07.04.2023 Views

Itorero na Leta ku Rugamba

Ubuhanga bw'intambara bufite akamaro kanini kuri Leta (buri ku butegetsi). Ni ikibazo cyubuzima nurupfu, umuhanda haba mumutekano cyangwa kurimbuka. Kubwibyo, ni ingingo yiperereza idashobora kwirengagizwa. Ubuhanga bw'intambara rero, bugengwa nibintu bitanu bihoraho, bigomba kwitabwaho ... Ibi ni: (1) Amategeko agenga imyitwarire; (2) Ijuru; (3) Isi; (4) Komanda; (5) Uburyo na disipulini. Amategeko agenga imyifatire atuma abantu bumvikana neza numutegetsi wabo, kugirango bazamukurikire batitaye ku mibereho yabo, badatezuka ku kaga ako ari ko kose… Komanda ashimangira ibyiza byubwenge, umurava, ubugwaneza, ubutwari no gukomera. Ibi bitanu (element) bigomba kumenyera buri general. Uzabazi azatsinda; uwabazi ntazatsindwa. Noneho jenerali watsinze urugamba akora imibare myinshi murusengero rwe mbere yuko urugamba ruba. Jenerali watsinzwe kurugamba akora ariko kubara bike mbere. Rero kubara byinshi biganisha ku ntsinzi war Intambara zose zishingiye kuburiganya...

Ubuhanga bw'intambara bufite akamaro kanini kuri Leta (buri ku butegetsi). Ni ikibazo cyubuzima nurupfu, umuhanda haba mumutekano cyangwa kurimbuka. Kubwibyo, ni ingingo yiperereza idashobora kwirengagizwa. Ubuhanga bw'intambara rero, bugengwa nibintu bitanu bihoraho, bigomba kwitabwaho ... Ibi ni: (1) Amategeko agenga imyitwarire; (2) Ijuru; (3) Isi; (4) Komanda; (5) Uburyo na disipulini. Amategeko agenga imyifatire atuma abantu bumvikana neza numutegetsi wabo, kugirango bazamukurikire batitaye ku mibereho yabo, badatezuka ku kaga ako ari ko kose… Komanda ashimangira ibyiza byubwenge, umurava, ubugwaneza, ubutwari no gukomera. Ibi bitanu (element) bigomba kumenyera buri general. Uzabazi azatsinda; uwabazi ntazatsindwa. Noneho jenerali watsinze urugamba akora imibare myinshi murusengero rwe mbere yuko urugamba ruba. Jenerali watsinzwe kurugamba akora ariko kubara bike mbere. Rero kubara byinshi biganisha ku ntsinzi war Intambara zose zishingiye kuburiganya...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Itorero</strong> <strong>na</strong> <strong>Leta</strong> <strong>ku</strong> <strong>Rugamba</strong><br />

Ibyinshi byavugwa <strong>ku</strong> iyicarubozo abahamya ba Kristo bihanganiye ntawabivuga ngo<br />

abirangize, ariko <strong>ku</strong> ruhande rw’abicwaga nta gucika intege kwabayeho. Ubwo umwe muri<br />

bo yasabwaga kwisubiraho, yarashubije ati : “Nizera gusa ibyo abahanuzi n’intumwa<br />

babwirije kera, ndetse n’ibyo intungane zose zizeraga. Ukwizera kwanjye gushingiye mu<br />

Ma<strong>na</strong> <strong>ku</strong>zatsinda imbaraga zose z’i<strong>ku</strong>zimu.” 243<br />

Incuro nyinshi abari muri urwo rugendo bajyaga bahagarara aho abantu bicirwaga. Ubwo<br />

bari bageze <strong>ku</strong> ngoro y’umwami ari <strong>na</strong>ho batangiriye urugendo, ya mbaga y’abantu<br />

yaratashye, umwami n’ibyegera bye batanduka<strong>na</strong> banyuzwe n’umwiyerekano w’uwo munsi<br />

kandi bishimira ko igikorwa batangije kizakomeza gukorwa <strong>ku</strong>geza ubwo ubuhakanyi<br />

butsembwe burundu.<br />

Ubutumwa bw’amahoro Ubufaransa bwari bwaranze bwagombaga <strong>ku</strong>randurwa kandi<br />

ingaruka zabyo zagombaga <strong>ku</strong>ba mbi cyane. Ku wa 21 Mutarama 1793, ubwo hari hashize<br />

imyaka maga<strong>na</strong> abiri <strong>na</strong> mirongo itanu n’umu<strong>na</strong>ni uhereye <strong>ku</strong>ri wa munsi Ubufaransa<br />

bwiyemereje gutoteza Abagorozi, habayeho urundi rugendo rw’umwiyereko rufite umugambi<br />

utandukanye cyane n‘uwa mbere. Abari muri uwo mwiyerekano banyuze mu duhanda two<br />

mu mujyi wa Paris. “Nanone, umwami niwe muntu ukomeye wari ugambiriwe; <strong>na</strong>none<br />

humvikanye amajwi menshi n’induru, kandi humvikanye urusa<strong>ku</strong> rw’abasaba ko hagira<br />

abandi bantu bicwa, ndetse hashinzwe izindi mambo kandi gahunda z’uwo munsi zisozwa no<br />

kwicwa kw’abantu mu buryo buteye ubwoba. Umwami Ludoviko wa XVI yagendaga akira<strong>na</strong><br />

n’abari bamufashe ndetse n’abashinzwe <strong>ku</strong>mwica, bagenda bamu<strong>ku</strong>rura bamujyanye <strong>ku</strong><br />

cyuma kigari gishashe hasi maze abantu bafite imbaraga bakimufatiraho aryamye <strong>ku</strong>geza<br />

ubwo ikindi kimeze nk’intorezo kimanukiye kimuca umutwe maze wihirika aho.” 24<br />

Nyamara umwami si we wenyine wahaguye, ahubwo mu minsi yaranzwe no <strong>ku</strong>me<strong>na</strong> amaraso<br />

ubwo hariho ingoma y’igitugu, abantu ibihumbi bibiri <strong>na</strong> maga<strong>na</strong> i<strong>na</strong>ni biciwe hafi y’aho<br />

hantu bicishijwe cya cyuma.<br />

Ubugorozi bwari bwarashyikirije Bibiliya abatuye isi, bubahishurira amahame agize<br />

amategeko y’Ima<strong>na</strong> kandi ibyo asaba bubicengeza mu bantu. Uru<strong>ku</strong>ndo rw’Ima<strong>na</strong><br />

rutarondoreka rwari rwarahishuriye abantu amategeko n’amahame by’ijuru. Ima<strong>na</strong> yari<br />

yaravuze iti: “Nuko mujye muyitondera muyumvira, <strong>ku</strong>ko ari ko bwenge bwanyu n’ubuhanga<br />

bwanyu mu maso y’amahanga, azumva ayo mategeko yose, akavuga ati : “Ni u<strong>ku</strong>ri iri<br />

shyanga rikomeye ni ubwoko bw’ubwenge n’ubuhanga.” 245 Igihe Ubufaransa bwangaga<br />

impano buhawe n’ijuru, bwari bubibye imbuto z’umuvurungano no <strong>ku</strong>rimbuka; kandi<br />

ingaruka zaje <strong>ku</strong>ba Umwivumbagatanyo ndetse n’Ingoma y’Iterabwoba.<br />

Mbere y’uko akarengane kabyutswa <strong>na</strong> za nyandiko zamanitswe ahantu hose, hari hashize<br />

igihe kirekire umugabo w’intwari witwaga Farel ahunze igihugu cyamubyaye. Yagiye mu<br />

Busuwisi maze <strong>ku</strong>bw’imirimo yakoraga asubu<strong>ku</strong>ra ibyo Zwingli yakoze, yafashije Ubugorozi<br />

mu gutuma bwongera gu<strong>ku</strong>ndwa. Imyaka ya<strong>ku</strong>rikiyeho yagombaga <strong>ku</strong>yimara mu Busuwisi,<br />

nyamara yakomeje guteza impinduka <strong>ku</strong> bugorozi mu Bufaransa. Mu myaka ya mbere yo<br />

165

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!