Kościoł i Państwo Wojujące

Kościól i Państwo Wojujące
książęta mieli zapewnioną wolność wyznania. Ten sam przywilej dotyczył także tych z ich
poddanych, którzy przyjęli naukę reformacji przed ukazaniem się zakazu. Czy to nie
powinno ich zadowalać? Jak wiele niebezpieczeństw uniknęliby ulegając! Na jakie ryzyko i
nieznane konflikty narazi ich stawianie oporu! Kto wie, jakie możliwości stworzy
przyszłość? Przyjmijmy pokój, weźmy gałąź oliwną, którą podaje nam Rzym i niech się
zabliźnią rany Niemiec. Takimi argumentami reformatorzy mogliby usprawiedliwić
przyjęcie stanowiska, które w krótkim czasie nieuchronnie doprowadziłoby do zniweczenia
tego, co z trudem osiągnęli”. {WB 105.5}
„Na szczęście dostrzegli główny motyw poczynań zwolenników papiestwa i postąpili z
wiarą. Cóż to był za motyw? Było to prawo Rzymu do zniewalania sumienia i
zakazywania swobodnego poszukiwania prawdy. Czy jednak książętom i ich protestanckim
poddanym nie zapewniono wolności religijnej? Tak, ale przewidziano ją w postanowieniu
jako łaskę, a nie jako prawo. Natomiast we wszystkim, co nie było objęte tym
postanowieniem, miała obowiązywać zasada władzy; sumienia nie brano przy tym pod
uwagę. Rzym był nieomylnym sędzią i należało go słuchać. Przyjęcie proponowanego
układu byłoby właściwie uznaniem, że wolność religijna obowiązuje jedynie w
protestanckiej Saksonii, zaś w pozostałej części chrześcijańskiego świata, badanie i
wyznawanie zreformowanej wiary jest uznawane za przestępstwo, karane więzieniem i
stosem. Czy mieli zgodzić się na ograniczenie wolności religijnej do tak małego obszaru, by
przeciwnicy mogli głosić, że reformacja zdobyła już ostatniego swego wyznawcę i oczyściła
już ostatni hektar ziemi, że tam, gdzie Rzym dzierży swoje berło, jego panowanie ma
umocnić się na zawsze? Czy reformatorzy mogliby powiedzieć, że nie są winni krwi tych
setek tysięcy ludzi, którzy zgodnie z postanowieniami owego układu musieliby w krajach
podporządkowanych papiestwu utracić życie? Byłoby to zdradą w trudnej godzinie sprawy
ewangelii i swobód chrześcijańskich”. — Wylie IX, 15. Nie, „prędzej poświęcą wszystko:
swe państwa, korony, a nawet życie”. — D’Aubigné XIII, 5. {WB 105.6}
„Odrzućmy tę uchwałę” — powiedzieli książęta. „W sprawach sumienia nie decyduje
większość”. Ich posłowie oświadczyli więc: „Dekret z roku 1526 przyniósł cesarstwu pokój;
zniesienie tego dekretu wywołałoby w całych Niemczech kłopoty i rozłamy. Sejm nie ma
większych uprawnień poza zapewnieniem wolności religijnej do czasu zwołania soboru”. —
Tamże XII, 5. Obowiązkiem państwa jest strzec wolności sumienia i tu kończy się
granicajego ingerencji w sprawy religii. Każda świecka władza, która stara się regulować
lub narzucać praktyki religijne, niszczy tę zasadę, o którą tak szlachetnie walczyli
ewangeliccy chrześcijanie. {WB 106.1}
Przedstawiciele papiestwa postanowili znieść to, co nazwali „zuchwałym uporem”.
Zaczęli od prób wywołania rozdźwięku wśród zwolenników reformacji i zastraszenia tych,
którzy się za nią jawnie nie opowiedzieli. Przedstawiciele wolnych miast zostali wezwani
przed sejm, by otwarcie stwierdzić, czy przyjmują warunki układu. Poprosili oni o zwłokę,
129