ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

04. ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΟΙ - ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΙ
ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ
ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ
Η θεωρία των συνάψεων ή θεωρία των συνδέσεων και η
επιστημολογία της Ενσώματης Νόησης
Η θεωρία των συνάψεων αποδίδει τις γνωσιακές δραστηριότητες
του ανθρώπου σε θεμελιώδεις τελεστικές πράξεις, οι οποίες δεν
υπάγονται, αποκλειστικά, στο πεδίο της συμβολικής λογικής,
δηλαδή των αυστηρά, υπολογιστικών ικανοτήτων των ανθρώπων.
Η θεωρία των συνάψεων απομακρύνεται από το υπολογιστικόαναπαραστασιακό
πρότυπο
Η θεωρία των συνάψεων, με επιστημολογικό προσανατολισμό τη
γνωσιακή θεωρία που υποστηρίζει τη βιο-νόηση, υποβαθμίζει (δεν
αντιτίθεται ριζικά) την άποψη για τον εγγενή χαρακτήρα της
γλώσσας. Σύμφωνα με τη θεωρία των νευρωνικών συνάψεωνσυνδέσεων,
οι γλώσσες θα πρέπει να περιγραφούν ως αυτοοργανωμένα
και αυτο-εξελισσόμενα συστήματα. Στην παραπάνω
θέση είναι αισθητός ο απόηχος της χαοτικής θεωρίας που
υποστηρίζει ότι οι ζωντανοί οργανισμοί “βρίσκουν” τάξη και
αποκτούν μορφή μέσω απρόβλεπτων φυσικών διαδικασιών. Αν
θεωρήσουμε τη γλώσσα ως ζωντανό οργανισμό, η δομή του
οποίου αναδύεται μέσω πολύπλοκων και μη γραμμικών
διαδικασιών, τότε αυτή η θεώρηση παρουσιάζει δομικές αναλογίες
με τη θέση του Saussure, η οποία υποστηρίζει ότι, πριν τη σύνδεση
του σημαίνοντος και του σημαινόμενου, η γλωσσική κατάσταση
εμφανίζει τη μορφή του “νέφους”, με σύγχρονους όρους, θα
λέγαμε ότι εμφανίζει τη μορφή του χάους.
Ο επιστημολογικός προσανατολισμός της γνωσιακής θεωρίας που
περιγράφουμε, αξιοποιεί τη φιλοσοφική μέθοδο της φαινομενολογίας
του Husserl και του Merleau-Ponty για την ενεργητική
αντίληψη. Επίσης, την επιστημολογία των Varela και Maturana
για την πολύπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ σώματος, νου και
84