Leviathan dari Bangsa Bangsa_
, , , , , losifera, , , , , , , , losifera, , ,
pifaliam-be no nandraisan’ izay rehetra tia ny fahamarinana io dikan-teny io, fa nandà izany tamim-paniratsirana kosa ireo izay nifidy ny lovan-tsofina sy ny didin’ olombelona. Nanahy mafy ireo pretra raha nihevitra fa ho afaka hifandahatra aminy momba ny fotokevitry ny tenin’ Andriamanitra izao olontsotra izao ka ho hita miharihary amin’ izay ny tsy fahaizany. Tsy nanan-kery hoenti-manohitra ny sabatry ny Fanahy ny fiadian’ ny hevitra ara-nofo nalahany. Novorin’ i Roma ny fahefany rehetra hanakanana ny fielezan’ ny Soratra Masina, nefa samy tsy nisy vokany avokoa na didy na fandrahonana, na fampijaliana. Arakaraka ny nanamelohany sy nandrarany ny Baiboly, dia vao mainka nahaliana fatratra ny vahoaka ta-hahalala izay tena ampianariny. Izay rehetra nahay namaky teny dia nazoto nianatra ny tenin’ Andriamanitra ho an’ ny tenany. Nentiny niaraka taminy hatraiza hatraiza izany, ka novakiny sy naverimberiny novakina ary tsy nety afa-po izy mandrapahaizany tsianjery ampahany betsaka taminy. Rehefa hitan’ i Lotera ny fankasitrahan’ ny olona ny Testamenta Vaovao dia natombony avy hatrany ny fandikana ny Testamenta Taloha, ary navoakany tsikelikely arakaraka ny nahavitany. Noraisin’ ny olona tamim-pifaliana ny bokin’ i Lotera na tany an-tanàn-dehibe na tany amin’ ny vohitra madinika. Izay nosoratan’ i Lotera sy ny sakaizany, dia naelin’ ny hafa kosa. Nisy relijiozy izay niaiky marina ny tsy maha-ara-dalàna ny fitsipika mandidy hitokamonina ka naniry ny hanolo ny fiainana nidonanahany ela tamin’ ny fiainana hampiasany marina ny heriny ; tsy ampy fahalalana anefa izy ireo hoenti-mitory ny tenin’ Andriamanitra, ka nitety ny faritany izy, nitsidika ny vohitra kely sy ny trano bongo rehetra izay nivarotany ny bokin’ i Lotera sy an’ ireo namany. Vetivety dia nifanizina eran’ i Alemaina ireny mpampiely boky be herim-po ireny. Ibid, boky 9, toko 11. Nodinihin’ ny olona tamim-pahalianana fatratra ireny soratra ireny na manan-karena izy na mahantra, na avara-pianarana izy na tsia. Amin’ ny alina, dia mamaky izany amin’ ny feo mafy sy mampianatra ao an-tanàna ho ren’ ny antokon’ olona vitsivitsy mitangorona eo amorom-patana. Ny ezaka rehetra natao dia nahazoana fanahy resy lahatry ny fahamarinana, izay nampianatra ny vaovao mahafaly tamin’ ny hafa rehefa nandray ny teny tamimpiravoravoana. Voaporofo ny teny avy amin’ ny tsindrimandrin’ Andriamanitra manao hoe: «Mahazava ny famoahana ny hevitry ny teninao ka manome fahalalana ho an’ ny kely saina» 1. — Nisy asany ny fandinihana ny Soratra Masina ka nahatonga fiovana lehibe teo amin’ ny saina sy ny fon’ ny vahoaka. Zioga vy izay nitana ny mpanompony tao amin’ ny tsy fahalalana sy ny fahambaniana no natambesatry ny fahefana papaly taminy. Nokendrena fatratra ny hitohizan’ ny fanarahana fombafomba nitory finoanoam-poana, fa kely bitika kosa no anjaran’ ny fo sy ny saina teo amin’ ny fanompoam-pivavahany rehetra. Ny toritenin’ i Lotera izay namelabelatra ireo fahamarinana mazava ao amin’ ny Tenin’ Andriamanitra, ary io Tenin’ Andriamanitra mihitsy taty aonana, izay napetraka teo am-pelatanan’ ny valala tsy mandady harona, no nampifoha ny hery natoritory teo amin’ ny vahoaka ka tsy nanadio sy nandratra ny toetrany fotsiny, fa nanome koa hery sy tanjaka vaovao ny sainy. 142
Olona avy amin’ ny saranga rehetra no hita nitana Baiboly teny an-tanany niaro ireo fampianaran’ ny Fanavaozana ara-pivavahana. Ny papista izay namela ny fandinihana ny Soratra Masina ho anjaran’ ny pretra sy ny relijiozy dia nitady azy ireo ankehitriny mba handroso ka hifandahatra amin’ ny fampianarana vaovao. Nefa, noho ireo sady tsy nahalala ny Soratra Masina no tsy nahafantatra ny herin’ Andriamanitra dia naharesy lahatra azy tanteraka ireo izay nampangainy ho bado sy «heretika». «Mampalahelo, hoy ny mpanoratra katolika iray, fa efa noresen’ i Lotera lahatra ireo mpanaraka azy tsy hatoky tsindrimandry hafa afa-tsy ny Soratra Masina». D’Aubigne, boky 9, toko 11 Nitangorona ny vahoaka nihaino ny fahamarinana narovan’ ny olona tsy nahita fianarana firy, eny izay niady hevitra momba izany tamin’ ny olona mahay nandaha-teny sy nanampahaizana momba ny teolojia aza. Niharihary ny tsy fahalalana mahamenatra teo amin’ ireo olona ambony ireo rehefa nosetrain’ ny fampianarana tsotra avy amin’ ny tenin’ Andriamanitra ny fonjan-kevitra narosony. Ny mpiasa tany, ny miaramila, ny vehivavy, eny na dia ny ankizy aza, dia havanana kokoa tamin’ ny fampianaran’ ny Baiboly noho ireo pretra sy ireo mpampianatra ngezalahy lalim-pahaizana. Ny fahasamihafana nisy teo amin’ ny mpanaraka ny filazantsara sy ireo mpanohana ny finoanoam-poana papaly dia nibaribary koa teo amin’ ny avara-pianarana toy ny teo amin’ny sarambabembahoaka. Nifampitana tamin’ ireo mpiaro menavazan’ ny ambaratongam-pahefan’ ny papa, izay nanao an-tsirambina ny fianarana ny tenim-pirenena tsy fampiasa intsony sy ny haisoratra, . . .ireo tanora narani-tsaina liam-pahalalana ka nanadihady ny Soratra Masina sy nifankazatra tamin’ ireo sangan’ asan’ ny fahiny. Nanana saina mavitrika, ambony toetra sady nahery fo ireo tanora ireo ka vetivety dia nahatratra fahalalana tsy nisy afaka nifaninana taminy nandritra ny fotoana ela. . . Noho izany, rehefa nifanehatra tamin’ ny mpa-mpianatra ngezalahy niandany tamin’ i Roma na tamin’ ny fivoriana inona na tamin’ny fivoriana inona ireo tanora mpiaro ny Fanavaozana arapivavahana dia mora foana taminy ny namely azy tamimpahatokisana lehibe ka tratry ny fisalasalana ireny olona kely fahalalana sadaikatra mafy ary latsaka tamin’ ny fahafahambaraka mendrika azy teo imason’ ny rehetra. Ibid, boky 9, toko 11. Rehefa hitan’ ireo mpitondra fivavahana mpomba an’ i Roma fa nihena ny isan’ ny mpiangona tao aminy, dia nangataka ny fanampian’ ny mpitsara izy, ka nampiasa ny fomba rehetra teo ampelatanany nanao izay hiverenan’ ireo mpihaino azy. Nefa efa nahita izay mahafa-po ny zavatra notakian’ ny fanahiny tao amin’ ny fampianarana vaovao ny vahoaka, ka nihodina izy niala tamin’ ireo izay namahana azy ela tamin’ ny ampombo tsy mahasoa avy amin’ ny fombam-pivavahana mitory finoanoam-poana sy ny lovan-tsofìn’ olombelona. Rehefa nirehitra tamin’ ireo mpampianatra ny fahamarinana ny fanenjehana, dia narahiny tsara ny tenin’ i Kristy hoe : «Ary raha manenjika anareo amin’ ny tanàna iray ny olona, dia mandosira ho any amin’ ny hafa»2. Tafatsofoka hatraiza hatraiza ny fahazavana. Nahita trano midanadana azony nidirana tany ho any ireo mpandositra, nipetraka tao izy ireo 143
- Page 99 and 100: ihany no afaka mamonjy ny mpanota.
- Page 101 and 102: niditra teo amin’ ny laharan’ n
- Page 103 and 104: masina, ilay hany fahefana fara-tam
- Page 105 and 106: momba anao, sy izay rehetra naneho
- Page 107 and 108: an’ i Ziona fahiny, ary avy ao no
- Page 109 and 110: . . . Fa Kristy mihitsy no melohina
- Page 111 and 112: fanoherana ny fahamarinana, mety ho
- Page 113 and 114: pelatanan’ ny Tompo ny momba izan
- Page 115 and 116: misy fahazavana vaovao namirapiratr
- Page 117 and 118: «Raha tsy tafaverina aho ary raha
- Page 119 and 120: Tsia, hoy ny amperora,«tsy maintsy
- Page 121 and 122: Ny ampitson» iny izy no niseho han
- Page 123 and 124: izany aho, dia hoekeko izay diso re
- Page 125 and 126: izy. Tsy nahitana avonavona, firehe
- Page 127 and 128: amin’ ny fahazavana noraisin’ i
- Page 129 and 130: hafaliana sy ny fiderana ny fony:
- Page 131 and 132: fahombiazana. Ny fijaliana sy ny fa
- Page 133 and 134: dia nifaninana ho mamim-bahoaka ny
- Page 135 and 136: nefa tamin’ ny fety lehibe fanao
- Page 137 and 138: Eo amin’ i Kristy, hoy izy, no ti
- Page 139 and 140: Sorona mandrakizay. . . ny fijalian
- Page 141 and 142: izay hahatongavany tany amin’ i Z
- Page 143 and 144: Toko 10—Ny fandrosoan’ ny Fanav
- Page 145 and 146: amin’ ireo izay mitonona ho sakai
- Page 147 and 148: ihany no nanao ny zavatra rehetra.
- Page 149: nianjadian’ ny halozana sy ny fam
- Page 153 and 154: Toko 11—Fanoherana nataon’ ny A
- Page 155 and 156: Raha nampiharina io didy io, dia «
- Page 157 and 158: ehetra izay mety hitandroana ny fil
- Page 159 and 160: Fanoherana io ho fanambaran’ ny f
- Page 161 and 162: havahanao aho». Vonon-kanao ny mar
- Page 163 and 164: izany. Tsy azonao atao ny miaro ny
- Page 165 and 166: tamin’ izany, raha nahatsapa fa m
- Page 167 and 168: Andriamanitra. Vetivety dia hita fa
- Page 169 and 170: tombon-tsoa azon’ ireo pretra noh
- Page 171 and 172: tokana ambaran’ ny Baiboly, ka ma
- Page 173 and 174: mpivarotra sy ny mpanao asa tanana
- Page 175 and 176: hamadika ny rahalahiny izy. Vahoaka
- Page 177 and 178: nisy «relika» malaza be dia be na
- Page 179 and 180: Fitiavana tsy hita fetra teo anatre
- Page 181 and 182: Bale, raha hitany fa nambenan’ ny
- Page 183 and 184: pahaizana mamirapiratra, ireo mpian
- Page 185 and 186: tany Holandy no niavian’ i Meuno
- Page 187 and 188: entirenty sy ny finoanoampoanan’
- Page 189 and 190: Io adihevitra io, na dia tamin’ n
- Page 191 and 192: amin’ ny mitataovovonana noho ny
- Page 193 and 194: fiainana an’ izany. Nolaviny ny z
- Page 195 and 196: amin’ ny toeran-kafa, hany ka tsy
- Page 197 and 198: fanantenana va ny fiezahako rehetra
- Page 199 and 200: Raha vao tafaorina tao amin’ ny f
Olona avy amin’ ny saranga rehetra no hita nitana Baiboly teny an-tanany niaro ireo<br />
fampianaran’ ny Fanavaozana ara-pivavahana. Ny papista izay namela ny fandinihana ny<br />
Soratra Masina ho anjaran’ ny pretra sy ny relijiozy dia nitady azy ireo ankehitriny mba<br />
handroso ka hifandahatra amin’ ny fampianarana vaovao. Nefa, noho ireo sady tsy nahalala<br />
ny Soratra Masina no tsy nahafantatra ny herin’ Andriamanitra dia naharesy lahatra azy<br />
tanteraka ireo izay nampangainy ho bado sy «heretika».<br />
«Mampalahelo, hoy ny mpanoratra katolika iray, fa efa noresen’ i Lotera lahatra ireo<br />
mpanaraka azy tsy hatoky tsindrimandry hafa afa-tsy ny Soratra Masina». D’Aubigne, boky<br />
9, toko 11<br />
Nitangorona ny vahoaka nihaino ny fahamarinana narovan’ ny olona tsy nahita fianarana<br />
firy, eny izay niady hevitra momba izany tamin’ ny olona mahay nandaha-teny sy nanampahaizana<br />
momba ny teolojia aza. Niharihary ny tsy fahalalana mahamenatra teo amin’ ireo<br />
olona ambony ireo rehefa nosetrain’ ny fampianarana tsotra avy amin’ ny tenin’<br />
Andriamanitra ny fonjan-kevitra narosony. Ny mpiasa tany, ny miaramila, ny vehivavy, eny<br />
na dia ny ankizy aza, dia havanana kokoa tamin’ ny fampianaran’ ny Baiboly noho ireo<br />
pretra sy ireo mpampianatra ngezalahy lalim-pahaizana.<br />
Ny fahasamihafana nisy teo amin’ ny mpanaraka ny filazantsara sy ireo mpanohana ny<br />
finoanoam-poana papaly dia nibaribary koa teo amin’ ny avara-pianarana toy ny teo<br />
amin’ny sarambabembahoaka. Nifampitana tamin’ ireo mpiaro menavazan’ ny<br />
ambaratongam-pahefan’ ny papa, izay nanao an-tsirambina ny fianarana ny tenim-pirenena<br />
tsy fampiasa intsony sy ny haisoratra, . . .ireo tanora narani-tsaina liam-pahalalana ka<br />
nanadihady ny Soratra Masina sy nifankazatra tamin’ ireo sangan’ asan’ ny fahiny. Nanana<br />
saina mavitrika, ambony toetra sady nahery fo ireo tanora ireo ka vetivety dia nahatratra<br />
fahalalana tsy nisy afaka nifaninana taminy nandritra ny fotoana ela. . . Noho izany, rehefa<br />
nifanehatra tamin’ ny mpa-mpianatra ngezalahy niandany tamin’ i Roma na tamin’ ny<br />
fivoriana inona na tamin’ny fivoriana inona ireo tanora mpiaro ny Fanavaozana arapivavahana<br />
dia mora foana taminy ny namely azy tamimpahatokisana lehibe ka tratry ny<br />
fisalasalana ireny olona kely fahalalana sadaikatra mafy ary latsaka tamin’ ny fahafahambaraka<br />
mendrika azy teo imason’ ny rehetra. Ibid, boky 9, toko 11.<br />
Rehefa hitan’ ireo mpitondra fivavahana mpomba an’ i Roma fa nihena ny isan’ ny<br />
mpiangona tao aminy, dia nangataka ny fanampian’ ny mpitsara izy, ka nampiasa ny fomba<br />
rehetra teo ampelatanany nanao izay hiverenan’ ireo mpihaino azy. Nefa efa nahita izay<br />
mahafa-po ny zavatra notakian’ ny fanahiny tao amin’ ny fampianarana vaovao ny vahoaka,<br />
ka nihodina izy niala tamin’ ireo izay namahana azy ela tamin’ ny ampombo tsy mahasoa<br />
avy amin’ ny fombam-pivavahana mitory finoanoam-poana sy ny lovan-tsofìn’ olombelona.<br />
Rehefa nirehitra tamin’ ireo mpampianatra ny fahamarinana ny fanenjehana, dia<br />
narahiny tsara ny tenin’ i Kristy hoe : «Ary raha manenjika anareo amin’ ny tanàna iray ny<br />
olona, dia mandosira ho any amin’ ny hafa»2. Tafatsofoka hatraiza hatraiza ny fahazavana.<br />
Nahita trano midanadana azony nidirana tany ho any ireo mpandositra, nipetraka tao izy ireo<br />
143