07.04.2023 Views

Itorero na Leta ku Rugamba

Ubuhanga bw'intambara bufite akamaro kanini kuri Leta (buri ku butegetsi). Ni ikibazo cyubuzima nurupfu, umuhanda haba mumutekano cyangwa kurimbuka. Kubwibyo, ni ingingo yiperereza idashobora kwirengagizwa. Ubuhanga bw'intambara rero, bugengwa nibintu bitanu bihoraho, bigomba kwitabwaho ... Ibi ni: (1) Amategeko agenga imyitwarire; (2) Ijuru; (3) Isi; (4) Komanda; (5) Uburyo na disipulini. Amategeko agenga imyifatire atuma abantu bumvikana neza numutegetsi wabo, kugirango bazamukurikire batitaye ku mibereho yabo, badatezuka ku kaga ako ari ko kose… Komanda ashimangira ibyiza byubwenge, umurava, ubugwaneza, ubutwari no gukomera. Ibi bitanu (element) bigomba kumenyera buri general. Uzabazi azatsinda; uwabazi ntazatsindwa. Noneho jenerali watsinze urugamba akora imibare myinshi murusengero rwe mbere yuko urugamba ruba. Jenerali watsinzwe kurugamba akora ariko kubara bike mbere. Rero kubara byinshi biganisha ku ntsinzi war Intambara zose zishingiye kuburiganya...

Ubuhanga bw'intambara bufite akamaro kanini kuri Leta (buri ku butegetsi). Ni ikibazo cyubuzima nurupfu, umuhanda haba mumutekano cyangwa kurimbuka. Kubwibyo, ni ingingo yiperereza idashobora kwirengagizwa. Ubuhanga bw'intambara rero, bugengwa nibintu bitanu bihoraho, bigomba kwitabwaho ... Ibi ni: (1) Amategeko agenga imyitwarire; (2) Ijuru; (3) Isi; (4) Komanda; (5) Uburyo na disipulini. Amategeko agenga imyifatire atuma abantu bumvikana neza numutegetsi wabo, kugirango bazamukurikire batitaye ku mibereho yabo, badatezuka ku kaga ako ari ko kose… Komanda ashimangira ibyiza byubwenge, umurava, ubugwaneza, ubutwari no gukomera. Ibi bitanu (element) bigomba kumenyera buri general. Uzabazi azatsinda; uwabazi ntazatsindwa. Noneho jenerali watsinze urugamba akora imibare myinshi murusengero rwe mbere yuko urugamba ruba. Jenerali watsinzwe kurugamba akora ariko kubara bike mbere. Rero kubara byinshi biganisha ku ntsinzi war Intambara zose zishingiye kuburiganya...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Itorero</strong> <strong>na</strong> <strong>Leta</strong> <strong>ku</strong> <strong>Rugamba</strong><br />

tubari, bagendaga bateranira mu rugo rw’umwe umwe <strong>ku</strong>gira ngo bige Ijambo ry’Ima<strong>na</strong>,<br />

bafatanyirize hamwe gusenga no <strong>ku</strong>ririmba. Ntibyatinze, muri ako karere hagaragara<br />

impinduka ikomeye. Nubwo bari abantu bo mu rwego rworoheje, bakaba bari abaturage<br />

batize kandi bakora imirimo ivu<strong>na</strong>nye, imbaraga ihindura kandi izahura y’ubuntu bw’Ima<strong>na</strong><br />

yagaragariye mu mibereho yabo. Bari abantu bicisha bugufi, ba<strong>ku</strong>nda<strong>na</strong>, kandi batunganye<br />

maze baba abahamya b’icyo ubutumwa bwiza buzakorera abantu bose bazabwakira<br />

bataryarya.<br />

Umucyo wamurikiraga i Meaux woherezaga imirasire yawo <strong>ku</strong>re. Umubare w’abiha<strong>na</strong>ga<br />

wiyongeraga buri munsi. Umujinya ukaze w’ubuyobozi bu<strong>ku</strong>ru bw’itorero wabaye<br />

ugwabijwe mu gihe gito n’umwami utarahaga agaciro ibitekerezo bidafite ishingiro<br />

by’abapadiri; ariko amaherezo abayobozi bashyizweho <strong>na</strong> Papa baje <strong>ku</strong>ganza. Noneho<br />

imambo zo gutwikiraho abantu zarashinzwe. Umwepisikopi w’i Meaux, yahatiwe guhitamo<br />

hagati yo gutwikwa no kwisubiraho, nuko ahitamo inzira yoroheje; ariko nubwo uwo<br />

muyobozi yasubiye inyuma akagwa, umu<strong>ku</strong>mbi we warashikamye. Abantu benshi bahamije<br />

u<strong>ku</strong>ri bari hagati mu birimi by’umuriro. Kubw’ubutwari bwabo n’ubudahemuka<br />

bagaragazaga igihe babaga bari <strong>ku</strong>ri izo mambo batwikirwagaho, abo bakristo<br />

b’abanyamahoro, urupfu rwabo rwabwirije ibihumbi byinshi by’abantu batari barigeze<br />

babwiraza ubutumwa bakiri bazima.<br />

Ntabwo aboroheje n’abakene ari bo batinyutse guhamya Kristo muri iyo mibabaro no<br />

gushinyagurirwa. Mu mazu y’ibitabashwa y’abakomeye ndetse n’ibwami hariyo abantu<br />

bakomeye bahaga u<strong>ku</strong>ri agaciro baka<strong>ku</strong>rutisha ubutunzi cyangwa icyubahiro ndetse<br />

n’ubuzima ubwabwo. Abari bambaye imyenda y’ibwami akenshi bagaragaraga ko<br />

batunganye kandi bashikamye <strong>ku</strong>rusha abambaraga amakanzu n’ingofero by’abepisikopi.<br />

Uwitwaga Louis de Berquin yari yaravukiye mu rugo rw’abakomeye. Yari umuntu w’intwari<br />

kandi wubashywe cyane mu bagendaga <strong>ku</strong> mafarashi, yari ashishikariye kwiga, yitwaraga<br />

neza kandi akaba inziramakemwa mu mico. Umwanditsi umwe yaravuze ati: “Yubahirizaga<br />

mu buryo bukomeye amategeko yashyizweho <strong>na</strong> Papa, kandi yumvaga misa n’ibibwirizwa<br />

<strong>ku</strong> rwego rukomeye. Ku mico ye yindi yongeragaho kwanga urunuka inyigisho za Luteri.”<br />

Ariko, kimwe n’abandi benshi ubwo yayoborwaga n’Ima<strong>na</strong> gusoma Bibiliya, yatangajwe no<br />

<strong>ku</strong>yisangamo “inyigisho zitari iza Roma, ahubwo yasanzemo iza Luteri.” 222 Kuva ubwo,<br />

yaritanze yirundurira mu murimo w’ubutumwa bwiza.<br />

“Yari umuhanga w’ikirangirire mu bakomeye bo mu Bufaransa,” ubwenge bwe<br />

buhambaye no <strong>ku</strong>ba intyoza kwe, ubutwari bwe budacogora n’umwete wamurangaga ndetse<br />

no <strong>ku</strong>ba yari afite ijambo ibwami, (bitewe n’uko yari umutoni <strong>ku</strong> mwami), byatumye abantu<br />

benshi bamufata ko atazabura <strong>ku</strong>ba umugorozi w’igihugu cye. Uwitwa Beza yaravuze ati:<br />

“Berquin aba yarabaye Luteri wa kabiri, iyaba yari yarabonye ko Faransisiko wa I ari ikindi<br />

gikomangoma.” Abambari ba Papa baravugaga bati: “Ni mubi cyane <strong>ku</strong>rusha Luteri.” 223<br />

Yatinywaga cyane n’abari <strong>ku</strong> ruhande rwa Roma bo mu Bufaransa. Bamushyize muri gereza<br />

nk’umuntu wayobye, ariko aza guhabwa umudendezo n’umwami arare<strong>ku</strong>rwa. Urugamba<br />

154

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!