Y Cymro - Medi 2023

4
BARN:
Un o’r heriau sy’n ein wynebu ni yng
Nghymru, fel mewn gwledydd eraill, ydy
cyfathrebu negeseuon.
Mae’r obsesiwn sydd yn Lloegr gyda’u ‘straplines’ yn
eu harwain i ddyfroedd dyfnion iawn, yn aml iawn.
Felly faswn i ddim yn hyrwyddo hynny, ond mae
cyfathrebu, yn rhyfedd iawn, i feidrolion sy’n medru
siarad, yn her.
O ran y maes tai, un peth dw i wedi sylwi arno ydy bod
rhai yn cyfeirio at y broblem dai gwyliau fel y broblem
‘Airbnb’.
I rai ohonom,
rydyn ni’n deall bod y
defnydd o’r gair
‘Airbnb’ weithiau yn
gyfystyr â chyfeirio
at bob math o dai
gwyliau, ac y defnyddir
‘Airbnb’ weithiau i
gynrychioli ‘tai
gwyliau’.
Ond i laweroedd nad sydd ynghlwm â thrafodaethau yn
ymwneud â thai gwyliau (er efallai yn berchen ar un!),
mae Airbnb yn golygu Airbnb.
Hynny yw os yw eich tŷ gwyliau ar unrhyw wefan arall,
ond ddim ar Airbnb, yna mae popeth yn iawn, mae’ch
cyfraniad yn fawr.
Hynny yw, mae camddealltwriaeth o amgylch bod
rhai yn credu mai’r platfform yw’r broblem, ac nid y tai
gwyliau - i gyd, ar ba bynnag blatfform maen nhw’n cael
eu gwerthu.
Mae dealltwriaeth ymysg rhai bod dweud Airbnb yn
golygu tai gwyliau, ond rhaid i’r rhai sy’n deall hyn,
ddeall nad dyma ddealltwriaeth pawb o’r ‘term’.
Dw i’n nabod rhai sydd yn tynnu eu tai gwyliau oddi ar
y platfform hwnnw, ond yn eu cadw ar blatfformau eraill,
ac yn wirioneddol gredu nad yw eu tŷ gwyliau nhw yn y
pentref yn broblem bellach.
Gochelwn felly rhag cyfathrebu ‘tai gwyliau’ fel hyn.
A thra ein bod yn faes chwarae i bobl ddwad, ry’n ni ar
yr un pryd yn hollol amherthnasol fel endid, yn wir dydyn
ni ddim yn cael ein gweld o gwbl.
Wrth i mi sgwennu’r pwt bach hwn, y ‘newyddion’ ydy,
yn ôl ystadegau o ‘swyddfa’r ystadegau’ (Lloegr) fod llai
‘Beth mae hyn oll yn ei wneud ydy ein
glynu ymhellach wrth Loegr, gwanhau ein
democratiaeth a’n analluogi i gynllunio’
Dewch bawb felly i fyw
‘yngnghymrualloegr’ mewn
‘Airbnb’ a bydd popeth yn iawn!
‘...ry’n ni ar yr un pryd yn hollol
amherthnasol fel endid, yn wir dydyn
ni ddim yn cael ein gweld o gwbl’
- gan Heledd Gwyndaf
o blant wedi eu geni eleni yngnghymrualloegr.
Nid yw hyn yn dweud DIM wrthym am niferoedd geni
yng Nghymru. Gall fod y nifer wedi dyblu yng Nghymru,
ond os y byddai wedi gostwng yn Lloegr, gall ei fod dal
wedi gostwng yngnghymrualloegr.
Nawr mae ffigyrau am bethau fel hyn, ac yn enwedig
hefyd ym maes trosedd a chosb yn penderfynu ar sut mae
gwlad yn mynd i’r afael â heriau sy’n debygol o godi yn
sgil y ffigyrau hyn, a beth ddylsai blaenoriaeth gwlad fod.
Tra fod pobl Cymru yn cael ffeithiau anghywir, mi
fyddwn ni’n cynllunio yn anghywir.
Mae hi’n anodd iawn, os nad yn
amhosibl cael ffigyrau cywir am
Gymru yn unig ar wefan y swyddfa
ystadegau (nid ydym hyd yn oed
yn atodiad), ac yn sicr mae’n hen
bryd i newyddion Radio Cymru
(BBC) roi’r gorau i adrodd ffigyrau
yngnghymrualloegr a chreu
trafodaethau o amgylch rhywbeth na
wyddwn os yw hyd yn oed yn berthnasol i ni.
Beth mae hyn oll yn ei wneud ydy ein glynu ymhellach
wrth Loegr, gwanhau ein democratiaeth a’n analluogi i
gynllunio.
Tan ein bod yn wlad annibynnol,
yngnghymrualloegr fyddwn ni, ond tan hynny, rhaid i’n
Llywodraeth ni roi’r gorau i ymwneud ag unrhywbeth
sydd yngnghymrualloegr - ac mae yn sicr angen i staff y
BBC yng Nghymru wneud hefyd.
‘Roedd cyngor R Alun
wastad yn werth ei gael’
- teyrngedau i’r darlledwr
Bu farw’r darlledwr, awdur a gweinidog gyda’r
Annibynwyr, y Parchedig R Alun Evans yn dilyn salwch
byr fis diwethaf. Roedd yn 86 oed.
Mewn gyrfa amrywiol gyda’r BBC roedd yn un o wynebau
a lleisiau mwyaf cyfarwydd y byd darlledu Cymraeg. Bu’n
gyflwynydd y rhaglen gylchgrawn Heddiw yn y 1970au, yn
sylwebydd ar gemau pêl-droed a digwyddiadau mawr y BBC
yn y Gymraeg.
Yn ogystal a’i waith darlledu daeth yn ffigwr amlwg
yn yr Eisteddfod Genedlaethol gan ymgymryd â sawl rôl
allweddol, cyn cael ei anrhydeddu’n Gymrawd am oes o
wasanaeth i’r Brifwyl.
Bu hefyd yn Llywydd ar yr Annibynwyr Cymraeg.
Mewn teyrnged iddo dywedodd Betsan Moses, Prif
Weithredwr yr Eisteddfod Genedlaethol: “Bu’n rhan o
lywodraethiant y Brifwyl am flynyddoedd lawer, ac roedd ei
ffyniant a’i datblygiad yn agos iawn
at ei galon.
“Roedd yn arweinydd naturiol a
gofalus yn ystod ei gyfnod wrth y
llyw, ac roedd ein perthynas gydag
R Alun yr un mor gryf ac agos
heddiw ag y bu erioed.
“Cwta dair wythnos yn ôl roedden
ni’n cydweithio er mwyn cwblhau’r
argraffiad newydd o’i gyfrol ar hanes
Gwobr Goffa Llwyd o’r Bryn, ac
rydyn ni mor falch o fod wedi cael y cyfle i gwblhau’r
prosiect hwn a oedd mor agos at ei galon.
“Roedd cyngor R Alun wastad yn werth ei gael. Roedd
yn fodern ei weledigaeth, yn gweld dyfodol yr Eisteddfod
yn glir, ac yn rhannu o’i brofiad a’i syniadau gyda ni tan y
diwedd.”
Dywedodd Rhuanedd Richards, Cyfarwyddwr BBC
Cymru: “Roedd R Alun Evans yn ddarlledwr crefftus a
chraff; yn gawr ac yn arloeswr ymhlith darlledwyr Cymru
dros sawl degawd a chanddo’r gallu unigryw hwnnw i greu
agosatrwydd arbennig gyda’i gynulleidfa. Fe dorrodd dir
newydd mewn sawl maes yn y byd darlledu.
“Roedd yn gyflwynydd newyddion ar y rhaglen Heddiw, yn
gyfrifol am sylwebaethau pêl-droed cofiadwy, yn dywysydd
drwy seremonïau Eisteddfodol dirifedi ac ar raglenni addysg
a chrefydd y BBC.”
Cafodd ei eni a’i fagu yn Llanbrynmair cyn graddio yn
y Gymraeg ym Mhrifysgol Bangor. Ddilynodd ei dad i’r
weinidogaeth a chael ei ordeinio yn Llandysul yn 1961.
Ond roedd eisoes wedi dechrau ymddiddori mewn darlledu
ac fe ymunodd ag Adran Grefydd BBC Cymru yn 1964.
Ymunodd â rhaglen Heddiw yn 1969, gan ohebu a
chyflwyno tan 1979. Yn ystod y cyfnod hwn bu hefyd yn
sylwebu ar seremonïau’r Eisteddfod ac yn sylwebu ar gemau
pêl-droed.
Fe’i dyrchafwyd wedyn yn un o reolwyr y BBC a chafodd
ei benodi’n bennaeth ar ganolfan y BBC ym Mangor. 81.
Ar ôl ymddeol o’r byd darlledu yn 1996, fe astudiodd
a chael Doethuriaeth am ei waith ar ‘Dechrau a datblygu
darlledu yng Ngogledd Cymru’.
Fe ddychwelodd hefyd i’r weinidogaeth, gan wasanaethu
i’r Annibynwyr yng Nghaerffili a Gwaelod y Garth nes ei
ymddeoliad ddiwedd 2014.
Gawn ni ysgol newydd fel hyn plis? ...barn y disgyblion i benseiri eu hadeilad newydd
Cymerwyd cam ymlaen mewn prosiect i ail-ddatblygu’r
ysgol ac adnoddau cymunedol ym Montnewydd ger
Caernarfon, wrth i Gyngor Gwynedd benodi’r penseiri
fydd yn dylunio’r adeiladau newydd.
Bu cyfle i gynrychiolwyr o gwmni TACP o Wrecsam i
gwrdd â theulu’r ysgol yn ystod ymweliad cyn diwedd
tymor yr haf er mwyn iddynt gael gweld beth yw anghenion
y disgyblion, y staff a’r gymuned wrth i waith ar y cynllun
gwerth hyd at £12 miliwn symud yn ei flaen.
Yn ystod eu hymweliad roedd cyfle i’r penseiri glywed
gan y disgyblion beth hoffent weld yn eu hysgol newydd ac
i drafod anghenion staff yr ysgol gyda’r pennaeth.
Yr Wyddfa - neu fel y disgrifir yn aml am ryw reswm od
- ‘Y mynydd uchaf yng Nghymru a Lloegr’
Un o gonglfeini’r ysgol newydd fydd ei ethos ecogyfeillgar.
Bydd hyn yn amlwg yn ystod y gwaith adeiladu
gyda’r bwriad o ail-ddefnyddio cymaint ag sy’n bosib o
ddeunyddiau gwreiddiol yr ysgol a’r ganolfan gymunedol
bresennol gan leihau cylch bywyd carbon yr adeilad ac
adnoddau newydd. Yna, wedi i’r ysgol newydd agor,
bydd yr adeilad yn sero net o ran ei allyriadau nwyon tŷ
gwydr gan wneud defnydd o ynni adnewyddol, insiwleiddio
effeithlon ac annog teithio cynaliadwy.
Dywedodd y Cynghorydd Menna Trenholme, Aelod
o Gyngor Gwynedd dros Bontnewydd: “Roedd yn braf
iawn cael croesawu’r penseiri i Bontnewydd ac roedd yn
gyfle gwych i ni ddechrau trafod ein dymuniadau ar gyfer
yr ysgol a’r adnoddau cymunedol efo nhw. Roedd yn
fendigedig cael mewnbwn y plant a dwi’n edrych ymlaen at
gael cyfleoedd pellach i gydweithio i’r dyfodol.
“Er bod yr hen ysgol yn agos at galonnau pawb ohonom
ac mae’n le hapus, does dim dwywaith fod pawb yn edrych
ymlaen yn fawr at weld y cynlluniau’n siapio a’r ysgol
newydd yn cael ei chodi.
“Rydw i’n falch y bydd yr ysgol newydd yn fwy o ran ei
maint gydag amgylchedd ac adnoddau dysgu sy’n gweddu
gofynion modern.
“Dwi hefyd yn falch y bydd cyfle trwy hyn i’r plant
ddysgu am gynaliadwyedd a phensaernïaeth drwy gydol y
prosiect.”