Leviathan dari Bangsa Bangsa_
, , , , , losifera, , , , , , , , losifera, , ,
hiala tamin’ ny fifandraisana tamin’ i Roma ka hiaraka amin’ ireto Mpanavao fivavahana voaenjika ireto. Raha nampirisika azy ny namany hanao ny asan’ ny mpitoriteny, dia nihemotra sady nangovitra teo anatrehan’ izany andraikitra izany izy, ary taorian’ ny andro maromaro nitokanany samirery sy niadiany mafy tamin’ ny tenany vao nanaiky izy. Fa rehefa nanaiky io toerana io kosa izy, dia nandroso hatrany tamim-panapahan-kevitra hentitra sy herim-po tsy azo nohozongozonina nandritra ny nahavelomany. Tsy natahotra ny nifanatrika tamin’ ny olona ity Mpanavao fivavahana nahatoky ity. Ny afo nandorana ny maritiora, izay nirehitra nanodidina azy, dia vao mainka nampirehitra ny hafanam-pony bebe kokoa. Niraviravy teo ambony lohany ny famakin’ ny mpanjakazaka, nefa tsy nihemotra izy, ary namelively tamin’ ny kapoka mafy ny teo ankavia na ny teo ankavanana handrodanany ny fanompoan-tsampy. Rehefa nifanatri-tava tamin’ ny mpanjakavavin’ i Ekaosy izay nampangatsiaka ny hafanam-pon’ ny maro tamin’ ireo mpitarika protestanta, i John Knox, dia tsy nisalasala ny hitsangana ho vavolombelon’ ny fahamarinana. Tsy resin-tambitamby izy, na nitakemotra teo anoloan’ ny fandrahonana. Niampanga azy ho «heretika» ny mpanjakavavy. Nampianatra ny vahoaka handray fivavahana izay voararan’ ny fanjakana ianao, hoy ny nambarany, koa noho izany dia nandika ny didin’ Andriamanitra izay mandidy ny olompeheziny hankatò ny andriana nitondra azy. Hentitra ny valin-tenin’ i Knox nanao hoe: «Koa satria tsy avy tamin’ ny mpanjaka ety an-tany no niavian’ ny herin’ ny fivavahana marina sy ny fahefany tany amboalohany fa avy tamin’ Andriamanitra mandrakizay irery ihany, dia tsy voafehy hampirafitra ny fivavahany araka izay mahafaly ny andriana mitondra azy ny olom-pehezina. Matetika mantsy dia ny mpanjaka no tsy mahalala indrindra mihoatra noho ny hafa rehetra ny momba ny tena fivavahana amin’ Andriamanitra marina. . . Raha ny taranak’ i Abrahama manontolo no nandray ny fivavahan’ i Farao izay nifehy azy ireo ela, dia manontany anao aho, tompokovavy, mba fivavahana manao ahoana moa no teto amin’ izao tontolo izao? Na koa raha nanaraka ny fivavahan’ ny amperora Romana daholo ny olona tamin’ ny andron’ ny Apostoly, dia mba fivavahana toy inona moa no nisy nanerana ny tany? . . . Noho izany, tompokovavy, dia tsinjonao fa tsy voafehy tsy maintsy hanaraka ny fivavahan’ ny andriana mitondra azy tsy akory ny olom-pehezina, na dia voadidy hankatò azy ireo aza izy». Hoy i Maria: «Ianao mandray ny Soratra Masina amin’ ny fomba iray, ary ny mpampianatra katolika Romana mandray azy amin’ ny fomba hafa; koa iza no hinoako, ary iza no hitsara izany?» «Aoka hino an’ Andriamanitra Izay miteny amin’ ny fomba mazava ao amin’ ny teniny ianao», hoy ny navalin’ ny Mpanavao fivavahana; amin’ izay tafahoatra noho ny tenin’ Andriamanitra. dia aoka ianao tsy hino na ny andaniny na ny ankilany. Mazava ho azy ny tenin’ Andriamanitra ; ary raha misy maizimaizina amin’ ny toerana iray, dia ny Fanahy Masina, Izay tsy manohitra ny tenany na oviana na oviana, no manazava izany bebe kokoa 186
amin’ ny toeran-kafa, hany ka tsy mety hisy fisalasalana ho tafatoetra afa-tsy amin’ izay mikiribiby hijanona eo amin’ ny tsy fahalalany. David Laing,The Collected Works of John Knox, boky 2. pp. 281, 284. Toy izany ireo fahamarinana nambaran’ ilay Mpanavao fivavahana tsy nanan-tahotra ho ren’ ny sofin’ ny andriamanjaka, na dia nety nampidi-doza ny ainy aza izany. Izany herimpo tsy mety lefy izany no nifikirany tamin’ ny zava-nokinendriny, ka nivavaka sy niady ny adin’ i Jehovah izy, mandra-pahafak’ i Ekaosy tamin’ ny fahefan’ ny papa. Tany Angletera dia nampihena ny fanenjehana fa tsy nampijanona azy tanteraka tsy akory ny fametrahana ny fivavahana Protestanta ho fivavahan’ ny firenena. Betsaka ireo fampianaran’ i Roma no nialana, nefa tsy vitsy koa ireo endriny notazonina. Notsipahina ny fanekena ny papa ho fahefana fara-tampony, nefa ho solony dia ny mpanjaka no nosatroham-boninahitra ho lohan’ ny fiangonana. Tao amin’ ny fanompoam-pivavahan’ ny fiangonana dia nisy fiatahana lavitra tamin’ ny fahadiovana sy ny fahatsoran’ ny filazantsara. Mbola tsy nazava ny foto-kevitra lehibe momba ny fahafahana ara-pivavahana. Na dia indraindray tadiavina ihany aza no nampiasan’ ireo mpitondra Protestanta ireo ny habibiana mahatsiravina nampiasain’ i Roma tamin’ ny «herezia», dia tsy nekena kosa ny zon’ ny tsirairay hanompo an’ Andriamanitra araka ny baikon’ ny feon’ ny fieritreretan’ ny tenany. Noterena hanaiky ny fampianarana sy hanaraka ny fombam-pivavahan’ ny fiangonana naorina ny rehetra. Niaritra fanenjehana nandritra ny taonjato maro izay nandà izany indraindray mafimafy kokoa, indraindray moramora kokoa. Tamin’ ny taonjato fahafito ambin’ ny folo dia nisy an’ arivony ny mpitandrina voaroaka tamin’ ny toerany. Norarana ny vahoaka ary norahonana handoa sazy mavesatra, hampidirina am-ponja, sy hatao sesi-tany, tsy hanatrika fotoam-pivavahana afa-tsy izay nankatoavin’ ny fiangonana ihany. Ireo fanahy nahatoky, izay tsy nahazaka tsy hivory mba hanompo an’ Andriamanitra dia voatery nihaona tany amin’ ny toerana takontakona, sy tany ambany tafon-trano maizimaizina, ary tamin’ ny fizaran-taona sasany, dia tany anaty ala amin’ ny misasak’ alina. Tany anaty ala mikirindro no nialokalofany, izay tempoly vitananahary rahateo ; tany no nivorian’ ireo zanak’ Andriamanitra niely patrana sy nenjehina, mba handoatra ny fanahiny tamin’ ny vavaka sy ny fiderana. Nefa na toy inona na toy inona fitandremana nataony dia betsaka no nijaly noho ny finoany. Feno hika ny tranomaizina. Voasaraka ny fianakaviana. Maro no voaroaka ho any an-tany hafa. Momba ny vahoakany anefa Andriamanitra ka tsy afaka nampangina ny teni-vavolombelona nataony ny fanenjehana. Maro no voatarika hiampita ny ranomasimbe ho any Amerika ary tany no nanorenany ny fototry ny fahafahana ara-panjakana sy ara-pivavahana izay fiarovana sy voninahitr’ io tany io. Tahaka ny tamin’ ny andron’ ny apostoly, dia mainka nampandroso ny Filazantsara ny fanenjehana. Tao amin’ ny fonja iray maharikoriko hipoky ny mpanao fitondrantena ratsy sy ny mpama-dika, no niainan’ i John Bunyan tamin’ ny rivo-piainan’ ny lanitra marina, ary tao no nanoratany ilay tantara fanoharana mahagaga momba ny dian’ ny mpivahiny avy 187
- Page 143 and 144: Toko 10—Ny fandrosoan’ ny Fanav
- Page 145 and 146: amin’ ireo izay mitonona ho sakai
- Page 147 and 148: ihany no nanao ny zavatra rehetra.
- Page 149 and 150: nianjadian’ ny halozana sy ny fam
- Page 151 and 152: Olona avy amin’ ny saranga rehetr
- Page 153 and 154: Toko 11—Fanoherana nataon’ ny A
- Page 155 and 156: Raha nampiharina io didy io, dia «
- Page 157 and 158: ehetra izay mety hitandroana ny fil
- Page 159 and 160: Fanoherana io ho fanambaran’ ny f
- Page 161 and 162: havahanao aho». Vonon-kanao ny mar
- Page 163 and 164: izany. Tsy azonao atao ny miaro ny
- Page 165 and 166: tamin’ izany, raha nahatsapa fa m
- Page 167 and 168: Andriamanitra. Vetivety dia hita fa
- Page 169 and 170: tombon-tsoa azon’ ireo pretra noh
- Page 171 and 172: tokana ambaran’ ny Baiboly, ka ma
- Page 173 and 174: mpivarotra sy ny mpanao asa tanana
- Page 175 and 176: hamadika ny rahalahiny izy. Vahoaka
- Page 177 and 178: nisy «relika» malaza be dia be na
- Page 179 and 180: Fitiavana tsy hita fetra teo anatre
- Page 181 and 182: Bale, raha hitany fa nambenan’ ny
- Page 183 and 184: pahaizana mamirapiratra, ireo mpian
- Page 185 and 186: tany Holandy no niavian’ i Meuno
- Page 187 and 188: entirenty sy ny finoanoampoanan’
- Page 189 and 190: Io adihevitra io, na dia tamin’ n
- Page 191 and 192: amin’ ny mitataovovonana noho ny
- Page 193: fiainana an’ izany. Nolaviny ny z
- Page 197 and 198: fanantenana va ny fiezahako rehetra
- Page 199 and 200: Raha vao tafaorina tao amin’ ny f
- Page 201 and 202: sitrapony ! Roa taona lasa izay dia
- Page 203 and 204: tsy azo ovana ho fitsipiky ny marin
- Page 205 and 206: tsapany ny ilàny ny ran’ i Krist
- Page 207 and 208: Ny fotoana voambara eto — «roa a
- Page 209 and 210: hafatra, dia novalin’ i Farao tam
- Page 211 and 212: hazo». Ny tanin’ izy ireo dia za
- Page 213 and 214: «Ary ny mponina ambonin’ ny tany
- Page 215 and 216: pahalemana sy ny firindran’ ny fi
- Page 217 and 218: Ny filazantsara no ho afaka namaha
- Page 219 and 220: fahamarinana na ny hevi-diso ; nohe
- Page 221 and 222: frantsay) ny menavava nosintonina a
- Page 223 and 224: feonao sy nampiandrandranao ny maso
- Page 225 and 226: Toko 16—Tanin' ny Fahafahana Nial
- Page 227 and 228: teny nataon’ ny John Robinson, mp
- Page 229 and 230: nataon’ ireo papa sy ireo fivoria
- Page 231 and 232: Notazoniny ho fototry ny finoana ny
- Page 233 and 234: Toko 17—Mpitondra Hafatry ny Mara
- Page 235 and 236: Ny fiavian’ ny Tomponao no fanant
- Page 237 and 238: Tany Espaina sy Portigaly no faran
- Page 239 and 240: fahamaizinana izao. Nivory hivavaka
- Page 241 and 242: Nilaina ny namohazana ny olona haha
- Page 243 and 244: Tamin’ ny fotoana niavian’ i Kr
hiala tamin’ ny fifandraisana tamin’ i Roma ka hiaraka amin’ ireto Mpanavao fivavahana<br />
voaenjika ireto.<br />
Raha nampirisika azy ny namany hanao ny asan’ ny mpitoriteny, dia nihemotra sady<br />
nangovitra teo anatrehan’ izany andraikitra izany izy, ary taorian’ ny andro maromaro<br />
nitokanany samirery sy niadiany mafy tamin’ ny tenany vao nanaiky izy. Fa rehefa nanaiky<br />
io toerana io kosa izy, dia nandroso hatrany tamim-panapahan-kevitra hentitra sy herim-po<br />
tsy azo nohozongozonina nandritra ny nahavelomany. Tsy natahotra ny nifanatrika tamin’<br />
ny olona ity Mpanavao fivavahana nahatoky ity. Ny afo nandorana ny maritiora, izay<br />
nirehitra nanodidina azy, dia vao mainka nampirehitra ny hafanam-pony bebe kokoa.<br />
Niraviravy teo ambony lohany ny famakin’ ny mpanjakazaka, nefa tsy nihemotra izy, ary<br />
namelively tamin’ ny kapoka mafy ny teo ankavia na ny teo ankavanana handrodanany ny<br />
fanompoan-tsampy.<br />
Rehefa nifanatri-tava tamin’ ny mpanjakavavin’ i Ekaosy izay nampangatsiaka ny<br />
hafanam-pon’ ny maro tamin’ ireo mpitarika protestanta, i John Knox, dia tsy nisalasala ny<br />
hitsangana ho vavolombelon’ ny fahamarinana. Tsy resin-tambitamby izy, na nitakemotra<br />
teo anoloan’ ny fandrahonana. Niampanga azy ho «heretika» ny mpanjakavavy.<br />
Nampianatra ny vahoaka handray fivavahana izay voararan’ ny fanjakana ianao, hoy ny<br />
nambarany, koa noho izany dia nandika ny didin’ Andriamanitra izay mandidy ny olompeheziny<br />
hankatò ny andriana nitondra azy. Hentitra ny valin-tenin’ i Knox nanao hoe:<br />
«Koa satria tsy avy tamin’ ny mpanjaka ety an-tany no niavian’ ny herin’ ny fivavahana<br />
marina sy ny fahefany tany amboalohany fa avy tamin’ Andriamanitra mandrakizay irery<br />
ihany, dia tsy voafehy hampirafitra ny fivavahany araka izay mahafaly ny andriana mitondra<br />
azy ny olom-pehezina. Matetika mantsy dia ny mpanjaka no tsy mahalala indrindra<br />
mihoatra noho ny hafa rehetra ny momba ny tena fivavahana amin’ Andriamanitra marina. .<br />
. Raha ny taranak’ i Abrahama manontolo no nandray ny fivavahan’ i Farao izay nifehy azy<br />
ireo ela, dia manontany anao aho, tompokovavy, mba fivavahana manao ahoana moa no teto<br />
amin’ izao tontolo izao? Na koa raha nanaraka ny fivavahan’ ny amperora Romana daholo<br />
ny olona tamin’ ny andron’ ny Apostoly, dia mba fivavahana toy inona moa no nisy<br />
nanerana ny tany? . . . Noho izany, tompokovavy, dia tsinjonao fa tsy voafehy tsy maintsy<br />
hanaraka ny fivavahan’ ny andriana mitondra azy tsy akory ny olom-pehezina, na dia<br />
voadidy hankatò azy ireo aza izy».<br />
Hoy i Maria: «Ianao mandray ny Soratra Masina amin’ ny fomba iray, ary ny<br />
mpampianatra katolika Romana mandray azy amin’ ny fomba hafa; koa iza no hinoako, ary<br />
iza no hitsara izany?»<br />
«Aoka hino an’ Andriamanitra Izay miteny amin’ ny fomba mazava ao amin’ ny teniny<br />
ianao», hoy ny navalin’ ny Mpanavao fivavahana; amin’ izay tafahoatra noho ny tenin’<br />
Andriamanitra. dia aoka ianao tsy hino na ny andaniny na ny ankilany. Mazava ho azy ny<br />
tenin’ Andriamanitra ; ary raha misy maizimaizina amin’ ny toerana iray, dia ny Fanahy<br />
Masina, Izay tsy manohitra ny tenany na oviana na oviana, no manazava izany bebe kokoa<br />
186