Itorero na Leta ku Rugamba

Itorero na Leta ku Rugamba
yivuye inyuma uburenganzira abacamanza ba Leta bafite ku itorero, ndetse no gusaba ko
abantu bagira umudendezo mu by’idini, ntibyari kubasha kwihanganirwa. Bakekaga ko
gukurikiza izo nyigisho nshya bishobora “guhirika Leta ndetse n’ubutegetsi bwose
bw’igihugu.” 343 Baherako bamucira urubanza rwo kumuca agakurwa muri koloni zabo,
maze amaherezo atinye ko yafatwa, biba ngombwa ko ahungira mu mashyamba y’inzitane
mu gihe cy’ubukonje bwinshi n’imiyaga ikaze.
Yaravuze ati : “Mu byumweru cumi na bine nazereraga mu gihe kibi cyane, ntarya kandi
ntagoheka. Ariko ibikona ni byo byangabuririye mu butayu,” kandi akenshi ibiti
by’inganzamarumbo bifite imyobo ni byo yikingagamo. 344 Nguko uko yakomezaga
guhunga bimubabaje anyura mu rubura no mu mashyamba y’inzitane kugeza ubwo
yashoboye kubona ubuhungiro mu bwoko bumwe bw’Abahinde baje kumugirira icyizere
kandi baramukunda ubwo yihatiraga kubigisha ukuri k’ubutumwa bwiza.
Nyuma y’amezi menshi yo kugenda yimuka azerera hirya no hino, amaherezo yaje kugera
ku nkengero z’ikigobe cya Narragansett, aho ni ho yashinze urufatiro rwa Leta ya mbere
y’ibihe by’amajyambere yemeraga uburenganzira bw’umuntu bwo kugira umudendezo mu
by’idini. Ihame shingiro y’iyo koloni ya Roger Williams ryari uko, “umuntu wese akwiriye
kugira umudendezo wo kuramya Imana akurikije umucyo w’umutimanama we.” 345 Iyo Leta
ye ntoya yitwaga Rhode Island, yahereye ko ihinduka ubuhungiro bw’abakandamizwaga
bose, maze irakura, irakungahara kugeza ubwo ya mahame yayo shingiro ari yo —
umudendezo mu by’ubutegetsi bwa Leta n’umudendezo mu by’idini — byaje guhinduka
amabuye-fatizo Repubulika ya Amerika ishingiyeho.
Muri iyo nyandiko nini imaze igihe abashinze Repubulika ya Amerika basohoye yari
ikubiyemo uburenganzira bwabo,- ari yo bise, “Itangazwa ry’Ubwigenge” 346 -bavuzemo
batya bati: “Kuko ari ukuri kudashidikanywaho, twemera ko abantu bose baremwe kimwe;
ko bose bahawe n’Umuremyi wabo uburenganzira budahinduka; kandi ko muri bwo harimo
: ubuzima, umudendezo no gushakisha ibyabanezeza.” Kandi mu magambo asobanutse neza,
itegeko-nshinga ryemeza ko umutimanama w’umuntu utavogerwa rigira riti: “Nta genzura
mu by’idini rizigera risabwa ngo ribe icyangombwa umuntu akwiriye kuzuza ngo abone
umwanya cyangwa umurimo uwo ari wo wose mu butegetsi bwa Leta muri Leta Zunze
Ubumwe za Amerika.” “Inama nkuru ntizigera ishyiraho itegeko ryerekeranye no gushyiraho
idini cyangwa itegeko ribuzanya gukora iby’idini uko umuntu ashatse.”
“Abatunganyije Itegeko-nshinga bazirikanye ihame ridakuka rivuga ko imibanire
y’umuntu n’Imana ye iri hejuru y’amategeko ashyirwaho n’abantu, kandi ko uburenganzira
bw’umutimanama budakuka. Gushyiraho uku kuri ntibyasabaga kubanza kugarirwaho abantu
bashyira mu gaciro, kuko buri wese akuzi mu mutima we. Uko kuri k’umutimanama ni ko
kwakomeje abahowe ukwizera kwabo benshi cyane ubwo bicwaga urubozo kandi
bagatwikwa kubwo kutumvira amategeko yashyizweho n’abantu. Bumvaga ko inshingano
yabo ku Mana iruta cyane amategeko y’abantu, kandi ko abantu badafite uburenganzira bwo
213