Leviathan dari Bangsa Bangsa_

Hoy ilay mpandaha-teny raha nanolotra ny fivavahana amin’ ny Saina: «Ry mpanao
lalàna! Niala mba hanome toerana ny fisainana mazava ny fitompoana tamin’ ny hevipoana.
Tsy nahazaka ny famirapiratry ny hazavana ny masony didy. Androany dia vahoaka
marobe no tafavory eto amin’ ireto adohalambo marani-doha (gothiques) ireto, izay
voalohany izao no nampanakoako ny fahamarinana. Teto ny vahoaka frantsay no nankalaza
ny hany fivavahana marina — dia ny Fivavahana amin’ ny Fahafahana, ananan’ ny Saina
mazava. Teto isika no nirary fahombiazana ho an’ ny fiadian’ ny Repoblikana. Teto no
navelantsika ireo sampy tsy misy aina ka natakalontsika ny Saina, natakalontsika ity sary
manan’ aina ity, dia ny sangan’ asan’ ny zava-boaary». M. A. Thiers.History of the French
Revolution, boky 2, p. 370, 371.
Rehefa nentina tao amin’ ny «Convention» ilay andriamanibavy, dia noraisin’ ny
mpandaha-teny ny tanany ary nitodika tany amin’ ny mpivory izy nanao hoe: «Ry
olombelona mety maty, aza mangovitra intsony eo anatrehan’ ny varatra tsy manan-kerin’
Ilay Andriamanitra Izay noforonin’ ny tahotrareo. Hatramin’ izao dia aza manaiky
andriamanitra hafa intsony afa-tsy ny Saina. Atolotra anareo ny sariny mendrika sy madio
indrindra; raha tsy maintsy manana sampy ianareo, dia amin’ ny toy io ihany anaovana
sorona. . . O, ry Voalin’ ny Saina mahiratra, mihintsàna eo anatrehan’ ny Antenimiera
henikajan’ ny Fahafahana!
Ilay andriamanibavy, rehefa avy norohan’ ny filoha, dia nakarina tao amin’ny fiara kanto
indrindra, ary notarihina, teo anivon’ ny vahoaka marobe, ho any amin’ ny katedraly Notre-
Dame, mba handray ny toeran’ Andriamanitra. Nasandratra teo amin’ ny alitara ambony izy
tao, ka nivavahan’ izay rehetra nanatrika tao». Alison, boky 1, toko 10.
Tsy ela taoriana, dia nisy fandoroana ampahibemaso ny Baiboly nanaraka izany. Indray
mandeha dia niditra tao amin’ ny antenimieran’ ny tanàna ny «Fikambanam-bahoaka
momba ny Rakitry ny ela», nihoraka hoe: «Ho ela velona anie ny Saina!» sady nitondra
hazo lava nisy ny sisa tsy may tamin’ ny boky maro teny an-tendrony, anisan’ izany ny
boky fivavahana, ny boky fanaovan-damesa, ny Testamenta Taloha sy ny Vaovao, izay
«nanonitra tao amin’ ny afo midedadeda», hoy ny filoha «ny fahadalana rehetra
nampanaoviny ny taranak’ olombelona» Journal of Paris’, 1793, Laharana 318, voalazan’ i
Buchez Roux, Collection of Parliamentary History, boky 30, 200, 201.
Ny fahefana papaly no nanomboka ny asa izay notanterahin’ ny tsy finoana ny fisian’
Andriamanitra. Ny tetika nataon’ i Roma no nampisy ireo toe-javatra teo amin’ ny fiarahamonina,
ny politika sy ny fivavahana, izay nampirimorimo ny faharavan’ i Frantsa. Raha
nitantara ireo zavatra naharikoriko niseho nandritra ny Tolompiavotana ny mpanoratra
samihafa, dia nilaza fa ny mpanjaka teo amin’ ny seza fiandrianana sy ny eglizy no tompon’
ny antoka tamin’ ireo fihetsika nihoapampana ireo (Jereo Fanampiny). Raha ny tena marina,
dia ny eglizy no tompon’ ny antoka. Ny fahefana papaly no nanampoizina ny sain’ ireo
mpanjaka hanohitra ny Fanavaozana ara-pivavahana izay noraisina ho fahavalon’ ny
satroboninahitry ny mpanjaka, ho mpampisara-bazana izay mety hampidi-doza ny fandriam-
206