Amerykańskie Improwizowane Pasy Startowe

Lotnictwo
Segmenty paneli Marston Mat
Ziemne bądź trawiaste polowe lotniska
z czasów I wojny światowej zostały zamienione
na solidne betonowe pasy startowe
stałych baz lotniczych lub starannie przygotowane
i pielęgnowane lotniska trawiaste.
Odpowiedni dobór roślin, których korzenie
wzmacniały podłoże oraz pochłaniały część
wilgoci, pozwalał na starty i lądowania samolotów
myśliwskich. Taki system lotniskowy
był skuteczny w czasie pokoju, kiedy
jednostki lotnicze stacjonowały w bazach na
własnym terytorium, kłopoty zaczynały się
w momencie, gdy wymagana była ewakuacja
na lotniska polowe lub należało przebazować
własne samoloty w pobliże frontu.
To, co było możliwe w przypadku niektórych
lżejszych samolotów myśliwskich, stawało
się nierealne w przypadku dywizjonów
bombowych. Pierwsi z problemem zetknęli
się Anglicy w trakcie kampanii francuskiej,
kiedy ich dywizjony myśliwskie przebazowane
do Francji musiały korzystać z lotnisk
polowych. Co prawda w trakcie relatywnie
krótkotrwałych zmagań w warunkach dobrej,
bezdeszczowej pogody nie zetknięto
się z sytuacją uniemożliwiającą prowadzenie
operacji lotniczych ze względu na stan
lotniska, ale sztabowcy zwrócili już wtedy
uwagę na taką możliwość. Postanowiono
podjąć działania mające temu zaradzić,
tym bardziej, że zauważono konieczność
szybkiej budowy licznych lotnisk w Anglii.
Inwazja stawała się realnym zagrożeniem,
a lotnictwo wyrastało na jedną z sił mogącą
jej zapobiec. Zaczęto więc wdrażać pewne
rozwiązanie, które stanowiła solidna, ciężka,
stalowa siatka zwinięta w wielotonowe
kręgi. Rozłożona na trawiastym, miękkim,
pasie startowym znakomicie go wzmacniała,
umożliwiając starty i lądowania także
w trakcie obfitych opadów. Niestety szybko
okazało się, że o ile rozkładanie siatki
w trakcie ćwiczeń na lotnisku polowym
na własnym terytorium było niełatwe, ale
możliwe do wykonania, to ułożenie siatki na
pasie w warunkach budowy lotniska frontowego
bez ciężkiego sprzętu było niemal niemożliwe.
Dodatkowo każda naprawa uszkodzeń
spowodowanych np. bombardowaniem
była skomplikowana i wymagała wycięcia
części siatki i zastąpienia jej nową wraz z solidnym
połączeniem wszystkich fragmentów.
Swoje pomysły na budowę doraźnych pasów
startowych mieli także Francuzi – próbowali
Układanie pasa startowego, Daleki Wschód, 1944 r.
Montaż paneli Marston Mat, Europa, 1944 r.
stosować panele z blach stalowych o dużej
wadze i skomplikowanym sposobie łączenia
poszczególnych elementów. Pomysł został
zarzucony m.in. ze względu na kłopotliwy
sposób naprawiania uszkodzonych fragmentów
pasa oraz kapitulację Francji.
Stany Zjednoczone rozpoczęły modernizację
lotnictwa w drugiej połowie lat 30.
Powstawały wówczas nowe samoloty myśliwskie
i bombowe wyposażone w silniki
dużej mocy i zasięgu pozwalającym na
wielogodzinne misje bojowe. Związane to
było z amerykańską doktryną, która z jednej
strony optowała za zachowaniem neutralności,
ale jednocześnie przewidywała działania
wojenne poza terytorium USA. Mimo deklaracji
izolacjonizmu sztabowcy zastanawiali
się, jak zapewnić sprawne działanie lotnictwa
w pobliżu frontu na innym kontynencie
w sytuacji braku stałych baz lotniczych.
Przewidywano, że powszechne w Ameryce
betonowe pasy startowe będą niedostępne na
potencjalnych teatrach wojny, tj. w Europie
i Azji. I tak oto w roku 1940 zrodził się pomysł
wyposażenia Sił Powietrznych w tymczasowe,
łatwe do zmontowania i równie
łatwe do usunięcia, stalowe pokrycia trawiastych
i ziemnych pasów startowych. Na zapytanie
skierowane do przemysłu otrzymano
odpowiedź m.in. od Carnegie Illinois Steel
Company z Pittsburgha, która zaproponowała
system paneli opracowany przez Geralda
G. Greulicha 2 . W trakcie rozmów prowadzonych
z wojskiem oraz dzięki współpracy
z inżynierami Armijnego Korpusu Inżynieryjnego
dokonano szeregu udoskonaleń, które
doprowadziły do powstania ostatecznego
produktu znanego pod nazwą Marston Mat.
Pierwsze panele w postaci żebrowanych
stalowych płyt, testowane w lecie 1940 r.
31