ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

χαρακτήρας της ανθρώπινης συνείδησης, η οποία με την
προθετικότητά της πλάθει κόσμους, που μεταβάλλονται στο
χρόνο.
Γνώση, πλέον, θεωρείται μια πράξη ανάπλασης και μεταποίησης
του φυσικού κόσμου σε νοήματα. Πρόκειται δηλαδή για
κοινωνικο-πολιτισμική διαδικασία (ιστορική και χρονική), η οποία
συντάσσει τα νοήματα μέσα από τα συμβολικά συστήματα. Αυτό
δεν σημαίνει ότι αυτό στο οποίο αναφέρεται η γνώση, η οποία
παράγεται από τις γλωσσικές συμβάσεις, τις κοινωνικές πρακτικές
και τις τεχνικές και μεθοδολογικές προκείμενες της επιστημονικής
δραστηριότητας, δεν συμβαίνει στον κόσμο παρά μόνο αποδίδει
τον επινοητικό χαρακτήρα της νόησης. Άλλο πώς παράγεται η
γνώση και άλλο αυτό στο οποίο αναφέρεται. Δεν υπαινισσόμεθα
ότι αυτό στο οποίο αναφέρεται η γνώση είναι αυθύπαρκτο και
δεδομένο πέραν του νοητικού ενεργήματος, αλλά ούτε και ότι το
νοητικό ενέργημα τα δημιουργεί. Εδώ αναδεικνύουμε πρωτείο
στις “σχέσεις” και όχι στα “πράγματα”, δηλαδή, αν οι έννοιες με τις
οποίες συγκροτούμε γνωστικά αντικείμενα αλλάζουν, τότε και
αυτά -τα “πράγματα”- αλλάζουν, δεν μπορούν να θεωρούνται
δεδομένα. Με τη μεταβολή τους αναγκάζουν τη σκέψη να
επαναορίσει τις σχέσεις της μ’ αυτά. Τα “πράγματα” ανάγονται
στις σχέσεις που τα συγκροτούν. Πρέπει να εξετάζουμε το δίκτυο
εννοιών όπου εμφανίζεται κάτι, προτού πούμε τι “είναι”. Τα
“πράγματα” δεν έχουν πια το νόημα “ουσιών” στις οποίες
αποδίδουμε “συμβεβηκότα”. Τα λογικά υποκείμενα –πλάσματα
του νου- δεν αντιμετωπίζονται ως πράγματα επενδεδυμένα με
ιδιότητες, αλλά μόνο ως σημεία συμπλοκής των ιδιοτήτων.
Το πράγμα που ονομάζει μια “ουσία”, μια χημική ουσία για
παράδειγμα, είναι ό,τι ορίζουμε ως κοινό υποκείμενο ενός
συγκεκριμένου συνόλου κατηγορημάτων, είναι το γεγονός ότι
αναμένουμε ένα ορισμένο σύνολο ιδιοτήτων να εμφανίζονται
μαζί. Τα πράγματα ανάγονται στις σχέσεις που τα συγκροτούν.
Δηλαδή αυτό που καλούμε πραγματικό, ορίζεται ως όλο ιδεατών
στιγμών που στερούνται πραγματικότητας από μόνες τους, επειδή
αποτελούν μόνο όρους στη σχέση που συγκροτεί το σύνολο.
80