Leviathan dari Bangsa Bangsa_

tombon-tsoa azon’ ireo pretra nohararaotina ka mailaka ery izy nandray izany. «Vokatry ny
fampianaran’ i Berquin izao», hoy ny antsoantsony. «Efa madiva hitotongana avokoa ny
zavatra rehetra — na fivavahana na lalàna, ary na dia ny seza fiandrianana aza noho ity
tetika fikomiana ity». —Ibid, boky 13, toko 9.
Nosamborina indray i Berquin. Niala tao Paris ny Mpanjaka, ka nalalaka izany ny pretra
hanatanteraka ny sitrapony. Notsaraina sy nomelohina ho faty i Berquin ary noho ny
fanahiana fandrao Francois I hanao fanelanelanana ho azy indray, dia nampiharina androtry
ny namoahana azy iny ny didim-pitsarana. Nentina tao amin’ ny fitoerana famonoana i
Berquin tamin’ ny mitataovovonana. Vahoaka be no nivory hanatri-maso io toe-javatra io,
ary betsaka no gaga sy raiki-tahotra fa avy tamin’ ny fianakaviana tsara laza sy mendrika
indrindra tao Frantsa ilay hovonoina. Hagagana, hatezerana, fanarabiana sy fankahalana
mangidy no nanamaizina ny endriky ny vahoaka maro niahoaho, fa nisy endrika iray kosa
izay tsy mba nanjombona. Lavitr’ izao tabataba izao ny endrik’ ilay maritiora ; ny
fanatrehan’ ny Tompo ihany no tsapany. Samy tsy noraharahainy na ny sarety ratsy
nitaingenany, na ny endrika féno hatezeran’ ireo mpanenjika azy, na ny fahafatesana
mahatsiravina izay hatrehiny ; Ilay velona teto an-tany sy efa maty, ary velona mandrakizay
ka manana ny fanalahidin’ ny fahafatesana sy ny helo no teo anilany. Namirapiratry ny
fahazavana sy ny fiadanan’ ny lanitra ny endrik’ i Berquin. Akanjo fihaingoana no haingo
nanaovany: kapaoty volory salotra amparasily no nataony anatiny, ary ban-tongotra
mivolom-bolamena. History of the Reformation of the Sixteenth Century. D’Aubigné, boky
2, toko 16. Nadiva hanambara ny finoany eo anatrehan’ ny Mpanjakan’ ny mpanjaka sy izao
rehetra izao ho vavolombelona izy, ka tsy tokony hahitana soritry ny alahelo izay
hampandainga ny fifaliany teny aminy.
Raha nandroso moramora teny amin’ ny arabe voatemitr’ olona ny filaharana, dia gaga
ny vahoaka nahatsikaritra ny fiadanana tsy nisy aloka, ny fandresena feno fifaliana hita tao
amin’ ny fijeriny sy ny fihetsiny. «Tahaka ny olona mipetraka ao amin’ ny fiangonana izy»,
hoy izy ireo, «ary misaintsaina lalina momba ny zava-masina».Ibid, boky 13, toko 9.
Teo amin’ ny antontan-kitay handoroana azy i Berquin dia niezaka ny hanao teny fohy
tamin’ ny vahoaka; natahotra izay ho vokatr’ izany anefa ny monka, ka nanomboka
niantsoantso, ny niiaramila nampifandona ny fiadiany ka nanarona ny feon’ ilay maritiora
ny tabatabany. Toy izany tamin’ ny taona 1529 no nanomezan’ ireo manam-pahaizana sy
ireo manam-pahefana arapivavahana ambony indrindra tao Paris feno famirapiratana
«ohatra ambany ho an’ ny vahoaka raha ho romotra izy tamin’ ny taona 1 793, ny amin’ ny
fanaovana tsinontsinona ny teny farany tokony hohajaina ataon’ ny olona hovonoina».Ibid,
boky 13, toko 9.
Nokendaina i Berquin ary nodorana tamin’ ny afo ny tenany. Nahavonton’ alahelo ireo
sakaizan’ ny Reformasiona nanerana an’ i Frantsa ny vaovao nilaza ny nahafatesany. Nefa
tsy very maina tsy akory ny ohatra nomeny. «Vonona tokoa izahay, hoy ireo vavolombelon’
ny fahamarinana, hiatrika ny fahafatesana amim-pifaliana ka hampifantoka ny masonay
161