Leviathan dari Bangsa Bangsa_

«Moa ve tsy nentin’ ny Tompo Jesosy tany an-danitra ny nofontsika ? hoy i Knox, ilay
Mpanavao fivavahana avy any Ekaosy, ary moa ve tsy hiverina Izy. Fantatsika fa hiverina
tokoa Izy, ary tsy ho ela». I Ridley sy Latimer, izay nahafoy ny ainy ho an’ ny fahamarinana,
dia nibanjina tamim-pinoana ny fiavian’ ny Tompo. Izao no nosoratan’ i Ridley :
«Tsy isalasalana, — inoako izany, koa dia lazaiko fa madiva hifarana ity izao tontolo izao
ity. Aoka isika hiara-miantso amin’ i Jaona, mpanompon’ Andriamanitra, amin’ ny fontsika
rehetra, amin’ i Kristy Mpamonjy hoe : «Eny, avia, Jesosy Tompo». Ibid, p. 151, 145
Hoy i Baxter : «mamiko indrindra sy maha-dibo-pifaliana ahy ny fieritreretana ny
fiavian’ ny Tompo». Richard Baxter, Worths, boky 17, p. 555. «Asan’ ny finoana sy toetry
ny olony masina ny ho tia ny fisehoany sy ny mibanjina io fanantenana mahafinaritra io.
«Satria ny fahafatesana no fahavalo farany horesena amin’ ny fitsanganan’ ny maty, dia
tokony ho hitantsika ny hafanampon’ ny mpino maniry mafy ny fiavian’ i Kristy sy
mivavaka ho amin’ izany fotoana izany izay hahatanterahan’ io fandresena feno sady farany
io». — Ibid, boky 17, p. 500. «Io no andro tokony irin’ ny mpino fatratra, sy antenainy, ary
andrasany ho fanatanterahana ny asam-panavotana azy, sy fanatontosana ny fanirian’ ny
fanahiny. «Hafaingano, Tompo ô io andro feno fitahiana io». —Ibid, boky 17, p.182, 183.
Toy izany ny fanantenan’ ny Fiangonana apostolika sy ny an’ ilay fiangonana tany an’
efitra, ary ny amin’ ireo Mpanavao fivavahana.
Tsy milaza fotsiny ny fomba sy ny anton’ ny fiavian’ i Kristy ny faminaniana fa
mampiseho koa fambara hahalalan’ ny olona ny fahakekezany. Hoy Jesosy : «Hisy
famantarana eny amin’ ny masoandro sy ny volana ary ny kintana».18 «Ny masoandro
hohamaizinina, ary ny volana-tsy haneho fahazavana, ary ny kintana hiraraka avy eny amin’
ny lanitra, ary hohozongozonina ny hery izay ao amin’ ny lanitra. Ary amin’ izay ny Zanak’
olona dia ho hita eo amin’ ny rahona amin’ ny hery lehibe sy ny voninahitra» 19. Toy izao
ny filazan’ ny mpanoratra ny Apokalypsy ny amin’ ilay famantarana voalohany mialoha ny
fiavian’ i Jesosy fanindroany : «Dia nisy horohorontany mafy; ary tonga mainty tahaka ny
lamba volon’ osy fisaonana ny masoandro, ary tonga tahaka ny ra avokoa ny volana» .20
Talohan’ ny fiandohan’ ny taonjato fahasivy ambin’ ny folo no nahitan’ ireo
vavolombelona nanatri-maso ireny famantarana ireny. Ho fanatanterahana io faminaniana
io, dia nisy ilay horohorontany mafy indrindra voarakitry ny tantara tamin’ ny taona 1755.
Na dia ny hoe «horohorontanin’ i Lisbaona»* aza no ahafantarana azy io, dia nahatratra ny
ankabeazan’ i Eoropa, Afrika, sy Amerika izany. Re tany Groeland * izany, tany India
andrefana, tany amin’ ny nosy Madera*, tany Norvezy sy tany Soeda, tany Angletera sy
tany Irlandy. Tsy latsaky ny enina tapitrisa sy efatra hetsy kilaometatra atoradroa ny faritra
tratran’ izany. Saiky nahatoraka ny tany Eoropa ny hamafin’ ny famelezana tany Afrika.
Rava ny ankabeazan’ ny tanànan’ i Alger ; ary tsy lavitra an’ i Maraoka dia nisy tanàna kely
nisy mponina valo arivo na iray alina no voatelina tanteraka. Nisy onjan-dranomasina lehibe
nanafotra ny morontsirak’ i Espaina sy Afrika ary nifaoka tanàn-dehibe sy nahatonga
faharavana be dia be.
228