07.04.2023 Views

Itorero na Leta ku Rugamba

Ubuhanga bw'intambara bufite akamaro kanini kuri Leta (buri ku butegetsi). Ni ikibazo cyubuzima nurupfu, umuhanda haba mumutekano cyangwa kurimbuka. Kubwibyo, ni ingingo yiperereza idashobora kwirengagizwa. Ubuhanga bw'intambara rero, bugengwa nibintu bitanu bihoraho, bigomba kwitabwaho ... Ibi ni: (1) Amategeko agenga imyitwarire; (2) Ijuru; (3) Isi; (4) Komanda; (5) Uburyo na disipulini. Amategeko agenga imyifatire atuma abantu bumvikana neza numutegetsi wabo, kugirango bazamukurikire batitaye ku mibereho yabo, badatezuka ku kaga ako ari ko kose… Komanda ashimangira ibyiza byubwenge, umurava, ubugwaneza, ubutwari no gukomera. Ibi bitanu (element) bigomba kumenyera buri general. Uzabazi azatsinda; uwabazi ntazatsindwa. Noneho jenerali watsinze urugamba akora imibare myinshi murusengero rwe mbere yuko urugamba ruba. Jenerali watsinzwe kurugamba akora ariko kubara bike mbere. Rero kubara byinshi biganisha ku ntsinzi war Intambara zose zishingiye kuburiganya...

Ubuhanga bw'intambara bufite akamaro kanini kuri Leta (buri ku butegetsi). Ni ikibazo cyubuzima nurupfu, umuhanda haba mumutekano cyangwa kurimbuka. Kubwibyo, ni ingingo yiperereza idashobora kwirengagizwa. Ubuhanga bw'intambara rero, bugengwa nibintu bitanu bihoraho, bigomba kwitabwaho ... Ibi ni: (1) Amategeko agenga imyitwarire; (2) Ijuru; (3) Isi; (4) Komanda; (5) Uburyo na disipulini. Amategeko agenga imyifatire atuma abantu bumvikana neza numutegetsi wabo, kugirango bazamukurikire batitaye ku mibereho yabo, badatezuka ku kaga ako ari ko kose… Komanda ashimangira ibyiza byubwenge, umurava, ubugwaneza, ubutwari no gukomera. Ibi bitanu (element) bigomba kumenyera buri general. Uzabazi azatsinda; uwabazi ntazatsindwa. Noneho jenerali watsinze urugamba akora imibare myinshi murusengero rwe mbere yuko urugamba ruba. Jenerali watsinzwe kurugamba akora ariko kubara bike mbere. Rero kubara byinshi biganisha ku ntsinzi war Intambara zose zishingiye kuburiganya...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Itorero</strong> <strong>na</strong> <strong>Leta</strong> <strong>ku</strong> <strong>Rugamba</strong><br />

y’aho. Nk’uko Kristo yavivuze, nyuma y’iryo toteza izuba ryagombaga kwijima. Ubu<br />

buhanuzi bwasohoye <strong>ku</strong> wa 19 Gicurasi 1780.<br />

“Umunsi w’umwijima wo <strong>ku</strong> wa 19 Gicurasi 1780, wabaye amayobera ndetse uba<br />

igitangaza kitigeze <strong>ku</strong>baho. Umwijima utabo<strong>na</strong> uko usobanurwa wakwiriye ijuru ryose<br />

n’ikirere cy’igihugu cy’Ubwongereza Bushya.” 382<br />

Umuntu wabibonye wabaga muri <strong>Leta</strong> ya Massachusetts avuga iby’uwo mwijima muri<br />

aya magambo: “Mu gitondo izuba ryararashe umucyo uratangaza, ariko mu kanya gato<br />

ririjima. Ibicu byaramanutse byegera hasi, maze biturukamo umwijima uteye ubwoba. Ibyo<br />

bicu bimaze <strong>ku</strong>garagara, imirabyo yahise irabya, in<strong>ku</strong>ba zira<strong>ku</strong>bita maze hagwa imvura nke.<br />

Ahaga<strong>na</strong> saa tatu za mu gitondo, bya bicu byaragabanutse, maze ibintu birahinduka, maze isi,<br />

ibitare, ibiti, inyubako, amazi ndetse n’abantu bahindurwa n’umucyo utunguranye utari uwo<br />

<strong>ku</strong> isi. Hashize iminota mike, igicu cyijimye kiremereye cyatwikiriye ikirere cyose uretse<br />

umucyo muke cyane wagaragaraga imuhero kandi hari hijimye nk’uko biba bimeze saa tatu<br />

z’ijoro mu gihe cy’impeshyi. . .<br />

“Ubwoba, guhagarika umutima, ndetse no gutangara byarushagaho <strong>ku</strong>zura intekerezo<br />

z’abantu. Abagore bahagararaga <strong>ku</strong> miryango y’inzu, bakitegereza icyo kirere cyijimye;<br />

abagabo bahise bataha bava mu mirimo bakoreraga mu mirima; ababaji bahagarika imirimo<br />

yabo, abacuzi <strong>na</strong> bo biba bityo, ndetse n’abacuruzi. Amashuri yahise afunga abanyeshuri<br />

barataha, maze aba<strong>na</strong> biruka bahinda umushyitsi bajya iwabo. Abari mu nzira bagenda<br />

bahagaze <strong>ku</strong> mazu yari hafi yabo. Buri muntu wese yaribazaga ati: “Ni iki kigiye <strong>ku</strong>ba?”<br />

Byasaga n’aho umuyaga ukaze ugiye kwisuka mu gihugu cyangwa nk’aho ari umunsi<br />

w’iherezo rya byose.<br />

“Bacanye amatara maze yaka nk’aho ari mu ijoro ricuze umwijima ryo mu gihe<br />

cy’umuhindo. . . Inkoko n’ibishuhe byaratashye bijya aho birara, amashyo n’imi<strong>ku</strong>mbi<br />

birataha, ibikeri biragonga, inyoni ziririmba indirimbo zazo za nimugoroba ndetse<br />

n’uducurama dutangira <strong>ku</strong>guruka. Nyamara abantu bo bari bazi ko butari bwira ...<br />

“Dogoteri Natha<strong>na</strong>el Whittaker wari umupasitoro w’itorero rya Taber<strong>na</strong>cle i Salem,<br />

yayoboreye imihango yo <strong>ku</strong>ramya Ima<strong>na</strong> mu nzu yaberagamo i<strong>na</strong>ma maze abwiriza<br />

ikibwirizwa yahamirijemo ko uwo mwijima ari indengakamere. Amateraniro yo gusenga<br />

yateranye ahandi hantu henshi. Amasomo yasomwe mu buryo butunguranye yose yasaga<br />

n’ayereka<strong>na</strong> ko uwo mwijima uhuje n’ubuhanuzi Ibyanditswe bivuga. . . Bimaze <strong>ku</strong>renga saa<br />

tanu za mu gitondo, umwijima warushijeho <strong>ku</strong>ba mwinshi.” 383 “Mu duce twinshi tw’igihugu<br />

byari bikomeye mu gihe cy’amanywa, <strong>ku</strong> buryo abantu batashoboraga <strong>ku</strong>vuga igihe<br />

bifashishije isaha cyangwa ngo babashe gukora imirimo yabo yo mu rugo batabashije guca<strong>na</strong><br />

amatara. . .<br />

“Uwo mwijima wakwiriye ahantu hagari cyane. Wagaragaye mu karere ka <strong>ku</strong>re cyane ka<br />

Falmouth gaherereye iburasirazuba. Iburengerazuba, uwo mwijima wageze mu karere<br />

222

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!