Leviathan dari Bangsa Bangsa_

Toko 8—Eo Anoloan' ny Fitsarana
Raha niakatra teo amin’ ny seza fiandrianan’ i Alemaina ny amperora vaovao, Charles
fahadimy, dia nidodododo niarahaba azy ireo irak’ i Roma sy nitaona azy hampiasa ny
fahefany hanoherana ny Fanavaozana ara-pivavahana. Tetsy an-daniny kosa dia niangavy
azy ny filohan’ i Saxe, izay nanohana azy mafy tokoa tamin’ ny fahazoany ny
satroboninahiny, ka toy ny nanan-trosa be taminy mba tsy hanao na inona na inona
hanohitra an’ i Lotera raha tsy efa nanaiky ny hinaino azy. Noho izany dia latsaka ankaterena
ny amperora ka very hevitra sy niroanahana be ihany. Ny papista dia tsy ho afa-po
mihitsy raha tsy misy didy avoakan’ ny amperora manameloka an’ i Lotera ho faty. Ny
filohan’ i Saxe koa efa nanambara tamin’ ny fomba hentitra fa «na ny andriamanjaka na ny
olon-kafa dia tsy mbola nampiseho fa voaporofo fa diso ny asa-soratr’ i Lotera»; noho izany
dia nangataka izy «ny hanomezana tsisakanana an’ i Lotera mba hahazoany miseho eo
anatrehan’ ny fitsarana olona manam-pahaizana mivavaka marina ary tsy miangatra».
D’Aiibigné, boky 6, toko 11.
Tamin’ izay dia nifantoka tamin’ ny fivorian’ ireo fanjakana alemana izay tapaka fa
hatao any Worms, fotoana fohy taorian’ ny niakaran’ i Charles teo amin’ ny fanjakana ny
sain’ ny an-daniny sy ny ankilany. Nisy raharaha lehibe ara-politika sy mikasika ny tombontsoam-panjakana
izay haroso hodinihina tao amin’ io filankevitra io. Tao no nandinihan’ ny
filan-kevi-panjakana ireo olona sy ireo tombon-tsoa lehibe ara-politika; izao koa no
voalohany hihaonan’ ireo andriandahin’ i Alemaina amin’ ny mpanjakany vao herotrerony
eo amin’ ny fivoriana fandinihan-draharaha. Tonga avy tamin’ ny lafy valon’ ny
tanindrazana ireo olona ambony eo amin’ ny fiangonana sy ny fanjakana. Tao ireo andriandahy
araka izao tontolo izao, avo firazanana, ambony fahefana ary saro-piaro tamin’ ny zo
azony tamin’ ny alalan’ ny fandovana nifandovany; tao ireo printsin’ ny eglizy mirehi-mena
mahatsiaro ny fahamboman’ ny toerana amampahefany; tao ireo manam-boninahitra aratafika
sy ireo mpanaraka azy mirongo fiadiana; ary tao ireo masoivoho avy tamin’ ny tany
vahiny sy lavi-toerana — samy nivory tao Worms avokoa. Ny lohahevitra nahaliana
indrindra tamin’ io fivoriana goavana io anefa, dia ny momba ilay Mpanavao fivavahana
avy any Saxe.
Efa nobaikoin’ i Charles mialoha ny filohan’ i Saxe hitondra an’ i Lotera miaraka aminy
ho ao amin’ ny filan-kevitry ny fanjakana foibe, ka nomeny toky izy fa harovana ary
nampanantenainy koa fa halalaka ny adi-hevitra hifanaovany amin’ ireo olona havanana
momba izany ny amin’ ny foto-kevitra ifanolanana. Nirin’ i Lotera fatratra ny hiseho teo
anatrehan’ ny amperora. Tsy ara-dalàna loatra koa ny fahasalamany tamin’ izany fotoana
izany; nefa dia nanoratra toy izao tamin’ ny filohan’ i Saxe izy: «Raha tsy afaka mankany
Worms salama tsara aho, dia tsy maintsy hoentina any, amin’ izao tsy fahasalamako izao.
Satria raha miantso ahy ny amperora dia tsy isalasalako fa antson’ Andriamanitra mihitsy
izany. Raha hanao herisetra amiko ry zareo, ary mety hitranga tokoa izany (satria tsy
fitadiavam-pahalalana no niantsoany ahy hiseho eo anatrehany), dia apetrako eo am-
104