Amerykańskie Improwizowane Pasy Startowe

More documents

Recommendations

Info

Lotnictwoktóry następnie ubijali pneumatycznymi zagęszczarkami.Naprawę wieńczył montażnowych paneli. Cały cykl remontu uszkodzeniapasa bombą 500-funtową zajmowałzespołowi naprawczemu średnio 40 mini tyle trwało przywrócenie lotnisku zdolnościoperacyjnej.Jak już wspomniano, panele podczaswojny znane były pod nazwą Marston Mat.Wiele osób używających tej nazwy uważało,że pochodzi ona od nazwiska wynalazcy lubteż, że jest to wynalazek brytyjski, a panelenazywane są od miejsca ich produkcjitj. miejscowości Marston Moore w Anglii.Prawda była inna i wiązała się z miejscembudowy pierwszego lotniska z ostateczniedopracowanych paneli stalowych. Lotniskopowstało w okolicy niewielkiej stacjikolejowej linii Seaboard Coast Line Railwayw pobliżu Fort Bragg na polach pomiędzysłynną trasą US Route 1 a niewielkąmiejscowością Marston. W listopadzie1941 r., jeszcze przed przystąpieniem USAdo wojny, dokonano podczas manewrówpierwszego próbnego ułożenia mobilnego,improwizowanego pasa startowego zdolnegodo obsługiwania ciężkich bombowcówlotnictwa USA. W trakcie 11 dni, podczasktórych zdobywano pierwsze doświadczeniaoraz wypracowywano praktyczne procedury,powstał eksperymentalny pas startowyo długości 3000 stóp (ok. 1000 m) i szerokości150 stóp (ok. 50 m). Lotnisko funkcjonowałokilka miesięcy, a następnie panele,które w międzyczasie ochrzczono MarstonMat, zostały zdemontowane i wywiezionedo magazynów wojskowych. Ocena dokonanaprzez dowódcę lotnictwa USA gen.H.H. „Chapa” Arnolda była jednoznaczna.Po zapoznaniu się z rezultatami pracy żołnierzyKorpusu Inżynieryjnego stwierdził,że jest to największy wynalazek lotniczyroku 1941. Warto wspomnieć, że w późniejszymokresie zdecydowanie przyspieszonoczas budowy improwizowanych pasówstartowych. Rekord wynosił 72 godziny odmomentu rozpoczęcia prac ziemnych dopierwszego startu samolotu.W 1941 r. ruszyła produkcja paneli MarstonMat w dwóch zakładach produkcyjnych,które dostarczyły ok. 4 000 000 stópkwadratowych (370 000 m 2 ), rok późniejprodukcją zajmowało się już 29 zakładów,a w 1944 r. amerykańscy producenci wyprodukowalii wysłali za oceany 180 000 000stóp kwadratowych (16 500 000 m 2 ) o wadze477 000 t. Taka ilość paneli wystarczała naułożenie 240 pasów startowych o wymiarach5000 stóp (ok. 1700 m) na 150 stóp (ok.50 m). Do końca wojny całkowita produkcjawyniosła ponad 2 000 000 t. Proces produkcyjnyskładał się z pięciu etapów. Najpierwwalcowano lub tłoczono poszczególne seg-Rysunek poglądowy rozkładania mat HessianPozostałość improwizowanego pasa startowego wewschodniej Polsce33
Amerykańskie improwizowane pasy startowe w czasie II wojny światowejPanele Marston Mat wykorzystywane do utwardzenia drogi we wschodniej PolscePanel Marston Mat – eksponat w Muzeum Spraw Wojskowych w Krakowie [Fot. www.mswojsk.com]menty w arkuszu blachy. Potem wycinanoszczeliny i haki w krawędziach, a następniewytłaczano otwory, wyginano haki o 90 st.w stosunku do płaszczyzny blachy i na zakończeniepanel był czyszczony i zabezpieczanyantykorozyjnie.Produkcja paneli Marston Mat rozwijałasię w oczekiwanym przez wojsko tempie.Teraz kolejną ważną sprawą było dostarczenieich w miejsce planowanej budowylotniska. Potężna amerykańska 8. Armia Powietrznastacjonująca w Anglii korzystałaz betonowych pasów startowych. Amerykaniemieli dość czasu na przygotowanie bazwedług swoich standardów jeszcze przedprzybyciem dywizjonów bombowych i myśliwskich.Sytuacja wyglądała inaczej naterenach wroga, które zostały opanowaneprzez wojska lądowe i nie było czasu nabudowę klasycznej infrastruktury. I tak otonależało setki tysięcy ton stali przekształconejw panele Marston Mat dostarczyć dopołudniowej Europy, do Rosji (w ramachumowy Lend Lease) oraz na wyspy Pacyfiku.Do transportu używano najczęściejmasowo budowanych w Stanach Zjednoczonychstatków typu Liberty. Bardzo ważnestało się opracowanie pakowania paneliMarston Mat w taki sposób, aby optymalniezapełnić ładownie statku, a równocześniezapewnić łatwy załadunek, rozładunek oraztransport i układanie w terenie. Konstrukcjapaneli pozwalała na wkładanie jednegow drugi. W ten sposób wiązano w paczki 5paneli, a z kolei 6 takich paczek (30 paneli)stanowiło zestaw podstawowy. Pozwalałoto, aby na pasie startowym o standardowejszerokości 150 stóp ułożyć z jednego zestawudwa poprzeczne rzędy. Układanie panelibyło podobne do układania cegieł podczasprac murarskich. Panele z sąsiednich rzędówbyły przesunięte względem siebie o pół długości.Z zestawu można było ułożyć bez problemówdwa rzędy pasa startowego, któryskładał się z 29 pełnych paneli oraz 2 połówek(jeden rząd składał z 15 pełnych paneli,drugi zaś z 14 pełnych paneli i 2 połówek nakońcach). Zestaw 30 paneli miał wymiary 10stóp długości (3,05 m), 38 cali szerokości(40 cm) i wysokość 28 cali (ok. 71 cm). Paneleprzeznaczone do budowy standardowegopasa zajmowały objętość około 1200 m 3przy wadze 1986 t, co pozwalało umieścićcały ładunek na najniższym pokładzie statku– największej ładowni nr 3 znajdującejsię w jego środkowej części. Wpływało tokorzystnie na balastowanie jednostki. Zajmującok. 65% objętości ładowni, panelestanowiły ok. 21% przydatnemu wojsku ładunku„liberciaka”.Panele Marston Mat były szeroko używanena różnych teatrach wojennych, naktórych operowała USAAF oraz jednostkisprzymierzone. Pierwsze lotniska polowez tymczasowymi pasami startowymi wykonanymiz paneli Marston Mat pojawiły sięw Afryce Północnej w listopadzie 1942 r.wraz z amerykańskimi dywizjonami. Poprzeniesieniu działań wojennych w 1943 r.na teren kontynentalnej Europy budowa improwizowanychlotnisk ruszyła pełną parą,m.in. w rejonie miejscowości Foggia, gdziepowstał cały węzeł takich lotnisk. AlianckieDywizjony Bombowe ze zrzutami dla ArmiiKrajowej i Powstania Warszawskiego startowaływłaśnie z rejonu Foggi. Nieznanailość paneli trafiła w ramach umowy LendLease w ręce Armii Czerwonej. Być możezwiązane to było z planami budowy lotniskdla ciężkich bombowców B-17 FlyingFortress i B-24 Liberator na terenie Rosji.Samoloty te miały wykonywać loty wahadłowez Włoch bądź Anglii. Nawierzchnięz Marston Mat można dostrzec na zdjęciachz lotniska w Połtawie, które obsługiwałosamoloty USAAF. Pewne jest, że część dostawwraz z lotnictwem radzieckim dotarłarównież na tereny Polski. Kolejnym teatremwojennym, gdzie masowo stosowano MarstonMat, był Daleki Wschód. W miarę przesuwaniasię armii amerykańskiej i zdobywaniakolejnych wysp na Pacyfiku pojawiałasię konieczność budowy lotnisk w trudnym,często podmokłym terenie. Pierwsze lotniskaz improwizowanym pasami startowymi zbudowanow 1942 r. na wyspie Guadalcanal.W kolejnych latach wojny pojawiały się onewszędzie tam, gdzie dotarła armia amerykańska.Pod koniec wojny czyniono próbyz panelami wykonanymi ze stopów aluminium,co pozwalało na zasadnicze zmniejszeniewagi ułatwiające zarówno transport,jak i układanie paneli w terenie. Korpus Inżynieryjnyzajął się również opracowaniemsposobu zmechanizowanej rozbiórki improwizowanychpasów startowych w celu odzyskaniai ponownego wykorzystania paneli.Skonstruowano 14-tonowy pojazd zdolny dodemontażu i regeneracji 250 paneli na godzinę.Zdjęte panele prostowano, czyszczonochemicznie oraz pokrywano nową powłokąlakierniczą i znowu pakowano w standardowepaczki.Należy wspomnieć, że w trakcie wojny,choć w ograniczonym zakresie, stosowanotakże inne metody utwardzania pasów34
Page 1 and 2: Dominik KościelnyAmerykańskieimpr
Page 3: Amerykańskie improwizowane pasy st

Amerykańskie Improwizowane Pasy Startowe

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?