Leviathan dari Bangsa Bangsa_

Toko 13—Ny Tany Avaratra sy Skandinavia
Efa ela mihitsy no nisy fanoherana hentitra ny fanjakazakan’ ny papa tany amin’ ireo
Tany Avaratra. Fiton-jato taona talohan’ ny andron’ i Lotera dia nisy eveka anankiroa
nanakiana tsy amintahotra ny papa tany Roma; nirahina ho masoivoho tany Roma mantsy
izy ireo, ka nahalala ny tena toetra amam-panahin’ ny «Ray Masina»: Andriamanitra no efa
nanao azy ho mpanjakavaviny sy vadiny dia ny Eglizy, izay efa notendrena ho mpiahy
mendrika ny ankohonany sy maharitra mandrakizay, ary nosalorany fanomezana tandrify ny
ampakarina izay tsy mety malazo na simba, sy nomeny satroboninahitra sy tehim-panjakana
mandrakizay. . . ireo tombontsoa rehetra ireo dia navilinao lalana tahaka ny ataon ny
mpangalatra. Mipetraka eo amin’ ny tempolin’ Andriamanitra ianao; tsy mpiandry ondry
ianao, fa nanjary amboadia ho an’ ny ondry. . . asainao mino izahay fa ianao no eveka faratampony,
nefa manao ny fihetsiky ny mpanjakazaka ianao. . . Tokony ho mpanompon’ ny
mpanompo ianao, araka ny fiantsoanao ny tenanao, nefa kosa miezaka ny ho tonga tompon’
ny tompo. . . Ataonao izay hanamavoana ny didin’ Andriamanitra. . . Ny Fanahy Masina no
mpanorina ny fiangonana rehetra na toy inona na toy inona halavitan’ ny tany misy azy. . .
Ny tanànan’ ny Andriamanitsika izay isika no vahoakany dia mahatratra ny faritry ny
lanitra rehetra ; ary lehibe lavitra izy noho ilay tanàna nataon’ ireo mpaminany masina hoe
Babylona izay mihambo ho avy amin’ Andriamanitra, manakatra ny lanitra, ary mirehareha
ho manam-pahendrena tsy mety levona; ary farany, na dia tsy misy manamarina izany aza,
dia milaza izy (io Babylona io) la tsy mbola diso na oviana na oviana, ary tsy mety ho diso
mihitsy». Gerard Brandt, boky 1, p. 6. History of the Reformation in and about the how
Countries.
Nitsangana koa ny hafa hampanako io fanoherana io isaky ny taon-jato nifandimby. Ary
koa ireo mpampianatra voalohany izay nitety tany samihafa sy fantatra tamin’ ny anarana
isan-karazany, ka nanana ny toetra amam-panahin’ ireo misionera Vaudois, nampiely
hatraiza hatraiza ny fahalalana ny filazantsara, ary tonga tany amin’ ny tany avaratra. Niely
haingana ny fampianarany. Nadikany ho tononkalo tamin’ ny fiteny Holandy ny Baiboly
Vaudois. Hoy izy ireo hoe: «misy tombon-tsoa lehibe ao amin’ izany, tsy misy vazivazy na
anganongano, na kitoatoa foana na fitapitaka, fa tenin’ ny fahamarinana; marina fa etsy sy
eroa dia misy taolana mafy kanefa mora ihany ny mahita ao anatiny ny tsoka sy ny mamy
avy amin’ izay tsara sy masina».Ibid, boky 1, p. 14. Izany no nosoratan’ ireo sakaizan’ ny
finoana taloha, tamin’ ny taon-jato faharoambinifolo.
Nanomboka izao ny fanenjehana nataon’ i Roma, nefa na dia tao aza ny kitay hazo sy ny
fampijaliana, dia nitombo isa hatrany ny mpino, tsy niova ny fanambarany fa ny Baiboly no
hany fahefana tsy mety diso raha ny momba ny fivavahana, ary «tsy misy olona azo terena
hino, fa amin’ ny alalan’ ny fitoriana no itaomana azy» —Martyn, boky 2, p. 87.
Sendra tany sahaza azy ny fampianaran’ i Lotera tany amin’ ireo tany avaratra, ka nisy
olona nafana fo sy nahatoky nitsangana hitory ny filazantsara. Avy amin’ ny faritany iray
176