
don<strong>de</strong>r, roept Gods Zoon <strong>de</strong> slapen<strong>de</strong> heiligen op. Hij ziet neer op <strong>de</strong> graven <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
rechtvaardigen, en roept dan uit, Zijn han<strong>de</strong>n ten hemel heffen<strong>de</strong>: “Ontwaakt, ontwaakt,<br />
ontwaakt, gij, die in het stof slaapt, en staat op!” Over <strong>de</strong> gehele lengte en breedte <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong> zullen <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n die stem horen; en zij, die horen, zullen leven. En <strong>de</strong> gehele aar<strong>de</strong> zal<br />
dreunen <strong>van</strong> <strong>de</strong> tred <strong>van</strong> het zeer grote leger, uit ie<strong>de</strong>re natie, geslacht, taal en volk. Uit <strong>de</strong><br />
kerker <strong>van</strong> het graf komen ze te voorschijn, bekleed met onsterfelike heerlikheid,<br />
uitroepen<strong>de</strong>: “Dood, waar is uw prikkel? Hel, waar is uw overwinning?” En <strong>de</strong> leven<strong>de</strong><br />
rechtvaardigen en <strong>de</strong> verrezen heiligen mengelen hun stemmen in een lange, blij<strong>de</strong><br />
triomfkreet.<br />
Allen verrijzen uit het graf met <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong>, gedaante, waarin ze in het graf daal<strong>de</strong>n. Adam,<br />
die on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> opgewekte schare staat, is groot <strong>van</strong> gestalte en <strong>van</strong> majestueuze vorm, in<br />
lengte slechts weinig min<strong>de</strong>r dan Gods Zoon. Hij vormt een treffen<strong>de</strong> tegenstelling met <strong>de</strong><br />
mensen uit latere geslachten; in dit éne opzicht alleen reeds toont zich <strong>de</strong> grote<br />
achteruitgang <strong>van</strong> het geslacht. Maar allen verrijzen met <strong>de</strong> frisheid en kracht <strong>van</strong> een<br />
eeuwige jeugd. In <strong>de</strong>n beginne werd <strong>de</strong> mens geschapen naar het beeld Gods, niet alleen in<br />
karakter, maar ook in vorm en gelaatstrekken. De zon<strong>de</strong> heeft het God<strong>de</strong>lik beeld misvormd,<br />
en bijna uitge<strong>de</strong>lgd; maar Christus kwam om te herstellen wat verloren was gegaan. Hij zal<br />
onze verne<strong>de</strong>r<strong>de</strong> lichamen veran<strong>de</strong>ren, en ze gelijk maken aan Zijn heerlik lichaam. De<br />
sterfelike, vergankelike vorm, zon<strong>de</strong>r aanvallige schoonheid, eens met zon<strong>de</strong> bevlekt, wordt<br />
volmaakt, schoon en onsterfelik. Alle smetten en onvolkomenhe<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n achtergelaten in<br />
het graf. Tot <strong>de</strong> boom <strong>de</strong>s levens in het lang verloren E<strong>de</strong>n teruggevoerd, zullen <strong>de</strong> verlosten<br />
“toenemen”1 tot <strong>de</strong> volle lengte <strong>van</strong> het geslacht in zijn eerste heerlikheid. De laatste nog<br />
overgebleven sporen <strong>van</strong> <strong>de</strong> vloek <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> zullen wor<strong>de</strong>n weggedaan, en Christus’<br />
getrouwen zullen verschijnen “in <strong>de</strong> liefelikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer, onze God,” in geest en (2Jes.<br />
25:9;31 Kor. 15:55) ziel en lichaam het volmaakte beeld <strong>van</strong> hun Heer weerkaatsen<strong>de</strong>. O,<br />
454
won<strong>de</strong>rbare verlossing! die wel lang is besproken gewor<strong>de</strong>n, waarop lang is gehoopt, en<br />
waarnaar in vurige afwachting is uitgezien, maar die nooit volkomen begrepen is.<br />
De leven<strong>de</strong> rechtvaardigen wor<strong>de</strong>n veran<strong>de</strong>rd in “een punt <strong>de</strong>s tijds, in een ogenblik.”<br />
Bij het horen <strong>van</strong> Gods stem zijn ze verheerlikt gewor<strong>de</strong>n; nu wor<strong>de</strong>n ze onsterfelik<br />
gemaakt, en met <strong>de</strong> verrezen heiligen opgenomen om hun Heer te ontmoeten in <strong>de</strong> lucht.<br />
Engelen “verga<strong>de</strong>ren Zijn uitverkorenen bijeen uit <strong>de</strong> vier win<strong>de</strong>n, <strong>van</strong> het ene uiterste <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> hemelen tot het an<strong>de</strong>re uiterste er<strong>van</strong>.” Kin<strong>de</strong>rtjes wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> heilige engelen naar <strong>de</strong><br />
armen <strong>van</strong> hun moe<strong>de</strong>rs gedragen. Vrien<strong>de</strong>n, die lang geschei<strong>de</strong>n geweest zijn door <strong>de</strong> dood,<br />
wor<strong>de</strong>n verenigd, om nooit meer te schei<strong>de</strong>n, en stijgen tezamen met vreug<strong>de</strong>zangen op naar<br />
<strong>de</strong> stad Gods.<br />
Aan ie<strong>de</strong>re zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> wolkewagen zijn vleugelen, en er zijn leven<strong>de</strong> wielen on<strong>de</strong>r; en<br />
terwijl <strong>de</strong> wagen opwaarts rolt, roepen <strong>de</strong> wielen uit: “Heilig;” en <strong>de</strong> vleugelen, als ze zich<br />
bewegen, roepen uit: “Heilig;” en <strong>de</strong> stoet <strong>van</strong> engelen roept: “Heilig, heilig, heilig, Heer<br />
God Almachtig.” En <strong>de</strong> kreet <strong>de</strong>r verlosten is: “Halleluja!” terwijl <strong>de</strong> wagen zich<br />
voortbeweegt naar het Nieuwe Jeruzalem. V——r ze <strong>de</strong> stad Gods binnentre<strong>de</strong>n, schenkt <strong>de</strong><br />
Heiland Zijn volgelingen <strong>de</strong> tekenen <strong>van</strong> hun overwinning, en <strong>de</strong>elt het<br />
on<strong>de</strong>rscheidingsteken <strong>van</strong> hun koninklike staat on<strong>de</strong>r hen uit. De blinken<strong>de</strong> gele<strong>de</strong>ren<br />
scharen zich in <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> een open vierkant om hun Koning, wiens gestalte zich majesteitsvol<br />
verre boven die <strong>van</strong> heilige en engel verheft, en wiens aangezicht hen vol te<strong>de</strong>re<br />
lief<strong>de</strong> bestraalt. Ie<strong>de</strong>re blik <strong>van</strong> het talloze heir <strong>van</strong> verlosten is op Hem gericht, en aller oog<br />
aanschouwt <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> Hem, wiens “gelaat z— verdorven was, meer dan <strong>van</strong><br />
iemand, en Zijn gedaante, meer dan <strong>van</strong> an<strong>de</strong>re mensekin<strong>de</strong>ren.” Op <strong>de</strong> hoof<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
overwinnaars plaatst Jezus met Zijn eigen rechterhand <strong>de</strong> kroon <strong>de</strong>r heerlikheid. Er is een<br />
kroon met zijn eigen “nieuwe naam,“ en het opschrift “Heiligheid <strong>de</strong>s Heren” voor ie<strong>de</strong>reen.<br />
Ie<strong>de</strong>re hand ont<strong>van</strong>gt <strong>de</strong> palmtak en <strong>de</strong> blinken<strong>de</strong> harp <strong>van</strong> <strong>de</strong> overwinnaar. En als <strong>de</strong><br />
gezagvoeren<strong>de</strong> engelen <strong>de</strong> toon aangeven, glijdt ie<strong>de</strong>re hand als die <strong>van</strong> een kunstenaar over<br />
<strong>de</strong> snaren <strong>van</strong> <strong>de</strong> harp, en ontlokt er rijke, volle akkoor<strong>de</strong>n aan.<br />
Onuitsprekelike verrukking trilt door ie<strong>de</strong>r hart, en elke stem verheft zich in een<br />
dankbaar loflied: “Hem, die ons heeft liefgehad, en ons <strong>van</strong> onze zon<strong>de</strong>n gewassen heeft in<br />
Zijn bloed, en die ons gemaakt heeft tot koningen en priesters voor God en Zijn Va<strong>de</strong>r; Hem<br />
zij <strong>de</strong> heerlikheid en <strong>de</strong> kracht in alle eeuwigheid.” V——r <strong>de</strong> vrijgekochte schare ligt <strong>de</strong><br />
heilige stad. Jezus opent <strong>de</strong> paarlen poorten wijd, en <strong>de</strong> volken, die <strong>de</strong> waarheid bewaard<br />
hebben, gaan er binnen. Daar aanschouwen ze het Paradijs Gods, het tehuis <strong>van</strong> Adam in<br />
zijn onschuld. Dan wordt die stem vernomen, die voller klinkt dan enige muziek, ooit door<br />
stervelingen gehoord, zeggen<strong>de</strong>: “Uw strijd is ten ein<strong>de</strong>,” “komt, gij gezegen<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Mijn<br />
Va<strong>de</strong>r! beërft het koninkrijk, hetwelk u bereid is <strong>van</strong> <strong>de</strong> grondlegging <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld.”<br />
Nu wordt het gebed, dat <strong>de</strong> Heiland voor Zijn discipelen opzond, vervuld: “lk wil, dat<br />
waar Ik ben, ook die bij Mij zijn, die Gij Me gegeven hebt.” “Onstraffelik voor Zijn<br />
455
heerlikheid in vreug<strong>de</strong>,“1 biedt Christus <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r aan hetgeen Hij met Zijn bloed gekocht<br />
heeft, zeggen<strong>de</strong>: “Hier ben Ik, en <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren, die Gij Me gegeven hebt.” “Die Gij Me<br />
gegeven hebt, heb Ik bewaard.” O, <strong>de</strong> won<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> verlossen<strong>de</strong> lief<strong>de</strong>! <strong>de</strong> verrukking <strong>van</strong><br />
die ure, wanneer <strong>de</strong> eeuwige Va<strong>de</strong>r, <strong>de</strong> vrijgekochten aanschouwen<strong>de</strong>, Zijn beeld zal zien;<br />
wanneer <strong>de</strong> wanklank <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> gebannen, <strong>de</strong> verwoesten<strong>de</strong> invloed er<strong>van</strong> weggedaan,<br />
en het menselike we<strong>de</strong>r in overeenstemming met het Goddlike gebracht zal zijn!<br />
Met onuitsprekelike lief<strong>de</strong> verwelkomt Jezus Zijn getrouwen in <strong>de</strong> “vreug<strong>de</strong> <strong>van</strong> hun<br />
Heer.” De blijdschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland bestaat daarin, dat Hij <strong>de</strong> zielen, die door Zijn angst en<br />
verne<strong>de</strong>ring verlost zijn, in het koninkrijk <strong>de</strong>r heerlikheid ziet. En <strong>de</strong> verlosten zullen in Zijn<br />
vreug<strong>de</strong> <strong>de</strong>len, wanneer ze on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> gezegen<strong>de</strong>n diegenen zien, welke door hun gebe<strong>de</strong>n,<br />
hun arbeid en hun lief<strong>de</strong>volle opofferingen voor Christus gewonnen zijn. Wanneer ze zich<br />
om <strong>de</strong> grote, witte troon scharen, zal onuitsprekelike vreug<strong>de</strong> hun harten vervullen, als ze<br />
hen aanschouwen, die ze voor Christus ge-wonnen hebben, en bemerken, dat <strong>de</strong> een we<strong>de</strong>r<br />
an<strong>de</strong>ren heeft toegebracht, en <strong>de</strong>zen we<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>ren, en die allen in <strong>de</strong> haven <strong>de</strong>r ruste<br />
gebracht zijn, om daar hun kronen aan Jezus’ voeten ne<strong>de</strong>r te leggen, en Hem <strong>de</strong> nimmer<br />
eindigen<strong>de</strong> eeuwigheid door te loven.<br />
Wanneer <strong>de</strong> verlosten verwelkomd wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> stad Gods, schalt er een juichtoon <strong>van</strong><br />
aanbidding door <strong>de</strong> lucht. De twee Adams staan op het punt <strong>van</strong> elkan<strong>de</strong>r te ontmoeten.<br />
Gods Zoon staat met uitgebrei<strong>de</strong> armen om <strong>de</strong> va<strong>de</strong>r <strong>van</strong> ons geslacht te ont<strong>van</strong>gen,— het<br />
wezen, dat Hij schiep, dat tegen zijn Maker zondig<strong>de</strong>, en om wiens zon<strong>de</strong> <strong>de</strong> Heiland <strong>de</strong><br />
merktekenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kruisiging in Zijn lichaam omdraagt. Wanneer Adam <strong>de</strong> indrukken <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> wre<strong>de</strong> nagelen bespeurt, valt hij niet op <strong>de</strong> borst <strong>van</strong> zijn Heer, maar werpt zich in<br />
ootmoedigheid aan Zijn voeten, uitroepen<strong>de</strong>: “Waar- dig, waardig, is het Lam, dat geslacht<br />
is!” Te<strong>de</strong>rlik heft <strong>de</strong> Heiland hem op, en nodigt hem, an<strong>de</strong>rmaal <strong>de</strong> Paradijs- woning te<br />
aanschouwen, waaruit hij zo lange tijd verbannen is geweest.<br />
Na zijn verdrijving uit E<strong>de</strong>n was Adams leven op aar<strong>de</strong> een bestaan vol droefheid. Ie<strong>de</strong>r<br />
stervend blad, ie<strong>de</strong>r offer dat geslacht werd, ie<strong>de</strong>re vlek op het schone gelaat <strong>van</strong> <strong>de</strong> natuur,<br />
ie<strong>de</strong>re smet op <strong>de</strong> reinheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens herinner<strong>de</strong> hem opnieuw aan zijn zon<strong>de</strong>. Vreselik<br />
was zijn benauwdheid door zelfverwijt, toen hij <strong>de</strong> ongerechtigheid zag toenemen, en tot<br />
antwoord op zijn waarschuwingen zich ver- wijtingen op <strong>de</strong> hals haal<strong>de</strong>, dat hij <strong>de</strong> oorzaak<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> was. In geduldige ootmoed droeg hij, bijna duizend jaren lang, <strong>de</strong> straf <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
overtreding. Hij had oprecht berouw over zijn zon<strong>de</strong>, verliet zich op <strong>de</strong> verdiensten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
beloof<strong>de</strong> Heiland, en stierf in <strong>de</strong> hoop <strong>van</strong> een opstanding. Gods Zoon maakte <strong>de</strong> misslag en<br />
val <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens we<strong>de</strong>r goed; en nu wordt Adam, door het werk <strong>de</strong>r verzoening, we<strong>de</strong>r in<br />
zijn eerste heerschappij hersteld.<br />
Overstelpt <strong>van</strong> blijdschap aanschouwt hij <strong>de</strong> bomen, die eens zijn genot uitmaakten,—<br />
<strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> bomen, waar<strong>van</strong> hij <strong>de</strong> vruchten in <strong>de</strong> dagen <strong>van</strong> zijn onschuld en vreug<strong>de</strong> had<br />
ingezameld. Hij ziet <strong>de</strong> wijnstokken, die zijn eigen han<strong>de</strong>n hebben opgeleid; <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong><br />
456
loemen, waarvoor hij eertijds zo gaarne zorg droeg. Zijn geest omvat <strong>de</strong> werkelikheid <strong>van</strong><br />
het toneel: hij komt tot het begrip, dat dit waarlik het herstel<strong>de</strong> E<strong>de</strong>n is, nu liefeliker dan<br />
toen hij er uit verbannen werd. De Heiland voert hem naar <strong>de</strong> boom <strong>de</strong>s levens, plukt <strong>de</strong><br />
heerlike vrucht, en nodigt hem uit om er <strong>van</strong> te eten. Hij ziet om zich heen, en aanschouwt<br />
een schare <strong>van</strong> zijn gezin verlost, staan<strong>de</strong> in het Paradijs Gods. Dan werpt hij zijn<br />
schitteren<strong>de</strong> kroon aan <strong>de</strong> voeten <strong>van</strong> Jezus, en op Zijn borst vallen<strong>de</strong> omhelst hij <strong>de</strong><br />
Verlosser. Hij zet <strong>de</strong> gou<strong>de</strong>n harp in trilling, en <strong>de</strong> hemelgewelven weerklinken <strong>van</strong> het<br />
triomflied: “Waardig, waardig, waardig, is het Lam dat geslacht werd, en we<strong>de</strong>r leeft!”<br />
Adams kin<strong>de</strong>ren stemmen me<strong>de</strong> in, en werpen hun kronen aan <strong>de</strong> voeten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland,<br />
terwijl ze zich in aanbidding v——r Hem ne<strong>de</strong>r- buigen.<br />
Deze hereniging wordt aanschouwd door <strong>de</strong> engelen, die bij <strong>de</strong> val <strong>van</strong> Adam hebben<br />
geweend, en zich verheugd hebben toen Jezus, na Zijn opstanding, naar <strong>de</strong> hemel opvoer,<br />
het graf geopend hebben<strong>de</strong> voor allen, die in Zijn naam zou<strong>de</strong>n geloven. Nu zien ze het<br />
werk <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlossing voltooid, en mengen hun stemmen in het loflied. Aan <strong>de</strong> kristallen<br />
zee v——r <strong>de</strong> troon, die zee <strong>van</strong> glas als het ware met vuur gemengd,— z— schittert hij <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> heerlikheid Gods,— is <strong>de</strong> schare verga<strong>de</strong>rd, die “<strong>de</strong> overwinning had<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het beest,<br />
en <strong>van</strong> zijn beeld, en <strong>van</strong> zijn merkteken, en <strong>van</strong> het getal <strong>van</strong> zijn naam.” Met het Lam op<br />
<strong>de</strong> Berg Zion staan <strong>de</strong> hon<strong>de</strong>rd vier en veertig duizend, die gekocht zijn uit <strong>de</strong> mensen,<br />
“hebben<strong>de</strong> <strong>de</strong> citers Gods;” en er wordt een stem gehoord als <strong>van</strong> vele wateren, en als een<br />
stem <strong>van</strong> een grote don<strong>de</strong>rslag, <strong>de</strong> “stem <strong>van</strong> citerspelers, spelen<strong>de</strong> op hun citers.” En ze<br />
zingen “een nieuw lied” v——r <strong>de</strong> troon, een lied, dat niemand leren kan dan <strong>de</strong> hon<strong>de</strong>rd<br />
vier en veertig duizend. Het is het lied <strong>van</strong> Mozes en het Lam,— een lied <strong>van</strong> verlossing.<br />
Niemand, behalve <strong>de</strong> hon<strong>de</strong>rd vier en veertig duizend kan dat lied leren, want het is het lied<br />
<strong>van</strong> hun on<strong>de</strong>rvinding,— een on<strong>de</strong>rvinding zoals geen an<strong>de</strong>r gezelschap ooit gehad heeft.<br />
“Deze zijn het, die het Lam volgen, waar het ook heen gaat.” Deze, overgebracht zijn<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> uit <strong>de</strong> leven<strong>de</strong>n, wor<strong>de</strong>n gerekend als “<strong>de</strong> eerstelingen voor God en het Lam.”<br />
“Deze zijn het, die uit <strong>de</strong> grote verdrukking komen;”3 ze hebben <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> benauwdheid,<br />
als er niet geweest is, sinds dat er een volk geweest is, doorleefd; ze hebben <strong>de</strong> doodsangst<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> Jakobs bezoeking doorstaan; ze zijn zon<strong>de</strong>r Mid<strong>de</strong>laar geweest tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong><br />
laatste uitgieting <strong>van</strong> Gods oor<strong>de</strong>len. Maar ze zijn verlost gewor<strong>de</strong>n, want “ze hebben hun<br />
lange kle<strong>de</strong>ren gewassen, en hebben hun lange kle<strong>de</strong>ren wit gemaakt in het bloed <strong>van</strong> het<br />
Lam.” “En in hun mond is geen bedrog gevon<strong>de</strong>n; want ze zijn onberispelik” v——r<br />
God.<br />
“Daarom zijn ze v——r <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> God, en dienen Hem dag en nacht in Zijn tempel;<br />
en Die op <strong>de</strong> troon zit, zal hen overschaduwen.” Ze hebben <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> aanschouwd, door<br />
hongersnood en pestilentie verwoest, terwijl <strong>de</strong> zon macht had <strong>de</strong> mensen door grote hitte te<br />
verhitten, en zijzelven hebben lij<strong>de</strong>n, honger en dorst doorstaan. Maar “ze zullen niet meer<br />
hongeren en zullen niet meer dorsten, en <strong>de</strong> zon zal op hen niet vallen, noch enige hitte;<br />
457
want het Lam, dat in het mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> troon is, zal hen wei<strong>de</strong>n, en zal hun een Leidsman<br />
zijn tot leven<strong>de</strong> fonteinen <strong>van</strong> wateren; en God zal alle tranen <strong>van</strong> hun ogen afwissen.”<br />
Door alle eeuwen heen zijn <strong>de</strong> uitverkorenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland opgeleid en gehard<br />
gewor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> lij<strong>de</strong>nschool. Op aar<strong>de</strong> hebben ze nauwe pa<strong>de</strong>n bewan<strong>de</strong>ld; ze zijn gereinigd<br />
in het vuur <strong>de</strong>r beproeving. Om Jezus’ wil hebben ze tegenstand, haat en laster verdragen.<br />
Ze zijn Hem gevolgd door har<strong>de</strong> strijd heen; ze hebben zelfverloochening en bittere<br />
teleurstelling verduurd. Door hun eigen pijnlike on<strong>de</strong>rvinding hebben ze het kwaad <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
zon<strong>de</strong>, <strong>de</strong> kracht, <strong>de</strong> ongerechtigheid en <strong>de</strong> ellen<strong>de</strong> er<strong>van</strong> leren kennen; en ze zien er met<br />
afschuw op neer. Besef <strong>van</strong> het oneindige offer, dat tot. uit<strong>de</strong>lging er<strong>van</strong> gebracht is,<br />
verne<strong>de</strong>rt hen in eigen oog, en vervult hun harten met dankbaarheid en lof, welke <strong>de</strong>genen,<br />
die nooit gevallen zijn, niet naar waar<strong>de</strong> kunnen schatten. Ze hebben veel lief, omdat hun<br />
veel vergeven is. Deel gehad hebben<strong>de</strong> aan het lij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Christus, zijn ze geschikt om <strong>de</strong>el<br />
te hebben aan Zijn heerlikheid.<br />
De erfgenamen Gods zijn gekomen <strong>van</strong> zol<strong>de</strong>rkamertjes, uit ellendige hutten, uit kerkers,<br />
<strong>van</strong> schavotten, <strong>van</strong> bergen, uit woestijnen, uit <strong>de</strong> holen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> en <strong>de</strong> grotten langs <strong>de</strong><br />
zee. Op aar<strong>de</strong> waren ze “verlaten, verdrukt, en wer<strong>de</strong>n kwalik gehan<strong>de</strong>ld.” Miljoenen<br />
daal<strong>de</strong>n in het graf, als eerloos gebrandmerkt, omdat ze standvastig weiger<strong>de</strong>n toe te geven<br />
aan <strong>de</strong> bedriegelike eisen <strong>van</strong> Satan. Door menselike rechtbanken wer<strong>de</strong>n ze als <strong>de</strong> ergste<br />
boosdoeners gevonnisd. Maar nu “is God-Zelf rechter.” Nu wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> aardse vonnissen<br />
omgekeerd. “De smaadheid <strong>van</strong> Zijn volk zal Hij wegnemen.” “Ze zullen hen noemen het<br />
heilige volk, <strong>de</strong> verlosten <strong>de</strong>s Heren.” Hij heeft beschikt, “dat hun gegeven zal wor<strong>de</strong>n<br />
sieraad voor as, vreug<strong>de</strong>olie voor treurigheid, het gewaad <strong>de</strong>s lofs voor een benauw<strong>de</strong> geest.”<br />
Ze zijn niet langer zwakken, beproef<strong>de</strong>n, verstrooi<strong>de</strong>n, verdrukten. Van nu aan zullen ze<br />
altijd met <strong>de</strong> Heer wezen.<br />
Ze staan v——r <strong>de</strong> troon, gekleed met kostbaar<strong>de</strong>r kle<strong>de</strong>ren, dan <strong>de</strong> meest geachten <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>ze wereld ooit gedragen hebben. Ze zijn met heerliker dia<strong>de</strong>men gekroond, dan ooit <strong>de</strong><br />
hoof<strong>de</strong>n <strong>van</strong> aardse vorsten hebben gedrukt. De dagen <strong>van</strong> smart en geween zijn voor altoos<br />
voorbij. De Koning <strong>de</strong>r heerlikheid heeft <strong>de</strong> tranen <strong>van</strong> alle aangezichten afgewist; ie<strong>de</strong>re<br />
oorzaak <strong>van</strong> verdriet is weggenomen. On<strong>de</strong>r het wuiven <strong>van</strong> palmtakken doen ze een loflied<br />
weergalmen, hel<strong>de</strong>r <strong>van</strong> toon, liefelik en wellui<strong>de</strong>nd; ie<strong>de</strong>reen stemt me<strong>de</strong> in, totdat <strong>de</strong><br />
lofzang door <strong>de</strong> hemelse gewelven weergalmt: “De zaligheid zij aan onze God, die op <strong>de</strong><br />
troon zit, en het Lam.” En al <strong>de</strong> hemelbewoners antwoor<strong>de</strong>n met het lied: “Amen! De lof en<br />
<strong>de</strong> heerlikheid, en <strong>de</strong> wijsheid en <strong>de</strong> dankzegging en <strong>de</strong> eer en <strong>de</strong> kracht en <strong>de</strong> sterkte zij aan<br />
onze God in alle eeuwigheid.”<br />
In dit leven kunnen we het won<strong>de</strong>rvolle on<strong>de</strong>rwerp <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlossing slechts beginnen te<br />
verstaan. Met onze eindige bevatting mogen we op het ernstigst na<strong>de</strong>nken over <strong>de</strong> schan<strong>de</strong><br />
en <strong>de</strong> heerlikheid, het leven en <strong>de</strong> dood, <strong>de</strong> rechtvaardigheid en <strong>de</strong> barmhartigheid, die zich<br />
in het kruis verenigen; toch kunnen we er <strong>de</strong> volle betekenis niet <strong>van</strong> inzien, ondanks <strong>de</strong><br />
458
uiterste inspanning <strong>van</strong> onze verstan<strong>de</strong>like vermogens. De lengte en <strong>de</strong> breedte, <strong>de</strong> diepte en<br />
<strong>de</strong> hoogte <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlossen<strong>de</strong> lief<strong>de</strong> wor<strong>de</strong>n slechts flauw verstaan. Zelfs wanneer <strong>de</strong><br />
vrijgekochten zien, gelijk ze gezien wor<strong>de</strong>n, zal het verlossingsplan toch nog niet volkomen<br />
wor<strong>de</strong>n begrepen ; maar <strong>de</strong> eeuwigheid door zullen zich gedurig nieuwe waarhe<strong>de</strong>n<br />
ontvouwen aan het verwon<strong>de</strong>r<strong>de</strong> en verrukte gemoed. Ofschoon <strong>de</strong> smarten, pijnen en<br />
verzoekingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> een ein<strong>de</strong> hebben genomen, en <strong>de</strong> oorzaak er<strong>van</strong> is weggedaan,<br />
zal Gods volk altijd dui<strong>de</strong>lik en levendig blijven beseffen, wat hun redding heeft gekost.<br />
Het kruis <strong>van</strong> Christus zal in alle eeuwigheid het voorwerp <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoek en het lied<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> verlosten uitmaken. In <strong>de</strong> verheerlikte Christus zullen ze <strong>de</strong> gekruiste Christus<br />
aanschouwen. Nooit zal het vergeten wor<strong>de</strong>n, dat Hij, wiens macht <strong>de</strong> ontelbare werel<strong>de</strong>n in<br />
het ganse grenzeloze luchtruim geschapen en on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n heeft, <strong>de</strong> Gelief<strong>de</strong> Gods, <strong>de</strong><br />
Majesteit <strong>de</strong>s hemels, wie te aanbid<strong>de</strong>n het hoogste genot was <strong>van</strong> cherubs en blinken<strong>de</strong><br />
serafs,— zich verne<strong>de</strong>r<strong>de</strong> om <strong>de</strong> gevallen mens op te heffen; dat Hij <strong>de</strong> schuld en <strong>de</strong> smaad<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>, met <strong>de</strong> verberging <strong>van</strong> het aangezicht <strong>van</strong> Zijn Va<strong>de</strong>r droeg, totdat <strong>de</strong> ellen<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> een verloren wereld Zijn hart brak, en Zijn leven uitbluste aan het kruis <strong>van</strong> Golgotha.<br />
Dat <strong>de</strong> Schepper <strong>van</strong> alle werel<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> Beslisser <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>rs lot, Zijn heerlikheid ter zij<strong>de</strong> zou<br />
leggen, en zich zou verne<strong>de</strong>ren uit lief<strong>de</strong> tot <strong>de</strong> mens, zal tot in eeuwigheid <strong>de</strong> verwon<strong>de</strong>ring<br />
en aanbidding <strong>van</strong> het heelal gaan<strong>de</strong> hou<strong>de</strong>n. Wanneer <strong>de</strong> volken, die zalig wor<strong>de</strong>n, hun<br />
Heiland aanschouwen, en <strong>de</strong> eeuwige heerlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r uit Zijn aangezicht zien<br />
stralen; wanneer ze Zijn troon zien, die <strong>van</strong> eeuwigheid en tot in eeuwigheid bestaat, en<br />
beseffen, dat Zijn koninkrijk geen ein<strong>de</strong> nemen zal, dan heffen ze met geestdrift het lied aan:<br />
“Waardig, waardig is het Lam, dat geslacht is, en ons Go<strong>de</strong> gekocht heeft met Zijn eigen,<br />
allerkostbaarst bloed.”<br />
De verborgenheid <strong>van</strong> het kruis verklaart alle an<strong>de</strong>re verborgenhe<strong>de</strong>n. Bij het licht, dat<br />
<strong>van</strong> Golgotha afstraalt, schijnen ons <strong>de</strong> eigenschappen Gods, die ons met schrik en vrees<br />
vervuld had<strong>de</strong>n, schoon en aantrekkelik toe. We zien barmhartigheid, te<strong>de</strong>rheid en<br />
va<strong>de</strong>rlief<strong>de</strong> samensmelten met heiligheid, gerechtigheid en macht. Terwijl we <strong>de</strong> majesteit<br />
<strong>van</strong> Zijn troon, hoog en verheven, aanschouwen, ontwaren we Zijn karakter in <strong>de</strong> genadige<br />
openbaringen er<strong>van</strong>, en verstaan als nooit tevoren <strong>de</strong> betekenis <strong>van</strong> die liefelike naam,<br />
“Onze Va<strong>de</strong>r.”<br />
459
Hoofdstuk 41 — Verwoesting <strong>van</strong> <strong>de</strong> Aar<strong>de</strong><br />
We zullen inzien, dat Hij, die oneindig is in wijsheid, geen an<strong>de</strong>r plan voor onze<br />
zaligheid had kunnen beramen dan het offer <strong>van</strong> Zijn eigen Zoon. De vergoeding voor dit<br />
offer is <strong>de</strong> vreug<strong>de</strong>, <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> met vrijgekochte, heilige, gelukzalige en onsterfelike<br />
wezens te bevolken. Het gevolg <strong>van</strong> <strong>de</strong> strijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland met <strong>de</strong> machten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
duisternis is blijdschap voor <strong>de</strong> verlosten, die tot in eeuwigheid Gods heerlikheid zal<br />
verhogen. En z— groot is <strong>de</strong> waar<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziel, dat <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r genoegen neemt met <strong>de</strong><br />
betaal<strong>de</strong> prijs; en Christus Zelf is voldaan, wanneer Hij <strong>de</strong> vruchten <strong>van</strong> Zijn grote offer<br />
aanschouwt.<br />
“Haar zon<strong>de</strong>n zijn <strong>de</strong> een op <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re gevolgd tot <strong>de</strong> hemel toe, en God is aan haar<br />
ongerechtighe<strong>de</strong>n gedachtig geweest.” “In <strong>de</strong> drinkbeker, waarin ze geschonken heeft,<br />
schenkt haar dubbel. Zoveel als ze zichzelf verheerlikt heeft, en weel<strong>de</strong> gehad heeft, zo<br />
grote pijniging en rouw doet haar aan; want ze zegt in haar hart: Ik zit als een koningin, en<br />
ben geen weduwe, en zal geen rouw zien. Daarom zullen haar plagen op één dag komen,<br />
namelik dood, en rouw, en honger, en ze zal met vuur verbrand wor<strong>de</strong>n; want sterk is <strong>de</strong><br />
Heer God, die haar oor<strong>de</strong>elt. En <strong>de</strong> koningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, die met haar gehoereerd en<br />
weel<strong>de</strong> gehad hebben, zullen haar bewenen en rouw over haar bedrijven . . . zeggen<strong>de</strong>: Wee,<br />
wee, <strong>de</strong> grote stad Babylon, <strong>de</strong> sterke stad, want uw oor<strong>de</strong>el is in één ure gekomen.”<br />
“De kooplie<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>,” “die rijk zijn gewor<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong> haar weel<strong>de</strong>,”<br />
zullen <strong>van</strong> verre staan uit vreze <strong>van</strong> haar pijniging, wenen<strong>de</strong> en rouw maken<strong>de</strong>, en zeggen<strong>de</strong>:<br />
“Wee, wee, <strong>de</strong> grote stad! die bekleed was met fijn lijnwaad en purper, en scharlaken, en<br />
versierd met goud, en met kostelik gesteente en met paarlen, want in één uur is zo grote<br />
rijkdom verwoest.” Dat zijn <strong>de</strong> oor<strong>de</strong>len, die over Babylon komen in <strong>de</strong> dag <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
bezoeking <strong>van</strong> Gods wraak. Ze heeft <strong>de</strong> maat <strong>van</strong> haar ongerechtighe<strong>de</strong>n gevuld; haar tijd is<br />
gekomen; ze is rijp voor <strong>de</strong> verwoesting.<br />
Wanneer <strong>de</strong> stem <strong>de</strong>s Heren <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis <strong>van</strong> Zijn volk wendt, is het een vreselik<br />
ontwaken voor <strong>de</strong>genen, die alles verloren hebben in <strong>de</strong> grote strijd <strong>van</strong> het leven. Ter wijl<br />
<strong>de</strong> proeftijd nog voortduur<strong>de</strong>, verblind<strong>de</strong>n hen <strong>de</strong> bedriegerijen <strong>van</strong> Satan, en<br />
rechtvaardig<strong>de</strong>n ze hun zondige wan<strong>de</strong>l. De rijken waren er trots op dat ze boven <strong>de</strong>genen<br />
ston<strong>de</strong>n, die min<strong>de</strong>r begunstigd waren; maar ze had<strong>de</strong>n hun rijkdommen verkregen door<br />
overtreding <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet Gods. Ze had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> hongerigen niet gevoed, <strong>de</strong> naakten niet gekleed,<br />
geen recht gedaan, en <strong>de</strong> weldadigheid niet liefgehad. Ze had<strong>de</strong>n ernaar gestreefd,<br />
zichzelven te verheffen, en <strong>de</strong> eer <strong>van</strong> hun me<strong>de</strong>mensen te verwerven. Nu zijn ze ontdaan<br />
<strong>van</strong> alles wat hen groot maakte, en zijn behoeftig en onbeschut achtergebleven. Ze<br />
aanschouwen met verschrikking <strong>de</strong> verwoesting <strong>van</strong> <strong>de</strong> afgo<strong>de</strong>n, die ze boven hun Maker<br />
verkozen had<strong>de</strong>n. Ze hebben hun zielen verkocht voor aardse rijkdommen en genietingen,<br />
en hebben er niet naar getracht rijk te wor<strong>de</strong>n in God. Het gevolg is, dat hun leven een<br />
460
mislukking is; hun genietingen zijn nu tot gal gewor<strong>de</strong>n, hun schatten tot ver<strong>de</strong>rving. De<br />
winst <strong>van</strong> een gehele levenstijd is in een ogenblik weggevaagd. De rijken bejammeren <strong>de</strong><br />
verwoesting <strong>van</strong> hun <strong>de</strong>ftige huizen, <strong>de</strong> verstrooiing <strong>van</strong> hun goud en zilver. Maar hun<br />
jammerklachten wor<strong>de</strong>n gestild door <strong>de</strong> vrees, dat zijzelven met hun afgo<strong>de</strong>n zullen moeten<br />
vergaan.<br />
De bozen zijn vervuld met spijt, niet wegens hun zondige veronachtzaming <strong>van</strong> God en<br />
<strong>de</strong> me<strong>de</strong>mens, maar omdat God overwonnen heeft. Ze bejammeren het, dat <strong>de</strong> uitkomst is,<br />
zoals die is; maar ze bekeren zich niet <strong>van</strong> hun boosheid. Ze zou<strong>de</strong>n geen mid<strong>de</strong>len<br />
onbeproefd laten om, als ze kon<strong>de</strong>n, te overwinnen. De wereld ziet juist diegenen, welke<br />
men bespot en verguisd heeft, en heeft willen uitroeien, onbeschadigd te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
pestilentie, orkaan en aardbeving. Hij, die voor <strong>de</strong> overtre<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> Zijn wet een verterend<br />
vuur. is, is een veilige toevlucht voor Zijn volk.<br />
De predikant, die <strong>de</strong> waarheid opgeofferd heeft, om <strong>de</strong> gunst <strong>van</strong> mensen te verwerven,<br />
ontwaart nu het wezen en <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> zijn leer. Het blijkt, dat een alwetend oog hem<br />
gevolgd is, terwijl hij op <strong>de</strong> kansel stond, of op straat liep, of met <strong>de</strong> mensen te doen had in<br />
<strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> we<strong>de</strong>rwaardighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het leven. Elke aandoening <strong>van</strong> <strong>de</strong> ziel, elke regel<br />
schrift, elk uitgesproken woord, elke daad, die er <strong>de</strong> mensen toe geleid heeft, in een<br />
toevluchtsoord <strong>van</strong> leugen rust te zoeken, is het uitstrooien <strong>van</strong> zaad geweest; en in <strong>de</strong><br />
ellendige verloren zielen rondom hem aanschouwt hij tans <strong>de</strong> oogst. De Heer zegt: “Ze<br />
genezen <strong>de</strong> breuk <strong>van</strong> <strong>de</strong> dochter <strong>van</strong> Mijn volk op het lichtste, zeggen<strong>de</strong>: Vre<strong>de</strong>! vre<strong>de</strong>!<br />
doch daar is geen vre<strong>de</strong>.” “Gijlie<strong>de</strong>n hebt het hart <strong>van</strong> <strong>de</strong> rechtvaardige door valsheid<br />
bedroefd gemaakt, daar Ik hem geen smart aangedaan heb; en hebt <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
god<strong>de</strong>loze gesterkt, opdat hij zich <strong>van</strong> zijn boze weg niet afkeren zou, dat Ik hem in het<br />
leven behield.”<br />
“Wee aan <strong>de</strong> her<strong>de</strong>rs, die <strong>de</strong> schapen <strong>van</strong> Mijn wei<strong>de</strong> ombrengen en verstrooien! . . . Ziet,<br />
Ik zal over u bezoeken <strong>de</strong> boosheid <strong>van</strong> uw han<strong>de</strong>lingen.” “Huilt, gij her<strong>de</strong>rs! en schreeuwt<br />
en wentelt u in <strong>de</strong> as, gij heerliken <strong>van</strong> <strong>de</strong> kud<strong>de</strong>! want uw dagen, dat men slachten zal, en<br />
<strong>van</strong> uw ver-strooiingen, zijn vervuld en <strong>de</strong> vlucht zal vergaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> her<strong>de</strong>rs, en <strong>de</strong><br />
ontkoming <strong>van</strong> <strong>de</strong> heerliken <strong>van</strong> <strong>de</strong> kud<strong>de</strong>.”<br />
De predikers en gemeentele<strong>de</strong>n zien in, dat ze niet recht tegenover God gestaan hebben.<br />
Ze zien het in, dat ze gerebelleerd hebben tegen <strong>de</strong> Maker <strong>van</strong> alle rechtvaardige en gerechte<br />
wetten. Het ter zij<strong>de</strong> stellen <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like voorschriften open<strong>de</strong> duizen<strong>de</strong>n bronnen <strong>van</strong><br />
kwaad, onenigheid, haat en ongerechtigheid, totdat <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> één groot veld <strong>van</strong> strijd, één<br />
grote zinkput <strong>van</strong> be<strong>de</strong>rf was gewor<strong>de</strong>n. Dit is <strong>de</strong> beschouwing, die zich nu voordoet aan<br />
<strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong> waarheid hebben verworpen, en verkozen <strong>de</strong> dwaling aan te hangen. Geen<br />
woor<strong>de</strong>n kunnen het verlangen uit- drukken, dat <strong>de</strong> ongehoorzamen en ontrouwen tans<br />
koesteren naar datgene, dat ze nu voor altijd verloren hebben — het eeuwige leven. Mannen,<br />
die <strong>de</strong> wereld aangebe<strong>de</strong>n heeft om hun talenten en welsprekendheid, zien <strong>de</strong>ze dingen tans<br />
461
in het ware licht. Ze begrijpen, wat ze door overtreding hebben, verloren vallen aan <strong>de</strong><br />
voeten <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, wier getrouwheid ze bespot en veracht hebben, en belij<strong>de</strong>n dat God hen<br />
liefgehad heeft.<br />
De mensen zien, dat ze bedrogen zijn gewor<strong>de</strong>n. De een beschuldigt <strong>de</strong> an<strong>de</strong>r <strong>van</strong> hem in<br />
het ver<strong>de</strong>rf gestort te hebben, maar allen stemmen daarin overeen, dat hun bitterste<br />
veroor<strong>de</strong>ling <strong>de</strong> predikanten geldt. Ontrouwe her<strong>de</strong>rs hebben zachte dingen geprofeteerd; ze<br />
hebben er hun hoor<strong>de</strong>rs toe geleid, <strong>de</strong> wet Gods <strong>van</strong> nul en gener waar<strong>de</strong> te maken, en<br />
<strong>de</strong>genen te vervolgen, die hem heilig wil<strong>de</strong>n hou<strong>de</strong>n. Nu, in hun wanhoop, belij<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze<br />
leraars voor <strong>de</strong> wereld hun bedriegerij. De scharen zijn met woe<strong>de</strong> vervuld. “We zijn<br />
verloren!” roepen ze uit, “en gij zijt <strong>de</strong> oorzaak <strong>van</strong> ons ver<strong>de</strong>rf;” en ze vallen op <strong>de</strong> valse<br />
leraars aan. Juist diegenen, die hen eenmaal het meest bewon<strong>de</strong>rd hebben, zullen <strong>de</strong><br />
vreselikste vervloekingen tegen hen uitspreken. Dezelf<strong>de</strong> han<strong>de</strong>n, die hen eenmaal met<br />
lauweren gekroond hebben, zullen opgeheven wor<strong>de</strong>n om hen te ver<strong>de</strong>rven. De zwaar<strong>de</strong>n,<br />
die bedoeld waren om Gods volk te do<strong>de</strong>n, wor<strong>de</strong>n nu gebruikt om hun vijan<strong>de</strong>n om te<br />
brengen. Overal heerst strijd en bloedvergieting.<br />
“Het geschal zal komen tot aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>; want <strong>de</strong> Heer heeft een twist met<br />
<strong>de</strong> volken: Hij zal gericht hou<strong>de</strong>n met alle vlees; <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen heeft Hij aan het zwaard<br />
overgegeven.” Zes duizend jaren lang is <strong>de</strong> grote strijd aan <strong>de</strong> gang geweest; <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong><br />
God en Zijn hemelse dienaren zijn tegengestaan door <strong>de</strong> macht <strong>van</strong> <strong>de</strong> boze om <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren<br />
<strong>de</strong>r mensen te waarschuwen, te verlichten, en te red<strong>de</strong>n. Nu hebben allen hun besluit<br />
genomen : <strong>de</strong> bozen hebben zich volkomen aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> Satan geschaard is zijn kamp<br />
tegen God. De tijd is gekomen, dat God het gezag <strong>van</strong> Zijn vertre<strong>de</strong>n wet handhaven zal. De<br />
twist is nu niet alleen met Satan, maar met <strong>de</strong> mensen. “De Heer heeft een twist met <strong>de</strong><br />
volken,” “<strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen heeft Hij aan het zwaard overgegeven.”<br />
Het merk <strong>van</strong> verlossing is gezet op <strong>de</strong>genen, “die zuchten en schreeuwen over al <strong>de</strong><br />
gruwelen, die gedaan wor<strong>de</strong>n.” Nu gaat <strong>de</strong> doodsengel uit, die in het gezicht <strong>van</strong> Ezechiël<br />
voorgesteld wordt door <strong>de</strong> mannen met <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>rven<strong>de</strong> wapenen, aan wie het bevel gegeven<br />
is; “Doodt ou<strong>de</strong>n, jongelingen, en maag<strong>de</strong>n, en kin<strong>de</strong>rkens, en vrouwen, tot ver<strong>de</strong>rvens toe;<br />
maar genaakt aan niemand, op <strong>de</strong>welke het teken is, en begint aan Mijn heiligdom.” En <strong>de</strong><br />
profeet zegt: “Ze begonnen aan <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> mannen, die v——r het huis waren.” Het<br />
ver<strong>de</strong>rvingswerk begint on<strong>de</strong>r <strong>de</strong>genen, die voorgegeven hebben, <strong>de</strong> geestelike lei<strong>de</strong>rs <strong>van</strong><br />
het volk te zijn. De valse wachters moeten het eerst vallen. Niet één <strong>van</strong> hen kan ontzien of<br />
gespaard wor<strong>de</strong>n. Mannen, vrouwen, meisjes en kleine kin<strong>de</strong>ren komen tezamen om.<br />
“De Heer zal uit Zijn plaats uitgaan, om <strong>de</strong> ongerechtigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> inwoners <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong> over hen te bezoeken; en <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> zal zijn bloed ont<strong>de</strong>kken, en zal zijn doodgeslagenen<br />
niet be<strong>de</strong>kt hou<strong>de</strong>n.” “En dit zal <strong>de</strong> plaag zijn, waarme<strong>de</strong> <strong>de</strong> Heer al <strong>de</strong> volken<br />
plagen zal, die tegen Jeruzalem krijg gevoerd zullen hebben; Hij zal het vlees <strong>van</strong> een<br />
iegelik, daar hij op zijn voeten staat, doen uitteren; en <strong>de</strong> ogen <strong>van</strong> een iegelik zullen<br />
462
uitteren in hun holen; en <strong>de</strong> tong <strong>van</strong> een iegelik zal in hun mond uitteren. Ook zal het te<br />
dien dage geschie<strong>de</strong>n, dat er een groot gedruis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer on<strong>de</strong>r hen zal wezen, zodat ze<br />
een ie<strong>de</strong>r <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> zijn naaste zullen aangrijpen, en <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>r zal tegen <strong>de</strong> hand<br />
<strong>van</strong> zijn naaste opgaan.” In <strong>de</strong> dolle strijd <strong>van</strong> hun eigen wil<strong>de</strong> driften, en door <strong>de</strong><br />
schrikkelike uitstorting <strong>van</strong> <strong>de</strong> onvermeng<strong>de</strong> toorn Gods vallen <strong>de</strong> aardbewoners,—<br />
priesters, overhe<strong>de</strong>n, en mensen, rijk en arm, hoog en laag. “En <strong>de</strong> verslagenen <strong>de</strong>s Heren<br />
zullen te dien dage liggen <strong>van</strong> het ene ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> tot aan het an<strong>de</strong>re ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong>; ze zullen niet beklaagd, noch opgenomen, noch begraven wor<strong>de</strong>n.”<br />
Bij <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> Christus zullen <strong>de</strong> bozen <strong>van</strong> <strong>de</strong> ganse aardbo<strong>de</strong>m uitgeroeid<br />
wor<strong>de</strong>n,— verteerd door <strong>de</strong> geest <strong>van</strong> Zijn mond, en verdaan door <strong>de</strong> glans <strong>van</strong> Zijn<br />
heerlikheid. Christus brengt Zijn volk naar <strong>de</strong> stad Gods, en <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> wordt ontledigd <strong>van</strong><br />
zijn inwoners. “Ziet <strong>de</strong> Heer maakt het land ledig, en Hij maakt het woest; en Hij keert <strong>de</strong><br />
gestaltenis er<strong>van</strong> om, en Hij verstrooit zijn inwoners.” “Dat land zal gans ledig gemaakt<br />
wor<strong>de</strong>n, en het zal gans beroofd wor<strong>de</strong>n; want <strong>de</strong> Heer heeft dit woord gesproken.” “Want<br />
ze overtre<strong>de</strong>n <strong>de</strong> wetten, ze veran<strong>de</strong>ren <strong>de</strong> inzettingen, ze vernietigen het eeuwig verbond.<br />
Daarom verteert <strong>de</strong> vloek het land, en die daarin wonen, zullen verwoest wor<strong>de</strong>n; daarom<br />
zullen <strong>de</strong> inwoners <strong>van</strong> het land verbrand wor<strong>de</strong>n.”<br />
De gehele aar<strong>de</strong> heeft het voorkomen <strong>van</strong> een eenzame woestenij. De puinhopen <strong>van</strong><br />
ste<strong>de</strong>n en dorpen, door <strong>de</strong> aardbeving verwoest, ontwortel<strong>de</strong> bomen, ruwe rotsen, door <strong>de</strong><br />
zee uitgeworpen, of uit <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> zelf losgescheurd, liggen over <strong>de</strong> oppervlakte verspreid,<br />
terwijl grote spelonken <strong>de</strong> plaats aanwijzen, waar <strong>de</strong> bergen <strong>van</strong> hun grondvesten afgerukt<br />
zijn. Nu heeft het voorval plaats, voorafgeschaduwd in <strong>de</strong> laatste plechtige dienst <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
grote verzoendag. Wanneer <strong>de</strong> dienst in het heilige <strong>de</strong>r heiligen voltooid was, en <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> Israël uit het heiligdom weggedaan waren door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> het bloed <strong>van</strong> het zondoffer,<br />
werd <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>bok levend aan <strong>de</strong> Heer voorgesteld; en in tegenwoordigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
verzamel<strong>de</strong> gemeente beleed <strong>de</strong> hogepriester over hem “al <strong>de</strong> ongerechtighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
kin<strong>de</strong>ren Israëls, en al hun overtredingen, leggen<strong>de</strong> die op het hoofd <strong>van</strong> <strong>de</strong> bok.” Evenzo,<br />
als het verzoeningswerk in het hemelse heiligdom voltooid is, zullen in tegenwoordigheid<br />
<strong>van</strong> God, <strong>de</strong> engelen <strong>de</strong>s hemels, en <strong>de</strong> scharen <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlosten, <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Gods volk<br />
op Satan wor<strong>de</strong>n gelegd; hij zal (Jer. 25:33; Jes. 24:1, 3, 5, 6; Lev. 16:21). schuldig<br />
verklaard wor<strong>de</strong>n aan al het kwaad, dat hij hen heeft doen begaan. En evenals <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>bok<br />
weggezon<strong>de</strong>n werd in een onbewoond land, zo zal Satan naar <strong>de</strong> verwoeste aar<strong>de</strong>, die dan<br />
een onbewoon<strong>de</strong> en treurige wil<strong>de</strong>rnis zal zijn, verbannen wor<strong>de</strong>n.<br />
De Ziener voorspelt <strong>de</strong> verbanning <strong>van</strong> Satan, en <strong>de</strong> toestand <strong>van</strong> verwarring en<br />
verwoesting, waartoe <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> gebracht zal wor<strong>de</strong>n; en hij verklaart, dat die toestand<br />
duizend jaren lang bestaan zal. Na <strong>de</strong> tonelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> we<strong>de</strong>rkomst <strong>de</strong>s Heren en <strong>de</strong><br />
ver<strong>de</strong>rving <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen beschreven te hebben, vervolgt <strong>de</strong> profetie: “Ik zag een engel<br />
afkomen uit <strong>de</strong> hemel, hebben<strong>de</strong> <strong>de</strong> sleutel <strong>van</strong> <strong>de</strong> afgrond, en een grote keten in zijn hand;<br />
en hij greep <strong>de</strong> draak, <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> slang, welke is <strong>de</strong> duivel en Satanas, en bond hem duizend<br />
463
jaren, en wierp hem in <strong>de</strong> afgrond, en sloot hem daarin, en verzegel<strong>de</strong> die boven hem, opdat<br />
hij <strong>de</strong> volken niet meer verlei<strong>de</strong>n zou, totdat <strong>de</strong> duizend jaren zou<strong>de</strong>n geëindigd zijn. En<br />
daarna moet hij een kleine tijd ontbon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n.”<br />
Dat <strong>de</strong> uitdrukking “afgrond” <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> voorstelt in een staat <strong>van</strong> verwarring en duisternis,<br />
blijkt uit an<strong>de</strong>re schriftuurplaatsen. Aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> toestand <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> “in <strong>de</strong>n beginne”<br />
zegt het bijbelverhaal, dat hij “woest en ledig was, en duisternis was op <strong>de</strong> afgrond.” De<br />
profetie zegt ons, dat hij ten minste ge<strong>de</strong>eltelik tot <strong>de</strong>ze toestand teruggebracht zal wor<strong>de</strong>n.<br />
Vooruitzien<strong>de</strong> naar <strong>de</strong> grote dag Gods verklaart <strong>de</strong> profeet Jeremia: “Ik zag het land aan, en<br />
ziet, het was woest en ledig; ook naar <strong>de</strong> hemel, en zijn licht was er niet. Ik zag <strong>de</strong> bergen<br />
aan, en ziet, ze beef<strong>de</strong>n; en al <strong>de</strong> heuvelen schud<strong>de</strong>n. Ik zag, en ziet, er was geen mens; en<br />
alle vogelen <strong>de</strong>s hemels waren weggevlogen. Ik zag, en ziet, het vruchtbare land was een<br />
woestijn, en al zijn ste<strong>de</strong>n waren afgebroken.”<br />
Hier moet <strong>de</strong> woonplaats <strong>van</strong> Satan met zijn boze engelen duizend jaren lang zijn. Tot <strong>de</strong><br />
aar<strong>de</strong> beperkt, zal hij geen toegang tot an<strong>de</strong>re werel<strong>de</strong>n hebben, om <strong>de</strong>genen, die nooit<br />
gevallen zijn, te verzoeken en te plagen. Het is in <strong>de</strong>ze zin, dat hij gebon<strong>de</strong>n is; er is<br />
niemand meer, waarover hij zijn macht kan uitoefenen. Hij is volkomen afgesne<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het<br />
werk <strong>van</strong> bedrog en verwoesting, dat zoveel eeuwen lang zijn enig genot geweest is. De<br />
profeet Jesaja, vooruitzien<strong>de</strong> naar <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> Satans val, roept uit: “Hoe zijt ge uit <strong>de</strong> hemel<br />
gevallen, o morgenster, gij zoon <strong>van</strong> <strong>de</strong> dageraad! hoe zijt ge ter aar<strong>de</strong> ne<strong>de</strong>rgehouwen, gij,<br />
die <strong>de</strong> Hei<strong>de</strong>nen hebt gekrenkt.” “Gij zei<strong>de</strong>t in uw hart: Ik zal ten hemel opklimmen, ik zal<br />
mijn troon boven <strong>de</strong> sterren Gods verhogen,” “ik zal aan <strong>de</strong> Allerhoogste gelijk wor<strong>de</strong>n. Ja,<br />
in <strong>de</strong> hel zult ge ne<strong>de</strong>rgestoten wor<strong>de</strong>n, aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> kuil. Die u zien zullen, zullen u<br />
aanschouwen, ze zullen op u letten, en zeggen: Is dat die man, die <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> beroer<strong>de</strong>, die <strong>de</strong><br />
koninkrijken <strong>de</strong>ed beven? die <strong>de</strong> wereld als een woestijn stel<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> ste<strong>de</strong>n er<strong>van</strong><br />
verstoor<strong>de</strong>? die zijn ge<strong>van</strong>genen niet los liet gaan naar huis toe?”<br />
Zes duizend jaren lang heeft Satans werk <strong>van</strong> opstand “<strong>de</strong> aar<strong>de</strong> beroerd.” Hij heeft “<strong>de</strong><br />
wereld als een woestijn gesteld, en zijn ste<strong>de</strong>n verstoord.” En hij “liet zijn ge<strong>van</strong>genen niet<br />
los gaan naar huis toe.” Zes duizend jaren lang heeft hij Gods volk in zijn ge<strong>van</strong>genis<br />
besloten, en hij zou hen daar voor eeuwig gehou<strong>de</strong>n hebben, had niet Christus zijn ban<strong>de</strong>n<br />
verbroken en <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genen losgelaten. Zelfs <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen zijn nu buiten het bereik <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> macht <strong>van</strong> Satan; en alleen met zijn boze engelen blijft hij over om <strong>de</strong> uitwerking <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
vloek, die <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> aangebracht heeft, te aanschouwen. “Al <strong>de</strong> koningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nen,<br />
zij allen liggen ne<strong>de</strong>r met eer, een iegelik in zijn eigen huis (het graf). Maar gij zijt<br />
verworpen <strong>van</strong> uw graf, als een gruwelike scheut. . . . Gij zult bij hen niet gevoegd wor<strong>de</strong>n<br />
in <strong>de</strong> begrafenis: want ge hebt uw land verdorven, en uw volk gedood.”<br />
Duizend jaren lang zal <strong>de</strong> Satan op <strong>de</strong> verwoeste aar<strong>de</strong> heen en weer dwalen, om <strong>de</strong><br />
gevolgen <strong>van</strong> zijn opstand tegen <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> God te aanschouwen. Geduren<strong>de</strong> die tijd is zijn<br />
lij<strong>de</strong>n ontzaglik groot. Se<strong>de</strong>rt zijn val heeft zijn leven <strong>van</strong> onafgebroken werkzaamheid alle<br />
464
na<strong>de</strong>nken verbannen; maar hij is nu <strong>van</strong> zijn macht beroofd, en heeft niets an<strong>de</strong>rs te doen<br />
dan <strong>de</strong> rol te overpeinzen, die hij gespeeld heeft, se<strong>de</strong>rt hij zich voor het eerst tegen het<br />
bestuur <strong>de</strong>s hemels verzette; en met angst en beving vooruit te zien naar <strong>de</strong> vreselike<br />
toekomst, wanneer hij lij<strong>de</strong>n moet voor al het kwaad, dat hij gedaan heeft, en gestraft<br />
wor<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n, die hij <strong>de</strong> mensen heeft doen begaan.<br />
Bij Gods volk zal <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genschap <strong>van</strong> Satan blijdschap en verheuging verwekken. De<br />
profeet zegt: “En het zal geschie<strong>de</strong>n ten dage, wanneer <strong>de</strong> Heer u zal rust geven <strong>van</strong> uw<br />
smart, en <strong>van</strong> uw beroering, en <strong>van</strong> <strong>de</strong> har<strong>de</strong> dienstbaarheid, waarin men u heeft doen dienen;<br />
dan zult ge <strong>de</strong>ze spreuk opnemen tegen <strong>de</strong> koning <strong>van</strong> Babel (hier Satan voorstellen<strong>de</strong>) en<br />
zeggen: Hoe houdt <strong>de</strong> drijver op? . . . De Heer heeft <strong>de</strong> stok <strong>van</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen gebroken, <strong>de</strong><br />
septer <strong>van</strong> <strong>de</strong> heersers; die <strong>de</strong> volken plaag<strong>de</strong> in verbolgenheid met een plage zon<strong>de</strong>r<br />
ophou<strong>de</strong>n, die in toorn over <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nen heerste, die wordt vervolgd, zon<strong>de</strong>r dat het iemand<br />
afweren kan.”<br />
Geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> duizend jaren tussen <strong>de</strong> eerste en twee<strong>de</strong> opstanding heeft het oor<strong>de</strong>el over<br />
<strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen plaats. De apostel Paulus wijst op dit oor<strong>de</strong>el als een gebeurtenis, die op <strong>de</strong><br />
we<strong>de</strong>rkomst volgt. “Zo dan, oor<strong>de</strong>elt niet v——r dc tijd, totdat <strong>de</strong> Heer gekomen zal zijn,<br />
welke ook in het licht zal brengen hetgeen in <strong>de</strong> duisternis verborgen is, en openbaren <strong>de</strong><br />
raadslagen <strong>van</strong> <strong>de</strong> harten.” Daniël verklaart, dat, toen <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> <strong>van</strong> dagen kwam, “het gericht<br />
gegeven werd aan <strong>de</strong> heiligen <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoge plaatsen.” Op die tijd heersen <strong>de</strong> rechtvaardigen<br />
als koningen en priesters Gods. Johannes zegt in <strong>de</strong> Openbaring: “En ik zag tronen, en ze<br />
zaten daarop, en het oor<strong>de</strong>el werd hun gegeven.” “Ze zullen priesters <strong>van</strong> God en Christus<br />
zijn, en ze zullen met hem als koningen heersen duizend jaren.” Het is geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze tijd<br />
dat, zoals Paulus voorzegd heeft, “<strong>de</strong> heiligen <strong>de</strong> wereld oor<strong>de</strong>len zullen.” Tezamen met<br />
Christus oor<strong>de</strong>len ze <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen, hun da<strong>de</strong>n vergelijken<strong>de</strong> met het wetboek, <strong>de</strong> Bijbel, en<br />
elks geval beslisen<strong>de</strong> volgens <strong>de</strong> dingen, die in het lichaam gedaan zijn. Dan wordt <strong>de</strong> straf,<br />
die <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen lij<strong>de</strong>n moeten, uitgemeten volgens hun werken, en tegenover hun namen<br />
opgetekend in het boek <strong>de</strong>s doods.<br />
Ook <strong>de</strong> Satan en <strong>de</strong> boze engelen wor<strong>de</strong>n door Christus en Zijn volk geoor<strong>de</strong>eld. Paulus<br />
zegt: “Weet ge niet, dat wij <strong>de</strong> engelen oor<strong>de</strong>len zullen?” En Judas verklaart, dat “<strong>de</strong><br />
engelen, die hun beginsel niet bewaard hebben, maar hun eigen woonste<strong>de</strong> verlaten hebben,<br />
tot het oor<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote dag met eeuwige ban<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> duisternis bewaard wor<strong>de</strong>n.”<br />
Aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> duizend jaren zal <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> opstanding plaats hebben. Dan zullen <strong>de</strong><br />
god<strong>de</strong>lozen uit <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n opgewekt, en voor God verschijnen tot uitvoering <strong>van</strong> “het<br />
opgeschreven oor<strong>de</strong>el.” Aldus zegt <strong>de</strong> Ziener, na <strong>de</strong> opstanding <strong>van</strong> <strong>de</strong> rechtvaardigen<br />
beschreven te hebben: “De overigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n niet we<strong>de</strong>r levend, totdat <strong>de</strong><br />
duizend jaren geëindigd waren.” En Jesaja verklaart betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen: “Ze zullen<br />
samenverga<strong>de</strong>rd wor<strong>de</strong>n, gelijk <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genen in een put, en ze zullen besloten, wor<strong>de</strong>n in<br />
een ge<strong>van</strong>genis, maar na vele dagen we<strong>de</strong>r bezocht wor<strong>de</strong>n.”<br />
465
466
Hoofdstuk 42 — Het Ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Strijd<br />
Aan het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> duizend jaren keert Christus we<strong>de</strong>r naar <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> terug. Hij is<br />
vergezeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> scharen <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlosten, en omstuwd door een lijfwacht <strong>van</strong> engelen.<br />
Terwijl Hij in vreselike majesteit ne<strong>de</strong>rdaalt, roept Hij <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze do<strong>de</strong>n op, om hun<br />
doem aan te horen. Ze komen te voorschijn als een machtige schare, talloos als het zand <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> zee. Welk een tegenstelling met <strong>de</strong>genen, die bij <strong>de</strong> eerste opstanding opgewekt zijn! De<br />
rechtvaardigen waren met onsterfelike jeugd en schoonheid bekleed. De god<strong>de</strong>lozen dragen<br />
<strong>de</strong> sporen <strong>van</strong> krankheid en dood.<br />
Elk oog in die grote schare wendt zich, om <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God te<br />
aanschouwen. Eenstemmig roept <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze menigte uit: “Gezegend is Hij, die daar komt<br />
in <strong>de</strong> naam <strong>de</strong>s Heren!” Het is geen lief<strong>de</strong> tot Jezus, die <strong>de</strong>ze uiting ingeeft. De kracht <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> waarheid perst <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> onwillige lippen. Gelijk <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen in hun graven<br />
gegaan zijn, zo komen ze eruit voort, met <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> vijandschap tegen Christus, en <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong><br />
opstandige geest. Ze zullen geen nieuwe proeftijd hebben, waarin ze het verkeer<strong>de</strong> <strong>van</strong> hun<br />
leven in het verle<strong>de</strong>ne kunnen verbeteren. Daardoor zou niets gewonnen wor<strong>de</strong>n. Een<br />
levenstijd <strong>van</strong> overtreding heeft hun harten niet verzacht. Een twee<strong>de</strong> proeftijd, indien die<br />
hun gegeven werd, zou doorgebracht wor<strong>de</strong>n gelijk <strong>de</strong> eerste, met het ontwijken <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
eisen, die God stelt, en het stoken <strong>van</strong> opstand tegen Hem.<br />
Christus daalt ne<strong>de</strong>r op <strong>de</strong> Olijfberg, <strong>van</strong>waar Hij na Zijn opstanding ten hemel voer, en<br />
waar <strong>de</strong> engelen <strong>de</strong> belofte <strong>van</strong> Zijn we<strong>de</strong>rkomst uitspraken. De profeet zegt: “De Heer,<br />
mijn God, zal komen en al <strong>de</strong> heiligen met U.” “En Zijn voeten zullen te dien dage staan op<br />
<strong>de</strong> Olijfberg, die v——r Jeruzalem ligt tegen het Oosten; en <strong>de</strong> Olijfberg zal in tweeën<br />
gespleten wor<strong>de</strong>n . . . zodat er een grote vallei zal zijn.” “En <strong>de</strong> Heer zal tot Koning over <strong>de</strong><br />
ganse aar<strong>de</strong> zijn; te dien dage zal <strong>de</strong> Heer één zijn, en Zijn naam één.” Terwijl het Nieuwe<br />
Jeruzalem in schitteren<strong>de</strong> pracht uit <strong>de</strong> hemel daalt, blijft het rusten op <strong>de</strong> plaats, die<br />
gereinigd en toebereid is om het te ont<strong>van</strong>gen, en Christus gaat met Zijn volk en <strong>de</strong> engelen<br />
<strong>de</strong> heilige stad binnen.<br />
Nu bereidt Satan zich voor tot een laatste, machtige strijd om <strong>de</strong> opperheerschappij.<br />
Terwijl hij <strong>van</strong> zijn macht beroofd was, en afgesne<strong>de</strong>n <strong>van</strong> zijn werk <strong>van</strong> misleiding, was <strong>de</strong><br />
vorst <strong>van</strong> het kwaad ellendig en terne<strong>de</strong>r gedrukt ; maar nu <strong>de</strong> god<strong>de</strong>loze do<strong>de</strong>n opgewekt<br />
zijn, en hij <strong>de</strong> grote scharen aan zijn zij<strong>de</strong> ziet, wordt zijn hoop verlevendigd, en neemt hij<br />
het besluit, <strong>de</strong> grote strijd niet op te geven. Hij zal al <strong>de</strong> legerscharen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gedoem<strong>de</strong>n<br />
on<strong>de</strong>r zijn banier oproepen, en door hen zijn plannen trachten uit te voeren. De god<strong>de</strong>lozen<br />
zijn Satans ge<strong>van</strong>genen. Door Christus te verwerpen, hebben ze het bestuur <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
opstandige lei<strong>de</strong>r aangenomen. Ze zijn gereed, naar zijn voorstellen te luisteren, en zijn last<br />
uit te voeren. Nog altijd, overeenkomstig zijn alou<strong>de</strong> sluwheid, komt hij er niet voor uit, dat<br />
hij Satan is. Hij beweert <strong>de</strong> vorst te zijn, die <strong>de</strong> rechtvaardige eigenaar <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld is, en<br />
467
wiens erf<strong>de</strong>el hem op onwettige wijze afhandig is gemaakt. Hij stelt zich aan zijn mislei<strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rdanen als een verlosser voor, verzekert hun, dat zijn macht hen uit hun graven te<br />
voorschijn geroepen heeft, en dat hij op het punt staat. hen <strong>van</strong> <strong>de</strong> wreedste tirannie te<br />
bevrij<strong>de</strong>n. Daar <strong>de</strong> tegenwoor digheid <strong>van</strong> Christus weggenomen is, werkt Satan won<strong>de</strong>ren<br />
om zijn aanspraken te steunen. Hij maakt <strong>de</strong> zwakken sterk, en boezemt allen zijn eigen<br />
geest en geestdrift in. Hij stelt voor, hen tegen het kamp <strong>van</strong> <strong>de</strong> heiligen aan te voeren, en <strong>de</strong><br />
stad Gods in te nemen. Met duivelse verrukking wijst hij op <strong>de</strong> talloze miljoenen, die <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
do<strong>de</strong>n zijn opgewekt, en verklaart, dat hij als hun lei<strong>de</strong>r zeer wel in staat is, <strong>de</strong> stad te<br />
overrompelen, en zijn troon en koninkrijk te herwinnen.<br />
On<strong>de</strong>r die grote schare zijn er een menigte <strong>van</strong> het eeuwenou<strong>de</strong> geslacht, dat v——r <strong>de</strong><br />
vloed leef<strong>de</strong>; mannen <strong>van</strong> hoge gestalte en reusachtig verstand, die, overmeesterd door <strong>de</strong><br />
beheersen<strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> gevallen engelen, al hun bekwaamheid en kennis besteed hebben<br />
aan <strong>de</strong> verheffing <strong>van</strong> zichzelven; mannen, wier won<strong>de</strong>rvolle kunstwerken er <strong>de</strong> wereld toe<br />
leid<strong>de</strong>n, hun genie te vergo<strong>de</strong>n, maar wier wreedheid en boze uitvindingen, welke <strong>de</strong> aar<strong>de</strong><br />
verontreinig<strong>de</strong>n, en het beeld <strong>van</strong> God uitwisten, Hem tot hun ver<strong>de</strong>lging <strong>van</strong> <strong>de</strong> aardbo<strong>de</strong>m<br />
gebracht heeft. Er zijn daar koningen en legerhoof<strong>de</strong>n, die volken hebben overwonnen;<br />
dappere mannen, die nooit een slag verloren hebben; trotse, ijverzuchtige strij<strong>de</strong>rs, wier<br />
na<strong>de</strong>ring koninkrijken heeft doen beven. In <strong>de</strong> dood hebben <strong>de</strong>zen geen veran<strong>de</strong>ring<br />
on<strong>de</strong>rgaan. Terwijl ze uit het graf opkomen, nemen ze <strong>de</strong> draad <strong>van</strong> hun gedachten we<strong>de</strong>r op,<br />
juist waar die afgebroken is. Ze wor<strong>de</strong>n gedreven door hetzelf<strong>de</strong> verlangen om te<br />
overwinnen, dat hen beheerste, toen ze vielen.<br />
Satan houdt raad met zijn engelen, en daarna met <strong>de</strong>ze koningen en overwinnaars en<br />
machtigen. Ze zien op <strong>de</strong> macht en <strong>de</strong> getalsterkte aan hun zij<strong>de</strong>, en verklaren, dat <strong>de</strong> schare<br />
binnen <strong>de</strong> stad klein is in vergelijking met <strong>de</strong> hunne, en overwonnen kan wor<strong>de</strong>n. Ze maken<br />
plan om bezit te nemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> schatten en <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> het Nieuwe Jeruzalem. Allen<br />
beginnen zich da<strong>de</strong>lik op <strong>de</strong> strijd voor te berei<strong>de</strong>n. Bekwame handwerkslie<strong>de</strong>n maken<br />
oorlogstuig. Legerhoof<strong>de</strong>n, om hun sukses beroemd, roepen <strong>de</strong> menigten oorlogzuchtige<br />
lie<strong>de</strong>n op om zich in legerben<strong>de</strong>n en af<strong>de</strong>lingen te scharen.<br />
Ein<strong>de</strong>lik wordt het bevel om op te rukken gegeven, en zet zich <strong>de</strong> ontelbare menigte in<br />
beweging,— een leger, als nimmer door aardse overwinnaars opgeroepen is, of dat <strong>de</strong><br />
verenig<strong>de</strong> machten <strong>van</strong> alle eeuwen, se<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> oorlog op aar<strong>de</strong> begon, ooit hebben kunnen<br />
evenaren. Satan, <strong>de</strong> machtigste strij<strong>de</strong>r, trekt vooraan, en zijn engelen verenigen hun<br />
krachten voor <strong>de</strong>ze laatste kamp. Koningen en krijgslie<strong>de</strong>n zijn in zijn gevolg, en <strong>de</strong><br />
menigten volgen in grote af<strong>de</strong>lingen, elk on<strong>de</strong>r een aangewezen hoofd. Met krijgskundige<br />
nauwkeurigheid trekken <strong>de</strong> dichte gele<strong>de</strong>ren voorwaarts over <strong>de</strong> hobbelige, oneffen grond<br />
naar <strong>de</strong> stad Gods. Op bevel <strong>van</strong> Jezus wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> poorten <strong>van</strong> het Nieuwe Jeruzalem<br />
gesloten; Satans legerscharen omringen <strong>de</strong> stad, en maken zich gereed voor <strong>de</strong> aanval.<br />
468
Nu verschijnt Christus we<strong>de</strong>r ten aanschouwen <strong>van</strong> Zijn vijan<strong>de</strong>n. Ver boven <strong>de</strong> stad, op<br />
een grondstuk <strong>van</strong> gepolijst goud, is een troon, hoog en verheven. Op die troon zit <strong>de</strong> Zoon<br />
<strong>van</strong> God, en rondom Hem zijn <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rdanen <strong>van</strong> Zijn koninkrijk. De kracht en majesteit<br />
<strong>van</strong> Christus kan geen taal beschrijven, geen penseel schil<strong>de</strong>ren. De heerlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Eeuwige Va<strong>de</strong>r omringt Zijn Zoon. De glans <strong>van</strong> Zijn tegenwoordigheid vervult <strong>de</strong> stad<br />
Gods, stroomt uit tot buiten <strong>de</strong> poorten, en giet zijn stralen over <strong>de</strong> gehele aar<strong>de</strong> uit. Het<br />
dichtst bij <strong>de</strong> troon zijn <strong>de</strong>genen, die eens voor <strong>de</strong> zaak <strong>van</strong><br />
Satan ijver<strong>de</strong>n, maar die, als vuurbran<strong>de</strong>n uit het vuur gerukt, hun Heiland met diepe,<br />
innige toewijding gevolgd zijn. Daarop volgen <strong>de</strong>genen, die een Christelik karakter<br />
vervolmaakt hebben te mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> valsheid en ontrouw; zij, die <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> God geëerd<br />
hebben, toen <strong>de</strong> Christelike wereld die <strong>van</strong> nul en gener waar<strong>de</strong> verklaar<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> miljoenen<br />
<strong>van</strong> alle eeuwen, die om hun geloof <strong>de</strong> marteldood hebben on<strong>de</strong>rgaan. En ver<strong>de</strong>r is <strong>de</strong> “grote<br />
schare, die niemand tellen kan, uit alle natieën, en geslachten, en volken en talen” “v——r<br />
<strong>de</strong> troon en v——r het Lam, bekleed met lange, witte kle<strong>de</strong>ren, en palmtakken in hun<br />
han<strong>de</strong>n.” Hun strijd is over, hun overwinning is bevochten. Ze hebben <strong>de</strong> loop gelopen, en<br />
<strong>de</strong> prijs behaald. De palmtak in hun han<strong>de</strong>n is het teken <strong>van</strong> hun overwinning, het witte<br />
kleed een zinnebeeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> vlekkeloze gerechtigheid <strong>van</strong> Christus, die nu <strong>de</strong> hunne is.<br />
De verlosten heffen een loflied aan, dat door <strong>de</strong> gewelven <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel heen en weer<br />
klinkt: “De zaligheid is aan onze God, die op <strong>de</strong> troon zit, en het Lam.” En engel en seraf<br />
stemmen samen in <strong>de</strong> aanbidding. Terwijl <strong>de</strong> verlosten <strong>de</strong> kracht en <strong>de</strong> boosheid <strong>van</strong> Satan<br />
aanschouwd hebben, hebben ze ingezien, als nooit tevoren, dat geen kracht, behalve die <strong>van</strong><br />
Christus, hen overwinnaars had kunnen maken. On<strong>de</strong>r die ganse blinken<strong>de</strong> schare is er niet<br />
één, die zijn zaligheid aan zichzelf toeschrijft, alsof hij door eigen kracht en goedheid had<br />
overwonnen. Niets wordt gezegd <strong>van</strong> wat ze gedaan of gele<strong>de</strong>n hebben; maar <strong>de</strong><br />
hoofdinhoud <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>r lied, <strong>de</strong> grondtoon <strong>van</strong> elk lofgezang is: De zaligheid zij aan onze<br />
God en het Lam.<br />
In tegenwoordigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> verzamel<strong>de</strong> bewoners <strong>van</strong> aar<strong>de</strong> en hemel heeft <strong>de</strong> laatste<br />
kroning <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God plaats. En nu, bekleed met <strong>de</strong> opperste majesteit en macht,<br />
spreekt <strong>de</strong> Koning <strong>de</strong>r koningen het oor<strong>de</strong>el uit over <strong>de</strong> opstan<strong>de</strong>lingen tegen Zijn bestuur,<br />
en oefent Hij recht over <strong>de</strong>genen, die Zijn wet overtre<strong>de</strong>n en Zijn volk verdrukt hebben. De<br />
profeet Gods zegt: “Ik zag een grote, witte troon, en Degene, Die daarop zat, <strong>van</strong> Wiens<br />
aangezicht <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> en <strong>de</strong> hemel wegvlo<strong>de</strong>n, en geen plaats is voor die gevon<strong>de</strong>n. En ik zag<br />
<strong>de</strong> do<strong>de</strong>n, klein en groot, staan<strong>de</strong> voor God; en <strong>de</strong> boeken wer<strong>de</strong>n geopend; en een an<strong>de</strong>r<br />
boek werd geopend, dat <strong>de</strong>s levens is; en <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n geoor<strong>de</strong>eld uit hetgeen in <strong>de</strong><br />
boeken geschreven was, naar hun werken.”<br />
Zodra <strong>de</strong> registers geopend zijn, en het oog <strong>de</strong>s Heren op <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen geslagen is, zijn<br />
ze zich bewust <strong>van</strong> elke zon<strong>de</strong>, die ze ooit begaan hebben. Ze zien juist, waar hun voeten<br />
<strong>van</strong> het pad <strong>van</strong> reinheid en heiligheid afgedwaald zijn; juist, hoever trots en opstand hen<br />
469
gebracht hebben in <strong>de</strong> overtreding <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet Gods. De verlei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> verzoekingen, die ze<br />
aangemoedigd hebben door aan <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> toe te geven, <strong>de</strong> zegeningen, die ze in vloek<br />
hebben verkeerd, <strong>de</strong> bespottingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> boodschappers Gods, <strong>de</strong> verworpen<br />
waarschuwingen, <strong>de</strong> stromen <strong>van</strong> gena<strong>de</strong>, die het har<strong>de</strong>, onbekeerlike hart afgeslagen<br />
heeft,— dat alles vertoont zich, alsof het in vurige letters geschreven was.<br />
Boven <strong>de</strong> troon wordt het kruis gezien, en als een panorama vertonen zich <strong>de</strong> tonelen <strong>van</strong><br />
Adams verzoeking en val, en <strong>de</strong> opeenvolgen<strong>de</strong> stappen in het grote verlossings- plan. De<br />
ne<strong>de</strong>rige geboorte <strong>van</strong> <strong>de</strong> zaligmaker; Zijn jonge leven <strong>van</strong> eenvoud en gehoorzaamheid;<br />
Zijn doop in <strong>de</strong> Jordaan; het vasten en <strong>de</strong> verzoeking in <strong>de</strong> woestijn; Zijn openbare<br />
bediening, waarin Hij aan <strong>de</strong> mens <strong>de</strong> kostbaarste zegeningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel ontvouw<strong>de</strong>; <strong>de</strong><br />
dagen vol da<strong>de</strong>n <strong>van</strong> lief<strong>de</strong> en gena<strong>de</strong>; <strong>de</strong> nachten <strong>van</strong> gebed en waken in <strong>de</strong> eenzaamheid<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> bergen; <strong>de</strong> lagen <strong>van</strong> nijd, haat en kwaadwilligheid, waarme<strong>de</strong> Zijn welda<strong>de</strong>n<br />
vergol<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n ; <strong>de</strong> vreselike, geheimzinnige zielsnood in Gethsemané, on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
verpletteren<strong>de</strong> last <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> gehele vereld; Zijn verraad in <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het<br />
moordzuchtig gepeupel; <strong>de</strong> schrikkelike gebeurtenissen <strong>van</strong> die afgrijse- like nacht,— <strong>de</strong><br />
ge<strong>van</strong>gene, die geen weerstand bood, verlaten <strong>van</strong> Zijn meest bemin<strong>de</strong> discipelen, ruw door<br />
<strong>de</strong> straten <strong>van</strong> Jeruzalem gesleurd; <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God, triomferend ten toon gesteld voor<br />
Annas, terechtgesteld in het paleis <strong>van</strong> <strong>de</strong> hogepriester, in <strong>de</strong> gerechtszaal <strong>van</strong> Pilatus, v——<br />
r <strong>de</strong> lafhartige en wre<strong>de</strong> Hero<strong>de</strong>s, bespot, gesmaad, gepijnigd en ter dood veroor<strong>de</strong>eld—alles<br />
wordt in levendige kleuren in beeld gebracht.<br />
En nu gaan aan <strong>de</strong> terug<strong>de</strong>inzen<strong>de</strong> menigte <strong>de</strong> laatste tonelen voorbij — <strong>de</strong> geduldige<br />
Lij<strong>de</strong>r, het pad naar Golgotha betre<strong>de</strong>nd; <strong>de</strong> Vorst <strong>de</strong>s hemels, hangen<strong>de</strong> aan het kruis; <strong>de</strong><br />
trotse priesters en het smalen<strong>de</strong> gemeen, <strong>de</strong> spot drijvend met Zijn doodstrijd; <strong>de</strong><br />
bovennatuurlike duisternis; <strong>de</strong> schud<strong>de</strong>n<strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, <strong>de</strong> gescheur<strong>de</strong> rotsen, <strong>de</strong> geopen<strong>de</strong> graven,<br />
het ogenblik aandui<strong>de</strong>nd, waarop <strong>de</strong> Zaligmaker <strong>van</strong> <strong>de</strong> wereld <strong>de</strong> geest gaf.Het vreselik<br />
schouwspel vertoont zich juist, zoals het geweest is. Noch Satan, noch zijn engelen of<br />
on<strong>de</strong>rdanen zijn bij machte, zich af te wen<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het beeld <strong>van</strong> hun eigen werk. Elkeen, die<br />
er aan <strong>de</strong>elgenomen heeft, herinnert zich <strong>de</strong> rol, die hij heeft gespeeld. Hero<strong>de</strong>s, die <strong>de</strong><br />
onschuldige kin<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> Bethlehem dood<strong>de</strong>, ten ein<strong>de</strong> <strong>de</strong> Koning Is- raëls te ver<strong>de</strong>rven; <strong>de</strong><br />
lage Herodias, op wier schuldige ziel het bloed <strong>van</strong> Johannes <strong>de</strong> Doper rust; <strong>de</strong> zwakke,<br />
kruipen<strong>de</strong> Pilatus; <strong>de</strong> spotten<strong>de</strong> krijgsknechten; <strong>de</strong> priesters en oversten, en <strong>de</strong> waanzinnige<br />
schare, die uitriep: “Zijn bloed kome over ons en onze kin<strong>de</strong>ren!”—allen aanschouwen <strong>de</strong><br />
ontzaglikheid <strong>van</strong> hun schuld. Ze zoeken tevergeefs zich te verbergen voor <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like<br />
majesteit <strong>van</strong> Zijn aangezicht, die <strong>de</strong> glans <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon te boven gaat, terwijl <strong>de</strong> verlosten<br />
hun kronen aan <strong>de</strong> voeten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland ne<strong>de</strong>r- werpen, uitroepen<strong>de</strong>: “Hij stierf voor mij!”<br />
On<strong>de</strong>r <strong>de</strong> verloste scharen zijn <strong>de</strong> apostelen <strong>van</strong> Christus, <strong>de</strong> heldhaftige Paulus, <strong>de</strong><br />
vurige Petrus, <strong>de</strong> bemin<strong>de</strong> en minnen<strong>de</strong> Johannes, en hun trouwe broe<strong>de</strong>ren, en met hen <strong>de</strong><br />
grote menigte martelaren; terwijl buiten <strong>de</strong> muren, tezamen met al wat laag en afschuwelik<br />
is, diegenen zich bevin<strong>de</strong>n, door wie ze vervolgd, ge<strong>van</strong>gen en gedood zijn. Daar staat Nero,<br />
470
dat monster <strong>van</strong> wreedheid en on<strong>de</strong>ugd, <strong>de</strong> vreug<strong>de</strong> en zielsverheffing te aanschouwen <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>genen, die hij eenmaal gefolterd heeft, en in wier uiterste zielsangst hij duivels vermaak<br />
schepte. Zijn moe<strong>de</strong>r is daar, om <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitkomst <strong>van</strong> haar eigen werk getuige te zijn; om te<br />
zien, hoe <strong>de</strong> boze karaktertrekken, die ze op haar zoon over-droeg, <strong>de</strong> hartstochten, door<br />
haar invloed en voorbeeld aan- gemoedigd en ontwikkeld, vrucht gedragen hebben in<br />
misda<strong>de</strong>n, die <strong>de</strong> wereld hebben doen sid<strong>de</strong>ren.<br />
Er zijn paapse priesters en prelaten, die voorgaven gezanten <strong>van</strong> Christus te zijn, en toch<br />
<strong>de</strong> pijnbank, <strong>de</strong> ge<strong>van</strong>genis en <strong>de</strong> brandstapel gebruikten, om heerschappij te voeren over <strong>de</strong><br />
gewetens <strong>van</strong> Zijn volk. Daar zijn <strong>de</strong> trotse pausen, die zich boven God verhieven, en zich<br />
het recht aangematigd hebben om <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> <strong>de</strong> Allerhoogste te veran<strong>de</strong>ren. De<br />
voorgewen<strong>de</strong> kerkva<strong>de</strong>rs hebben een rekening bij God te vereffenen, waar<strong>van</strong> ze gaarne<br />
ontslagen zou<strong>de</strong>n zijn. Te laat zijn ze gedwongen in te zien, dat <strong>de</strong> Alweten<strong>de</strong> ijverig is op<br />
Zijn wet, en dat Hij <strong>de</strong> schuldige geenszins onschuldig houdt. Ze verstaan nu, dat Christus<br />
Zijn belangen vereenzelvigt met die <strong>van</strong> Zijn lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> volk; en ze gevoelen <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong><br />
Zijn eigen woor<strong>de</strong>n: “Voor zoveel ge dit aan een <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze mijn minste broe<strong>de</strong>ren gedaan<br />
hebt, zo hebt ge dat Mij gedaan.”<br />
De gehele boze wereld staat v——r <strong>de</strong> rechterstoel <strong>van</strong> God, gedaagd op <strong>de</strong> aanklacht<br />
<strong>van</strong> hoogverraad tegen het bestuur <strong>de</strong>s hemels. Ze hebben niemand, om hun zaak te<br />
bepleiten; ze zijn zon<strong>de</strong>r verontschuldiging; en het vonnis <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuwige dood wordt over<br />
hen uitgesproken. Het is allen nu dui<strong>de</strong>lik, dat <strong>de</strong> bezoldiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> geen e<strong>de</strong>le<br />
onafhankelikheid en eeuwig leven, maar slavernij, on<strong>de</strong>rgang en dood is. De god<strong>de</strong>lozen<br />
zien in, wat ze verbeurd hebben door hun leven <strong>van</strong> opstand. Het gans zeer uitnemend,<br />
eeuwig gewicht <strong>de</strong>r heerlikheid is versmaad, toen het hun aangebo<strong>de</strong>n werd; maar hoe<br />
begeerlik schijnt het nu. “Dit alles,” roept <strong>de</strong> verloren ziel uit, “had ik kunnen hebben, maar<br />
ik verkoos, die dingen ver <strong>van</strong> me af te zetten. O, vreem<strong>de</strong> verblinding! Ik heb vre<strong>de</strong>, geluk<br />
en eer voor ellen<strong>de</strong>, oneer en wanhoop verruild.” Allen zien in, dat hun uitsluiting uit <strong>de</strong><br />
hemel rechtvaardig is. Door hun leven hebben ze verklaard: “We willen niet, dat <strong>de</strong>ze Jezus<br />
over ons koning zal zijn.”<br />
Als betoverd hebben <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen <strong>de</strong> kroning <strong>van</strong> <strong>de</strong> Zoon <strong>van</strong> God aanschouwd. Ze<br />
zien in Zijn han<strong>de</strong>n <strong>de</strong> tafelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like wet, <strong>de</strong> instellingen, die ze versmaad en<br />
vertre<strong>de</strong>n hebben. Ze zijn getuigen <strong>van</strong> <strong>de</strong> ontboezemingen <strong>van</strong> verwon<strong>de</strong>ring, verrukking<br />
en aanbidding <strong>van</strong> <strong>de</strong> gezalig<strong>de</strong>n; en terwijl <strong>de</strong> golf <strong>van</strong> melodie over <strong>de</strong> menigten buiten <strong>de</strong><br />
stad henenrolt, roepen allen eenstemmig uit: “Groot en won<strong>de</strong>rlik zijn Uw werken, Heer, Gij,<br />
Almachtige God! rechtvaardig en waarachtig zijn Uw wegen, Gij, Koning <strong>de</strong>r heiligenen;”1<br />
ne<strong>de</strong>rvallen<strong>de</strong>, aanbid<strong>de</strong>n ze <strong>de</strong> Vorst <strong>de</strong>s Levens.<br />
Satan schijnt verlamd bij <strong>de</strong> aanschouwing <strong>van</strong> <strong>de</strong> heerlikheid en majesteit <strong>van</strong> Christus.<br />
Hij, die eenmaal een over<strong>de</strong>kken<strong>de</strong> cherub was, ge<strong>de</strong>nkt er aan, <strong>van</strong>waar hij uitgevallen is.<br />
Een blinken<strong>de</strong> seraf, “Zoon <strong>van</strong> <strong>de</strong> dageraad;” hoe veran<strong>de</strong>rd, hoe verlaagd! Uit <strong>de</strong> raad,<br />
471
waar hij eenmaal geëerd was, is hij voor eeuwig buitengesloten. Hij ziet nu een an<strong>de</strong>r nabij<br />
<strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r staan, Zijn heerlikheid als met een sluier be<strong>de</strong>kkend. Hij heeft <strong>de</strong> kroon op het<br />
hoofd <strong>van</strong> Christus zien plaatsen door een engel <strong>van</strong> verheven gestalte en majestueus<br />
voorkomen; en hij weet, dat <strong>de</strong> verheven positie <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze engel <strong>de</strong> zijne had kunnen zijn.<br />
Zijn geheugen brengt hem <strong>de</strong> woonplaats <strong>van</strong> zijn onschuld en reinheid te binnen, <strong>de</strong><br />
vre<strong>de</strong> en vergenoegdheid, die hem eigen waren, totdat hij toegaf aan murmurering tegen<br />
God, en nijd tegen Christus. Zijn beschuldigingen, zijn opstand, zijn bedriegelike<br />
han<strong>de</strong>lwijzen om zich het me<strong>de</strong>gevoel en <strong>de</strong> steun <strong>van</strong> <strong>de</strong> engelen te verwerven, zijn<br />
halsstarrige onthouding <strong>van</strong> het doen <strong>van</strong> enige poging om weer hersteld te wor<strong>de</strong>n, toen<br />
God hem vergiffenis geschonken zou hebben,— dit alles komt hem hel<strong>de</strong>r voor <strong>de</strong> geest. Hij<br />
gaat zijn werk on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mensen na, en <strong>de</strong> uitkomst daar<strong>van</strong>,— <strong>de</strong> vijandschap <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens<br />
tegen zijn me<strong>de</strong>mens, <strong>de</strong> vreselike vernieling <strong>van</strong> menselevens, het ontstaan en <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rgang <strong>van</strong> koninkrijken, het omverwerpen <strong>van</strong> tronen, <strong>de</strong> lange opeenvolging <strong>van</strong><br />
oproeren, botsingen en revolutieën. Hij brengt zich zijn aanhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> pogingen te binnen,<br />
om het werk <strong>van</strong> Christus tegen te staan, en <strong>de</strong> mens al lager en lager te doen zinken. Hij<br />
ziet, dat zijn helse aanslagen machteloos geweest zijn om <strong>de</strong>genen, die hun vertrouwen op<br />
Jezus stel<strong>de</strong>n, te ver<strong>de</strong>rven. Zijn koninkrijk overzien<strong>de</strong>, <strong>de</strong> vrucht <strong>van</strong> zijn arbeid, schouwt<br />
Satan niets dan mislukking en on<strong>de</strong>rgang. Hij heeft <strong>de</strong> scharen laten geloven, dat <strong>de</strong> stad<br />
Gods een gemakkelike prooi zou zijn; maar weet, dat dit onwaar is. Telkens en telkens<br />
we<strong>de</strong>r, in <strong>de</strong> loop <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote strijd, is hij verslagen gewor<strong>de</strong>n, en verplicht geweest te<br />
wijken. Hij kent <strong>de</strong> macht en <strong>de</strong> majesteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> Eeuwige te goed.<br />
Het doel <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote opstan<strong>de</strong>ling is altijd geweest, zichzelf te rechtvaardigen, en <strong>de</strong><br />
schuld <strong>van</strong> <strong>de</strong> opstand op het God<strong>de</strong>lik bestuur te werpen. Daartoe heeft hij al <strong>de</strong> kracht <strong>van</strong><br />
zijn reusachtig verstand aangewend. Hij is met vastbera<strong>de</strong>nheid en stelselmatig te werk<br />
gegaan, en heeft verbazend sukses gehad, en er een ontzaglik grote schare toe geleid, zijn<br />
verklaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote tweestrijd, die zo lang gewoed heeft, aan te nemen. Duizen<strong>de</strong>n jaren<br />
lang heeft <strong>de</strong>ze aartssamenzweer<strong>de</strong>r leugen voor waarheid laten doorgaan. Maar <strong>de</strong> tijd is nu<br />
gekomen, dat <strong>de</strong> opstand ein<strong>de</strong>lik on<strong>de</strong>rdrukt, en <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis en het karakter <strong>van</strong> Satan<br />
blootgelegd zullen wor<strong>de</strong>n. In zijn laatste, grote poging om Christus <strong>van</strong> <strong>de</strong> troon te stoten,<br />
zijn volk te ver<strong>de</strong>rven, en bezit te nemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> stad Gods, is <strong>de</strong> grote bedrieger ten volle<br />
ontmaskerd gewor<strong>de</strong>n. Zij, die zich met hem verbon<strong>de</strong>n hebben, zien <strong>de</strong> algehele<br />
mislukking <strong>van</strong> zijn zaak in. De volgelingen <strong>van</strong> Christus en <strong>de</strong> getrouwe engelen<br />
aanschouwen <strong>de</strong> gehele om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> zijn arglistige han<strong>de</strong>lingen tegen Gods bestuur. Hij is<br />
het voorwerp <strong>van</strong> algemeen afgrijzen.<br />
Satan begrijpt, dat zijn eigenwillige rebellie hem ongeschikt gemaakt heeft voor <strong>de</strong><br />
hemel. Hij heeft zijn geesteskracht gebruikt om tegen God te strij<strong>de</strong>n; <strong>de</strong> reinheid, <strong>de</strong> vre<strong>de</strong><br />
en <strong>de</strong> harmonie <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemel zou<strong>de</strong>n voor hem <strong>de</strong> ij- selikste pijniging zijn. Aan zijn<br />
beschuldigingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> en rechtvaardigheid Gods is nu het zwijgen opgelegd. De<br />
472
schuld, die hij op Jehova heeft trachten te werpen, rust tans algeheel op hemzelf. En nu<br />
buigt Satan zich neer, en getuigt <strong>van</strong> <strong>de</strong> rechtvaardigheid <strong>van</strong> zijn vonnis.<br />
“Wie zou U niet vrezen, Heer! en Uw naam niet ver- heerliken? Want Gij zijt alleen<br />
heilig, want alle volken zullen komen en voor U aanbid<strong>de</strong>n; want Uw oor<strong>de</strong>len zijn<br />
openbaar gewor<strong>de</strong>n.” Ie<strong>de</strong>re kwestie <strong>van</strong> waarheid en dwaling in <strong>de</strong> langgerekte strijd is nu<br />
dui<strong>de</strong>lik gemaakt. De gevolgen <strong>van</strong> opstand, <strong>de</strong> vrucht <strong>van</strong> het ter zij<strong>de</strong> stellen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
God<strong>de</strong>like instellingen, zijn voor het aangezicht <strong>van</strong> alle geschapen, re<strong>de</strong>like wezens<br />
blootgelegd. De uitwerking <strong>van</strong> het bestuur <strong>van</strong> Satan in tegenstelling met <strong>de</strong> regering Gods<br />
is aan het ganse heelal getoond. Satans eigen werken hebben hem veroor<strong>de</strong>eld. Gods<br />
wijsheid, Zijn rechtvaardigheid en Zijn goedheid zijn ten volle bewezen. Het is openbaar,dat<br />
Hij in al Zijn han<strong>de</strong>lingen in <strong>de</strong> grote strijd het oog gehad heeft op het eeuwig welzijn <strong>van</strong><br />
Zijn volk, en het welzijn <strong>van</strong> al <strong>de</strong> werel<strong>de</strong>n, die Hij geschapen heeft. “Ai Uw werken, Heer!<br />
zullen U loven; en Uw gunstgenoten zullen U zegenen.” De geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> zal<br />
tot in alle eeuwigheid getuigenis afleggen <strong>van</strong> het feit, dat het bestaan <strong>van</strong> Gods wet nauw<br />
verbon<strong>de</strong>n is met het geluk <strong>van</strong> al <strong>de</strong> wezens, die Hij heeft geschapen. Met al <strong>de</strong> feiten <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> grote strijd v——r zich zal het ganse heelal, <strong>de</strong> getrouwen zowel als <strong>de</strong> opstan<strong>de</strong>lingen,<br />
eenstemmig verklaren: “Rechtvaardig en waarachtig zijn Uw wegen, Gij, Koning <strong>de</strong>r<br />
heiligen.”<br />
Aan het heelal is <strong>de</strong> grote offeran<strong>de</strong>, door <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r en <strong>de</strong> Zoon ten behoeve <strong>van</strong> <strong>de</strong> mens<br />
gebracht, dui<strong>de</strong>lik voorgesteld. De ure is gekomen, waarin Christus Zijn rechtmatige plaats<br />
inneemt, en verhoogd wordt boven alle overhe<strong>de</strong>n en machten, en alle naam, die genaamd<br />
wordt. Het was voor <strong>de</strong> vreug<strong>de</strong>, die Hem voorgesteld was,— dat Hij vele kin<strong>de</strong>ren tot <strong>de</strong><br />
heerlikheid zou lei<strong>de</strong>n,— dat. Hij het kruis verdroeg en <strong>de</strong> schan<strong>de</strong> verachtte. En hoe<br />
onbegrijpelik groot het lij<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> schan<strong>de</strong> ook was, toch is <strong>de</strong> vreug<strong>de</strong> en <strong>de</strong> heerlikheid<br />
groter. Hij aanschouwt <strong>de</strong> verlosten, vernieuwd naar Zijn eigen beeld, elk hart <strong>de</strong> volmaakte<br />
stempel <strong>van</strong> <strong>de</strong> God<strong>de</strong>like natuur dragen<strong>de</strong>, elk aangezicht <strong>de</strong> beeltenis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Koning<br />
weerspiegelen<strong>de</strong>. Hij aanschouwt in hen <strong>de</strong> uitkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> arbeid <strong>van</strong> Zijn ziel, en is<br />
tevre<strong>de</strong>n. Dan verklaart Hij met een stem, die <strong>de</strong> verzamel<strong>de</strong> menigten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
rechtvaardigen en <strong>de</strong> bozen bereikt: “Ziet daar, wat Ik met Mijn bloed gekocht heb! Voor<br />
<strong>de</strong>zen leed Ik; voor <strong>de</strong>zen stierf Ik, opdat ze <strong>de</strong> ein<strong>de</strong>loze eeuwen door in Mijn<br />
tegenwoordigheid zou<strong>de</strong>n mogen wonen.” En het loflied stijgt op uit <strong>de</strong> met witte kle<strong>de</strong>ren<br />
getooi<strong>de</strong> schare rondom <strong>de</strong> troon: “Waardig is het Lam, dat geslacht is, om te ont<strong>van</strong>gen<br />
kracht, en rijkdom, en wijsheid, en sterkte, en eer, en heerlikheid en dankzeg-ging.”<br />
Niettegenstaan<strong>de</strong> Satan gedwongen is gewor<strong>de</strong>n om Gods gerechtigheid te erkennen, en<br />
voor <strong>de</strong> opperheerschappij <strong>van</strong> Christus te bukken, blijft zijn karakter onveran<strong>de</strong>rd. De geest<br />
<strong>van</strong> opstand barst opnieuw los als een machtige stroom. Vol razernij besluit hij <strong>de</strong> grote<br />
strijd niet op te geven. De tijd is gekomen voor een laatste, wanhopige kamp tegen <strong>de</strong><br />
Koning <strong>de</strong>s hemels. Hij vliegt mid<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r zijn on<strong>de</strong>rdanen, en tracht hen met zijn eigen<br />
woe<strong>de</strong> te bezielen, en hen tot een ogenblikkelike slag aan te vuren. Maar on<strong>de</strong>r al <strong>de</strong><br />
473
ontelbare miljoenen, die hij tot opstand verleid heeft, is er nu niet één, die zijn oppermacht<br />
erkent. Zijn macht is ten ein<strong>de</strong>. De god<strong>de</strong>lozen zijn met <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> haat tegen God vervuld,<br />
die Satan bezielt; maar ze verstaan, dat hun geval hopeloos is, en dat ze niets tegen Jehova<br />
vermogen. Hun woe<strong>de</strong> is ontvlamd tegen Satan en <strong>de</strong>genen, die zijn handlangers geweest<br />
zijn in <strong>de</strong> misleiding, en met <strong>de</strong> razernij <strong>van</strong> duivelen vallen ze op hem aan.<br />
De Heer zegt: “Omdat ge uw hart gesteld hebt als Gods hart, daarom zie, Ik zal<br />
vreem<strong>de</strong>n over u brengen, <strong>de</strong> tiran- nigste <strong>van</strong> <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nen; die zullen hun zwaar<strong>de</strong>n<br />
uittrekken over <strong>de</strong> schoonheid <strong>van</strong> uw wijsheid, en zullen uw glans ontheiligen. Ter groeve<br />
zullen zij u doen ne<strong>de</strong>rdalen.” “Ik zal u, gij over<strong>de</strong>kken<strong>de</strong> cherub! Verdoen uit het mid<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> vurige stenen. ... Ik heb u op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> henengeworpen. Ik heb u voor het aangezicht<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> koningen gesteld, om op u te zien.” “Ik heb u gemaakt tot as op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> voor <strong>de</strong><br />
ogen <strong>van</strong> al <strong>de</strong>genen, die u zien. ... Ge zijt een grote schrik gewor<strong>de</strong>n, en zult er niet meer<br />
zijn tot in eeuwigheid.”<br />
“De ganse strijd <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die stre<strong>de</strong>n, geschied<strong>de</strong> met gedruis, en <strong>de</strong> kle<strong>de</strong>ren<br />
wer<strong>de</strong>n in het bloed gewenteld en verbrand tot een voedsel <strong>van</strong> het vuur.” “De<br />
verbolgenheid <strong>de</strong>s Heren is over al <strong>de</strong> hei<strong>de</strong>nen, en grimmigheid over al hun heir: Hij heeft<br />
hen verbannen, hij heeft ze ter slachting overgegeven.” “Hij zal op <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen regenen<br />
strikken, vuur en zwavel; en een geweldige stormwind zal het <strong>de</strong>el <strong>van</strong> hun beker zijn.”<br />
Vuur daalt <strong>van</strong> God uit <strong>de</strong> hemel ne<strong>de</strong>r. De aar<strong>de</strong> wordt in stukken gebroken. De wapenen,<br />
die in <strong>de</strong> diepten er<strong>van</strong> verborgen zijn, komen te voorschijn. Verslin<strong>de</strong>n<strong>de</strong> vlammen barsten<br />
los uit elke gapen<strong>de</strong> kloof. Zelfs <strong>de</strong> rotsen bran<strong>de</strong>n. De dag is gekomen, die bran<strong>de</strong>n zal als<br />
een oven. “De elementen zullen bran<strong>de</strong>n en vergaan, en <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, en <strong>de</strong> werken, die daarin<br />
zijn, zullen verbran<strong>de</strong>n.” De oppervlakte <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> schijnt één grote, gesmolten<br />
massa,— een grote, koken<strong>de</strong> vuurpoel. Het is <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> het oor<strong>de</strong>el en het ver<strong>de</strong>rf <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
god<strong>de</strong>lozen,—“<strong>de</strong> dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> wraak <strong>de</strong>s Heren een jaar <strong>van</strong> vergeldingen om Zions<br />
twistzaak.”<br />
Aan <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen wordt er vergol<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>. Ze “zullen een stoppel zijn, en <strong>de</strong><br />
toekomstige dag zal ze in vlam zetten, zegt <strong>de</strong> Heer <strong>de</strong>r heirscharen.” Sommigen wor<strong>de</strong>n als<br />
in een ogenblik verdaan, terwijl an<strong>de</strong>ren lang lij<strong>de</strong>n. Allen wor<strong>de</strong>n gestraft “naar hun<br />
werken.” Daar <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> rechtvaardigen op Satan overgebracht zijn, wordt hij niet<br />
alleen voor zijn eigen opstand gestraft, maar voor al <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n, die hij Gods volk heeft doen<br />
begaan. Zijn straf moet veel groter zijn dan die <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen, die hij bedrogen heeft. Nadat<br />
allen omgekomen zijn, die door zijn bedrog zijn gevallen, moet hij nog voortleven en lij<strong>de</strong>n.<br />
In <strong>de</strong> reinigen<strong>de</strong> vlammen wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen ten laatste verdaan met wortel en tak —<br />
Satan <strong>de</strong> wortel, zijn volgelingen <strong>de</strong> takken. De volle straf <strong>van</strong> <strong>de</strong> wet is over hen gebracht;<br />
<strong>de</strong> eisen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gerechtigheid zijn vervuld; en <strong>de</strong> toeschouwen<strong>de</strong> hemel en aar<strong>de</strong> verklaren<br />
<strong>de</strong> gerechtigheid <strong>de</strong>s Heren.<br />
474
Satans werk <strong>van</strong> verwoesting is voor eeuwig geëindigd. Zes duizend jaren lang heeft hij<br />
zijn wil gedaan, <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> met ellen<strong>de</strong> vervuld, en smart veroorzaakt in het ganse heelal. Het<br />
gehele schepseledom heeft tezamen gezucht, en is tezamen als in barensnood geweest. Nu<br />
zijn Gods schepselen voor altijd <strong>van</strong> zijn tegenwoordigheid en verleidingen verlost. “De<br />
ganse aar<strong>de</strong> rust; hij is stil; zij (<strong>de</strong> recht-vaardigen) maken groot geschal met gejuich.” En<br />
een kreet <strong>van</strong> lof en triomf stijgt op uit het ganse heelal, dat trouw gebleven is. “De stem <strong>van</strong><br />
een grote schare,” “als een stem <strong>van</strong> vele wateren, en als een stem <strong>van</strong> sterke don-<strong>de</strong>rslagen,”<br />
wordt gehoord, zeggen<strong>de</strong>: “Halleluja; want <strong>de</strong> Heer, <strong>de</strong> Almachtige God, heeft als Koning<br />
geheerst.”<br />
Terwijl <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> overgegeven was aan het vernielen<strong>de</strong> vuur, hebben <strong>de</strong> rechtvaardigen<br />
veilig in <strong>de</strong> heilige stad gewoond. Over <strong>de</strong>genen, die <strong>de</strong>el gehad hebben in <strong>de</strong> eerste<br />
opstanding, heeft “<strong>de</strong> twee<strong>de</strong> dood geen macht.” Terwijl God een verterend vuur is voor <strong>de</strong><br />
god<strong>de</strong>lozen, is Hij voor Zijn volk bei<strong>de</strong> een zon en een schild. “En ik zag een nieuwe hemel<br />
en een nieuwe aar<strong>de</strong>, want <strong>de</strong> eerste hemel en <strong>de</strong> eerste aar<strong>de</strong> was voorbijgegaan.” Het vuur,<br />
waardoor <strong>de</strong> god<strong>de</strong>lozen verteerd wor<strong>de</strong>n, zuivert <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>. Ie<strong>de</strong>r spoor <strong>van</strong> <strong>de</strong> vloek wordt<br />
weggevaagd. Geen eeuwig bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> hel zal <strong>de</strong> vreselike gevolgen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> aan <strong>de</strong><br />
verlosten in herinnering brengen.<br />
Er blijft slechts één herinnering over: onze Heiland zal altijd <strong>de</strong> merken <strong>van</strong> Zijn<br />
kruisiging blijven dragen. Op Zijn gewond hoofd, in Zijn zij<strong>de</strong>, Zijn han<strong>de</strong>n en voeten, zijn<br />
<strong>de</strong> enigste sporen merkbaar <strong>van</strong> het wre<strong>de</strong> werk, dat <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> heeft gewrocht. De profeet<br />
zegt, Christus in Zijn heerlikheid aanschouwen<strong>de</strong>: “Hij had hoornen aan Zijn hand<br />
(kanttekening: hel<strong>de</strong>re stalen uit zijn zij<strong>de</strong>), en aldaar was Zijn sterkte verborgen.” In die<br />
doorstoken zij<strong>de</strong>, <strong>van</strong>waar <strong>de</strong> bloedstroom vloei<strong>de</strong>, die <strong>de</strong> mens met God verzoen<strong>de</strong>,—<br />
daarin ligt <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heiland, aldaar is “Zijn sterkte verborgen.” “Machtig om te<br />
verlossen,” door het offer <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlossing, had Hij dientengevolge <strong>de</strong> kracht om gericht te<br />
hou<strong>de</strong>n over hen, die Gods gena<strong>de</strong> hebben veracht. En <strong>de</strong> tekenen <strong>van</strong> Zijn verne<strong>de</strong>-ring zijn<br />
Zijn hoogste eer; <strong>de</strong> eeuwigheid door zullen <strong>de</strong> won<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Golgotha Zijn lof verkondigen,<br />
en Zijn macht vertellen.<br />
“Gij, schaapstoren, gij, Ofel <strong>van</strong> <strong>de</strong> dochter Zions! tot u zal komen, ja daar zal komen <strong>de</strong><br />
vorige herschappij.” De tijd is gekomen, waarnaar <strong>de</strong> heiligen met verlangen hebben<br />
uitgezien, sinds het vlammend zwaard het eerste paar uit E<strong>de</strong>n ban<strong>de</strong>,— <strong>de</strong> tijd voor “<strong>de</strong><br />
verkregene verlossing.” De aar<strong>de</strong>, die oorspronkelik aan <strong>de</strong> mens tot koninkrijk gegeven<br />
was, en door hem in han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> Satan verra<strong>de</strong>n, en die zo lang door <strong>de</strong> machtige vijand<br />
beheerst is gewor<strong>de</strong>n, is door het grote verlossingsplan hersteld. Alles, wat door <strong>de</strong> zon<strong>de</strong><br />
verloren was, is nu teruggebracht. “Alzo zegt <strong>de</strong> Heer . . . die <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> geformeerd, en die<br />
gemaakt heeft; Hij heeft hem bevestigd; Hij heeft hem niet geschapen, dat hij ledig zou zijn,<br />
maar heeft hem geformeerd, opdat men daarin wonen zou.” Gods oorspronkelik plan met<br />
het scheppen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> is nu vervuld, daar hij tot eeuwige verblijfplaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlosten<br />
475
gemaakt is. “De rechtvaardigen zullen <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> er- felik bezitten, en in eeuwigheid daarop<br />
wonen.”<br />
De vrees <strong>van</strong> <strong>de</strong> toekomstige erfenis te stoffelik te laten schijnen, heeft er velen toe<br />
gebracht, <strong>de</strong> waarhe<strong>de</strong>n te ver- geesteliken, die er ons eigenlik toe moeten lei<strong>de</strong>n, hem als<br />
ons tehuis te beschouwen. Christus verzeker<strong>de</strong> Zijn discipelen, dat Hij wegging om<br />
woningen voor hen te berei<strong>de</strong>n in het huis <strong>van</strong> <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r. Zij, die <strong>de</strong> leer <strong>van</strong> Gods woord<br />
aannemen, zullen niet geheel en al onwetend zijn aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> hemelse verblijfplaats. En<br />
toch: “Hetgeen het oog niet heeft gezien, en het oor niet heeft gehoord, en in het hart <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
mens niet is opgeklommen, heeft God bereid voor die, die Hem liefhebben.” Mensetaal<br />
schiet te kort om het loon <strong>van</strong> <strong>de</strong> rechtvaardigen te beschrijven. Slechts diegenen zullen het<br />
weten, die het aanschouwen zullen. Geen eindig verstand kan <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> het<br />
Paradijs Gods innemen.<br />
In <strong>de</strong> Bijbel wordt <strong>de</strong> erve <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlosten een va<strong>de</strong>rland genoemd. Daar voert <strong>de</strong><br />
hemelse her<strong>de</strong>r Zijn kud<strong>de</strong> tot <strong>de</strong> fonteinen <strong>van</strong> leven<strong>de</strong> wateren. De boom <strong>de</strong>s levens geeft,<br />
ie<strong>de</strong>re maand zijn vruchten, en <strong>de</strong> bla<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> boom zijn tot genezing <strong>van</strong> <strong>de</strong> volken.<br />
Daar zijn altijd- vloeien<strong>de</strong> stromen, hel<strong>de</strong>r als kristal, en aan hun oevers werpen wuiven<strong>de</strong><br />
bomen hun schaduw op <strong>de</strong> pa<strong>de</strong>n, die toebereid zijn voor <strong>de</strong> verlosten <strong>de</strong>s Heren. Daar<br />
verrijzen <strong>de</strong> heuvelen <strong>de</strong>r schoonheid uit <strong>de</strong> wij<strong>de</strong> vlakten, en verheffen <strong>de</strong> bergen Gods hun<br />
fiere kruinen. In die vreedzame dalen, aan <strong>de</strong> oevers <strong>van</strong> die leven<strong>de</strong> stromen, zal Gods volk,<br />
dat zo lang als pelgrims en zwervelingen gedoold heeft, een tehuis vin<strong>de</strong>n.<br />
“Mijn volk zal in een woonplaats <strong>van</strong> vre<strong>de</strong> wonen, en in welverzeker<strong>de</strong> woningen, en in<br />
stille, geruste plaatsen.” “Er zal geen geweld meer gehoord wor<strong>de</strong>n in uw land, verstoring<br />
noch verbreking in uw landpalen; maar uw muren zult ge Heil heten, en uw poorten Lof.”<br />
“En ze zullen huizen bouwen en ze bewonen, en ze zullen wijngaar<strong>de</strong>n planten en <strong>de</strong> vrucht<br />
er<strong>van</strong> eten. Ze zullen niet bouwen, dat een an<strong>de</strong>r het bewone; ze zullen niet planten, dat een<br />
an<strong>de</strong>r het ete. . . Mijn uitverkorenen zullen het werk <strong>van</strong> hun han<strong>de</strong>n verslijten (tot in lengte<br />
<strong>van</strong> dagen genieten).”<br />
Daar “zullen <strong>de</strong> woestijn en <strong>de</strong> dorre plaatsen vrolik zijn, en <strong>de</strong> wil<strong>de</strong>rnis zal zich<br />
verheugen, en zal bloeien als een roos.” “Voor een doorn zal een <strong>de</strong>nneboom opgaan, voor<br />
een distel zal een mirteboom opgaan.” “De wolf zal met het lam verkeren, en <strong>de</strong> luipaard<br />
bij <strong>de</strong> geitebok ne<strong>de</strong>r- liggen; ... en een klein jongske zal ze lei<strong>de</strong>n.” “Men zal nergens leed<br />
doen, noch ver<strong>de</strong>rven op <strong>de</strong> ganse berg <strong>van</strong> Mijn heiligheid,“ spreekt <strong>de</strong> Heer. Er kan in <strong>de</strong><br />
dampkring <strong>de</strong>s hemels geen pijn bestaan. Daar zullen geen tranen, geen lijkstoeten, geen<br />
tekenen <strong>van</strong> rouw wezen. “De dood zal niet meer zijn, noch rouw, noch gekrijt, noch moeite<br />
zal meer zijn; . . . want <strong>de</strong> eerste dingen zijn weggegaan.” “En geen inwoner zal zeggen: Ik<br />
ben ziek; want het volk, dat daarin woont, zal vergeving <strong>van</strong> ongerechtigheid hebben.”<br />
Daar is het Nieuwe Jeruzalem, <strong>de</strong> hoofdstad <strong>van</strong> <strong>de</strong> ver- heerlikte nieuwe aar<strong>de</strong>, “een<br />
sierlike kroon in <strong>de</strong> hand <strong>de</strong>s Heren, en een koninklike hoed in <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> uw God.”<br />
476
“Haar licht was aan <strong>de</strong> allerkostelikste steen gelijk, name- lik <strong>de</strong> steen jaspis, blinken<strong>de</strong><br />
gelijk kristal.” “En <strong>de</strong> volken, die zalig wor<strong>de</strong>n, zullen in haar licht wan<strong>de</strong>len, en <strong>de</strong><br />
koningen <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> brengen hun heerlikheid en eer daarin.” De Heer spreekt: “Ik zal Me<br />
verheugen over Jeruzalem, en vrolik zijn over Mijn volk.” “De tabernakel Gods is bij <strong>de</strong><br />
mensen, en Hij zal bij hen wonen, en ze zullen Zijn volk zijn, en God-zelf zal bij hen en hun<br />
God zijn.”<br />
In <strong>de</strong> stad Gods “zal geen nacht zijn.” Niemand zal rust nodig hebben, of ernaar<br />
verlangen. Er zal geen afmatting zijn in het doen <strong>van</strong> Gods wil, en het prijzen <strong>van</strong> Zijn naam.<br />
We zullen immer <strong>de</strong> frisheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> morgen gevoelen, en immer verre zijn <strong>van</strong> het ein<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> dag. “En ze zullen geen kaars, noch licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon <strong>van</strong> no<strong>de</strong> hebben, want <strong>de</strong> Heer<br />
God verlicht hen.” Het licht <strong>van</strong> <strong>de</strong> zon zal ver<strong>van</strong>gen wor<strong>de</strong>n door een glans, die niet<br />
pijnlik verblin<strong>de</strong>nd is, maar toch onmetelik ver <strong>de</strong> hel<strong>de</strong>rheid <strong>van</strong> onze middag overtreft.<br />
De heerlikheid <strong>van</strong> God en het Lam vervult <strong>de</strong> heilige stad met een licht, dat nooit<br />
verflauwt. De verlosten wan<strong>de</strong>len in <strong>de</strong> zonneloze heerlikheid <strong>van</strong> een eeuwige dag. “Ik zag<br />
geen tempel in haar; want <strong>de</strong> Heer, <strong>de</strong> almachtige God, is haar tempel, en het Lam.” Gods<br />
volk heeft het voorrecht, openlik gemeenschap met <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r en <strong>de</strong> Zoon te hou<strong>de</strong>n. Nu<br />
“zien we door een spiegel in een duistere re<strong>de</strong>.” We zien Gods werk weerkaatst als in een<br />
spiegel, in <strong>de</strong> werken <strong>van</strong> <strong>de</strong> natuur en in Zijn han<strong>de</strong>lingen met <strong>de</strong> mensen; maar alsdan<br />
zullen we Hem <strong>van</strong> aangezicht tot aangezicht zien, zon<strong>de</strong>r enige verduisteren<strong>de</strong> sluier tussen<br />
Hem en ons. We zullen in Zijn tegenwoordigheid staan, en <strong>de</strong> heerlikheid <strong>van</strong> Zijn<br />
aangezicht aanschouwen.<br />
Daar zullen <strong>de</strong> verlosten “kennen, gelijk ze ook gekend zijn.” De lief<strong>de</strong> en het<br />
me<strong>de</strong>gevoel, die God Zelf in <strong>de</strong> ziel heeft geplant, zullen daar <strong>de</strong> wezenlikste en heerlikste<br />
beoefening vin<strong>de</strong>n. De reine gemeenschap met heilige wezens, <strong>de</strong> volkomen<br />
overeenstemming met <strong>de</strong> gezegen<strong>de</strong> engelen en <strong>de</strong> getrouwen <strong>van</strong> alle eeuwen, die hun<br />
lange kle<strong>de</strong>ren gewassen en wit gemaakt hebben in het bloed <strong>van</strong> het Lam, <strong>de</strong> heilige<br />
ban<strong>de</strong>n, die “al het geslacht in <strong>de</strong> hemelen en op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>”3 samenbin<strong>de</strong>n — dragen er toe<br />
bij om <strong>de</strong> gelukzaligheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlosten tot stand te brengen.<br />
Daar zullen onsterfelike geesten met onverflauw<strong>de</strong> verrukking <strong>de</strong> won<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
scheppen<strong>de</strong> macht, <strong>de</strong> geheimen <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlossen<strong>de</strong> lief<strong>de</strong> overpeinzen. Daar zal geen<br />
wre<strong>de</strong>, bedriegelike vijand aanzetten tot het vergeten <strong>van</strong> God. Ie<strong>de</strong>r talent zal ontwikkeld,<br />
ie<strong>de</strong>re bekwaamheid verhoogd wor<strong>de</strong>n. Het verkrijgen <strong>van</strong> kennis zal het verstand niet<br />
vermoeien, noch <strong>de</strong> werkkracht uitputten. Daar kunnen <strong>de</strong> grootste on<strong>de</strong>rnemingen<br />
uitgevoerd, <strong>de</strong> verhe- vendste verlangens bereikt, <strong>de</strong> hoogste eerzucht verwezenlikt wor<strong>de</strong>n;<br />
en toch zullen er immer nieuwe hoogten te bestijgen, nieuwe won<strong>de</strong>ren te bewon<strong>de</strong>ren,<br />
nieuwe waarhe<strong>de</strong>n te verstaan blijven, en nieuwe on<strong>de</strong>rwerpen zijn, om <strong>de</strong> gaven <strong>van</strong><br />
verstand en ziel en lichaam in beoefening te brengen.<br />
477
Al <strong>de</strong> schatten <strong>van</strong> het heelal zullen openliggen voor het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> Gods verlosten.<br />
Door geen sterfelikheid aan ban<strong>de</strong>n gelegd, zweven ze in onvermoei<strong>de</strong> vlucht naar ver<br />
gelegen werel<strong>de</strong>n,— werel<strong>de</strong>n, die <strong>van</strong> verdriet bewogen zijn geweest bij het schouwspel<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> menselike ellen<strong>de</strong>, en weerklonken hebben <strong>van</strong> vreug<strong>de</strong>zangen Openb. 21:22; 1 Kor.<br />
13:12. Efeze 3:15. bij <strong>de</strong> tijding, dat er een ziel verlost was. Met onuitsprekelik genot tre<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> in <strong>de</strong> vreug<strong>de</strong>, en nemen kennis <strong>van</strong> <strong>de</strong> wijsheid <strong>van</strong> ongevallen<br />
wezens. Ze <strong>de</strong>len in <strong>de</strong> schatten <strong>van</strong> kennis en verstand, verkregen door eeuwelange beschouwingen<br />
<strong>van</strong> Gods han<strong>de</strong>werk. Met onverduister<strong>de</strong> blik aanschouwen ze <strong>de</strong> heerlikheid<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> schepping,— zonnen en sterren en stelsels, alle in hun vastgestel<strong>de</strong> or<strong>de</strong> zich<br />
wentelend om <strong>de</strong> troon <strong>van</strong> <strong>de</strong> Godheid. Op alle dingen, <strong>van</strong> het kleinste tot het grootste,<br />
staat <strong>de</strong> naam <strong>van</strong> <strong>de</strong> Schepper gegrift, en in alle vertoont zich <strong>de</strong> rijkdom <strong>van</strong> Zijn macht.<br />
Ook zullen <strong>de</strong> jaren <strong>van</strong> <strong>de</strong> eeuwigheid in hun loop nog rijkere en heerliker openbaringen<br />
<strong>van</strong> God en <strong>van</strong> Christus aan het licht brengen. En naarmate <strong>de</strong> kennis toeneemt, zullen <strong>de</strong><br />
lief<strong>de</strong>, <strong>de</strong> eerbied en het geluk vermeer<strong>de</strong>ren. Hoe meer <strong>de</strong> mensen <strong>van</strong> God leren, <strong>de</strong>s te<br />
groter zal hun bewon<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> Zijn karakter zijn. Wanneer Jezus hun <strong>de</strong> rijkdom <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
verlossing, en <strong>de</strong> verbazen<strong>de</strong> overwinningen, in <strong>de</strong> grote strijd met Satan behaald, openbaart,<br />
trillen <strong>de</strong> harten <strong>van</strong> <strong>de</strong> verlosten <strong>van</strong> innige toewijding, en met groter vervoering slaan ze<br />
<strong>de</strong> gou<strong>de</strong>n citers aan; en tien duizend maal tien duizen<strong>de</strong>n en duizend maal duizen<strong>de</strong>n<br />
stemmen verenigen zich, en doen het machtige lofkoor schallen.<br />
“En alle schepsel, dat in <strong>de</strong> hemel is, en op <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, en on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>, en die in <strong>de</strong> zee<br />
zijn, en alles wat daarin is, hoor<strong>de</strong> ik zeggen: Aan Hem, die op <strong>de</strong> troon zit, en het Lam, zij<br />
<strong>de</strong> dankzegging, en <strong>de</strong> eer, en <strong>de</strong> heerlikheid, en <strong>de</strong> kracht in alle eeuwigheid.” De grote<br />
strijd is geëindigd. Zon<strong>de</strong> en zondaren bestaan niet meer. Het gehele heelal is rein. Eén<br />
polsslag <strong>van</strong> overeenstemming en blijdschap slaat door <strong>de</strong> wij<strong>de</strong> schepping. Uit Hem, die<br />
alles geschapen heeft, vloeien leven, licht en blijdschap door <strong>de</strong> rijken <strong>van</strong> <strong>de</strong> onbegrens<strong>de</strong><br />
ruimte heen. Van het kleinste atoom tot <strong>de</strong> grootste wereld verklaren alle dingen, leven<strong>de</strong> en<br />
levenloze, in onbenevel<strong>de</strong> schoonheid en volmaakte vreug<strong>de</strong>, dat God Lief<strong>de</strong> is.<br />
478
In Afwachting <strong>van</strong> het Ein<strong>de</strong>