Itorero na Leta ku Rugamba

Itorero na Leta ku Rugamba
Nyamara n’ubwo bakoresheje imbaraga kugira ngo icyumweru kibe umunsi muziranenge,
abapapa ubwabo bemeraga ku mugaragaro ko Isabato yashyizweho n’Imana, kandi bakemera
ko yakuweho n’umuntu. Mu kinyejana cya cumi na bitandatu, inama nkuru y’ubupapa
yashyize ku mugaragaro itegeko rivuga ngo, “Abakristo bose bibuke ko umunsi wa karindwi
wejejwe n’Imana, kandi warakiriwe uranakomezwa, bitari ku Bayuda gusa, ahubwo
wanakomejwe n’abantu bose baramya Imana; n’ubwo twebwe abakristo, twahinduye Isabato
yabo tukayishyira ku munsi w’Umwami wacu.’‘ Abakinisha kugomera itegeko ry’Imana,
ntabwo bari bayobewe icyo bakora icyo ari cyo. Ubwabo bishyize hejuru y’Imana ku bushake.
Amategeko ya Roma ajyanye n’uko bagenzaga abo batavugaga rumwe, yashyizwe mu
bikorwa mu cyitegererezo gikomeye batanze cyo gukomeza kuvusha amaraso bamwe mu
Abawalidensi bakomezaga Isabato, barenganywa mu buryo buteye ubwoba. Abandi nabo
bababajwe mu buryo nk’ubwo bazira kuba indahemuka ku itegeko rya kane. Amateka
y’itorero mu gihugu cya Etiyopiya na Abisiniya abisobanura neza. Hagati mu myaka
y’umwijima, Abakristo bo muri Afrika yo hagati babaye nk’abibagiranye ku isi, maze hashira
ibinyejana byinshi banejejwe n’umudendezo bafite wo guhamya kwizera kwabo. Ariko ku
iherezo, Roma yaje kwibuka ko nabo babaho, kandi Umwami w’abami w’Abisiniya aherako
yemera ububasha bwa Papa ko ari umusimbura wa Kristo ku isi. Nuko amatorero akurikiraho.
Hashyizweho itegeko ribuzanya kuruhuka Isabato kandi riteganya ibihano bikomeye ku
batazarikurikiza. 11 Ariko bidatinze, uburetwa bw’ubupapa buhindukira Abanyabisiniya
ingoyi ikomeye kugeza ubwo bafata icyemezo cyo kuyigobotora. Nyuma y’intambara
itoroshye, Itorero rya Roma riratsindwa rivanwa ku butegetsi, maze imyizerere yariho mbere
igarurwa mu mwanya wazo. Amatorero yanejejwe n’uwo mudendezo, kandi ntibigeze
bagirwa isomo bakuye mu bushukanyi, ubwaka, no gukabya bya Roma. Muri uko kubaho
ukwabo, banyuzwe no gusigara ari intamenyekana mu bindi bihugu bya Gikristo.
Amatorero yo muri Afurika yakomezaga Isabato nk’uko itorero Gatolika ryayikomezaga
mbere yuko ryinjira mu buhakanyi nyakuri. Igihe bakomezaga umunsi wa karindwi bumvira
itegeko ry’Imana, barekaga no kugira imirimo bakora ku wa mbere w’iminsi irindwi
(Dimanche) nk’uko byari umuco w’itorero. Bamaze kumva bafite ububasha bukomeye, Roma
yasiribanze Isabato y’Imana igamije kwikuza; ariko amatorero yo muri Afurika akomeza
kubyikinga hashira imyaka hafi igihumbi atarafatanya na Roma muri ubwo buhakanyi. Ubwo
bari munsi y’ubutegetsi bw’i Roma, bahatiwe kureka Isabato y’ukuri bakomeza iy’ibinyoma;
ariko bitinze babonye ubwigenge maze bagaruka ku kumvira itegeko rya kane.
Ibyabaye mu gihe cyahise byerekana neza urwango Roma ifitiye Isabato y’ukuri
n’abayikomeza n’uburyo ikoresha kugira ngo iheshe ikuzo umuhango yishyiriyeho. Ijambo
ry’Imana ryigisha ko ibyo bizongera kubaho, ubwo ubupapa n’ubuporotesitanti bizihuza
kugira ngo bahatire abantu kuruhuka ku munsi wa mbere w’icyumweru (dimanche).
Ubuhanuzi bwo mu Byahishuwe 13 bwerekana ko ububasha bugaragazwa n’inyamaswa
y’amahembe nk’ay’umwana w’intama buzahatira ‘’isi n’abayituye bose,’‘ kuramya ubupapa
419