Aneta Patriak Tel.: +44 7787588140 E-mail: aneta@linkpolska.com

November/listopad 2008
ISSN 1756-3542
14
11(29)
Belfast:
Kiedyś nikt nie
wspominał o religii
Bezdomni żołnierze | Okiem obcego | Sumo ma się źle

Kilka słów
na początek
Mieszkamy na Wyspach i jesteśmy Polakami. Czytamy polską prasę, od czasu do czasu lepimy pierogi, interesujemy się
tym, co wyprawiają w kraju nasi politycy, głosujemy. Czy jednak jesteśmy patriotami?
11 listopada obchodzimy najważniejsze święto w polskim kalendarzu – odzyskania niepodległości przez Polskę. Wywieśmy
flagi w naszych oknach. O 11:00 jedenastego listopada uśmiechnijmy się do naszych rodaków, z którymi pracujemy, spotykamy
się, mieszkamy. Bo przecież możemy być dumni, że jesteśmy Polakami.
Dlaczego? Oto 11 powodów:
1. Nasz język jest piękny. I bardzo trudny, ale to czyni go wyjątkowym. Kto tak ślicznie szemrze i szeleści, jak my?
2. Historia – bolesna i wspaniała. Odzwierciedla wszystkie nasze wady i zalety.
3. Zaradność – odnajdujemy się w każdych warunkach.
4. Jak mawiają o nas Anglicy: „We work hard and play hard”.
5. Smak żurku i chleba. Kiełbasy też. I pomidorowej ze śmietaną. I, ach... ten bigosik... a pierogi z kapustą i grzybami?
6. Kochamy aż do bólu. Jesteśmy rodzinni i romantyczni.
7. Nasza filozofia: „Gość w dom, Bóg w dom”. Nikt z naszego domu nie wyjdzie głodny. Nigdy.
8. Złota polska jesień. Rano przymrozki, po południu – jasne, ciepłe słońce z wiatrem, który szczypie w policzki.
9. Krajobrazy – góry, doliny, morze i połoniny. Mamy nawet jedną pustynię (Błędowską).
10. Kochanowski, Szymborska, Miłosz, Tischner, Herling-Grudziński, Tuwim, Lem...
11.Tu niech każdy wpisze, co uważa za stosowne. Dlatego zostawiam dużo miejsca…
To miłe być Polakiem.
Zobacz: rodzinne dokarmianie łabędzi. Kraków, 2005.
www.linkpolska.com
Aleksandra Łojek-Magdziarz
Fot. Bartłomiej Kwieciszewski
Listopad 2008
November 2008
November 2008 | listopad 2008 | 3

LINKw numerze
6
8
11
14
18
Historia - Niepodległość na galowo
4 | listopad 2008 | November 2008
11(29)
POLSKA
Ogólnoświatowy kryzys dotknął też
i Polskę. Jakie są jego objawy?
Paweł Bruger
ŚWIAT
W Izraelu zamieszanie polityczne,
a Hamas Izraela nie uznaje.
Aleksandra Łojek-Magdziarz
PERYSKOP
TEMAT NUMERU
Bezrobocie, narkotyki, alkohol i samobójstwa
bardziej łączą niż dzielą
katolików i protestantów z Belfastu.
Mimo to nikt nie potrafi zapomnieć
o podziałach.
Jakub Świderek
FOTOGALERIA
Bezdomni żołnierze.
Specjalnie dla nas - Stuart Griffiths
Adres/Address:
1a Market Place
Carrickfergus BT38 7AW
Tel.: +44 28 9336 4400
www.linkpolska.com
info@linkpolska.com
Redaktor naczelna/Editor in chief
Aleksandra Łojek-Magdziarz
aleksandra@linkpolska.com
Sekretarz redakcji/Deputy Editor
Sylwia Stankiewicz
redakcja@linkpolska.com
Reklama/Advertising
Aneta Patriak
+44 7787588140
aneta@linkpolska.com
Zespół redakcyjny/
Magazine team
Paweł Bruger, Piotr Miś,
Tomasz Kurkowski
Współpraca/Contributors
Piotr Adamczyk,
Tomasz Karolak,
Aleksandra Kaniewska,
Dorota Mazur,
Helena Kubajczyk,
Maciej Przybycień,
Anna Kozłowska,
Szymon Kiżuk,
Jolanta Reisch
Konsultant generalny/
General Consultant
Andrzej Szozda
27
20
23
24
27
29
Obok nas
REPORTAŻ
Jak pokierujemy przyszłością na
obczyźnie, zależy od nas samych.
Aleksandra Kaniewska
KULTURA
Aktorów rozmowy w garderobie. Tym
razem o Draculi i oczach Michelle Pfeiffer.
Anna Kozłowska
KULTURA
Bartek Kołata, laureat Irish Art Award
opowiada o związkach swojego malarstwa
z fotografią i o tym, jak udaje mu
się żyć ze sztuki.
Jakub Świderek
HISTORIA
Niepodległość na galowo.
Piotr Miś
FELIETON
Wariacje listopadowe.
Maciej Przybycień
*na okładce: Kiedyś nikt nie wspominał o religii. Fot. Jakub Świderek
Dział foto/Photo Editor
Jakub Świderek
jakub@linkpolska.com
Dział graficzny/Art Room
Irka Laskowska
irka@linkpolska.com
Tomasz Zawistowski
Wydawca/Publisher
Link Polska Limited
Dyrektor/Director
Ewa Grosman
Druk/Print
GPS Colour Graphics Ltd.
Alexander Road
Belfast, BT6 9HP
30
Redakcja i wydawca nie ponoszą
odpowiedzialności za
treść ogłoszeń, reklam i informacji.
Redakcja nie zwraca
materiałów niezamówionych
i zastrzega sobie prawo
do skracania i redagowania
tekstów. Nadesłane materiały
przechodzą na własność redakcji,
co jednocześnie oznacza
przeniesienie na redakcję
magazynu „Link Polska”
praw autorskich z prawem
do publikacji w każdym obszarze.
Przedruk materiałów
publikowanych w magazynie
„Link Polska” możliwy tylko
za zgodą redakcji.
30
32
35
37
38
OBOK NAS
Obcokrajowcy rozkładają Polaków na
czynniki pierwsze.
Aleksandra Łojek-Magdziarz
TURYSTYKA
Peru to kraj pięknej przyrody. Mimo
biedy, nikt nie skarży się na swój los.
Tomasz Kurkowski
SPORT
Sumo choruje.
Tomasz Kurkowski
Turystyka - Peru 32
LINK CAFÉ
O prawie Murphy’ego i podłej złośliwości
przedmiotów martwych.
Aleksandra Łojek-Magdziarz
LINK CAFÉ
Na zimne weekendy tarta Tatin z jabłek.
Helena Kubajczyk
Kuchnia Heleny 38

LINKpolska
Kryzys
u bramPaweł
Bruger
Ze Stanów Zjednoczonych przez ocean kryzys finansowy
szybko rozlał się na całą Europę. Rząd początkowo zapewniał,
że naszego kraju to nie dotyczy. Z czasem jednak okazuje się,
że Polska nie jest taką „oazą stabilności”, jakby chciał premier.
Jak to się stało, że nasza gospodarka, jedna z najprężniej rozwijających
się w Europie, teraz wyraźnie zwalnia? Na ile światowy
kryzys finansowy dotyczy również naszego kraju?
Zaufanie – to słowo, które w biznesie wydaje
się być kluczowe. Najpierw amerykańskie
banki przez lata nadmiernie ufały swoim
klientom i zbyt łatwo udzielały wysokich
kredytów hipotecznych na zakup nieruchomości.
W efekcie wielu z nich nie było w stanie
spłacić zobowiązań, a największe banki
popadły w kłopoty finansowe. Wtedy również
straciły one zaufanie tych obywateli,
którzy powierzyli im oszczędności. Koło się
zamknęło, klienci i inwestorzy w panice zaczęli
wypłacać z nich swoje pieniądze i kryzys
się pogłębiał. Potrzebna była natychmiastowa
pomoc państwa – plan Paulsona, czyli
doraźne wpompowanie przez FED (amerykański
bank centralny) 700 mld dolarów w
podupadłe banki, aby te podtrzymały płynność
finansową, a wraz z nią resztki zaufania
klientów. Już teraz jednak wiadomo, że
suma ta nie wystarczy na finansowe kłopoty
USA i potrzebne będą większe nakłady.
Działania prewencyjne w Europie
Europejska opinia publiczna natychmiast
wyraziła obawę, że krach finansowy
w Ameryce może dojść również na Stary
Kontynent. Szybko okazało się, że bez pomocy
rządów państw Wspólnoty również banki
w tych krajach będą miały duże problemy.
Wzorcowy plan pomocy opracowała Wielka
Brytania. Rząd Gordona Browna przedstawił
program ratowania systemu finansowego
w postaci częściowej nacjonalizacji banków.
Polega on na wpompowaniu 50 mld
funtów w największe banki i kasy oszczędnościowe
w zamian za częściowe udziały w
nich, zaś Bank of England przeznaczył 200
mld funtów na zabezpieczenie kredytów.
Kolejnym etapem walki brytyjskiego rządu
z kryzysem finansowym będzie 250 mld
funtów gwarancji dla średnioterminowych
zobowiązań banków. Razem więc pomoc brytyjskiego
rządu to 500 mld funtów. Wszystko
po to, aby odbudować zaufanie do brytyjskich
instytucji finansowych. Brytyjczycy
zadziałali prewencyjnie w nadziei, że tak
duża kwota pieniędzy rozwiąże wszystkie
problemy ich systemu finansowego.
Na dofinansowanie swoich banków zdecydowały
się również Niemcy (470 mld euro –
kraj ten jako pierwszy w Europie uruchomił
pomoc), Hiszpania (50 mld euro), Holandia
(10 mld euro), Szwecja (205 mld dolarów),
a nawet taki raj finansowy jak Szwajcaria
(60 mld dolarów). Brak działań mógłby doprowadzić
do sytuacji, jaka zaistniała w
Islandii. Kraj ten znalazł się na skraju bankructwa
i by uniknąć katastrofy, rząd znacjonalizował
trzy największe banki oraz poprosił
Rosję o pomoc w postaci pożyczki na
4 mld euro.
Recesja w Polsce?
Objawy szalejącego kryzysu na świecie
są również widoczne i w Polsce – w formie
spowolnienia gospodarczego, gwałtownych
spadków kursów papierów wartościowych
(światowe giełdy co jakiś czas przeżywają
kolejne „czarne piątki”) oraz spadku wartości
waluty. Ale z tego akurat cieszą się emigranci,
ponieważ funt i euro znowu zyskują
na wartości w relacji do złotówki.
Na razie Polacy odczuwają skutki kryzysu
w postaci drożejących kredytów. Banki, idąc
za przykładem zachodnich, przestały rozdawać
tanie kredyty hipoteczne, a jeszcze
do niedawna bardzo popularne kredyty we
frankach szwajcarskich teraz stały się praktycznie
nieosiągalne. Ci zaś, którzy spłacają
zaciągnięte niegdyś kredyty w tej walucie,
teraz muszą płacić większe raty miesięczne.
Spowolnienie gospodarcze, a nawet recesja
w niektórych państwach zachodnich mają
również wpływ na wyniki polskiego przemysłu,
ponieważ powodują mniejsze zapotrzebowanie
na produkty polskich producentów.
Dotyczy to szczególnie Niemiec, do których
eksportujemy najwięcej.
Polska odczuwa kryzys finansowy, ponieważ
jest komórką większego organizmu, jakim
jest Unia Europejska. Przede wszystkim
jednak nasz kraj jest gopodarką rozwijającą
się, a więc niestabilną, a takie rynki
są zawsze obarczone większym ryzykiem.
Dlatego inwestorzy są skłonni wycofać kapitał
z naszego rynku, co źle wróży polskiej
gospodarce. Jak bardzo jednak nasz kraj zostanie
dotknięty kryzysem, zależy od dalszego
rozwoju sytuacji na świecie, ale również
rozsądnych posunięć rządu. Zwiększenie
gwarancji depozytów bankowych z 22,5 tys.
do 50 tysięcy euro, jakie zatwierdził już parlament
– może w niedalekiej przyszłości
okazać się niewystarczającym działaniem
prewencyjnym...
Dziennik „The Guardian” próbuje przewidzieć
najbardziej prawdopodobne możliwości przebiegu
kryzysu finansowego w Wielkiej Brytanii i na
świecie. Według gazety rozwój sytuacji zależy
przede wszystkim od polityki banków i cen ropy.
Scenariusze mogą przebiegać: od optymistycznego
uregulowania się sytuacji do lata 2009 i
powrotu inflacji w UK do poziomu 2%; poprzez
krótszy lub dłuższy i głębszy kryzys spowodowany
ograniczeniem przez kraje OPEC wydobycia
ropy, a co za tym idzie wzrostu jej cen, co z kolei
spowoduje dalszy wzrost inflacji, bezrobocia i pogłębiający
się kryzys gospodarczy; najczarniejszym
scenariuszem gazety jest wybuch wojny na
Bliskim Wschodzie, który sprawi, że ceny ropy
osiągną zawrotne wysokości, systemy bankowe
w wielu krajach upadną, na ulicach wybuchną
zamieszki, a ludzie w panice będą wykupywać
żywność w konserwach.
6 | listopad 2008 | November 2008 www.linkpolska.com

Drożeje wynajem mieszkań
Kredyty hipoteczne są w Polsce coraz droższe,
dlatego zwiększa się popyt na mieszkania
wynajmowane.
Z powodu zaostrzenia przez banki kryteriów
przyznawania kredytów hipotecznych
zakup mieszkania staje się coraz bardziej
nieosiągalny dla przeciętnego Kowalskiego.
Dlatego coraz częściej decyduje się on na wynajęcie
lokalu. Część z potencjalnych kupujących
woli się również wstrzymać z zakupem
i poczekać na spadek cen nieruchomości.
Tylko w ostatnim roku ceny najmu mieszkań
wzrosły o 20 – 30%. „Jeżeli popyt na
nowe mieszkania cały czas będzie spadał,
a na wynajmowane rósł, istnieje możliwość,
że tym rynkiem mieszkań zainteresują się
deweloperzy, którzy nie mogąc ich sprzedać,
zaczną je po prostu wynajmować” – przewiduje
„Dziennik”. (BRU)
66% Polaków chce nowych
wyborów
Aż dwie trzecie Polaków, pytanych w sondażu
instytutu Pentor, chciałoby przyspieszonych
wyborów parlamentarnych i samorządowych –
już w 2010 roku.
Na pytanie: „Czy uważa Pan/Pani, że należałoby
przeprowadzić wszystkie wybory,
to znaczy prezydenckie, parlamentarne oraz
samorządowe w 2010 roku?”, 66% osób odpowiedziało
„tak”, a 23% „nie”. 11% uczestników
sondażu nie miało zdania.
Takie wypowiedzi respondentów to reakcja
na spory prezydenta z premierem.
Przyspieszone wybory pozwoliłyby ujednolicić
władzę. Pomysł ten przedstawił polityk
Platformy Obywatelskiej Jarosław Gowin.
Sondaż przeprowadzono w połowie października
na zlecenie tygodnika „Wprost”. (BRU)
Andrzej Gołota znów myśli
o mistrzostwie
Najsłynniejszy polski bokser zawodowy po
raz kolejny rozpoczyna wspinaczkę na szczyt.
7 listopada w Chinach spotka się z Rayem
Austinem.
„Trener Sam Colonna tak mnie goni, że ledwo
zipię. Ale najważniejsze, że żyję! Stare
kości bolą jak cholera, ale lubię zapieprzać.
I mam po co” – tak o przygotowaniach do
walki opowiada Andrzej Gołota na łamach
„Przeglądu Sportowego”. Listopadowy przeciwnik
polskiego boksera, Ray Austin, to pięściarz
wysokiej klasy. Zwycięzca walki, która
odbędzie się w chińskim mieście Czengtu,
zmierzy się w walce o mistrzostwo świata z
rosyjskim gigantem Nikołajem Wałujewem
– pochodzący z Sankt Petersburga bokser
ma 214 cm wzrostu i waży 150 kg. Kiedyś
Gołota (194 cm wzrostu) twierdził, że bez
Codzienna porcja newsów na www.linkpolska.com
Coraz trudniej o własne gniazdko na polskim rynku
nieruchomości. Fot. Bartosz Ostrowski
Polacy są zmęczeni starciami na linii prezydent -
premier. Czy przyspieszone wybory byłyby dobrym
lekarstwem na załagodzenie sytuacji w kraju?
Fot. Roman Milert
Kto stanie do walki z Nikołajem Wałujewem?
Na zdjęciu po lewej słynny rosyjski olbrzym.
Fot. www.n24.de
siekiery nie wszedłby na ring razem z
Wałujewem, dzisiaj jest bardziej pewny siebie.
„Kiedyś byłem słabszy” – mówi – „teraz
czuję się jakbym miał dwadzieścia lat mniej.
Chyba jestem bardziej wyluzowany. Co miałem
przegrać, to przegrałem. Czas wreszcie
zdobyć prawdziwy pas”. (SzK)
LINKpolska
prasówka
Tempo budowy polskich autostrad
znacząco zwolni, a być może inwestycje zostaną
całkiem zatrzymane, pisze dziennik
„Polska”. Powodem są kłopoty firm budujących
drogi z uzyskaniem kredytów na inwestycje.
Prawdziwym winowajcą jest globalny
kryzys gospodarczy.
Największym zaufaniem społecznym
cieszy się Donald Tusk (63%), a największą
nieufność ankietowani deklarują
wobec prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego
(52%) – przytacza wyniki sondażu CBOS
„Gazeta Wyborcza”. W czołówce rankingu
zaufania najwyższe pozycje zajmują:
Lech Wałęsa (58%), Radosław Sikorski
(55%), Bronisław Komorowski (49%) oraz
Waldemar Pawlak (47%), najmniej ufa
się szefowi klubu parlamentarnego PiS –
Przemysławowi Gosiewskiemu (40%).
Noworodki w Polsce chorują, a nawet
umierają znacznie częściej niż noworodki
w pozostałych krajów europejskich
– alarmuje „Dziennik”. Powodami są: zła
opieka, brak szczepień ochronnych oraz
kolejki do specjalistów. Aż 75 na 100 tys.
dzieci urodzonych w Polsce umiera – donosi
Polskie Towarzystwo Pediatryczne. To
o 25% więcej niż średnia w EU.
Dłużnicy alimentacyjni będą mieć
problemy z uzyskaniem kredytu, kupnem
telefonu komórkowego, podpisaniem umowy
na dostawę internetu i z wynajęciem
mieszkania – pisze „Dziennik Łódzki”.
Gminy uzyskały właśnie prawo do zgłaszania
informacji o niesolidnych rodzicach do
biur informacji gospodarczej. Te zaś przekazują
dane dłużników do banków, firm
ubezpieczeniowych oraz operatorów telefonii
komórkowej.
Nawet 1,5 tysiąca złotych łapówki
dają kandydaci do polskiej armii zawodowej
lekarzom w zamian za wystawienie
pozytywnej opinii o stanie zdrowia, donosi
„Rzeczpospolita”. Jeszcze niedawno dawano
łapówki, aby uniknąć wojska.
„W wyniku eksplozji chińskiej latarki
9-letni chłopiec z Podhala stracił oko”
– napisał „Dziennik Polski”. Teraz Urząd
Ochrony Konkurencji i Konsumentów
sprawdzi, czy latarki nie powinny być wycofane
ze sklepów. Halogenową latarkę na
akumulator sprzedał supermarket „E.Leclerc”
w Nowym Targu.
Spada liczba ofert pracy w Polsce,
podaje TV Biznes. Eksperci przyznają, że
w najbliższych miesiącach sytuacja pracowników
zmieni się na gorsze, choć gwałtowny
wzrost bezrobocia nam nie grozi.
November 2008 | listopad 2008 | 7

LINKświat
Rozmowy
z Hamasem?
50-letnia Cipi Liwni, liderka partii Kadima, której
nie udało się uformować rządu w Izraelu,
jest zwolenniczką powstania państwa Palestyny.
Nie chce jednak rozmawiać z Hamasem,
kontrolującym Strefę Gazy, dopóki ten nie uzna
istnienia Izraela.
Hamas jest skrótem od nazwy Harakat
al-Muqawama al-Islamijja, czyli Islamski
Ruch Oporu. Powstał 9 grudnia 1987 roku –
siedmiu jego założycieli, członków Bractwa
Muzułmańskiego, spotkało się tego dnia
wieczorem i podjęło decyzję, by przekształcić
swój palestyński oddział w Jerozolimie
w zupełnie nową organizację. Bezpośrednim
impulsem był incydent samochodowy, w
czasie którego zginęło trzech palestyńskich
robotników. Ciężarówka kierowana przez
izraelskiego żołnierza uderzyła w dwa vany
wypełnione Palestyńczykami. Izrael uznał
to za nieszczęśliwy wypadek, Palestyńczycy
– za celową akcję.
Karta Hamasu
Arabski świat poczuł smak goryczy w
1967 roku, kiedy doszło do jego porażki
w wojnie sześciodniowej, w czasie której
Izrael zajął cały Półwysep Synaj, Strefę
Gazy, Jerozolimę (gdzie znajduje się miejsce
święte dla muzułmanów, meczet al-Aqsa) i
Wzgórza Golan.
Paradoksalnie jednak, jak podkreśla kontrowersyjny
działacz palestyński mieszkający
w Wielkiej Brytanii Azzam Tamimi
w książce „Hamas: Unwritten Chapter”,
Palestyńczykom ekonomicznie wiodło się
przez pewien czas lepiej – mogli podróżować,
zarabiać, co najważniejsze, znaleźć
dobrą pracę. Jednak kosztem pośledniej
pozycji i do czasu. Izraelczycy z kolei jeździli
do Strefy Gazy na zakupy, ponieważ
Gaza stanowiła nieoficjalną strefę bezcłową.
Niemniej, dla Palestyńczyków emocjonalnie
i psychicznie okupacja była rzeczą trudną
do udźwignięcia, tym bardziej, że izraelskie
wojska nie szczędziły im upokorzeń.
Kiedy powstawał Hamas, jego cele szybko
zostały skrystalizowane. W roku 1988 opublikowano
tzw. Kartę Hamasu. Znajduje się
w niej między innymi cytat z Hasana al-Banny,
założyciela Bractwa Muzułmańskiego:
„Izrael będzie istniał, dopóki z powierzchni
ziemi nie zmiecie go islam”.
Karta owa zawiera wiele oskarżeń pod
8 | listopad 2008 | November 2008
Aleksandra Łojek–Magdziarz
adresem Żydów. Oskarża ich o konspirację,
powołując się nawet na „Protokoły mędrców
Syjonu”, dając do zrozumienia, że okupacja
Palestyny jest efektem ogólnoświatowego
spisku Żydów. Dokument cechuje bardzo
specyficzny język i silnie antyżydowska
retoryka.
Na początku Hamas nie cieszył się wielką
popularnością – Palestyńczycy wspierali
raczej Fatah, świecki Ruch Wyzwolenia
Narodowego Palestyny. Wszystko miało
się zmieniać po kolejnych powstaniach
(intifadach).
Poglądy hamasowców reprezentowane
były przez kolejnych rzecznikow głównie na
łamach gazet oraz przez zamachy samobójcze,
które stały się bronią wykorzystywaną
przez członków organizacji. Dopiero w 2006
roku powstał kolejny dokument przygotowany
na potrzeby wyborców.
We wstępie twórcy deklarują, że chcą stworzyć
obywatelskie społeczeństwo Palestyny
w oparciu o cztery zasady: założenie, że islam
i jego cywilizacyjne osiągnięcia stanowią
podstawę tego społeczeństwa, historyczna
Palestyna jest częścią ziemi arabskiej i
islamskiej, Palestyńczycy są jednością, niezależnie
od tego, gdzie mieszkają, a ich celem
jest utworzenie niezależnego państwa z
Jerozolimą jako stolicą. Dalej w rozdziale o
polityce wewnętrznej hamasowcy głoszą, że
chcą ochraniać islamskie i chrześcijańskie
święte miejsca położone w Palestynie przed
syjonistami. Podkreślają, że chcą zapewnić
Palestyńczykom wolność wyboru, słowa,
przemieszczania się (nie ma w tym wyliczeniu
wolności wyznania).
Prawo islamskie
W 1967 roku Izrael zajął cały Półwysep Synaj, Strefę Gazy, Jerozolimę i Wzgórza Golan.
Fot. Pavel Bernshtam
W rozdziale dotyczącym reformy prawa
pojawia się regulacja, że Hamas będzie dążył
do wprowadzenia prawa islamskiego
jako prawa ziemi.
Hamas, jak głosi dokument, dąży do stworzenia
warunków opieki nad osobami, które
postrzega jako nieuprzywilejowane: nad
dziećmi, kobietami, biednymi i sierotami.
Także pragnie rozwinąć centra edukacyjne
i usprawnić szkolenie zawodowe dla chętnych,
walczyć z narkotykami, korupcją i innymi
społecznie niebezpiecznymi plagami.
Zapewnia stworzenie miejsc pracy dla młodych
ludzi i wykorzystanie ich wykształcenia.
Chce usprawnienia opieki zdrowotnej,
zwłaszcza w stosunku do dzieci, kobiet i męczenników,
którzy zginęli na drodze dżihadu
(wojny). Są też liczne wzmianki o istocie prowadzenia
dżihadu.
Zamachy samobójcze
Mimo, że samobójstwo jest w islamie potępiane,
to właśnie ono stało się taktyką
Hamasu. Szejch Qaradawi, znany i respektowany
prawnik islamski, wydał orzeczenie
prawe, sugerujące, że męczeństwo jest
najważniejszym rodzajem dżihadu, a różni
się od samobójstwa tym, że oddający życie
robi to dla większej sprawy, nie jest jedynie
desperatem.
Hamas został przez Unię Europejską
i USA uznany za grupę terrorystyczną
(Wielka Brytania uznaje za taką jedynie
militarne skrzydło Hamasu, Brygady Izz
ad-Din al-Qassam, odpowiedzialne za gros
zamachów), duża liczba Palestyńczyków
uważa go za ruch narodowowyzwoleńczy.
Część z nich popiera akcje samobójcze
(zwłaszcza ci, których bliscy zginęli z
rąk wojska izraelskiego), inni, podobnie
jak Liwni, są za negocjacjami. Palestynę
reprezentuje prezydent Mahmud Abbas,
ale bez rozmowy z Hamasem, jak twierdzą
eksperci, pokoju na Bliskim Wschodzie nie
będzie. Już teraz dochodzi do nieoficjalnych
spotkań między przedstawicielami Izraela
a Hamasem – być może oznacza to jakiś
przełom.
„Protokoły mędrców Syjonu” – fałszywy dokument,
który powstał pod koniec XIX wieku, opisujący
rzekomy spisek Żydów, mający na celu
zdobycie władzy nad światem. Wykorzystywany
przez różne antysemickie ruchy do dziś.

Wielka Brytania w recesji
„To może być największy kryzys finansowy w
historii ludzkości” - mówił szef Bank of England
na konferencji prasowej. Wielka Brytania już oficjalnie
znalazła się w recesji.
Kryzys finansowy oraz załamanie rynku
nieruchomości położyły kres wzrostowi gospodarczemu
w Wielkiej Brytanii. W tak
złej kondycji brytyjska gospodarka nie była
od 16 lat. Opublikowane najświeższe wyniki
badań wskazują, że produkt krajowy brutto
spadł o 0,5% niżej niż się spodziewano w
ostatnich trzech miesiącach. W wyniku tego
spadła również wartość brytyjskiej waluty.
Jeszcze w lipcu za 1 funta można było kupić
2 dolary amerykańskie, teraz kurs ten oscyluje
w granicach 1,5 USD.
Minister skarbu Alistair Darling mówi
wprost: „Stało się oczywiste, że nasza
Irlandia Północna:
Paliwo poniżej funta?
Stowarzyszenie Motoryzacyjne w Irlandii
Północnej zapowiada, że „wojna cenowa” między
stacjami paliw doprowadzi do znacznych
obniżek cen.
Kierowcy w Irlandii Północnej są w najlepszej
sytuacji spośród wszystkich mieszkańców
Zjednoczonego Królestwa. Średnia
różnica między cenami paliwa na Wyspach
waha się od 5 do 20 pensów za litr. A ma być
jeszcze taniej – niskie ceny ropy na światowych
rynkach od razu odbijają się na cenach
widocznych na dystrybutorach. Luke
Bosdet, rzecznik stowarzyszenia cytowany
przez „Belfast Telegraph” uważa, że konkurencja
wymusi obniżkę cen paliwa do „magicznej”
granicy poniżej funta za litr. (SzK)
Eurodeputowani
przeciwko prostytucji
Europosłowie ze Skandynawii chcą doprowadzić
do tego, by Parlament Europejski nie korzystał
z hoteli udostępniających gościom prostytutki
lub filmy pornograficzne.
Celem akcji europarlamentarzystów jest
zerwanie związku tej instytucji z hotelami,
które w jakikolwiek sposób zamieszane są w
handel usługami seksualnymi.
Rzecznik parlamentu Jaume Duch, który
nazwał inicjatywę poważną, zapewnił,
że list w tej sprawie od eurodeputowanych
otrzymał już szef PE Hans-Gert Pöettering.
Eurodeputowani uważają, że pod żadnym
pozorem nie należy wspierać prostytucji i
podkreślają rolę, jaką odgrywa ona w zorganizowanej
przestępczości, przypominają
też o wiążącym się z tym problemem handlu
ludźmi. (SzK)
Codzienna porcja newsów na www.linkpolska.com
Czas zacząć oszczędzanie? Fot. Juan Nel
gospodarka i gospodarki na całym świecie
zmierzają w kierunku recesji. Będzie ciężko,
ale przejdziemy przez to”.
Bank of England zastanawia się nad kolejną
obniżką stóp procentowych. (BRU)
Kierowcy w Irlandii Północnej zadowoleni. A wojna
cenowa trwa. Fot. Kym McLeod
Europarlament zamierza zakazać posłom korzystanie
z usług prostytutek. Fot. Anna H-G
LINKświat
prasówka
„Polacy byli wstrząśnięci, kiedy nagle
okazało się, że nie są odporni na kryzys
finansowy – chorobę, która dotknęła
cały świat” – pisze „The New York Times”.
Zaczęto nerwowo przyglądać się spadającemu
kursowi niegdyś silnego złotego.
Jeszcze niedawno wydawało się, że wschodzące
rynki cieszą się dobrym zdrowiem.
Teraz zaczynają wpadać w panikę.
Szczyt na brytyjskim rynku nieruchomości
wróci w... 2023 roku, pisze „The
Guardian”. Cytowany przez gazetę ekonomista
Andrew Clare twierdzi, że ceny nieruchomości
jeszcze spadną. Przewiduje on,
że w 2010 roku będą one ok. 40% niższe niż
w czasie boomu z sierpnia 2007 r.
Zagraniczne media określają spór
między premierem i prezydentem Polski
o udział w szczycie Unii Europejskiej w
Brukseli jako farsę. Irlandzki dziennik
„The Irish Times” użył tego określenia,
opisując długotrwałe przeciąganie liny
w polskiej polityce zagranicznej. Gazeta
z przekąsem rozważa ewentualne przyszłe
przepychanki między prezydentem
Kaczyńskim i premierem Tuskiem.
„Polskich oficerów rozstrzelano nie
z powodu represji” – pisze rosyjski dziennik
„Kommiersant” w komentarzu do posiedzenia
Sądu Rejonowego w Moskwie
w sprawie Katynia. Sąd oddalił zażalenie
rodzin oficerów zamordowanych przez
NKWD w 1940 roku na postępowanie
Głównej Prokuratury Wojskowej Rosji.
Odmawia ona uznania rozstrzelanych
Polaków za ofiary politycznych represji i
ich pośmiertnej rehabilitacji.
Chiny najbardziej na świecie skorzystają
na kryzysie, uważa amerykański
miliarder i filantrop George Soros, z którym
wywiad publikuje niemiecki dziennik
„Die Welt”. Soros uważa, że amerykańska
dominacja w gospodarce się kończy. Teraz
liderami świata będą Kraj Środka oraz
państwa dysponujące złożami ropy naftowej.
Sądzi on, że obecnie Chiny zaczną wykorzystywać
swe dolarowe rezerwy, a USA
nie będą w stanie tego zablokować.
Restauratorzy i właściciele pubów
w Edynburgu mają problem – rozmiary
szkockich fartuszków nie pasują na polskie
kelnerki. Jak donosi dziennik „The
Scotsman”, Polki są „za szczupłe i za wysokie”
dla szkockich wzorców. Już prawie
połowa wszystkich spodni szytych
przez NKD Clothing przy Dundas Street
w Edynburgu, skrojona jest w szkockim
rozmiarze 8. Dla porównania, przeciętna
Szkotka nosi rozmiar 16.
November 2008 | listopad 2008 | 9

Anglia
Obchody Święta Niepodległości w Londynie
Wielką paradą uczczą mieszkający w Londynie
Polacy tegoroczną 90. rocznicę odzyskania przez
Polskę niepodległości w 1918 roku. Parada,
prowadzona przez Orkiestrę Reprezentacyjną
Marynarki Wojennej RP, przejdzie spod katedry
w Westminsterze do Trafalgar Square. W jej obchodach
swój udział zapowiedziało wielu prominentnych
polskich oraz brytyjskich polityków.
Mimo, że Święto Niepodległości Polska obchodzi
11 listopada, jego obchody w Londynie
organizatorzy zaplanowali na sobotnie popołudnie
8 listopada. Paradę poprzedzi msza
dziękczynna odprawiona w katedrze westminsterskiej
przez prymasa Polski, kardynała
Józefa Glempa.
„To pierwszy raz, kiedy polska rocznica
jest świętowana w Wielkiej Brytanii z tak
dużym rozmachem w miejscu publicznym.
Wielu młodych Polaków w tym kraju chciało
uczestniczyć w narodowym wydarzeniu zorganizowanym
na taką skalę. Swoją obecność
potwierdzili również polscy weterani drugiej
wojny światowej, pojawią się także przedstawiciele
różnych organizacji polonijnych –
młodzi i starsi będą świętować razem” – mówił
szef komitetu organizacyjnego Janusz
Sikora-Sikorski.
Plan uroczystości:
13:30 - msza w katedrze westminsterskiej
15:00 - uformowanie parady na Ambrosden
Avenue, obok katedry
Irlandia Północna
„Sztuczki” w Belfaście
Polski Klub Filmowy przy Queen’s Film Theatre
w Belfaście po raz drugi zaprasza miłośników
polskiego kina na film. Po wrześniowej projekcji
„Jeszcze raz” (reż. Mariusz Malec), pokazane
zostaną „Sztuczki” Andrzeja Jakimowskiego.
„Sztuczki” to nostalgiczna opowieść o
chłopcu z polskiej prowincji, który uparł się,
by udowodnić, że człowiek, którego regularnie
spotyka na wałbrzyskim dworcu kolejowym,
jest jego ojcem.
Film Andrzeja Jakimowskiego reprezentował
Polskę w wyścigu do Oscara dla
najlepszego filmu obcojęzycznego. Reżyser
zadedykował go swojej starszej siostrze.
„Sadzała mnie na szafie, żebym przez chwilę
nie zmajstrował czegoś głupiego. Zawsze się
przy niej plątałem. Bacznie obserwowałem,
jak pojawiali się jej kolejni narzeczeni” – opowiadał
reżyser – „potem razem z taką parą
jeździłem motorowerem marki Komar. Dziś
wspominam to fantastycznie. Było to wesołe
dzieciństwo, więc chętnie z tego korzystam.
To takie radosne uczucie, szczenięca radość,
którą tutaj próbowałem w pewnym sensie
odświeżyć, przywołać ją z powrotem”.
www.linkpolska.com
15:15 - marsz wzdłuż Victoria Street, następnie
przez Parliament Square i obok
Whitehall
16:15 - zakończenie parady na Trafalgar
Square, gdzie przemawiać będą:
Jan Borkowski – sekretarz stanu w
Ministerstwie Spraw Zagranicznych
Bez wątpienia dużym atutem filmu są
zdjęcia Adama Bajerskiego, który również
uczestniczył przy produkcji filmu „Zmruż
oczy”.
Jak mówiła przy okazji inauguracji
Polskiego Klubu Filmowego w Belfaście
Susan Picken, dyrektorka kina, QFT bardzo
zależy na rozszerzeniu repertuaru dla
mniejszości narodowych. Po projekcji filmu
LINKperyskop
Młodzi studenci z Polish Societies postanowili
napisać własny przewodnik po uczelniach
brytyjskich. Fot. Aleksandra Kaniewska
Uroczysta odprawa wart przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie. Fot. Archiwum Kancelarii
Prezydenta RP
Barbara Tuge-Erecińska – ambasador
Polski w Londynie
Ryszard Kaczorowski – ostatni prezydent
Polski na uchodźstwie
Denis MacShane – minister ds. europejskich
w brytyjskim rządzie
(BRU)
„...nareszcie film z akcją na Śląsku bez życiowych dołujących tragedii, ze szczyptą miłości, ale bez wulgarności
czy naiwnej czułości” - komentarz internauty z portalu Filmweb.pl. Na zdjęciu od lewej Damian Ul i Tomasz
Sapryk. Fot. Magda Pawłowicz
QFT zachęca widzów do udziału w dyskusji
na jego temat. (JŚ)
„Sztuczki”, reż. Andrzej Jakimowski, występują:
Damian Ul, Ewelina Walendziak i
Tomasz Sapryk.
Projekcja: 16 listopada, godz. 16:00, QFT,
University Square, Belfast
November 2008 | listopad 2008 | 11

LINKperyskop
Irladnia Północna
Polka walczy
z Subwayem
Natalia Szymańska pracowała w Subwayu przez
8 miesięcy na stanowisku supervisora. Została
zwolniona z pracy w piątym miesiącu ciąży pod
zarzutem złamania wewnętrznych przepisów
BHP.
Przepis Subwaya mówi, że wśród pracowników
w czasie zmiany nie mogą przebywać
osoby trzecie. Partner Natalii, również pracownik
Subwaya, przychodził wieczorami i
pomagał dziewczynie w pracy, a następnie
odprowadzał do domu. Jak mówi Katarzyna
Garbal z Irlandzkiego Kongresu Związków
Zawodowych, oboje zostali zawieszeni, a następnie
zwolnieni. Pozostawiono ich praktycznie
bez środków do życia.
Anglia
Polsko-Brytyjskie Stowarzyszenie
Medyczne w Wielkiej Brytanii
Polish British Medical Society to nowo powstałe stowarzyszenie skupiające
lekarzy mieszkających na Wyspach Brytyjskich.
Stowarzyszenie założono przy współpracy
z Polish Professionals in London – organizacji
wspierającej zrzeszanie się różnych
grup zawodowych wśród Polaków żyjących
w Wielkiej Brytanii. Istniejące od 2005 roku
PPL skupia również specjalistów z innych
sektorów, takich jak: księgowi, specjaliści z
branży IT, dziennikarze, bankowcy, konsultanci,
specjaliści od marketingu czy właściciele
firm.
Polish British Medical Society umożliwia
wymianę doświadczeń między przedstawicielami
medycznej profesji rezydującymi
na Wyspach, jak również dzielenie się
wiedzą z kolegami po fachu lub studentami
Szkocja
Brak funduszy
na lekcje historii
Szkocki rząd planuje obciąć fundusze na finansowanie
programu wizyt młodzieży szkolnej w
Auschwitz. Oznacza to, że od przyszłego roku
szkoccy nastolatkowie będą musieli pożegnać
się z darmowymi „lekcjami o Auschwitz”.
Szkoccy parlamentarzyści wierzą jednak,
że fundusze na ten cel znajdą się w budżecie
władz samorządowych. Według szacunkowych
obliczeń chodzi o sumę 214 tysięcy
funtów szterlingów rocznie.
Do tej pory program cieszył się dużym zainteresowaniem
wśród młodych Szkotów. Po
12 | listopad 2008 | November 2008
Z pomocą związków zawodowych Natalia
odwołała się od decyzji pracodawcy. Niestety,
w chwili zamykania magazynu, nie wiadomo
było, z jakim skutkiem. Rada Związkowa
w Belfaście zorganizowała serię protestów
przed siedzibą firmy, domagając się rozmowy
z pracodawcą.
„Przypadek Natalii nie jest odosobniony,
bardzo często zwracają się do mnie Polacy,
którzy mają problemy z pracodawcami“ –
mówi Katarzyna Garbal – „Migrant Workers
Unit przy Irlandzkim Kongresie Związków
Zawodowych stara się pomagać osobom, których
prawa pracownicze są łamane, niezależnie
od tego, czy są członkami związków
czy nie. Zawsze jednak zachęcamy do wstępowania
do związków zawodowych, bo jest
to najlepsze zabezpieczenie na wypadek problemów
w pracy“.
Związek zawodowy to organizacja reprezentująca
interesy pracowników. Jego
mieszkającymi w Polsce,
którzy myślą o emigracji
do UK.
Zrzeszając się w jedną
grupę lekarze będą mieli
większy wpływ na otaczającą
rzeczywistość: na pracodawców,stowarzyszenia
zawodowe oraz na opinię
publiczną w Wielkiej
Brytanii i w Polsce. Więcej
informacji o PBMS można
znaleźć na stronie www.
polishprofessionals.org.uk.
(BRU)
powrocie większość z nich nie kryła emocji:
„Aż skręca mnie na myśl, jak ludzie tu potwornie
cierpieli. Byłoby dobrze, gdyby inni
szkoccy uczniowie mogli przeżyć to samo,
co ja” – mówi siedemnastoletni Euan Angus
Greer.
W połowie października do Auschwitz wyleciała
ostatnia grupa, ponad 200 szkockich
uczniów. O środki na kontynuowanie programu
wciąż walczy jeszcze Ken Macintosh
– poseł szkockiego parlamentu. Liczy, że uda
się powtórzyć szczęśliwy scenariusz z Anglii
i Walii. Tam program został utrzymany dla
młodzieży klas maturalnych i w dalszym
ciągu finansowany będzie z budżetu centralnego.
(TK)
podstawowym zadaniem jest ochrona zatrudnionych
osób oraz działanie na rzecz poprawy
ich sytuacji ekonomicznej i społecznej.
W zeszłym roku wydany został po polsku
kieszonkowy przewodnik pt. „Twoje prawa
w miejscu pracy“, by zapoznać Polaków z
obowiązującym prawem. Irlandzki Kongres
Związków Zawodowych organizuje też spotkania
informacyjne oraz prowadzi poradnie
ds. prawa pracy.
Polacy nie zawsze chcą zapisywać się do
związków zawodowych. Często obawiają się,
że może to mieć negatywny wpływ na ich relacje
z pracodawcą. Pamiętają też, że związki
zawodowe w Polsce nie działały skutecznie.
„Tutejsze związki, po pierwsze, nie mają
ambicji politycznych, a po drugie, przynależność
do nich nikogo nie dziwi, a już najmniej
pracodawców” – zapewnie Katarzyna
Garbal. (JŚ)
Polscy lekarze uważani są przez brytyjskich pacjentów za doskonałych
fachowców. Fot. Bento Goncalves
Euan Angus Greer: „Aż skręca mnie na myśl, jak ludzie
tu potwornie cierpieli”. Fot. Tim Becker
www.linkpolska.com

Szkocja
„Lejdis” na początek
Premierą filmu „Lejdis” zainauguruje swoje istnienie
Polish Cultural Festival Association – organizator
Polskiego Festiwalu Kulturalnego w
Edynburgu.
W ostatnim tygodniu kwietnia 2009 r.
na wielu scenach Edynburga zagoszczą artyści,
którzy swoją twórczością opowiedzą
o Polsce. Teatr, muzyka folkowa, niezależne
kino i średniowieczny jarmark to tylko
niektóre pomysły organizatorów, według
których Polski Festiwal Kulturalny będzie
największą polską imprezą w 2009 roku w
Szkocji.
Szkocka premiera filmu „Lejdis” przewidziana
na 5 listopada 2008 r. stanowi
przedsmak serii przyszłorocznych imprez.
Przy okazji projekcji filmu będzie można
wziąć udział w loterii z cennymi nagrodami,
jak wycieczka w do Loch Ness, kolacja dla
Zdjęcie miesiąca
W dublińskiej dzielnicy Temple Bar,
miejscu popularnym nie tylko wśród
artystów. Fot. Rafał Walczyk
www.linkpolska.com
dwojga, uczestnictwo w zajęciach
jogi czy wyścigach rajdowych.
Patronat medialny
nad wydarzeniem objął magazyn
„Link Polska”.
Festiwal przygotowywany
jest prawie w całości przez
wolontariuszy. Organizatorzy
zachęcają do współpracy
wszystkich, którzy chcieliby
przyczynić się do promocji
polskiej kultury i sukcesu
festiwalu. Mile widziane
są również firmy, które
chciałyby zaangażować się w
organizację imprezy w różnej
formie sponsoringu.
Festiwal nie mógłby odbyć się bez wsparcia
ze strony Konsulatu Generalnego RP w
Edynburgu, Wyższej Szkoły Humanistyczno-
Ekonomicznej w Łodzi z oddziałem w
Edynburgu oraz innych mniejszych
sponsorów. (JJ)
Kadr z filmu „Lejdis” w reżyserii Tomasza Koneckiego.
LINKperyskop
Projekcja filmu:
5 listopada 2008, godz.17:45
Filmhouse, 88 Lothian Road, EH3 9BZ
Wstęp: £6
www.polishculturalfestival.org.uk
Magazyn „Link Polska” zaprasza wszystkich do nadsyłania propozycji swoich zdjęć wraz z krótkim komentarzem
autora pod adres: redakcja@linkpolska.com
Na autorów zdjęć wybranych do publikacji w rubryce „Zdjęcie miesiąca” czekają nagrody!
Nadesłane zdjęcia przechodzą na własność redakcji, co jednocześnie oznacza przeniesienie na redakcję
magazynu „Link Polska” praw autorskich z prawem do publikacji w każdym obszarze.
November 2008 | listopad 2008 | 13

Kiedyś nikt nie
wspominał o religii
Dźwigi budowlane wznoszące się nad Belfastem sygnalizują dobrą passę jego
mieszkańców. Miasto odnotowało w ciągu ostatnich 10 lat najszybszy rozwój
ekonomiczny spośród największych aglomeracji Wielkiej Brytanii. Ale w skłóconych
dzielnicach Belfastu czas się zatrzymał.
Ironia losu
Danny (54 lata) siedzi na chodniku, opierając
się o ścianę jednego z domów w katolickiej
dzielnicy Ardoyne w północnym
Belfaście. Pali skręta. Wokoło unosi się intensywny
zapach farby. Jego ubranie, dłonie
i twarz są nią pochlapane. Pozdrawiają go
przechodnie, lokalni taksówkarze i dzieci
wracające ze szkoły. Na ścianie za nim jeszcze
wilgotne malowidło.
Czy namalowałbyś mural w protestanckiej
dzielnicy?
Danny: „Chciałbym. Ale nie jestem pewny,
czy już mógłbym tam malować. Nie wiem,
czy byłbym bezpieczny“.
W ciągu ostatnich 40 lat w Irlandii
Północnej powstało około 2 tys. murali.
Przedstawiają lokalnych bohaterów, przypominają
o ważnych wydarzeniach. Przede
wszystkim jednak są wyrazem przekonań
religijnych i politycznych skłóconych społeczności
Belfastu. 3,3 mln funtów przeznaczył
rząd na program, który ma zatrzeć widoczne
ślady dyskryminacji na tle poglądów politycznych
i religijnych w Irlandii Północnej.
Murale o rasistowskim charakterze są
tekst i zdjęcia: Jakub Świderek
zamalowywane w całym kraju, a w ich miejscach
powstają nowe obrazy. Jak twierdzi
rząd, ma to stworzyć lepszą atmosferę i zachęcić
skłócone społeczności do dialogu.
Danny: „Widziałeś kiedyś sektariańskie
murale w naszych dzielnicach? Odpowiedz!
W tej wojnie nigdy nie chodziło o religię.
Tutaj chodziło o kolonizację. Nie widzę nic
złego w naszych muralach. Jeśli spojrzysz
na ten, którym zajmuję się teraz i na te,
które powstały 20 lat temu, nie zauważysz
różnicy. Mówią, że przemalują murale, że
zmienią nasze życie na lepsze. Co to znaczy
na lepsze!? Oni nigdy nic nie zrobili dla
mojej społeczności! Sami radzimy sobie z
problemami!“.
Po drugiej stronie ulicy zatrzymuje się
czarna taksówka. Wysiada trójka młodych
turystów z Hiszpanii. Danny pozwala się
sfotografować z muralem w tle. Następnie
dopala skręta, zabiera farby i pędzle, przenosi
się ulicę dalej, gdzie czeka na niego kolejna
biała ściana.
Danny: „Wiem. Chcesz wiedzieć, czy byłem
w IRA. Gdy wybuchł konflikt, wszyscy z
naszego pokolenia wstępowali do IRA.
Peacelines to różnej wysokości mury rozdzielające
dzielnice katolickie od protestanckich wybudowane
w czasie konfliktu przez armię brytyjską jako tymczasowy
środek bezpieczeństwa
Większość z nas skończyła w więzieniu lub
zginęła. Ja siedziałem dwa razy. Pierwszy
raz na początku lat siedemdziesiątych.
Byłem kilka razy postrzelony i osadzony na
osiem lat w Long Kesh za napad na bank.
Pieniądze z napadu były przeznaczone na
broń dla IRA. W więzieniu po kryjomu przygotowywałem
ulotki i plakaty promujące
działania republikanów. Po wyjściu na wolność
chciano, bym robił to na większą skalę.
Po roku znowu mnie aresztowali. Widzieli,
że budujemy maszynę polityczną Sinn Féin,
więc ze mną aresztowali wiele innych osób,
m.in. Gerry‘ego Adamsa i obecnego mera
Belfastu Toma Hartleya. On też był częścią
zespołu. Czy to nie ironia losu? 30 lat później
mój stary kumpel jest merem Belfastu!“.
W cieniu peaceline
Cluan Place we wschodnim Belfaście.
Ślepa uliczka. 25 domów. Nad nimi wznosi
się wysoki mur oddzielający miejscowych
protestantów od katolickiej dzielnicy.
Podobnych murów, ironicznie nazwanych
„peacelines“, rozdzielających poróżnione społeczności,
jest w mieście więcej. Powstawały
w latach sześćdziesiątych. Pierwsze barykady
wznosili katolicy i protestanci. Później
14 | listopad 2008 | November 2008 www.linkpolska.com

LINKtemat numeru
Marie przyjmuje komunię w swoim domu na Short Strand we wschodnim Belfaście
konsekwentnie dodawała je armia brytyjska
jako tymczasowe środki bezpieczeństwa. Ci,
którzy mieszkają w bezpośredniej bliskości
muru uważają, że są one niezbędne. Czują
się dzięki nim bezpiecznie. Inni twierdzą,
że, być może, dopiero kolejne pokolenia usuną
peacelines. Mieszkańcy terenów przy
murach cierpią z powodu różnic socjalnych i
ekonomicznych, bo urzędnicy i przedsiębiorcy
unikają tych miejsc.
Na Cluan Place powiewają brytyjskie flagi.
Nie ma roślinności. Kamery zamocowane
na wysokich masztach monitorują ulicę. Na
murze tabliczka: „Gra w piłkę zakazana“. Na
ścianie domu, w rzędzie po prawej stronie,
mural z napisami, wspomnienie z czasów
konfliktu: „5 osób zastrzelonych. Wysadzone
domy. Spalone domy. 20 rodzin wypędzonych
przez IRA. Wciąż jesteśmy Brytyjczykami.
Nie poddamy się“.
Drzwi otwiera mężczyzna. Wygląda na
zdezorientowanego. Bardzo uprzejmy, jednocześnie
czymś bardzo przejęty. Proponuje
herbatę. W salonie bałagan. Porozrzucane
gazety, brudne kubki, popielniczka pełna
niedopalonych papierosów. Na najwyższej
półce biblioteczki 4 książki. Reszta półek
pusta. Porządek panuje tylko na stoliku w
końcu pokoju. Obok małego, starego odtwarzacza
płyt kompaktowych leżą starannie
poukładane płyty CD. Przeprasza za bałagan.
Mówi, że miał trudną noc.
William (48 lat): „Wczoraj mój przyjaciel
popełnił samobójstwo. To szok dla wszystkich.
Był zawsze pogodny. Miał powodzenie
w interesach. Wspaniałą rodzinę“.
Obecnie w Irlandii Północnej wskaźnik
samobójstw jest najwyższy w Europie. Ich
www.linkpolska.com
liczba gwałtownie wzrosła po zakończeniu
konfliktu. Jak twierdzą specjaliści z
University of Ulster, w latach siedemdziesiątych
i osiemdziesiątych życie w zjednoczonych
walką społecznościach dawało poczucie
przynależności. Teraz ludzie zdani na
siebie nie radzą sobie z problemami. Dzięki
wysokim nakładom finansowym rządu i intensywnej
pracy organizacji pozarządowych
ilość samobójstw w roku 2007 spadła o 17
procent. To jeszcze nie przełom.
William zapala papierosa. Trzęsą mu się
dłonie. Natychmiast zmienia temat. Pyta,
czy lubię muzykę i włącza płytę. Jest zdenerwowany.
Kilka płyt spada na podłogę.
William: „Uwielbiam muzykę. Nie gram,
ale działam w irlandzkim zespole. Zajmuję
się sprzętem. Sąsiedzi nie zawsze są zadowoleni
z moich kontaków z Irlandczykami.
Ale ja nie pozwalam sobie wejść na głowę.
To nie oznacza, że musimy od razu integrować
się z katolikami. Trzeba po prostu iść do
przodu. Sprawy same się porozwiązują“.
Wciąż pali jednego papierosa za drugim,
ale muzyka, której słucha, wyraźnie go relaksuje.
Trochę śpiewa. Nogami wystukuje
rytm. Zmienia płyty. Potem przenosi się do
kuchni, gdzie przygotowuje kolejne kubki
herbaty z mlekiem.
William: „Sporo w życiu podróżowałem.
Byłem hippisem. Dziś już nie planuję zmieniać
miejsca zamieszkania. Tutaj jest mi
dobrze“.
Mimo wyjątkowo słonecznego dnia w
kuchni panuje półmrok. Mur, który znajduje
się kilka metrów dalej, rzuca cień na dom
Williama.
Bonfire na Shankill w Belfaście. Protestanckie stosy
budowane są na cześć zwycięskiej bitwy wojsk protestanckich
nad katolickimi nad rzeką Boyne w 1690
roku. Protestanci podpalają je 11 lipca o północy
Gdybym mogła,
zastrzeliłabym go
Po drugiej stronie muru jest Short Strand,
katolicka dzielnica wschodniego Belfastu.
Madrid Street, drzwi domu otwarte. Na półce
skromnego salonu palą się świeczki, stoją
figurki świętych, różaniec. Na ścianie duży
krzyż. Obok domowego ołtarzyka siedzi starsza
kobieta. „Zapisałeś się do Credit Union?“
– pyta – „to wspaniałe miejsce. Można tam
dostać nisko oprocentowane pożyczki. Tylko
przez ten cholerny mur trzeba chodzić tam
naokoło!“.
Bez kobiet, takich jak Marie (75 lat), cała
kampania IRA nie byłaby możliwa. To ona
karmiła chłopaków, gdy byli głodni. To u niej
odpoczywali. Dawała im pieniądze na papierosy,
choć, jak sama mówi, oni nigdy o to nie
prosili. Dla nich przechodziła obok patroli
policji z karabinami pod spódnicą. Gdyby
ją wtedy złapali, do dziś siedziałaby w więzieniu.
Najważniejsze jednak było dla niej,
żeby od tych wszystkich problemów z daleka
trzymać dzieci.
„Niewiele pamiętam z konfliktu“ – mówi
Tony (45 lat), syn Marie, podając matce herbatę
i scone‘a. Mieszka z nią przez całe życie.
Jest epileptykiem. Jąka się. „Pamiętam
dni, gdy nie było prądu i musieliśmy rozpalać
ogień i gotować na ulicy. Pamiętam też
poranki, gdy wstając z łóżka musiałem uważać,
żeby nie nadepnąć śpiących na podłodze
obcych mężczyzn“. Marie śmieje się i mruga
porozumiewawczo okiem.
Marie: „Wśród protestantów są dobrzy
ludzie. Kiedyś, zanim wybudowali ten mur,
byliśmy wspaniałymi sąsiadami. Nikt nie
November 2008 | listopad 2008 | 15

LINKtemat numeru
Centrum Belfastu. Młodzi ludzie coraz rzadziej przywiązują
wagę do podziałów religijnych. Częściej oddają
się zabawie, nie stroniąc od alkoholu i innych
używek
chciał tego podziału. Kiedyś nikt nawet nie
wspominał o religii. Wszyscy żyliśmy w zgodzie.
Moja serdeczna przyjaciółka, Agnes,
jest protestantką. Wyjątkową osobą. Często
do siebie dzwonimy, czasami spotykamy się
na herbatę. Ale dzisiaj nie poszłabym do jej
domu. Tam ludzie wiedzą, kim jestem. Nic
by mi nie zrobili, ale moja obecność mogłaby
ściągnąć na nią gniew sąsiadów“.
Przez otwarte drzwi wbiega kilkuletni
chłopiec. Bez słowa staje przed Marie i wyciąga
rekę. Ona kładzie mu na dłoni jakieś
drobne. Chłopiec wybiega.
Skąd więc ten konflikt?
Marie: „Ian Paisley. To jego wina. Gdybym
mogła, zastrzeliłabym go. Boże, wybacz mi.
Wiem, że nie powinnam tak mówić. Ale ja go
naprawdę nienawidzę, nienawidzę“.
Ian Paisley (82 lata) był premierem rządu
Irlandii Północnej i liderem partii DUP
(Democratic Unionist Party). Z obu funkcji
ustąpił 5 czerwca 2008 roku. Przez lata był
liderem Kościoła protestanckiego i otwarcie
nawoływał do nienawiści do katolików.
W miarę upływu lat jego skrajne poglądy
antykatolickie słabły. Ostatecznie 26 marca
2007 roku zasiadł przy jednym stole z
Gerrym Adamsem, liderem partii Sinn Féin,
aby przedyskutować kwestię podziału władzy
w państwie. Ikony konfliktu w Irlandii
Północnej razem – to historyczne wydarzenie,
pisały media na całym świecie.
Marie sięga po medalion z Janem Pawłem
II i świeczkę z wizerunkiem Matki Boskiej.
Z ręki zdejmuje bransoletkę. „To dla ciebie,
to dla twojej matki, a to dla twojej kobiety“ –
mówi – „ale schowaj to i bądź ostrożny!“.
Danny D. maluje nowy mural na katolickiej Falls
W cieniu wspomnień
Short Strand to katolicka enklawa we
wschodnej, protestanckiej części miasta. Z
trzech stron protestanci, z czwartej rzeka
Lagan. Mur, który otacza dzielnicę, pogłębia
uczucie klaustrofobii jej mieszkańców. Nie
chcą się wyprowadzać. To jest ich miejsce.
Kaplica, bar, sklep z alkoholem, mały zakład
bukmacherski. Największy budynek to
komisariat policji otoczony wysokim murem
z siatkami zabezpieczającymi. W czasie konfliktu
policja była celem zamachów bombowych.
Dziś w tej fortecy służbę pełni tylko 2
policjantów. W Short Strand mieszka około
3 tys. osób. Wśród nich 200 protestantów.
- Spotkaliśmy się 14 lat temu w barze w centrum
miasta.
- Nie, Darren, to było 16 lat temu.
- Jezu! 16 lat z tobą!? A miałem tam spotkać
inną dziewczynę!
Darren (50 lat), protestant, wysoki i przystojny,
ale bez zębów z przodu. Przy pierwszym
spotkaniu próbuje to ukryć. Teresa (56
lat), katoliczka, niska i okrągła. Zawsze zadbana.
Razem oglądają Discovery Channel,
razem grają w bingo. Kiedy się poznali,
Darren nie odprowadził Teresy do domu, bo
bał się wchodzić do katolickiej dzielnicy. Z
czasem miłość wzięła górę nad rozsądkiem i
wprowadził się do Teresy. Żył w lęku, rzadko
wychodził z domu. Pił, aby poradzić sobie ze
strachem. W tym okresie każdego ranka docierały
do nich informacje o śmierci kogoś z
bliskiego otoczenia, a protestant mieszkający
w katolickiej dzielnicy był łatwym celem.
Do tego wspomnienia z przeszłości...
Darren: „Północny Belfast. Z dwoma
innymi kumplami graliśmy w szachy na
powietrzu. Dochodziła siódma wieczorem.
Oni chciali już skończyć. Ja prosiłem, żebyśmy
rozegrali jeszcze jedną partię. Nagle
usłyszeliśmy: bam, bam, bam! Jednego z nas
trafili w głowę. Chiałem mu pomóc, bo wciąż
się ruszał. Ale to były już tylko pośmiertne
drgawki. Zginął z rąk IRA tylko dlatego, że
był protestantem. Nie było innego powodu.
Potem samochód, którym nadjechali, znaleziono
spalony w katolickim Ardoyne“.
Teresa przez cały czas spokojnie głaszcze
psa, który siedzi pomiędzy nią i Darrenem
na białej, skórzanej kanapie. Darrenowi łamie
się głos. Po tym wydarzeniu zrozumiał,
że w tym konflikcie nie ma miejsca na neutralność.
Aby bronić swojej protestanckiej
społeczności przyłączył się do UDA (Ulster
Defence Association), największej organizacji
paramilitarnej. I choć dzisiaj wszystko
jest już skończone, Darren nie chce, aby jego
katoliccy sąsiedzi dowiedzieli się o tym.
Przez 20 lat ostrzeliwanie z broni maszynowej,
zamachy bombowe, podpalenia i
zabójstwa były codziennością ulic Befastu.
Dzisiaj specjalnie utworzona grupa detektywów
w Irlandii Północnej bada przypadki
morderstw z czasów konfliktu. Nie jest skuteczna,
a koszt jej działalności jest zbyt duży
i wpływa hamująco na pracę policji.
Co poczuliście, gdy Ian Paisley i Gerry Adams
w końcu zasiedli do rozmów?
Teresa: „Ja – złość. Powinni byli to zrobić
30 lat temu! Nie musiałoby zginąć tylu niewinnych
ludzi!“.
Darren: „A ja się cieszę. Bo jeśli tacy wrogowie
w końcu ściskają sobie dłonie, jeśli może
się to zdarzyć tutaj, to może się to zdarzyć w
każdym miejscu na świecie“.
16 | listopad 2008 | November 2008 www.linkpolska.com

więcej informacji na stronie www.linkpolska.com

03
01
02
Bezdomni żołnierze
LINKfotogaleria
Według organizacji charytatywnej „Shelter” oraz
Governments Social Exclusion Unit, byli żołnierze
w Wielkiej Brytanii stanowią jedną czwartą
bezdomnych i 22% śpiących na ulicach Londynu.
Dane z The Combined Homeless and Information
Network (CHAIN) mówią o 6% bezdomnych. Inne
instytucje spekulują, że liczba ta może być znacznie
wyższa. Wielu opuszczających brytyjskie siły
zbrojne zmaga się z życiem w cywilu i zasila szeregi
czekających na przyznanie miejsca w schroniskach
dla bezdomnych. Około 20 tysięcy żołnierzy, z ogólnej
liczby 48 tysięcy wysłanych na Bliski Wschód,
będzie cierpieć z powodu urazów psychicznych.
Na dokumentowaniu walki bezdomnych żołnierzy,
którzy szukają kąta w schroniskach dla bezdomnych
w Wielkiej Brytanii, spędziłem wiele lat.
Mój projekt zaczął się od miejsca o nazwie New
Belvedere House, usytuowanego na londyńskim
East Endzie. Młodzi i starzy lokatorzy, których
łączą podobne przeżycia, mają problem z zaakceptowaniem
społeczeństwa, a społeczeństwo ma
problem z zaakceptowaniem ich. Wielu żołnierzy
pochodzi z trudnych rodzin. W wojsku poddano
ich instytucjonalizacji. Kiedy opuszczali armię,
nie byli przygotowani do cywilnego życia. Ich odejście
z wojska, często ze wskazań medycznych, po
odniesieniu ran, było dla nich rozczarowaniem.
Alkoholizm w wojsku jest poważnym problemem,
a powrót do życia w cywilu, z całym bagażem urazów
psychicznych odniesionych wskutek samych
wojennych doświadczeń czy zjawiska fali w szeregach,
bywa ciężki.
Wielu bezdomnych żołnierzy odczuwa nienawiść
do samych siebie i znieczula się narokotykami
i alkoholem. Nie umieją zmierzyć się ze swoimi
problemami psychicznymi, więc w ramach pokuty
prowadzą nędzne życie. Upijanie się, choroby psychiczne
i przemoc to rzecz codzienna. Byli żołnierze
nie mają poczucia bezpieczeństwa, nie ufają instytucjom
ani nie wierzą w związki międzyludzkie,
które cywile uważają za coś naturalnego. Po braterstwie
na wojnie pojawia się izolacja, poczucie,
że poza armią jest się zdanym tylko na siebie.
Stuart Griffiths
Tłum. A. Ł-M
Stuart Griffiths zaczął robić zdjęcia już w dzieciństwie. W wieku 16
lat zaciągnął się do armii brytyjskiej. Był żołnierzem i szkolił się jako
fotograf. Następnie studiował fotografię na Uniwersytecie w Brighton,
którą skończył z wyróżnieniem. Swoje projekty publikował w magazynach
na całym świecie. / www.stuartgriffiths.net
01
Frontowe wejście do New Belvedere House we wschodnim Londynie. Schronisko
dla byłych żołnierzy ma 65 łożek. Jest zawsze pełne.
02
Jason Gough, były żołnierz, który stracił oko, kiedy jego karabin wypalił mu w
twarz. Uzależniony od narkotyków, odkąd opuścił wojsko. Na zdjęciu jest sfotografowany
zaraz po tym, jak zaatakował go prętem inny bezdomny.
03
James Gallagher, były żołnierz RAF-u, służył również w legii cudzoziemskiej. Jego
tatuaż jest jak książka, pokazuje wszystkie miejsca, w których był i służył. James
umarł w tym roku. Dostał pokój w Woolwich w południowym Londynie, gdzie
powalił go atak serca. Znaleziono go martwego po dwóch tygodniach.

04
05
07
LINKfotogaleria
06
04
Typowy pokój w New Belvedere
House. Lokatorzy mają prawo do
darmowego śniadania w Whitechapel
Mission.
05
Były żołnierz, który służył w Iraku
w 2004 roku, w swoim pokoju w
północnym Yorkshire. Kiedy opuścił
wojsko, miał takie długi, że nie mógł
pozwolić sobie na to, by zamieszkać
gdzie indziej.
06
Po pijackiej nocy w New Belvedere
House, wschodni Londyn.
07
Carl wyglądający przez okno z pokoju
w New Belvedere House. Został
bezdomnym zaraz po odejściu
z wojska, gdzie był ofiarą napastowania
seksualnego.

LINKreportaż
Aleksandra
Kaniewska - dziennikarka
„Dziennika”
i „Gońca Polskiego”,
absolwentka rocznych
Modern Japanese
Studies na Oxford
University i dziennikarstwa
na Uniwersytecie
Warszawskim.
20 | listopad 2008 | November 2008
różneprzypadki emigranta
Przyglądam się tej naszej młodej wyspiarskiej
emigracji i czasem widzę jej duszę.
Bywa, że cierpiącą, zbolałą, ale zdarza
się, że swobodną, spokojną. Jaka naprawdę
jest emigracja, zależy od nas
samych, od tego, jacy jesteśmy. W kalejdoskopie
emigracyjnych historii każdy
może odnaleźć fragment siebie.
Pochodzi z małego miasteczka na południu
Polski. Wyraźnie lubi podkreślać, że tam jest
jej prawdziwy dom. I że czasem tęskni. Sylwia
do Anglii przyjechała już ponad cztery lata
temu. Jest pielęgniarką, ale przez pierwszy rok
pracowała jako pomoc w domu starców we wsi
w Oxfordshire. „To wtedy pierwszy raz pomyślałam,
jak dużo pozytywnych emocji wnosimy
my, Polacy, do swojej pracy. W moim hotelu, bo
tak na niego wszyscy mówili, byłyśmy dwie z
Polski. Obie wykwalifikowane, chętne do pracy”
– wspomina – „cała reszta szukała tylko
okazji, żeby uciekać od tych staruszków. A ja
ich bardzo lubiłam. Opowiadali mi całe swoje
życie. Dzięki nim poznałam historię Anglii”.
Po roku dostała propozycję pracy w prywatnym
szpitalu pod Londynem. „To nowe miejsce
to naprawdę był awans. Stałam się częścią
zespołu medycznego. Bo tu w Anglii lekarze
współpracują z pielęgniarkami, liczą się z ich
zdaniem. A później? Poznałam Richarda. Był u
nas chirurgiem. Z dobrej rodziny, bardzo mądry.
Zaczęliśmy się spotykać i sama nie wiem,
kiedy byliśmy zaręczeni. Do Londynu przyjechała
cała moja rodzina. Myślimy o dziecku i
kupnie małego domku, gdzie będzie nas mogła
odwiedzać. Chcemy też założyć fundację, która
pomagałaby matkom samotnie wychowującym
dzieci. Kto by pomyślał, że to wszystko – męża,
pracę, satysfakcję – znajdę za granicą”.
Aleksandra Kaniewska
Sylwia – życie dla innych Agnieszka – razem mimo wszystko
Agnieszka do Wielkiej Brytanii przyjechała
za mężem, Tomkiem. On pracował w Anglii, ona
sama wychowywała maleńkie dziecko w Polsce.
Potem, po kilku miesiącach, kiedy Tomek wciąż
nie chciał wracać, spakowała się i przyjechała
do Londynu. „Nie było nam wtedy łatwo”
– wspomina Agnieszka i u kelnerki, na oko
Polki, zamawia mocną i dużą kawę – „Jaś miał
roczek, wymagał ciągłej opieki. Mieszkaliśmy,
jak liczni Polacy, w jednym pokoju, w mieszkaniu
z wieloma innymi emigrantami. Uciekłam
po trzech miesiącach. Obiecałam mężowi, że
jak znajdzie jakieś samodzielne mieszkanie,
wrócimy z małym”.
„Byłam tam sama z synkiem” – opowiada
Agnieszka dalej – „nie chciałam wracać do
Anglii, a mąż upierał się, że ma dobrą pracę
i nie widzi przyszłości w kraju. Jaś był coraz
większy i chciałam, żeby znał tatę. Wymogłam
więc na Tomku obietnicę, że będzie codziennie z
nami rozmawiał. I dzwonił. Codziennie wieczorem
czytał małemu bajki do snu, aż ten zasypiał
ze słuchawką w ręce. Wytrzymaliśmy tak
dwa i pół roku”.
„Bałam się, że może kogoś poznać. Że może
mnie zdradzić. Londyn to przecież takie międzynarodowe
miejsce. Kolorowe, zmienne, wszystko
łatwo przychodzi. Ludzie z samotności robią
wiele głupot”. W końcu zgodziła się przyjechać
drugi raz. Dla ratowania rodziny. „Tomek też

ył ofiarą tej emigracji” – mówi Agnieszka –
„wiesz, że kiedy wreszcie po przeprowadzce puściłam
mu na wideo wszystkie kawałki, które
nagrywałam kamerą – jak mały pierwszy raz
siadał, kiedy zaczynał chodzić, mówić, jak się
potykał, płakał i cieszył, to Tomek oglądał to
wszystko kilka razy po rząd i ryczał. Płakał jak
dziecko, że tyle ważnych rzeczy go ominęło” –
wspomina.
Jednak Agnieszka mówi, że nie żałuje. Nawet
po tym, co los zafundował im już po przeprowadzce.
Tomek stracił pracę i zachorował, ona
zaszła w ciążę. Zaczęli borykać się z problemami
finansowymi. „To były trudne chwile.
Nie mieliśmy pieniędzy, a tu na świat miała
przyjść nasza córeczka. Ale są też pozytywy.
Tomek jest w okresie remisji, Hania jest zdrowa.
Najważniejsze, że jesteśmy razem” – mówi
Agnieszka.
Robert – anonimowy w tłumie
Roberta poznaję w okolicznościach anonimowości
sprzyjających najbardziej – przez
Internet. Pół roku temu. „Mój największy problem
w życiu to fakt, że nigdzie na świecie nie
czuję się u siebie” – zaczyna Robert bez zbędnych
wstępów.
To przystojny, czterdziestoletni mężczyzna.
Zaintrygował mnie podczas jednej z niekończących
się dyskusji o polskiej polityce, toczącej
się na jednym z forów internetowych. Trudno
mi było zdobyć jego zaufanie. Na początku pisał
krótko. Głównie o tym, jak widzi polskich
migrantów na Wyspach, niż o tym, jak sam się
czuje jako emigrant. W końcu udało mi się z
nim spotkać. „Urodziłem się w Warszawie, a
kiedy miałem kilka lat, wyjechaliśmy z rodzicami
do Stanów Zjednoczonych. Wracałem do
Polski na niektóre święta i wakacje, zawsze
sam, bo rodzice obawiali się, że już ich nie wypuszczą
z kraju” – opowiada.
Życie Roberta naznaczone było pasmem rozczarowań.
„Na początku w szkole amerykańskiej
nikt mnie nie akceptował, bo miałem
polskich rodziców i akcent. Potem, kiedy już
się zasymilowałem, zaczęliśmy się przeprowadzać,
a rodzice często wysyłali mnie na wakacje
do Polski. Wychowałem się więc trochę w
Polsce, trochę w Ameryce, ale ani tu, ani tu nigdy
nie czułem się tak naprawdę jak w domu”
– wspomina.
Robert w Londynie mieszka już 10 lat. „Od
zawsze mam dwa obywatelstwa – polskie i
amerykańskie – i to pewnie przez to życie mi
się tak zaplątało. Amerykanie traktują mnie
jak emigranta, a Polacy niechętnie patrzą na
moje obco brzmiące nazwisko. Teraz już trochę
mniej, ale pod koniec lat osiemdziesiątych, kiedy
byłem studentem, podwójne obywatelstwo
kojarzyło się z przywilejami i lepszą perspektywą
na życie. Pamiętam polskie święta i spojrzenia
kuzynów, kiedy mówiłem, że nie lubię
karpia” – mówi Robert.
To dlatego na miejsce zamieszkania wybrał
Londyn – miasto, w którym większość ludzi
to przybysze z innych krajów. Teraz mieszka
w małej kawalerce niedaleko mostu London
Bridge. „Tu jeszcze żyje mi się najlepiej, bo w
tej mieszance kultur i narodów nikt nie zwraca
uwagi, z jakiego kraju się pochodzi. Czy kiedyś
jeszcze wrócę do Polski? Nie wiem. Może
po prostu jestem skazany na to, żeby być
outsiderem?”.
Natalia – jakoś w życiu wszystko mi
wychodzi
Od Natalii, z zawodu policjantki i mamy
dwójki nastolatków, pogody ducha można by
się uczyć. Z którejkolwiek strony nie spojrzeć
– spokój i uśmiech. „No dobrze, to o czym mam
ci w końcu opowiedzieć? Chcesz pewnie usłyszeć,
jak bardzo mi się tu nie podoba?” – mówi
zadziornie.
32-letnia łodzianka do Londynu przyjechała
razem z mężem. Ponad rok temu. I już zdążyła
się zadomowić. „Niedawno kupiliśmy dom, na
kredyt oczywiście. Pewnie trochę nas uderzy
po kieszeni ten globalny kryzys finansowy, ale
za to pięknie mieszkamy” – opowiada szybko
– „dzieci chodzą do szkoły, już dawno się przyzwyczaiły.
Mój starszy syn ma od niedawna kolegę,
Brytyjczyka. Już nawet ja nie nadążam za
jego angielskim”.
Natalia chmurzy się jednak, kiedy pytam ją
o życie w Polsce. „Nie mogłam znieść szarej codzienności,
narzekania wszystkich na wszystko.
Wszechobecnej polityki wylewającej się z
mediów. Nie mogłam też zaakceptować pracodawców
płacących minimum i wymagających
więcej niż maksimum. Tu czuję się bezpiecznie.
Ale oczywiście jestem Polką, więc Brytyjczykom
mówię o naszym kraju same dobre rzeczy. Tyle
że nie zamierzam wracać. Za nic w świecie”.
„Zawsze dużo z siebie dawałam, czy to przyjaciołom
czy rodzinie. Jakoś wychodzę z założenia,
że w ludziach jest dużo dobrego” –
Natalia wierzy w dobrą karmę. „Moje najbliższe
przyjaciółki to Polki, ale spotykam się też
z Brytyjkami czy Hinduskami. Lubię to, że
Anglicy, przynajmniej powierzchownie, są mili
i wyrozumiali. Podoba mi się, że w sklepie wymieniam
uprzejmości ze sprzedawczynią, a na
ulicy obcy ludzie uśmiechają się do mnie. Jak
dzieci trochę się odchowają, zgłoszę się do pracy
do lokalnej policji. Tyle mam jeszcze pomysłów
na siebie, tyle planów!”
Sylwia i Agnieszka, Natalia i Robert. Jedyne,
co ich łączy to właśnie emigracja. Z jej pozytywami
– możliwością rozwoju i świetnej pracy,
ale i z ciemniejszą stroną, czasem poczuciem
wyobcowania. Jednak, jak mówi Agnieszka
Danielak, psycholog i terapeuta z Polish
Psychologists’ Club, życie na emigracji nie wpływa
znacząco na radzenie sobie z trudnościami
i rozwiązywanie problemów. „To bardziej nasze
osobiste doświadczenia, wychowanie i poczucie
własnej wartości, które nabywamy przez lata,
pomagają nam radzić sobie z przeciwnościami
losu” – dodaje psycholog.
Imiona bohaterów zostały zmienione. Za pomoc w
dotarciu do niektórych osób autorka dziękuje Polish
Psychologists’ Club z Londynu.
LINKreportaż

JUŻ OD 10 LISTOPADA MOŻNA SKŁADAĆ
ZAMÓWIENIA ŚWIĄTECZNE:
- na karpia i inne ryby
- na ciasta
- na świeżą garmażerkę
NOWOŚĆ:
Sklepy Zall uruchomiły nową usługę płatności
rachunków w Polsce z Wielkiej Brytanii.
Koszt takiej usługi tylko £5
-opłata za Polsat Cyfrowy i Cyfrę Plus
-kredyty i różne inne opłaty
w Polsce
POLSKIE SKLEPY ZALL:
140 VICTORIA ROAD
DD1 2QW DUNDEE
TEL.: 01382228964
PACZKI DO POLSKI
- w 9 dni roboczych
- £1,20 za 1 kg + £3 ubezpieczenie
- od 1 do 10 kg ta sama cena
- paczki do 31,5 kg
Paczki prosimy przynosić do wtorku
każdego tygodnia.
Wszystkie informacje można znaleźć na stronie
www.polskisklepzall.com.pl
lub w sklepach
187 SOUTH STREET
PH2 8NY PERTH
TEL.: 01738444885
3000

Rozmowy aktorów w garderobie
Kadry z życia
PIOTR ADAMCZYK: Jakie filmy w dzieciństwie zrobiły na
tobie wrażenie?
TOMASZ KAROLAK: Pamiętam, jak siedzę przed telewizorem,
mama trzyma mnie na kolanach i oglądamy w
czarno-białym telewizorze film „Orzeł” o polskiej łodzi
podwodnej, która w czasie wojny wymsknęła się z internowania,
a potem gdzieś zaginęła. Przez następne 15 lat
zastanawiałem się, co się stało z załogą i jak można było
ją uratować.
PIOTR: Wojna zawsze wydaje mi się czarno-biała. Kiedy
mój dziadek mi o tym opowiadał, to też we wspomnieniach
był czarno-biały i walczył z czarno-białymi Niemcami.
Gdy go zapytałem, dlaczego w ogóle wojna wybuchła, to
mi odpowiedział, że przyjechali Niemcy i zabierali ziemię.
Ja sobie wtedy wyobrażałem, że oni pakowali ją na furmanki
i wywozili. Zastanawiałem się, po co. Żeby mieć u
siebie wyżej?
TOMASZ: Ha, ha! Wszystkie filmy z naszego dzieciństwa
wydają mi się czarno-białe. Kolejny, po którym rozpłakałem
się tak, że pół nocy mama mnie tuliła, był „Stary
człowiek i morze” z Anthonym Quinnem. Poruszyło mnie,
że sznurkiem złapał marlina, miał ogromną satysfakcję,
a potem, gdy transportował go przywiązanego do łodzi,
zjadły mu go rekiny. Pamiętam tamten szkielet. Dziś,
jak oglądam ten film, to widzę, jakie to były archaiczne
efekty.
PIOTR: Ale działały! Moim wyjątkowym przeżyciem było
wyjście do teatru na sztukę „Alicja w Krainie Czarów”.
Zdziwiła mnie 45-letnia lub starsza aktorka ucharakteryzowana
na dziewczynkę. Ale największą tajemnicą
było to, jak gasło światło i jacyś ludzie chodzili w ciemności
i przestawiali meble. Emocjonowałem się, co będzie,
gdy zapalą światło. Nie pamiętam, o czym była sztuka.
Natomiast zrozumiałem, że to, co za kulisami, jest znacznie
ciekawsze.
TOMASZ: Oglądałeś „King Konga”? Wtedy już chodziłem
z tatą do kina. Pamiętam, że podczas sceny, gdy go ostrzeliwują
z samolotów na górze, wpadłem w histerię. Jak
można zestrzelić małpę, która uratowała człowieka?!
PIOTR: Niesprawiedliwość. A pamiętasz, jak się wychodziło
z filmu z Bruce’em Lee i było się przez jakiś czas
takim Bruce’em Lee…
TOMASZ: Oczywiście! Nawet na karate się zapisałem i
mało mnie tam nie zarąbali. Ale dostawałem na własne
życzenie. Przypominam sobie inny film, który wywarł
ogromny wpływ na moje życie. W 1992 roku umówiłem
się z narzeczoną na 14:00. Tymczasem okazało się, że na
uniwersytecie odwołano poranne zajęcia i dla zabicia czasu
postanowiłem pójść do najbliższego kina „Atlantic”.
Wyświetlano tam wówczas film „Dracula” Coppoli. Otóż
ten bajkowy Dracula spowodował we mnie to, że podczas
filmu poczułem się arystokratą skazanym na wieczny
niebyt, czyli na wieczne życie. Zapragnąłem zrobić coś
dla prawdziwej miłości. W kinie uświadomiłem sobie, że
dziewczyna, która na mnie czekała po seansie, nie była
moją prawdziwą miłością. Wyszedłem z kina i dziwnym
tonem Draculi oznajmiłem jej, że nie możemy już być razem.
Ona myślała, że żartuję, a ja się czułem jakbym obronił
świat przed niewiernymi. Nie mogła mi tego wybaczyć.
Potem, gdy dowiedziała się, że moje postępowanie zainicjował
film, spaliła wszystkie dostępne kopie.
PIOTR: I pewnie do dziś to jej znienawidzony reżyser. Tak,
pierwsze filmy przeżywaliśmy mocno, utożsamiając się z
bohaterem. Ja byłem Bruce’em Lee, a ty Draculą.
TOMASZ: Kiedyś zamiast na film „Konik Garbusek”
www.linkpolska.com
trafiłem na horror „Widziadło” z Romanem Wilhelmim.
Tam cały czas grała nago rudowłosa aktorka i ja myślałem,
że oszaleję, bo wcześniej sądziłem, że kobiety mają
siusiaki. A ty nie widziałeś „Widziadła”?!
PIOTR: Ale za to oglądałem Felliniego. Szczególnie zapamiętałem
„Miasto kobiet”, bo to z tego filmu dowiedziałem
się, jak wyglądają kobiety. Potem zasypiając, gdy zamykałem
oczy, widziałem kadry z Felliniego.
TOMASZ: Za namową kolegi w czasach licealnych poszliśmy
na podobno genialny film „Obywatel Kane”, na którym
zasnąłem. Od tamtej pory z dziwnym zainteresowaniem
przyglądam się wszystkim intelektualistom, którzy
mówią, że są fanami tego dzieła.
PIOTR: Może oni pili kawę przed filmem? Ja mam problem
z wyborem jednego ulubionego filmu.
TOMASZ: Nie wiesz, w jakiej aktorce się zakochałeś?!
Mnie w filmie „Królowa Margot” zauroczyła Isabelle
Adjani i wtedy zacząłem kochać się w brunetkach.
PIOTR: Ja się zakochałem w Michelle Pfeiffer w
„Niebezpiecznych związkach”. I nawet przez jakiś czas
czułem się takim Valmontem-Malkovichem.
TOMASZ: Ty jesteś przystojniejszy.
PIOTR: Ale on zagrał przystojniejszego niż ja jestem. Albo
może cały czas gram przystojnego i dlatego taki ci się wydaję.
Ale ja jeszcze chciałem powiedzieć o „Absolwencie”.
TOMASZ: Co cię w nim zaintrygowało?
PIOTR: Być może aktualność mojej ówczesnej sytuacji?
Pierwsza ważna miłość? Przyznaję od razu, że nie miałem
romansu z jej matką! Zakochałem się też w aktorce, która
zagrała główną rolę. Ale chyba jednak bardziej w Michelle
Pfeiffer. Podobała mi się, bo miała przekrwione oczy.
TOMASZ: A jak ty to zauważyłeś?
PIOTR: Byłem pewnie w dobrym kinie, a ona tak strasznie
płakała. W „Niebezpiecznych związkach” była też
Uma Thurman, która ściągała bluzkę… To też wspomnienie
szoku spowodowanego widokiem biustu, który tak
wdzięcznie opadał. Ale to już widziałem na kolorowo!
„Bajkowy
Dracula spowodował,
że
podczas filmu
poczułem się
arystokratą
skazanym na
wieczny niebyt,
czyli na
wieczne życie.
Zapragnąłem
zrobić coś dla
prawdziwej
miłości”
LINKkultura
ROZMAWIAJĄ:
Piotr Adamczyk
Tomasz Karolak
PODSŁUCHUJE:
Anna Kozłowska
November 2008 | listopad 2008 | 23

LINKkultura
Nie
maluję z natury
Wiem, że zanim przystępujesz do malowania, fotografujesz
wybrany temat. Nie sądzisz, że zrobienie zdjęcia telefonem
komórkowym i skopiowanie go na płótno może być po prostu
łatwe?
Po pierwsze, zdjęcie jest tylko wyjściem do obrazu, a
nie jego końcowym wyglądem. Więc pojęcie kopiowania
na płótno jest bezsensowne.
Ja mam na myśli proces tworzenia. Na ulicę trzeba zabrać
sztalugi, trzeba obserwować zmieniające się światło, trzeba
być cierpliwym, bo obiekt nie pozostaje tam, gdzie chciałbyś,
żeby pozostał. Umiałbyś tak pracować?
Oczywiście. Przecież każdy zaczyna od pleneru w
swoim kształceniu się. Ale mamy XXI wiek i normalne
jest, że korzysta się z osiągnięć techniki. Nie ma w
tym nic złego. Camera obscura jest prototypem aparatu
i była używana przez artystów już od renesansu. Czy
widzisz w tym coś złego? To ja nadal maluję obraz i to ja
kształtuję na płótnie jego klimat. Wszystko, co przekazuję,
jest wynikiem mojej obserwacji natury, czyli mojego
otoczenia lub mojej wiedzy na jej temat.
Jaki jest więc związek Twojego malarstwa z fotografią?
Proces powstawania obrazu jest prawie zawsze
24 | listopad 2008 | November 2008
identyczny. Nie maluję z natury. Ten aspekt mnie w
ogóle nie interesuje. Zdarza się, że wykorzystuję zdjęcie
lub jego fragment nie mojego autorstwa. Teraz pracuję
właśnie nad serią obrazów związanych z dziećmi. Poruszam
tutaj temat przemocy i głodu głównie w krajach
trzeciego świata. Byłem zaangażowany w różne akcje
charytatywne, być może dlatego realizuję teraz obrazy
związane z Afryką... Ubolewam nad tym, że fizycznie
nie jest możliwe wykonanie zdjęć przeze mnie tam, na
miejscu.
Kim jeszcze są bohaterowie Twoich zdjęć?
Są to osoby, które znam, z którymi się przyjaźnię lub
które w jakiś sposób, bezpośredni lub pośredni, wpłynęły
na moje życie, ale także bezimienne, które mijam
codziennie. Często także przedstawiam siebie na swoich
obrazach.
Po przyjeździe do Irlandii robiłeś różne rzeczy. Ogrodnictwo,
praca w sklepie. Dzisiaj żyjesz ze swojej sztuki. Czy to dzięki
zwycięstwu w renomowanym konkursie?
Myślę, że złożyło się na to wiele różnych rzeczy. Irish
Art Award jest niezależna od jakichkolwiek organizacji,
marszandów, krytyków. Jest ona przyznawana
przez artystów i dla artystów. Co za tym idzie, miała
Jakub Świderek
Bartosz Kołata
urodził się w 1979
roku w Toruniu, gdzie
ukończył toruński
Wydział Sztuk
Pięknych. W Dublinie
mieszka od 2005
roku. Swoje obrazy
wystawiał m.in. na
Węgrzech, w Estonii,
Holandii, Irlandii
i Kolumbii. Jest
zdobywcą pierwszej
nagrody w konkursie
Irish Art Award 2007.
www.linkpolska.com

wielu przeciwników. Środowiska artystyczne
wszędzie działają w podobny sposób,
często na zasadzie złożonych układów. Nagroda
ta dała mi szansę poznania ciekawych
i znanych artystów, przede wszystkim Briana
Maguire’a. Wygrana w konkursie to też
duży zastrzyk finansowy.
W jaki sposób balansujesz pomiędzy komercją,
tym, co się sprzedaje, a własnymi ambicjami
i wizjami, które nie zawsze mogą iść w parze z
sukcesem finansowym?
Jestem idealistą i wierzę, że mój sposób
odbierania świata nie jest całkowicie odizolowany
i odnajduję odbiorców bez potrzeby
wpisywania się w tak zwaną komercję. Nie
zawsze idzie to w parze z sukcesem finansowym,
ale nie jestem osobą, która lubi narzekać.
Obserwuję różne nurty i mody w sztuce
współczesnej, ale i tak realizuję własne pomysły,
we własnej interpretacji.
Czy wiesz, kto jest odbiorcą Twojej sztuki?
Obraz to nie produkt, którego zawartość,
opakowanie i marketing kierowane są do
konkretnego odbiorcy. Sztuka jest dla każdego,
kto nawet minimalnie jest nią zainteresowany
lub pragnie doznać czegoś wcześniej
nieznanego. Moje obrazy najczęściej kupują
osoby prywatne, raczej mali kolekcjonerzy
lub osoby, którym po prostu konkretny obraz
z wystawy bardzo się spodobał. Kilka
moich prac trafiło do dużych i znanych kolekcji,
a ostatnio trzy obrazy do Mason Hayes
Curran Collection, jeden do Dublin Public
Works Collection i kolejne trzy do Max-Steven
Grossman Collection. Moje malarstwo
jest też w kolekcji miasta Dublina.
Według najnowszych danych, Polacy tylko w
pierwszej połowie tego roku wydali na sztukę 35
mln zł. 93 procent z tej kwoty poszło na malarstwo.
Może to dobry czas dla Ciebie, żeby wrócić
do Polski?
To nie powody materialne mną kierowały,
kiedy wyjeżdżałem z Polski. Przywiązuję się
www.linkpolska.com
„Obraz to nie produkt,
którego zawartość,
opakowanie i marketing
kierowane są do
konkretnego odbiorcy“
Zobacz obrazy artysty na wystawie
w Alley Arts Centre w Strabane.
Otwarcie: 14 listopada 2008 r. Ekspozycję
będzie można zobaczyć do 5 grudnia.
do ludzi, nie do miejsc. Ja ogólnie nie planuję
za dużo, nie umiem powiedzieć, gdzie
będę i co będę robił za rok lub za dziesięć
lat. Z chęcią zrobiłbym wystawę w kraju,
ale myślę, że to temat jeszcze nie na dziś,
bo nie znam w ogóle rynku sztuki w Polsce,
więc dzisiaj dojście do ciekawych galerii jest
raczej niemożliwe. Poza tym kontakt z galeriami
ograniczony tylko do poczty internetowej
nie należy do najlepszych. Pamiętaj, że
każda z nich dostaje po kilkadziesiąt maili
dziennie i to normalne, że duża ich część nie
jest nawet czytana.
Rozmawiałem kiedyś z popularnym malarzem z
Irladnii Północnej, Terrym Bradleyem. On odniósł
wielki sukces komercyjny, ale cierpi na tym jego
życie prywatne, rodzinne. Bardzo często pracuje
w nocy i odcina się od rzeczywistości. Jak Ty
pracujesz?
Dość systematycznie. Jeden z pokoi w
domu w Dublinie zamieniłem na studio.
Wstaję rano i maluję. Z przerwami oczywiście.
Nie szukam inspiracji poprzez alkohol
czy narkotyki, ale nie mam nic przeciwko
nim. Każdy ma swoje własne sposoby. Nie
znałem twórczości Terry’ego. Mogę tylko powiedzieć,
że gratuluję sukcesu komercyjnego,
ale to na tyle.
Kolejna Twoja wystawa odbędzie sie w Alley Arts
Centre w Strabane w Irlandii Północnej. Jak udało
się ją zorganizować?
Do Strabane wysłałem swoje zgłoszenie
około pół roku temu. Zostało zaakceptowane.
Ważnym atutem okazała się duża przestrzeń
dwóch pomieszczeń galerii. Pozwala
ona na pokazanie kilku moich pomysłów
dużego formatu, płócien około 150 x 150 cm.
Tak więc będzie to efekt mojej rocznej pracy.
Tydzień przed wystawą będę podejmował
decyzję, które obrazy pokażę, a które nie.
A w jakich kolorach namalowałbyś swoją przyszłość?
Zostawiłbym białe płótno.
LINKkultura
Ci cholerni
cudzoziemcy
DOBRA KSIĄŻKA
Aleksandra Łojek-Magdziarz
Niektórzy imigranci są już bardziej brytyjscy
niż Brytyjczycy. W latach pięćdziesiątych
krążył dowcip, że kiedy zaproponowano
pewnemu przybyszowi z kontynentu naturalizację,
ten obruszył się żywo i zapytał:
„Teraz? Jak straciliśmy Indie?”.
Robert Winder, autor kultowej już książki
„Bloody Foreigners: The Story of Immigration
to Britain”, opisuje fale imigracyjne do
Wielkiej Brytanii i związane z tym zawirowania
historyczno-społeczne na przestrzeni
wieków. Twierdzi, że Brytyjczycy cierpią na
rodzaj swoistej amnezji, gdy mają przyznać
(a uczciwie powinni), że w ich żyłach płynie
dużo krwi cudzoziemskiej.
Wielka Brytania potrafi być jednocześnie
bardzo przyjazna, jak i wroga przybyszom
zza kanału. W 1914 roku lokalne brytyjskie
pismo gastronomiczne zalecało, by Brytyjczycy
nie zgadzali się na obsługę przez kelnerów
niemieckich i austriackich. Ale z kolei
wojenne bohaterstwo Polaków znajduje
poczesne miejsce w książkach brytyjskich,
chicken tikka masala stało się daniem narodowym,
a większość lekarzy to byli mieszkańcy
subkontynentu indyjskiego.
Winder zastanawia się nad tym, kim właściwe
jest Brytyjczyk. Najwyraźniej bowiem
uważa, podobnie jak śp. laburzystka Gwyneth
Dunwoody, że precyzyjne samookreślenie
się narodowościowe jest niemożliwe.
Dunwoody powiedziała kiedyś, że śmiać jej
się chce, kiedy ktoś mówi, że jest Anglikiem.
„Jak może tego dowieść?” – pytała. Wydaje
się, że i Winder był rozbawiony, kiedy przygotowywał
się do pisania tej książki – bo
Wielka Brytania imigracją stoi.
Robert Winder, Bloody Foreigners:
The Story of Immigration to Britain
(Cholerni cudzoziemcy: historia
imigracji do Wielkiej Brytanii),
Abacus 2007, cena £6.99

www.1stcontact.com
33933
1 in 3 Poles are due a
tax refund: Are you?
For Polish employees
Do you live and work in Northern Ireland?
Would you like to get an extra £850*?
Contact us now and check if you are due a refund.
> We offer a no refund no fee service
> Lowest Commissions
0808 168 0514
www.1stcontact.com/polishtax
polishtax@1stcontact.com
Our average tax refund is £850. Claims may vary.
> Claim online and save time
> Process your claim efficiently
PRZYJDŹ ZOBACZ SPRAWDŹ
Zapraszamy
do odwiedzenia
polskiej hurtowni
spożywczej
w Preston
Working Hours:
Monday - Friday 8 a.m. - 6 p.m.
Saturday - 8 a.m. - 2 p.m.
Polish Food Distribution
4-5 Eastham Street
Preston PR1 7JD
phone: 01772824509
mobile: 07515149715
www.ej-foods.com
e-mail: office@ej-foods.com
Sprowadzamy towar na indywidualne zamówienie

Piotr Miś,
dziennikarz, prawnik.
Wielbiciel historii,
pieniędzy oraz płci
przeciwnej. Z redakcją
związany od początku
powstania magazynu.
Obecnie mieszka w
rodzinnej Łodzi.
www.linkpolska.com
anim doszło do wersalskiego przyjęcia, trzeba było
ustalić, kto nań pojedzie. I tu leżał pies pogrzebany.
Bo gdzie trzech Polaków, tam pięć poglądów na sprawę
i każdy czuje się najstosowniejszy, aby w stroju galowym
tudzież ślicznym reprezentować nasz kraj podczas obrad.
W 1918 i 1919 roku zdarzyło się jednak coś absolutnie
wyjątkowego. Wydarzenie to zasługuje na odnotowanie
w annałach z użyciem złotej czcionki, nazywanie ulic,
szkół, przedszkoli, zakoli rzek, kurzych ferm i wszystkiego
co się da oraz na stawianie pomników. A przede
wszystkim na przymusowe wytatuowanie na poselskich,
rządowych oraz wszelkich władczych grzbietach. Doszło
bowiem do WIELKIEJ ZGODY NARODOWEJ. Po tym,
jak Józef Piłsudski powrócił z niewoli magdeburskiej,
by objąć ster rządów, udało mu się pogodzić wszystkie
opcje polityczne, aby grały w jednej orkiestrze dla dobra
Najjaśniejszej Rzeczypospolitej. Przede wszystkim porozumiał
się ze swym największym oponentem Romanem
Dmowskim, a trzeba przyznać, że chłopaki się kategorycznie
nie znosili. Oczywiście nie godzono się z komunistami,
słusznie dedukując, że to żadna opcja polityczna,
reprezentująca jakiś światopogląd. Ot, zwyczajny
bat na Polaków. Ostatecznie pojechali wspomniany
Roman Dmowski i Ignacy Paderewski oraz wielu zastępców,
ekonomistów, doradców, ekspertów, czyli, nie przymierzając,
iście dworska świta.
Na konferencji ścierały się dwa stanowiska. Przychylne
nam francuskie i amerykańskie oraz nieprzychylne angielskie.
Francuzi dążyli do jak najdalej idącego osłabienia
roli Niemiec, z którymi musieli się nieustannie
zmagać w ciągu ostatnich 70 lat. Anglicy – przeciwnie,
gardłowali za silnym krajem piwoszy, a co za tym
idzie, za osłabionym państwem amatorów ziemniaków,
czyli naszym. Na czele delegacji brytyjskiej stał premier
David Lloyd George. Na nieszczęście wielki miłośnik
Niemców i oponent nacji nadwiślańskiej. Poza
twardym rachunkiem politycznym oraz interesami własnego
kraju, gość nas zwyczajnie i z wzajemnością nie
cierpiał. Bardzo, zresztą, delikatnie mówiąc. To dzięki
jego wysiłkom, Gdańsk, zamiast rezydować wesoło
w granicach II RP, stał się komicznym tworem pod nazwą
Wolnego Miasta. Górny Śląsk musiał wykazać swą
polskość zbrojnie podczas trzech tamtejszych powstań,
bo jegomość ufał zapewnieniom nadreńskich piwoszy,
że Ślązacy są Niemcami. Wschodnią granicę natomiast
musieliśmy utrwalać dopiero w boju z Ukraińcami i później,
goniąc kota Leninowi, który zamierzał „po trupie
białej Polski” przejść ze swą armią na zachód. Trup jednak
okazał się nad wyraz żywotny i popędził bolszewika,
gdzie jego miejsce w efekcie Bitwy Warszawskiej. Należy
jednak podkreślić, że Wielka Brytania była wówczas naszym
sojusznikiem. Tyle że, co zrozumiałe, realizującym
własne interesy i swoje spojrzenie na sprawy międzynarodowe.
Na co współcześni Polacy powinni zwrócić
baczniejszą uwagę. Zamiast polegać uparcie i wyłącznie
LINKhistoria
Niepodległość na galowo
z
Eleganckie towarzystwo w modnych wdziankach, pałacowe wnętrza i urodziwe dzierlatki obsługujące
catering. W takiej aurze debatuje się, jak wiadomo, najlepiej. Dlatego konferencja pokojowa,
która ugruntowała niepodległość Polski i ułożyła ład na kontynencie po pierwszej wojnie światowej,
miała miejsce w podparyskim Wersalu. Z tego samego powodu, dla uczczenia tamtych czasów, 90
lat później organizowany jest bal prezydentów na Zamku Królewskim w Warszawie.
na przyjaciołach z UE i NATO kosztem samodzielnego
wysiłku.
Poza wszystkim jednak żaden z zachodnich polityków
nie chciał nadmiernie osłabiać naszego berlińskiego sąsiada.
W grę bowiem wchodziła niezmienna od lat, nieoceniona,
kochana i sprzedajna dama, czyli forsa tudzież
szmal. Wszyscy alianci handlowali stabilnością kontynentu
z racji ogromnych powiązań z gospodarką pokonanych
Niemiec. Co niespecjalnie zmieniło się do dzisiaj.
Kiedy Sarkozy i Merkel głaskali rosyjskiego niedźwiedzia
w osobach Miedwiediewa-Putina, niwecząc nadzieje
Gruzinów na odważne stanowisko Europy, za plecami
dało się słyszeć plusk ropy w „bałtyckiej rurze” i stukot
kolejowych kół wiozących francuskie szampany dla rosyjskich
oligarchów. Oczywiście i wówczas politycy mieli
pełne usta frazesów na temat europejskiego „dobra publicznego”
oraz „unikania zadrażnień z Niemcami” i ich
rewanżyzmu. Efektem czego była jeszcze większa wojna
światowa, której nie omieszkał wywołać Hitler za jedyne
20 lat.
A tymczasem przewlekłość i uciążliwość obrad wersalskich
zmuszała uczestników do rozrywek cokolwiek
nie dworskich. Nie kto inny, jak przedstawiciel
Zjednoczonego Królestwa Lloyd George, sprowadził do
Paryża swą wieloletnią kochankę Frances Stevenson.
Pod przykrywką osobistej sekretarki, co jasne. Radziła
sobie zresztą z ową funkcją świetnie. Znacznie usprawniając
swemu Lloydowi biurową stronę konferencji.
Brytyjska prasa od jakiegoś czasu rozpisuje tyrady na
temat relacji premiera z ową damą, akcentując oczywiście
wątek wielkiej skrywanej miłości, czułości i podobne
dyrdymały. Przemilczając zazwyczaj inne, przejściowe,
aczkolwiek nad wyraz liczne relacje premiera z przedstawicielkami
urodziwej płci. Wieczna panna Stevenson
pełniła natomiast funkcje nie tylko sekretarki, ale była
zawsze na podorędziu i w pogotowiu w roli nie jedynie
kancelaryjnej. Pod koniec życia, trzeba przyznać, po
śmierci żony, Lloyd zdobył się na wielkoduszność, poślubiając
mocno już wówczas leciwą oblubienicę. Podczas
obrad była jednak w kwiecie wieku, urody oraz talentów
biurowych.
Mimo wszystkich animozji, zawiłości dyplomatycznych
i trudności narodziła się w rezultacie Polska. Trwała w
tym kształcie zaledwie dwadzieścia lat. Przyszło z nią na
świat pokolenie Kolumbów. Swe przywiązanie do niepodległości
udowodniło na polach bitew powstania warszawskiego,
Monte Cassino, czy w bitwie o Anglię. Pokolenie,
które przygotowało Polskę na trudne czasy sowieckie i
pozwoliło przetrwać jej i nam wszystkim. Ludzie, z których
warto brać przykład.
Dzisiaj to my, w niepodległej Polsce, możemy w dziewięćdziesiątą
rocznicę tamtych wydarzeń zorganizować
uroczystość w pałacowej obwolucie. Przyjęcie na Zamku
Królewskim w Warszawie z udziałem prezydentów innych
niepodległych krain świata.
November 2008 | listopad 2008 | 27

P
P
P
P
P niezawodny i bezpieczny system PRZESYŁANIA PIENIĘDZY
PRZESYŁAJ NA KONTO PLN I GBP
SZYBKOŚĆ, OSZCZĘDNOŚĆ, WYGODA, CZAS
SPŁATY KREDYTU, OPŁATY ZA MIESZKANIE
NASI AGENCI
RACHUNKI i wiele innych
Spędź Święta
w domu
Naszą ofertę promową między Irlandią a Europą można
łączyć z atrakcyjną opcją podróży samochodem, co umożliwia
zabranie ze sobą dowolnej ilości bagażu. Dzięki temu, Twoja
podróż do domu na Święta może być szybsza i tańsza niż
kiedykolwiek wcześniej.
184 Lisburn Road, Belfast
(polskie biuro Baltica)
97 Cregagh Road, Belfast
(polski sklep Bon Appetite)
28 Upper Water Street, Newry
(polski sklep Polonia)
43 Darling Street, Enniskillen
(polski sklep Orzeł)
Market Square, Dungannon
(polski sklep Polonia)
www.easysend.pl
Tel.: 028 90 296 296
od
£5
Nowy sklep z polską żywnością w Belfaście
Newtownards Rd
Jak zwykle mamy najlepszy wybór
towarów w konkurencyjnych cenach.
Belfast /
Dublin -
Liverpool
Zarezerwuj bilety na prom
on-line już teraz!
Zapoznaj się z warunkami
sprzedaży biletów.
Albertbridge Rd
Ribble St
Connswater St
Connswater
Shopping Centre
Zapraszamy pod adres
366 Newtownards Rd, Belfast
(blisko Connswater Shopping Centre)
Dover -
Dunkerque
Belfast / Dublin > Liverpool > Dover > Dunkierka

Wariacje listopadowe
Maciej Przybycień,
dziennikarz, redaktor,
publicysta, absolwent
polonistyki krakowskiej
Akademii Pedagogicznej.
Współpracował z
telewizją BBC podczas
tworzenia programu
dokumentalnego dotyczącego
środowisk
polonijnych w Hull.
Fot. Marta Juez
www.linkpolska.com
„I ci, co zmarli lub co zginą z nami
Bracia kamraci z drogi pod chmurami
Spotka się nas na balu kupa luda
Ech, jak zadudni niebieska tancbuda”
Edward Stachura „Ballada dla Potęgowej”
– Wybieramy się dzisiaj gdzieś? – zapytał Sowa.
Paweł odłożył gitarę i zapatrzył się w ognisko. Niebieskie
płomienie leniwie lizały omszałe bele drzewa. Dym unosił
się prosto do nieba.
– Jeszcze nie wiem. Myślałem, że pójdę na Hendriksa, ale
byłem już kilka razy… – westchnął.
Zerwał się lekutki wietrzyk. Płomień zatańczył niczym
tancerka brzucha. Gwiazdy jak spłoszone zwierzęta z
przerażeniem uciekały ze wzburzonej tafli jeziora. Uspokoiły
się dopiero na nieboskłonie.
– Mam ochotę na jakiś super old school. Myślałem o
da Vincim… Słyszałem, że ma opowiadać dzisiaj o swoich
projektach – powiedział Paweł, dorzucając do ogniska solidną
szczapę. W niebo wzbił się wulkan iskier.
– E tam da Vinci, chodźmy na Ciechowskiego albo Nalepę
– rozochocił się Sowa. – Albo na Jamesa Browna… – przerwał,
żeby odpalić papierosa. – Niektóre z tych imprez
były naprawdę super – przekonywał. – Pamiętasz bibę u
Janis Joplin… – znacząco trącił Pawła łokciem. – Chodźmy
– nie dawał za wygraną. – Super było!
– Nie mam dzisiaj ochoty na głośną muzykę, myślałem raczej
o czymś spokojniejszym… Może jakiś Mozart albo Vivaldi
– powiedział Paweł i zapatrzył się w ogień.
Paweł umarł pierwszy, w 1993 roku. Przedawkował
LINKfelieton
heroinę. Byłem wtedy w pierwszej klasie liceum. Gówniarskie,
ułańskie zabawy zakończyły się tragedią. Nie
miał szczęścia i zapłacił za to najwyższą cenę. Był najlepszym
gitarzystą, jakiego znałem. Zawsze miał przy sobie
gitarę, był prawdziwym fascynatem tego instrumentu.
Gdy umarł, przyjaciele zorganizowali koncert ku jego pamięci.
Jednak w mieście dało się też słyszeć głosy, że to dobrze,
że się „przekręcił” – jednego ćpuna mniej. Na pogrzebie
był tłum ludzi; przyjaciele, koledzy, rodzina. Paweł był
bardzo blady, obok niego leżała gitara.
Sowa (Grzesiek) umarł prawie dziesięć lat później. Miał
słabe serce, które nie wytrzymało mocnej grypy. Zasłabł w
górach, na Przełęczy Magurskiej. Szedł właśnie do pracy
– opiekował się i zarządzał schroniskiem na Magurze Małastowskiej.
Sowa robił świetne tatuaże i sam był cały wytatuowany.
Podobno z tego powodu nie przyjęto go w miejskim
szpitalu. Ktoś stwierdził, że taki wytatuowany dziwak
pewnie jest naćpany. Wysłali go do domu. Sowa był
starszy, gdy umierał, Paweł odszedł, gdy miał dziewiętnaście
lat.
Przez chwilę milczeli. Grzesiek pociągnął solidnego łyka z
niebiańskiej puszki.
– To jak będzie? – zapytał.
Paweł nie mógł się zdecydować. Nie miał specjalnie ochoty
na kolejny koncert rockowy, słyszał już ich chyba z milion.
Jesień nastrajała go melancholijnie, wyciszał się wtedy,
wspominał. Jakiś czas temu zaczął rysować. Z drugiej
strony nie chciał sprawić zawodu Grześkowi. Wstał, przeciągnął
się, spojrzał na jezioro. Tafla wody niosła skądś
odgłosy imprezy. Przestało wiać i tysiące gwiazd znów rozpoczęły
przeglądanie się w granatowo-czarnej toni jeziora.
Wydawało się, że gdyby nie majestatyczne pasmo górskie
na drugim brzegu, woda i niebo połączyłyby się w bezkresną
całość. Paweł westchnął i prawie automatycznie przejął
skręconego przez Sowę jointa.
– Na coś jednak trzeba się będzie zdecydować – stwierdził
i spojrzał na Grześka. – Szkoda przesiedzieć taką pięknie
rozpoczynającą się noc przy ognisku.
– A może pójdziemy na Stonesów – Sowę wyraźnie nosiło.
– Są Stonesi, żartujesz – Paweł wyrwał się z zadumy.
– No wiesz, samolot, wypadek… – Grzesiek próbował zachować
poważny wyraz twarzy. Nie udało się, po chwili tarzał
się ze śmiechu. – No co ty, jaja sobie robię… – minęło
sporo czasu zanim się uspokoił.
Przez chwilę siedzieli i w milczeniu patrzyli w ogień. Co
kilka sekund przechylali puszki i zamierali znowu. Gdyby
nie ten minimalny ruch i ekwilibrystyczne pląsy ogni,
wyglądaliby jak namalowani.
– I feel good – zaryczał Sowa, brutalnie niszcząc panującą
wokół ciszę. – Chodźmy na Browna… – po raz kolejny zaproponował.
W jego głosie dało się wyczuć prośbę.
– Wiesz co, ja to chyba jednak pójdę na tego da Vinciego –
odpowiedział Paweł, wrzucając zgniecioną puszkę do niebiańskiego
kosza.
– Idę z tobą – bez zastanowienia odpowiedział Sowa. Od
dawna byli przecież najlepszymi kumplami.
Z oddali przyglądał im się mój dziadek. Uśmiechał się pod
nosem, gdy zapinał mankiety koszuli. On też wychodzi
wieczorem. Idzie posłuchać profesora Geremka. Ten wie
najlepiej, co się teraz dzieje w Polsce.
November 2008 | listopad 2008 | 29

LINKobok nas
Aleksandra
Łojek-Magdziarz,
– redaktor naczelna
magazynu „Link Polska”,
iranistka, socjolożka
i dziennikarka, pisze
m.in. dla „The Guardian”.
Okiem
Nie jest tak, że tylko nam wolno bezlitośnie kpić z
obcego
innych narodowości i je krytykować. Obcokrajowcy
mieszkający w Polsce postanowili przyjrzeć się
nam równie wnikliwie, jak my im. I uwaga - uży-
Założyciele bloga internetowego „Polandian” (www.
polandian.wordpress.com) bardzo okrutnie i szczerze
rozprawiają się z Polakami. Dlatego polski czytelnik musi
się uzbroić w cierpliwość, bo twórcy – grupa obcokrajowców
– analizują nas z bezwzględną wnikliwością wytrawnych
badaczy obcych kultur.
Między innymi Polandianie omawiają i w niektórych
przypadkach dekonstruują mity, jakie obowiązują wśród
przyjezdnych. Zgromadzono ich na stronie wiele: mit o
urodzie Polek (zrelatywizowany – są bardzo zadbane i kobiece
w sposób troszkę staroświecki, ale przez to bardzo
atrakcyjny dla płci przeciwnej), o tym, że polscy kierowcy
umieją jeździć (obalony), że Polacy dużo piją (obalony,
najwięcej na świecie piją Australijczycy, Polacy nawet nie
mieszczą się w pierwszej dziesiątce) czy, że w Polsce jest
zawsze zimno (obalony, wreszcie wyjaśniono obcojęzycznym
czytelnikom, że Polskę cechuje klimat umiarkowany
wają sarkazmu.
Aleksandra Łojek-Magdziarz
z akcentem kontynentalnym – czyli gorące lata i mroźne
zimy, coś, czego nas, Polaków, uczono w szkole) i bardzo
biednie (już nie tak bardzo). Zdementowano także wyraźnie
plotkę, że Polacy jedzą łabędzie, jak utrzymywały
przez jakiś czas niektóre brytyjskie tabloidy.
Kobiecość Polek
Czas surferów... w Krakowie. Fot. Maciek Pelc
„Polki bardziej dbają o siebie niż Francuzki, są szczupłe
i mają piękne ciała” – wylicza Severin, 28-letni Francuz,
który trzeci rok mieszka w Krakowie. Twierdzi, że zawsze
i wszędzie jest w stanie rozpoznać Polkę po lekko wystających
kościach policzkowych.
Polandianie uważają, że stereotyp pięknej Polki wziął
się z filmów szpiegowskich produkowanych na Zachodzie,
w których zawsze obok głównego bohatera występowały
kuszące reprezentantki krajów wschodnioeuropejskich,
30 | listopad 2008 | November 2008 www.linkpolska.com

mówiące ze specyficznym akcentem. Niebezpieczne, dzikie,
sprytne i ponętne. I tak w chłopięcych głowach powstało
skojarzenie: piękno plus egzotyczny akcent równa
się kobieta z krajów postkomunistycznych (i komunistycznych).
Chłopcy dorośli, ale asocjacja pozostała.
Hasan, brytyjski Pakistańczyk mieszkający w Londynie,
powiedział kiedyś ze zdumieniem, że Polkom nie
zdarza się wyjść po zakupy w dresie i bez makijażu. Co
się gremialnie panom podoba. Ale Polandian dziwi, że w
tym morzu subtelnie ślicznych kobiet przeciętny rodak
zapytany o to, jaką Polkę uważa za kwintesencję piękna,
odpowiada, że Dodę.
Polak, auto i rondo
Zaprzyjaźniony Austriak, który mieszkał w Polsce przez
rok, wjeżdżając na kolejne rondo w Krakowie, powiedział
w zadumie: „Mam wrażenie, że polscy budowniczy dróg
mają zasadę: hej, pokomplikujmy trochę sprawy!”.
Polandian, jak pisze jeden z twórców, szczególnie martwi
znak drogowy z napisem: „Uwaga wypadki!”, na którym
widać uderzaną przez samochód postać. Skwitowali
go pytaniem: „Czy naprawdę potrzebujecie wskazówek
przypominających, że nie powinno się wjeżdżać w ludzi?”.
„Polacy jeżdzą w sposób szalony” – mówi Severin – „myślę,
że wynika to z faktu, że teraz produkuje się mocniejsze
auta i więcej ludzi je kupuje, więc pojawił się element
popisywania się”.
Kiedyś byłam świadkiem awantury drogowej – jeden
pan zajechał drugiemu drogę, doszło do ostrej wymiany
bardzo obraźliwych słów, a skończyło się... opluciem jednej
z zaangażowanych stron. Pech chciał, że w samochodzie
ze mną był zgorszony obcokrajowiec. Z przerażeniem
myślałam, że to szkaradne zachowanie mogło mieć miejsce
tylko u nas, ale parę lat później identyczną scenę zobaczyłam
w Teksasie. Z tym, że miałam dodatkową świadomość,
iż mogło skończyć się na strzelaninie.
Emily z Montany, USA, łagodzi: „Nie sądzę, by Polacy
gorzej jeździli od innych nacji. Kierowcy wszędzie bywają
niegrzeczni, ja nie widzę żadnej różnicy między Amerykanami
a Polakami w tej kwestii”.
Upojenie administracyjne urzędnika
Niestety polscy urzędnicy wciąż cierpią na przypadłość
zwaną upojeniem administracyjnym, o którym pisał kiedyś
Dostojewski, czyli chwilowe poczucie władzy zawieszające
wszelkie zasady savoir-vivre’u. Polandianie jednak
uważają, że nie jest to celowa niegrzeczność, choć stanowi
szok kulturowy, ponieważ, słowami jednego z nich:
„sytuacje, w których Polacy są nieuprzejmi i te, w których
są uprzejmi nie korespondują z oczekiwaniami przeciętnego
przybysza z Zachodu”. „Co ciekawe, poza urzędami
ci sami ludzie mogą być wyjątkowo uprzejmi i serdeczni.
Zapraszają do domu. Goszczą, gotują” – zauważa Severin.
„Czasami maniery niektórych urzędników są porażające”
– mówi Emily, która przechodzi teraz drogę przez mękę,
czyli usiłuje załatwić wizę rezydencką – „zupełnie im nie
zależy na petentach”.
Kiedy Austriakowi ukradziono wszystkie felgi z auta
(w dniu, kiedy miał wyjechać do Wiednia na służbowe spotkanie),
zadzownił na policję i został natychmiast oskarżony
o to, że sam sobie je ukradł, by odzyskać ubezpieczenie.
„To jest o tyle dziwne, że ci ludzie dostają pensję, to nie
jest praca charytatywna. Być może to kwestia stresu czy
biurokracji” – rozważa Severin – „brakuje im też inicjatywy.
Mówią stanowczo i niemiło: «Nie ma. Nie da się…»”.
www.linkpolska.com
Polandianie podnoszą teorię, że dla Polaków niegrzeczność
bywa rodzajem sztuki, która nas śmieszy i powołują
się na fakt, że w polskich klasycznych komediach zawsze
pojawia się element bardzo zabawnej impertynencji. I
fakt. Nic mnie tak nie bawi, jak „Czego?” rzucane przez
panie barmanki w filmach z lat osiemdziesiątych.
Spokojnie spontaniczni
Nie wiadomo natomiast, gdzie uplasować naszą emocjonalność.
Nie reagujemy jak Włosi, ale nie jesteśmy też
tak zamknięci w sobie jak Skandynawowie (jeśli wolno
generalizować na podstawie stereotypów). Nie można nas
zaklasyfikować ani do społeczeństw ciepłych ani zimnych
(podział taki wprowadza socjolog, prof. Piotr Sztompka z
UJ).
Severin tłumaczył kiedyś grupie izraelskiej, która zabierała
się właśnie do głośnego śpiewu na ulicy w czasie
spaceru z Rynku Głównego do hotelu w Krakowie, że Polacy
nie lubią tego typu zachowań. Nie z powodu rzekomego
antysemityzmu, lecz z racji innej spontaniczności.
Nasza słowiańska dusza szaleje albo w czterech ścianach,
albo wśród znajomych. „Ludzie w Polsce są spontaniczni
w sposób bardziej kontrolowany, są bardziej wstrzemięźliwi
w reakcjach niż przedstawiciele «cieplejszych» kultur”
– uważa.
Przeżywamy emocje bardzo mocno, ale raczej w środku.
Anglicy nazywają to „bottling up”. Syn pewnej Polki
popełnił samobójstwo. Zaprzyjaźniona z nią Iranka długo
nie mogła zaakceptować tego, w jaki sposób matka przeżywała
tragiczne odejście. Bo nie rozpaczała, tylko zacięła
się w sobie i ciężko pracowała. „Przecież powinna sobie
poorać twarz paznokciami, płakać i rwać włosy z głowy” –
powiedziała wstrząśnięta Iranka.
Bieda?
Przyjeżdżający do Polski oczekują szarości i komunistcznej
achitektury, a także biedy. Spotkane w pubie londyńskim
Brytyjki tłumaczyły, że sterotyp ten wynika z
faktu, iż filmy o Polsce wyświetlane w telewizji zawsze
pokazują przygarbione staruszeczki w chustach i konia z
wozem. Tymczasem ostatni raz widziałam konia z wozem
pod Zakopanem i cała jadąca autem rodzina przykleiła w
fascynacji i zachwycie nosy do okien.
„W porównaniu z Francją Polska jest biedna, to prawda,
ale kiedy się tu wybierałem, miałem przed oczami obraz
bardziej dramatyczny – że ludzie mało jedzą, nie mają
pieniędzy na przyjemności, są zgrzebnie ubrani, nie ma
mody. A widzę kolory, światła, dobrze ubranych ludzi” –
opowiada Severin – „nie można, moim zdaniem, umrzeć
w Polsce z głodu, a we Francji można, jedzenie jest dużo
droższe”.
„W Stanach wszystko zależy od miejsca. Bywa bardzo
biednie i bogato. Kiedy jechałam do Polski, wiedziałam,
czego się spodziewać i nie byłam niczym zaskoczona. Nie
uważam, by była szczególnie biednym krajem” – mówi
Emily.
Zostać?
Czy mogliby zostać w Polsce? „Ja musiałem tu przyjechać.
Zakochałem się w Krakowie. Wezwał mnie” – powiedział
Severin. „Zostać? Dlaczego nie?” – mówi z uśmiechem
w głosie Emily.
Polandianie przecież zostali. Mimo naszych absurdów.
LINKobok nas
November 2008 | listopad 2008 | 31

POLSKA „KOLEJ” RZECZY
Polscy naukowcy w istotny sposób przyczynili
się do rozwoju gospodarczego Peru.
Wystarczy wspomnieć o kilku z nich, m.in.
inż. Edwardzie Habichu (protoplaście pierwszej
politechniki w Ameryce Łacińskiej), prof.
Władysławie Folkierskim (dziekanie Wydziału
Matematyki Narodowego Uniwersytetu św.
Marka w Limie), Celestynie Kalinowskim
(inicjatorze utworzenia największego peruwiańskiego
parku narodowego – Manú),
Elżbiecie Dzikowskiej i Tonym Haliku (duży
udział w odkryciu Vilcabamby – ostatniej
stolicy Inków). Od lat największym uznaniem
cieszy się jednak Ernest Malinowski
– bohater narodowy Peru (projektant i budowniczy
kolei andyjskiej, najwyżej położonej
na świecie normalnotorowej linii kolejowej),
który własną piersią bronił zaprojektowanych
przez siebie murów portu Callao
przed inwazją Hiszpanów. W historii tego
andyjskiego kraju zapisali się także studenci
krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej,
którzy w maju 1981 roku odkryli najgłębszy
kanion na świecie, kanion rzeki Colca.

LINKturystyka
Tropem Inków
tekst: Tomek Kurkowski
zdjęcia: Aneta Patriak-Kurkowska
Czarna strefa
Peru nie daje się ująć w proste schematy.
Z jednej strony od lat dzierży zaszczytne
miano południowoamerykańskiego tygrysa
gospodarczego, choć gołym okiem tego nie
widać. Z drugiej strony w szalonym tempie
rośnie czarna strefa, kwitnie nielegalny
handel kokainą i przemyt gazu ziemnego z
Boliwii. Nie brakuje też ludzi ubogich, żebraków,
którzy stoją na ulicach, licząc na
ofiarność wrzaskliwych turystów. Zwykle dotyczy
to jednak ludzi starszych, którym brakuje
sił, żeby dorobić coś „na boku”. Młodsze
pokolenie nie ma z tym problemu - praca „na
lewo” to ich żywioł. Dla nich poziom bezrobocia,
który według oficjalnych statystyk sięga
blisko 60 proc., to czysta iluzja. Zresztą każdy
Peruwiańczyk to wie. Pracują tu wszyscy,
nawet małe dzieci. Szacunek do pracy
wyssali z mlekiem matki, już w kulturze
inkaskiej praca była najwyższą wartością.
Może właśnie dlatego imają się niemal każdego
zajęcia i wciąż żywy pozostaje zawód
pucybuta. Natkniemy się na nich na ulicach
Limy, Arequipy i Cuzco. Są wszędzie.
Opatuleni szmatami po sam czubek głowy,
jakby skrywali przed nami prawdę o sobie.
Niewielu z nich płaci podatki, nie ma tu
takiego zwyczaju. Władze dają temu ciche
przyzwolenie – wolą zajmować się napychaniem
własnych kieszeni. Bo peruwiańska
ryba psuje się od głowy. W listopadzie 2000
roku w aferze skandalu (zarzut korupcji) z
urzędem prezydenta pożegnał się syn japońskich
emigrantów Alberto Fujimori. Do dziś
nie ustają echa tamtej sprawy.
Budowlana prowizorka
Architektura Peru ma różne oblicza. W
białym mieście Kordylierów, Arequipie, panuje
prawdziwie kolonialny porządek. W
Peru nie jest rajem na ziemi, choć Machu Picchu uchodzi
za jeden z cudów świata. To kraj ujmująco pięknej przyrody,
gdzie nikt nie uskarża się na swój ciężki los. Wszyscy cieszą
się z tego, co mają. Na co dzień potomkowie Inków swoje
nadzieje pokładają w Paca Mamie (Matce Ziemi). Ta bywa
jednak kapryśna i regularnie raczy ich zimnym prądem
Humboldta, El Nino i licznymi trzęsieniami ziemi.
centrum miasta połyskuje świeżością fasada
zabytkowego klasztoru św. Katarzyny
(miasto znajduje się na liście dziedzictwa
kulturowego UNESCO). Dużo gorsze wrażenie
sprawia stołeczna Lima. Chaos komunikacyjny,
wszechobecny zapach uryny i
zalewająca ulice materia ludzka tworzą dość
przygnębiający obraz. Miasto stworzone w
XVI wieku przez słynnego Francisca Pizarra
uchodzi za siedlisko wszelkiej maści przestępców.
Ci żerują na naiwności turystów,
którzy po zmroku wypuszczają się w miasto.
Po zachodzie słońca nawet plac centralny,
Plaza de Armas, przestaje być bezpieczny.
Inaczej jest na prowincji. Tutaj życie toczy
się wolniej. Nie ma realnych zagrożeń, choć
łatwo zgubić się w gęstej pajęczynie uliczek.
Stale zmienia się też topografia tych miejsc,
na zgliszczach starych zabudowań wyrastają
nowe konstrukcje. Wielkie połacie terenu
ciągle zyskują nowych właścicieli, bez sygnatury
notariusza, bez armii urzędników,
całej masy pieczątek i opłat skarbowych.
Własność nabywa się przez zasiedlenie. Tu
nikt nikogo nie pyta o zgodę. Dlatego slumsy
pęcznieją w oczach. Obrastają miasta
jak drożdżowe ciasto, w którego wnętrzu
kryje się społeczny zakalec – analfabetyzm
i patologie. Pejzaż tych miejsc tworzą rzędy
ponurych glinianych domków z wypalanej
cegły. Po ulicach wałęsają się dziesiątki wygłodniałych
i wychudłych psów. Tak dzieje
się na przedmieściach Limy, tak też jest i
w Puno. Zresztą Puno łudząco przypomina
brazylijskie Rio de Janeiro – leży w dolinie
otoczone wzgórzami, a z wysokości szczytów
na miasto spogląda olbrzymia figura
Chrystusa. Obowiązują proste zasady. Im
wyższa partia, tym niższy status zasiedlającego.
Dlatego biedota wyrusza wysoko w
góry. Stamtąd łatwiej dojrzeć przepaść, jaka
dzieli ich od bogaczy z dołu. Wielu z nich
nigdy nie uda się pokonać tego dystansu.
Utkną tu na lata, czasem na całe życie...
Uparcie wić będą swoje rodzinne gniazdko,
którego nigdy nie ukończą – to już prawie
lokalna tradycja. Zabraknie im środków albo
zapału. Zamieszkają bez okien i elewacji.
Z dachów pokracznie wystawać będą druty
zbrojeniowe w nadziei na kolejne piętro.
Prowizorka i tymczasowość, oto peruwiańska
rzeczywistość.
Wyspy szczęścia
Wczesnym porankiem nad brzegiem jeziora
Titicaca delikatna bryza przynosi
orzeźwienie. Ciemnoniebieskie lustro wody
kryje przed nami pewien sekret. W jego
otchłaniach Jacques-Yves Cousteau odkrył
gigantyczną żabę, której waga może przekraczać
nawet 2 kilogramy. Titicaca (najwyżej
położone jezioro na świecie) leży na
terytorium Peru (w 60 proc.) i Boliwii (w 40
proc.). Złośliwi Peruwiańczycy wymyślili nawet
dowcip, który przypisuje Boliwijczykom
posiadanie tej drugiej, gorszej części jeziora,
tzw. „caca” (po polsku „kaka”), co rodzi
jednoznaczne skojarzenia. Jezioro to święte
miejsce dla mieszkańców wysp Uros. Miejsce
magiczne, troszkę nierealne dla nas – szczurów
lądowych. Santa Maria, Huaca Huacani
zawieszone są, jak mawiają tubylcy, między
„wodą a niebem” – dwie spośród archipelagu
przeszło 40 wysepek w całości wykonanych z
totory. Trzciny porastającej okoliczne wody.
Średnio co dwa tygodnie mieszkańcy Uros
układają jej kolejną warstwę, by zapewnić
sobie przetrwanie. Stąpanie po niej to dość
osobliwe uczucie, które może budzić lekki
niepokój, ale ten szybko ginie w szczerych
uśmiechach gospodarzy. Znają oni demokratyczny
porządek, mają nawet swojego
prezydenta, który zarządza swoim ludem
sprawiedliwie, choć nie znosi sprzeciwu. Z
przejęciem tłumaczy, po co pija na co dzień
www.linkpolska.com November 2008 | listopad 2008 | 33

Średnio co dwa tygodnie mieszkańcy wysp Uros dokładają kolejną
warstwę trzciny, by zapewnić sobie stabilny grunt pod nogami
krew padlinożernego kondora (głęboka wiara
w jej lecznicze działanie) i jak radzi sobie
z buntownikami (odcina się skrawek wyspy,
na której zamieszkuje buntownik). Pęka też
z dumy na myśl o ostatnim sukcesie miejscowych
kobiet, które nie miały sobie równych
w rozgrywkach siatkarskich. Wizyta nie
kończy się na zdawkowej wymianie grzeczności.
Mieszkańcy Uros mają w zanadrzu
coś specjalnego i polskich turystów żegnają
uroczystym „Sto lat” w naszym ojczystym
języku.
Uliczny galimatias
Przez peruwiańskie pustkowia, stromymi
zboczami Andów wije się jedna z najdłuższych
dróg świata – słynna Panamericana.
Autostrada Panamerykańska spinająca ze
sobą obie Ameryki. Na tych wysokościach
trudno obejść się bez koki – bogata w kalorie,
święta roślina Inków przynosi poczucie
ulgi. W międzyczasie ulicami peruwiańskich
miast suną najmniejsze taksówki świata –
koreańskie daewoo tico. Ich żółte maski połyskują
na tle podstarzałych minibusików
z Dalekiego Wschodu i darowanych przez
rząd amerykański autobusów szkolnych,
pamiętających czasy prezydenta Nixona.
Tłok na ulicach i nieznośny nawyk trąbienia
miejscowych kierowców daje się wszystkim
we znaki. Głosy giną w kakofonii klaksonów.
Prawo dżungli to chyba najlepsze określenie
panujących tu zasad.
Galapagos dla ubogich
W pobliżu Paracas, kilka kilometrów w
głąb Pacyfiku, z dala od oczu ciekawskich,
swoje pióra na słońcu suszą kormorany i
flamingi chilijskie. To Islas Ballestas zwane
„wyspami Galapagos dla ubogich”. Na
brzegach prężą swoje krągłości pingwiny
Humboldta i lwy morskie. Tylko kondory
budzą jeszcze ich czujność. Z godną pozazdroszczenia
regularnością dostarczają narodowego
produktu eksportowego – guano.
Bogate w azot guano idealnie wtapia się w
miejscowy krajobraz, niosąc po okolicy specyficzny
nieprzyjemny zapach, wyczuwalny
34 | listopad 2008 | November 2008
W miejscowości Arequipa większość mieszkańców zajmuje się produkcją i sprzedażą
wyrobów z wełny alpaki
nawet w zagrodach farmerów, gdzie swobodnie
wypasają się udomowione lamy, alpaki
i wikunie. W zacienionych domostwach
swoją kryjówkę znalazły też cui, tutejsze
świnki morskie, które w smaku przypominają
królika. W oddali na schodkowatych
terasach uprawnych dojrzewają rzędy szparagów
(największy producent na świecie) i
karczochów (trzecie miejsce na świecie). Nie
brakuje też lokalnych odmian ziemniaków i
kukurydzy. Z tej drugiej pędzi się miejscowy
rarytas, chichę, której zakwas powstaje w
ustach bezzębnych mieszkanek Peru. Oprócz
chichy można załapać się też na lokalną zagryzkę,
uwędzoną skórkę z kurczaka. Lepiej
ich nie spożywać przed lotem awionetką nad
płaskowyżem Nazca. Dopiero z wysokości
można dojrzeć tajemnicze linie (tzw. geoglify,
m.in.: 40-metrowego pająka, kondora
o przekroju 120 metrów, olbrzymią małpę
z zakręconym ogonem), którym Erich von
Däniken przypisuje pozaziemskie pochodzenie.
Szwajcarski pisarz twierdzi, że mogą
być one rodzajem znaków nawigacyjnych
dla statków kosmicznych.
Tajemnica
zaginionego miasta
Konduktor pociągu, który wąskimi torami
ociężale wspina się w kierunku Machu
Picchu, zachowuje nieprzyzwoicie kamienną
twarz. Nie daje poznać po sobie, że trasa
przejazdu odbywa się w nadzwyczajnej
scenerii. Machu Picchu, zaginione miasto
Inków, leży w bliskim sąsiedztwie amazońskiej
dżungli. Wciśnięte w granitowe zbocza,
pomiędzy dwiema górami Machu i Wayna
Picchu (Stara i Młoda Góra). Troszkę wbrew
siłom natury. Jego początków należy szukać
w XV wieku. Prawdopodobnie tutaj rezydowały
dziewice słońca, które niosły rozkosz
głównemu Ince, podczas jego licznych podróży
po kraju. Machu Picchu uchowało się tylko
dlatego, że skutecznie ukryło swe wdzięki
przed hiszpańską konkwistą. Jakimś cudem
oparło się też chciwym vaqueros (złodziejom
grobowców). Dopiero na początku XX wieku
padło łupem amerykańskiego uczonego
Hirama Binghama, który przywłaszczył
sobie część jego bogactwa. Kto wie, czy dzisiejszą
formą odwetu (jak na ironię właścicielami
linii kolejowej na Machu Picchu
nie są Peruwiańczycy a Chilijczycy) nie są
skandalicznie wysokie ceny biletów – koszt
w obie strony dla jednej osoby to 80 dolarów.
Widok ze szczytu Machu Picchu wart jest
jednak każdych pieniędzy.
VADEMECUM
PODRÓŻNIKA
PRZELOT – 13-godzinny przelot liniami KLM
z Amsterdamu do Limy i z powrotem to koszt średnio
3,5 – 4 tys. złotych na osobę. Do tego dochodzi
lokalny podatek lotniczy, płatny przy wyjeździe
– 45 dolarów od osoby.
NOCLEGI – Cena za pokój 2-osobowy w 3-gwiazdkowym
hotelu w centrum peruwiańskich miast wynosi
średnio 70 dolarów (1 dolar to równowartość
3 soli peruwiańskich), na prowincji ceny są relatywnie
niższe, w zależności od otoczenia i standardu.
JEDZENIE – Kuchnia peruwiańska obfituje w potrawy
mięsne (szczególnie z kurczaka, lamy i świnki
morskiej), które w zasadzie dostępne są tylko dla
turystów (Peruwiańczyków nie stać na taki wydatek)
i owoce morza (krewetki, ostrygi w sosie sauvignon).
Popularne jest sawiche – wykonane z białej
surowej ryby, z dodatkiem soku z limonki. W menu
śniadaniowym króluje jajecznica i cała masa owoców
(pomarańcze, ananasy, mango, papaje, arbuzy).
Ze względu na duże wysokości nie zaleca się
jednak jadać zbyt często i zbyt obficie.
WIZY I SZCZEPIENIA – Obywatele polscy udający
się do Peru w celach turystycznych (pobyt do
90 dni) oraz podróżujący tranzytem są zwolnieni z
obowiązku wizowego, szczepienia też nie są obowiązkowe,
ale zaleca się zaszczepić na żółtaczkę i
żółtą febrę (zwłaszcza, jeśli planujemy odbyć wyprawę
w głąb Amazonii).
Czy wiesz, że...?
Peru to największy producent kokainy – zaspokaja 35
proc. światowego zapotrzebowania na ten narkotyk.
Autostrada Panamerykańska biegnie od kręgu polarnego
na Alasce do miasta Ushuaia w Argentynie na
długości przeszło 25 tysięcy kilometrów.
Większość mieszkańców wysp Uros (80 proc.) posiada
tę samą grupę krwi. Legenda głosi, że posiadają
oni tzw. czarną krew zawierającą dwa razy więcej czerwonych
krwinek niż zwykle, co pozwala im przetrwać
mroźne noce.
Cena naturalnego swetra z alpaki (bez domieszek)
może sięgać nawet 500 – 600 dolarów.
W wielu peruwiańskich miastach istnieje problem z
wymianą funtów brytyjskich, kantory nastawione są
przede wszystkim na dolary i euro.
Zaskakujące są pojemności tutejszych butelek cocacoli,
np. 1,75 albo 2,25 litra.
www.linkpolska.com

Sport w służbie bogów
„Zawsze chciałem być gwiazdą. Odkryłem sumo, więc pojechałem do
Tokio. To był mój prywatny American Dream” – wyznaje Musashimaru,
emerytowany sumotori rodem z Hawajów. W zakamarkach jego 238-kilogramowego
ciała kryje się dusza małego chłopca. Nie przestał marzyć o
potędze sumo. Tymczasem sport ten dostał poważnej zadyszki, widać już
nawet pierwsze oznaki choroby.
Szczypta tradycji
Musashimaru nie boi się ostrych słów. W sumo osiągnął wszystko
– był Yokozuną, gladiatorem z ponad tysiącem zwycięskich walk
na koncie. Dziś jako emeryt szkoli pokolenie swoich następców. Wie,
że coraz mniej mieszkańców Kraju Kwitnącej Wiśni garnie się do
sumo. „Większości brakuje dziś odwagi do walki” – kwituje. Sumo,
które do niedawna było w Japonii sportem numer jeden, stacza się
po równi pochyłej. Przegrywa w starciu z baseballem i piłką nożną.
„Przychodzi teraz mniej widzów. Ale dbamy o jak najlepszą obsługę”
– tłumaczy jeden z organizatorów turniejów. Bo sumo to coś więcej
niż sport – to narodowe dziedzictwo, religijny obrządek pełen rytuałów
zaczerpniętych z wierzeń shinto. To prastara japońska tradycja,
która sięga VIII wieku n.e. Trenerzy trzymają krótko swoich wychowanków.
Pozostają wierni prostej filozofii, która zakłada, że litość
osłabia, jest zniewagą, usprawiedliwieniem słabości, dowodem, że
nie trenuje się dostatecznie mocno. Może dlatego w beya (sali treningowej)
słychać tylko dwa słowa: arigato (czyli „dziękuję”) i hai (czyli
„tak”). Zawodnicy bez mrugnięcia okiem obijają swe głowy bambusowym
kijem – tak od wieków buduje się wytrzymałość
„Mongoł Asashoryu, w
dosłownym tłumaczeniu
«Błękitny Smok Poranka»,
po walce potrafi
naubliżać sędziemu
i wytargać swojego rywala
za włosy”
www.linkpolska.com
Zdeptane świętości
Sumo powoli schodzi do podziemia.
Nigdy wcześniej tak nisko
nie upadł etos prawdziwego
sumotori (zawodnika sumo).
„Dzisiaj młodzi na zewnątrz noszą
nawet farbowane włosy. Nie interesuje
ich szacunek. Nie wiedzą
już, co to hierarchia i jak należy
Tomek Kurkowski
LINKsport
się kłaniać” – mówi Tokonaka, fryzjer, który od 27 lat strzyże zawodników
sumo. Nawet starsi sumotori depczą dotychczasowe świętości.
Mongoł Asashoryu, w dosłownym tłumaczeniu „Błękitny Smok
Poranka”, po walce potrafi naubliżać sędziemu i wytargać swojego
rywala za włosy. Dla Japończyków to świętokradztwo i zniewaga. To
jak dla muzułmanina wejście w butach do meczetu z talerzem wieprzowiny.
Asashoryu nie przebiera w słowach: „Japończykom zbyt
dobrze się dziś powodzi, brakuje im serca”. Sumo brakuje odpowiedniej
promocji w mediach, zwłaszcza, że na igrzyskach olimpijskich
sumo pozostaje wciąż wielkim nieobecnym. Nie ma wyspecjalizowanych
agencji, które mogłyby zająć się kompleksową sprzedażą biletów.
Choćby na te główne imprezy sezonu – 6 turniejów Basho odbywających
się w każdym nieparzystym miesiącu w roku – zawsze w
niedzielę.
Alfabet sumotori
Sumo przypomina nieco zapasy, choć różnice widać gołym okiem.
W zasadzie jego reguły są dziecinnie proste. Walka odbywa się na
dohyo – okrągłym podium o wysokości 34 – 60 centymetrów, pokrytym
mieszaniną glinki i piachu. Wielkość areny wyznaczają wiązki słomy
ryżowej, które tworzą okrąg o średnicy 4,55 metra. Zwycięża ten
rikishi (inne określenie sumotori), który skutecznie wypchnie swojego
przeciwnika poza wspomniany okrąg lub doprowadzi do tego, by rywal
dotknął dohyo inną częścią ciała niż stopa. Sama walka zwykle trwa
kilka sekund. Wszystko zależy od zastosowanej techniki – Japoński
Związek Sumo (Nihon Sumo Kyokai) doliczył się 82 zwycięskich
chwytów. Najpopularniejszą techniką jest yorikiri, które polega na
silnym uchwycie jedwabnego pasa przeciwnika zwanego mawashi
(to jedyna rzecz, która okrywa ciało rikishi) i wypchnięciu go poza
dohyo. Wszelkie nieprawidłowości podczas walki wychwytuje sędzia
ringowy. To on stoi na straży sztywnych reguł sumo. Bez wahania
dyskwalifikuje sumotori za niedozwolone zagrania: próbę duszenia
zawodnika, uderzania go pięścią, ciągnięcia za włosy bądź kopania
w tułów. Zabrania też chwytów za pionową część mawashi, które
misternie oplata miejsca intymne zawodników. Mawashi łudząco
przypominają damskie stringi, tyle że są od nich dużo masywniejsze
i trwalsze. No i, rzecz jasna, nie budzą tyle emocji.
Bogaty rytuał sumo
Dohyo (kolisty ring) to wciąż święte miejsce
dla rikishi. Nim wejdą na dohyo, zgodnie z
tradycją shinto, rzucają przed siebie garść
soli i wykonują gest oczyszczenia. W ten
sposób odpędzają złe moce i oczyszczają
arenę walki, prosząc bogów o ochronę
przed ranami. Chwilę przedtem odbywa się
nie mniej ceremonialne tzw. dohyo iri, czyli
wejście na dohyo, będące rodzajem przysięgi
honorowej składanej bogom. Przed samą
walką zawodnicy stają po obu stronach
ringu i wykonują shiko (rytualne deptanie
złych mocy, zwykle poprzez unoszenie do
góry mawashi). Płuczą też usta specjalną
wodą, zwaną chikara mizu – „wodą siły”, dla
oczyszczenia. Przeciwnicy wycierają usta i
górną część ciała papierem. Potem wszyscy
klaszczą w dłonie, dzięki czemu zwracają na
siebie uwagę bóstw i unoszą do góry ramiona
– to dowód, że nie są uzbrojeni. Na okrzyk
sędziego pochylają się, opierają pięści na
specjalnie namalowanych liniach i spoglądają
sobie w oczy (pozycja shikiri). Zaczyna się
wojna psychologiczna.

KANCELARIA PRAWNA MSM
USŁUGI PRAWNE DOSTĘPNE W JĘZYKU POLSKIM
Pierwsza konsultacja prawna za darmo
POMOC PRAWNA W NASTĘPUJĄCYCH
DZIEDZINACH PRAWA
Prawo cywilne
Prawo rodzinne
Prawo karne
Prawa człowieka
Prawo pracy
Sprzedaż, kupno domów
oraz umowy dotyczące kredytów hipotecznych
BEZPŁATNA LINIA: 0800 7836490
24-GODZINNA USŁUGA - ADWOKAT NA WEZWANIE
W PRZYPADKU ZATRZYMANIA PRZEZ POLICJĘ
Nasze biura znajdują się na terenie:
Belfastu, Lisburn oraz Omagh
Kontakt: Judyta Steliga, tel.: 028 9032 1409
POLSKIE DELI
Nowo otwarty polski sklep w Belfaście!
Szeroki wybór produktów różnych firm
Atrakcyjne ceny!
- chleb za jedyne £0,89
- wędliny od £1
- nabiał
- soki
- słodycze
- i wiele innych artykułów spożywczych
- gazety
- odżywki dla sportowców
Ponadto oferujemy
przelewy pieniężne od £5!
ZAJRZYJ DO NAS! ZAWSZE ŚWIEŻA KAWA
I MIŁA OBSŁUGA GWARANTOWANA!
SPOTKAJMY SIĘ W
CAFÈ POLSKA
CAFÉ POLSKA
W naszej kawiarni możesz
Adres:
120 Lisburn Road
Belfast BT9 6AH
Godziny otwarcia:
pon. - ndz. 9:00 - 22:00
Kancelaria Prawna
Reavey & Company
Solicitors
oferuje swoje usługi prawne
w języku polskim
Więcej informacji znajdziesz na Naszej
stronie internetowej:
www.reavey-ni.com/polish
Oferujemy usługi tłumacza.
Polaków niemówiacych po angielsku prosimy o wysłanie
e-maila na info@reavey-ni.com, Polaków władających
językiem angielskim w stopniu komunikatywnym
prosimy o telefon pod numer:
a zjeść na ciepło m.in.:
- polskie pierogi
- zupy
a wypić polską kawę
a zjeść świeże kanapki i polskie ciasto!
a skorzystać z Internetu – jedyne £1.50/godzina i dzwonić
do Polski przez Skype za darmo!
•tel.: 028 90 860335 (Newtownabbey)
•tel.: 028 93 355535 (Carrickfergus)
Chcesz wiedzieć więcej?
Przyjdź do nas lub skontaktuj się
z Mariuszem (informacje w języku polskim)
Tel.: 02890681913
E-mail: toto100@wp.pl

O (za)duchu praw
Światem rządzi nie tylko fizyka, ale i inne prawa. Prawa te
opisują jawną bezczelność świata materialnego i głupotę
człowieka oraz zdejmują z niego odpowiedzialność za swoje
czyny. To bardzo miła świadomość.
Czy zauważyli Państwo, że kiedy dumni z siebie, po długich kalkukacjach,
wybierzemy jedną z kilku kolejek do automatu z biletami,
z pewnością wszystkie inne kolejki będą, od tej pory, posuwać się
znacznie szybciej? Kiedy przyjdziemy o czasie na autobus, ten nie
przyjedzie wcale lub się spóźni (rzecz szczególnie aktualna w Londynie
– nie tylko autobus spóźni się dramatycznie, ale pojawi się w
towarzystwie stada sobie podobnych o tym samym numerze)? Nie
jest to nasza wina. Za ten stan rzeczy można obwinić rozmaite prawa
rządzące tym światem.
Ponad 50 lat temu amerykański inżynier Murphy, jak podają źródła,
który testował opracowane przez siebie urządzenie mierzące
przyspieszenie konstrukcji używanej przy testach wytrzymałości
aut, po nieudanej próbie zrzucił winę na swojego asystenta. Powiedział
wtedy: „Jeśli jest jakiś sposób, by ten facet coś zepsuł, to on go
odkryje”. Albo, jak mówią inne źródła: „Jeśli istnieją dwa sposoby
wykonania pracy i jeden z nich kończy się klęską, ktoś wybierze właśnie
ten”. To pierwsze prawo Murphy’ego.
Los urzędnika
Siadasz przed komputerem. Włączasz. Piszesz ważny tekst do
„Linka”, bo jesteś jego dziennikarzem. Wisi ci nad głową termin
ostateczny, szefowa i drążą cię od wewnątrz wyrzuty sumienia. Wtedy
cała twoja praca zostaje cudownym sposobem skasowana, choć
nie robiłeś nic w tym kierunku. Nie rozlałeś kawy, nie przycisnąłeś
niczego niewłaściwego. Dlaczego? Bo prawo Belindy mówi, że:
„Prawdopodobieństwo awarii komputera jest wprost proporcjonalne
do ważności dokumentu, nad którym pracujesz”. Oczywiście. Ale ty
tego nie wiesz. Łudzisz się, że odzyskasz dokument, więc resetujesz
komputer, starasz się, wariujesz, osiągasz szczyty intelektualne jak
na nie-informatyka, szukając rozwiązań, sprawdzasz wirusy. Tymczasem
„Dla komputera nie ma rzeczy niemożliwych z wyjątkiej tej,
której od niego wymagamy” oraz „Masz zawsze o jeden wirus więcej
niż sądzisz”. W rozpaczy wołasz fachowca, który „nadciąga melancholijnie”
po dwóch tygodniach, jak pisał J. Fedorowicz. I wtedy
komputer zmartwychwstaje, bo jedno z praw Murphy’ego mówi, że:
„Zepsute urządzenie zaczyna działać znakomicie, kiedy pojawia się
mechanik”.
Los korporacyjny
Pan Zbigniew dostaje wspaniałą pracę, zgodną ze swoimi umiejętnościami
i wykształceniem. Jest wybitnym tłumaczem. Tłumaczy
pięknie, wszechstronnie, z natchnieniem (poza dokumentami
prawniczymi, których z natchnieniem tłumaczyć się nie da, o czym
Zbigniew wie, naturalnie, bo jest wybitny). Szef biura tłumaczeń to
docenia. W uznaniu promuje Zbigniewa i Zbigniew staje się szefem
tłumaczy. Nadzoruje jakość przekładu, więc sam nie musi tłumaczyć,
jeno szlifować, co napisali inni, więc Zbigniew może rozwinąć skrzydła
i jest szczęśliwy. I nadchodzi katastrofa. Po pół roku wniebowzięty
szef awansuje Zbigniewa na kierownika działu, odpowiedzialnego
za zarządzanie personelem. Zbigniew dostaje zespół tłumaczy, sekretarzy
redakcji, korektę do zarządzania. I okazuje się, że Zbigniew
jest aspołecznym, zlęknionym psychopatą, który nie umie współpracować
z ludźmi. Zbigniew zatem nie awansuje dalej, bo jest kiepskim
szefem – zostanie do końca swojego życia albo firmy na tym stanowisku.
Bo zasada Petera głosi, że: „W hierarchii każdy awansuje aż do
osiągnięcia swojego stopnia niekompetencji”.
www.linkpolska.com
Aleksandra Łojek-Magdziarz
Los studenta
LINKcafé
Życie studenckie, a zwłaszcza czas egzaminów, również doczekały
się podobnych regulacji. Kiedy lat temu sto zdawałam egzamin z
łaciny, którą uwielbiałam, nie nauczyłam się jedynie liczebników, bo
uznałam, że ich stopień skomplikowania mnie intelektualnie przerasta.
I oczywiście na egzaminie pierwsze pytanie, jakie padło, dotyczyło
liczebników, zgodnie z prawem egzaminu Preschera: „Jeśli nie
znasz odpowiedzi, to ktoś zada ci pytanie”. Gdy student zapragnie
zgłębić jakąś kwestię i postanowi pójść do najbliższej biblioteki akademickiej
po dzieło naukowe, z pewnością to, czego szuka, w niej
się nie znajdzie, jak głosi aksjomat bibliotek Hansena. Pisząc esej,
przypomni sobie wspaniały cytat, który piękną klamrą zamknąłby
całość... ale nie będzie mógł sobie przypomnieć jego pochodzenia, ponieważ:
„Najwartościowszy jest cytat, którego źródła nie potrafisz
ustalić” (prawo poszukiwań prawnych Dragana). Zatem nie będzie
mógł z niego skorzystać.
Los komisji (np. śledczych)
Ilustracja: Sam Brown / www.explodingdog.com
Wydawać by się mogło, ze komisje mają na celu wyjaśnienie pewnych
zagmatwanych, niejasnych spraw. Oczywiście Polakowi trudno
w to uwierzyć i słusznie, bo nic bardziej mylącego. Komentarz Kennedy’ego
do funkcjonowania komisji mówi, że: „Najprostszy problem
stanie się nierozwiązalny, jeśli tylko poświęci mu się dostatecznie
wiele spotkań dyskusyjnych”, a komentarz Kirby’ego, że: „Komisja
to jedyna znana forma życia o dwunastu żołądkach, za to bez mózgu”.
Wynika to być może z faktu, jaki opisuje paradoks Abilene’a:
„W grupie ludzie są skłonni akceptować działania, które każdy z nich
oddzielnie uznałby za idiotyczne”. Nic więc dziwnego, że wyniki działań
rozmaitych komisji, o których do niedawna pisały gazety, nie są
nikomu znane.
Po zapoznaniu się z prawami, regułami i paradoksami można z
lekkim sercem nie przejmować się już niczym, bo wszystko rozgrywa
się zawsze poza nami. Tym bardziej, że, jak głosi komentarz Turnera:
„Wszystko jest sensowne, dopóki nie zaczniesz się nad tym
zastanawiać”.
Twierdzenie Sullivana: „Sztuczna inteligencja nie ma
szans z naturalną głupotą”.
Prawo dynamiki telefonów Gillette’a: „Telefon, na który
czekałeś, dzwoni w minutę po twoim wyjściu z biura”.
Reguła zegara wewnętrznego: „Żadnego dokumentu
nie można przestudiować dokładnie po godzinie 16:40
w piątek”.

LINKcafé
Helena Kubajczyk
jest absolwentką
Akademii Sztuk
Pięknych w Poznaniu.
Wielbicielka sztuki
wszelakiej, również
kulinarnej. Obecnie
mieszka w Poznaniu.
Składniki:
85 g miękkiego masła na ciasto
1 żółtko
¼ łyżeczki soli
165 g mąki
4 - 5 łyżek zimnej wody
100 g masła na karmel
185 g cukru
10 jabłek (około)
TARTA TATIN
COŚ NA POCIESZENIE DLA TYCH ŹLE ZNOSZĄCYCH CHŁÓD JESIENI
Powinny być ciasno upchane.
Następnie z pozostałego cukru i
masła robimy karmel. Smażymy
w garnku, najlepiej o grubym
dnie. Chodzi o to, by cukier smażył
się równomiernie na całej powierzchni.
Ważne przy robieniu
karmelu jest to, aby zapobiec jego
spaleniu się. Gdy karmel się rozgrzewa,
ciemnieje. Powinien być
złoto-brązowy.
Wrzący karmel wylewamy błyskawicznie
do formy, w miarę równomiernie
rozprowadzając po powierzchni.
Na wierzch układamy
ponownie jabłka, jak uprzednio.
Schłodzone ciasto rozwałkowujemy
na kształt koła nieco większego
od formy. Przykrywamy jabłka
ciastem, ciasno upychając brzegi.
Fot. H. Kubajczyk
Kiedy za oknem pada, a w perspektywie weekendu jedynym rozwiązaniem jest siedzenie w domu,
polecam miło spędzić czas na pichceniu czegoś szybkiego, smacznego i naprawdę słodkiego
- tarty jabłkowej - tarty Tatin.
Ciasto na tartę zagniatamy,
mieszając na stolnicy bądź blacie
masło, mąkę, żółtko, sól, wodę.
Wygodniej będzie najpierw masło
z mąką posiekać nożem, po czym
wraz z resztą składników porządnie
wyrabiamy ciasto, by wszystko
połączyło się w gładką masę.
Kulę ciasta lekko spłaszczamy i w
folii spożywczej schładzamy przez
pół godziny w lodówce. Jabłka należy
obrać i po przecięciu na pół
wydrążyć z gniazd nasiennych.
Niezbędna w przygotowaniu będzie
forma na tarty, płaska okrągła
i ceramiczna. Obrane i wydrążone
połówki jabłek wkładamy do
formy na ciasto (przeciętymi stronami
do góry), by upewnić się,
czy jest ich wystarczająca ilość.
HEY w Londynie
16.11.2008
King’s Cross Scala
(275 Pentonville Road, London N1 9NL)
Godz. 18:30
Bilety
Przedsprzedaż: £17.00
on-line: www.ticketweb.co.uk
38 | listopad Koncert 2008 | November zespołu 2008 HEY w Londynie pod patronatem
Pieczemy około godziny w temperaturze
180 stopni Celsjusza.
Ciasto powinno się zrumienić.
Po upieczeniu ciasto wykładamy
na talerz do góry nogami tak,
by jabłka znalazły się na wierzchu.
Serwowane na gorąco z bitą
śmietaną bądź lodami i np.
wiśniową, własnoręcznie robioną,
konfiturą powali niejedną
teściową.
WAŻNE: Przy wyborze jabłek radzę
kierować się tym, by były
twarde, wtedy po upieczeniu zachowają
nadal swój kształt, i raczej
mało słodkie, by wraz z karmelem
nas nie przesłodziło.
Wygraj wejściówkę na koncert!
Odwiedź www.linkpolska.com

Firma POLSMAK
Unit 33 Jamestown Business Park
Jamestown Road
Dublin 11
Tel.: 018341147
Fax: 018341043
Najw iększa w Dublinie oferta polskich produktów
Atrakcyjne ceny * Bezpłatny transport na terenie całej Irlandii
Miła i fachowa obsługa klienta
Sklep Polsmak
27 Capel Str.
Dublin 1
Zapraszamy rownież do naszego
sklepu w centrum miasta, zapewniamy
szeroki i tani asortyment produktów,
jak i miłą obsługę
*atrakcyjne ceny
*największy wybór produktów
*świeże dostawy 3 razy w tygodniu
Unit A Canalside John Gilbert Way Trafford Park Manchester M17 1AH
tel./fax: 0 161 877 57 21; mobile.: 077 835 33 065, 077 835 33 050; e-mail: agafood@gmail.com

sklepy
POLONIA
zapraszają swoich klientów do udziału w konkursie świątecznym!
Do wygrania sprzęt AGD!
Adresy sklepów:
Newry: 28 Water Street
Dungannon: Market Square
Jeśli miałeś wypadek w Irlandii Płn.,
Anglii lub Szkocji - nie z Twojej winy
BuCar Spark Service
PRZYGOTOWANIE DO MOT – HAMULCE, ZAWIESZENIE, ELEKTRYKA
MECHANICZNE I ELEKTRYCZNE USUWANIE USTEREK
KOMPUTEROWA DIAGNOSTYKA – WYŁĄCZANIE LAMPEK SERWISOWYCH
MONTAŻ - ALARMÓW, BLOKAD ELEKTRONICZNYCH, CENTRALNYCH ZAMKÓW
NAPRAWY NADWOZIA - MALOWANIE, BLACHARSTWO
SAMOCHÓD ZASTĘPCZY NA CZAS NAPRAWY *
SPRZEDAŻ I SKUP SAMOCHODÓW
AUTOHOLOWANIE, LAWETA
Tel.: 07871441062, 07783029590, 07598938025
pon.-pt.: 9 – 17 sob.: 10 – 15
Jedyny POLSKI warsztat w Twojej okolicy !
Bann Street, Unit 3, BT62 3BG, Portadown
*
*
*
Ponadto zapewniamy:
najtańszą na rynku usługę przekazu pieniędzy
na konta w Polsce, dzięki współpracy z firmą Easy Send
miłą i fachową obsługę, korzystne ceny
częste dostawy świeżych produktów
Sklepy Polonia to jedyne polskie sklepy
na terenie Newry i Dungannon!
przesyłki
IRLANDIA PÓŁNOCNA – POLSKA - IRLANDIA PÓŁNOCNA
Oferujemy przesyłki paczek, przeprowadzki, przewóz
towarów, przewóz zwierząt, przewóz samochodów na
lawecie, możliwość negocjacji cen, możliwość
wynajęcia całego samochodu.
Kompleksowa obsługa od drzwi do drzwi.
CENISZ SWÓJ CZAS?
Angielski 4 razy szybciej!
PRZYJDŹ DO NAS Metoda Metoda Callana Callana
• SZYBKIE EFEKTY
• GWARANCJA
SUKCESU
• MAŁE GRUPY (DO 10
OSÓB)
• LEKCJE PRÓBNE
• BRAK ZADAŃ
DOMOWYCH
SZKOŁA JĘZYKA ANGIELSKIEGO
“EFECT”
LINK
POLSKA
NORTHERN
IRELAND
EXPRESS
07894477548
07922227434
WWW.EFECT.CO.UK
email:info@efect.co.uk
tel: 07521988954
Ravenhill Business Park
Ravenhill Road, Belfast
Zamieść reklamę!
Aneta Patriak
Tel.: +44 7787588140
E-mail: aneta@linkpolska.com

PRZESYŁKI
Przesyłki
Polska-Irlandia Północna-
-Szkocja-Anglia i z powrotem
Przeprowadzki
Transport samochodów
Zakupy w Polsce, tanio
PACK-MAN
tel.:
lub
07840478134
07873145750
oferujemy:
bardzo atrakcyjne ceny
ubezpieczone przesyłki
kompleksową obsługę
From DOOR TO DOOR
obsługę klientów
indywidualnych
usługę
„zamów kuriera on-line”
Regularny transport przesyłek
Polska-Irlandia Północna-Polska
www.islandexpress.eu
IslandExpress s.c.
tel.kom. +48 515 280 526 tel.kom. +48 515 280 527 tel. +48 76 856 50 54
Language Consulting Service LCS
Profesjonalne t³umaczenia i doradztwo jêzykowe w zakresie:
4Opieki
medycznej 4Policji 4S¹du
4Urzêdu
Skarbowego
4Zasi³ków 4Kancelarii Prawnych 4Wype³nianie
dokumentów
Wspó³pracujemy ze zwi¹zkami zawodowymi, ksiêgowymi,
a tak¿e z najlepszymi kancelariami prawnymi, notariuszami:
PATTERSON TAYLOR & Co.
JOHN G.H. WILSON & Co.
Doradzamy, jak postêpowaæ w ró¿nych sytuacjach, pomagamy w wype³nianiu
formularzy, zapewniamy asystê profesjonalnych t³umaczy w spotkaniach
czy trudnych sytuacjach, tak¿e w terenie.
Nauczanie jêzyka angielskiego:
4Lekcje indywidualne/grupowe 4Oferty
dla firm
4Specjalne kursy dla pracowników
Kursy dla dzieci i m³odzie¿y przygotowuj¹ce do egzaminów brytyjskich GCSE, FCE,
CAE, CPE. Przyjdź do nas, jeśli Twoje dziecko ma problemy z przygotowaniem
do egzaminów!
Telefon kontaktowy
czynny 24 godziny na dobê:
075 140 717 48
077 845 99 378
e-mail:
aalcs@yahoo.com
TATUAŻ ARTYSTYCZNY!
Stuprocentowy profesjonalizm
gwarantowany 17-letnim
doświadczeniem. Oferuję
szeroki wybór wzorów oraz
realizację własnych projektów.
Poprawki tatuaży i wykonywanie
portretów na skórze.
Atrakcyjne ceny!
Robert, tel.: 07842670086,
Belfast i okolice
TRANSPORT
Irlandia Północna
i Republika Irlandii
POLSKA
Samochody, motory, quady, sprzęt budowlany i rolniczy,
przesyłki kurierskie i inne nietypowe rzeczy
Tel.: 07599706767
07599706766
ogłoszenia społeczne
POSZUKIWANI:
Sylwia Konarska
Wiek w momencie
zaginięcia: 40 lat
Wiek aktualny: 40 lat
Ostatnie miejsce pobytu:
Londyn, Wielka Brytania
Data zaginięcia: 30 marca 2008
Wzrost: 170 cm
Znaki szczególne: blizna na szyi po operacji
wycięcia tarczycy
Zaginiona często się przeprowadzała. W Londynie
przebywała z przyjacielem, miała ostatnio
poważny wypadek samochodowy. Po raz ostatni
kontaktowała się z mamą pod koniec marca. Od
ostatniego telefonu rodzina nie ma z nią kontaktu.
Pani Izabela może potrzebować pomocy.
Kontakt: ITAKA - Centrum Poszukiwań Ludzi
Zaginionych, tel.: 0801247070, 226547070
lub z polską policją. Więcej: www.zaginieni.pl.
KLUB DLA DZIECI I MŁODZIEŻY KAMELEON
Zapraszamy na zajęcia w każdy
poniedziałek od 18:15 – 20:00
Dwie grupy wiekowe
Juniorzy 5 – 10 lat / Seniorzy 11 – 18 lat
New Mossley Prezbiterian Church
2 Ballycraigy Way, Newtownabbey BT36 5XH
Tel.: 075 16 15 19 62
E-mail: polski.klub@yahoo.co.uk
Bodybuilding4you_Ogloszenie_Link_Irlandia_63x41 copy.pdf 13/06/2008 Poszukujemy 20:12:17wolontariuszy
z L’Derry i okolic chcących
poszerzyć swoją wiedzę oraz zdobyć nowe
doświadczenie. Jeżeli dysponujesz wolnym czasem
i chcesz zaangażować się w praktyczne działanie,
zgłoś się do nas!
Oferujemy:
wolontariat w grupie lokalnej, udział w socjalno-kulturalnych
projektach, współpracę w międzynarodowym
gronie
Oczekujemy:
regularnego uczestnictwa w spotkaniach grupy, komunikatywnej
znajomości j. angielskiego, wiek powyżej 18 lat
Harlandic Male Voice Choir
Singers welcome
Practice Thursday 19.45
St George’s Church Hall High Street Belfast
www.harlandicmvchoir.org.uk
E: harlandicmvchoir@hotmail.co.uk
Contact Stephen Cupples tel: 9048 7265
Poszukujemy
wolontariuszy
Jesteśmy polską organizacją działającą na rzecz
mniejszości polskiej w Irlandii Północnej (L’Derry). Naszym
celem są działania służące wsparciu i integracji
Polaków z kulturą i obyczajowością Irlandii Północnej
oraz pomoc w uzyskaniu dostępu do potrzebnych informacji
i organizacji.
Zainteresowanych prosimy o kontakt:
Ewa, derry.pl@googlemail.com
Samarytanie
Czujesz się źle? Jesteś nieszczęśliwy? Samotny?
Masz myśli samobójcze? Zadzwoń,
porozmawiaj z nami. Jeśli przechodzisz ciężkie
chwile, nie zamykaj się w sobie. Jesteśmy
dla Ciebie, gdy się czymś martwisz, czujesz
się zdenerwowany albo smutny, gdy po prostu
potrzebujesz z kimś porozmawiać.
Zawsze czekamy na Ciebie.
Dzwoń całodobowo: 08457 909090
Napisz e-mail: jo@samaritans.org
Napisz list: Chris, P.O. Box 9090, Stirling FK 2SA
Telefon odbierze osoba anglojęzyczna, ale
rozpoznawszy język przekieruje Cię do polskojęzycznego
woluntariusza lub ten po chwili
oddzwoni do Ciebie.
Samarytanie to organizacja oferująca emocjonalne
wsparcie w trudnych chwilach.
Nie osądzamy, zapewniamy dyskrecję.
!

Polska tel. komórkowy
Niemcy tel. stacjonarny
Słowacja tel. stacjonarny
Irlandia tel. stacjonarny
Infolinia: 087 0041 3897
Dzwoń do domu
7p/min - 087 1412 3897
2p/min - 084 4831 3897
3p/min - 084 4988 3897
3p/min - 084 4988 3897
do Polski
z tel. stacjonarnego
www.auracall.com/link To proste… Spróbuj teraz!
Po prostu wybierz
084 4831 3897
następnie wybierz numer docelowy
2 p/min
już od
T&C’s: Ask bill payer’s permission. All prices are per minute & include VAT. Calls billed per minute. Charges apply from the moment of connection. Calls made to mobiles may cost more. Minimum call charge 5p by BT.
Cost of calls from non BT operators & mobiles may vary. Check with your operator. This service is provided by Auracall Ltd. Agents required, please call 084 4545 3788.
POLSKA OBSLUGA KLIENTA WIARYGODNY SERWIS - 7 LATA NA RYNKU
Z komórki wybierz:
��� ���� ���� �
& 1 po £5 kredytu T-Talk. Nastêpnie wybierz
numer docelowy i #. Poczekaj na po³¹czenie.
10% 10%
EXTRA
Do 27% extra kredytu ZA DARMO jeśli do³adujesz konto przez INTERNET
����������������������� Polska Infolinia: 0208 497 9287
������� �� ������
*T&Cs: Ask bill payer’s permission. Calls charged per minute. Charges apply from the moment of connection. Calls to the 020 number cost mobile standard rate to a landline or may be used as part of bundled minutes. Connection fee
varies between 1.5p & 15p Text AUTOOFF to 81616 (std SMS rate) to stop auto-top-up when credit is low. This service is provided by Auracall Ltd. Agents required, please call 084 4545 3788.

Fotokasty - krótkie formy multimedialne łączące reportaż fotograficzny i dźwiękowy
Fotokasty dostępne na: