Leviathan dari Bangsa Bangsa_
, , , , , losifera, , , , , , , , losifera, , ,
nadrodroka tao amin’ ny efitra etin’ ny fonja. An’ arivoarivony no nandositra namonjy ny ainy ary nitohy izany nandritra ny dimampolo amby roan-jato taona, taty aorian’ ny niantombohan’ ny Reformasiona. «Saiky tsy nisy mihitsy taranaka frantsay nandritra io fotoana lavabe io izay tsy nahita maso ny mpanaraka ny filazantsara nando-sitra ny haromotana vokatry ny fahaverezantsain’ ny mpanenjika azy, ary nanaraka azy ireo tamin’ izany, ny fahaizany, ny hakingany, ny zotom-po hiasa, ny filaminana, izay nampiavaka azy ireo indrindra, araka ny fahita mazanaka nentiny nampanankarena ny tany nahitany fialofana. Ary arakaraka ny namenoany ny tany hafa tamin’ ireo fanomezana sarobidy ireo, no nanabangany ny taniny tsy hanana izany. Raha toa ka voatana tao Frantsa avokoa izay rehetra nentina niala tao; raha ohatra ka nentina nanolokoloana ny taniny ny fahaizana momba ny taozavatra hita teo amin’ izay natao sesi-tany nandritra ireo telon-jato taona ireo; raha toa ka nampiasaina hanatsarana ny trano fanaovan-taozavatra ny hakingana nananany nandritra ireo telon-jato taona ireo; raha nampiasaina hanatsarana haisoratra sy hanolokoloana ny siansa ary ny saina mahaforon-javatra sy mahakarakara; raha toa ka nitarika ny fiheveran-draharahampanjakana tany Frantsa ny fahendren’ izy ireo, ny herim-pony, ny ady nikatrohany, ny fandalany ny rariny namolavola ny lalàny, ary ny fivavahan’ ny Baiboly nanatanjaka ny saina sy nifehy ny feon’ ny fieritreretan’ ny vahoaka, dia voninahitra manao ahoana ankehitriny no ho nampamirapiratra an’ i Frantsa! Ho firenena lehibe, — mandroso sy sambatra — ary tonga ohatra — ho an’ ny firenena izy! «Nefa noho ny hafanam-po tafahoatra nenti-nanaraka Fivavahana diso lalana izay nahatonga hajambana tsy azo nivalozana, dia noroahina niala tamin’ ny taniny izay rehetra nampianatra ny toetra tsara, izay rehetra niaro ny filaminana, izay rehetra tena nanohana marina ny seza fiandrianana; hoy izy tamin’ ny olona izay nety nahatonga ny tanindrazany ho «rehareha sy tabiha» eto an-tany: Fidio izay tianao, na ho dorana velona ianao na hatao sesi-tany. Farany dia rava tanteraka ny fanjakana; tsy nisy intsony ny olona horarana tsy hanaraka ny feon’ ny fieritreretany; tsy nisy intsony mpivavaka hotaritarihina hodorana velona; tsy nisy intsony tia tanindrazana hohazaina sy horoahina» Wylie, boky 13, toko 20. Koa dia izany no vokatra mahatsiravin’ ny Tolom-piavotana sy ny horohoro naterany. «Rehefa lasa ny Huguenots dia nisy fitotonganana tamin’ ny ankapobeny nanjo an’ i Frantsa. Nikororosy fahana ireo tanàndehibe nisy taozavatra niroborobo; niverina tamin’ ny naha-tany lava volo azy ny faritra nahavokatra; fahadontoana ara-tsaina sy fihemorana arapitondrantena no nandimby ny fotoana nisian’ ny fandrosoana nahatalanjona. Nanjary toeram-piantrana midadasika i Parisy, ary araka ny vinavina, tamin’ ny fotoana nipoahan’ ny Tolom-piavotana, dia mahantra roa hetsy no nangata-piantrana tamin’ ny mpanjaka. Ny Zezoita ihany no niroborobo teo amin’ ny firenena niharava, ary nifehy tamin’ ny fanjakazakana nampihorohoro ny fiangonana, ny sekoly, ny fonja sy ny sambo fivoin’ ny andevo izy ireo». 208
Ny filazantsara no ho afaka namaha ireo olana ara-politika sy ara-piaraha-monina tany Frantsa izay nahavàka ny hakingan’ ny mpitondra fivavahana teo aminy, ny mpanjakany sy ny mpanao lalàna, ka nony farany dia nampiroboka ny firenena tao amin’ ny korontana sy ny faharavana. Noho ny fanapahan’ i Roma anefa dia hadinon’ ny vahoaka ny lesona feno fítahian’ ny fahafoizan-tena sy ny fitiavana tsy nitady ny azy nomen’ ny Mpamonjy. Efa voatarika lavitry ny fampiharana ny fahafoizan-tena hanaovana soa ho an’ ny hafa izy. Ny manankarena dia tsy voateniteny tamin’ ny fampijaliany ny mahantra, ny mahantra tsy nisy nanampy teo amin’ ny fanandevozana azy sy teo amin’ ny fitotonganany. Nihanivandravandra hatrany sy nangeja bebe kokoa ny fitiavantenan’ ny mpanankarena sy ny nanampahefana. Nanjary famoretana nanosihosy ny tantsaha ny fitsiriritana sy ny fitondrantena maloton’ ny andriana nandritra ny taonjato maro. Ny manankarena nanao ny tsy mety tamin’ ny mahantra, ary ny mahantra nankahala ny manankarena. Tany amin’ ny faritany maro dia ny andriana no tompon’ ny tany ary ny mpiasa dia mpanofa fotsiny; nananan’ ny tompon-tany fahefana tanteraka izy ireo ary voatery nilefitra tamin’ ny fitakiana nihoapampana nataony. Ny enta-mavesatry ny fanohanana ny fìangonana sy ny fanjakana dia nianjady tamin’ ny sarangan’ olona antonontonona sy ambany izay nandoa ny hetra mavesatra ho an’ ny fanjakana sy ny mpitondra fivavahana. «Noraisina ho lalàna faratampony izay tian’ ny andriana; na maty noana aza ny mpamboly sy ny mpiompy, dia tsy noraharahain’ ny mpampijaly azy izany na dia kely akory aza. . . Voatery hihevitra ny tombon-tsoa samirerin’ ny tompon-tany ny vahoaka isaky ny mihetsika. Fiainana mifototra amin’ ny asa tsy an-kijanona sy fahoriana tsy misy fiatoana ny fiainan’ ny mpamboly ; nohamavoina sy tsy nohajaina ny fitarainany raha sahy nitaraina izy ireo. Nanome rariny mandrakariva ny andriana izay nanana ady tamin’ ny tantsaha ny fìtsarana; nalaza ratsy tamin’ ny fandraisana kolikoly ny mpitsara; ary ny haitraitran’ ireo taranak’ andriana, na dia izay bitika indrindra aza, dia nanan-kery toy ny lalàna, noho io fahalovana nahenika hatraiza hatraiza io. Ny amin’ ireo hetra izay nalaina an-keriny tamin’ ny sarambabembahoaka, na izay nalain’ ireo tremalahy teo amin’ izao tontolo izao, na izay nalain’ ireo mpitondra fivavahana, dia zara raha mby tao amin’ ny tahirin’ ny mpanjaka’ ny antsasany na tao amin’ ny tahirin’ ny fiangonana; ny sisa dia nolanilaniana foana tamin’ ny fanaranampon’ ny filàna. Ary ny olona izay nampahantra toy izany ny namany dia afaka tamin’ ny hetra, ary nanana zo handray ny karamampanjakana rehetra araka ny lalàna na araka ny fanao raikitra. Sahabo ho dimy alina sy iray hetsy ireo olona nahazo tombon-tsoa ary mba hanomezana fahafaham-po azy ireo, dia voaheloka ho amin’ ny fiainana tsy misy fanantenana sady mahamenatra ny olona antapitrisany». (Jereo Fanampiny). Nanaram-po tamin’ ny fiainana mirentirenty sy feno fahalotoana ny tao an-dapa. Kely ny fifampitokisana nisy tamin’ ny vahoaka sy ireo mpifehy azy. Narahim-piahiahiana ny fepetra rehetra noraisin’ ny fitondram-panjakana fa toa misy tetika ratsy sady mitory fitiavan-tena ihany. Nandritra ny dimam-polo taona mahery talohan’ ny Tolompiavotana dia Louis faha XV no teo amin’ ny seza fiandrianana, izay mpanjaka niavaka indrindra, na dia tamin’ ireo andro efa tsy tsara ireo aza, tamin’ ny toetrany nitsilamodamoka, tia lalao sy 209
- Page 165 and 166: tamin’ izany, raha nahatsapa fa m
- Page 167 and 168: Andriamanitra. Vetivety dia hita fa
- Page 169 and 170: tombon-tsoa azon’ ireo pretra noh
- Page 171 and 172: tokana ambaran’ ny Baiboly, ka ma
- Page 173 and 174: mpivarotra sy ny mpanao asa tanana
- Page 175 and 176: hamadika ny rahalahiny izy. Vahoaka
- Page 177 and 178: nisy «relika» malaza be dia be na
- Page 179 and 180: Fitiavana tsy hita fetra teo anatre
- Page 181 and 182: Bale, raha hitany fa nambenan’ ny
- Page 183 and 184: pahaizana mamirapiratra, ireo mpian
- Page 185 and 186: tany Holandy no niavian’ i Meuno
- Page 187 and 188: entirenty sy ny finoanoampoanan’
- Page 189 and 190: Io adihevitra io, na dia tamin’ n
- Page 191 and 192: amin’ ny mitataovovonana noho ny
- Page 193 and 194: fiainana an’ izany. Nolaviny ny z
- Page 195 and 196: amin’ ny toeran-kafa, hany ka tsy
- Page 197 and 198: fanantenana va ny fiezahako rehetra
- Page 199 and 200: Raha vao tafaorina tao amin’ ny f
- Page 201 and 202: sitrapony ! Roa taona lasa izay dia
- Page 203 and 204: tsy azo ovana ho fitsipiky ny marin
- Page 205 and 206: tsapany ny ilàny ny ran’ i Krist
- Page 207 and 208: Ny fotoana voambara eto — «roa a
- Page 209 and 210: hafatra, dia novalin’ i Farao tam
- Page 211 and 212: hazo». Ny tanin’ izy ireo dia za
- Page 213 and 214: «Ary ny mponina ambonin’ ny tany
- Page 215: pahalemana sy ny firindran’ ny fi
- Page 219 and 220: fahamarinana na ny hevi-diso ; nohe
- Page 221 and 222: frantsay) ny menavava nosintonina a
- Page 223 and 224: feonao sy nampiandrandranao ny maso
- Page 225 and 226: Toko 16—Tanin' ny Fahafahana Nial
- Page 227 and 228: teny nataon’ ny John Robinson, mp
- Page 229 and 230: nataon’ ireo papa sy ireo fivoria
- Page 231 and 232: Notazoniny ho fototry ny finoana ny
- Page 233 and 234: Toko 17—Mpitondra Hafatry ny Mara
- Page 235 and 236: Ny fiavian’ ny Tomponao no fanant
- Page 237 and 238: Tany Espaina sy Portigaly no faran
- Page 239 and 240: fahamaizinana izao. Nivory hivavaka
- Page 241 and 242: Nilaina ny namohazana ny olona haha
- Page 243 and 244: Tamin’ ny fotoana niavian’ i Kr
- Page 245 and 246: tamin’ ireo mpitarika ny vahoaka
- Page 247 and 248: izy efatra ambinitelopolo taona ane
- Page 249 and 250: Noraisiny ny fomba nahatanterahan
- Page 251 and 252: Koa noho izany rehefa nandinika ny
- Page 253 and 254: i Jerosalema ny fitopolo herinandro
- Page 255 and 256: 27 T.K. = Ny Batisan'i Jesosy Krist
- Page 257 and 258: Raha nanomboka nandinika ny Soratra
- Page 259 and 260: Saika isan-tanàna dia nisy olona a
- Page 261 and 262: Countryman», Portland Evening Adve
- Page 263 and 264: tamin’ ny toetra tsizarizary ho s
- Page 265 and 266: nampiakarina niala taminareo ho any
nadrodroka tao amin’ ny efitra etin’ ny fonja. An’ arivoarivony no nandositra namonjy ny<br />
ainy ary nitohy izany nandritra ny dimampolo amby roan-jato taona, taty aorian’ ny<br />
niantombohan’ ny Reformasiona.<br />
«Saiky tsy nisy mihitsy taranaka frantsay nandritra io fotoana lavabe io izay tsy nahita<br />
maso ny mpanaraka ny filazantsara nando-sitra ny haromotana vokatry ny fahaverezantsain’<br />
ny mpanenjika azy, ary nanaraka azy ireo tamin’ izany, ny fahaizany, ny hakingany,<br />
ny zotom-po hiasa, ny filaminana, izay nampiavaka azy ireo indrindra, araka ny fahita<br />
mazanaka nentiny nampanankarena ny tany nahitany fialofana. Ary arakaraka ny<br />
namenoany ny tany hafa tamin’ ireo fanomezana sarobidy ireo, no nanabangany ny taniny<br />
tsy hanana izany. Raha toa ka voatana tao Frantsa avokoa izay rehetra nentina niala tao; raha<br />
ohatra ka nentina nanolokoloana ny taniny ny fahaizana momba ny taozavatra hita teo amin’<br />
izay natao sesi-tany nandritra ireo telon-jato taona ireo; raha toa ka nampiasaina hanatsarana<br />
ny trano fanaovan-taozavatra ny hakingana nananany nandritra ireo telon-jato taona ireo;<br />
raha nampiasaina hanatsarana haisoratra sy hanolokoloana ny siansa ary ny saina<br />
mahaforon-javatra sy mahakarakara; raha toa ka nitarika ny fiheveran-draharahampanjakana<br />
tany Frantsa ny fahendren’ izy ireo, ny herim-pony, ny ady nikatrohany, ny fandalany ny<br />
rariny namolavola ny lalàny, ary ny fivavahan’ ny Baiboly nanatanjaka ny saina sy nifehy<br />
ny feon’ ny fieritreretan’ ny vahoaka, dia voninahitra manao ahoana ankehitriny no ho<br />
nampamirapiratra an’ i Frantsa! Ho firenena lehibe, — mandroso sy sambatra — ary tonga<br />
ohatra — ho an’ ny firenena izy!<br />
«Nefa noho ny hafanam-po tafahoatra nenti-nanaraka Fivavahana diso lalana izay<br />
nahatonga hajambana tsy azo nivalozana, dia noroahina niala tamin’ ny taniny izay rehetra<br />
nampianatra ny toetra tsara, izay rehetra niaro ny filaminana, izay rehetra tena nanohana<br />
marina ny seza fiandrianana; hoy izy tamin’ ny olona izay nety nahatonga ny tanindrazany<br />
ho «rehareha sy tabiha» eto an-tany: Fidio izay tianao, na ho dorana velona ianao na hatao<br />
sesi-tany. Farany dia rava tanteraka ny fanjakana; tsy nisy intsony ny olona horarana tsy<br />
hanaraka ny feon’ ny fieritreretany; tsy nisy intsony mpivavaka hotaritarihina hodorana<br />
velona; tsy nisy intsony tia tanindrazana hohazaina sy horoahina» Wylie, boky 13, toko 20.<br />
Koa dia izany no vokatra mahatsiravin’ ny Tolom-piavotana sy ny horohoro naterany.<br />
«Rehefa lasa ny Huguenots dia nisy fitotonganana tamin’ ny ankapobeny nanjo an’ i<br />
Frantsa. Nikororosy fahana ireo tanàndehibe nisy taozavatra niroborobo; niverina tamin’ ny<br />
naha-tany lava volo azy ny faritra nahavokatra; fahadontoana ara-tsaina sy fihemorana arapitondrantena<br />
no nandimby ny fotoana nisian’ ny fandrosoana nahatalanjona. Nanjary<br />
toeram-piantrana midadasika i Parisy, ary araka ny vinavina, tamin’ ny fotoana nipoahan’<br />
ny Tolom-piavotana, dia mahantra roa hetsy no nangata-piantrana tamin’ ny mpanjaka. Ny<br />
Zezoita ihany no niroborobo teo amin’ ny firenena niharava, ary nifehy tamin’ ny<br />
fanjakazakana nampihorohoro ny fiangonana, ny sekoly, ny fonja sy ny sambo fivoin’ ny<br />
andevo izy ireo».<br />
208
Change language