Leviathan dari Bangsa Bangsa_

ary niara-dalana tamin’ izany dia nitambotsotra ny tena fiainana ara-panahy marina; tamin’
io taona io kosa dia hita nibaribary ny fisian’ ny fihemorana tampoka sy niavaka saiky tao
amin’ ny fiangonana rehetra tany Etazonia. Toa tsy nisy afaka nilaza izay tena antony fa
niharihary ny zava-misy ary namakafaka momba izany na ny gazety na ny teny amin’ ny
polipitra.
Tao amin’ ny fivorian’ ny Synoda tany Philadelphia, Andriamatoa Barnes, ilay nanoratra
hevi-teny maro ary mpitandrina tao amin’ ny anankiray tamin’ ny fiangonana lehibe tao
amin’ io tanàna io, dia nilaza fa nandritra ny roapolo taona naha-mpitandrina azy, ka
hatramin’ ny fandraisana ny fanasan’ ny Tompo farany, dia mbola tsy nanao io fanompoampivavahana
io izy, ka tsy nisy olona vaovao, maro na vitsy, niditra ho anisan’ ny fiangonana.
Fa ankehitriny kosa tsy misy fifohazana, tsy misy fiovam-po, tsy misy fitomboan’ ny
fahasoavana hita eo amin’ ny mpampianatra, ary tsy misy tonga ao amin’ ny biraony
hiresaka momba ny famonjena ny tanahiny. «Miaraka amin’ ny fandrosoan’ ny raharaha sy
ny ho avy mamirapiratry ny varotra sy ny fanaovan-taozavatra, dia mitombo koa ny toetsaina
araka izao tontolo izao.Ary toy izany amin’ ny antokompinoana
rehetra»Congregational Journal, 23 Mey, 1844.
Tamin’ ny volana Febroary tamin’ io taona io ihany, dia izao no nambaran’ ny Profesora
Finney tao amin’ ny kolejy Oberlin: «Efa zava-misy mazava ao an-tsaintsika fa ny
ankabeazan’ ny fiangonana Protestanta eto amin’ ny tanintsika, dia, na ts.y rototra na
maneho fankahalana, saika eo anoloan’ ny fanavaozana ara-panahy rehetra misy amin’ izao
fotoana izao. Misy izay maningana, nefa ankavitsiana ireny ka tsy mandiso ny filazana fa ny
ankamaroany no toy izany. Misy zavatra hafa manantitrantitra izany koa dia izao: ny tsy
ahitana na aiza na aiza hery miasa mangina hampifoha ny fiangonana. Saiky mahavoa ny
rehetra ny tsy firaihana ara-panahy, ary lalina dia lalina izany ka mampahatahotra; izany no
ambaran’ ny lahatsoratra mikasika hy ara-pivavahana eto amin’ ny tanintsika manontolo. . .
Hatraiza hatraiza ny mambran’ ny fiangonana dia lasa mpanenjidamaody, mifandray tanana
amin’ ny tsy manana an’ Andriamanitra eo amin’ ny korana itadiavam-pahafinaretana, eo
amin’ ny dihy aman-danonana isan-karazany, sns. . . Nefa aoka tsy hivalampatra amin’ io
lohahevitra mampalahelo io isika. Ampy ny porofo mihamatevina sy mavesatra, mitatao eo
amintsika, mba hanehoana mazava faamin’ ny ankapobeny dia milotongana amin’ ny fomba
mampalahelo ny fiangonana. Lasa lavitra dia lavitra ny Tompo izy, ary dia niala koa ny
Tompo».
Izao no nambaran» ny mpanoratra iray ao amin’ ny gazety (Religious Telescope) : «Tsy
mbola nahita mihitsy fitotonganana ankapobeny eo amin’ ny ara-pivavahana toy ny
ankehitriny isika. Rariny dia rariny tokoa raha mifoha ny fiangonana, ka hikaroka ny anton’
izao zava-mampahory izao; satria izay rehetra tia an’ i Ziona dia hihevitra izany ho zavamampahory.
Rehefa mby ao an-tsaina fa mihavitsy sy miha-mahalana ny fibebahana marina
etsy andaniny, ary etsy ankiiany ny toetry ny mpanota feno hasahiana sy mafy fo, dia mila
ho loa-bolana tsy nahy ny tena hoe : «Efa nanadino ny hamindra fo va Andriamanitra?» na
«efa mikatona ve ny varavarampahasoavana?»
285