You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
28<br />
Yr angen dybryd i wella ein<br />
ffyrdd os yw Cymru am ffynnu<br />
Rhaid datblygu’r hyn sydd yma eisoes a chreu<br />
cynllun synhwyrol i adeiladu priffyrdd newydd<br />
Cywir fu Bethan Jones Parry wrth<br />
ddweud (Y <strong>Cymro</strong> fis Mawrth):<br />
“Os ydyn ni am gynnal a chadw<br />
cymunedau Cymreig hyfyw mae<br />
angen mynd i’r afael a hynny o<br />
safbwynt trafnidiaeth ar yr un<br />
pryd â gweithredu (parthed)<br />
yr amgylchedd”.<br />
Amlwg yw’r angen am drydedd bont<br />
dros y Fenai. Hebddi, colli’r cyfle o<br />
ddatblygu safle’r Wylfa sy’n beryg heb<br />
sôn am godi amheuon ynglŷn â dyfodol<br />
y gwaith ar gynllun Hydrogen Caergybi.<br />
Nid gofyn am draffyrdd drudfawr yw<br />
hyn ond rhwydwaith o briffyrdd da gyda<br />
‘deuoli’ lle mae’n briodol.<br />
O ychwanegu ‘hanner-lon’ atodol wele<br />
hwyluso pasio cerbydau trwm/araf a<br />
chreu ‘llwybr’ fwy diogel i seiclwyr ac<br />
ati.<br />
A’r flaenoriaeth - rheidrwydd - fuasai<br />
tynnu’r gogledd a’r deheudir yn agosach<br />
i’w gilydd.<br />
Cynsail amlwg fuasai’r gwaith wnaed<br />
dan brif-weinidogaeth Carwyn Jones -<br />
ffordd osgoi’r Drenewydd, e.e. Parthed<br />
moduro a’r amgylchedd, does fawr sy’n<br />
waeth na cherbydau’n cychwyn a stopio<br />
byth a hefyd.<br />
Gydol y deu-ddegawd diwethaf<br />
trawsnewidiwyd ffyrdd gwledig Sbaen.<br />
Gyda gwaethaf Ewrop gynt - gyda’r<br />
gorau bellach. Ag Undeb Ewrop yn gefn<br />
i’r holl beth wele hwyluso hynod ar y<br />
daith i’r gwaith heb orfod symud yn<br />
agosach iddo.<br />
Dyna yw ‘cynnal a chadw<br />
cymunedau hyfyw’. Denu twristiaeth<br />
hefyd wrth gwrs. Ac o gael ymwelwyr<br />
sy’n moduro ar eu liwt eu hunain daw<br />
busnes i bentrefi a threfi bychain wrth<br />
aros am bryd o fwyd a/neu dreulio’r nos<br />
tra’n crwydro’r ardal.<br />
Mewn tagfa ar draffordd mae gyrrwr yn<br />
gaeth rhwng un cyffordd a’r llall. Llai o<br />
beryg fel arall.<br />
Wele briffyrdd Patagonia - ar naill ochr<br />
y ffin rhwng Chile a’r Ariannin. Serch<br />
ambell i ddarn amrwd, gellir mynd bob<br />
cam i Benrhyn yr Horn yn Chile.<br />
Nepell o’r penrhyn mae Haru Oni, ‘Tir<br />
y Gwynt’. Ac yno mae ffatri adeiladwyd<br />
gan Porsche sy’n cynhyrchu<br />
‘e-danwydd’ (‘e-fuels’).<br />
‘Gydol y deu-ddegawd<br />
diwethaf<br />
trawsnewidiwyd ffyrdd<br />
gwledig Sbaen. Gyda<br />
gwaethaf Ewrop gynt<br />
- gyda’r gorau bellach’<br />
Gall hyn gadw’r peiriant tanio mewnol<br />
(ICE - Internal Combustion Engine)<br />
ar dir y byw wrth leihau allyriadau<br />
(‘emissions’) oddeutu 90% - sef hyd at<br />
fawr ddim.<br />
‘HIF’ (‘Highly Innovative Fuels’ yw<br />
enw’r safle). Gellir dosbarthu’r e-danwydd<br />
hwn trwy bwmp cyffredin gorsaf<br />
betrol.<br />
O’i addasu gall ‘ddynwared’ Derv<br />
(Diesel) hefyd. Perthnasol felly, nid<br />
ar gyfer America Ladin yn unig, ond<br />
gwledydd ledled y byd.<br />
Mae gwyntoedd cryfion yma’n ddibaid<br />
bron - delfrydol ar gyfer tyrbinau gwynt<br />
sy’n cynhyrchu’r ynni ar gyfer y gwaith.<br />
Does dim elfen garbon a hollol ‘wyrdd’<br />
ydyw.<br />
Mae dau fath o e-danwydd.<br />
Hwn, e.e., sy’n gynnyrch proses<br />
gemegol-ddiwydiannol neu yntau<br />
un sy’n ganlyniad casglu gwastraff<br />
amaethyddol, gwellt hyd yn oed,<br />
neu algae dŵr corsydd neu wastraff<br />
ac ati.<br />
Nid Bio-Danwydd<br />
(cyfarwydd bellach) mohono a nid<br />
‘Ethanol’ neu Had Rep (sy’n gnydau<br />
dyfwyd ar ei gyfer) ychwaith.<br />
Gwaith y tyrbinau yw ‘tanio’r’<br />
electrolysis sy’n gwahanu dŵr i’w<br />
elfennau hydrogen ac oxygen.<br />
O gyfuno’r oxygen â CO2 ‘sugnwyd’<br />
o’r aer y tu allan wele greu methanol<br />
all ei drin-gyfosod i wneud petrol cwbl<br />
synthetig a di-garbon.<br />
Menter ‘peilot’ rhyw 100,000 litr y<br />
flwyddyn yw hi ar hyn o bryd gydag<br />
uchelgais o 500,000 cyn bo hir. Ond<br />
bydd rhaid ehangu tipyn ar safleoedd<br />
e-danwydd os am ddisodli petrol a<br />
diesel.<br />
Yr hyn sy’n ganolog, serch hynny,<br />
yw Hydrogen - unai wrth greu tanwydd<br />
(uchod), creu trydan i<br />
yrru’r cerbyd (cell tanwydd)<br />
neu danio peiriant ‘ICE’<br />
cyfredol megis y gwaith sylweddol<br />
wnaeth Toyota arno<br />
eisoes.<br />
Mae gan Gymru gyfle<br />
yma hefyd. Y datblysgiad<br />
diweddaraf yw creu hydrogen<br />
o ddŵr y môr heb orfod ei<br />
‘buro’.<br />
Ffyniant ddaw i ganlyn ffyrdd<br />
a nid elwa arno’n unig wna ceir a<br />
cherbydau ond<br />
ei feithrin.<br />
gan Huw Thomas<br />
‘Ffordd yr ucheldir Iach’ Sbaen ac Arona SEAT:<br />
£21,430 - £27,440.<br />
Un o fodelau Panamera e-danwydd a safle HIF Haru<br />
Oni Porsche.<br />
Panamera Porsche V8-silindr, 4.0-litr ym Mhatagonia yn<br />
rhedeg ar e-danwydd safle HIF. Ystod modelau V6 a V8<br />
cyfredol: £72,900 - £149,100.<br />
RX8 Mazda a pheiriant<br />
cylch-danio (Rotary Combustion<br />
Engine) sy’n llosgi Hydrogen pur.<br />
Darpar gar arbrofol.<br />
GR Yaris H2 Toyota. Darpar gar ralio sy’n gyrru ar gyrsiau cyfres WRC<br />
(Pencampwriaeth Ralio’r Byd) a pheiriant sy’n rhedeg ar Hydrogen pur. Hyn<br />
er dangos pa mor gystadleuol ydyw.<br />
Gohebwyr Moduro Cymru<br />
www.motoringwriters.com
Change language