Leviathan dari Bangsa Bangsa_

Toko 16—Tanin' ny Fahafahana
Niala lavitra ny fampianaran’ i Roma ireo Mpanavao fivavahana Anglisy nefa mbola
betsaka ny endrik’ izany fivavahana izany no notazoniny. Noho izany, na dia notsipahina
aza ny fahefana sy ny foto-pinoan’ i Roma, dia tsy vitsy kosa ireo fomba fanaony sy ireo
fanompoam-pivavahany no nampidirina tao amin’ ny fotoampivavahan’ ny Fiangonana
Anglikana. Nolazaina fa tsy zavatra mikasika ny feon’ ny fieritreretana ireny; fa na dia tsy
andidian’ ny Soratra Masina aza, noho izy tsy tena fototra tsy akory, sady tsy voarara
rahateo dia tsy misy maharatsy azy velively. Ny fanarahana izany dia nampihena ny
hantsana izay nampisaraka ireo fiangonana nohavaozina tamin’ i Roma, ary noantitranterina
fa hanosika ny mpiandany amin’ i Roma hanaiky ny finoana Protestanta izany.
Ho an’ ireo fatra-pitana ny nentim-paharazana sy ny mpanao marimaritra iraisana izany
fihevitra izany, dia toa naharesy lahatra. Nisy antokon’ olona hafa anefa izay tsy niray
hevitra tamin’ izany. Satria «natao tetezana hiampitana ny hantsana makadiry mampisaraka
an’ i Roma sy ny fanavaozana ara-pivavahana» ireo fomba amampanao ireo (Martyn, boky
5, p. 22), dia izany indrindra no antony mavesa-danja tsy hitanana azy ireny araka ny
fijeriny azy. Noraisiny ho toy ny mariky ny fanandevozana izay efa nanapahana azy izany,
ka dia tsy nampaharisika azy intsony ny hiverina aminy indray. Noheveriny fa naorin’
Andriamanitra tao amin’ ny teniny ny fomban’ ny fotoam-pivavahana atao ho Azy, ka tsy
manana fahafahana ny olona hanampy na hanala ireo. Ny tena niantombohan’ ny
fihemorana dia ny nitadiavana ny hameno ny fahefan’ Andriamanitra amin’ ny an’ ny
fiangonana. I Roma dia nanomboka tamin’ izay tsy noraran’ Andriamanitra ary niafara
tamin’ ny fandrarana izay nampanaovin’ Andriamanitra mazava.
Betsaka no naniry tamin-kafanam-po hiverina tamin’ ny fahadiovana sy ny fahatsorana
izay nampiavaka ny fiangonana voalohany. -Noraisiny ho toy ny tsangambaton’ ny
fanompoantsampy ny maro tamin’ ireo fomba amam-panao raikitra tao amin’ ny
Fiangonana Anglikana, ka tsy azony atao tamim-pieritreretana madio ny hiray amin’ ny
fotoam-pivavahany. Nefa satria notohanan’ ny fahefam-panjakana ny fiangonana dia tsy
nanaiky ny hisian’ ny fisaratsarahana amin’ ny fombafombany izy. Notakian’ ny lalàna ny
fanatrehana ny fanompoam-pivavahany, ary norarana ny fivoriana hanaovana fanompoampivavahana
tsy nahazoan-dalana ary fampidirana am-ponja sy fanaovana sesi-tany ary
famonoana no sazin’ izay nandika izany.
Tamin’ ny niandohan’ ny taonjato fahafito ambin’ ny folo, dia nanambara ny fanapahankeviny
ny mpanjaka vao niakatra teo amin’ ny seza fiandrianan’ i Angletera fa hataony izay
hahatonga ireo «Puritains» antoko-na mpino sarotiny fatratra tamin’ ny fandalana ny
fahadiovana ara-pitondrantena sy ny fankatoavandalàna ara-pivavahana, hanaiky hanaraka,
na. . . hiharan’ ny fampahoriana hiala amin’ ny tany, na ny mafy noho izany aza». —
George Bancroft,History of the United States of America, fizarana 1, toko 12, andininy 6.
Rehefa nohazaina, nohenjehina, sy natao am-ponja izy ireo, dia tsy hitany mazava intsony
ny fampanantenana andro tsaratsara kokoa ny amin’ ny ho avy ka betsaka no nitompo
217