Y Cymro - Medi 2023

Chwaraeon
O strydoedd Aberystwyth i
fynyddoedd godidog yr Eidal
Clonc gyda’r beiciwr proffesiynol Stephen Williams
gan Llion Higham
Mae Stephen Williams, 27 oed, yn feiciwr proffesiynol o
Aberystwyth, ac eleni roedd yng nghanol mynyddoedd yr
Eidal yn rasio yn y Giro d’Italia.
Mae dilynwyr beicio yn tyfu o flwyddyn i flwyddyn a
rasio ffordd gwytnwch (endurance road racing) yw un o’r
chwaraeon mwyaf poblogaidd yn y byd. Yng ngeiriau
Stephen Williams: ‘does dim chwaraeon tebyg’.
Mae’r ‘Grand Tours’ yn para 21 o ddiwrnodau
ac yn gofyn i feicwyr wneud yr amhosib. Maen
nhw’n dringo mynyddoedd, yn gwibio i lawr ochrau
clogwyni ac yn rasio i’r diwedd. Does dim llawer o
gampau’n gwthio pobl i’r eithafion hyn yn gorfforol
nac yn feddyliol.
Cefais glonc gyda Stephen Williams i fyfyrio ar
ei daith hyd yma.
Cafodd ei fagu yn Aberystwyth ac yn gyn-ddisgybl
Ysgol Gyfun Gymunedol Penweddig. “Roeddwn i’n dda ar unrhyw
chwaraeon dweud y gwir. Rhaid ‘mod i ‘di cael genynnau da achos
roedd Dad yr un peth.
“Nes i ddim dechrau beicio’n iawn tan ‘o ni tua 15/16. Ro’n i’n
reidio ar ben fy hun i ddechrau, wedyn ‘nes i ymuno ag Ystwyth
Cycling Club - y clwb beicio lleol yn Aber - a ‘nes i gwpwl o time
trials a meddwl ooh dw i’n hoffi hwn. Yna’r ras dynion cyntaf i mi
wneud enillais i hwnna, wedyn enillais i eto, ac eto, a chysylltodd
Beicio Cymru â mi wedyn a jyst gwella a gwella o f’yna.”
Roedd yn amlwg bod ei fagwraeth a’i gefndir yn meddwl lot iddo.
“O ie, rwy’n sicr yn Gymro balch iawn, yn dod o Aberystwyth, tref
fach arfordirol. Dydw i ddim yn treulio llawer o amser yno dim mwy
ond dw i’n mynd yn ôl fel arfer am wythnos neu ddwy dros y Nadolig
ac os ydw i byth yn cael cyfle i fynd yn ôl dw i’n mynd amdani. Dw
i am ddal ymlaen i ‘ngwreiddiau, Aberystwyth a Cheredigion. Mae
rhywbeth arbennig am fod yn Gymro, mae’n rhoi mantais i chi.
“Roedd noson Boxing Day diwethaf yn noson dda ac mae’n dipyn o
draddodiad. Mae pawb yn dod yn ôl ac yn defnyddio’r noson honno i
ddal i fyny a dathlu sy’n hyfryd.”
Er y gallwn ni fod wedi sgwrsio am dafarndai lleol Aberystwyth
drwy’r dydd a nos, roeddwn i am wybod pwy oedd wedi dylanwadu
arno fwyaf ac wedi ei helpu i gyrraedd y lefel uchaf.
“Mae sefydliad a chefnogaeth Beicio Cymru wedi bod yn hanfodol
a nhw sydd wedi helpu fy ngyrfa fwyaf.
“Mae Beicio Cymru yn gyffredinol fel sefydliad yn wych, ac roedd
ei gynrychioli llynedd yng Ngemau’r Gymanwlad yn fraint. Mae
dod yn ôl a threulio amser gydag athletwyr o Gymru bob amser yn
sbort. Mae’n bwysig rhoi mensh arbennig i Darren Tudor hefyd, prif
hyfforddwr Beicio Cymru. Cafodd effaith enfawr fel mentor, ac
mae’n rhywun y gallaf bigo’r ffôn i fyny i siarad ag ef am unrhyw
beth, stwff beicio a stwff oddi ar y beic.”
Wrth gwrs, i gystadlu ar y lefel uchaf mewn unrhyw chwaraeon mae
angen bod yn gryf yn seicolegol ond does dim dwywaith am hynny
ym myd beicio ffordd.
Mae pob ras yn hynod beryglus. Mae’r beicwyr yn gwibio i lawr
mynyddoedd serth, yn aml mewn peloton o 200 o feicwyr. Yn
anffodus mae damweiniau’n rhan o’r gamp ac fel gwyliwr, mae’n
anodd dygymod â’r meddylfryd o ddringo yn syth yn ôl ar y beic ar ôl
cael damwain cas.
“Ie dw i’n meddwl bod e wedi cael ei ddweud o’r blaen - nes i
chi fod mewn peloton o 200 o ddynion yn mynd i lawr mynydd ar
100kmh+ ‘sdim modd egluro’r peth. Mae’r natur gystadleuol yn
cymryd drosodd. Yn anffodus, bydd damweiniau bob amser yn rhan
o’r gamp. Fel gwelon ni yn ddiweddar, wrth i ni golli Gino Mäder.”
Yn dorcalonnus, bu damwain erchyll yn Tour de Suisse eleni a bu
farw beiciwr 26 oed o’r Swistir, Gino Mäder.
“Roeddwn i arfer rasio gyda fe yn yr un tîm felly gwnaeth y
newyddion daro fi’n eithaf caled, ond ie mae’r damweiniau hyn yn
anochel ac yn rhan drist iawn o’r chwaraeon yn anffodus.”
Er eu bod nhw’n gystadleuwyr ar y beic, gwelsom y gymuned yn
dod at ei gilydd ar gyfer Mäder. Dyna yw
‘Mae’n gamp
galed iawn, brutal a
dweud y gwir’
Stephen yn
ennill Ras Arctig
Norwy mis diwethaf
Lluniau: SprintCycling
gwir ysbryd y gamp ac mae perthynas
unigryw iawn rhwng y beicwyr i gyd.
“O ran fi fy hun, fel yn y Giro eleni,
lle ges i ddamwain ar gam 4, ti’n dod i
arfer efo fe. Mae bob amser y diwrnod
nesaf. Mae’n wahanol i chwaraeon eraill
lle mae modd cael eich eilyddio neu
ofyn am timeout, mae’n rhaid cyrraedd y
llinell derfyn a gorffen y
cam. Does dim opsiwn ond
dringo yn ôl ar gefn eich
beic a chario ymlaen, ac yn
feddyliol rydych chi’n dod i
arfer â hynny.”
Unrhyw gyngor i bobl
ifanc sy’n meddwl beicio o
ddifrif?
“Rwy’n credu mai’r
prif beth i mi yn bersonol
yw sicrhau eich bod yn
mwynhau ac eisiau cystadlu. Mae’n gamp galed iawn, brutal a dweud
y gwir. Does dim chwaraeon tebyg i hwn. I rasio 21 diwrnod yn
olynol, mewn clwstwr, mae’n rhaid eich bod eisiau gwneud hyn a
sicrhau eich bod bob amser yn mwynhau.”
Beth nesaf i ti?
“Mae’r calendr beicio yn llawn dop gyda chyfleoedd i gystadlu
drwy’r flwyddyn gyfan ond ie, Tour de France yw’r ras mwyaf
eiconig a hanesyddol, ac mae pobl yn gwylio o gwmpas y byd i gyd,
ac nid cefnogwyr beicio yn unig ond y cyhoedd yn gyffredinol. Felly,
byddai’n freuddwyd i mi’n bersonol cael rasio yn y Tour a gobeithio
ga’ i gyfle yn y flwyddyn neu ddwy nesaf.”
Dros lais annibynnol cryf i Gymru...
Mae’r aros
drosodd felly -
dydd Sul amdani!
Dyma’r garfan a gafodd ei gadarnhau gan y Prif
Hyfforddwr Cymru, Warren Gatland ar gyfer
cystadleuaeth Cwpan Rygbi’r Byd.
Fe fydd gem gyntaf Cymru yn erbyn Fiji ddydd Sul
(Medi 10)
BLAENWYR (19)
Taine Basham - Dreigiau (13 cap)
Adam Beard - Gweilch (47 cap)
Elliot Dee - Dreigiau (43 cap)
Corey Domachowski - Caerdydd (2 gap)
Ryan Elias - Scarlets (34 cap)
Taulupe Faletau - Caerdydd (100 cap)
Tomas Francis - Provence (72 cap)
Dafydd Jenkins - Caerwysg (7 cap)
Dewi Lake - Gweilch (9 cap)
Dillon Lewis - Harlequins (51 cap)
Dan Lydiate - Dreigiau (71 cap)
Jac Morgan - Gweilch (11 cap)
Tommy Reffell - Caerlŷr (10 cap)
Will Rowlands - Dreigiau (25 cap)
Nicky Smith - Gweilch (44 cap)
Gareth Thomas - Gweilch (22 cap)
Henry Thomas - Montpellier (2 gap)
Christ Tshiunza - Caerwysg (7 cap)
Aaron Wainwright - Dreigiau (39 cap)
OLWYR (14)
Josh Adams - Caerdydd (50 Cap)
Gareth Anscombe - Tokyo Suntory Sungoliath (35 cap)
Dan Biggar -Toulon (109 Cap)
Sam Costelow - Scarlets (4 cap)
Gareth Davies - Scarlets (69 Cap)
Rio Dyer - Dreigiau (9 cap)
Mason Grady - Caerdydd (4 cap)
Leigh Halfpenny - heb glwb (100 Cap)
George North - Gweilch (114 Cap)
Louis Rees-Zammit - Caerloyw (27 cap)
Nick Tompkins - Saraseniaid (28 cap)
Johnny Williams - Scarlets (6 cap)
Liam Williams - Kubota Spears (85 Cap)
Tomos Williams - Caerdydd (48 cap)
Mae barn Llion Higham ar
obeithion Cymru yn Ffrainc - a’r
timau i’w hosgoi! - i’w ddarllen
ar wefan Y Cymro
https://ycymro.cymru/category/chwaraeon/
Chwaraeon
Un gêm ar y tro mae mynd ymhell ...llwybr
Cymru yng Nghwpan Rygbi’r Byd 2023
Llion Higham sy’n craffu’n fanwl ar wir obeithion ein gwlad yn Ffrainc fis nesaf
Gyda Chwpan y Byd 2023 yn prysur agosáu, a phob tîm yn dal ei anadl drwy
gemau’r haf, dyma gipolwg ar y llwybr sydd o flaen Cymru eleni.
Gêm 1: Cymru v Fiji - Dydd Sul, Medi 10, 20:00 (amser y DU)
Aeth ias i lawr cefn pob cefnogwr Cymru wrth glywed Fiji yn cael eu henwi yn yr un grŵp â
ni eto eleni. Collodd Cymru yn eu herbyn yng ngemau grŵp Cwpan y Byd 2007 (yn Ffrainc!)
34-38 a anfonodd y tîm adref yn waglaw.
Arweiniodd hyn at Gareth Jenkins, prif hyfforddwr Cymru, yn colli ei swydd ac ers hynny
maen nhw wedi byw yn hunllefau chwaraewyr, hyfforddwyr a chefnogwyr Cymru.
Dyw mynd ben ben â’r ynyswyr byth yn hawdd,
ac mae eu hysbryd o gyd-chwarae yn ysbrydoledig.
Maen nhw’n mynd o nerth i nerth, flwyddyn ar ôl
blwyddyn.
Mae tîm Fijian Drua bellach yn bodoli ac yn
cystadlu yng nghystadleuaeth y Super Rugby, sy’n
golygu bod mwy o chwaraewyr yn chwarae ac yn
cael eu hyfforddi ar lefel uwch yn rheolaidd. Mae
23 o chwaraewyr Fijian Drua yn rhan o’r 45 yng
ngharfan Fiji ar hyn o bryd.
Mae’r garfan yn llawn enwau fydd yn poeni
unrhyw hyfforddwr, Levani Botia sydd wedi ennill Cwpan y Pencampwyr gyda La Rochelle,
Semi Radradra, cyn-ganolwr Bristol Bears, a chyn-ganolwr Seland Newydd, Seta Tamanivalu.
Eu natur gorfforol sy’n frawychus, a gyda Josua Tuisova fel canolwr bydd rhaid i Gatland
ddewis yn ddoeth*, yn enwedig yng nghanol cae.
Cyfieithydd – Caerdydd (£27,650 - £29,728)
Diolch byth bod mwy o amse rhwng gemau eleni. Gyda thua wythnos rhwng gemau Cymru i
gyd.
Yr 80 munud cyntaf yma all brofi’n dyngedfennol. Curo Fiji, ac mae’n edrych yn debygol y
bydd modd cyrraedd rownd yr wyth olaf.
Gêm 2: Cymru v Portiwgal – Dydd Sadwrn, Medi 16, 16:45 (amser y DU)
Portiwgal fydd nesaf, a dyma fydd yr ail waith iddynt gystadlu mewn Cwpan y Byd.
Gyda’r llysenw ‘Os Lobos’ (Y Bleiddiaid) maen nhw’n dîm anodd ei guro, yn angerddol a
phenderfynol.
Gwnaethant lwyddo i gadarnhau eu lle yng Nghwpan y Byd â chic gosb munud olaf yn erbyn
UDA.
Roedd y dathlu’n dangos arwyddocâd a phwysigrwydd y cyflawniad
i’r garfan, a gyda rhai chwaraewyr megis Anthony Alves a Samuel
Marques yn brofiadol bellach yn y ProD2 yn Ffrainc, ewn nhw y tu
hwnt i’w gallu i wneud bywyd yn anodd i weddill y grŵp.
Gêm 3: Cymru v Awstralia - Dydd Sul, Medi 24, 20:00
(amser y DU)
Heb os, Awstralia yw’r enw mwyaf yn y grŵp.
Nhw yw’r tîm gorau yn hanesyddol ac yn ôl safleoedd y
byd (Awstralia 7fed, Cymru 8fed), ond a oes angen eu hofni
gymaint ag o’r blaen?
Mae Eddie Jones,
cyn-hyfforddwr Lloegr, yn
ôl wrth y llyw ac nid yw
wedi cael y dechreuad gorau yn y
Bencampwriaeth Rygbi.
Ar adeg ysgrifennu’r
erthygl hon, maen nhw wedi
colli dwy gêm o ddwy. Roedd
De Affrica’n llawe rhy bwerus
iddynt** yn y penwythnos cyntaf a gollon nhw yn y munud olaf yn
erbyn yr Ariannin, a oedd yn llwyr haeddiannol o’r fuddugoliaeth.
Ar bapur, roedd gan Awstralia chwaraewyr mwy pwerus na’r
Ariannin, gyda Will Skelton, Rob Valetini ac Allan Ala’alatoa yn
arwain y ffordd, ond roedd yr Ariannin yn barod am hyn. Dechreuon
nhw dri blaenasgellwr yn eu rheng ôl, a nhw ddominyddodd ardal y
dacl.
Tanysgrifiwch am flwyddyn i bapur cenedlaethol
ein gwlad - tud 29
ISSN 0964-0770
9 770964 077028
05
‘Mae’r garfan
yn llawn enwau
fydd yn poeni
unrhyw hyfforddwr’
Rydym yn chwilio am unigolyn brwdfrydig a chryf ei gymhelliad i ymuno â’n tîm
yng Nghaerdydd. Dyma gyfle i ddefnyddio’ch sgiliau a’ch profiad i gynhyrchu
cyfieithiadau o’r radd flaenaf i CThEF.
Bydd gennych sgiliau iaith rhagorol (Cymraeg a Saesneg), a naill ai gradd yn y
Gymraeg, cymhwyster Cymraeg cyfatebol neu brofiad o gyfieithu i’r Gymraeg.
Dylech hefyd feddu ar brofiad o brosesau, meddalwedd ac adnoddau cyfieithu
Cymraeg, a gallu cynhyrchu a phrawf-ddarllen cyfieithiadau i safon uchel.
Cewch gyfle i ddefnyddio pecynnau meddalwedd modern i gyfieithu dogfennau ac i
fod yn rhan o brosiectau cyfieithu allweddol. Cewch gyfle hefyd i drafod terminoleg
ac arddull ysgrifennu newydd a phenderfynu arnyn nhw.
I gael gwybodaeth am y buddion a sut i wneud cais, chwiliwch am
swydd rhif 302111 ar borth Swyddi’r Gwasanaeth Sifil drwy fynd i
www.civilservicejobs.service.gov.uk
Fel arall, cysylltwch â jennifer.needs@hmrc.gov.uk ar 03000 591276.
Ymysg y mawrion ...Fffrainc v Seland Newydd (Llun:James Coleman)
- trowch i dudalen 31
* Yn ôl Matt Giteau, pan oedd Tuisova yn Toulon gofynnwyd
iddo stopio codi pwysau gan ei fod yn mynd yn rhy fawr. Mae’n
5 troedfedd 11 modfedd ac yn pwyso 17.5 stôn, ond rhywsut,
mae’n gallu rhedeg 21mya.
** Cymharodd Drew Mitchell, cyn-asgellwr Awstralia, y gêm i
Space Jam, gan fod Awstralia’n edrych fel eu bod yn chwarae yn
erbyn bwystfilod mwy na dwbl eu maint.
Dros lais annibynnol cryf i Gymru...
‘Curo Fiji, ac
mae’n edrych yn
debygol y bydd
modd cyrraedd
rownd yr wyth olaf’
Tanysgrifiwch am flwyddyn i bapur cenedlaethol
ein gwlad - tud 29