You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
12<br />
Visitors mwyar duon sydd o gwmpas erbyn hyn, a nhw<br />
a ni, trigolion y tiroedd twristaidd, yn gobeithio yn arw<br />
iawn, iawn y bydd yna Ha’ Bach Mihangel fydd yn<br />
parhau hyd nes i’r diafol boeri ar fwyar duon eleni tua<br />
dechrau Hydref.<br />
Wedi hynny, mi fydd y diwydiant twristiaeth, sydd mor<br />
affwysol o bwysig a difaol am yn ail i Gymru, yn hepian<br />
cysgu tan y Pasg.<br />
Galla’ innau fynd i siopa i Bwllheli neu am drip i<br />
Aberdaron wedyn heb orfod baglu dros bobl ddieithr sydd<br />
yn cael hwyl.<br />
Ydw i’n sur? Yn annheg? Yn ddi-ddiolch? Yn naïf? Yn<br />
hiliol hyd yn oed?<br />
Oni ddylwn i sylweddoli a derbyn maint cyfraniad<br />
twristiaeth i fy ardal a’m gwlad? Wel, os ydw i yn yr un<br />
cae â thrigolion peth wmbreth o ddinasoedd ac ardaloedd<br />
ledled Ewrop sydd yn sicr yn teimlo yr un fath - nac ydw,<br />
dim o gwbl.<br />
Dyma ambell enghraifft. Mae pobl leol yn ardaloedd<br />
glan-y-môr Mallorca yn gosod ffug bosteri o gwmpas y<br />
traethau yn dweud eu bod<br />
yn llawn, yn y gobaith y<br />
caiff y rhai sy’n byw yno<br />
trwy gydol y flwyddyn<br />
gyfle i fwynhau’r tywod<br />
yn yr haf.<br />
Mae llywodraeth Gwlad<br />
Groeg yn ystyried sut<br />
i ddeddfu er mwyn atal<br />
cwmnïau a gwestai mawr<br />
rhag llenwi’r traethau yno efo gwelyau haul a<br />
pharasols er mwyn ceisio atal pobl leol rhag<br />
gosod lliain ar y tywod i dor-heulo, er bod y<br />
ddeddf yn rhoi’r hawl i fynd i bob modfedd o<br />
draethau’r wlad i bob copa walltog.<br />
Mae trigolion Barcelona wedi cael hen<br />
lond bol o’r miloedd ar filoedd sy’n gadael y<br />
llongau pleser sy’n angori yn y bae i grwydro’r<br />
strydoedd, defnyddio eu gwasanaethau<br />
cyhoeddus a gwario nemor ddim yn y siopau<br />
a’r tai bwyta. Ac yn y blaen ac yn y blaen.<br />
Fenis yw un o’r cyrchfannau sy’n<br />
diodde waethaf o effaith twristiaeth.<br />
Mae miloedd ar filoedd yn<br />
tyrru yno bob blwyddyn yn ôl<br />
gwefan Venetzia Autentica ac mae’r<br />
diwydiant twristiaeth bellach<br />
wedi troi ‘yn broblem yn hytrach<br />
nag adnodd’ yn ôl y wefan wrth i<br />
fuddsoddwyr ac entrepreneuriaid<br />
lleol ecsploetio’r ddinas, y dinasyddion a’u hadnoddau<br />
hanesyddol er mwyn elw yn unig.<br />
Canlyniad hyn yw bod pobl ifanc Fenis yn methu<br />
fforddio cartrefi a chostau byw yno, yn methu cael<br />
swyddi da a hefyd yn gweld eu safon byw yn gostwng.<br />
Yn ôl ystadegau llywodraeth y ddinas fe wnaeth y nifer o<br />
bobl rhwng 20 a 34 oed ostwng o 35% yn y degawd rhwng<br />
2001 a 2011.<br />
Ydi hyn yn taro deuddeg? Yn canu cloch? Os yn Fenis<br />
fawr, pam ddim ym Mhen Llŷn a phob Pen Llŷn arall?<br />
Gallwn ni yma uniaethu efo problemau tebyg mewn<br />
llefydd yn nes i adref hefyd. Mae pobl leol ar Ynys Harris<br />
yng ngorllewin yr Alban yn cwyno nad oes lle i alarwyr<br />
ym maes parcio un fynwent yn ôl datganiad gan y Swyddfa<br />
Dwrisitaeth leol am fod twristiaid yn mynnu parcio yno.<br />
Dwi’n cofio cwynion tebyg yn Nhrefor bod perchnogion<br />
‘Ydw i’n sur? Yn annheg?<br />
Y n d d i - d d i o l c h ? Y n n a ï f ?<br />
Yn hiliol hyd yn oed?’<br />
Twrw, tai a thwristiaeth... does<br />
gen i ddim ateb, dim un wan jac<br />
BARN:<br />
‘...mae gan bawb hawl i fyw adref a<br />
hynny trwy gydol y flwyddyn nid pan<br />
mae pob ymwelydd wedi troi am adref’<br />
- gan Bethan Jones Parry<br />
camperfans yn parcio ger y traeth, yn mynd i’r fynwent i<br />
nôl dŵr ac yn gwagio carthion i’r môr.<br />
Hyn oll am ddim ac yn ddi-hid wrth gwrs. Ac â helpo<br />
pobl leol a’r gwasanaethau brys sydd eisiau gyrru ar hyd yr<br />
A5 o Fethesda i Gapel Curig!<br />
Ar y llaw arall, mae yna ochr arall i’r stori. Mae<br />
twristiaeth yn bwysig mewn ardaloedd gwledig lle nad oes<br />
fawr o ddiwydiannau eraill heblaw am amaethyddiaeth ar<br />
gael.<br />
Dyma fyrdwn erthygl gan y cyflwynydd Griff Rhys Jones<br />
yn y Daily Mail mis diwethaf. Mae o wedi prynu ac adfer<br />
hen ffermdy ac adeiladau amaethyddol yn Sir Benfro a’u<br />
troi yn fythynnod gwyliau.<br />
Yn ôl Mr Jones mae ymdrechion diweddaraf<br />
Llywodraeth Cymru i reoli tai haf a bythynnod gwyliau<br />
yn mynd i gael effaith hollol groes i’r hyn mae nhw’n ei<br />
ddeisyfu.<br />
Mae codi ‘eye-watering council taxes’ a threth<br />
twristiaeth yn ddim byd ond<br />
dulliau o gosbi y diwydiant heb<br />
obadeia o obaith y bydd pobl<br />
ifanc lleol yn gallu prynu<br />
cartrefi yn eu milltir sgwâr.<br />
Ac a helpo dyfodol pob<br />
trydanwr, adeiladwr a phlymiwr<br />
sydd ar hyn o bryd yn cynnal ei<br />
hunain trwy adeiladu a chynnal<br />
a chadw tai haf.<br />
Dwi’n tueddu i gytuno efo<br />
Rhun ap Iorwerth, arweinydd Plaid<br />
Cymru ddywedodd bod erthygl<br />
Griff Rhys Jones yn tu hwnt o<br />
nawddoglyd.<br />
“Does gan gefn gwlad<br />
Cymru ddim i’w gynnig mae’n<br />
ymddangos ond anhunanoldeb<br />
buddsoddwyr mewn tai gwyliau.<br />
Rwtsh.<br />
“Gall twristiaeth fod yn rym<br />
er gwell ond ni ddylai fod yn<br />
rhywbeth sy’n<br />
digwydd i ni.<br />
Dylwn gipio’r<br />
llyw a’i wneud yn<br />
ddiwydiant<br />
cynaliadwy”.<br />
Mae o’n llygad<br />
ei le.<br />
Nid man chwarae i bobl ddieithr ydi Cymru - nag un man<br />
arall yn y byd.<br />
Mae crwydro, teithio a mynd ar wyliau yn cyfoethogi<br />
bywydau ac mewn cyfnod pan mae Ynysoedd Prydain yn<br />
mynd yn fwyfwy - wel, ynysig - siawns bod hynna’n beth<br />
da.<br />
Ond mae gan bawb hawl i fyw adref a hynny trwy gydol<br />
y flwyddyn nid pan mae pob ymwelydd wedi troi am adref.<br />
Does gen i ddim ateb, dim un wan jac.<br />
Mae’r holl beth tu hwnt i’m gallu a’m profiad personol.<br />
Ond dwi’n gweld y problemau ac yn ddigon hen a<br />
hirben i sylweddoli oblygiadau peidio mynd i’r afael â’r<br />
problemau yn bragmataidd gyflym.<br />
Breuddwydio am fod yn athro<br />
ym Mhatagonia... dyma’r cyfle!<br />
Mae’r British Council yn chwilio am athrawon i hybu’r<br />
Gymraeg dros 7,000 o filltiroedd o adre - yn nhalaith<br />
Chubut ym Mhatagonia yn yr Ariannin.<br />
Mae’r sefydliad hybu cysylltiadau diwylliannol yn gobeithio<br />
anfon tri o athrawon allan i’r Wladfa ym Mhatagonia i dreulio<br />
naw mis yn dysgu Cymraeg mewn un o dair ysgol yn Nhrelew,<br />
Trevelin a’r Gaiman rhwng mis Mawrth a mis Rhagfyr 2024.<br />
Bydd yr athrawon yn mynd yno fel rhan o Gynllun Yr Iaith<br />
Gymraeg, a sefydlwyd yn 1997 i helpu hybu’r Gymraeg ym<br />
Mhatagonia, lle mae dros 6000 o siaradwyr Cymraeg - y nifer<br />
mwyaf o siaradwyr yr iaith yn y byd y tu allan i Gymru. Mae<br />
nifer fawr ohonynt yn ddisgynyddion i’r mudwyr o Gymru a<br />
greodd Wladfa yn Nyffryn Chubut ym Mhatagonia dros 150 o<br />
flynyddoedd yn ôl ym 1865.<br />
Bydd yr athrawon yn helpu i ddatblygu’r iaith ym Mhatagonia<br />
drwy gyfuniad o ddysgu ffurfiol a gweithgareddau cymdeithasol<br />
anffurfiol. Ar hyn o bryd mae dau o athrawon - Llinos Howells a<br />
Thomas Door - yn paratoi i deithio i’r Wladfa i dreulio’r tri mis<br />
nesaf yno.<br />
Wrth sôn am yr antur sydd o’i blaen, dywedodd Llinos: “Mae<br />
gen i atgofion melys ers pan ro’n i’n ifanc o glywed straeon<br />
am y mudwyr cyntaf a hwyliodd o Gymru a hanes cyfoethog<br />
sefydlu’r Wladfa yn Chubut, ac<br />
mae ymweld â Phatagonia wedi<br />
bod yn freuddwyd gen i erioed.<br />
“Rwy wedi bod yn ddigon lwcus<br />
i ymweld ddwywaith o’r blaen ac<br />
fe deimlais gysylltiad dwfn iawn<br />
gyda’r wlad a’i phobl.<br />
“Tra bydda i allan yno, rwy’n<br />
‘Mae gen i atgofion<br />
melys ers pan ro’n i’n<br />
ifanc o glywed straeon<br />
am y mudwyr cyntaf’<br />
edrych ymlaen yn arbennig at hyfforddi plant ar gyfer cystadlaethau’r<br />
Eisteddfod gan mod i wedi cael cryn lwyddiant ym maes<br />
drama ac adrodd yn y gorffennol. Rwy wrth fy modd yn gweld<br />
hyder ac angerdd y plant yn tyfu a galla i ddim aros i ymroi i fy<br />
nghymuned newydd a dysgu mwy am y diwylliant a’r ffordd o<br />
fyw yno, a hefyd i wella fy Sbaeneg.”<br />
Ychwanegodd Thomas: “Mae cymryd rhan yn y rhaglen<br />
yma wedi bod yn freuddwyd gen i ers sawl blwyddyn. Cyn y<br />
pandemig ro’n i ar fy ffordd i weithio’n wirfoddol yn Ysgol<br />
y Cwm, ond yn anffodus ni lwyddais i deithio ymhellach na<br />
Buenos Aires, gan y cafodd holl deithiau hedfan mewnol ac<br />
allanol y wlad eu canslo.”<br />
Am fwy o wybodaeth am Gynllun Yr Iaith Gymraeg a’r meini<br />
prawf ar gyfer ymgeisio, ewch i wales.britishcouncil.org/<br />
Statws newydd i Halen Môn ar<br />
ôl dangos y safonau uchaf<br />
Mae Cwmni Halen Môn wedi ennill statws B Corp ar ôl<br />
dangos y safonau cymdeithasol ac amgylcheddol uchaf.<br />
Mae’r ardystiad yn golygu y bydd y busnes o’r gogledd,<br />
sy’n creu amrywiaeth o gynhyrchion halen môr sydd wedi’u<br />
hidlo’n naturiol ac sydd wedi ennill gwobrau, yn ymuno â grŵp<br />
cynyddol o 29 o gwmnïau yng Nghymru sydd eisoes wedi ennill<br />
yr achrediad.<br />
Mae cymuned gynyddol B Corp yn fusnesau sy’n bodloni’r<br />
safonau uchaf o berfformiad cymdeithasol ac amgylcheddol<br />
wedi’i ddilysu, tryloywder cyhoeddus, ac atebolrwydd<br />
cyfreithiol i gydbwyso elw a phwrpas.<br />
Dywedodd y Rheolwr Gyfarwyddwr a’r cydsylfaenydd,<br />
Alison Lea-Wilson: “Mae Halen Môn wastad wedi<br />
rhoi’r amgylchedd wrth ei galon, wedi’r cyfan, rydyn ni’n<br />
dibynnu ar foroedd glân am ein prif gynhwysyn. Mae hwn yn<br />
ardystiad diamwys a thrylwyr. Mae wedi gwneud inni edrych ar<br />
bob agwedd ar ein busnes, nawr ac yn y dyfodol.<br />
“Mae wedi dangos i ni faint mwy sydd i’w wneud. Nid yw’n<br />
rhywbeth rydych chi’n ei ‘gael’ ac yna’n ei roi o’r neilltu. Mae’n<br />
rhywbeth sy’n sail i bopeth a wnawn.<br />
“Rwy’n falch o’r hyn mae Halen Môn wedi’i gyflawni ac yn<br />
ddiolchgar i fy nhîm.”<br />
Wedi’i sefydlu ym 1997 gan Alison a David Lea-Wilson,<br />
mae’r cwmni’n parhau i fod yn eiddo i deulu ac wedi llwyddo<br />
i ddatblygu a chynnal busnes cynaliadwy, llwyddiannus sy’n<br />
cyflogi pobl leol.<br />
Maent yn hyrwyddo eu staff ac wedi ymrwymo i dalu mwy<br />
na’r Cyflog Byw a darparu cymorth proffesiynol, cymdeithasol<br />
a lles.
Change language