07.04.2023 Views

Itorero na Leta ku Rugamba

Ubuhanga bw'intambara bufite akamaro kanini kuri Leta (buri ku butegetsi). Ni ikibazo cyubuzima nurupfu, umuhanda haba mumutekano cyangwa kurimbuka. Kubwibyo, ni ingingo yiperereza idashobora kwirengagizwa. Ubuhanga bw'intambara rero, bugengwa nibintu bitanu bihoraho, bigomba kwitabwaho ... Ibi ni: (1) Amategeko agenga imyitwarire; (2) Ijuru; (3) Isi; (4) Komanda; (5) Uburyo na disipulini. Amategeko agenga imyifatire atuma abantu bumvikana neza numutegetsi wabo, kugirango bazamukurikire batitaye ku mibereho yabo, badatezuka ku kaga ako ari ko kose… Komanda ashimangira ibyiza byubwenge, umurava, ubugwaneza, ubutwari no gukomera. Ibi bitanu (element) bigomba kumenyera buri general. Uzabazi azatsinda; uwabazi ntazatsindwa. Noneho jenerali watsinze urugamba akora imibare myinshi murusengero rwe mbere yuko urugamba ruba. Jenerali watsinzwe kurugamba akora ariko kubara bike mbere. Rero kubara byinshi biganisha ku ntsinzi war Intambara zose zishingiye kuburiganya...

Ubuhanga bw'intambara bufite akamaro kanini kuri Leta (buri ku butegetsi). Ni ikibazo cyubuzima nurupfu, umuhanda haba mumutekano cyangwa kurimbuka. Kubwibyo, ni ingingo yiperereza idashobora kwirengagizwa. Ubuhanga bw'intambara rero, bugengwa nibintu bitanu bihoraho, bigomba kwitabwaho ... Ibi ni: (1) Amategeko agenga imyitwarire; (2) Ijuru; (3) Isi; (4) Komanda; (5) Uburyo na disipulini. Amategeko agenga imyifatire atuma abantu bumvikana neza numutegetsi wabo, kugirango bazamukurikire batitaye ku mibereho yabo, badatezuka ku kaga ako ari ko kose… Komanda ashimangira ibyiza byubwenge, umurava, ubugwaneza, ubutwari no gukomera. Ibi bitanu (element) bigomba kumenyera buri general. Uzabazi azatsinda; uwabazi ntazatsindwa. Noneho jenerali watsinze urugamba akora imibare myinshi murusengero rwe mbere yuko urugamba ruba. Jenerali watsinzwe kurugamba akora ariko kubara bike mbere. Rero kubara byinshi biganisha ku ntsinzi war Intambara zose zishingiye kuburiganya...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Itorero</strong> <strong>na</strong> <strong>Leta</strong> <strong>ku</strong> <strong>Rugamba</strong><br />

babaga ari abagabo; <strong>na</strong>ho baba abagore bagahambwa bakiri bazima. Abantu ibihumbi byinshi<br />

bashiriye <strong>ku</strong> icumu mu gihe cy’ingoma ya Charles n’iya Filipo wa II.<br />

Umunsi umwe, abagize umuryango umwe bose bazanwe imbere y’abacamanza, maze<br />

babarega ko utajya mu misa ahubwo usengera mu rugo. Ubwo umwa<strong>na</strong> muto muri bo<br />

yabazwaga ibyo bakorera mu rwiherero, uwo mwa<strong>na</strong> w’umuhungu yarasubije ati:<br />

“Turapfukama, maze tugasenga Ima<strong>na</strong> ngo imurikire intekerezo zacu kandi itubabarire ibyaha<br />

byacu. Dusengera umwami wacu <strong>ku</strong>gira ngo ubwami bwe bugire amahoro n’uburumbuke<br />

kandi imuhe n’ubuzima bwiza. Dusabira abacamanza bacu ngo Ima<strong>na</strong> ibarinde.” 253 Iryo<br />

jambo ryakoze <strong>ku</strong> mitima ya bamwe mu bacamanza, nyamara ntibyabujije ko se w’uwo<br />

mwa<strong>na</strong> n’umwe mu bahungu be bacirwa urubanza rwo gutwikwa.<br />

Uburakari bukaze bw’abatotezaga bwanga<strong>na</strong>ga n’ukwizera kw’abahorwaga ukwizera<br />

kwabo. Si abagabo gusa ahubwo abagore n’abakobwa <strong>na</strong>bo bereka<strong>na</strong>ga ubutwari budasubira<br />

inyuma. “Abagore bahagararaga iruhande rw’inkingi ihambiriyeho abagabo babo, kandi igihe<br />

umugabo yabaga ari gushya yihanganira umuriro, umugore we yamwongoreraga amagambo<br />

yo <strong>ku</strong>muhumuriza cyangwa akamuririmbira Zaburi yo <strong>ku</strong>mukomeza.” “Abakobwa b’in<strong>ku</strong>mi<br />

baryamaga mu mva bagiye guhambwamo ari bazima nk’abari kwinjira mucyumba basanzwe<br />

bararamo; cyangwa bakajyanwa <strong>ku</strong> mambo no gutwikwa bambaye imyambaro yabo myiza<br />

cyane nk’abagiye mu birori by’ubukwe bwabo.” 254<br />

Nk’uko byagenze mu gihe ubupagani bwashakaga <strong>ku</strong>rimbura ubutumwa bwiza, amaraso<br />

y’Abakristo yari imbuto. Itotezwa ryatumye umubare w’abahamya b’u<strong>ku</strong>ri wiyongera. Uko<br />

umwaka utashye, umwami yarushagaho <strong>ku</strong>rakazwa no <strong>ku</strong>tava <strong>ku</strong> izima kw’abantu maze<br />

akomeza umurimo we wo <strong>ku</strong>bica urupfu rubi, ariko biba iby’ubusa. Biyobowe <strong>na</strong> William<br />

wakomokaga ahitwaga Orange, amaherezo Impinduramatwara yaje <strong>ku</strong>geza Ubuholandi <strong>ku</strong><br />

<strong>ku</strong>gira umudendezo wo gusenga Ima<strong>na</strong>.<br />

Mu misozi y’i Piyemo (Piedmond), mu bibaya byo mu Bufaransa no <strong>ku</strong> nkengero<br />

z’Ubuholandi, iterambere ry’ubutumwa bwiza ryatewe n’imivu y’amaraso y’abigishwa<br />

babwo. Ariko mu bihugu by’amajyaruguru ho, ubutumwa bwiza bwahinjiye nta nkomyi.<br />

Abanyeshuri bigaga i Wittenberg bari baragarutse mu gihugu cyabo, bazanye ukwizera<br />

<strong>ku</strong>vuguruwe mu bihugu bya Sikandi<strong>na</strong>viya. Icapishwa ry’inyandiko za Luteri <strong>na</strong>ryo<br />

ryakwirakwije umucyo. Abaturage bo mu majyaruguru, bari abantu boroheje kandi b’intwari<br />

bazibukiriye gusaya mu bibi, ubwibone n’imigenzo y‘i Roma maze bakira ubutungane,<br />

kwiyoroshya ndetse n’u<strong>ku</strong>ri kwa Bibiliya guheshya ubugingo.<br />

Uwitwa Tausen, wari umugorozi wo muri Denmark, yari umuhungu wabyawe<br />

n’umuturage woroheje. Ubwo yari akiri muto, uwo mwa<strong>na</strong> yagaragaweho <strong>ku</strong>zaba umuhanga.<br />

Yagiraga inyota yo kwiga ariko ibyo ntibyamushobokera bitewe n’imibereho y’ababyeyi be,<br />

maze yinjira mu kigo cy’abihaye Ima<strong>na</strong>. Ari muri icyo kigo, imibereho ye iboneye ifatanyije<br />

n’umwete we no <strong>ku</strong>ba indahemuka kwe byatumye abayobozi be bamu<strong>ku</strong>nda cyane. Igenzura<br />

yakorewe ryagaragaje ko afite impano zizamuhesha gukorera itorero neza mu gihe kizaza.<br />

173

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!