Leviathan dari Bangsa Bangsa_

hifandripaka». Ary ho fanampin’ ny fahoriana nianjady hatraiza hatraiza dia rafitr’ ady izay
naharitra ela sy nahalao ny tany tamin’ ireo fanjakana lehibe tao Eoropa, ny firenena. «Efa
saiky bankirompitra ny tany sy ny fanjakana, nitaky ny karamany tsy voaloa ny tafika, tsy
nanan-kohanina ny mponina tao Parisy, ringana noho ny asan’ ny jiolahy ny faritany ary efa
saiky fongotry ny toetra tsy tan-dalàna ny filibana ny riba» (sivilizasiona).
Diso hain’ ny vahoaka loatra ny leson’ ny halozana sy ny fampahoriana izay
nampahazoto fatratra an’ i Roma ny nampianatra azy. Ela ny ela ka tonga ny andro
famaliana. Tsy ny mpanara-dia an’ i Jesosy izao no nalefa tany am-ponja sy notaritarihina
teny amin’ ny antontan-kitay fandorana velona. Efa ela no nahafatesan’ ireny na nanaovana
sesi-tany azy. Ankehitriny dia tsapan’ i Roma tsy namindra fo ny hery mahafaty eo ampelatanan’
izay nozariny hahita fahafinaretana amin’ ny fandatsahan-dra. «Ny ohatry ny
fanenjehana izay nahariharin’ ny mpitondra fivavahana tao Frantsa nandritra ny taona maro
tokoa izao dia mitsingerina aminy amin-kery mahagaga. Menan’ ny ran’ ny pretra ny
lampihazo fanapahan-doha. Ny sambo fivoin’ ny andevo sy ny tranomaizina, izay
nifatraran’ ny Huguenots teo aloha, izao dia feno an’ ireo mpanenjika azy. Nafatotra tamin’
ny dabilio sy niasa mafy nivoy izao ny mpitondra fivavahana Katolika Romana ka
nanandrana ny fampahoriana rehetra izay nampitondrainy ny fiangonany ka tsy nitsitsiny
an’ ireo «heretika» malemy fanahy». ( Jereo Fanampiny).
«Dia tonga ireo andro izay nampiharan’ ny fitsarana masiaka indrindra amin’ ny
fitsarana rehetra, ny lalàna masiaka indrindra amin’ ny lalàna rehetra; tamin’ izany dia tsy
nisy olona afaka niarahaba ny mpifanolobodirindrina taminy na nivavaka. . . ka tsy
notandindomin-doza ho voampanga nanao heloka bevava mahafaty; tamin’ izany dia
namitsaka isaky ny zoron-dalana ny mpitsikilo; tamin’ izany dia niasa naharitra sy mafy isamaraina
ny fanapahandoha; tamin’ izany dia feno hika tahaka ny sambo mpitatitra andevo
ny fonja; tamin’ izany ny tatatra fanarian-drano dia feno ra nandroadroatra nivalana ho any
amin’ ny renirano «La Seine». . . Tamin’izany raha namakivaky ny araben’ i Parisy isan’
andro ireo sariety feno olona nentina handray ny anjara ratsiny, ireo solontenam-panjakana
kosa, izay nalefan’ ny komity mpanapaka ho any amin’ ny faritany, dia nampiseho
habibiana nihoapampana tsy mbola fahita mihitsy na dia tao amin’ ny renivohitra aza.
Niadana loatra ny antsin’ ilay fitaovana famonoana raha niakatra sy nidina nanao ny asany
fandringanana. Mpigadra nilahatra lavabe no indray naripaky ny tifitra variraraka. Niniana
noloahana ny fanambanin’ ny sambo feno olona. Zary efitra ny tanànan’ i Lyon. Tany Arras
dia nolavina tsy ho an’ ny mpigadra ny indrafo amin’ ny fahafatesana haingana. Nanaraka
ny moron’ ny reniranon’ i Loire, hatreo Saumur ka hatrany amin’ ny ranomasina, dia nisy
andiana goaika sy voromahery nanao fihinanambe tamin’ ireo faty nianjaka, nifaningotra
tamin’ ny fifanorohana mahatsiravina. Tsy nisy namindrana fo na lahy na vavy, na antitra na
tanora. Anjatony ny isan’ ny tovolahy sy ny tovovavy teo amin’ ny fito ambinifolo taona
novonoin’ io fitondram-panjakana naharikoriko io. Nifanipazana tamin’ ny lefona teny
amin’ ny laharan’ ny Jacobins (antoko farany ankavia nandritra ny Tolom-piavotana
212