ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

Η Ορθολογιστική θέση
Η ορθολογιστική ή νοησιαρχική σκέψη υποστηρίζει ότι η γλώσσα
είναι μια προ-πολιτισμική νοητική δομή. Αυτό σημαίνει ότι η
γλώσσα ως γενικό και καθολικό δομικό πρότυπο, διαμορφώνει τη
σκέψη και τη λογική οργάνωση του κόσμου, μέσω της σχέσης
σημαίνοντος και σημαινόμενου, στη δομιστική γλωσσολογία του
Saussure και στην αναμορφωμένη εκδοχή της στο Lacan και την
αυτόνομη συμβολική τάξη που κατασκευάζει τον κοινωνικό
κόσμο, αλλά και στη γενετική μετασχηματιστική γραμματική του
Chomsky με τις βιολογικές δομές του νοητικού οργάνου, που
αντιστοιχεί στη γλωσσική ικανότητα. Βέβαια, οι παραπάνω
στοχαστές της γλώσσας εμφανίζουν δομικές αναλογίες, αλλά και
διαφορές, στη σκέψη τους. Παρόλα αυτά, όμως, κοινός
παρανομαστής και των τριών είναι ότι η γλώσσα, είτε στη ψυχοκοινωνική
δομή της (Saussure), είτε στη συμβολική της λειτουργία
(Lacan), είτε στη γενετική της σύσταση (Chomsky), διαθέτει μια a
priori καθορισμένη λογική δόμηση.
Chomsky: Η Ανανέωση της Καρτεσιανής παράδοσης
Στη συνέχεια, θα περιοριστούμε στην παρουσίαση της σύγχρονης
ορθολογιστικής - νοησιαρχικής θέσης για τη γλώσσα, όπως
διατυπώθηκε από τον Αμερικανό στοχαστή και γλωσσολόγο
Noam Chomsky. Αυτή η θέση έχει ισχυρές ουσιοκρατικές
αντηχήσεις, και αυτό γιατί υποστηρίζει ότι υπάρχει ένα
πρωταρχικό συμβολικό σύστημα, το οποίο είναι βιολογικά
προκαθορισμένο. Δηλαδή, η ανθρώπινη βιολογία ορίζει τις
γλωσσικές δομές που οργανώνονται με αλγοριθμικό τρόπο στον
εγκέφαλο - νου.
Ο Chomsky οργανώνει τη θεωρία του σε δύο σημαντικές
παρατηρήσεις: α) η γλώσσα είναι σύστημα που κυβερνάται από
κανόνες, άρα η γλωσσολογία δεν μπορεί να είναι απλώς και μόνο
περιγραφική, αλλά θα πρέπει να ανακαλύψει τους γενικούς
νόμους που έχει εσωτερικεύσει και αναπαριστά ο ομιλών
άνθρωπος, για να παράγει συντακτικά ορθές προτάσεις. β) Ο
Chomsky ανέδειξε και μελέτησε το φαινόμενο της παραγω-
86