Leviathan dari Bangsa Bangsa_
, , , , , losifera, , , , , , , , losifera, , ,
fahavalo niezaka sy niasa mafy nahita izay fomba mety indrindra hanapotehina izay mendripiderana, feno fahasoavana sy maharitra ao amin’ ny fiainan-tokantrano, ary hahazo antoka hiaraka amin’ izany koa fa haharitra amin’ ny taranaka mifandimby ny fahavoazana nokendreny hoforonina, dia tsy ho afaka namolavola drafitra nahomby kokoa noho ny fanaovana tsinontsinona ny fanambadiana izy. . . I Sophie Arnoult, izay mpilalao andampihazo nalaza tamin’ ny hatsikana fanaony, dia nilaza ny fanambadiana repoblikana ho fanamasinana ny fijangajangana» — Scott, boky 1, toko 17. «Tao koa no nanomboana ny Tompontsika». Tanterak’ i Frantsa koa io filazana voasoritra mazava ataon’ ny faminaniana io. Tsy nisy tany nanehoana tamin’ ny fomba nanaitra kokoa ny teo-tsain’ ny fandrafiana an’ i Kristy. Tsy nisy tany nisetran’ ny fahamarinana fanoherana mangidy sy feno habibiana toy ny tao. Tamin’ ny fanenjehana nampiharin’ i Frantsa tamin’ ireo mpitory ny filazantsara, dia nanombo an’ i Kristy izy teo amin’ ny tenan’ ireo mpianany. Nandritra ireo taonjato maro nifandimby no nandatsahana ny ran’ ny olona masina. Raha nahafoy ny ainy ny Vaudois tany amin’ ny tendrombohitr’ i Piémont «noho ny tenin’ Andriamanitra sy ny filazana an’ i Jesosy Kristy» dia nisy fijoroana ho vavolombelon’ny fahamarinana toy izany koa nataon’ ireo rahalahiny Albigeois tany Frantsa. Tamin’ ny andron’ ny Reformasiona dia novonoina tamin’ ny alalan’ ny fampijaliana mahatsiravina ny mpanaraka izany. Ny mpanjaka sy ny andriandahy, ny andriambavy sy ny tovovavy meva, ireo tabiha sy reharehan’ ny firenena dia samy nanao ho toy ny hanim-py ny fijereny ny fialan’ ain’ ny maritioran’ i Jesosy. Ireo Fluguenots be herim-po, izay niady mafy ho an’ izay ataon’ ny fon’ olombelona ho masina indrindra, dia nandraraka ny rany teo amin’ ny saha fiadiana. Nesorina tsy ho ao ambany fiarovan’ ny lalàna nirehetan’ ny ady mangotraka maro, ny Protestanta notambazam-bola be izay nahafaty ny ainy, ary nohazaina tahaka ny bibi-dia izy ireo. Ilay «Fiangonana tany an-efitra», dia ireo olom-bitsy taranaka navelan’ ireo Kristiana tany aloha, izay mbola tafajanona tany Frantsa tamin’ ny taonjato fahavaloambinifolo, ary niery tany amin’ ireo tendrombohitra tany atsimo, dia mbola nankamamy fatratra ny finoan’ ireo razany. Raha nandeha tamim-pahasahisahiana hivory amin’ ny alina tany an-tehezantendrombohitra izy ireo na tany an-tanety mangina, dia nohazain’ ireo miaramila mpanenjika ka notaritarihiny ho amin’ ny fanandevozana nandritra ‘ ny fiainany hivoy sambo. Ny mendrika indrindra, sy ambony toetra ary ireo namirapiratra indrindra teo amin’ ny ara-tsaina tamin’ ny Frantsay, dia nogadrana tao anatin’ ny fampijaliana nampangirifiry loatra niaraka tamin’ ny mpangalatra sy ny mpamono olona. (Jereo Wylie, boky 22, toko 6.) «Ny sasany kosa, izay toa mba namindrana fo kokoa dia notifirina amin’ izao, tsy ampiadiana ary tsy nanampiaro, raha teo am-pandohalehana nivavaka. An-jatony ny zokiolona, ny vehivavy tsy afaka niaro tena sy ny zaza tsy manan-tsiny no nilaozana niampantrampatra teo amin’ ny toerana nivoriany ny fatiny. Raha nisy olona namakivaky ny tehezantendrombohitra na ny ala, izay toeram-pivoriana nahazatra azy, dia mazàna fahita isaky ny in-efatra mandingana, fatin’ olona nitsitra teny amin’ ny bozaka, sy nihantona teny amin’ ny 202
hazo». Ny tanin’ izy ireo dia zary efitra midadasika sy mahonena noho ny nafitsoky ny sabatra, ny famaky sy ny antontan-kitay; «Tsy andro nanjakan’ ny fahamaizinana no nanaovana ireny habibiana ireny, fa tamin’ ny andro mamirapiratra nanjakan’ i Louis faha XIV. Nokolokoloina ny siansa tamin’ izany, nanorobona ny haisoratra; olona nahita fianarana sy nahay nandaha-teny no mpitondra fivavahana tao amin’ ny lapan’ ny mpanjaka sy tao an-drenivohitra, sady olona niseho nankamamy fatratra ny fahasoavan’ ny fahalemem-panahy sy ny fanaovan-tsoa».Ibid, boky 22; toko 7. Nefa ny maizina indrindra ao amin’ ny boky maizina firaketana ny heloka bevava, ny nampihoron-koditra indrindra amin’ ireo asan’ ny demonia rehetra tamin’ ireo taonjato nampivarahontsana ireo, dia ny fandripahana ain’ olona tamin’ ny Saint-Barthélemy. Mbola mampitsangam-bolo an’ izao tontolo izao mandrak’ androany ny fahatsiarovana ny toejavatra mahatsiravina niseho tamin’ iny famonoan’ olona nitory hakanosana sy habibiana tsy roa aman-tany iny. Noho ny fampirisihin’ ireo pretran’ i Roma sy ireo mpitondra fivavahana ambony dia niseho ho nankasitraka an’ io asa mahavoafady io ny mpanjakan’ i Frantsa. Feon-dakolosy naneno tao anatin’ ny alina mangina no famantarana ny fiandohan’ ny famonoana. An’ arivony ny Protestanta, natory fehizay tany an-tokantranony, natoky ny teny nomen’ ny mpanjakany, no notaritarihina navoaka tsy nisy fampilazana mialoha ary naringana tsy nisy indra-fo. Tahaka an’ i Kristy izay mpitarika tsy hita maso ny vahoakany niala ny fanandevozana tany Egypta, dia toy izany koa i Satana no mpitarika tsy hita maso an’ ireo olom-peheziny teo amin’ ity asa mahatsiravina nampitombo isa ny maritiora ity. Nitohy nandritra ny hafitoana ny famonoana tao Parisy, ka ny hateloana voalohany tamin’ ny haromotana tsy takatry ny saina. Ary tsy tao amin’ io tanàndehibe io ihany, fa araka ny baiko manokana nomen’ ny mpanjaka, dia hanitatra hatrany amin’ ny faritany sy ny tanàna rehetra nahitana Protestanta koa izany. Tsy nananana antra na lahy na vavy. Na ny mena-vava tsy manantsiny na ny zokiolona fotsy volo dia naripaka avokoa. Ny andriana sy ny tantsaha, ny antitra sy ny tanora, ny reny sy ny zanany, dia samy nojinjaina avokoa. Nitohy nandritra ny volana roa ny fandripahana nanerana an’ i Frantsa. Fito alina no maty tamin’ ny tena olo-mangan’ ny firenena. «Rehefa tonga tany Roma ny vaovao momba ny fandripahana ain’ olona, dia tsy nisy fetrany intsony ny fifaliana teo amin’ ireo mpitondra fivavahana. Nomen’ ny Kardinaly de Lorraine valisoa lelavola arivo Couronnes * ilay mpitondra hafatra; nidoboka ny tafondron’ i Saint-Ange ho fiarahabana feno fifaliana; ary nampanenoina ny lakolosy tamin’ ny tilikambo rehetra; toa antoandro ny alina noho ny harendrina; ary Grégoire faha XIII, notronin’ ireo mpitondra fivavahana ambony hafa, dia nandeha nanao filaharana masina lavabe ho any amin’ ny fiangonan’ i Md Louis, ary teo ny Kardinalin’ i Lorraine no nihira ny Te Deum* . . . Nisy medaly narendrika ho fahatsiarovana iny fandripahana ain’ olona iny, ary mbola hita ao Vatican ny sary mitohitohy nataon’ i Vasari, mampiseho ny fanafihana ny amiraly*, ny mpanjaka nitetika nanomana ny vonoan’ olona niaraka tamin’ ny mpanolo-tsainy, ary ilay fandripahana ain’ olona. Nalefan’ i Grégoire ho an’ i Charles ilay 203
- Page 159 and 160: Fanoherana io ho fanambaran’ ny f
- Page 161 and 162: havahanao aho». Vonon-kanao ny mar
- Page 163 and 164: izany. Tsy azonao atao ny miaro ny
- Page 165 and 166: tamin’ izany, raha nahatsapa fa m
- Page 167 and 168: Andriamanitra. Vetivety dia hita fa
- Page 169 and 170: tombon-tsoa azon’ ireo pretra noh
- Page 171 and 172: tokana ambaran’ ny Baiboly, ka ma
- Page 173 and 174: mpivarotra sy ny mpanao asa tanana
- Page 175 and 176: hamadika ny rahalahiny izy. Vahoaka
- Page 177 and 178: nisy «relika» malaza be dia be na
- Page 179 and 180: Fitiavana tsy hita fetra teo anatre
- Page 181 and 182: Bale, raha hitany fa nambenan’ ny
- Page 183 and 184: pahaizana mamirapiratra, ireo mpian
- Page 185 and 186: tany Holandy no niavian’ i Meuno
- Page 187 and 188: entirenty sy ny finoanoampoanan’
- Page 189 and 190: Io adihevitra io, na dia tamin’ n
- Page 191 and 192: amin’ ny mitataovovonana noho ny
- Page 193 and 194: fiainana an’ izany. Nolaviny ny z
- Page 195 and 196: amin’ ny toeran-kafa, hany ka tsy
- Page 197 and 198: fanantenana va ny fiezahako rehetra
- Page 199 and 200: Raha vao tafaorina tao amin’ ny f
- Page 201 and 202: sitrapony ! Roa taona lasa izay dia
- Page 203 and 204: tsy azo ovana ho fitsipiky ny marin
- Page 205 and 206: tsapany ny ilàny ny ran’ i Krist
- Page 207 and 208: Ny fotoana voambara eto — «roa a
- Page 209: hafatra, dia novalin’ i Farao tam
- Page 213 and 214: «Ary ny mponina ambonin’ ny tany
- Page 215 and 216: pahalemana sy ny firindran’ ny fi
- Page 217 and 218: Ny filazantsara no ho afaka namaha
- Page 219 and 220: fahamarinana na ny hevi-diso ; nohe
- Page 221 and 222: frantsay) ny menavava nosintonina a
- Page 223 and 224: feonao sy nampiandrandranao ny maso
- Page 225 and 226: Toko 16—Tanin' ny Fahafahana Nial
- Page 227 and 228: teny nataon’ ny John Robinson, mp
- Page 229 and 230: nataon’ ireo papa sy ireo fivoria
- Page 231 and 232: Notazoniny ho fototry ny finoana ny
- Page 233 and 234: Toko 17—Mpitondra Hafatry ny Mara
- Page 235 and 236: Ny fiavian’ ny Tomponao no fanant
- Page 237 and 238: Tany Espaina sy Portigaly no faran
- Page 239 and 240: fahamaizinana izao. Nivory hivavaka
- Page 241 and 242: Nilaina ny namohazana ny olona haha
- Page 243 and 244: Tamin’ ny fotoana niavian’ i Kr
- Page 245 and 246: tamin’ ireo mpitarika ny vahoaka
- Page 247 and 248: izy efatra ambinitelopolo taona ane
- Page 249 and 250: Noraisiny ny fomba nahatanterahan
- Page 251 and 252: Koa noho izany rehefa nandinika ny
- Page 253 and 254: i Jerosalema ny fitopolo herinandro
- Page 255 and 256: 27 T.K. = Ny Batisan'i Jesosy Krist
- Page 257 and 258: Raha nanomboka nandinika ny Soratra
- Page 259 and 260: Saika isan-tanàna dia nisy olona a
hazo». Ny tanin’ izy ireo dia zary efitra midadasika sy mahonena noho ny nafitsoky ny<br />
sabatra, ny famaky sy ny antontan-kitay; «Tsy andro nanjakan’ ny fahamaizinana no<br />
nanaovana ireny habibiana ireny, fa tamin’ ny andro mamirapiratra nanjakan’ i Louis faha<br />
XIV. Nokolokoloina ny siansa tamin’ izany, nanorobona ny haisoratra; olona nahita<br />
fianarana sy nahay nandaha-teny no mpitondra fivavahana tao amin’ ny lapan’ ny mpanjaka<br />
sy tao an-drenivohitra, sady olona niseho nankamamy fatratra ny fahasoavan’ ny<br />
fahalemem-panahy sy ny fanaovan-tsoa».Ibid, boky 22; toko 7.<br />
Nefa ny maizina indrindra ao amin’ ny boky maizina firaketana ny heloka bevava, ny<br />
nampihoron-koditra indrindra amin’ ireo asan’ ny demonia rehetra tamin’ ireo taonjato<br />
nampivarahontsana ireo, dia ny fandripahana ain’ olona tamin’ ny Saint-Barthélemy. Mbola<br />
mampitsangam-bolo an’ izao tontolo izao mandrak’ androany ny fahatsiarovana ny toejavatra<br />
mahatsiravina niseho tamin’ iny famonoan’ olona nitory hakanosana sy habibiana<br />
tsy roa aman-tany iny. Noho ny fampirisihin’ ireo pretran’ i Roma sy ireo mpitondra<br />
fivavahana ambony dia niseho ho nankasitraka an’ io asa mahavoafady io ny mpanjakan’ i<br />
Frantsa. Feon-dakolosy naneno tao anatin’ ny alina mangina no famantarana ny fiandohan’<br />
ny famonoana. An’ arivony ny Protestanta, natory fehizay tany an-tokantranony, natoky ny<br />
teny nomen’ ny mpanjakany, no notaritarihina navoaka tsy nisy fampilazana mialoha ary<br />
naringana tsy nisy indra-fo.<br />
Tahaka an’ i Kristy izay mpitarika tsy hita maso ny vahoakany niala ny fanandevozana<br />
tany Egypta, dia toy izany koa i Satana no mpitarika tsy hita maso an’ ireo olom-peheziny<br />
teo amin’ ity asa mahatsiravina nampitombo isa ny maritiora ity. Nitohy nandritra ny<br />
hafitoana ny famonoana tao Parisy, ka ny hateloana voalohany tamin’ ny haromotana tsy<br />
takatry ny saina. Ary tsy tao amin’ io tanàndehibe io ihany, fa araka ny baiko manokana<br />
nomen’ ny mpanjaka, dia hanitatra hatrany amin’ ny faritany sy ny tanàna rehetra nahitana<br />
Protestanta koa izany. Tsy nananana antra na lahy na vavy. Na ny mena-vava tsy manantsiny<br />
na ny zokiolona fotsy volo dia naripaka avokoa. Ny andriana sy ny tantsaha, ny antitra<br />
sy ny tanora, ny reny sy ny zanany, dia samy nojinjaina avokoa. Nitohy nandritra ny volana<br />
roa ny fandripahana nanerana an’ i Frantsa. Fito alina no maty tamin’ ny tena olo-mangan’<br />
ny firenena.<br />
«Rehefa tonga tany Roma ny vaovao momba ny fandripahana ain’ olona, dia tsy nisy<br />
fetrany intsony ny fifaliana teo amin’ ireo mpitondra fivavahana. Nomen’ ny Kardinaly de<br />
Lorraine valisoa lelavola arivo Couronnes * ilay mpitondra hafatra; nidoboka ny tafondron’<br />
i Saint-Ange ho fiarahabana feno fifaliana; ary nampanenoina ny lakolosy tamin’ ny<br />
tilikambo rehetra; toa antoandro ny alina noho ny harendrina; ary Grégoire faha XIII,<br />
notronin’ ireo mpitondra fivavahana ambony hafa, dia nandeha nanao filaharana masina<br />
lavabe ho any amin’ ny fiangonan’ i Md Louis, ary teo ny Kardinalin’ i Lorraine no nihira<br />
ny Te Deum* . . . Nisy medaly narendrika ho fahatsiarovana iny fandripahana ain’ olona<br />
iny, ary mbola hita ao Vatican ny sary mitohitohy nataon’ i Vasari, mampiseho ny<br />
fanafihana ny amiraly*, ny mpanjaka nitetika nanomana ny vonoan’ olona niaraka tamin’ ny<br />
mpanolo-tsainy, ary ilay fandripahana ain’ olona. Nalefan’ i Grégoire ho an’ i Charles ilay<br />
203