Itorero na Leta ku Rugamba

Itorero na Leta ku Rugamba
bati : “ Harakabaho Ubwenge! ” Bari batwaye kandi ibisigazwa by’ibitabo byinshi batwitse,
byarimo ibitabo byanditswemo indirimbo n’amasengesho, byarimo Isezerano rya Kera
n’Isezerano Rishya. Perezida yavuze ko “itwikwa ryabyo ryakuyeho rwose ibikorwa
by’ubupfapfa ibyo bitabo byari byarateye abantu gukora.” 311
Ubupapa ni bwo bwari bwaratangiye umurimo icyo gikorwa cyo guhakana Imana
cyasozaga. Imitegekere ya Roma ni yo yazanye iyo mibereho, haba mu mibanire y’abantu
n’abandi, mu bya politiki no mu by’idini, yashoraga igihugu cy’Ubufaransa mu irimbukiro.
Iyo abanditsi bavuga ku marorerwa yatejwe n’Impinduramatwara bavuga ko agomba kubarwa
ku bari ku ngoma muri icyo gihe ndetse no ku itorero. Binyuze mu butabera nyakuri, ayo
marorerwa agomba kuryozwa itorero. Ubupapa bwari bwarashyize mu bitekerezo by’abami
ibitekerezo bibi byo kwanga Ubugorozi, bakavuga ko ari umwanzi w’umwami, ko buteza
amacakubiri azabangamira amahoro n’umutekano by’igihugu. Roma yakoreshaga ubu buryo
kugira ngo itume ubutegetsi bw’umwami bugirira nabi abantu mu buryo bukomeye kandi
bubakandamize.
Umwuka w’umudendezo wari warajyanye na Bibiliya. Ahantu hose ubutumwa bwiza
bwari bwaragiye bwakirwa, intekerezo z’abantu zarakangukaga. Abantu batangiye kwibohora
iminyururu yari ibaboheye mu bujiji, mu ngeso mbi, ndetse n’imigenzo y’ubupfapfa.
Batangiye gutekereza no gukora nk’abantu bazima. Abami barabibonaga maze bagahinda
umushyitsi kubera ubutegetsi bwabo bw’igitugu.
Ntabwo Roma yatinze gukaza ubwoba bwayo bushingiye ku ishyari. Papa yabwiye
umusimbura w’umwami w’Ubufaransa ati: “Buriya bupfapfa ntibuzatera urujijo kandi ngo
busenye idini, ahubwo bizateza urujijo ibikomangoma n’abakomeye, kandi busenye
amategeko, gahunda n’inzego byo mu gihugu.” Mu myaka mike yakurikiyeho, intumwa ya
papa yaburiye umwami ivuga iti: “Nyakubahwa, ntibakagushuke. Abaporotesitanti
bazabangamira imigendekere myiza y’ubutegetsi ndetse n’iy’idini. . . Ingoma iri mu kaga
kamwe n’ako itorero ririmo. . . Gutangira kw’imyizerere mishya uko byagenda kose bigomba
kuzana n’ubutegetsi bushya.” 313
“Abize iby’iyobokamana bashyiraga ibitekerezo bibi mu baturage bababwira yuko
inyigisho za giporotesitanti “zishora abantu mu bintu by’inzaduka n’ubupfapfa; zikambura
umwami urukundo rukomeye yakundwaga n’abo ayobora kandi zigasenya itorero na Leta.”
Uko ni ko Roma yashoboye gukoresha Ubufaransa maze bwanga Ubugorozi. “Gushaka
gukomeza ingoma, kurinda abakomeye ndetse no gukomera ku mategeko ni byo byatumye
ku nshuro ya mbere inkota yo gutoteza ikurwa mu rwubati mu Bufaransa.” 314
Abayobozi b’igihugu ntibabonaga ingaruka zizazanwa n’iyo politiki imeze ityo. Inyigisho
za Bibiliya ziba zarashyize mu bitekerezo no mu mitima y’abantu amahame y’ubutabera,
kwirinda, ukuri, gukora ibitunganye ndetse n’ubugira neza byo pfundo ryo kugubwa neza
kw’igihugu. “Gukiranuka gushyira ubwoko hejuru.” “Kuko ingoma ikomezwa no
gukiranuka.” 315“Umurimo wo gukiranuka ni amahoro; kandi ibiva ku gukiranuka ni
200