Leviathan dari Bangsa Bangsa_

fahavalo niezaka sy niasa mafy nahita izay fomba mety indrindra hanapotehina izay mendripiderana,
feno fahasoavana sy maharitra ao amin’ ny fiainan-tokantrano, ary hahazo antoka
hiaraka amin’ izany koa fa haharitra amin’ ny taranaka mifandimby ny fahavoazana
nokendreny hoforonina, dia tsy ho afaka namolavola drafitra nahomby kokoa noho ny
fanaovana tsinontsinona ny fanambadiana izy. . . I Sophie Arnoult, izay mpilalao andampihazo
nalaza tamin’ ny hatsikana fanaony, dia nilaza ny fanambadiana repoblikana ho
fanamasinana ny fijangajangana» — Scott, boky 1, toko 17.
«Tao koa no nanomboana ny Tompontsika». Tanterak’ i Frantsa koa io filazana
voasoritra mazava ataon’ ny faminaniana io. Tsy nisy tany nanehoana tamin’ ny fomba
nanaitra kokoa ny teo-tsain’ ny fandrafiana an’ i Kristy. Tsy nisy tany nisetran’ ny
fahamarinana fanoherana mangidy sy feno habibiana toy ny tao. Tamin’ ny fanenjehana
nampiharin’ i Frantsa tamin’ ireo mpitory ny filazantsara, dia nanombo an’ i Kristy izy teo
amin’ ny tenan’ ireo mpianany.
Nandritra ireo taonjato maro nifandimby no nandatsahana ny ran’ ny olona masina. Raha
nahafoy ny ainy ny Vaudois tany amin’ ny tendrombohitr’ i Piémont «noho ny tenin’
Andriamanitra sy ny filazana an’ i Jesosy Kristy» dia nisy fijoroana ho vavolombelon’ny
fahamarinana toy izany koa nataon’ ireo rahalahiny Albigeois tany Frantsa. Tamin’ ny
andron’ ny Reformasiona dia novonoina tamin’ ny alalan’ ny fampijaliana mahatsiravina ny
mpanaraka izany. Ny mpanjaka sy ny andriandahy, ny andriambavy sy ny tovovavy meva,
ireo tabiha sy reharehan’ ny firenena dia samy nanao ho toy ny hanim-py ny fijereny ny
fialan’ ain’ ny maritioran’ i Jesosy. Ireo Fluguenots be herim-po, izay niady mafy ho an’
izay ataon’ ny fon’ olombelona ho masina indrindra, dia nandraraka ny rany teo amin’ ny
saha fiadiana. Nesorina tsy ho ao ambany fiarovan’ ny lalàna nirehetan’ ny ady mangotraka
maro, ny Protestanta notambazam-bola be izay nahafaty ny ainy, ary nohazaina tahaka ny
bibi-dia izy ireo.
Ilay «Fiangonana tany an-efitra», dia ireo olom-bitsy taranaka navelan’ ireo Kristiana
tany aloha, izay mbola tafajanona tany Frantsa tamin’ ny taonjato fahavaloambinifolo, ary
niery tany amin’ ireo tendrombohitra tany atsimo, dia mbola nankamamy fatratra ny finoan’
ireo razany. Raha nandeha tamim-pahasahisahiana hivory amin’ ny alina tany an-tehezantendrombohitra
izy ireo na tany an-tanety mangina, dia nohazain’ ireo miaramila
mpanenjika ka notaritarihiny ho amin’ ny fanandevozana nandritra ‘ ny fiainany hivoy
sambo. Ny mendrika indrindra, sy ambony toetra ary ireo namirapiratra indrindra teo amin’
ny ara-tsaina tamin’ ny Frantsay, dia nogadrana tao anatin’ ny fampijaliana nampangirifiry
loatra niaraka tamin’ ny mpangalatra sy ny mpamono olona. (Jereo Wylie, boky 22, toko 6.)
«Ny sasany kosa, izay toa mba namindrana fo kokoa dia notifirina amin’ izao, tsy ampiadiana
ary tsy nanampiaro, raha teo am-pandohalehana nivavaka. An-jatony ny zokiolona,
ny vehivavy tsy afaka niaro tena sy ny zaza tsy manan-tsiny no nilaozana niampantrampatra
teo amin’ ny toerana nivoriany ny fatiny. Raha nisy olona namakivaky ny tehezantendrombohitra
na ny ala, izay toeram-pivoriana nahazatra azy, dia mazàna fahita isaky ny
in-efatra mandingana, fatin’ olona nitsitra teny amin’ ny bozaka, sy nihantona teny amin’ ny
202