Y Cymro - Medi 2023

‘Mae’n help mawr’ - grantiau i
brynwyr tro cyntaf adnewyddu
cyn-dai haf yng Ngwynedd
Mae Cyngor Gwynedd wedi lansio
addasiad arloesol i un o’i gynlluniau
tai, er mwyn rhoi’r cyfle i ddod â hyd
yn oed mwy o aneddiadau segur yn ôl i
ddefnydd ac i ddwylo trigolion lleol.
Mewn digwyddiad ar ei stondin yn ystod
Eisteddfod Genedlaethol Llŷn ac Eifionydd,
cyhoeddodd y bydd tai a fu’n arfer bod yn
ail gartrefi bellach yn gymwys am grant
prynwyr tro cyntaf i adnewyddu tai gwag,
gan ehangu’r opsiynau sydd ar gael i bobl
leol gymryd y cam cyntaf ar ysgol eiddo.
Mae’r cynllun ehangach i gynnig grantiau
i adnewyddu tai gweigion wedi bod yn
weithredol ar ei ffurf presennol ers 2021
a daw’r addasiad hwn mewn ymateb i
gynnydd yn y nifer o ymgeiswyr sy’n methu
bodloni’r meini prawf i dderbyn y grant.
‘Mae’n bwysig nodi
nad am y stereoteip
tai haf sydd werth
miliynau ’da ni’n
siarad amdanyn
nhw yma’
Yn flaenorol, nid yw perchnogion
cyn ail gartrefi wedi bod yn gymwys ar
gyfer y grant, er gwaetha’r ffaith eu bod yn
adeiladau segur. Felly, er mwyn ymateb i’r
diffyg hwn, mae’r Cyngor wedi penderfynu
ymestyn meini prawf y cynllun i gynnwys tai
segur a fu’n arfer bod yn ail gartrefi, hynny
yw eiddo a fu’n gymwys i dalu Premiwm
Treth Cyngor.
Mae’n hysbys bod diffyg tai addas i bobl
leol yng Ngwynedd, tra bod bron i 10%
o holl dai’r sir yn ail gartrefi. Mewn rhai
ardaloedd yng Ngwynedd, mae’r ffigwr yn
sylweddol uwch, megis Aberdyfi (43%),
Trawsfynydd (42%) a Llanengan (39.8%).
Mae hyn yn ei dro yn golygu bod yr
opsiynau sydd ar gael i bobl leol gymryd y
cam cyntaf ar ysgol dai yn gyfyngedig iawn.
Hyd yma, mae tua 70 o brynwyr tro cyntaf
o Wynedd wedi cael help i fyw yn lleol
diolch i’r Cynllun Grantiau Prynwyr Tro
Cyntaf i Adnewyddu Tai Gwag, sy’n rhan
allweddol o Gynllun Gweithredu Tai Cyngor
Gwynedd.
Dywedodd y Cynghorydd Craig ab Iago,
Aelod Cabinet Cyngor Gwynedd dros Dai
ac Eiddo: “Tra mae nifer bobl Gwynedd yn
methu canfod eu tŷ cyntaf, mae cannoedd o
dai yng Ngwynedd yn eiddo i berchnogion
sydd eisoes â thŷ arall. Ac yn aml iawn
mae ail dai yn wag am gyfnodau hir o’r
flwyddyn a nifer mewn cyflwr gwael.
Ochr-yn-ochr â hyn, mae 65.5% o
boblogaeth Gwynedd wedi’u prisio allan o’r
farchnad dai, ac mae hynny gymaint â 96%
mewn ardaloedd sydd â nifer o dai gwyliau.
“Mae gwneud cyn ail gartrefi yn gymwys
i dderbyn y grant yma felly yn gwneud
perffaith synnwyr, ac yn un ffordd arall y
gallwn helpu trigolion Gwynedd gymryd y
cam cyntaf i sicrhau cartref yn lleol.
“Mae’n bwysig nodi nad am y stereoteip
tai haf sydd werth miliynau ’da ni’n siarad
amdanyn nhw yma, ond yn hytrach y tai
teras, bythynnod ac ati sydd wedi’u gadael
a’u hanghofio ac wedi mynd i gyflwr gwael
dros amser.
“Mi faswn i’n annog unrhyw un sy’n
berchen ar dŷ a oedd yn arfer bod yn ail
gartref gwag nes iddynt ei brynu, i edrych
ar wefan y
Cyngor am fwy
o fanylion, neu
gysylltu â thîm
Grantiau Tai
Gwag y Cyngor
am sgwrs.”
Dywedodd
Siôn Taylor,
derbynnydd
cyntaf y grant
ar ei newydd
wedd: “Roedd
y tŷ dwi wedi
ei brynu’n
arfer bod yn gartref i fy ffrind a dw i’n cofio
chwarae yma’n hogyn bach. Gwerthwyd
y tŷ rhyw 15 mlynedd yn ôl ac aeth o’n ail
gartref. Roedd o ar lefydd fel Airbnb, sy’n
bechod gan fod gymaint o bobl ifanc, leol
eisiau aros ac eisiau tŷ.
“Mae’r grant yn golygu gymaint i fi. Wnes
i drio amdano fo pan brynais i’r tŷ a ges i
fy ngwrthod. Ro’n i mor falch pan ddaeth y
Cyngor yn ôl mewn cysylltiad i ddeud bod y
telerau wedi newid.
“Mae o am fod yn help mawr cael ail
wneud y tŷ a symud i mewn yn gynt. Fel
arall, fysa wedi cymryd blynyddoedd i neud
o’n hun.
“Swn i’n argymell i rywun drio am y grant
sydd yn yr un sefyllfa â fi, mae o werth ei
gael. Cysylltwch efo’r Cyngor a gweld be
fedran nhw ei neud i chi.”
arlein - YCymro.Cymru
Yn y byd busnes...
Deallusrwydd artiffisial a’i
oblygiadau i unigolion a
busnesau Cymru
gan Gari Wyn Jones
Ar hyn o bryd mae pob papur newydd, cylchgrawn ac adran newyddion a sianel
radio a theledu yn suddo i fôr cymhlethdod ‘Deallusrwydd Artiffisial’.
Does dim modd gwylio rhaglen newyddion na throi tudalen papur newydd heb wynebu
trafodaeth am oblygiadau a bygythiad y twf technolegol ysgubol hwn ar fywydau pawb.
Boed ni’n cytuno gyda datblygiad AI neu beidio, fedr ’run ohonom osgoi wynebu’r ffaith
y bydd rhaid inni gyd wynebu’r newid a ddaw yn ei sgil.
Mae’n rhaid i bob un ohonom ddysgu delio gyda phob newid mewn cymdeithas er ein
mwyn ein hunain a phawb o’n cwmpas. ’Ryda ni i gyd yn byw mewn byd lle mae’n rhaid
inni addasu a mabwysiadu, ac efallai bod hyn ynddo’i hun yn rhywbeth y mae sefydliadau
a busnesau Cymreig yn llawer rhy araf i ddelio gyda nhw.
Mae angen pellach i holl egwyddor gwaith bob un ohonom addasu a newid. Os na
wnawn ni hynny byddwn yn gwneud cam â’r rhai ieuengaf sy’n ein holynu, ac yn atal
datblygiad eu gyrfaoedd a’u bywydau personol.
Ystyr y term ‘addysg gydol oes’ (lifelong learning) yn y pendraw ydi fod angen i bobl
gael eu haddysgu a’u hyfforddi pan fydda’ nhw’n 65 oed yn ogystal â phan fydda nhw’n
20 oed. Os nad yw’r to hŷn yn fodlon ac yn barod i wneud hynny yna oni ddylie nhw
ystyried symud i’r naill ochor a gwneud lle i’r to nesaf?
Mae fy nghenhedlaeth i wedi disgyn i’r rhigol o gredu mai addysg ydy’r hyn ryda’ ni’n
wneud mewn coleg rhwng deunaw a dwy ar hugain oed, ac mae’r meddylfryd hwnnw yn
rhoi rhyw gyfforddusrwydd hunan gyfiawn i’r rhai hynny ohonom a ddechreuodd ar ein
gyrfaoedd dros ddeg mlynedd ar hugain yn ôl.
Yn bersonol rydw’ i wastad wedi credu na ddylai neb lenwi yr un swydd neu
gyflawni yr un gwaith am fwy nag ugain mlynedd. Mae’r sector gyhoeddus at ei gilydd
yn llwyddo i newid rôl unigolion neu yn newid
‘...tydy peidio addysgu
ein hunain a bod yn
amharod i newid, ddim
yn opsiwn’
19
meysydd mae unigolion yn arbenigo ynddyn nhw,
ond edrychwch ar sectorau eraill, er enghraifft, ar y
cyfryngau Cymreig.
Mae’r un bobl yn gneud yr un gwaith ddegawd
ar ôl degawd, ac yn y pendraw be mae hyn yn ei
neud ydy atal cyfleon i’r ifanc drwy”r ffaith bod
y to hŷn am ddal ati i hawlio eu gorseddfainc ar
draul gobeithion a brwdfrydedd y rhai ieuengach. Mae rheolwyr ambell sefydliad a busnes
hefyd yn aml yn gyndyn o wthio y rhai hŷn i’r naill du rhag ofn iddynt gael eu cyhuddo o
‘oedraniaeth’.
Mae’r diffyg newid cyfeiriad yma hefyd yn gallu digwydd o fewn y gyfundrefn addysg,
ac o ganlyniad fe welir diffyg brwdfrydedd ymhlith yr athrawon hynny sydd heb newid
cyfeiriad yn ystod eu gyrfa ac o fewn eu proffesiwn.
Gadewch inni fod yn onest; onid oes modd dadlau na fydd angen prifysgolion mewn
degawd? Mae’r Brifysgol Agored yn profi’r ffaith yma drwy gyfrwng platfform
addysg ‘Open Learn’ sef llwyfan addysgol ble gallwch chi hunan addysgu a gwella eich
cymwysterau heb dalu ceiniog, a gwneud hynny drwy fanteisio fwyfwy ar ddeallusrwydd
artiffisial. Dyma’r ffordd ymlaen i ddatblygu eich gyrfa a thorri lawr ar eich dyled ariannol
ac fe allwch ddilyn y system yma hyd yn oed os ydych chi’n 80 oed!
Rydw i wedi bod yn chwarae hefo’r GPT AI dros yr wythnosau diwethaf (ar ôl i un o fy
meibion ei gyflwyno imi uwchben potel o win!)
Mi benderfynais sgwennu cerdd i ddisgrifio ‘Bywyd yn Ceir Cymru’. Ar ôl bwydo’r
wybodaeth angenrheidiol a chlicio’r botwm, mi gefais ddarn o farddoniaeth (Saesneg)
pum pennill o hyd.
Sioc ac anghrediniaeth! Gofynnwch i AI lunio safle we ichi ar sail nifer o ganllawiau
syml ac fe wnaiff hynny mewn eiliadau. Rydw i bellach wedi dechrau credo y gallwn i
gyflwyno podlediad lleisiol artiffisial yn trafod ceir ail law. Ond beryg bod yna ormod o
bobl bellach wedi blino ar glywed fy llais dros y degawdau!
Ynghanol dryswch y dechnoleg newydd yma mae un peth yn hollol glir. Mae’r newid yn
mynd i ddigwydd. Bydd newid yn parhau i’n herio. Felly tydy peidio addysgu ein hunain a
bod yn amharod i newid, ddim yn opsiwn, boed ni’n 20 oed neu’n 70 oed. Efallai’n wir ei
bod hi’n amser i holl sefydliadau a busnesau Cymru wynebu’r realiti di-droi ’n ôl yma er
mwyn parhad ac esblygiad Cymreictod.
Cofio dyddiau 40 gradd 2022? ....wel, mae llawer mwy ar y ffordd
Mae’n debyg bod haf poeth y llynedd yn
arwydd o’r hyn sydd i ddod ac yn dystiolaeth
o gynhesu byd eang, yn ôl adroddiad gan y
Swyddfa Dywydd.
Haf 2022 oedd yr un poethaf yn y Deyrnas Unedig
yn ôl cofnodion, gyda’r tymheredd mor uchel â 40
gradd ar un adeg.
Arweiniodd hyn at effeithiau dinistriol mewn
sawl achos, gan gynnwys tanau gwyllt mewn rhai
rhannau o’r wlad.
Er yr holl law eleni dywed y Swyddfa Dywydd fod
y tymheredd wedi bod yn codi uwchben 36 gradd yn
fwy rheolaidd nag erioed o’r blaen.
Yn ôl rhagamcanion hinsawdd, mae ‘hafau
poethach a sychach’ ar y gweill.
Dywedodd Oli Claydon o’r Swyddfa Dywydd fod
cyrraedd 40 gradd yn cael ei ystyried yn enghraifft o
‘dywydd eithafol’, ond mae’n debygol iawn y daw’n
ddigwyddiad mwy cyson dros y blynyddoedd nesaf.
Er hynny, mae pump allan o’r deg o flynyddoedd
gwlypaf sydd wedi’u cofnodi ers 1836 yn y Deyrnas
Unedig yn ystod y ganrif hon.
Yn yr un modd, mae lefelau’r môr yn
parhau i godi wrth i rew ddadmer yn
y pegynau ar gyfradd o bron i ddwbl
yr hyn yr oedd hi yn ystod yr ugeinfed
ganrif.
Ychwanegodd Fritha West,
gwyddonydd ymchwil gyda Choed
Cadw, bod tywydd 2022 wedi bod yn
arwydd o wanwyn cynnar, gyda Hydref
cynnes a Chwefror mwyn.