Leviathan dari Bangsa Bangsa_
, , , , , losifera, , , , , , , , losifera, , ,
nirona tamin’ ny filan’ ny nofo. Ny antokon’ olona ambony ratsy fitondrantena sy lozabe, ny antokon’ olona ambany nihanahantra sady tsy nanam-pahalalana, ny fanjakana sahirana ara-bola ary ny vahoaka tofoka, koa dia tsy nilaina akory ny ho mpaminany mba hahita mialoha ny fikomiana mahatsiravina nananontanona. Nahazatra ny mpanjaka ny namaly ireo fampitandremana nataon’ ny mpanolotsaina azy toy izao: «Ataovy izay hampandeha ny zavatra rehetra raha mbola velona koa aho; rehefa maty aho dia izay alehany alehany». Tsy nisy vokany ny fanehoana fa tena nilaina ny fanavaozana. Hitany ny zavatra tsy nety, nefa samy tsy nananany na ny fahasahiana na ny herim-po hoenti-misetra izany. Ny loza mahatsiravina niandry an’ i Frantsa dia tena hita taratra tao amin’ ilay valinteniny feno tsy firaharahana sy tia tena hoe : «Rehefa maty aho tsy raharahako izay hitranga !» Nanararaotra ny fahasaro-piaron’ ireo mpanjaka sy ny an’ ireo sarangan’ olona mpifehy i Roma, mba hitaona azy tamin’ ny fomba mangina hangeja ny vahoaka ao amin’ ny fanandevozana, fantany tsara mantsy fa hahaosa ny fanjakana izany ka nokasainy tamin’ io fomba io ny hamatotra ny mpifehy sy ny vahoaka ao amin’ ny fanandevozany. Ny tetika lavitr’ ezaka nataony dia nahatsinjovany fa raha tiana ny hanandevo marina ny olona, dia tsy maintsy ny fanahiny no gadraina; tsapany fa ny fomba azo antoka indrindra hisakanana azy ireo tsy ho afaka amin’ ny fanandevozana dia ny fanamboarana azy tsy ho afaka mandray fahafahana. Fahoriana mahatsiravina arivo heny noho ny fahoriana ara-nofo no vokatry ny tetika nataony, dia ny fitotonganana ara-pitondrantena. Noho ny vahoaka tsy nanana ny Baiboly sady nafoy ho tratry ny fampianarana mitory fitiavambavaka diso lalana sy fitiavantena, dia voasaron’ ny tsy fahalalana sy ny finoanoampoana izy sady tafalentika tao amin’ ny fanaovandratsy, hany ka tsy vonona velively hifehy ny tenany mihitsy. Ny vokatr’ izany rehetra izany anefa dia tena samihafa lavitra tamin’ izay nokasain’ i Roma. Tsy nitana ny sarambabembahoaka hanaiky anjamba ny fampianarany izany. fa ny vokatry ny asany kosa dia nahatonga azy ireo tsy hino ny fisian’ Andriamanitra sy ho mpikomy. Nohamavoiny ny fivavahan’ i Roma fa hafetsen’ ny pretra, hoy izy. Noraisiny ho nandray anjara tamin’ ny fampahoriana azy ny mpitondra fivavahana. Ny hany andriamanitra fantatr’ ireo hoy izy dia ny andriamanitr’ i Roma; ny fampianaran’ i Roma no hany fivavahany. Noheveriny fa vokatra ara-dalàna avy amin’ ny Baiboly ny fitiavan-karena tafahoatra tao amin’ izy ireo sy ny halozany, koa dia tsy nila izany na kely akory aza izy. Diso ny fanehoan’ i Roma ny toetra amam-panahin’ Andria-manitra ary tamin’ ny endrika tsy mahatehotia no nampisehoany ny lalàny, ary izao kosa dia samy nolavin’ ny olona na ny Baiboly na Ilay nanoratra azy. Finoana jamba ny fampianarany no efa notakiny, izay nihamboany fa araka ny Soratra Masina. Ho valin’ izany kosa, dia notsipahin’ i Voltaire (mpanoratra frantsay tamin’ ny taonjato fahavalo ambinifolo) sy ireo namany ny tenin’ Andriamanitra manontolo ka naeliny hatraiza hatraiza ny poizin’ ny tsy finoana. Efa nohosihosen’ i Roma tamin’ ny tany teo ambanin’ ny ombalahitongony vy ny vahoaka; fa ankehitriny kosa nitsipaka ny fifehezana azy rehetra ireo vahoaka alikisa, izay efa nivarilavo sy nanjary lozabe, ho setrin’ ny fanjakazakana natao taminy. Romotra izy izao mahita ny fitaka manjelanjelatra nankalazainy elabe izay ka samy niaranolaviny avokoa na ny 210
fahamarinana na ny hevi-diso ; noheveriny ho fahafahana ny filibana, ka nampibitaka ireo andevon’ ny filan-dratsy ny fahafahana novolavolain’ ny sainy. Tamin’ ny fiandohan’ ny Tolom-piavotana, dia nilefitra ny mpanjaka ka nekeny ny hananan’ ny vahoaka solontena maro an’ isa noho ny an’ ny andriana sy ny mpitondra fivavahana nitambatra. Nitongilana tany aminy izany ny lanjan’ ny fahefana; nefa tsy voaomana hampiasa izany tamim-pahamendrehana sy araka ny onony izy. Nahamay azy ny hanarina ny tsy nety izay nampahory azy ka nanapa-kevitra ny hanorina indray ny fiarahamonina izy. Feno ny fahatsiarovana mangidy ny ratsy natao taminy, izay nokotrehiny hatry ny ela, ny sain’ io vahoaka notevatevaina io, ka vonona ny hanova tanteraka ny toepahoriana izay efa tsy zakany intsony izy ary hamaly faty amin’ ireo izay noheveriny ho tompon’ antoky ny fijaliany. Nampiarin’ ireo nampahoriana ny lesona efa nianarany tamin’ ny nanjakazakana taminy ka nivadika ny rasa ka izy indray no mpanjakazaka tamin’ ireo nanjakazaka taminy. Izay nafafìn’ i Frantsa dia nojinjainy tao amin’ ny ra. Nahatsiravina ny vokatry ny fileferany teo ambany fahefan’ i Roma izay nifehy azy. Teo amin’ ny toerana izay nananganan’ i Frantsa ny antontan-kitay voalohany noho ny asa mangina nataon’ i Roma taminy, tamin’ ny fiandohan’ ny Fanavaozana ara-pivavahana, teo amin’ io toerana io no nananganan’ ny Revolisiona ny fanapahany loha voalohany. Teo amin’ ny toerana indrindra izay nandorana velona ireo maritioran’ ny finoana Protestanta voalohany tamin’ ny taonjato fahenina ambinifolo, teo koa no nanapahan-doha ireo babon’ ny vahoaka tamin’ ny taonjato fahavalo ambinifolo. Nolavin’ i Frantsa ny Filazantsara izay ho nitondra fanasitranana ho azy, ka nadanadanany ny varavarana hidiran’ ny tsy finoana sy ny faharavana. Rehefa notsipahina ny fameperan’ ny lalàn’ Andriamanitra, dia hita fa tsy afaka hanakana ny fisamontan’ ny filana ambany ao amin’ ny olona ny lalàn’ olombelona; ka nofaohin’ ny fikomiana sy ny korontana ny firenena. Nanokatra vaninandro izay lazaina ho andron’ ny Horohoro ao amin’ ny tantaran’ izao tontolo izao ny ady natao tamin’ ny Baiboly. Voaroaka tsy ho ao an-tokantrano sy tsy ho ao am-pon’ ny olona ny fiadanana sy ny fahasambarana. Nandry tsy lavo loha ny isam-batan’ olona. Izay nandresy androany dia noahiahina, nomelohina ny ampitson’ iny. Nanjaka tsy nisy ady hevitra ny herisetra sy ny filana ambany. Voatery tsy fidiny niaritra ny habibian’ ny vahoaka romotra sy maimbo ra ny mpanjaka sy ny andriana ary ny mpitondra fivavahana. Vao mainka nandranitra ny hetahetany hamaly faty ny namonoana ny mpanjaka; ary vetivety dia notapahin-doha tahaka azy koa ireo nanameloka azy ho faty. Tapaka ny hevitra fa hatao vono-moka izay rehetra noahiahina fa tsy nankasitraka ny Tolompiavotana. Hipoka ny tranomaizina, ary indray mandeha aza dia nihoatra ny roa hetsy ny isan’ ny mpigadra. Feno toe-javatra nampihoron-koditra ireo tanàndehibe tao amin’ ny fanjakana. Nifandrafy ireo antoko samy mpanohana ny Tolompiavotana, ka i Frantsa dia nanjary saha nidadasika izay nifandonan’ ny vahoaka marobe, nentanin’ ny fihetseham-po nirehitra. «Tao Parisy dia nanao sesilany ny rotaka, ka nizarazara ho antoko nifanjevo be ihany ny olona, izay toa tsy nanana tarigetra afa-tsy ny 211
- Page 167 and 168: Andriamanitra. Vetivety dia hita fa
- Page 169 and 170: tombon-tsoa azon’ ireo pretra noh
- Page 171 and 172: tokana ambaran’ ny Baiboly, ka ma
- Page 173 and 174: mpivarotra sy ny mpanao asa tanana
- Page 175 and 176: hamadika ny rahalahiny izy. Vahoaka
- Page 177 and 178: nisy «relika» malaza be dia be na
- Page 179 and 180: Fitiavana tsy hita fetra teo anatre
- Page 181 and 182: Bale, raha hitany fa nambenan’ ny
- Page 183 and 184: pahaizana mamirapiratra, ireo mpian
- Page 185 and 186: tany Holandy no niavian’ i Meuno
- Page 187 and 188: entirenty sy ny finoanoampoanan’
- Page 189 and 190: Io adihevitra io, na dia tamin’ n
- Page 191 and 192: amin’ ny mitataovovonana noho ny
- Page 193 and 194: fiainana an’ izany. Nolaviny ny z
- Page 195 and 196: amin’ ny toeran-kafa, hany ka tsy
- Page 197 and 198: fanantenana va ny fiezahako rehetra
- Page 199 and 200: Raha vao tafaorina tao amin’ ny f
- Page 201 and 202: sitrapony ! Roa taona lasa izay dia
- Page 203 and 204: tsy azo ovana ho fitsipiky ny marin
- Page 205 and 206: tsapany ny ilàny ny ran’ i Krist
- Page 207 and 208: Ny fotoana voambara eto — «roa a
- Page 209 and 210: hafatra, dia novalin’ i Farao tam
- Page 211 and 212: hazo». Ny tanin’ izy ireo dia za
- Page 213 and 214: «Ary ny mponina ambonin’ ny tany
- Page 215 and 216: pahalemana sy ny firindran’ ny fi
- Page 217: Ny filazantsara no ho afaka namaha
- Page 221 and 222: frantsay) ny menavava nosintonina a
- Page 223 and 224: feonao sy nampiandrandranao ny maso
- Page 225 and 226: Toko 16—Tanin' ny Fahafahana Nial
- Page 227 and 228: teny nataon’ ny John Robinson, mp
- Page 229 and 230: nataon’ ireo papa sy ireo fivoria
- Page 231 and 232: Notazoniny ho fototry ny finoana ny
- Page 233 and 234: Toko 17—Mpitondra Hafatry ny Mara
- Page 235 and 236: Ny fiavian’ ny Tomponao no fanant
- Page 237 and 238: Tany Espaina sy Portigaly no faran
- Page 239 and 240: fahamaizinana izao. Nivory hivavaka
- Page 241 and 242: Nilaina ny namohazana ny olona haha
- Page 243 and 244: Tamin’ ny fotoana niavian’ i Kr
- Page 245 and 246: tamin’ ireo mpitarika ny vahoaka
- Page 247 and 248: izy efatra ambinitelopolo taona ane
- Page 249 and 250: Noraisiny ny fomba nahatanterahan
- Page 251 and 252: Koa noho izany rehefa nandinika ny
- Page 253 and 254: i Jerosalema ny fitopolo herinandro
- Page 255 and 256: 27 T.K. = Ny Batisan'i Jesosy Krist
- Page 257 and 258: Raha nanomboka nandinika ny Soratra
- Page 259 and 260: Saika isan-tanàna dia nisy olona a
- Page 261 and 262: Countryman», Portland Evening Adve
- Page 263 and 264: tamin’ ny toetra tsizarizary ho s
- Page 265 and 266: nampiakarina niala taminareo ho any
- Page 267 and 268: haizina ny hanafenana amin’ ny ol
fahamarinana na ny hevi-diso ; noheveriny ho fahafahana ny filibana, ka nampibitaka ireo<br />
andevon’ ny filan-dratsy ny fahafahana novolavolain’ ny sainy.<br />
Tamin’ ny fiandohan’ ny Tolom-piavotana, dia nilefitra ny mpanjaka ka nekeny ny<br />
hananan’ ny vahoaka solontena maro an’ isa noho ny an’ ny andriana sy ny mpitondra<br />
fivavahana nitambatra. Nitongilana tany aminy izany ny lanjan’ ny fahefana; nefa tsy<br />
voaomana hampiasa izany tamim-pahamendrehana sy araka ny onony izy. Nahamay azy ny<br />
hanarina ny tsy nety izay nampahory azy ka nanapa-kevitra ny hanorina indray ny fiarahamonina<br />
izy. Feno ny fahatsiarovana mangidy ny ratsy natao taminy, izay nokotrehiny hatry<br />
ny ela, ny sain’ io vahoaka notevatevaina io, ka vonona ny hanova tanteraka ny toepahoriana<br />
izay efa tsy zakany intsony izy ary hamaly faty amin’ ireo izay noheveriny ho<br />
tompon’ antoky ny fijaliany. Nampiarin’ ireo nampahoriana ny lesona efa nianarany tamin’<br />
ny nanjakazakana taminy ka nivadika ny rasa ka izy indray no mpanjakazaka tamin’ ireo<br />
nanjakazaka taminy.<br />
Izay nafafìn’ i Frantsa dia nojinjainy tao amin’ ny ra. Nahatsiravina ny vokatry ny<br />
fileferany teo ambany fahefan’ i Roma izay nifehy azy. Teo amin’ ny toerana izay<br />
nananganan’ i Frantsa ny antontan-kitay voalohany noho ny asa mangina nataon’ i Roma<br />
taminy, tamin’ ny fiandohan’ ny Fanavaozana ara-pivavahana, teo amin’ io toerana io no<br />
nananganan’ ny Revolisiona ny fanapahany loha voalohany. Teo amin’ ny toerana indrindra<br />
izay nandorana velona ireo maritioran’ ny finoana Protestanta voalohany tamin’ ny taonjato<br />
fahenina ambinifolo, teo koa no nanapahan-doha ireo babon’ ny vahoaka tamin’ ny taonjato<br />
fahavalo ambinifolo. Nolavin’ i Frantsa ny Filazantsara izay ho nitondra fanasitranana ho<br />
azy, ka nadanadanany ny varavarana hidiran’ ny tsy finoana sy ny faharavana. Rehefa<br />
notsipahina ny fameperan’ ny lalàn’ Andriamanitra, dia hita fa tsy afaka hanakana ny<br />
fisamontan’ ny filana ambany ao amin’ ny olona ny lalàn’ olombelona; ka nofaohin’ ny<br />
fikomiana sy ny korontana ny firenena. Nanokatra vaninandro izay lazaina ho andron’ ny<br />
Horohoro ao amin’ ny tantaran’ izao tontolo izao ny ady natao tamin’ ny Baiboly. Voaroaka<br />
tsy ho ao an-tokantrano sy tsy ho ao am-pon’ ny olona ny fiadanana sy ny fahasambarana.<br />
Nandry tsy lavo loha ny isam-batan’ olona. Izay nandresy androany dia noahiahina,<br />
nomelohina ny ampitson’ iny. Nanjaka tsy nisy ady hevitra ny herisetra sy ny filana<br />
ambany.<br />
Voatery tsy fidiny niaritra ny habibian’ ny vahoaka romotra sy maimbo ra ny mpanjaka<br />
sy ny andriana ary ny mpitondra fivavahana. Vao mainka nandranitra ny hetahetany hamaly<br />
faty ny namonoana ny mpanjaka; ary vetivety dia notapahin-doha tahaka azy koa ireo<br />
nanameloka azy ho faty. Tapaka ny hevitra fa hatao vono-moka izay rehetra noahiahina fa<br />
tsy nankasitraka ny Tolompiavotana. Hipoka ny tranomaizina, ary indray mandeha aza dia<br />
nihoatra ny roa hetsy ny isan’ ny mpigadra. Feno toe-javatra nampihoron-koditra ireo tanàndehibe<br />
tao amin’ ny fanjakana. Nifandrafy ireo antoko samy mpanohana ny Tolompiavotana,<br />
ka i Frantsa dia nanjary saha nidadasika izay nifandonan’ ny vahoaka marobe,<br />
nentanin’ ny fihetseham-po nirehitra. «Tao Parisy dia nanao sesilany ny rotaka, ka<br />
nizarazara ho antoko nifanjevo be ihany ny olona, izay toa tsy nanana tarigetra afa-tsy ny<br />
211