Itorero na Leta ku Rugamba

Itorero na Leta ku Rugamba
gukomoka ahantu hatari hasanzwe hatuwe. Umwanditsi w’ikirangirire yasobanuye
umwaduko wa Leta Zunze Ubumwe za Amerika maze avuga iby’” amayobera y’umwaduko
wayo ivuye ahantu hadatuwe,” bityo aravuga ati: “Nk’uko urubuto ruba rwicecekeye ni ko
twakuze tuba igihugu cy’igihangange.” 613
Mu mwaka wa 1850, ikinyamakuru cyo mu Burayi cyavuze ko Leta Zunze Ubumwe za
Amerika ari ubutegetsi butangaje, ‘bwarushagaho gukomera’ kandi ‘bwongeraga imbaraga
zabwo n’ishema ryabwo buri munsi mu gihe isi yose ituje.’ Uwitwa Edward Everett, mu
ijambo yavuze ku Bagenzi bashinze iki gihugu, yaravuze ati: “Mbese bashakaga ahantu
hitaruye, ahantu hari amahoro kandi hatuje kubwo kuba hitaruye ahandi, ahantu itorero rito
ry’i Leyden ryagombaga kwishimira umudendezo wo gukurikiza ijwi ry’umutimana?
Nimwitegereze amadini akomeye bashinzeho amabendera y’umusaraba mu kuhigarurira mu
buryo bw’amahoro!” 614
“Kandi yari ifite amahembe abiri nk’ay’umwana w’intama.” Amahembe nk’ay’umwana
w’intama yerekana ubuto, ubutungane n’ubugwaneza, bigaragaza neza imico ya Leta Zunze
Ubumwe za Amerika ubwo yagaragarizwaga umuhanuzi ko “izazamuka mu butaka” mu
mwaka wa 1798 N.K. Mu Bakristo b’impunzi bahungiye muri Amerika bwa mbere kandi
bashakaga aho bikinga gukandamizwa n’abami no kudacirwa akari urutega n’abapadiri,
harimo benshi biyemeje gushinga ubutegetsi ku rufatiro rugari rw’umudendezo mu butegetsi
no mu by’idini. Ibitekerezo byabo byagaragarijwe mu Itangazo ry’Ubwigenge, rishyira
ahagaragara ukuri gukomeye kuvuga ko “abantu bose baremwe bangana” kandi ririmo
uburenganzira ntakuka bwo “kubaho, umudendezo no gushaka icyanezeza umuntu.” Kandi
Itegeko-nshinga ryemerera abantu bose uburenganzira bwo kwishyira bakizana, rikavuga ko
abahagarariye abandi batowe na rubanda bazashyiraho amategeko kandi bagahagaranira ko
yubahirizwa. Hatanzwe kandi umudendezo mu myizerere y’iby’idini, umuntu wese ahabwa
uburenganzira bwo gusenga Imana akurikije uko umutimanama we ubimutegeka. Amahame
y’ubutegetsi bw’abaturage615 ndetse n’ay’Ubuporotesitanti, yahindutse amahame fatizo
y’icyo gihugu. Ayo mahame ni yo banga ry’imbaraga no kugubwa neza by’icyo gihugu. Abari
barakandamijwe kandi batotezwaga bo mu bihugu byose bya gikristo bagiye bajya muri iki
gihugu babishishikariye kandi bafite ibyiringiro. Abantu miliyoni nyinshi bashakaga uko
bagera ku nkengero zayo, bityo Leta Zunze Ubumwe za Amerika zarakuze zigira umwanya
mu bihugu by’ibihangange byo ku isi.
Nyamara inyamaswa ifite amahembe nk’ay’umwana w’intama, “yavugaga nk’ikiyoka.
Itegekesha ububasha bwose bwa ya nyamaswa ya mbere mu maso yayo, ihata isi n’abayirimo
ngo baramye ya nyamaswa ya mbere yakize uruguma rwayishe; . . . ibabwira kurema
igishushanyo cya ya nyamaswa yari ikomerekejwe n’inkota ikabaho.” 616
Amahembe nk’ay’umwana w’intama n’ijwi ry’ikiyoka bikoreshwa mu bigereranyo,
byerekana ukuvuguruzanya gukomeye kuri hagati y’ibivugwa n’iryo shyanga ndetse
n’imikorere yaryo. Ukuvuga kw’igihugu gusobanuye igikorwa n’ububasha bw’amategeko
324