Leviathan dari Bangsa Bangsa_

avy ao ny fahamarinana no niampita tany Irlandes, sy tany amin’ ireo tany rehetra
manodidina ireo ka noraisina tamimpifaliana.
Rehefa nanafika an’ i Angletera ny Saxons, dia nahazo laka ny fivavahana jentilisa.
Nohamavoin’ ny mpandresy izany hoe ampianarin’ ny andevony, koa voatery nitady
fialofana tany an-tendrombohitra sy teny amin’ ny tanety midadasika tsy misy mponina ny
kristiana. Na dia takona vetivety aza ny fahazavana, dia nitohy nire-hitra ihany. Zato taona
tatý aoriana, dia namirapiratra avy tao Ecosse ka tafapaka hatrany an-tany lavitra rehetra any
ny fahazavana. Avy any Irlande i Colomba, olona tia vavaka sy ireo mpiara-miasa taminy,
izay nanangona ny mpino niparitaka tao amin’ ilay nosy mitokantokana Iona, dia nanao
foiben’ ny asa misionera izany toerana izany! Tamin’ ireny evanjelistra ireny dia nisy
mpitandrina ny Sabatan’ ny Baiboly, ary toy izany no nahatafiditra io fahamarinana io teo
amin’ ny vahoaka. Nisy sekoly natsangana tao Iona, izay namoaka misionera tsy ho any
Ecosse sy Angletera fotsiny, fa tonga hatrany Alemaina, Soisa ary hatrany Italia aza.
Nifantoka tamin’ i Angletera anefa ny mason’ i Roma ka nanapakevitra izy fa haka azy
ho eo ambanin’ ny fahefany fara-tampony. Tamin’ ny taonjato fahenina, dia nanomboka
niasa hampiova fo ireo Saxons jentilisa ny misionera nalefany. Noraisin’ ireo baribariana
miavonavona tsara izy ireo, ka nahatarika an’ arivony maro handray ny finoan’ i Roma.
Rehefa nandroso ny asa, dia nifanehatra tamin’ ireo kristiana nanana ny finoan’ ny
fiangonana voalohany ireo filoha mpitarika avy amin’ ny papa sy ireo olona niova fo
nanaraka azy. Nisy fahasamihafana nanaitra niseho. Ireto olon-tsotra manetri-tena, ary
manaraka ny Soratra Masina eo amin’ ny toetra amam-panahiny, eo amin’ ny fampianarany
sy ny fomba amam-panaony, iretsy kosa nampiseho ny finoanoam-poana, ny rentirenty sy
ny avonavon’ ny papa. Nangatahin’ ireo irak’ i Roma ireo fiangonana kristiana ireo hanaiky
ny fahefana fara-tampony ananan’ ny papa andriamanjaka. Novalian’ ny Anglisy moramora
fa sitrany ny ho tia ny olona rehetra, saingy tsy nomena zo hanana fahefana fara-tampony
amin’ ny fiangonana ny papa, koa noho izany ny fileferana amin’ ny mahasamy mpanaraka
an’ i Kristy ihany no azony atolotra azy. Nisy fanandramana niverimberina natao ahazoana
antoka ny fankatoavany an’ i Roma : nefa novalian’ ireo kristiana feno fanetren-tena
taminkafanam-po izay gaga tamin’ ny avonavon’ ireo iraka ireo, fa tsy mahalala tompo hafa
afa-tsy i Kristy izy. Niseho tamin’ izay ny tena toe-tsaina papaly. Hoy ilay filoha avy any
Roma : «Raha tsy raisinareo ho rahalahy mitondra fiadanana izahay, dia ho fahavalo
mitondra ady no horaisinareo. Raha tsy miray aminay ianareo haneho ny lalàn’ ny fiainana
amin’ ny Saxon, dia famelezana hahafaty anareo no horaisinareo aminyw» 1. Tsy vazivazy
izany fandrahonana izany. Nampiasaina ny ady, ny fiokoana sy ny fitaka hoenti-mamely
ireo vavolombelona mitaky finoana araka ny Baiboly ireo mandra-paharavan’ ireo
fiangonana tany Angletera, na nahavoatery azy hilefitra teo amin’ ny fahefan’ ny papa.
Teo amin’ ny tany ivelan’ ny fanapahan’ 1 Roma, dia nisy antokon’ ny kristiana
nandritra ny taonjato maro izay afaka tanteraka ka saiky tsy voakasiky ny faharatsiana
papaly. Voahodidin’ ny jentilisa izy ireo ary nisy fotoana izay nifindran’ ireo hevi-disony
taminy; nefa ny Baiboly no mbola noheveriny ho hany fitsipiky ny finoana, ary nekeny ny
39