Leviathan dari Bangsa Bangsa_

nirona tamin’ ny filan’ ny nofo. Ny antokon’ olona ambony ratsy fitondrantena sy lozabe,
ny antokon’ olona ambany nihanahantra sady tsy nanam-pahalalana, ny fanjakana sahirana
ara-bola ary ny vahoaka tofoka, koa dia tsy nilaina akory ny ho mpaminany mba hahita
mialoha ny fikomiana mahatsiravina nananontanona. Nahazatra ny mpanjaka ny namaly
ireo fampitandremana nataon’ ny mpanolotsaina azy toy izao: «Ataovy izay hampandeha ny
zavatra rehetra raha mbola velona koa aho; rehefa maty aho dia izay alehany alehany». Tsy
nisy vokany ny fanehoana fa tena nilaina ny fanavaozana. Hitany ny zavatra tsy nety, nefa
samy tsy nananany na ny fahasahiana na ny herim-po hoenti-misetra izany. Ny loza
mahatsiravina niandry an’ i Frantsa dia tena hita taratra tao amin’ ilay valinteniny feno tsy
firaharahana sy tia tena hoe : «Rehefa maty aho tsy raharahako izay hitranga !»
Nanararaotra ny fahasaro-piaron’ ireo mpanjaka sy ny an’ ireo sarangan’ olona mpifehy i
Roma, mba hitaona azy tamin’ ny fomba mangina hangeja ny vahoaka ao amin’ ny
fanandevozana, fantany tsara mantsy fa hahaosa ny fanjakana izany ka nokasainy tamin’ io
fomba io ny hamatotra ny mpifehy sy ny vahoaka ao amin’ ny fanandevozany. Ny tetika
lavitr’ ezaka nataony dia nahatsinjovany fa raha tiana ny hanandevo marina ny olona, dia tsy
maintsy ny fanahiny no gadraina; tsapany fa ny fomba azo antoka indrindra hisakanana azy
ireo tsy ho afaka amin’ ny fanandevozana dia ny fanamboarana azy tsy ho afaka mandray
fahafahana. Fahoriana mahatsiravina arivo heny noho ny fahoriana ara-nofo no vokatry ny
tetika nataony, dia ny fitotonganana ara-pitondrantena. Noho ny vahoaka tsy nanana ny
Baiboly sady nafoy ho tratry ny fampianarana mitory fitiavambavaka diso lalana sy fitiavantena,
dia voasaron’ ny tsy fahalalana sy ny finoanoampoana izy sady tafalentika tao amin’
ny fanaovandratsy, hany ka tsy vonona velively hifehy ny tenany mihitsy.
Ny vokatr’ izany rehetra izany anefa dia tena samihafa lavitra tamin’ izay nokasain’ i
Roma. Tsy nitana ny sarambabembahoaka hanaiky anjamba ny fampianarany izany. fa ny
vokatry ny asany kosa dia nahatonga azy ireo tsy hino ny fisian’ Andriamanitra sy ho
mpikomy. Nohamavoiny ny fivavahan’ i Roma fa hafetsen’ ny pretra, hoy izy. Noraisiny ho
nandray anjara tamin’ ny fampahoriana azy ny mpitondra fivavahana. Ny hany
andriamanitra fantatr’ ireo hoy izy dia ny andriamanitr’ i Roma; ny fampianaran’ i Roma no
hany fivavahany. Noheveriny fa vokatra ara-dalàna avy amin’ ny Baiboly ny fitiavan-karena
tafahoatra tao amin’ izy ireo sy ny halozany, koa dia tsy nila izany na kely akory aza izy.
Diso ny fanehoan’ i Roma ny toetra amam-panahin’ Andria-manitra ary tamin’ ny
endrika tsy mahatehotia no nampisehoany ny lalàny, ary izao kosa dia samy nolavin’ ny
olona na ny Baiboly na Ilay nanoratra azy. Finoana jamba ny fampianarany no efa notakiny,
izay nihamboany fa araka ny Soratra Masina. Ho valin’ izany kosa, dia notsipahin’ i
Voltaire (mpanoratra frantsay tamin’ ny taonjato fahavalo ambinifolo) sy ireo namany ny
tenin’ Andriamanitra manontolo ka naeliny hatraiza hatraiza ny poizin’ ny tsy finoana. Efa
nohosihosen’ i Roma tamin’ ny tany teo ambanin’ ny ombalahitongony vy ny vahoaka; fa
ankehitriny kosa nitsipaka ny fifehezana azy rehetra ireo vahoaka alikisa, izay efa nivarilavo
sy nanjary lozabe, ho setrin’ ny fanjakazakana natao taminy. Romotra izy izao mahita ny
fitaka manjelanjelatra nankalazainy elabe izay ka samy niaranolaviny avokoa na ny
210