Leviathan dari Bangsa Bangsa_

Nisy namadika an’ i Tyndale teo an-tanan’ ireo fahavalony, ary dia notanana am-ponja
volana maro izy. Farany dia nijoro ho vavolombelon’ ny finoany tamin’ ny fahafatesan’ ny
maritiora izy; nefa kosa ireo fiadiana nomaniny dia nahazoan’ ny miaramila hafa nanohy ny
ady naridritra ireo taonjato nifandimby hatramin’ izao androntsika izao.
Noantitranterin’ i Latimer avy eny amin’ ny polipitra fa tokony hovakina amin’ ny
fitenin’ ny vahoaka ny Baiboly. Ny mpanoratra ny Soratra Masina, hoy izy, dia
«Andriamanitra mihitsy»; ary mandray anjara amin’ ny hery sy ny maha-mandrakizay ny
Mpanoratra azy io Soratra Masina io. «Tsy misy mpanjaka, amperora, mpitondra fanjakana
sy mpanapaka. . . izay tsy voafehy tsy hankatò. . . ny teniny masina». «Aoka isika tsy
handeha amin’ ny lala-miolaka, fa aoka ny tenin’ Andriamanitra no hitarika antsika: aoka
isika tsy hanaraka. . . ireo nialoha lalana antsika, ary tsy hikatsaka izay nataony, fa hitady
kosa izay tokony ho nataony». Hugh Latimer, «Toriteny voalohany natao teo anatrehan’ ny
Mpanjaka Edouard fahenina».
Nitsangana hiaro ny fahamarinana i Barnes sy i Erith izay sakaiza mahatokin’ i Tyndale.
Nanaraka koa ry Ridleys sy Cranmer. Olona nanam-pahaizana ireo nitarika ny
Reformasiona anglisy, ary ny ankabeazany dia nohajaina fatratra noho ny hafanam-pony na
ny fitiavam-bavaka teo amin’ ireo mpanaraka an’ i Roma. Vokatry ny fahalalany ny
fahadisoan-kevitry ny «seza fiandrianan’ ny Ray masina» no nanoherany ny fahefana
papaly. Ny fahafantarany ireo zava-miafin’ i Babylona dia nanome hery bebe kokoa ny
fijoroany ho vavolombelona hanohitra azy.
«Izao dia hametraka fanontaniana hafahafa aho», hoy i Latimer, «Iza no eveka sy
mpitondra fiangonana ambony izay mazoto indrindra eran’ i Angletera manontolo ? . . .
Hitako fa mihaino sy manongilan-tsofina fatratra ianareo hilazako ny anarany. . .
Hambarako aminareo ary : ny devoly izany. . . Tsy miala na oviana na oviana any ivelan’ ny
fitandremany mihitsy izy, antsoy izy rehefa tianao fa ao foana izy. . . eo am-perin’ asa
lalandava izy. Milaza marina aminareo aho fa tsy mba hahita azy mitomoe-poana na oviana
na oviana ianareo. . . Ao amin’ izay itoeran’ ny devoly. . . dia miala ny boky, ary asandratra
ny labozy ; ailika ny Baiboly, fa asandratra ny sapile ; miala ny fahazavan’ ny Filazantsara,
fa asandratra ny fahazavan’ ny labozy, eny, na dia amin’ ny mitataovovonana aza, . . . Atao
atao fampidiram-bola. . . Miala ny fanafiana ny mitanjaka, ny mahantra, ny kilemaina, fa
misandratra ny fanaingoana ny sary vongana sy ny fandravahana amim-pifaliana ny vatankazo
sy ny vato, asandratra ny lovan-tsofin’ ny olombelona sy ny lalàny, ary atao ambany
kosa ny fampianarana araka an’ Andriamanitra sy ny teniny masina indrindra. . . Raha mba
mazoto hamafy ny voambarin’ ny fampianarana tsara mantsy ireo pretra ambony eo
amintsika tahaka an’ i Satana mamafy ahi-dratsy sy tsimparifary». — Ibid, «Toriteny
momba ny angadin’ omby».
Ny foto-kevitra lehibe notanan’ ireo Mpanavao fivavahana ireo dia izay notanan’ ny
Vaudois, ry Wiclef, ry Jean Hus, ry Lotera, ry Zwingli, ary ireo rehetra niray tamin’ izy ireo
dia ny fahefan’ ny Soratra Masina tsy mety diso amin’ ny maha-fitsipiky ny finoana sy ny
184