Leviathan dari Bangsa Bangsa_

Io adihevitra io, na dia tamin’ ny toerana takontakona ihany aza no nanaovana azy, dia
mampiseho amintsika «ny karazan’ ireo olona mpikatroka tamin’ ny tafiky ny Mpanavao
fivavahana. Tsy hoe olona tsy nahita fianarana akory izy ireny, na koa tery saina, na mpiady
hevitra mitabataba fotsiny fa lavitra an’ izany ny tena izy; olona nandinika ny tenin’
Andriamanitra izy ireo, ary nahalala tsara ny fomba fampiasa ny fiadiana izay nomen’ ny
fitehirizam-piadian’ ny Baiboly azy. Raha ny amin’ ny fidadasiky ny fahalalana dia lasa
alohan’ ny androny izy ireny. Raha ny Foibe namirapiratra toa an’ i Wittenberg sy Zurich
ihany no iFantohan’ ny saintsika sy ireo anarana be voninahitra indrindra toy ny an-dry
Lotera sy Mélanehton, Zwingli sy CEcolampade, dia ilazana isika fa ireny no loha-lalan’ ny
Fihetsi-ketsehana, ary dia ampoizintsika rahateo Fa nanan-kery tsy hita noanoa izy ireny sy
nanam-pahalalana nidadadika ; Fa tsy mba toy ireny ireo lefiny. Nefa kosa raha mitodika ho
any amin’ ilay toerana takontakona any Soeda isika sy ho amin’ ny anarana tsy be
mpahalala an’ i Olaf sy Laurentius Petri, — izany hoe avy amin’ ny mpampianatra ho amin’
ny mpianatra — dia inona no hitantsika?. . .Olona lalin-tsaina sy teolojiana; olona izay
mahafantatra araka ny tena izy, ny firafitry ny fahamarinan’ ny filazantsara manontolo ary
olona izay nandresy mora foana ireo mpampianatra mpanao hevi-petsy sy ny olomanankajan’
i Roma»Ibid, boky 10, toko 4.
Vokatr’ io adi-hevitra io dia nanaiky ny finoana Protestanta ny mpanjakan’ i Soeda, ary
tsy ela taorian’ izany dia nilaza ny antenimieram-pirenena fa mankasitraka izany. Nadikan’ i
Olaf Petri tamin’ ny fiteny Soeda ny Testamenta Vaovao, ary noho ny fanirian’ ny
mpanjaka dia noraisin’ izy mirahalahy ho andraikitra ny fandikana ny Baiboly manontolo.
Toy izany no nandraisan’ ny vahoaka Soedoazy voalohany ny tenin’ Andriamanitra tamin’
ny fitenindrazany. Nanome baiko ny Filan-kevitry ny fanjakana foibe fa manerana ny
fanjakana dia hanazava ny Soratra Masina ny mpitandrina ary hampianarina mamaky ny
Baiboly ny ankizy any am-pianarana.
Nisava niandalana kanefa tsy niato ny haizin’ ny tsy fahalalana sy ny finoanoampoana
noho ny fahazavan’ ny filazantsara nitondra fitahiana. Afaka tamin’ ny fanjakazakan’ i
Roma ny firenena ka nahatratra ny hery sy ny fahalehibeazana tsy mbola tratrany talohan’
izao. Nanjary anankiray tamin’ ny manda mafin’ i Soeda ny fivavahana Protestanta. Taonjato
iray taty aoriana, tamin’ ny fotoana nitataovan’ ny loza makadiry indrindra dia io
firenena kely sy nalemy hatrizay io — ilay hany sahy sy nanatsotra tanana hanampy tany
Eoropa — io no tonga nanafaka an’ i Alemaina tamin’ ilay ady nahatsiravina natao hoe:
«Ady naharitra Telopolo Taona». Efa nadiva ho tafaverina indray teo ambany vahohon’ i
Roma iny Eoropa avaratra rehetra iny. Ireo tafika Soedoazy no nanampy an’ i Alemaina
hampiverina ilalana ny fahombiazan’ ny papa, ka nahazoan’ ny Protestanta nivavaka
malalaka — na ny mpanaraka an’ i Calvin na ny mpanaraka an’ i Lotera, ary nahatafaverina
indray ny fahafahana hanaraka ny feon’ ny fieritreretana tao amin’ ireo tany izay efa
nanaiky ny Reformasiona.
181