Leviathan dari Bangsa Bangsa_
, , , , , losifera, , , , , , , , losifera, , ,
amin’ ny tany fandravana ho amin’ ilay tanàna any an-danitra. Nandritra ny roanjato taona na nihoatra no nitenenan’ io feo avy tao amin’ ny tranomaizin’ i Bedford io tamin-kery nampientanentana ny fon’ ny maro. Ny dian’ ny Mpivahinin’ i Bunyan sy ny Fahasoavana be dia be ho an’ ny Lohan’ ny Mpanota dia nitarika ny dian-tongotry ny olona maro ho amin’ ny lalan’ ny fiainana. Ry Baxter, ry Flavel, ry Alleine sy ireo olona hafa manan-talenta, nahita fianarana sy nanao fanandramana kristiana lalina dia nijoro tamin-kerim-po hiaro ny finoana izay efa natolotra indray mandeha monja ho an’ ny olo-masina. Tsy ho levona na oviana na oviana ny asan’ ireo olona izay noroahin’ ny mpifehy eto amin’ izao tontolo izao sy tsy narovan’ ny lalàny. Ny boky nosoratan’ i Flavel mitondra ny lohateny hoe: «Loharanon’ aina » (Foutain of Life) sy «Fomba fiasan’ ny fahasoavana»; (Method of Grace) dia nampianatra olona an’ arivony ny fomba fametraka ny fanahy ao ambany fiarovan’ i Kristy. Ny bokin’ i Baxter «Mpitandnna nohavaozina»; (Reformed Pastor) dia fitahiana ho an’ ny maro izay naniry fifohazana tao amin’ ny asan’ Andriamanitra, ary ilay hoe «Fiadanana mandrakizay ho an’ ny olona masina» (Saint’s Everlasting Rest) dia nahatanteraka ny asany tamin’ ny fitarihan’ ny fanahy ho eo amin’ ny «Sabata fitsaharana» izay misy ho an’ ny olon’ Andriamanitra. Zato taona taty aoriana, tamin’ ny andro nanjakan’ ny haizina ara-panahy, dia niseho Whitefield Wesley mirahalahy mpitondra fahazavana avy amin’ Andriamanitra. Raha teo ambany fifehezan’ ny fiangonana nankatoavin’ ny fanjakana ny vahoaka anglisy dia niverina ilalana ho amin’ ny fihemorana ara-pivavahana izay saiky tsy misy valaka tamin’ ny fanompoan-tsampy izy. Nahaliana ny mpitondra fivavahana ny nandinika ny fivavahana «natioraly» (araka ny fisainan’ olombelona fotsiny fa tsy araka ny fanambaran’ Andriamanitra), ary saika voafaoka tao anatin’ izany ny fampianarany momba ny teolojia. Ireo sarangan’ olona ambony dia nanao ho fihomehezana ny fitiavam-bavaka ka nirehareha izy ireo fa lasa ambony noho izay natao hoe fitompoan-teny fantatra ara-pivavahàna. Ny ambanimbany kokoa kosa dia nitakizina tao amin’ ny tsy fahalalana sy nitolo-batana ho amin’ ny toetra ratsy, kanefa ny fiangonana tsy nanana herim-po na finoana intsony hanohana ny fahamarinana izay efa nirefarefa. Ilay fampianarana lehibe momba ny fanamarinana amin’ ny finoana, izay nampianarin’ i Lotera mazava tokoa, dia efa saiky very tadidy, ary ny foto-kevitr’ i Roma ny amin’ ny fitokisana ny asa tsara hahazoam-pamonjena no nandray ny toerany. Whitefield sy Wesley mirahalahy izay mambra tao amin’ ny fiangonana nankatoavin’ ny fanjakana, dia nitady tamin-kitsim-po ny fankasitrahan’ Andria-manitra, ary nampianarina azy fa ny fahatsarantoetra sy ny fahavarana ireo fombafomba ivelany. ara-pivavahana no ahazoana antoka izany. Raha narary i Charles Wesley indray mandeha ka nahatsapa fa nanatona azy ny fahafatesana, ka nanontaniana ny amin’ ny iankinan’ ny fanantenany ny fiainana mandrakizay, dia hoy ny valin-teniny: «Nanao izay fara-heriko tamin’ ny fanompoana an’ Andriamanitra aho». Rehefa niseho ho tsy afa-po tanteraka ilay sakaizany nametraka fanontaniana, dia nieritreritra i Wesley hoe : «Fa ahoana ? tsy ampy hanankinana ny 188
fanantenana va ny fiezahako rehetra ? Dia ho zava-poana eo imasony ve ny fiezahako rehetra ? Tsy manan-javatra hafa hitokisako aho». — John Whitehead,Life of the Rev. Charles Wesley, p. 102. Toy izany ny fikitroky ny haizina nandrakotra ny fiangonana, izay nanarona ny fanavotana, nandroba tamin’ ny voninahiny ka nanodina ny sain’ ny olona hiala tamin’ ny hany fanantenan’ ny famonjena azy — dia ny ran’ Ilay Mpanavotra voahombo teo amin’ ny hazo fijaliana. Voatarika hahita i Wesley sy ireo namany fa ao am-po ny tena fivavahana marina, ary mahatratra hatramin’ ny fisainana ny lalàn’ Andriamanitra tahaka ny amin’ ny teny sy ny asa atao ihany. Niaiky izy fa tena ilaina ny fahamasinan’ ny fo tahaka ny ilàna ny fihetsika ivelany ho mendrika, ka tamin-kafanam-po fatratra no nitadiavana fiainana vaovao. Taminjotom-po fatratra narahim-bavaka no niezahany handresy ny ratsy manjaka ao amin’ny fo tsy voaova. Nivelona tamin’ ny fiainana feno fahafoizan-tena sy fitiavana ary fanetren-tena izy; nanaraka tamin’ ny fomba hentitra hatramin’ ny antsipirian’ ireo fepetra izay noheveriny fa hanampy azy amin’ ny fahazahoany izay niriny indrindra, dia ilay fahamasinana izay ahazoany antoka ny fankasitrahan’ Andriamanitra. Tsy azony anefa ny zavatra notadiaviny. Zava-poana ny fiezahany ho afaka tamin’ ny fanamelohan’ ny fahotana na ny hamolaka ny heriny. Tsy nisy valaka tamin’ ny nahazo an’ i Lotera raha tao amin’ ilay efitrano kely nitoerany tany Erfart izany. Io fanontaniana io ihany koa no nampahory ny fanahiny. «Fa aiza no hahamarina ny zanak’ olombelona eo anatrehan’ Andriamanitra?»1 Ny afon’ ny fahamarinan’ Andriamanitra izay efa akaiky ho faty teo amin’ ny alitaran’ ny fivavahana Protestanta, dia nahazo rehitra vaovao indray avy tamin’ ilay fanilo niampitampita ny taonjato nifandimby tamin’ ny alalan’ ireo kristiana tany Bohemia. Taorian’ ny Reformasiona dia nohosihosen’ ireo andian-jiolahy nalefan’ i Roma ny fivavahana Protestanta tany Bohemia. Voatery nandositra izay rehetra nandà tsy hiala tamin’ ny fahamarinana. Nisy tamin’ izy ireo nahita fialofana tany Saksonia, ka nitana ny finoana taloha tao izy. Ary avy tamin’ ny taranak’ ireo kristiana ireo no niavian’ ny fahazavana tonga tany amin’ i Wesley sy ny namany. Rehefa yoahosotra ho mpitandrina i John sy Charles Wesley, dia nalefa ho iraka tany Amerika izy. Nisy Moraviana maromaro tafara-dia taminy teny an-tsambo. Sehatry ny tafiodrivotra mahery ry zareo teny an-dalana ary rehefa nifanatrika tamin’ ny fahafatesana i John Wesley dia nahatsapa fa tsy azony antoka fa vita fihavanana tamin’ Andriamanitra izy. Ry zareo Alemana kosa dia nampiseho fahatoniana sy fahatokisana izay tsy mba fantany. «Efa hatry ny ela», hoy izy, «no nandinihako ny toetra mendrika niseho tamin’ ny fihetsik’ izy ireo». Nanome porofo hatrany ny amin’ ny fanetren-tenany izy ireo tamin’ ny fanaovany asa ambany ho an’ ny mpandeha hafa, izay tsy hisy anglisy hanao izany mihitsy; ary tsy nitady na handray karama avy tamin’ izany akory izy; fa mahasoa ny fony feno avonavona izany, ary nanao be lavitra taminy ny Mpamonjiny be fitiavana. Ary isan’ andro isan’ andro dia nahazoan’ izy ireo nampiseho fahalemem-panahy izay tsy nety tafintohina na tamin’ inona na tamin’ inona. Raha natositosika izy, na nodonina, na naronjina hianjera 189
- Page 145 and 146: amin’ ireo izay mitonona ho sakai
- Page 147 and 148: ihany no nanao ny zavatra rehetra.
- Page 149 and 150: nianjadian’ ny halozana sy ny fam
- Page 151 and 152: Olona avy amin’ ny saranga rehetr
- Page 153 and 154: Toko 11—Fanoherana nataon’ ny A
- Page 155 and 156: Raha nampiharina io didy io, dia «
- Page 157 and 158: ehetra izay mety hitandroana ny fil
- Page 159 and 160: Fanoherana io ho fanambaran’ ny f
- Page 161 and 162: havahanao aho». Vonon-kanao ny mar
- Page 163 and 164: izany. Tsy azonao atao ny miaro ny
- Page 165 and 166: tamin’ izany, raha nahatsapa fa m
- Page 167 and 168: Andriamanitra. Vetivety dia hita fa
- Page 169 and 170: tombon-tsoa azon’ ireo pretra noh
- Page 171 and 172: tokana ambaran’ ny Baiboly, ka ma
- Page 173 and 174: mpivarotra sy ny mpanao asa tanana
- Page 175 and 176: hamadika ny rahalahiny izy. Vahoaka
- Page 177 and 178: nisy «relika» malaza be dia be na
- Page 179 and 180: Fitiavana tsy hita fetra teo anatre
- Page 181 and 182: Bale, raha hitany fa nambenan’ ny
- Page 183 and 184: pahaizana mamirapiratra, ireo mpian
- Page 185 and 186: tany Holandy no niavian’ i Meuno
- Page 187 and 188: entirenty sy ny finoanoampoanan’
- Page 189 and 190: Io adihevitra io, na dia tamin’ n
- Page 191 and 192: amin’ ny mitataovovonana noho ny
- Page 193 and 194: fiainana an’ izany. Nolaviny ny z
- Page 195: amin’ ny toeran-kafa, hany ka tsy
- Page 199 and 200: Raha vao tafaorina tao amin’ ny f
- Page 201 and 202: sitrapony ! Roa taona lasa izay dia
- Page 203 and 204: tsy azo ovana ho fitsipiky ny marin
- Page 205 and 206: tsapany ny ilàny ny ran’ i Krist
- Page 207 and 208: Ny fotoana voambara eto — «roa a
- Page 209 and 210: hafatra, dia novalin’ i Farao tam
- Page 211 and 212: hazo». Ny tanin’ izy ireo dia za
- Page 213 and 214: «Ary ny mponina ambonin’ ny tany
- Page 215 and 216: pahalemana sy ny firindran’ ny fi
- Page 217 and 218: Ny filazantsara no ho afaka namaha
- Page 219 and 220: fahamarinana na ny hevi-diso ; nohe
- Page 221 and 222: frantsay) ny menavava nosintonina a
- Page 223 and 224: feonao sy nampiandrandranao ny maso
- Page 225 and 226: Toko 16—Tanin' ny Fahafahana Nial
- Page 227 and 228: teny nataon’ ny John Robinson, mp
- Page 229 and 230: nataon’ ireo papa sy ireo fivoria
- Page 231 and 232: Notazoniny ho fototry ny finoana ny
- Page 233 and 234: Toko 17—Mpitondra Hafatry ny Mara
- Page 235 and 236: Ny fiavian’ ny Tomponao no fanant
- Page 237 and 238: Tany Espaina sy Portigaly no faran
- Page 239 and 240: fahamaizinana izao. Nivory hivavaka
- Page 241 and 242: Nilaina ny namohazana ny olona haha
- Page 243 and 244: Tamin’ ny fotoana niavian’ i Kr
- Page 245 and 246: tamin’ ireo mpitarika ny vahoaka
amin’ ny tany fandravana ho amin’ ilay tanàna any an-danitra. Nandritra ny roanjato taona<br />
na nihoatra no nitenenan’ io feo avy tao amin’ ny tranomaizin’ i Bedford io tamin-kery<br />
nampientanentana ny fon’ ny maro. Ny dian’ ny Mpivahinin’ i Bunyan sy ny Fahasoavana<br />
be dia be ho an’ ny Lohan’ ny Mpanota dia nitarika ny dian-tongotry ny olona maro ho<br />
amin’ ny lalan’ ny fiainana.<br />
Ry Baxter, ry Flavel, ry Alleine sy ireo olona hafa manan-talenta, nahita fianarana sy<br />
nanao fanandramana kristiana lalina dia nijoro tamin-kerim-po hiaro ny finoana izay efa<br />
natolotra indray mandeha monja ho an’ ny olo-masina. Tsy ho levona na oviana na oviana<br />
ny asan’ ireo olona izay noroahin’ ny mpifehy eto amin’ izao tontolo izao sy tsy narovan’ ny<br />
lalàny. Ny boky nosoratan’ i Flavel mitondra ny lohateny hoe: «Loharanon’ aina » (Foutain<br />
of Life) sy «Fomba fiasan’ ny fahasoavana»; (Method of Grace) dia nampianatra olona an’<br />
arivony ny fomba fametraka ny fanahy ao ambany fiarovan’ i Kristy. Ny bokin’ i Baxter<br />
«Mpitandnna nohavaozina»; (Reformed Pastor) dia fitahiana ho an’ ny maro izay naniry<br />
fifohazana tao amin’ ny asan’ Andriamanitra, ary ilay hoe «Fiadanana mandrakizay ho an’<br />
ny olona masina» (Saint’s Everlasting Rest) dia nahatanteraka ny asany tamin’ ny fitarihan’<br />
ny fanahy ho eo amin’ ny «Sabata fitsaharana» izay misy ho an’ ny olon’ Andriamanitra.<br />
Zato taona taty aoriana, tamin’ ny andro nanjakan’ ny haizina ara-panahy, dia niseho<br />
Whitefield Wesley mirahalahy mpitondra fahazavana avy amin’ Andriamanitra. Raha teo<br />
ambany fifehezan’ ny fiangonana nankatoavin’ ny fanjakana ny vahoaka anglisy dia<br />
niverina ilalana ho amin’ ny fihemorana ara-pivavahana izay saiky tsy misy valaka tamin’<br />
ny fanompoan-tsampy izy. Nahaliana ny mpitondra fivavahana ny nandinika ny fivavahana<br />
«natioraly» (araka ny fisainan’ olombelona fotsiny fa tsy araka ny fanambaran’<br />
Andriamanitra), ary saika voafaoka tao anatin’ izany ny fampianarany momba ny teolojia.<br />
Ireo sarangan’ olona ambony dia nanao ho fihomehezana ny fitiavam-bavaka ka nirehareha<br />
izy ireo fa lasa ambony noho izay natao hoe fitompoan-teny fantatra ara-pivavahàna. Ny<br />
ambanimbany kokoa kosa dia nitakizina tao amin’ ny tsy fahalalana sy nitolo-batana ho<br />
amin’ ny toetra ratsy, kanefa ny fiangonana tsy nanana herim-po na finoana intsony<br />
hanohana ny fahamarinana izay efa nirefarefa.<br />
Ilay fampianarana lehibe momba ny fanamarinana amin’ ny finoana, izay nampianarin’ i<br />
Lotera mazava tokoa, dia efa saiky very tadidy, ary ny foto-kevitr’ i Roma ny amin’ ny<br />
fitokisana ny asa tsara hahazoam-pamonjena no nandray ny toerany. Whitefield sy Wesley<br />
mirahalahy izay mambra tao amin’ ny fiangonana nankatoavin’ ny fanjakana, dia nitady<br />
tamin-kitsim-po ny fankasitrahan’ Andria-manitra, ary nampianarina azy fa ny fahatsarantoetra<br />
sy ny fahavarana ireo fombafomba ivelany. ara-pivavahana no ahazoana antoka izany.<br />
Raha narary i Charles Wesley indray mandeha ka nahatsapa fa nanatona azy ny<br />
fahafatesana, ka nanontaniana ny amin’ ny iankinan’ ny fanantenany ny fiainana<br />
mandrakizay, dia hoy ny valin-teniny: «Nanao izay fara-heriko tamin’ ny fanompoana an’<br />
Andriamanitra aho». Rehefa niseho ho tsy afa-po tanteraka ilay sakaizany nametraka<br />
fanontaniana, dia nieritreritra i Wesley hoe : «Fa ahoana ? tsy ampy hanankinana ny<br />
188
Change language