Leviathan dari Bangsa Bangsa_
, , , , , losifera, , , , , , , , losifera, , ,
Nanohana azy ny fahasoavan’ Andriamanitra. Nameno ny fana-hiny ny fiadanan’ ny lanitra nandritra ireo herinandro nijaliany talohan’ ny didim-pitsarana farany. «Ato antranomaizina no anoratako ity taratasy ity, hoy izy tamin’ ny sakaizany. Mifatotra ny tanako ary miandry ny didim-pitsarana manameloka ahy ho faty rahampitso aho . . . Rehefa hihaona indray isika. noho ny fanampian’ i Jesosy, ao amin’ ny fiadanana kanton’ ny fiainana mandrakizay ho avy, dia ho fantatrao ny famindrampo nasehon’ Andriamanitra tamiko, ny tena nanohanany ahy marina teo anivon’ ny fakampanahy sy ny fitsapana nihatra tamiko» 9. Tao amin’ ny tranomaizina maloka nisy azy no nahitany mialoha ny fandresen’ ny finoana marina. Niverina tamin’ ny nofy tao amin’ ny fiangonan’ i Prague izy, izay toerana nitoriany ny filazantsara, ary nahita ny papa sy ireo evekany nikosoka ireo sarin’ i Kristy nataony hosodoko teny amin’ ny rindrina. «Nampahory ahy io fahitana io, hoy izy ; «nefa ny ampitson’ iny dia nahita mpanao hosodoko maro izy izay niasa namerina indray ireo sary ireo sady nataony betsaka no mazava kokoa ny lokony. Raha vao vita ny asany, dia niteny ireo mpanao hosodoko izay nohodidinin’ ny vahoaka be hoe : Avelao ho avy amin’ izay ireo papa sy eveka, tsy ho voakosony intsony ireo !» Hoy ilay Mpanavao fivavahana raha nitantara ny nofiny : «Tazoniko ho azo antoka, fa tsy ho voakosoka na oviana na oviana ny sarin’ i Kristy. Nirin’ izy ireo ny hanimba izany, nefa ho voahosodoko vaovao ao amin’ ny fo rehetra amin’ ny alalan’ ny mpitory teny tsara lavitra noho ny tenako izany» 10. Nentina farany teo anoloan’ ny fivoriam-be i Hus. Olona marobe sy mamiratra avokoa no tafavory tao ny amperora, ireo andriandahy ao amin’ ny fanjakana, ireo solombavan’ ny mpanjaka, ny kardinaly, ny eveka sy ny pretra, ary vahoaka marobe izay tonga nanatrika ilay zava-dehibe indrindra tamin’ io andro io. Tonga avy tany amin’ ny faritany kristiana rehetra ny olona mba ho vavolombelon’ ilay sorona lehibe voalohany teo amin’ ny ady maharitra natao mba ahazoana antoka ny fandresen’ ny fahafahana manaja ny feon’ ny fieritreretana. Rehefa nasaina nilaza ny fanapahan-keviny farany i Hus, dia nambarany fa laviny ny hanatsoaka ny teny nataony, ary nampifantohany tamin’ ny mpanjaka ny fijeriny maranitra, dia ilay mpanjaka izay nanao tsinontsinona tamin’ ny fomba mahamenatra ny teny nomeny, ka hoy izy hoe : «Nanapa-kevitra aho, araka ny sitrapoko malalaka, ny hiseho eto anatrehan’ ity fivoriambe ity, eo ambanin’ ny fiarovana ampahibemaso sy ny teny nomen’ ny amperora manatrika etoana» 11. Boramena i Sigismond raha nitodika nankany aminy ny fijerin’ ny olona rehetra tao amin’ ny fivoriana. Rehefa avy notononina ny didim-pitsarana, dia nanomboka ny fomba fanalamboninahitra. Nampiakanjoin’ ny eveka tamin’ ny akanjo maha-pretra azy ilay gadra, ary raha nandray akanjo i Hus dia hoy izy : «Akanjo fotsy no natafy an’ i Jesosy Kristy Tompo ho fanevatevana Azy, raha nentin’ i Heroda teo anatrehan’ i Pilato lzy» 11. Raha namporisihina hanatsoaka ny teniny indray izy, dia nitodika nankany amin’ ny vahoaka ka namaly hoe : «Endrika manao ahoana ary no hibanjinako ny lanitra ? Ataoko ahoana no fijery ireo 74
vahoaka izay nitoriako ny filazantsara madio ? Tsia ; ny famonjena dia sarobidy amiko mihoatra noho ity tena mahantra ity, izay voatendry ho amin’ ny fahafatesana ankehitriny». Nalaina tsirairay ireo fitafiany, ary samy nanozona avokoa ny eveka rehefa nanao ny anjarany avy teo amin’ izany fomba izany. Tamin’ ny farany «dia nasiany karazan-tsatroka ny lohany, irony satroka matsilo loha fanaon’ ny eveka, saingy taratasy, ary nisy sarin’ ny demonia nampahatahotra teo aminy sy soratra hoe : «Heretika raindahiny». Amim-pifaliana lehibe indrindra, hoy Hus, no hitondrako ny satroboninahitry ny henatra ho Anao, Jesosy ò. izay nitondra stroboninahitra tsilo ho ahy». Rehefa nampihaingoina toy izany izy, dia hoy ireo pretra ambony hoc : «Atolory ho an’ ny devoly amin’ izay ny fanahinao». Izaho kosa, hoy i John Hus, sady nanandratra ny masony ho eny amin’ ny lanitra izy, dia mametraka ny fanahiko ho eo am-pelatananao, ry Tompo Jesosy ò, satria efa nanavotra ahy Ianao» 12. Natolotra ireo manam-pahefana ara-nofo amin’ izay izy ka nentina ho eny amin’ ny toerana famonoana. Vahoaka marobe no nilahatra nanaraka azy, olona nitam-piadiana anjatony, pretra sy eveka nanao ny akanjony sarobidy, ary ireo mponina tao Constance. Rehefa voafatotra teo amin’ ny antontan-kitay izy, ka efa vonona ny zavatra rehetra handrehetana ny afo, dia namporisihina indray ilay maritiora mba hamonjy ny tenany ka hiala amin’ ny hevi-disony. «Hevi-diso inona, hoy i Hus, no hialako ? Fantatro fa tsy misy mahadiso ahy ireny na dia iray aza. Miantso an’ Andriamanitra ho vavolombelona aho, fa izay rehetra nosoratako sy notoriako dia nataoko mba hitsinjovana ny famonjena ny fanahy ho afaka amin’ ny fahotana, ka tsy ho very ; ary noho izany, dia fifaliana lehibe indrindra ho ahy ny manamafy amin’ ny rako ny fahamarinana izay efa nosoratako sy notoriako»12. Rehefa nirehitra nanodidina azy ny afo, dia nanomboka nihira izy hoe : «Jesosy Zanak’ i Davida, mamindra fo amiko», ary notohizany izany mandra-panginan’ ny feony mandrakizay. Na dia ny fahavalony aza dia zendana tamin’ ny fihetsiny feno nerim-po. Nisy papista mafana fo iray, izay nitantara ny nahafatesan’ i Hus maritiora, sy ny nahafatesan’ i Jéróme, izay maty tatý aoriana kely ary nilaza hoe : «Samy nanana saina tony izy mirahalahy rehefa nanakaiky ny ora farany. Niomana ny hodorana toy ny olona ho any amin’ ny fanasana fampakaram-bady izy. Tsy namoaka feo mitory fitarainana izy. Rehefa niakatra ny lelafo, dia nanomboka nihira izy ; ary mahalana no nampihato ny hirany ny fidedadedan’ ny afo»12. Rehefa levona tanteraka ny tenan’ i Hus, dia nangonina niaraka tamin’ ny tany nisy azy teo ny lavenona, ary natsipy tao amin’ ny renirano Rhin izay nitondra azy any amin’ ny ranomasimbe. Sasapoana ireo mpanenjika azy nihevitra fa voaongany ny fahamarinana notoriny. Tsy nosaintsaininy kely akory fa ny lavenona izay navalan’ ny andro nifandimby ho any amin’ ny ranomasina dia toy ny voa niparitaka eny amin’ ny faritry ny tany rehetra, ka hitondra vokatra betsaka ho vavolombelon’ ny fahamarinana any amin’ ny tany tsy mbola fantatra akory. Ilay feo izay niteny tao amin’ ny efitra lehibe nisy ny fivoriambe fandinihan-draharaha tany Constance, dia nampita ako izay ho re mandritra ny andro ho avy 75
- Page 31 and 32: kokoa ho resy lahatra izany. Arakar
- Page 33 and 34: Tsy afaka nampitohy intsony ny fifa
- Page 35 and 36: marina sy mamindra fo sady manan-ke
- Page 37 and 38: Toko 3—Vanim- Potoana Maizina Nam
- Page 39 and 40: dia nekena hatraiza hatraiza fa ny
- Page 41 and 42: andron’ i Paoly aza. Taiza ary ov
- Page 43 and 44: mpianany tamin’ ny voalohany mana
- Page 45 and 46: ny pretra koa aza tsy nahalala izan
- Page 47 and 48: avy ao ny fahamarinana no niampita
- Page 49 and 50: ny Sabatan’ ny olona, no nijanona
- Page 51 and 52: hahavoka-javatra. Ny fahaizana mits
- Page 53 and 54: finoana marina tao amin’ ireo toe
- Page 55 and 56: ny fahamendrehan’ olombelona dia
- Page 57 and 58: novaliany fa tsy maintsy mamangy ny
- Page 59 and 60: andro noho ireo vonona koa hiaritra
- Page 61 and 62: fahaizana. Ny herin’ ny fahaizany
- Page 63 and 64: no nandà tsy handefa ny zanany tan
- Page 65 and 66: nahatongavan’ ireo taratasy anefa
- Page 67 and 68: inona na inona nihatra. Tao amin’
- Page 69 and 70: tany Roma i Wiclef hotsaraina teo a
- Page 71 and 72: Andriamanitra avy amin’ ity tsind
- Page 73 and 74: Tamin’ ny alalan’ ireo asa sora
- Page 75 and 76: tontolo izao hatolotra an-janany, n
- Page 77 and 78: tany an-tsaha, tsy nombam-panompoam
- Page 79 and 80: fivavahana; koa dia nampangain’ n
- Page 81: Nandritra ny diany, dia hitan’ i
- Page 85 and 86: ilay Tompo Andriamanitra izay nanok
- Page 87 and 88: Vaky nifofofofo indray ny haromotan
- Page 89 and 90: Taona vitsy taorian’ izany, tamin
- Page 91 and 92: nanohitra ireo fanompoam-tsampy sy
- Page 93 and 94: tao an-tranony ho any an-tsekoly ta
- Page 95 and 96: taloha. Ibid, boky 2, toko 4. Toy i
- Page 97 and 98: nandefa ny tarany hatrany amin’ n
- Page 99 and 100: ihany no afaka mamonjy ny mpanota.
- Page 101 and 102: niditra teo amin’ ny laharan’ n
- Page 103 and 104: masina, ilay hany fahefana fara-tam
- Page 105 and 106: momba anao, sy izay rehetra naneho
- Page 107 and 108: an’ i Ziona fahiny, ary avy ao no
- Page 109 and 110: . . . Fa Kristy mihitsy no melohina
- Page 111 and 112: fanoherana ny fahamarinana, mety ho
- Page 113 and 114: pelatanan’ ny Tompo ny momba izan
- Page 115 and 116: misy fahazavana vaovao namirapiratr
- Page 117 and 118: «Raha tsy tafaverina aho ary raha
- Page 119 and 120: Tsia, hoy ny amperora,«tsy maintsy
- Page 121 and 122: Ny ampitson» iny izy no niseho han
- Page 123 and 124: izany aho, dia hoekeko izay diso re
- Page 125 and 126: izy. Tsy nahitana avonavona, firehe
- Page 127 and 128: amin’ ny fahazavana noraisin’ i
- Page 129 and 130: hafaliana sy ny fiderana ny fony:
- Page 131 and 132: fahombiazana. Ny fijaliana sy ny fa
Nanohana azy ny fahasoavan’ Andriamanitra. Nameno ny fana-hiny ny fiadanan’ ny<br />
lanitra nandritra ireo herinandro nijaliany talohan’ ny didim-pitsarana farany. «Ato antranomaizina<br />
no anoratako ity taratasy ity, hoy izy tamin’ ny sakaizany. Mifatotra ny tanako<br />
ary miandry ny didim-pitsarana manameloka ahy ho faty rahampitso aho . . . Rehefa<br />
hihaona indray isika. noho ny fanampian’ i Jesosy, ao amin’ ny fiadanana kanton’ ny<br />
fiainana mandrakizay ho avy, dia ho fantatrao ny famindrampo nasehon’ Andriamanitra<br />
tamiko, ny tena nanohanany ahy marina teo anivon’ ny fakampanahy sy ny fitsapana nihatra<br />
tamiko» 9.<br />
Tao amin’ ny tranomaizina maloka nisy azy no nahitany mialoha ny fandresen’ ny<br />
finoana marina. Niverina tamin’ ny nofy tao amin’ ny fiangonan’ i Prague izy, izay toerana<br />
nitoriany ny filazantsara, ary nahita ny papa sy ireo evekany nikosoka ireo sarin’ i Kristy<br />
nataony hosodoko teny amin’ ny rindrina. «Nampahory ahy io fahitana io, hoy izy ; «nefa<br />
ny ampitson’ iny dia nahita mpanao hosodoko maro izy izay niasa namerina indray ireo sary<br />
ireo sady nataony betsaka no mazava kokoa ny lokony. Raha vao vita ny asany, dia niteny<br />
ireo mpanao hosodoko izay nohodidinin’ ny vahoaka be hoe : Avelao ho avy amin’ izay ireo<br />
papa sy eveka, tsy ho voakosony intsony ireo !» Hoy ilay Mpanavao fivavahana raha<br />
nitantara ny nofiny : «Tazoniko ho azo antoka, fa tsy ho voakosoka na oviana na oviana ny<br />
sarin’ i Kristy. Nirin’ izy ireo ny hanimba izany, nefa ho voahosodoko vaovao ao amin’ ny<br />
fo rehetra amin’ ny alalan’ ny mpitory teny tsara lavitra noho ny tenako izany» 10.<br />
Nentina farany teo anoloan’ ny fivoriam-be i Hus. Olona marobe sy mamiratra avokoa<br />
no tafavory tao ny amperora, ireo andriandahy ao amin’ ny fanjakana, ireo solombavan’ ny<br />
mpanjaka, ny kardinaly, ny eveka sy ny pretra, ary vahoaka marobe izay tonga nanatrika<br />
ilay zava-dehibe indrindra tamin’ io andro io. Tonga avy tany amin’ ny faritany kristiana<br />
rehetra ny olona mba ho vavolombelon’ ilay sorona lehibe voalohany teo amin’ ny ady<br />
maharitra natao mba ahazoana antoka ny fandresen’ ny fahafahana manaja ny feon’ ny<br />
fieritreretana.<br />
Rehefa nasaina nilaza ny fanapahan-keviny farany i Hus, dia nambarany fa laviny ny<br />
hanatsoaka ny teny nataony, ary nampifantohany tamin’ ny mpanjaka ny fijeriny maranitra,<br />
dia ilay mpanjaka izay nanao tsinontsinona tamin’ ny fomba mahamenatra ny teny nomeny,<br />
ka hoy izy hoe : «Nanapa-kevitra aho, araka ny sitrapoko malalaka, ny hiseho eto anatrehan’<br />
ity fivoriambe ity, eo ambanin’ ny fiarovana ampahibemaso sy ny teny nomen’ ny amperora<br />
manatrika etoana» 11. Boramena i Sigismond raha nitodika nankany aminy ny fijerin’ ny<br />
olona rehetra tao amin’ ny fivoriana.<br />
Rehefa avy notononina ny didim-pitsarana, dia nanomboka ny fomba fanalamboninahitra.<br />
Nampiakanjoin’ ny eveka tamin’ ny akanjo maha-pretra azy ilay gadra, ary raha<br />
nandray akanjo i Hus dia hoy izy : «Akanjo fotsy no natafy an’ i Jesosy Kristy Tompo ho<br />
fanevatevana Azy, raha nentin’ i Heroda teo anatrehan’ i Pilato lzy» 11. Raha namporisihina<br />
hanatsoaka ny teniny indray izy, dia nitodika nankany amin’ ny vahoaka ka namaly hoe :<br />
«Endrika manao ahoana ary no hibanjinako ny lanitra ? Ataoko ahoana no fijery ireo<br />
74