Leviathan dari Bangsa Bangsa_

Raha nampiharina io didy io, dia «samy tsy ho azo atao na ny manitatra ny Fanavaozana
ara-pivavahana eo amin’ ny toerana tsy mbola nahafantatra izany, na ny nampijoro izany
amin’ ny fototra
mafy. . . eo amin’ ny toerana efa nisy azy rahateo».Ibid, boky 13, toko 5. Ho voasakana
ny fahafahana miteny. . . Tsy ho misy fiovampinoana azo nekena. Ary nasaina nilefitra avy
hatrany tamin’ ireo fameperana sy fandrarana ny sakaizan’ ny Fanavaozana ara-pivavahana.
Toa efa ho levona ny fanantenan’ izao tontolo izao. «Tsy maintsy hamerina indray
ireo fanao tafahoatra teo aloha ny fanorenana indray ny ambaratongam-pahefan’ i
Roma»,«ary hanararaotra ny toe-javatra ka mora foana ny «hanatanterahana ny fandravana
ilay asa efa voahozongozona mafy tamin’ ny fandraisana antendrony sy ny fisarahambazana»
—Ibid, boky 13, toko 5.
Raha nivory hifampila hevitra ny antoko miandany tamin’ ny filazantsara dia
nifampijery tamim-pahakiviana tanteraka izy ireo. Nifampanontany izy hoe: «Inona no
hatao?» zava-dehibe loatra momba izao tontolo izao no voatohintohina eto. «Hilefitra ve
ireo filohan’ ny Fanavaozana ara-pivavahana ka hanaiky ny didy? Tamin’ izao tolona
goavana izao, izay tena tsy omby tratra marina tokoa, dia zavatra kely foana tamin’ ny adihevitra
nifanaovan’ ireto mpanavao fivavahana dia ampy ho nampivily azy ho amin’ ny
lalandiso! Maro ny fialan-tsiny azony natao sy hevitra ara-drariny mety ho hitany
hanamarinany ny fileferany! Nomena antoka fa mahazo manatanteraka malalaka ny
fivavahany ireo andriandahy Loterana. Nampiharina koa tamin’ ny olony rehetra izay efa
nanaiky ny fanavaozana ara-pinoana, talohan’ ny nivoahan’ io fepetra io, izany tombon-tsoa
izany. Tsy tokony hahafa-po azy ve izany? Betsaka manao ahoana ny loza mety ho
voasorok’ izany. Loza tsy fantatra sy fifandonana hanao ahoana no hosetrain’ izy iteo ho
vokatry ny fandavana: Iza no mahalala izay fotoana mety azo hararaotina amin’ ny ho avy?
Aoka horaisintsika ny fihavanana; aoka horaisintsika ny sampan’ oliva atolotr’ i Roma ka
hikombona ny ferin’ i Alemaina». Ny fonjan-kevitra toy izany dia nety ho azon’ ireo
Mpanavao fivavahana nanamarinana ny fanekeny hizotra amin’ ny lalana izay tsy
isalasalana fa hahatonga faharavana vetivety amin’ ny zavatra niezahany.
«Soa ihany fa nojereny ny foto-kevitra nijoroan’ io fandaminana io, ka dia niroso tamimpinoana
izy. Inona izany foto-kevitra izany? Ny zo nananan’ i Roma hanerena ny feon’ ny
fieri treretana sy hanakana ny fanadihadiana izany malalaka. Nefa, moa ve tsy manana
fahafahana malalaka ara-pivavahana izy ireo sy ireo vahoakany Protestanta? Eny, satria
tombon-tsoa manokana voalaza ao amin’ ny fandaminana izany, fa tsy zo. Ho an’ izay
rehetra tsy tafiditra ao amin’ io fandaminana io, dia fanjakana no fototra iorenan’ ny
fahefana; fa ny fieritreretana dia voailakilaka; i Roma no mpitsara tsy mety diso, koa tsy
maintsy hankatoavina. Ny fankatoavana io fandaminana io dia fanekena tsotra izao fa
tokony ho voafetra ho ao amin’ ny faritr’ i Saxe izay nandray ny fanavaozana arapivavahana
ihany ny fahafahana ara-pivavahana; fa ho an’ ny firenena kristianasisa rehetra
dia heloka bevava ny fanadihadiana sy ny fanekena ny finoana nohavaozina, ary tsy maintsy
hihatra amin’ny tranomaizina sy ny fandoroana velona. Azony hekena ary ve ny hametra ny
147