WiT 2_2024 (101) promo

BORSUK CORAZ BLIŻEJ WOJSKA ❙ ROSYJSKIE SZYBUJĄCE BOMBY PRECYZYJNE ❙ POŁOŻENIE STĘPKI ORP WICHER
Wojsko
i Technika
2/2024
Luty
CENA 22,00 zł
w tym 8% VAT
INDEKS 407445
ISSN 2450-1301
WWW.ZBIAM.PL
BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ
Program LVS NNbS wkracza
w fazę wykonawczą
Początek roku przyniósł długo oczekiwane
decyzje Berlina odnośnie kolejnego etapu
odbudowy naziemnej obrony przeciwlotniczej
Bundeswehry. Chodzi o jej najniższą
warstwę, najkrótszego i krótkiego zasięgu,
określaną Luftverteidigungs systems
für den Nah- und Nächstbereichs schutz
– LVS NNbS.
Morskie rozpoznanie NATO
w Europie
W ubiegłym roku rozpoczęto budowę
dwóch okrętów rozpoznawczych nowej
generacji dla Marynarki Wojennej
w ramach programu Delfin. Fakt ten
skłania do dokonania przeglądu
analogicznych zdolności w obszarze
SIGINT sił morskich innych
europejskich członków NATO.
str. 12 str. 74

N O W A P R E N U M E R A T A 2 0 2 4
Z A M Ó W P R E N U M E R A T Ę P A P I E R O W Ą I U Z Y S K A J
D O S T Ę P D O E - W Y D A Ń A R C H I W A L N Y C H
Wojsko i Technika
Prenumerata roczna: 264,00 zł | 12 numerów
Obejmuje numery od 1/2024 do numeru 12/2024.
Lotnictwo Aviation International
Prenumerata roczna: 258,00 zł | 12 numerów
Obejmuje numery od 1/2024 do numeru 12/2024.
Wojsko i Technika Historia
+ numery specjalne (6+6)
Prenumerata roczna: 300 zł | 12 numerów
Obejmuje 6 numerów regularnych i 6 numerów
specjalnych wydawanych w 2024 roku.
Prenumeratę zamów najpóźniej do końca lutego 2024 r. na naszej stronie internetowej www.zbiam.pl
lub dokonaj wpłaty na konto bankowe nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976

Początek roku przyniósł długo oczekiwane
decyzje Berlina odnośnie kolejnego etapu
odbudowy naziemnej obrony przeciwlotniczej
Bundeswehry. Chodzi o jej najniższą
warstwę, najkrótszego i krótkiego zasięgu,
określaną Luftverteidigungs systems
für den Nah- und Nächstbereichs schutz
– LVS NNbS.
w tym 8% VAT
INDEKS 407445
ISSN 2450-1301
W ubiegłym roku rozpoczęto budowę
dwóch okrętów rozpoznawczych nowej
generacji dla Marynarki Wojennej
w ramach programu Delfin. Fakt ten
skłania do dokonania przeglądu
analogicznych zdolności w obszarze
SIGINT sił morskich innych
europejskich członków NATO.
Spis treści
Vol. X, nr 2 (101)
LUTY 2024, NR 2.
Nakład: 14 990 egzemplarzy
BORSUK CORAZ BLIŻEJ WOJSKA ❙ ROSYJSKIE SZYBUJĄCE BOMBY PRECYZYJNE ❙ POŁOŻENIE STĘPKI ORP WICHER
Wojsko
i Technika
2/2024
Luty
CENA 22,00 zł
WWW.ZBIAM.PL
BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ
22
Spis treści WiT Luty 2024
Nowości z kraju i ze świata
Tomasz Grotnik, Andrzej Kiński, Bartłomiej Kucharski,
Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 4
NBPWP Borsuk coraz bliżej wojska
Andrzej Kiński str. 10
LVS NNbS wkracza w fazę wykonawczą
Adam M. Maciejewski str. 12
Kolejny pracowity rok Jelcza
Andrzej Kiński str. 22
Dywersyfikacja produkcji – droga do rozwoju zdolności
wytwarzania amunicji dużego kalibru w Polsce
Tomasz Wachowski str. 28
Nowe karabiny wyborowe USSOCOM
Przemysław Juraszek str. 31
Partner-2023 cz. 2 Obrona przeciwlotnicza, uzbrojenie
precyzyjne i powietrzne systemy bezzałogowe
Miroslav Gyűrösi str. 32
Czy Wojsko Polskie potrzebuje niskopodwoziowych przyczep
o ładowności do 35 ton?
Jarosław Brach str. 44
60
32
Infrastruktura kontenerowa i jej wykorzystanie
w obszarze obronności
Agnieszka Bednarz str. 50
Northrop Grumman E-2D Advanced Hawkeye
– elektroniczne oczy nie tylko dla US Navy
Łukasz Pacholski str. 54
Perspektywy programu F-35 w 2024 roku
Łukasz Pacholski str. 56
Rosyjskie szybujące bomby precyzyjne
Tomasz Szulc str. 60
Położenie stępki ORP Wicher
Tomasz Grotnik str. 70
Morskie rozpoznanie NATO w Europie
Marcin Chała str. 74
70
Program LVS NNbS wkracza
w fazę wykonawczą
str. 12 str. 74
Morskie rozpoznanie NATO
w Europie
Na okładce: Jeden z dodatkowych prototypów/wozów
przedseryjnych NBPWP Borsuk podczas badań zakładowych
na poligonie w Nowej Dębie w lutym tego roku.
Fot. Andrzej Kiński.
Redakcja
Andrzej Kiński – redaktor naczelny
andrzej.kinski@zbiam.pl
Adam M. Maciejewski
adam.maciejewski@zbiam.pl
Tomasz Grotnik
tomasz.grotnik@zbiam.pl
Marcin Wiącek
marcin.wiacek@zbiam.pl
Korekta
Monika Gutowska, zespół redakcyjny
Redakcja techniczna
Wiktor Grzeszczyk
Stali współprawcownicy
Piotr Abraszek, Jarosław Brach, Marcin Chała,
Robert Czulda, Miroslav Gyűrösi, Jerzy Gruszczyński,
Przemysław Juraszek, Bartłomiej Kucharski,
Hubert Królikowski, Marek Łaz, Krzysztof Nicpoń,
Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Łukasz Prus,
Paweł Przeździecki, Tomasz Szulc,
Tomasz Wachowski, Michal Zdobinsky, Gabor Zord
Wydawca
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.
ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa
office@zbiam.pl
Biuro
ul. Bagatela 10 lok. 17, 00-585 Warszawa,
tel. 22 119 48 47
Dział reklamy i marketingu
Andrzej Ulanowski
andrzej.ulanowski@zbiam.pl
Dystrybucja i prenumerata
office@zbiam.pl
Reklamacje
office@zbiam.pl
Prenumerata
realizowana przez Ruch S.A:
Zamówienia na prenumeratę w wersji
papierowej i na e-wydania można składać
bezpośrednio na stronie
www.prenumerata.ruch.com.pl
Ewentualne pytania prosimy kierować
na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl
lub kontaktując się z Telefonicznym
Biurem Obsługi Klienta pod numerem:
801 800 803 lub 22 717 59 59
– czynne w godzinach 7.00–18.00.
Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Copyright by ZBiAM 2024
All Rights Reserved.
Wszelkie prawa zastrzeżone
Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne
rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy
jest zabronione. Materiałów niezamówionych,
nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo
dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów
i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych.
Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami
sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności
za treść zamieszczonych ogłoszeń i reklam.
Więcej informacji znajdziesz na naszej nowej stronie:
www.zbiam.pl
www.facebook.com/wojskoitechnika
www.zbiam.pl Luty 2024 • Wojsko i Technika 3

Wozy bojowe
Cztery dodatkowe prototypy/wozy przedseryjne NBPWP Borsuk w maju i czerwcu mają przejść w jednostce wojskowej tzw. badania w otoczeniu systemowym. Na razie kończą
się ich badania zakładowe, a wkrótce rozpocznie się proces szkolenia wojskowych obsług. Zwracają uwagę różne typy gąsienic zastosowane w wozach na zdjęciach – ten na
pierwszym planie ma kompozytowo-gumowe firmy Soucy Interntional Inc., zaś drugi metalowe z nakładkami gumowymi firmy DST Defence Service Tracks GmbH. Zwracają
uwagę seryjne wersje głowic optoelektronicznych działonowego GOC-1 i dowódcy GOD-1.
NBPWP Borsuk coraz bliżej wojska
Andrzej Kiński
Dobiegają końca badania kwalifikacyjne
prototypu Nowego Bojowego
Pływającego Wozu Piechoty Borsuk,
w pełnym toku są także próby
zakładowe czterech dodatkowych
prototypów/pojazdów przedseryjnych.
Wszystko wskazuje na to, że późną
wiosną tego roku, zgodnie z planem,
rozpoczną się ich badania w otoczeniu
systemowym, prowadzone
w 15. Giżyckiej Brygadzie
Zmechanizowanej.
Fotografie w artykule Andrzej Kiński.
Równolegle z badaniami zakładowymi dodatkowych wozów prototypowych/przedseryjnych (na zdjęciu) trwają wojskowe
badania kwalifikacyjne prototypu Borsuka. Ich pomyślne zakończenie, planowane na kwiecień, otworzy drogę do
rozpoczęcia badań w otoczeniu systemowym.
Proces rozwoju NBPWP Borsuk – nie bez
przeszkód i przy budżecie stanowiącym
ułamek kosztów tego typu programów prowadzonych
na Zachodzie (po aneksowaniu
w październiku 2023 r. budżet projektu wzrósł do
ponad 350 mln PLN; faktycznie zaangażowane
przez wykonawców środki własne można szacować
na mniej więcej odpowiadające tej kwocie)
– trwa już od dekady, ale w jego ramach
powstał bardzo nowoczesny wóz bojowy. Jego
wdrożenie do służby będzie dla Wojsk Pancernych
i Zmechanizowanych większym wyzwaniem
niż pojawienie się w linii pierwszych czołgów
K2 i M1A1 FEP Abrams. Stąd też od
pewnego czasu projekt rozwojowy „Nowy bojowy,
pływający, wóz piechoty”, prowadzony w ramach
umowy z Narodowym Centrum Badań
i Rozwoju nr DOB-BiO5/001/05/2014 z 24 października
2014 r. przez konsorcjum w składzie (aktualnym):
Huta Stalowa Wola S.A. (lider), Wojskowe
Zakłady Motoryzacyjne S.A., Wojskowe Zakłady
Elektroniczne S.A., Wojskowy Instytut Techniki Pancernej
i Samochodowej, Wojskowa Akademia
Techniczna (Wydział Inżynierii Mechanicznej),
Akademia Sztuki Wojennej, Politechnika Warszawska,
Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń
Mechanicznych OBRUM Sp. z o.o. i Rosomak S.A.,
jest nie tylko najważniejszym przedsięwzięciem
dla Huty Stalowa Wola S.A., ale także jednym z kluczowych
dla resortu obrony narodowej. Jego
przebieg regularnie, w ramach dostępności informacji,
które notabene są bardzo reglamentowane,
staramy się przybliżać na łamach „Wojska i Techniki”.
Zaproszenie w połowie lutego grupy dziennikarzy
branżowych do odwiedzenia Huty Stalowa Wola
S.A. w celu zapoznania się z aktualnie realizowanymi
i perspektywicznymi programami, a także planami
inwestycyjnymi spółki, stało się okazją także do przybliżenia
stanu zaawansowania programu Borsuk.
Przypomnijmy, że od 24 września 2022 r. trwają
wyczerpujące badania kwalifikacyjne prototypu
Borsuka (szerzej w WiT 12/2022), których zakończenie
planowane jest wg obecnego harmonogramu
na kwiecień tego roku. Ostatni aneks do umowy
rozwojowej z 11 października ub.r. podniósł budżet
projektu do 350,7 mln PLN, z czego na dofinansowanie
przypada 330,9 mln PLN, a wkład własny wykonawcy
to 19,85 mln PLN. Ustalił on także termin
10 Wojsko i Technika • Luty 2024
www.zbiam.pl

Obrona przeciwlotnicza
Promocyjna wizualizacja pokazująca wyrzutnię systemu LVS NNbS (w centrum), stację radiolokacyjną TRML-4D (z lewej) i wyrzutnię IRIS-T SLM, czyli systemy, które do końca tej
dekady powinny technicznie odmłodzić przestarzałą i nieliczną OPL Bundeswehry.
LVS NNbS wkracza w fazę wykonawczą
Adam M. Maciejewski
Początek roku przyniósł długo
oczekiwane decyzje Berlina odnośnie
rozwoju, czy raczej początku odbudowy
naziemnej obrony przeciwlotniczej
Bundeswehry. Oczekiwanej głównie
przez niemiecki przemysł zbrojeniowy,
który ma być beneficjentem podjętych
decyzji rządowych. Program
modernizacji naziemnego systemu
obrony powietrznej Republiki Federalnej
Niemiec jest trójwarstwowy,
ale w przypadku zbrojeniówki zza Odry
największe zainteresowanie budzi jego
najniższa warstwa, czyli najkrótszego
i krótkiego zasięgu, nazywana
Luftverteidigungssystems für
den Nah- und Nächstbereichsschutz,
której akronim LVS NNbS służy też
za nazwę całego programu i temat
tego artykułu. Zatwierdzenie przez
Bundestag 18 stycznia finansowania
programu otworzyło drogę
do podpisania umów na dostawę
prototypowej konfiguracji LVS NNbS.
Jednak, jak pokazuje najnowsza historia,
wdrożenie tego systemu
nie musi być przesądzone.
Ilustracje w artykule: Diehl Defence, Hensoldt,
Rheinmetall, MBDA Deutschland, Rohde & Schwarz,
Bundeswehr/Markus Schulze, Bundeswehr/Bernd
Berns, Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej,
forum-sicherheitspolitik.org, rumaniamilitary.ro.
Niemniej po latach rozczarowań niemiecka
zbrojeniówka, przynajmniej jej część zajmująca
się środkami obrony przeciwlotniczej,
ma powody do optymizmu, czego dowodem
jest podpisany kontrakt rozwojowy na prototyp
rakietowej wersji LVS NNbS. Podstawowe informacje
na ten temat podały zaangażowane firmy, które
opublikowały 25 stycznia ujednolicony komunikat.
Można w nim przeczytać, że całe zamówienie jest
warte ok. 1,2 mld EUR brutto (ok. 5,25 mld PLN)
z następującym podziałem na poszczególne firmy:
Rheinmetall Electronics GmbH 607 mln, Diehl Defence
GmbH & Co. KG 339 mln, Hensoldt Sensors
GmbH 284 mln. Te trzy spółki tworzą grupę przemysłową
(niem. Arbeitsgemeinschaft, ARGE), czyli
tzw. ARGE NNbS, zawiązaną jeszcze w 2021 r. właśnie
celem uzyskania rządowego zamówienia na
dostarczenie LVS NNbS. Przy czym droga do styczniowego
sukcesu była wyboista.
❚ Geneza LVS NNbS
Można stwierdzić, że rozpoczęcie programu LVS
NNbS było swoistą nagrodą pocieszenia dla części
niemieckiej zbrojeniówki po bezowocnym końcu
programu TLVS (niem. Taktisches Luftverteidigungssystem,
pol. taktyczny system obrony powietrznej),
który w drugiej dekadzie tego wieku miał stać
się jednym z największych programów modernizacyjnych
Bundeswehry. Za punkt wyjścia historii
TLVS można przyjąć 1995 r. Wtedy Stany Zjednoczone,
Republika Federalna Niemiec i Włochy –
pod auspicjami agencji NAMEADSMA (ang. NATO
MEADS Management Agency) – rozpoczęły program
rozwoju systemu rakietowego MEADS (ang.
Multinational Extended Air Defense System). Ze
strony przemysłu w programie uczestniczyły firmy
z tych trzech państw, czyli odpowiednio: Lockheed
Martin, MBDA Deutschland i MBDA Italia. MEADS
miał zastąpić system Patriot w Stanach Zjednoczonych
i RFN oraz system Spada 2000 we Włoszech.
Ostatecznie nic z tego nie wyszło. Władze Stanów
Zjednoczonych jednostronnie zerwały międzypaństwową
umowę w 2011 r., wychodząc z założenia,
że OPL nie jest dla nich priorytetem modernizacyjnym.
Choć jeszcze przez dwa lata Stany Zjednoczone
kontynuowały finansowanie programu MEADS,
co pozwoliło ukończyć m.in. rozwój stacji radiolokacyjnej
wykrywania celów pasma UHF – MEADS
Surveillance Radar. RFN i Włochy nie były w stanie
samodzielnie udźwignąć dalszego rozwoju systemu.
Tym bardziej, że w tym technicznym triumwiracie,
to Lockheed Martin grał pierwsze skrzypce
w zakresie rozwoju stacji radiolokacyjnych, dostarczać
miał także pociski kierowane MSE. Koniec końców,
po latach perturbacji, Stany Zjednoczone postawiły
na system (A)IAMD, którego eksportową
wersję (w Polsce nazywaną na ogół IBCS/Patriot)
zamówiło polskie Ministerstwo Obrony Narodowej
w ramach programu Wisła. Włochy zupełnie zmieniły
koncepcję i ogłosiły, że zastąpią stare Spady
nowym systemem MAADS (ang. Medium Advanced
Air Defense System) z pociskami MBDA CAM-
M-ER, do których włoskie Avio produkuje silniki rakietowe.
CAMM-ER o zasięgu 40 km to jednak nie
to samo, co niedoszły MEADS z pociskami MSE. Zapewne
także dlatego w lipcu ub.r. włoski resort
obrony zamówił w spółce Eurosam pięć baterii rakietowego
systemu średniego zasięgu SAMP/T NG,
które trafią do przeciwlotników Aeronautica Militare
i zastąpią część z 12 baterii Spada 2000. To nowość,
gdyż system SAMP/T we Włoszech był dotąd
tylko w Esercito Italiano, czyli wojskach lądowych.
Natomiast w Niemczech najpierw rząd federalny
zadeklarował, że wciąż zamierza zamówić MEADS,
który będzie podstawą nowego systemu OPL, czyli
TLVS. Wówczas anonsowano, że odpowiedni kontrakt
będzie podpisany w 2019 r. W związku z tym
korporacja Lockheed Martin zawiązała z MBDA
Deutschland spółkę TLVS GmbH, która docelowo
miała zostać dostawcą systemu TLVS. To, że program
TLVS od początku miał małe szanse na powodzenie
nie powinno dziwić, wszak federalną minister
obrony w latach 2013–2019 była wyjątkowo
niekompetentna i niedecyzyjna Ursula von der
12 Wojsko i Technika • Luty 2024
www.zbiam.pl

Przemysł obronny
Dużym osiągnięciem Jelcz Sp. z o.o. w 2023 r. była adaptacja podwozia P882.57 do roli nośnika wyrzutni wieloprowadnicowego systemu rakietowego K239 Chunmu/Homar-K,
skompletowanie podwozi prototypowych P882.57 T45 i przygotowanie do ich integracji z modułem wyrzutni w Republice Korei, a potem wyprodukowanie partii seryjnych
samochodów, które z wyrzutniami zintegrowała Huta Stalowa Wola S.A. A to wszystko w iście ekspresowym tempie – od zawarcia umowy do dostarczenia pierwszej wyrzutni
18. pułkowi artylerii z Nowej Dęby minął niespełna rok.
Kolejny pracowity rok Jelcza
Andrzej Kiński
Wszystko wskazuje na to, że bieżący rok
będzie niezwykle pracowity dla
zakładów Jelcz Sp. z o.o. Tak naprawdę
dobra passa jelczańskich zakładów trwa
nieprzerwanie od kilku lat i nierozerwalnie
wiąże się z przyspieszoną
rozbudową oraz modernizacją techniczną
Sił Zbrojnych RP. Pojazdy produkowane
przez Jelcza są lub będą wykorzystane
we wszystkich kluczowych programach
modernizacyjnych Wojska Polskiego
– Wisła, Pilica+, Narew, Homar, Morska
Jednostka Rakietowa, Baobab-K, Parki
Pontonowe, etc. Dolnośląskie zakłady
dostarczają też od lat różnorodne
pojazdy zabezpieczenia logistycznego,
w tym od niedawna tak zaawansowane
jak ciągniki do zestawów do transportu
czołgów i ciężkiego sprzętu
gąsienicowego typu Jak.
Fotografie w artykule: Jelcz/Justyna Orzechowska,
18. Dywizja Zmechanizowana/sierż. Aleksander Perz,
CO MON/Leszek Chemperek, Andrzej Kiński.
Nowy rok rozpoczął się mocnym akcentem
– już 12 stycznia Jelcz Sp. z o.o.
zawarła z Agencją Uzbrojenia kolejną
umowę na dostawę kilkudziesięciu (dokładnej
liczby nie ujawniono) zestawów do transportu
czołgów i ciężkiego sprzętu gąsienicowego
o masie do 70 ton Jak. Spółka ma w jej ramach
dostarczyć ciągniki siodłowe z opancerzoną
kabiną Jelcz C882.62 i naczepy niskopodwoziowe
ST775-20W produkcji Demarko S.A.
Wartość umowy to ok. 500 mln PLN brutto,
a zrealizowana ma zostać do końca 2027 r.
To już druga partia takich zestawów dla Wojska
Polskiego, bowiem w ubiegłym roku zakończona
została realizacja pierwszej umowy
na dostawę zestawów Jak. Zawarto ją 29 maja
2019 r. i dotyczyła – wraz z prawem opcji – 23 zestawów
i trzech dodatkowych ciągników. Sumaryczna
wartość tego kontraktu wyniosła 126,5 mln
PLN brutto (szerzej w WiT 11/2020).
Zawarcie pierwszej umowy w bieżącym
roku już 12 stycznia daje nadzieję, że będzie
on obfitował w nowe zamówienia resortu
obrony, przynajmniej na takim poziomie
jak miniony.
❚ 2023 r. – podsumowanie
zawartych umów
Miniony rok był dla spółki Jelcz ważny nie tylko
z racji zawarcia kolejnych umów na dostawę samochodów
i podwozi do Sił Zbrojnych RP, relizacji
w ekspresowym tempie przygotowania do
integracji oraz dostarczenia podwozi Jelcz
P882.57 T45 do wyrzutni wieloprowadnicowego
systemu rakietowego K239 Chunmu/Homar-K,
a także premiery prototypów pojazdów 3. generacji,
które wkrótce wyznaczać będą przyszłość
firmy. Do 31 grudnia 2023 r. Jelcz Sp. z o.o. wyprodukowała
406 pojazdów. Obecnie kończy się
proces przekazywania ostatnich z tej partii do Sił
Zbrojnych RP. Wśród nich są zarówno ciężarówki
logistyczne, jaki i specjalistyczne, wieloosiowe
podwozia o znacznym stopniu komplikacji, przeznaczone
do zabudowy uzbrojenia i wyposażenia
elektronicznego, zamawianych m.in. w ramach
programów Wisła i „mała Narew”.
Za pierwszy sukces w 2023 r. należy uznać zamówienie
28 kwietnia przez Agencję Uzbrojenia
w konsorcjum PGZ-PILICA+, którego członkiem
jest Jelcz Sp. z o.o., oprócz modernizacji
sześciu już dostarczonych, także 16 nowych baterii
22 Wojsko i Technika • Luty 2024
www.zbiam.pl

Przemysł obronny
Dywersyfikacja produkcji – droga do rozwoju zdolności
wytwarzania amunicji dużego kalibru w Polsce
Tomasz Wachowski
Wzrost zdolności produkcji amunicji
artyleryjskiej dużego kalibru, rozumianej
przede wszystkim jako naboje do dział
kalibru 155 mm, choć dotyczący także
120 mm amunicji czołgowej i moździerzowej
oraz rakiet do polowych
systemów rakietowych, to obecnie jedno
z głównych wyzwań stojących przed
przemysłami obronnymi państw
zachodnich. Konieczność podjęcia
działań zmierzających do skokowego
zwiększenia skali wytwarzania amunicji
wynika z jednej strony z obietnic
złożonych przez Unię Europejską
Ukrainie odpierającej rosyjską agresję,
ale także z potrzeb odbudowy własnych
zapasów zredukowanych poprzez pomoc
udzieloną na przestrzeni ostatnich
kilkunastu miesięcy Siłom Zbrojnym
Ukrainy i dostosowaniem ich skali
do rozbudowy potencjału artylerii.
Z taką sytuacją mamy do czynienia
w przypadku naszego kraju.
Fotografie w artykule: US Army/Dori Whipple,
Nexter; EURENCO.
W
ramach tych działań Rada Europejska
przyjęła pakiet przedsięwzięć mających
pozwolić na zwiększenie dostaw amunicji
artyleryjskiej kalibru 155 mm dla Sił Zbrojnych
Ukrainy poprzez jej zakup w podmiotach gospodarczych
państw Unii Europejskiej i Norwegii. Zakładał
on, że do końca pierwszego kwartału tego roku
Ukraina otrzyma milion kompletów takiej amunicji.
Oczywiście, efektem ubocznym działań związanych
z pomocą Ukrainie miał być znaczący wzrost europejskich
zdolności w tym obszarze rynku zbrojeniowego,
który pozwolić miał także na sprostanie zwiększonemu
zapotrzebowaniu na amunicję europejskich
państw NATO, a także na jej eksport na inne rynki. Dziś
już wiemy, że plany te okazały się nierealne, a rozbudowa
(a w wielu przypadkach odbudowa) europejskich
zdolności produkcji amunicji i jej komponentów
okazała się procesem bardziej złożonym, a także
czaso- i kosztochłonnym niż wcześniej sądzono.
31 stycznia br. Josep Borrell, wysoki przedstawiciel
UE do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa,
poinformował, że dotąd udało się dostarczyć
Ukrainie 330 000 sztuk amunicji i istnieje szansa
na przekazanie do końca marca kolejnych niespełna
200 000 (do poziomu 524 000). Dodał, że realne jest
dostarczenie Ukrainie w roku 2024 miliona sztuk
Program rządowy „Narodowa Rezerwa Amunicyjna” ma na celu rozbudowę i dywersyfikację krajowej bazy produkcji
amunicji wielkokalibrowej (w tym jej komponentów). Jest skierowany do przedsiębiorstw państwowych, ale także
podmiotów prywatnych i firm zagranicznych.
amunicji, a w następnym możliwości te mają jeszcze
wzrosnąć. Tylko grupa przemysłowa Rheinmetall AG
rozbudowuje swe zdolności produkcyjne w zakładach
w Niemczech i Hiszpanii oraz buduje nowe
(lub planuje je uruchomić) na Węgrzech, w Rumunii,
na Litwie oraz w Niemczech. Pod koniec 2025 r. te
inwestycje mają pozwolić na wyprodukowanie
700 000 nabojów dużego kalibru, przy zdolnościach
na początku 2022 r. rzędu 70 000.
❚ Program rządowy Narodowa
Rezerwa Amunicyjna
Polską odpowiedzią na potrzeby wojska w tym obszarze
jest rządowy program wieloletni „Narodowa
Rezerwa Amunicyjna”. Rada Ministrów przyjęła go
uchwałą nr 43 z dnia 29 marca 2023 r. Ma on obowiązywać
w latach 2023–2029, a jego celami są:
rozbudowa i dywersyfikacja narodowej bazy produkcji
amunicji wielkokalibrowej (w tym jej komponentów)
– cel nr 1 oraz uzupełnienie jej rezerw,
adekwatnie do zwiększonych potrzeb związanych
z rozbudową potencjału Sił Zbrojnych RP – cel nr 2.
Program jest finansowany ze środków budżetowych,
w tym z funduszy Unii Europejskiej i realizowany
na bazie zasobów: Polskiego Funduszu Rozwoju
S.A., Agencji Rozwoju Przemysłu S.A., Rządowej
Agencji Rezerw Strategicznych, Ministerstwa Obrony
Narodowej i innych źródeł.
Bazując na deklaracjach ówczesnego prezesa
Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego, na zwiększenie
mocy produkcyjnych podmiotów wytwarzających
amunicję bądź jej elementy przewiduje się
przeznaczyć 2 mld PLN, zaś na zakup gotowej amunicji
12 mld PLN, co powinno umożliwić pozyskanie
ok. 800 000 kompletów nabojów 155 mm. Za kluczową,
wobec sytuacji polityczno-wojskowej w Europie,
uznano jak najszybszą realizację nowych inwestycji.
Co należy podkreślić, program skierowany
jest nie tylko do spółek państwowych, ale także
podmiotów prywatnych i firm zagranicznych. Zwrócono
też uwagę, że autorom programu zależy na
powstaniu jak największej liczby fabryk amunicji
w różnych lokalizacjach, w różnych rejonach kraju,
powołując się m.in. na wnioski wyciągnięte z obserwacji
przebiegu wojny na Ukrainie. Dodatkowo,
5 października 2023 r., Rada Ministrów podjęła
niejawną uchwałę nr 189 w sprawie zakupu amunicji
na potrzeby Sił Zbrojnych RP.
Działania związane z realizacją uchwały o ustanowieniu
programu „Narodowa Rezerwa Amunicyjna”
podjęto tuż po jej formalnym ogłoszeniu w Monitorze
Polskim 6 kwietnia ub.r. Wówczas Polski Fundusz
Rozwoju S.A., któremu powierzono zadania w zakresie
kwalifikacji projektów inwestycyjnych realizujących
cele programu, opublikował 26 kwietnia ub.r.
informację o zbieraniu zgłoszeń od podmiotów zainteresowanych
udziałem i możliwości realizacji takich
projektów. Termin ich składania wyznaczono na
do 8 maja 2023 r. Według szczątkowych informacji,
w tym terminie swoje zgłoszenia nadesłało „co najmniej
pięciu” zainteresowanych, w tym firmy zagraniczne.
Do wybranych na podstawie analizy zgłoszeń
podmiotów skierowano prośby o nadesłanie
ofert w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego
na dostawy amunicji artyleryjskiej kalibru
155 mm. Ostatecznie do udziału w postępowaniu
zaproszono konsorcjum PGZ-AMUNICJA i spółkę
Polska Amunicja Sp. z o.o. Ten ostatni podmiot ma
mieszany, państwowo-prywatny kapitał. Większościowy
pakiet 51% udziałów objęła w nim Agencja
Rozwoju Przemysłu S.A., zaś mniejszościowe pakiety
mają, poprzez WPT Holding Sp. z o.o.: WB Electronics
S.A., PONAR Wadowice S.A. i TDM Electronics S.A.
W przypadku konsorcjum PGZ-AMUNICJA,
w skład którego wchodzą: Polska Grupa Zbrojeniowa
S.A. (lider), Zakłady Metalowe DEZAMET S.A.,
28 Wojsko i Technika • Luty 2024
www.zbiam.pl

Broń strzelecka
Nowe karabiny wyborowe USSOCOM
Przemysław Juraszek
Dowództwo Operacji Specjalnych
Stanów Zjednoczonych (USSOCOM), jako
pierwsze w Siłach Zbrojnych Stanów
Zjednoczonych, wybrało jeszcze
w 2018 r. nabój 6,5×49 mm Creedmoor
do swojej broni wyborowej. Obecnie,
po okresie przejściowym wdrażania
zestawów konwersyjnych do starszych
typów broni, do uzbrojenia przyjęto
nowy karabin, od podstaw
skonstruowany do nowego naboju.
Fotografie w artykule Geissele Automatics,
USSOCOM/MRGG Program Executive Office.
Karabin wyborowy Geissele Automatics Mk1 Mod0 na nabój 6,5×49 mm Creedmoor ma 20-calową lufę (508 mm)
z fabrycznie zamontowanym lekkim tłumikiem dźwięku Geiselle Super Night Owl i masę poniżej 4,76 kg. Zasilanie
odbywa się z 10/20-nabojowych magazynków od M110.
Broń wyborowa na nabój 6,5×49 mm Creedmoor
ma sukcesywnie zastępować w USSO-
COM karabiny na amunicję 7,62×51 mm
NATO/.308 Winchester. Ma to m.in. pozwolić na
zwiększenie zasięgu skutecznego ognia prowadzonego
przez strzelców wyborowych z ~800/900 m
do ok. 1200 m. Bazując na testach z 2017 r., przeprowadzonych
przez USSOCOM, nabój 6,5×49 mm
Creedmoor zapewnia o 33% większy zasięg skuteczny,
przekazuje o 30% więcej energii celowi i jest
o 40% mniej podatny na wiatr, a to wszystko przy
mniejszym odrzucie niż snajperskie odmiany naboju
7,62×51 mm NATO.
W 2019 r. USSOCOM zakupiło zestawy konwersyjne
M110K1, dostosowujące wykorzystywane od
2007 r. karabiny M110 SASS do nowego naboju. Zestawy
obejmowały lufy o długości 14,5 cali (370 mm)
i 22 cali (560 mm) z nowymi hamulcami wylotowymi
oraz nowe kolby. Było to jednak rozwiązanie
przejściowe i w 2020 r. amerykańscy specjalsi rozpoczęli
program Mid Range Gas Gun (MRGG), mający
wyłonić nową broń opracowaną od podstaw do
nowego naboju, przeznaczoną dla Dowództwa
Operacji Specjalnych Wojsk Lądowych Stanów
Zjednoczonych (USASOC). Postępowanie zostało
podzielone na dwa segmenty, szturmowy
(MRGG-A, od assault) i wyborowy (MRGG-S, od sniper).
Pierwszy nadal trwa, a testy mają się zakończyć
w marcu 2024 r. Zwycięzcą drugiego została jesienią
niewielka firma Geissele Automatics z North
Wales w stanie Pensylwania z karabinem Mk1
Mod0, która zawarła dziesięcioletni kontrakt typu
IDIQ (na nieokreśloną liczbę przy niesprecyzowanych
warunkach dostaw) o wartości 29,3 mln
USD. W pokonanym polu zostały propozycje firm:
Lewis Machine & Tool, FN Herstal, S.W.O.R.D.
Defense Systems i Aero Precision.
Wymagania USSOCOM w ramach programu
MRGG-S dotyczyły skupienia na poziomie minimum
1 MOA na dystansie 100 jardów (91,44 m),
chociaż preferowane było osiągnięcie 0,5 MOA,
przy zastosowaniu lufy o długości 20 cali (508 mm)
i masie karabinu poniżej 4,76 kg. Ponadto wymagania
obejmowały zachowanie skupienia 1 MOA
po oddaniu 5000 strzałów, co zostało osiągnięte
dzięki chromowanej, kutej na zimno lufie z wysokostopowej
stali narzędziowej CrMoV. W osiągnięciu
tego wyniku najpewniej pomógł również
unikatowy projekt rury gazowej i nieco inne niż zazwyczaj
umieszczenie otworu w lufie odprowadzającego
gazy prochowe do systemu gazowego.
Z ciekawostek można zaznaczyć, że jeden z testów
obejmował wystrzelenie tuzina 20-nabojowych
magazynków w krótkim czasie, co dla broni wyborowej
bywa istną torturą.
Z kolei komora zamkowa, spustowa i samonośne
łoże, jak na konstrukcję typu AR-10 przystało, zostały
wykonane z jednego kawałka aluminium obrabianego
za pomocą maszyny CNC i pokryte powłoką
w kolorze Desert Dirt Color. Warto zaznaczyć, że
wszystkie elementy stalowe, np. zespołu ruchomego
czy dosyłacza, zostały pokryte powłoką Nano
Weapon Coating (NWC), zapobiegającą przywieraniu
zanieczyszczeń, rdzy i charakteryzującą się twardością
zbliżoną do syntetycznego diamentu.
Ponadto karabin Geissele Automatics Mk1 Mod0,
zgodnie ze współczesnymi standardami, ma wszystkie
manipulatory zdublowane i dysponuje bogatymi
możliwościami montażu dodatkowego wyposażenia.
Zarówno grzbiet komory zamkowej, jak
i górną część samonośnego łoża, zaopatrzono
w „odchudzoną” szynę Picatinny, a po bokach łoża,
pod kątem 45°, umieszczono dodatkowe punkty
montażowe w standardzie M-LOK i punkty QD do
mocowania pasa nośnego. Karabin ma też chwyt
pistoletowy Geissele A22 i wyśmienity, dwustopniowy
mechanizm spustowy Geissele Super Semi-
Auto matic Enhanced (SSA-E) o całkowitym oporze
1,72 kg, z czego 1,13 kg przypada na pierwszy stopień.
Jest to bardzo ceniony mechanizm spustowy
na rynku cywilnym wśród strzelców sportowych,
zatem jego wybór przez USSOCOM do broni wyborowej
nie dziwi.
Kompletny karabin Mk1 Mod0 od Geissele
Automatics ma 1041 mm długości i jest wyposażony
w popularną kolbę Magpul PRS Lite z regulacją
długości oraz wysokości poduszki policzkowej. Zasilanie
odbywa się z 10/20-nabojowych magazynków
od M110.
Wraz z karabinami będą stosowane fabryczne
tłumiki dźwięku Super Night Owl mocowane na
tłumiku płomienia. Są one wykonane z tytanu
pokrytego powłoką NWC, ważą 670 g i mierzą
175 mm, powodując wydłużenie karabinu dokładnie
o 102 mm.
n
Geiselle Mk1 Mod0 zastąpi w USSOCOM karabiny M110 SASS, dostosowane dzięki
zestawowi konwersyjnemu M110K1 do strzelania nabojem 6,5×49 mm Creedmoor.
Nowy karabin wyborowy USSOCOM, zgodnie z panującą modą, bazuje na konwencjonalnym
standardzie karabinu AR-10, dostosowanym do wymogów użytkownika.
www.zbiam.pl Luty 2024 • Wojsko i Technika 31

Przemysł obronny
Partner-2023 cz. 2
Obrona przeciwlotnicza, uzbrojenie precyzyjne
i powietrzne systemy bezzałogowe
Miroslav Gyűrösi
Serbski przemysł obronny dąży,
aby mieć coś do powiedzenia w każdym
obszarze współczesnej techniki
wojskowej. Raz udaje się to w większym
stopniu, innym razem trochę gorzej.
Niemniej należy skonstatować, że dzięki
konsekwentnej polityce realizowanej
na przestrzeni ponad dwóch dekad
Serbia jest w stanie własnymi siłami
opracowywać i produkować bardzo wiele
typów uzbrojenia oraz sprzętu
wojskowego na własne potrzeby
i na eksport – w 2022 r. wartość
zagranicznej sprzedaży serbskiego
uzbrojenia przekroczyła 1,3 mld USD
(Polska 1,18 mld USD).
Fotografie w artykule Miroslav Gyűrösi.
Koncepcyjna makieta funkcjonalna samobieżnego artyleryjsko-rakietowego zestawu przeciwlotniczego
HARPAS, którego nośnikiem jest podwozie czołgu M-84. Dobrze widoczna para 40 mm armat automatycznych,
cztery pojemniki transportowo-startowe pocisków kierowanych, antena radaru śledzącego (pomiędzy armatami),
„okno” bloku przyrządów optoelektronicznych (w nadbudówce), a także antena radaru wykrywania celów.
Jednym z priorytetowych obszarów, także
z tytułu niedawnych własnych doświadczeń,
jest modernizacja i zwiększanie możliwości
obrony przeciwlotniczej. Termin „obrona
przeciwlotnicza“ pojmowany jest bardzo szeroko
i obejmuje rozległy zakres środków kontroli
sytuacji powietrznej, łączności, dowodzenia
i kierowania ogniem, wreszcie środków przeciwdziałania
– elektronicznego oraz ogniowego.
Osiągnięcia lokalnego przemysłu są widoczne
przede wszystkim w obronie przeciwlotniczej
wojsk lądowych, choć i tu nadal przychodzi
posiłkować się importem. Przykładami takich
opracowań mogą być: rakietowo-artyleryjski
zestaw samobieżny PASARS, modernizacja przenośnych
przeciwlotniczych zestawów-rakietowych
Strela-2M (ros. Strieła-2M), umieszczenie
części dotąd przenośnych i przewoźnych
środków na platformach samobieżnych, z kolei
zakupów – pozyskanie zestawów rakietowych
bliskiego zasięgu MBDA Mistral 3+, choć
już ich adaptację do lokalnych potrzeb – integrację
z otoczeniem systemowym i montaż
wyrzutni na własnych pojazdach – zrealizował
serbski przemysł.
W znacznej części tych prac wsparciem przemysłu
jest Wojskowy Instytut Techniczny (Vojno-tehnički
institut, VTI) Ministerstwa Obrony
Republiki Serbskiej.
❚ Nowości obrony przeciwlotniczej
Efektem jednej z prac, której celem był rozwój perspektywicznych
środków OPL dla serbskich wojsk
lądowych, jest koncepcyjna makieta funkcjonalna
samobieżnego hybrydowego zestawu przeciwlotniczego
HARPAS (Hibridni Artiljerijsko-Raketni ProtivAvionski
Sistem, hybrydowy artyleryjsko-rakietowy
system przeciwlotniczy). Jego obecność na wystawie
Partner-2023 została powszechnie uznana, zarówno
przez specjalistów, jak i entuzjastów odwiedzających
belgradzki salon, za najciekawszą nowość
prezentowaną przez lokalny przemysł. Koncepcja
HARPAS-a odzwierciedla niezmieniające się od lat
podejście Sił Zbrojnych Serbii (Vojska Srbije, VS)
i serbskiego przemysłu obronnego do rozwiązań
o charakterze systemowym, a więc wykorzystanie
w jak największym stopniu już dostępnych rozwiązań
i technologii, które w niezbędnym zakresie uzupełniają
efekty nowych prac rozwojowych, a całość
jest integrowana w jak najbardziej skuteczny, a także
ekonomicznie dostępny, system uzbrojenia.
Przeznaczeniem zestawu HARPAS jest obrona
pododdziałów i obiektów przed zagrożeniami
z powietrza – samolotami, śmigłowcami, pociskami
skrzydlatymi oraz aparatami bezzałogowymi.
Ze względu na wymóg towarzyszenia
wojskom w strefie działań bojowych konstrukcja
i wykorzystane materiały zapewniają odporność
na ostrzał z broni strzeleckiej oraz odłamki
pocisków artyleryjskich. Publiczna prezentacja
zestawu we wczesnej fazie jego rozwoju wskazuje,
że Serbia zamierza zainteresować tym
projektem potencjalnych kontrahentów zagranicznych.
Nie można też wykluczyć zamiaru
włączenia zagranicznego partnera do projektu
jeszcze w fazie rozwoju, oczywiście licząc na
jego „wsad” finansowy. Jak wspomniano, projekt
de facto znajduje się na etapie definiowania
ostatecznych wymagań, do rozpoczęcia budowy
prototypu, który będzie gotowy do udziału
w badaniach strzelaniem, droga jest jeszcze daleka.
Na początku lutego 2024 r. w Belgradzie
odbył się pokaz nowego uzbrojenia i sprzętu VS
dla najwyższych rangą polityków i wojskowych,
ale demonstratora zestawu HARPAS na nim nie
było. Obecnie brak jest konkretnych informacji
na temat statusu tego projektu.
Nośnik stanowi podwozie czołgu M-84 (licencyjny,
zmodyfikowany wariant wozu T-72M1).
Na nim umieszczono od podstaw skonstruowaną
wieżę, zespawaną z blach pancernych. Po
32 Wojsko i Technika • Luty 2024
www.zbiam.pl

Pojazdy wojskowe
Czy Wojsko Polskie potrzebuje niskopodwoziowych
przyczep o ładowności do 35 ton?
Jarosław Brach
Specjalizowane i specjalistyczne
przyczepy do przewozu ciężkich
(wg ówczesnych standardów) pojazdów
wojskowych, używane są de facto od
momentu, gdy zostały one wprowadzone
do eksploatacji. Do pierwszych lat II wojny
światowej przyczepy tego rodzaju uzupełniały
nośniki samochodowe, które wówczas
w zupełności wystarczyły do przerzutu
pojazdów pancernych o masie rzędu 10 t.
Sytuacja w tej materii zaczęła ulegać
zmianie w trakcie wojny, ze względu na
skokowy wzrost masy czołgów i pojazdów
bazujących na ich podwoziach. Najpierw
do 30–40 t, a wkrótce nawet ponad 50 t.
Tym samym ładowność współczesnych
ciężarówek i gabaryty ich przestrzeni
ładunkowych zwyczajnie przestały wystarczać.
Prym we wzroście masy wiedli
Niemcy, którzy wprowadzili do linii ponad
60-tonowe czołgi i działa samobieżne.
Rodziło to oczywiście rozliczne problemy
i wyzwania natury logistycznej. Coraz
cięższe czołgi i pojazdy pochodne
wymagały sprzętu wsparcia o coraz
wyższej ładowności. Ciągniki przyczep
i naczep wymagały coraz mocniejszych
silników, z czym wiązały się kolejne
komplikacje, gdyż takowych zwyczajnie
nie było. Do tego dochodziły
kwestie związane ze sprawnym i efektywnym
przeniesieniem samego napędu.
Fotografie w artykule: DOLL, EMPL, Bundesheer,
ÖAF - MAN, Puolustusvoimat, Internet.
Zestaw do transportu pojazdów o masie do 40 ton – w tym przypadku bwp Uhlan – austriackich Bundesheer,
złożony z ciągnika w postaci ciężarówki RMMV HX 42M 6×6 i przyczepy DOLL/EMPL Quattro.
Ta niezwykle samonakręcająca się spirala została
na szczęście przerwana po II wojnie
światowej. Wynikało to z faktu, że masa własna
najpopularniejszych czołgów średnich (z czasem
określonych jako podstawowe) spadła do ok.
30–40 t, by znów wzrosnąć w kolejnych dekadach.
W latach 60. i 70. coraz częściej – w przypadku
konstrukcji zachodnich – zaczęła znów przekraczać
50 t. Zachodzący równocześnie szybki postęp
w przemyśle motoryzacyjnym powodował
jednak, że dostarczany do przerzutu takich czołgów
tabor kołowy był w stanie podołać temu zadaniu
w sposób relatywnie efektywny. Rozwój zestawów
do transportu ciężkich pojazdów
wojskowych następował dwutorowo. Zasadniczy,
po części historyczny nurt, stanowiły ciężkie ciągniki
balastowe, sprzęgane z wieloosiowymi przyczepami
niskopodłogowymi czy z obniżonym
środkowym pokładem ładunkowym oraz z osiami
z przodu i z tyłu. Niemniej od lat 60. te ponadgabarytowe
przyczepowe zestawy (tzw. podczołgowe)
zaczęły sukcesywnie być zastępowane przez
zestawy naczepowe, złożone z ciężkich ciągników
siodłowo-balastowych i niskopodwoziowych/niskopokładowych
naczep. Takie zestawy zaczęły
kupować m.in. wojska lądowe Niemiec, Holandii
czy Wielkiej Brytanii. Po stronie Układu Warszawskiego
na zestawy naczepowe z ciągnikiem MAZ-
537 w układzie 8×8 postawiła Armia Sowiecka,
niewielkie ich ilości zakupiły także niektóre armie
sojusznicze (od początku lat 60.). W większości
państw UW, w tym Polsce, nadal eksploatowano
ponadgabarytowe zestawy przyczepowe, najpierw
z ciągnikami Kraz-255B 6×6 i przyczepami
CzMZAP 5208 oraz ZREMB PN 601W, potem Tatra
T815 8×8, w Czechosłowacji i Niemieckiej Republice
Demokratycznej także T813 i T815 6×6 oraz 8×8.
Koniec klasycznych zestawów przyczepowych
w roli standardowych tzw. transporterów czołgów
i innej ciężkiej techniki bojowej nadszedł w latach
90. Rolę HET (Heavy Equipment Transporter) praktycznie
w całości przejęły wysokotonażowe zestawy
naczepowe. Niemniej w ostatnich latach obserwuje
się symptomy renesansu zmilitaryzowanych
cywilnych niskopodwoziowych przyczep wojskowych.
Nie są to jednak – jak dawniej – przyczepy
o bardzo wysokiej ładowności, rzędu nawet ponad
60 000 kg, ale zdecydowanie lżejsze, o ładowności
do 40 000 kg i masie całkowitej do 56 000 kg. Są to
przyczepy maksymalnie trzy-/czteroosiowe, te
ostatnie w układach 2+2 bądź 1+3. Co więcej,
mogą być zaopatrzone w funkcję rozsuwu pokładu
ładunkowego, co pozwala na zabranie ładunków
dłuższych, przykładowo dwóch lżejszych pojazdów
bądź dwóch kontenerów 20-stopowych albo jednego
40-stopowego.
Przyczepa CzMZAP-5208 z czasów Układu Warszawskiego, wykorzystywana także
w Wojsku Polskim. Pozwalała na przewożenie pojazdów o masie do 40 000 kg
Pochodzący z połowy lat 80. standardowy zestaw transportowy Bundesheer złożony
z ciągnika balastowego MAN OAF-34440VFA-AD 8×8 i przyczepy Goldhofer TUEAH
8-55/80, przewożący czołg M60. Obecnie z racji większej masy czołgów Leopard 2A4,
zastąpiły je zestawy naczepowe z ciągnikami RMMV HX81.
44 Wojsko i Technika • Luty 2024
www.zbiam.pl

Logistyka
Wprowadzenie kontenerów ISO TEU zrewolucjonizowało międzynarodowy handel morski i lądowy. Szybko ich zalety dostrzegło także wojsko.
Agnieszka Bednarz
Lata 50. ubiegłego wieku to czas,
kiedy w transporcie morskim
do powszechnego użytku zostały
wprowadzone kontenery. Za ich ojca
uznaje się amerykańskiego przedsiębiorcę
branży transportowej
Malcoma McLeana, który w 1955 r.
opracował kontener i zainwestował
własny majątek w przebudowę statku
do ich przewożenia. W 1968 r.
Międzynarodowa Organizacja
Normalizacyjna dokonała standaryzacji
kontenerów i wprowadziła ekwiwalent
TEU (Twenty-Foot Equivalent Unit),
przez co zrewolucjonizowała
międzynarodowy handel morski
oraz lądowy.
Ilustracje w artykule Grupa Rekord.
Infrastruktura kontenerowa
i jej wykorzystanie w obszarze
obronności
Zkolei w transporcie kolejowym pierwsze
próby przewożenia ładunków
w specjalnych skrzyniach metalowych
miały miejsce już u schyłku XIX wieku. Także
w niepodległej Polsce, w 1919 r., mjr inż. Stanisław
Rodowicz opracował projekt systemu
kontenerowego i przedstawił kompletne rozwiązania
w postaci pojazdów szynowych
i czterech wersji kontenerów transportowych.
Na konstrukcję tę uzyskał francuski patent.
Według jego projektu powstał prototyp specjalnego,
dwuosiowego wagonu do transportu
kontenerów, który został poddany próbom,
a rozwiązania w nim zastosowane zostały zastrzeżone
w kolejnych patentach. W następnych
latach pracował również nad projektem
motorowej dźwignicy kolejowej, przeznaczonej
do załadunku kontenerów, jednak przygotowane
rozwiązanie pozostało w fazie projektu
(patent z 1924 r.) i nie doczekało się
budowy prototypu.
Adaptacja kontenerów morskich do celów
wojskowych była stosunkowo szybka, przyczyniły
się do tego Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych,
i ich zapotrzebowanie na przewóz ogromnych
ilości ładunków na teatr wojny wietnamskiej
i do odległych baz. Można wymienić kilka kluczowych
korzyści związanych z wykorzystaniem
kontenerów w obszarze obronności:
❙ mobilność, szybkość za- i rozładunku – kontenery
morskie są łatwe do przewożenia za pomocą
różnych środków transportu: statków,
pociągów, ciężarówek i samolotów, co sprawia,
że są idealne w szybkiej relokacji wojsk
i sprzętu na odległe obszary działań;
❙ autonomiczność – kontenery mogą być wyposażone
w dodatkowy osprzęt, układy zasilania
i systemy komunikacyjne, co umożliwia ich
samodzielne funkcjonowanie nawet w miejscach,
gdzie infrastruktura stacjonarna jest
ograniczona;
❙ elastyczność wewnętrznego układu – wnętrze
kontenerów można dostosować do specyficznych
potrzeb: dowódczo-sztabowych,
medycznych, magazynowych, socjalnych, serwisowych,
kuchennych, pralniczych itp., zapewniając
optymalny układ pomieszczeń
w zależności od potrzeb i przeznaczenia;
❙ adaptacja do celów wojskowych – kontenery
mogą być dostosowane do potrzeb
wojskowych poprzez montaż specjalnych
systemów zabezpieczeń, dzięki czemu transport
broni i sprzętu specjalnego odbywa się
w warunkach ochrony przed zmiennymi warunkami
atmosferycznymi oraz dostępem
osób niepowołanych;
❙ wsparcie NATO – Sojusz wykorzystuje kontenery
morskie w ramach swoich operacji logistycznych
i transportowych. Standardowe wymiary
kontenerów pozwalają na zintegrowane
i efektywne zarządzanie zaopatrzeniem oraz
sprzętem między krajami członkowskimi.
50 Wojsko i Technika • Luty 2024
www.zbiam.pl

Rozpoznanie lotnicze
Obecne zamówienia umożliwiają funkcjonowanie linii produkcyjnej samolotów E-2D Advanced Hawkeye do 2029 r. Tylko w tym roku Northrop Grumman planuje dostawę ośmiu
egzemplarzy, które trafią do US Navy i Japońskich Powietrznych Sił Samoobrony.
Northrop Grumman E-2D Advanced Hawkeye
– elektroniczne oczy nie tylko dla US Navy
Łukasz Pacholski
Zbliżający się moment dostawy
do Polski pierwszego z dwóch samolotów
wczesnego ostrzegania i dowodzenia
Saab 340 Erieye zapoczątkuje nową erę
w możliwościach operacyjnych
Sił Zbrojnych RP. Nie jest tajemnicą,
że zakupione w Szwecji używane
maszyny mają stanowić rozwiązanie
pomostowe przed wyborem
i wdrożeniem do służby docelowego
systemu tej klasy.
Fotografie w artykule: US Navy,
Northrop Grumman.
Według obecnych szacunków, ich bezpieczna
eksploatacja może trwać około
dziesięciu lat. Ten okres powinien zostać
wykorzystany na zamówienie oraz dostawę
nowych samolotów. Wśród rozważanych opcji
wyboru fabrycznie nowych maszyn tej klasy są
przede wszystkim propozycje amerykańskie. Jedną
z nich jest pokładowy samolot wczesnego
ostrzegania i dowodzenia Northrop Grumman
E-2D Advenced Hawkeye – stale rozwijana konstrukcja,
znajdująca się w służbie od 2010 r., stanowiąca
najnowsze ogniwo w ewolucji rodziny E-2 Hawkeye,
używanej przez US Navy od 1964 r. W związku
z informacjami, które pojawiły się w przestrzeni
publicznej podczas XXXI Międzynarodowego Salonu
Przemysłu Obronnego w Kielcach, wskazującymi
na formalne zainteresowanie ówczesnego
kierownictwa Ministerstwa Obrony Narodowej tą
maszyną, warto nieco szerzej przedstawić obecny
stan realizacji programu. Okazją do tego były odpowiedzi
biura prasowego producenta, które trafiły
do redakcji w ostatnich dniach.
Do końca 2023 r. Northrop Grumman dostarczył
użytkownikom 65 egzemplarzy seryjnych,
które trafiły do lotnictwa morskiego Stanów
Zjednoczonych (60) i pierwszego odbiorcy
zagranicznego – Japońskich Powietrznych Sił
Samoobrony (pięć). Spośród nich Amerykanie
utracili jeden (30 marca 2022 r., podczas podejścia
do lądowania spadł do Zatoki Chincoteague
egzemplarz 169065). W bieżącym roku
zaplanowano dostarczenie ośmiu (pięciu do
US Navy i trzech do Japonii). Portfel zamówień
obejmuje dziś „ponad 36 maszyn”, które trafią
do US Navy („ponad 20”), a także Japonii (13)
i Francji (Aéronavale, trzy). Statystyka ta jasno
wskazuje, że E-2D Advenced Hawkeye jest dziś
najliczniej eksploatowanym samolotem wczesnego
ostrzegania i dowodzenia nowej generacji.
Złożone zamówienia pozwalają na utrzymanie
linii produkcyjnej tych maszyn do 2029 r.
Tempo dostaw powoduje również, że realizacja
zawartych umów eksportowych ma zakończyć
się w 2027 r. To też obrazuje, jak długo Polska
może czekać na docelowe samoloty tej klasy –
także innych producentów – które powinny zostać
zamówione do zastąpienia Saabów. Ze
względu na swoje znaczenie konstrukcja jest systematycznie
modernizowana, aby była zdolna do
realizacji zadań w stale ewoluującym środowisku
współczesnego pola walki – wśród już wdrożonych
modyfikacji można wymienić m.in. instalację
układu paliwowego pozwalającego na
uzupełnianie paliwa w powietrzu z użyciem
giętkiego przewodu tankującego (na potrzeby
lotnictwa morskiego Stanów Zjednoczonych,
ma to umożliwić wydłużenie standardowych
misji patrolowych z czterech do ośmiu godzin,
oczywiście opcja uzupełniania paliwa powoduje,
że czas pobytu w powietrzu może jeszcze
się zwiększyć). We wrześniu ubiegłego roku
Northrop Grumman i Departament Obrony
Stanów Zjednoczonych zapoczątkowali kolejny
projekt modernizacji E-2D, który ma wartość
przekraczającą 450 mln USD. W jego ramach
zaplanowano unowocześnienie wyposażenia
kabiny pilotów, a także wymianę części awioniki.
Projekt rozwojowy jest realizowany na zamówienie
głównego użytkownika, jednak – podobnie
jak w przypadku wcześniejszych przedsięwzięć
tego typu – powstałe w jego ramach
rozwiązania mogą być wykorzystane także
przez innych operatorów. Jednocześnie, co pokazują
zarówno przykłady Japonii, jak i Francji,
możliwe jest zamówienie konfiguracji wyposażenia
według własnych potrzeb – oczywiście
wydłuża to czas oczekiwania, a także podnosi
koszty. Cały czas producent, w porozumieniu
z amerykańskimi władzami federalnymi, prowadzi
działania marketingowe, które mogą zaowocować
podpisaniem kolejnych kontraktów eksportowych.
Jak wskazują dostępne informacje,
54 Wojsko i Technika • Luty 2024
www.zbiam.pl

Samoloty bojowe
Program F-35, pomimo licznych nierozwiązanych problemów, wciąż się rozwija. Dotychczas Lockheed Martin dostarczył blisko 1000 seryjnych maszyn, które stanowią
ważny element uzbrojenia rosnącej liczby użytkowników.
Perspektywy programu F-35 w 2024 roku
Łukasz Pacholski
Koniec ubiegłego roku i pierwsze
tygodnie obecnego wskazują,
że program wielozadaniowego
samolotu bojowego Lockheed Martin
F-35 Lightning II nadal nie wyszedł
ze stanu krytycznego. Jest to z jednej
strony wynik opóźnień związanych
z realizacją programu rozwoju
standardu Block 4, zaś z drugiej, z tego
też powodu – paradoksalnie – sukcesy
marketingowe i coraz większa
liczba państw NATO oraz bliskich
sojuszników Stanów Zjednoczonych
chcących nimi zastąpić maszyny
4. generacji, przyprawiają o coraz
większy ból głowy zarząd
amerykańskiego
zbrojeniowego giganta.
Fotografie w artykule: US Air Force, Departament
Obrony Stanów Zjednoczonych, Ministerstwo
Obrony Królestwa Danii, Ministerstwo Obrony
Królestwa Belgii, Łukasz Pacholski.
Jak wskazuje oficjalna, fabryczna statystyka, do
końca 2023 r. globalna flota samolotów rodziny
F-35 wylatała ponad 770 000 godzin. Było
to zasługą ok. 990 maszyn, które trafiły do eksploatacji
w 10 państwach. Jedenastym użytkownikiem
Lightningów II stanie się Królestwo Belgii –
uroczysta prezentacja pierwszego egzemplarza
F-35A dla Luchtcomponent/Composante air miała
miejsce 10 grudnia ub.r. w zakładach korporacji
Lockheed Martin w Fort Worth w stanie Teksas
(o czym dalej). Formalnie proces dostaw rozpocznie
się po zakończeniu procesu certyfikacji standardu
Block 4 – ta kluczowa kwestia powoduje, że
obecnie tempo dostaw nowych samolotów jest
niewielkie, co wyraźnie widać z danych publikowanych
przez producenta – pojedyncze egzemplarze
w odmianie Block 3I trafiają do Włoch i Królestwa
Niderlandów. Pomimo działających dwóch linii
montażowych – w Fort Worth oraz Cameri we Włoszech
– licznik dostarczonych maszyn zatrzymał się
poniżej przełomowej liczby 1000 seryjnych egzemplarzy.
Od dłuższego czasu, co jest zauważalne
przede wszystkim w Fort Worth, samoloty opuszczają
linię montażową i… są magazynowane.
Według aktualnych szacunków problemy ze stabilnością
oprogramowania nowych systemów pokładowych
mają zostać rozwiązane do kwietnia tego
roku. Kolejne tygodnie opóźnień wpływają jednak
na harmonogram przezbrojenia wybranych jednostek
lotniczych, co z kolei przekłada się na wzrost
kosztów utrzymania dotychczas eksploatowanych
przez nie typów statków powietrznych (które dawno
miały zostać wycofane) i ogranicza dostępność,
a więc także możliwości operacyjne.
W roku 2024 także Pratt&Whitney liczy na podpisanie
pierwszych umów związanych z modernizacją
silnika F135 i powiązanych z nim układów
chłodzenia. Zapowiadane zmiany mają umożliwić
stabilny rozwój i modyfikacje konstrukcji w przyszłości,
aż do połowy obecnego stulecia.
W obliczu nadal nierozwiązanych problemów
z Block 4, niemal bez echa przeszedł opóźniony
sukces pierwotnej fazy prób i ewaluacji. Zgodnie
z upublicznionymi przez Departament Obrony
Stanów Zjednoczonych danymi, ostatnie z 64 postawionych
w ich ramach zadań, zrealizowano
21 września ub.r. Obejmowało ono misję z udziałem
kilkunastu samolotów F-35, które miały wykonać
symulowaną operację bojową w strefie
oddziaływania zaawansowanych systemów obronnych
przeciwnika. W próbach, obok Amerykanów,
uczestniczyli także przedstawiciele Wielkiej Brytanii
(jedyny partner programu poziomu I) i Australii.
Zakończenie testów i ewaluacji jest ważnym etapem,
pozwalającym na kontynuację rozwoju konstrukcji
na zupełnie nowym poziomie. Po zatwierdzeniu
dokumentacji przez waszyngtońskich
biurokratów, a także uporaniu się z problemami
standardu Block 4, możliwe będzie uruchomienie
produkcji wielkoseryjnej. Przypomnijmy, że nadal
Departament Obrony Stanów Zjednoczonych zamawia
maszyny w ramach corocznych partii wstępnych,
które różnią się standardem wyposażenia.
Tylko w styczniu flota F-35 wylatała ok. 23 000 godzin
– ten wynik obejmuje zarówno rutynowe loty
szkolno-treningowe, jak i operacyjne. W tym przypadku
należy wymienić m.in. sojusznicze misje
w ramach NATO Air Policing na Islandii (Norwegia)
i w Polsce (Włochy). Co podkreślają przedstawiciele
NATO, podczas zagranicznych operacji
sojuszniczych, norweskie oraz włoskie F-35A odnotowały
bardzo wysoki, bo ponad 95% wskaźnik
56 Wojsko i Technika • Luty 2024
www.zbiam.pl

Uzbrojenie lotnicze
Bomba FAB-500M62 z modułem UMPK. Zdjęcie z września 2023 r.
Rosyjskie szybujące bomby precyzyjne
Tomasz Szulc
Pierwsze bomby lotnicze skonstruowano
wcześniej niż powstały samoloty. Miały
być zrzucane z balonów, a później także
ze sterowców. Bardzo niska skuteczność
ówczesnej broni przeciwlotniczej
powodowała, że pierwsze bombowce
były niemal bezkarne. Dlatego wczesne
próby stworzenia bomb skrzydlatych,
i to wyposażonych w układy poprawiające
celność trafienia, nie były
bynajmniej reakcją na znaczące straty
bombowców, wynikające z konieczności
dokonania zrzutu bomb bezpośrednio
nad bronionym celem, ale raczej
niedoskonałości pierwszych lotniczych
środków rażenia.
Pierwsze pomysły skonstruowania zdalnie
sterowanego samolotu z ładunkiem wybuchowym
na pokładzie pojawiły się już
przed wybuchem Wielkiej Wojny. Praktyczne
działania, zainicjowane w czasie jej trwania, były
przede wszystkim skutkiem pojawienia się
pierwszych żyroskopowych układów stabilizacji
Sperry’ego, a nie sukcesami w telesterowaniu
obiektów. Próbowano stworzyć dzięki nim nie
tyle bomby skrzydlate o powiększonym zasięgu,
ile kierowane pociski „powietrze-ziemia”,
a dokładniej – pociski, zdolne do utrzymania
z dużą dokładnością zadanego kierunku lotu.
W Stanach Zjednoczonych powstały prototypy
takich maszyn – niewielkich, bezzałogowych
samolotów z napędem tłokowym (jak Hewitt-
-Sperry z 1917 r., czy Kettering Bug z 1918 r.), ale
wyniki ich pierwszych prób były zniechęcające
i prace wstrzymano po zakończeniu wojny.
W Niemczech szybujące, beznapędowe, sterowane
przewodowo bomby, mające być przenoszone
przez sterowce konstruował od 1914 r. Wilhelm
von Siemens, a ich próbami poligonowymi
kierował od 1915 r. młody inżynier Claudius Dornier,
późniejszy sławny konstruktor samolotów.
W okresie międzywojennym pojawiały się
podobne pomysły, np. w ZSRR skonstruowano
i wypróbowano zrzucane z samolotów szybowce
(docelowo szybowce z pomocniczym napędem
rakietowym), zdolne do precyzyjnego rażenia
celów punktowych, przede wszystkim
dużych okrętów wojennych. Ich piętą achillesową
okazał się sposób naprowadzania – przewidziano
nie tylko żyroskopową stabilizację trajektorii,
ale i naprowadzanie półaktywne na odbite
promieniowanie podczerwonego podświetlacza
celu. Zrzucane w 1936 r. z bombowca TB-3
szybowce-bomby DPT Wołk osiągnęły zasięg
Fotografie w artykule: Tomasz Szulc, zbiory autora,
Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej, Sztab
Generalny Sił Zbrojnych Ukrainy, Internet.
Niemiecka bomba kierowana SD-1400 X (Fritz-X) – pierwsza bomba szybująca skutecznie wykorzystana w warunkach
bojowych.
60 Wojsko i Technika • Luty 2024
www.zbiam.pl

Okręty wojenne
Ceremonia położenia stępki pierwszej w historii fregaty rakietowej budowanej w Polsce dla Marynarki Wojennej RP. Przemawia sekretarz stanu – szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego
Jacek Siewiera.
Położenie stępki ORP Wicher
Tomasz Grotnik
31 stycznia w hali nr A-210 PGZ Stoczni
Wojennej Sp. z o.o. w Gdyni odbyło się
uroczyste położenie stępki przyszłego
ORP Wicher, prototypowej fregaty
projektu 106 Miecznik. Poprzednia,
podobna ceremonia związana z budową
okrętu bojowego dla Marynarki Wojennej
RP odbyła się w tym zakładzie ponad 23
lata temu i dotyczyła korwety
wielozadaniowej projektu 620 Gawron.
Tamten program zakończył się niezbyt
efektownie, ale miejmy nadzieję,
że program Miecznik będzie realizowany
zgodnie z planem, wówczas jednostka ta
stanie się pierwszą fregatą powstałą
w Polsce, a jednocześnie największym
okrętem bojowym zbudowanym
nad Wisłą.
Fotografie w artykule Tomasz Grotnik.
Na pamiątkę kolejnego kroku milowego
programu Miecznik do stępki jednostki
o numerze budowy 106/1 przyspawano
okolicznościową tabliczkę. Na poszyciu zewnętrznym
namalowano też literę „W”, nawiązującą
do historycznego kontrtorpedowca o tej
samej nazwie, wcielonego w 1930 r., który był
pierwszym nowo zbudowanym dużym polskim
okrętem bojowym.
W ceremonii wykorzystano połączone sekcje
dna 411/412, 413/414 i 415/416. Wspólnie tworzą
blok DB04 dolnej części kadłuba w rejonie
rufowej siłowni głównej. Sekcje przygotowywano
od chwili rozpoczęcia prefabrykacji materiałów,
czyli od 16 sierpnia ub.r. Blachy importowane
ze szwedzkiej firmy SSAB (pierwsze pojawiły
się w stoczni rok temu) są certyfikowane przez
towarzystwo klasyfikacyjne Lloyd’s Register, pełniące
nadzór nad całym programem. Fakt jego
wytypowania, zamiast krajowego Polskiego Rejestru
Statków S.A., ma przyczynę w wyborze tej
firmy przez Babcock International Group, partnera
zagranicznego konsorcjum PGZ-MIECZNIK,
budującego fregaty ogólnego przeznaczenia
typu 31 Inspiration (T31) dla Royal Navy, właśnie
pod nadzorem Lloyda. Do cięcia blach używana
jest sterowana numerycznie przecinarka klasy
CNC 3D (Computerized Numerical Control)
wraz z przystawką do plazmowego cięcia rur.
Maszyna jest podłączona bezpośrednio do
stoczniowego oprogramowania FORAN klasy
CAD/CAM/CAE, więc dane dotyczące obróbki
są transmitowane bezpośrednio z komputerów
biura projektowego do operatora przecinarki.
Urządzenie jest dodatkowo wyposażone w głowicę
do cięcia autogenicznego, która umożliwia
palenie blach o grubości do 120 mm. Nowością
jest zastosowanie przystawki do gięcia rur.
Ponadto niedawno dostarczono do stoczni
automat do spawania usztywnień. Wszystkie
elementy zaprojektowane w FORAN-ie są podstawą
cyfrowego modelu 3D, na bazie którego
powstaje dokumentacja robocza (wykonawcza).
Finalnie posłuży do stworzenia tzw. cyfrowego
bliźniaka. Jest to komputerowy model okrętu,
dający możliwość planowania napraw, modernizacji,
wymiany sprzętu, a nawet symulowania
działania systemów pokładowych i wspomagania
załogi w usuwaniu awarii na morzu.
Stępka stanowi zaczyn kadłuba fregaty, i niebawem
znajdzie się w miejscu jego ostatecznego
montażu. Jej masa wynosi 127 t, czyli ok.
4,5% wyporności niewyposażonego kadłuba.
Przepisy Lloyd’s Register wymagają, aby blok
użyty jako stępka miał masę odpowiadającą co
najmniej 1% wyporności kadłuba, więc parametr
ten spełniono z nadwyżką. Jej długość wynosi
24, a szerokość 18 m. Stopniowo kolejne
70 Wojsko i Technika • Luty 2024
www.zbiam.pl

Rozpoznanie morskie
Wizja najnowszych, budowanych dla Marynarki Wojennej RP w ramach programu Delfin, okrętów SIGINT proj. 107. Wyraźnie widać podobieństwo do szwedzkiego Artemisa.
Morskie rozpoznanie NATO w Europie
Marcin Chała
Obecna dekada wieńczy 100 lat rozwoju
i eksploatacji platform morskich do
realizacji szeroko pojętych zadań
rozpoznania radioelektronicznego.
Już w latach 20. i 30. Cesarstwo Wielkiej
Japonii oraz Stany Zjednoczone Ameryki
jako pierwsze zainstalowały specjalne
wyposażenie na swoich okrętach,
którego zadaniem było przechwytywanie
i dekodowanie obcych transmisji
radiowych. Uznać to można za początki
współczesnego rozpoznania radiowego.
W tamtych latach nie zdawano sobie
jeszcze sprawy, że szybki rozwój
elektroniki przyczyni się do konieczności
montażu na okrętach coraz większej
ilości specjalistycznego wyposażenia
rozpoznania emisji elektromagnetycznych,
co z kolei doprowadzi do
stworzenia specjalizowanych platform
morskich. Ich zadaniem było i wciąż jest
zdobywanie coraz większej ilości
informacji, pozyskiwanych z coraz
szerszego spektrum promieniowania
elektromagnetycznego.
Ilustracje w artykule: Remontowa Shipbuilding,
Marcin Chała, NVL Group, Försvarsmakten,
Latvijas Jūras spēki, Forsvaret, Helge Lyngmoe/X,
Marina Militare, Tomasz Grotnik, Cavit Ege Tulça/X.
Rozwój wyspecjalizowanych platform morskich
rozpoznania radioelektronicznego zapoczątkowany
został na dobre na początku
lat 50. i de facto trwa do dziś. Zimna wojna była
okresem, kiedy postępy w dziedzinie zaawansowanych
systemów uzbrojenia i wyposażenia
elektronicznego następowały w niespotykanym
wcześniej tempie. Wystarczy wspomnieć
o wprowadzanych wówczas do uzbrojenia przeciwokrętowych
i przeciwlotniczych pociskach
kierowanych, coraz nowocześniejszych systemach
radiolokacyjnych czy też pociskach balistycznych.
Początkowo jako platformy okrętów
rozpoznawczych wybierano jednostki o dużej
dzielności morskiej, wysokiej autonomiczności
i dużej kubaturze wewnętrznej. Z tego też powodu
ZSRS upodobał sobie rybackie trawlery, zaś
Stany Zjednoczone statki transportowo-zaopatrzeniowe
(choć nie tylko). Za pierwsze wyspecjalizowane
okręty rozpoznawcze uznać należy,
przebudowane w 1959 r., sowieckie kutry do
połowu tuńczyka Izmieritiel (eks-Dniepr) i Protraktor
(eks-Dniestr). Były to jednostki stosunkowo
niewielkie, o wyporności 1050 t i wymiarach
52,12×9×3,9 m. W szczytowym okresie zimnej
wojny US Navy dysponowała ponad 20 okrętami
tej klasy, wyłącznie przebudowanymi do tych zadań,
podczas gdy ZSRS eksploatował ich przeszło
100, w tym specjalnie do tego celu zaprojektowane.
Obecnie jednostki pływające przeznaczone do
szeroko pojętego wywiadu elektronicznego określane
są w Polsce jako okręty rozpoznawcze (OR),
a w państwach zachodnich jako Auxiliary General
Intelligence (AGI).
❚ COMINT, ELINT, IMINT…,
czyli o co właściwie chodzi?
Okręty rozpoznawcze realizują przede wszystkim
zadania związane z szeroko pojętym zwiadem
elektronicznym, określanym akronimem SIGINT
(Signal Intelligence). Pojęcie to najprościej opisać
można jako całokształt czynności polegających
na gromadzeniu informacji pozyskiwanych z analizy
przechwytywanych sygnałów radiowych
COMINT (Communication Intelligence) i promieniowania
elektromagnetycznego niezwiązanego
z komunikacją, w tym przede wszystkim sygnałów
sondujących stacji radiolokacyjnych ELINT
(Electronic Intelligence).
W pierwszym przypadku praca realizowana jest
najczęściej w zakresie częstotliwości od 5 MHz do
3 GHz (z opcją rozszerzenia do 6 GHz), przy czym
wykrywanie i analiza w niższym zakresie możliwa
jest już od 1 MHz (jednak wówczas pojawia się
problem odseparowania właściwego sygnału od
szumu tła). Oznacza to operowanie na pasmach:
krótkofalowym (KF/HF, 3÷30 MHz, fale dekametrowe,
stosowane w łączności długodystansowej),
metrowym (VHF/BKF, 30÷300 MHz, fale metrowe,
łączność krótkodystansowa) i ultrakrótkofalowym
(UHF/UKF, 300÷3000 MHz, fale decymetrowe,
łączność krótkodystansowa). Odbierając transmisje
operatorzy starają się zrealizować pełne spektrum
zadań, by uzyskać jak najwięcej informacji.
W tym celu dokonują m.in. szerokopasmowej analizy
sygnału, analizują jego treść, ustalając także
kierunek, z którego nadano transmisję (korelując
tak pozyskane informacje z danymi z innych źródeł
np. zobrazowania radarowego, możliwe jest
74 Wojsko i Technika • Luty 2024
www.zbiam.pl