21.04.2023 Views

Ibintu by'Ukuri

Amayobera y’amateka ntago ari umwijima neza, kuberako ni umupfundikizo utwikiriye igice kimwe cy’irema ry’igikorwa n’imbaraga z’umwuka ndetse n’igikorwa cy’amategeko y’umwuka. Ni ibisanzwe bimenyerewe kuvuga ko amaraso y’abahowimana ari imbuto y’itorero ariko icyo dushaka kubabwira ni uko ibikorwa by’umuntu akora kubera icyemezo cy’umwuka nibyo bibyara imbuto rusange… Nkuko impinduka z’umuco zikomeye hamwe n’impinduramatwara z’amateka aribyo bihitamo amaherezo y’ibihugu cyangwa imyitwarire mu myaka imwe ari igiterane cy’amanota y’ibyemezo by’umwuka…ukwizera n’ubushishozi cyangwa ubuhakanyi n’ubuhumyi , by’abantu. Nta mpuntu watunga agatoki igikorwa gikomeye cy’umwuka gihengamisha umunzani, maze kigatuma gahunda yo hanze mu muryango w’abantu ifata isura nshya…

Amayobera y’amateka ntago ari umwijima neza, kuberako ni umupfundikizo utwikiriye igice kimwe cy’irema ry’igikorwa n’imbaraga z’umwuka ndetse n’igikorwa cy’amategeko y’umwuka. Ni ibisanzwe bimenyerewe kuvuga ko amaraso y’abahowimana ari imbuto y’itorero ariko icyo dushaka kubabwira ni uko ibikorwa by’umuntu akora kubera icyemezo cy’umwuka nibyo bibyara imbuto rusange… Nkuko impinduka z’umuco zikomeye hamwe n’impinduramatwara z’amateka aribyo bihitamo amaherezo y’ibihugu cyangwa imyitwarire mu myaka imwe ari igiterane cy’amanota y’ibyemezo by’umwuka…ukwizera n’ubushishozi cyangwa ubuhakanyi n’ubuhumyi , by’abantu. Nta mpuntu watunga agatoki igikorwa gikomeye cy’umwuka gihengamisha umunzani, maze kigatuma gahunda yo hanze mu muryango w’abantu ifata isura nshya…

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Ibintu</strong> By'Ukuri<br />

y’uko Impinduramatwara itangira, intebe ya cyami yari yicaweho n’umwami Ludoviko wa<br />

15 (Louis XV), warangwaga no kutagira icyo yitaho kandi wabashwe n’irari ndetse no muri<br />

ibyo bihe bibi. Kuba igihugu cyari kiyobowe n’agatsiko gato k’abantu basayishije mu bibi<br />

kandi b’abagome, hakabaho na rubanda rugufi rwashegeshwe n’ubukene n’ubujiji, Leta ikaba<br />

yari ifite ibibazo by’ubukungu ndetse n’abaturage bakaba bari bararakaye cyane, ntabwo<br />

byasabaga amaso ya gihanuzi ngo umuntu abone akaga gakomeye kendaga kubaho. Ku<br />

miburo abajyanama be bamuhaga, umwami yari afite akamenyero ko gusubiza ati:<br />

“Mugerageze gutuma ibintu bikomeza kugenda neza igihe cyose nkiriho; ubwo nzaba maze<br />

gutanga, bizabe uko bishatse.” Kwinginga umwami bamubwira ko ivugurura rikenewe<br />

byabaye iby’ubusa. Yabonaga ibibi byugarije ingoma ye ariko nta butwari n’imbaraga yari<br />

afite byo kubirwanya. Amakuba yari ategereje kugwirira Ubufaransa yagaragariraga mu<br />

gisubizo cy’Umwami cyerekanaga ko ntacyo yitayeho kandi yikanyiza agira ati: ” Ishyano<br />

rizagwa nyuma yanjye!”<br />

Ku bwo gukoresha ishyari ry’abami ndetse n’amatsinda yabaga ari ku butegetsi, Roma<br />

yari yarabateye kugumisha abaturage mu buretwa. Yari izi neza ko ibyo bizatuma Leta icika<br />

intege, kandi igakoresha ubwo buryo igambiriye kugumisha abategetsi na rubanda mu<br />

buretwa bwayo. Muri politiki yayo yo kureba kure, Roma yabonaga ko kugira ngo ishyire<br />

abantu mu bubata neza, iminyururu yagombaga kushyirwa mu mitima y’abantu; kandi ko<br />

uburyo bwiringiwe bwo gutuma badacika ubwo bubata ari ukubima umudendezo.<br />

Guhenebera mu mico-mbonera ni byo byabaye ingaruka ikomeye cyane iruta incuro igihumbi<br />

umubabaro wo ku mubiri watejwe n’iyo politiki. Abantu bari barambuwe Bibiliya, maze<br />

bashorwa mu nyigisho z’imyizerere idafashije no kwikunda. Bazimangataniye mu bujiji, mu<br />

migenzo idafite ishingiro, birundurira mu ngeso mbi, ku buryo kwitegeka byari<br />

bitakibashobokera.<br />

Ariko ingaruka z’ibyo byose zari zitandukanye cyane n’icyo Roma yari yaragambiriye.<br />

Aho gushobora kugumisha abantu benshi mu kumvira amahame yayo mu buryo<br />

bw’ubuhumyi, umurimo wayo wabateye kuba abahakanamana n’abaharanira impinduka.<br />

Amahame n’inyigisho bya Roma barabisuzuguye babifata ko ari ibinyoma by’abapadiri.<br />

Babonaga ko abayobozi b’idini ari ishyaka ribereyeho kubakandamiza. Imana yonyine bari<br />

bazi ni iy’i Roma kandi inyigisho za Roma ni zo zari idini yabo imwe rukumbi. Babonaga ko<br />

umururumba wa Roma n’ubugome bwayo ari byo mbuto Bibiliya yera bityo bakumva<br />

batayikeneye.<br />

Roma yari yarerekanye imico y’Imana mu buryo butari bwo kandi yari yaragoretse<br />

amategeko yayo bityo abantu banga Bibiliya n’Uwayandikishije. Roma yari yarategetse<br />

abantu kwizera inyigisho zayo mu buhumyi kandi yishingikirije ku Byanditswe. Ibyo<br />

byatumye Voltaire n’abo bari bafatanyije bangira hamwe ijambo ry’Imana maze<br />

bakwirakwiza ahantu hose inyigisho z’uburozi zihakana Imana. Roma yari yararibatiye<br />

abaturage munsi y’ubutwaye bwayo bukomeye, noneho imbaga y’abantu basuzuguwe batyo<br />

kandi bagiriwe nabi, biganzuye igitugu cyayo nta rutangira na mba bafite. Barakajwe nuko<br />

203

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!